ભ 7575 072 872 રારકય કઝેયક્ષની નીચે, વેટય : 29, -6...

ANGEL ACADEMY : GPSC 1-2, Dy.SO - નામફ ભાભરતદાય, તરાટી, રાક , PSI-ASI, નસટફર, TAT, TET લઔય યીકષાઐની વણક તમાયી ભાટના ભ.7575 072 872 રારકય ઝયકષની નીચ, વટય: 29, ક-6 નકય, ઔાધીનઔય download materials from HERE angelacademy.co.in

આન અભાર MATERIALS ઔભ ત આના What’s up group ભા જફય Share યજ. તનાથી તભાયી જભ ઈન ભદદ ભળ.

વચાર : વાભત ઔઢલી (GPSC 1-2(p) , Dy.SO-નામફ ભાભરતદાય(p), તરાટી, રાક , રીવ, TAT, TET લઔય 10 થી લધાય યીકષાઐભા ાવ થનાય અન બલી અન તજજઞ શળકષ) 1

નલી ફચભા પરલળ રલા ભાટ આર નફય ય પન ય અથલા ફફર ભવ . વાભાનસમ જઞાન, ગ જયાતી વમાયણ-વાહશતમ, ઔણણત, તક ળકતત(Reasoning), English લઔય શલમના 105 થી લધાય Topic ન ામાથી શળકષણ આતી શરષઠ વ થાભા જડાલી ઉતતભ ાયહદી ફનાલ.

ગ જયાત વયાય દવાયા રલાતી

GPSC 1-2, ના. ભાભરતદાય, PSI, ASI,

તરાટી, તરાક , TAT, TET:1-2, રીવ લઔય.... તભાભ યીકષઐની વણક તમાયી ભાટ

વાભાજજ શલજઞાન ધયણ : 5 – 10

ભશાલયા ભાટ 2550 પરશન જલાફ વાથ

ANGEL Academy

7575 072 872

ભાઔકદળક : વાભત ઔઢલી ( ગ જયાત વયાય દવાયા રલાભા આલર 10 યીકષાઐભા વપતા ભલનાય અન બલી અન તજજઞ શળકષ)





ધર લ: ધર લના શતાન નાભ ઉતતાનાદ શત . તભન ફ યાણીઐ શતી.

જભા સ ર ણચ ભાનીતી અન સ નીશત અણભાનીતી શતી. સ ર ણચના તરન નાભ ઉતતભ અન સ નીશતના તરન નાભ ધર લ શત . ઉતતય હદળાઍ આલરા ઍ તાયાન ‘ધર લના તાયા’ તયી ઐઓલાભા આલ છ.

શરલણ:

શરલણની ભાતાન નાભ જઞાનલતી અન શતાન નાભ ળાતન શત .

શરલણ ફાય લક સ ધી ાલડ ઊચીન ભાતા-શતાન માતરા યાલી.

શરલણ આમધમા ાવ ‘વયય’ નદીના હનાય દળયથ યાજાના ળબદલધી ફાણથી મતય ામમ.

ળફયી: ળફયી ા વયલય નજી ભાતઔ નાભના ઋશના આશરભભા યશતા શતા. ઈનસડનશળમા, જાલા, સ ભાતરા, શરીરા, થાઈરનસડ લઔય દળભા ‘યાભામણ’ નાટ તયી બજલામ છ.

રલ-ક ળ

રલ-ક ળ લાલભીહ ઋશના આશરભભા યશતા શતા. યાજા યાભન અશવભધ મજઞન કડ શત. રલ-ક ળ યાજા યાભની વનાન શયાલી શતી.

ઍરવમ

ઍરવમના જભણા શાથન અગઠ ગ ર ઍ દણકષણાભા ભાગમ અન તણ આપમ.

ઓ-ઓની યભતભા શરષઠતા દઓાડનાય બાયતીમન દય લ ‘ઍરવમ’ યાય આલાભા આલ છ. શકતના ય ઍટર આજના હદલશી આવાવન શલતાય ઔણલાભા આલ છ.

કષણસ દાભા કષણ અન સ દાભા વાદીશન ઋશના આશરભભા યશતા શતા.

સ દાભાઍ ‘અમાચ’ વરત રીધ શત . (અમાચ વરત ઍટર ઈની ાવ વાભથી શ ભાઔવ નશી)

સ દાભા તાદ ર રઈ કષણન બટ આલા રઈ ઔમા.

સ દાભા યી(સ દાભા નઔયી) ઍટર યફદય ઔોતભ બ દધ

ઔોતભ બ દધના શતાન નાભ ‘શ દધદન’ શત . તભન ફ યાણીઐ ભામાલતી અન ભશાપરજાશત શતી. ફન યાણીઐ વઔીફશન શતી.

ભામાલતીના અલવાન છી ભશાપરજાશતઍ તભન જતન ય .

શ દધદન હશભારમની તટીભા શરલત નઔયના યાજા શતા.

ઔોતભ બ દધન પરથભ નાભ શવદધાથક શત . શવદધાથકભાથી ઔોતભ બ દધ ફનસમા. શવદધાથક મળધયા નાભની સ દય નસમા વાથ યણમા.

‘ળાકય’ અન ‘રીમ’ યાજમની લચચ ‘યહશણી’ નદી લશતી શતી.

ઔોતભ બ દધ યરા ગશતમાઔન ‘ભશાણબશનષરભણ’ શ છ.

ભશાલીય લાભી

ભશાલીય લાભીન મ નાભ લધકભાન શત .

તભણ મળદા નાભની નસમા વાથ રગન મા.

તભની તરીન નાભ શપરમદળકના શત . (જભાઈ જાભારીળ )

તભના બાઈન નાભ નહદલધકન શત .

ભશાલીય લાભી 30 લકની ઉભય ળયીય ઍ લસતર શયીન કયથી ચારી નીળમા.

તઐ આજીલન હદઔફય યહયા. (હદળાઐફી લસતર શયનાયા)

ભશાલીય લાભી જન ધભકના ચલીવભા તીથય શતા. તભન પરશત શવિશ.

લલરબાચામક :

ઈ.વ. 1479ભા તરઔી બરાહમણ ક ટ ફભા, ણફશાયના ચાયણમભા તભન જનસભ થમ શત. ફનાયવભા તઐઍ ધભકળાસતરન અભમાવ મો. તભણ જમા જમા થાલાતાકન ામક ય ત થ ‘ફઠ’ શલામ છ. કષણ જ ણક ર તતભ યબરહમ છ તભ ત શતા. બકતત ભકષ આ છ.

ચતનસમ ભશાપરભ :

ઈ.વ. 1485ભા ફઔાભા શલધાધાભ નલદી (નદીમા) ભા જનસભ થમ શત. શહયકષણની ધન રઔાલતા નઔયભા પયતા. કષણબકતતન ભજ પયી લળય . નાતજાતના બદન શલયધ યતા. પરભ ના નાભ, ભયણ અન ીતકનભા ભત યશલા રન અન યધ મો.

ગ ર નાન :

જાફના રાશય ાવના તરલડીના કષશતરમ ક ટ ફભા ઈ.વ. 1469ભા નાનન જનસભ થમ શત. બાયત ભરભણ વાથ શલદળભા ણ પમાક. ઈશવય ઍ છ, લમભ છ, ગ ર છ, અન વાચા વાશફ છ તવ ભાનતા અન શતા. તભના અન મામીઐ ળીઓ શલામા. ગરથ વાશફભા તભન ઉદળ વગરહશત છ.

લાભી યાભાનદ :

14ભી વદીના ઉતતયાધકભા તઐઍ રબાાના દવાયા લષણલ બકતતના દવાય ઓરી નાખમા. ફીય અન યદાવ તભના શળષમ શતા.

નયશવિશ ભશતા :

ગ જયાતભા નાઔય ક ટ ફભા જનસભ થમ શત. કષણ બકતતભા તનસભમ યશતા શતા. તભના બકતતાવમ અન પરબાશતમા આજ ણ ઔલામ છ.

ફીય : જનસભ શલળ ચકકવ ભાહશતી નથી. લણયન ધધ યતા શતા. વતમન

તઐઍ દ અન વાઓીઐભા યજ ય છ. ઈશવયન વલોચચ ભાનતા શતા.

યદાવ : જનસભ ાળીભા થમ શત. શતાન નાભ યઘ અન ભાતાન નાભ

ઘ યશલશનમા શત . વો પરતમ વભબાલ યાઓતા શતા. ભીયાફાઈ તભના શળષમા થમા શતા. તભના નાભ યથી ‘યદાવી’ (યશલદાવી) થ થમ.

ત ાયાભ :

તભણ ભકાડ અન ઢૉઔન શલયધ મો. વવાયભા યશીન ણ બકતત થામ ઍવ ભાનતા શતા. તભના દવાયા નલા ભાનલતાલાદી શલચાયન ઉદમ થમ શત.

ANGEL ACADEMY : GPSC 1-2, Dy.SO - નામફ ભાભરતદાય, તરાટી, રાક , PSI-ASI, નસટફર, TAT, TET લઔય યીકષાઐની વણક તમાયી ભાટના ભ.7575

072 872 રારકય ઝયકષની નીચ, વટય: 29, ક-6 નકય, ઔાધીનઔય download materials from HERE angelacademy.co.in




થાશન લયાજમ થાશન જફહયમાતન વભજીન યી યલાભા થાશન ર બાઔ ર, ચ ટામરા વભમ દધાયા લશીલટ ય તન ‘થાશન લયાજમ’ શ છ.

ગરાભ ચામત, તાલ ા ચામત, જજલરા ચમત ગરાભીણ થાશન લયાજમની વ થાઐ છ.

ગરાભ ચામતના લડાન ‘વયચ’ શ છ

ગરાભવબા : ગરાભવબાભા વયચ ઔાભભા યલાના ાભની ચચાક ય છ. ‘ઔયફીયઓા’ નીચ (ફી.ી.ઍર) નીચ આલતા હયલાયની ચચાક થામ છ.

ઔાભ શલાવની ચચાક થામ છ.

ગરાભ ચામતની આલના વાધન : ભાન, દ ાન, દીલાફતતી લયા, તાલ ા, જજલરા યાજમ તયપથી ભતી ગરાનસટ. ઔાભપાા દવાયા ભતા નાણા. લશીલટ : વયાય તાટી-ભ-ભતરીની શનભણ ય છ. ત લશીલટ ય છ, દપતય વબા છ, અદાજતર ફનાલ છ, હશવાફ યાઓ છ, ગરાભ ચામત ામાકરમન ‘ગરાભ વણચલારમ’ ણ શ છ.

ગ જયાતની બોઔણર ફાફત પરાચીન વભમભા ભટાબાઔન લાય ઓબાત અન કકા ફદયથી થત શત.

9ભી જન 1998ના યજ ડરાભા લાલાઝડ આવય શત .

ભશી, નભકદા અન તાી ફાયભાવ ાણીથી બયય યશતી શલાથી ત ગ જયાતની મ ખમ નદીઐ છ. (નભકદા ગ જયાતની વોથી ભટી નદી છ.)

ગ જયાતભા ઓનીજકષતરની ભાહશતી ભાટ ઐ.ઍન.જી.વી. અન જી.ઍભ.ડી.વી. જલી વ થાઐ ામકયત છ.

વી.ઍન.જી. : મપરડ નચયર ઔવ ઍર.ી.જી. : ણરકતલપાઈડ ટરણરમભ ઔવ ફૉતવાઈટભાથી ઌલય શભશનમભ ફનાલલાભા આલ છ.

અફયઓ, તાબ જલા ઓનીજ લીજીના વાધન ફનાલલા ભાટ લયામ છ.

ઔધ-ઓાતય ફનાલલા, યવામણ તયી

ચનાન થથય- શવભનસટ ફનાલલા

રવ – થભકર ાલય, તાશલદય ત ઉતનન ય છ.

ઓનીજતર : ટરર, ડીઝર, યવીન, ક દયતી ઔવ

ય-લ : ાલાઔઢ, અફાજી, વા તાયા લઔય થઍ ય-લ છ.

ાઈરાઈન ભાઔો : પરલાશીના થાનાતય ભાટ જફયી છ. દા.ત. ડરા-શવદધ ય ાઈરાઈન.

જઔરન ભશતલ :

રાડાભાથી અન ઉદયઔ શલમા છ.

વારના રાડાભાથી પશનિચય અન યરલના રીય ફન છ.

ઓાઓયાના ાનભાથી હડમા-તયાા, ભહ ડાભાથી તર ાઢી વાબ ફનાલામા છ.

ાઔ ફનાલલાભા ટરા વકષ ઉમઔી છ.

રાઓ, ગ દય, ાથ, ગઔ, વકઔધા લઔય ઑશધઐ ભ છ.

ઓશનજ વવાધન ::

રભ ઓનીજન નાભ ઓનીજ ભી આલતા જજલરાઐ ઓનીજ ઉમઔ

1. ણચનાઈ ભાટી વાફયાઠા ,ભશવાણા, સ યત,( ઍરાયા) ચભશાર ાઔ ,ાડ, જત નાળ દલાઐ , પરાસટ ,શવભનસટ જલા ઉદયઔભા

2. ફરયાય લડદયા ,બફચ , ધાત ઐ ઐઔાલા ભાટ ઉમઔી

3. ચનાન થથય જનાઔઢ ,જભનઔય, ચછ, ઓડા , અભયરી ,ફનાવાઠા ,બફચ , સ યત ,ચભશર, વાફયાઠા , બાલનઔય

શવભનસટ ,રઓડ, રાદ, વડાઍળ, વાબ ,ાઔ, યઔ, ઓાડ, શ દધદધયણ , જલા ઉદયઔભા

4. ફતવાઈટ ચછ ,જાભનઔય, જનાઔઢ , અભયરી ,લરવાડ, ઓડા ,

વાફયાઠા ,ચભશાર , બાલનઔય ,અભયરી, યફદય

ઍલય શભશનમભ આધાહયત ઉદયઔભા

5. ડરભાઈટ લડદયા ,અભયરી, ફનાવાઠા , બફચ ,વાફયાઠા, નભકદા ાચ ,ટીર ,ઓાતય, ભઝ ટાઈલવ, દહયમાના ાણી શ દધદધયણભા ઉમઔી

6. ણચયડી જાભનઔય ,જનાઔઢ, ચછ , અભયરી યાવામણણ ઓાતય ,ાચ, યઔ, જત નાળ દલાઐ લઔયભા ઉમઔી 7. અી ચછ ,બફચ, બાલાનઔય, ઓબાત શઔાયની ચીજની ફનાલટભા ઉમઔી

8. ણરગનાઈટ ચછ ,બફચ, ભશવાણા, બાલનઔય , સ યત તા શલદય ત ઉતાદનભા ,ભયડા , યવામણના ઉતાદનભા

9. ગરપાઈટ લડદયા ,ચભશાર, દાશદ થભોર ,કનસવર, પટ દાથો, ડામનભ ,સી ફટયી લઔયની ,ફનાલટભા

10. વીસ ,જવત ,

તાબ ફનાવાઠા લીજીના તાય ,લાવણ, વનાના કયણા ફનાલલા, ટયજની ફટયી ,

જવતન ઉમઔ ઔલલનાઈઝ, તયાન ઢ ચડાલલા





11. ઓશનજતર અન ક દયતી લાય

અભદાલાદ ,ઓડા, બફચ, ઔાધીનઔય,

ભશવાણા ,સ યત, લડદયા ,

ડીઝર ,ટરર, નપથા, યવીન, યઔ, ડાભય ટરણરમભ, ઔવ જલા ઉદયઔભા

ઈશતશાવ જાણલાના સરત

શવકકા, હટહટ, ભશય, મશતિ, ઐજાય, લરી ભાટી (ટયાટા) લઔય દવાયા લીતી ઔમરા વભમની ફાફત-ઈશતશાવ જાણી ળામ છ. જની- યાણી ઈભાયત, તાલ દવાયા ણ ઈશતશાવ જાણી ળામ છ.

તાડતર અન બજતર : ભટબાઔ આ રઓાણ ાનસડ ણરશભા શમ છ. હશભારમભા થતા ભજૉ નાભના વકષની છારભાથી ફનાલાતા તર ઍટર બજતર જના રઓાણભાથી જ ત વભમની વભાજવમલથા યાજવમલથા લઔયની ભાહશતી ભ છ.

અણબરઓ અન શળરારઓ : શરાના યાજાઐ તાની શવદધદધઐ ધાત થથય ય તયાલતા અનસમ યાજા વાથની વભજતી ધાત ના તયા ઉય તયાલતા શતા. આ રઓન અણબરઓ શલામ છ. તન વાચલલાભા આલ છ ત જગમાન અણબરઓાઔાય (આાકઈઝ) શલાભા આલ છ. હદલશીન યાષટરીમ અણબરઓાઔાય જાણીત છ.

લાવણ, ઐજાય અન આભણ : ઓદાભ યતા આલી લત ઐ ભી આલતી શમ છ. મશતિઐ, ણચતર, મ દરાઐ, શશથમાય, ઐજાય, શવકકાઐ લઔયન ઉમઔ યાતતલશલદ ઈશતશાવ જાણલા ભાટ ય છ.

ભાનલજીલનની ળફઆત

આળય 20 રાઓ લક શરાના વભમથી રભળ: આહદ ભાનલલતીના અલળ ભી આવમા છ. તની ભાહશતી ઐજાય-શશથમાય યથી ભ છ.

(1)આહદ ાાણય ઔ (2) ભધમ ાાણય ઔ (3) નતન ાાણય ઔ

આહદભાનલ શળાયી શત. અનનન વગરશ યત. જઞાનની લશચણી થતી યશી અન ત ભાટ બાા વતન શલાવ થત યહય.

થથયના ઐજાય : આહદભાનલ થથય, રાડા લઔયભાથી ઐજાય ફનાવમા શળ. તન ઉમઔ શળાય યલા અનસમ વઔલડ ભલલા યલાભા આલત શળ.

અકગનની ળધ : યશણાના અલળ ભળમા શતા તમા યાઓના અલળ ણ ભળમા છ, અકગનની ળધ થઈ જ શળ તભ ભાની ળામ. આઔન ઉમઔ પરાળ ભાટ, ઓયા યાધલા ભાટ હશિવ જાનલયન બઔાડલા થત શળ.

ચર (ડા) ની ળધ : ચર ભાનલજીલનની રાશતાયી ળધ છ. તનાથી આણા જીલનભા ઝડ અન વયરતા આવમા છ.

શ ારન : ભાનલીઍ શ ાળમા. લાશન ભાટ તન ઉમઔ ળફ મો. ગ પાણચતર યથી તન ખમાર આલ છ.

ગ પાલાવી ભાનલ: વાયા થથય ભળમા તલા થાન ભાનલ લવલા રાગમ. તણ થથયના વાધન-ઐજાય ફનાવમા.

બીભ ફટા (ભધમ પરદળ) : બીભ ફટાભા આહદભાનલના લવલાટના યાલા ભળમા છ. શલિધમાચ લકત અન દણકષણના લકતીમ પરદળભા ગ પાઐ ભી આલી છ.

ફદરાતી આફશલા : રઔબઔ 12,000 લક શરા દ શનમાના લાતાલયણભા હયલતકન આવય શળ. ઔયભી લધી શળ. તણાશાયી અન ભાવાશાયી પરાણીઐ લધમા શળ. પરાણીઐ ાલાન ળફ થય શળ. કઉ, જલ લઔયની ઓતીન પરાયબ થમ. યય ભાનલના ભલાથી વાભાજજતા લધી. શાલબાલ, વત અન બાાન શલાવ થમ.

ગ જયાતના વાફયભતી પરદળના રાકણજ અન આઓજ તભજ ભશી નદીના અભયા ય પરદળભાથી રઘ ાાણ ય ઔના અલળ ભળમા છ.

આધ શતશાશવ ા : ઈ.વ. લ ચથી વદીના ભધમની આવાવના ર ઈટના ભાનભા યશતા શતા. કટા-ફયા ાતા, આવાવની ભાનલ વ કશત ‘શડપીમ વ કશત’ તયી ઐઓામ છ.

થામી જીલનની ળફઆત

ઔભટ અન તન હયલાય : આળય 12000 લક શરા ર શળાય યીન જીલતા. બટત જીલન જીલતા. ગ પાભા યશતા. અકગનભા શળાયન ળતા અન ઓાતા. પ, દમ ણ ઓાતા.

જભા અન તન હયલાય : શજાય લક લીતમા છી ર વફાભા યશતા થમા. ઝડા ફાધમા. પરાણીઐ ાળમા. યાધતા આલડ . ઓતી યતા થમા. અનાજન વગરશ યલા ઝડાભા ઓાડ યી ઠાય ફનાવમા. વાત શજાય લક છી રની યશણીયણી ફદરાઈ.

ળફઆતના ઓડત શલળ ભાહશતી : ર ઓડત અન શ ાર શતા. અનાજના દાણા, શ ઐના શાડા, ઓતીના ઐજાય તભના યશઠાણ ાવથી ભળમા છ. ભશયઔઢ (શારન ાહતાન), ભશાઔઢ (ઉતતય પરદળ), બ જૉશભ (ાશભીય), ણચયાદ (ણફશાય) હ લરય(આધર પરદળ) લઔય થથી પરાણીઐ અન અનાજના અલળ ભળમા છ.





પરાયબભા બટતી ટીઐ શળ. છી ભાનલી કથય લવલાટ યલાન ળીખમ. પરાણીઐ ાળમા. શળાય મો. ભાવ અન અનાજ ઓાત થમ. વભમાતય ઓતી યત થમ અન વમશભા યશતા ળીખમ. જફહયમાત ઊબી થતા થથયના ઐજાય-વાધન ફનાલતા ળીખમ. શાડાભાથી ણ ઐજાય ફનાવમા. નતન અથલા નલા ાાણ ય ઔના યાતન થઍથી ભાટીના લાવણ ભળમા છ. શજાય લકના ારભ ઓતી અન શ ારનની પરવશતત ળફ થઈ ઔઈ શતી.

પરાચીન નઔય

અલળ અન ઈશતશાવ : ધયતી જલી ક દયતી શનાયતથી અલનલા પયપાય થામ છ. નઔય દટાઈ જામ છ. ઓદાભ યતા આ નઔય ભી આલ છ. શવકકા, શશથમાય, લાવણ, યભડા, કયણા જ ઈ ભી આલ છ તન અલળ શ છ.

શવિધ ઓીણની વભમતા અન નઔયની ળધ : શવિધ અન જાફભાથી 1920-21ના વભમ ઓદાભ યતા ફ નઔય ભળમા. બાયતભા આલા 1000 જટરા નઔય ભળમા છ. મ ખમ નઔયભા

(1) શવિધભા રાયઓાનાન શડપા નઔય (2) યાજથાનન ાણરફઔન નઔય (3) જાફન ભશ-જ-દડ નઔય (4) ચછન ધાલીયા નઔય.

આ નઔય ‘શવિધ ઓીણની વ કશત’ અથલા શડપન વ કશત તયી ઐઓામ છ. આ વ કશત ઈ.વ. લ 2500-1500 શરાની ભનામ છ.

ગ જયાતના પરાચીન નઔય : યઔ ય, યઝડી, રથર, ધાલીયા લઔય શવિધ વ કશતના નઔય છ.

નઔય આમજન : ભાન : ભાન ઉચા ઐટરા ય ( યથી ફચલા ભાટ શળ). શરીભતના ભાન ફ ભાના શતા. દયલાજા નાની ળયીઐભા ખરતા શતા. ઉયના ભા જલા દાદય શતા. કલ, નાનગશ, યવડ , ળોચારમની વમલથા શતી.

ળયી અન યતાઐ : ભોશ-જ-દડ અન શડપા નઔયની નઔય પરધાન વ કશત શતી. નાના ભાઔો ભટા ભાઔો વાથ જડામરા, ાટખણ ાતા, વીધા શતા. મ ખમ ભાઔો 33 ફટ શા. ચયાના શનાર અન દીલાફતતીની વમલથા શતી. ળયીઐ 12 થી 15 ફટ શી અન ઔરીઐ 9થી 12 ફટ શી શતી. જ દી જ દી ચીજલત ઐના ફજાય ણ શળ.

ભઔબક ઔટય મજના : ઔટય મજના ‘ભયીના’ નાભ ઐઓાતી.

વાલકજશન ભાન : 55 ભીટય રાબ , 33 ભીટય શફ વઔ અન ઐયડાલાફ જ ભાન ભળય છ તન ઉમઔ ળાા ભાટ થત શળ. વબાઓડ, ઠાય, લઓાયલાફ ભાન, હલરા, ભશરના અલળ, નાનાઔાય લઔય ણ ભળમા છ.

જીલનશનલાકશ : લનશત અન ભાછરીન ઉમઔ બજનભા થત શત. કઉ, દા, વપદ ચણા, તર લઔય ભળમા છ. ગ જયાતભાથી ફાજયીના દાણા ભળમા છ. ચઓાના દાણા અલ પરભાણભા ભળમા છ. શડપાભાથી ારત પરાણીઐના શાડા ભળમા છ.

આશથિજીલન : ઓતી થતી શળ. ઓતી ભાટ ફદન ઉમઔ થત શળ. શહયમાણા-યાજથાનભાથી ઓડરા ઓતયના અલળ ભળમા છ. શવિચાઈ ભાટ નશય શળ. કલા તાલથી ણ શવિચાઈ થતી શળ. ધધા-વમલવામભા ભાટીાભ તથા ધાત ાભ ભશતલના શળ. ટરી લત ઐ યદળભા જતી શળ. જભ , ભયીભવારા, અતતય, શાથીદાત લઔય. રથર ભટ ફદય શત જમાથી શલદળભા લાય થત શત.

વાભાજજજીલન : સતરી- ર ફ ડા શયતા શતા. વૌદમક પરવાધન લયાતા શતા. ટરા અરાય ણ શયતા શતા. ટરા રાબાલનાના નમના ભળમા છ જ વ કશતના શલાવન યાલ છ. યભડા ભળમા છ. કડા, શવવટી, ભાટીના ઘકયા, રઓટા લઔયથી ફા યભતા શળ. ટરા ણચતરની વાથ ાવાની નતકીની મશતિ ણ ભી છ. નતમના ળઓીન ણ શળ.

મ દરાઐ તથા ણરશ : મ દરાઐ અન ણરશ દવાયા દયના વો વધાતા-જલાતા શળ. ભરા અણબરઓભા 26 ણચશન ભળમા છ. સચના ટટી, તરભાના ાટરા ણ ભળમા છ.

પરાચીન વભાજજીલન

દ શનમાના અશતપરાચીન ગરથ-લદ : લદ ચાય છ : (1) ઋગલદ (2) મજ લદ (3) વાભલદ (4) અથલકલદ.

વોથી જન ઋગલદ છ. ઈ.વ. લ 3000-3560 લક શરા યચામ શળ. તભા 1028 ઋચાઐ છ. ઋચાઐન વમશ ‘સતત’ શલામ છ. તભા શલશલધ ભતર છ. અકગન, ઈનસદર અન વભ ભશતલના દલતા છ. ઋશઐ શલધાથીઐન ભતરન ઔાન યાલતા. લદ વાબીન માદ યઓાતા, તથી ‘શર શતગરથ’ શલામ છ. ઋગલદના અમ સતત વલાદના ફ મ ામર છ. શલશવાશભતર ઋશ તથા ણફમાવ અન વતરજ નદી લચચન વલાદ સ દય છ.

લહદ વભાજજીલન : ઈચછાઐની શતિ યલાના અન સતત છ. જીતલ ધન ળાવ યાઓત. બરાહમણ અન પરજાભા લશચાત . મજઞભા કી, અનાજની આહ શત આાતી. ર ફશાદ ય અન ક ળ મદધાન વયદાય ફનાલતા શતા.

જ દા જ દા રવમશ અન તભન ઐઓ : ાભ, બાા, હયલાય, યશઠાણ લઔય યથી લઔીયણ થત . જનતા અથલા યા વમ દામ ભાટ ફ ળબદ લયાતા. ઍ ળબદ શત ‘જન’ ફીજ ળબદ શત ‘શલળ’. પરાથકના યચનાયા તાન ‘આમક’ શતા. શલયધીઐન ‘દાવ’ ‘દય ’ શતા. ઉતતય બાયતભા વપતશવિધ ના શલતાયભા ત યશતા.





ભશાાાણ : 3000 લક શરા ભશાાાણ ફય ફનાલલાની પરથા શળ. દણકષણ તથા ઉતતય-લકભાથી જના અલળ ભળમા છ. મતન ભશાાાણ વાથ દપનાલાતા. મત વાથ રઓડના ઐજાય, કડાના ાર, વનાના કયણા લઔય ણ દપનાલરા ભળમા છ.

રના ઓાનાન શલળ યય ણબનનતા : જ દી જ દી જગમાઍ ભર ાર (શાડશિજય) વાથ લધતા-ઐછા પરભાણભા ફીજી લત ઐ ભી છ, તથી વભાજની ણબનનતાન ખમાર આલ છ .

ભશાજનદ વભમની ળાવનવમલથા બટત ભાનલી વમશભા યશત થમ. ભટા જનવમશભા યશતા તના નાભ અામા. જનવમશ ‘જનદ’ નાભ ઐઓાલા રાગમા. તન અથક છ,

ભાણવના લવલાટન ઍ કષતર અથલા થાન. પરાચીનાભા વ જટરા ભશાજનદ શતા.

રભ યાજમ યાજધાની લતકભાન થાન 1. અઔ ચા લક ણફશાય 2. ભઔધ ણઔહયવરજ, ,યાજગશ દણકષણ ણફશાય 3. ાળી લાયાણવી લાયાણવી 4. અભ ઠણ ઔદાલયી નદીના હનાય 5. ોળર શરાલતી, ,અમધમા અલધ (ઉતતય પરદળ) 6. લજજિ શભશથરા ઉતતય ણફશાય 7. લતવ ોળામફી અરાશફાદ આવાવન પરદળ 8. અલશત ઉજજશમની ભાલાન પરદળ (ભધમ પરદળ) 9. ચહદ સ કતતભતી મમ ના અન નભકદા લચચન પરદળ 10. ઔાધાય તકષશળરા ળાલય અન યાલરશિડીની આવાવન શલતાય 11. મફજ રાજ ય નઋતમ ાશભીય આવાવન પરદળ 12. ભલર ક ળીનાયા ઔયઓ યની આવાવન પરદળ 13. ક ર ઈનસદરપરથ હદલશી અન ભયઠ આવાવન પરદળ 14. ાચાર અહશછતર, ,ાકમલમ ફદાય , ફયરી આવાવન પરદળ 15. ભતમ શલયાટનઔય જમ ય (યાજથાન) આવાવન પરદળ 16. સયવન ભથ યા ભથ યા ાવન પરદળ

ટરાભા યાજા વમલથા વબાત શત. ત મ ખમ ઔણાત શત. ટરાભા યાજાન લળયયાઔત વદ યલાભા આલત ન શત, યત પરજા વદ યતી. આલા યાજમ ઔણયાજમ શલાતા. યાજતતર અન ઔણતતર ઍભ ફ પરાયની યાજમ વમલથા શતી.

યાજતતર યાજમની ળાવનવમલથા : ઈ.વ. લ છઠઠી વદીની ઉતતય બાયતની વમલથા આ પરાયની શતી. ભઔધ ળકતતળાી જનદ શત . ભઔધની યાજધાની શરા યાજગશ (યાજઔીય) શતી છી ાટરી તર (ટના) ફની. ણફિણફવાય અન અજાતળતર જાણીતા ળાવ થમા શતા.

ઔણયાજમની ળાવનવમવથા : આઠ નલ જાશતના રઍ યકષણ ભાટ વકયાજમ થાલ . ત લજજી વક શલાય . તન મ ખમ લળારી થાન શત . યાજમ લશીલટ વબા દવાયા થત. વબા બયાતી ત થાન ‘વથાઔાય’ શલાત . પરતમ વભમ યાજા ઔણાત. વમશભા શનણકમ રલાતા શતા.

વથાઔાય : વકની ફઠ વથાઔાયભા ભતી શતી. તરણલાય વાય થમરી દયઓાત જાશય યાતી. વી દવાયા વભમ ભતદાન યતા. પરજાવતતા રળાશી વમલથા આભા જલા ભ છ.

ઔણયાજમન વભાજજીલન : કયભા યશતા, શ ાતા. કઉ, ચઓા, જલ, ળયડી, ઠ જલા ા ઉઔાડતા. ભાટીના લાવણ લાયતા. ણચતરાન યલ ાતર ‘ઘ વયાતર’ શલાત . યકષણ ભાટ નઔય પયત હલર ફાધલાભા આલત શત. અરાશાફાદથી ભરી ઈટ 2500 લક શરાની છ. ય રલાભા આલત શત. ઓતી ય ય રલાત. ઓતીભા સ ધાયા થતા ઔમા. ાાતય ભઔધ ભશાવામરાજમ તયપ આઔ લધય .

ળાશત અન અહશિવાન વઔભ





2500 લક શરા ફોદધ ધભકની થાના થઈ. ઔોતભ બ દધ તના થા શતા. બ દધન ફાણન નાભ શવદધાથક શત . તભન જનસભ હશભારમની તટીભા શરલત નઔયી ાવ લ મમફની લનભા થમર. તાન નાભ શ દધધન, ભાતાન નાભ ભામલતી અન તનીન નાભ મળધયા શત . યાહ ર નાભન તર શત. શવદધાથકના ગશતમાન ‘ભશાણબશનષરભણ’ તયી ઐઓાલામ છ. ળાશત-જઞાન ભાટના પરમતન માક. છલટ લળાઓી ણણિભાની યાશતરઍ ીાના વકષ નીચ જઞાન પરાપત થય ન ત બ દધ શલામ. બ દધન જઞાન થય ત થ ફશધઔમા (ણફશાય)ભા છ. 80 લકની ઉભય ક ળીનાયા (શારન ણફશાય) ભા તઐ શનલાકણ ામમા.

બ દધન ઉદળ : વય ાણર બાાભા રન તઐઍ ઉદળ આપમ છ. વાયા ભો ય ત ઊચ અન ઓયાફ ભો ય ત નીચ આવ ત શતા. બરા થાઐ. બલ ય. પરાણીભાતર ય દમા યાઓ. વતભક ય. ગ વ દી ન ય. ઈની જાત ન છ. ધભક અન જઞાનીન ળયણ જાલ, તષણાન તમાઔ ય. બાયત, ચીન, શરીરા, જાાન જલા અન દળભા ફોદધ ધભકન પરાલ થમ છ. હવા ઔભતીના ઉદાશયણ દવાયા દયન કય ઈન ભયણ ત થમલ જ શમ છ ત લાત યી ભયણન ળ નય ત વભજાલલ .

ઉશનદ : ઍ વભમભા આતભા અન બરહમ ઍ જ છ તવ ભનાત . ગ ર -શળષમની લાતન વરન યલાભા આવય છ. ઔાઔી જલી સતરી શલચાયની લાતન ઉલરઓ આભા છ. ઉશનદના શલચાયન શલાવ ળયાચામક નાભના શલચાય મો.

જન ધભક : 30 લકની ઉભય કય છડનાય લધકભાન ભશાલીય લાભી તયી ઐઓામા. કષશતરમ ક ભા ટનાની ઉતતય ણફશાયભા ક ડગરાભભા તભન જનસભ થમર. તભના શતા શવદધાથક અન ભાતા શતરળરાદલી શતા. તનીન નાભ મળદા અન તરીન નાભ શપરમદળકના શત . તઐ જન ધભકના 24ભા તીથય ઔણામ છ.

ભશાલીય લાભીન ઉદળ : તભન ઉદળ ભાઔધી અન પરાકત બાાભા વય યીત અામ છ. વતમ જાણલા કય છડવ જઈઍ. અહશિવાન ારન યવ . ઈ ણ જીલન ષટ ન આવ . ઈન દ :ઓ ઈજા ન શોચાડલા. બરહમચચકન ારન યવ . લસતરન તમાઔ યલાન તઐ શતા. તઐઍ ાચ વરત આપમા જ પરભાણ છ.

(1) વતમ (2)અહશિવા (3)અતમ (4) અહયગરશ અન (5) બરહમચમક.

વક અન શલશાય : જન-ફોદધ ધભકના ઉદળ વતત શલશાય ય છ. થામી શનલાવ ભાટ શલશાય ફાધલાભા આવમા શતા. ફોદધ અન જન ધભકન યાજમાશરમ ણ ભળમ શત. બ દધ અન ભશાલીય વભાજભા શલચાય-હયલતક ફની યહયા શતા.

વમરાટ અળ

જનાઔઢભા અળન શળરારઓ આલર છ. ભશાન વમરાટ અળ શળરારઓ, ગ પારઓ, તબરઓ ફનાવમા શતા. વાયનાથના શવિશતબની આકશત આણી યાષટરમ દરા છ. અળ ભઔધન યાજા શત. ચદરગ પત અળના દાદા થામ. બ દધદધભાન ચાણકયઍ ચદરગ પતન ભદદ યરી, ‘ અથકળાસતર’ભા ચાણકય શન ણ શતા. ચદરગ પતન તર ણફનસદ વાય અન ણફનસદ વાયન તર અળ.

ભશાવામરાજમ અન તન વચારન : ભઔધન શનભાકણ ચદરગ પત ય અન અળ તન શલતાય મો. ાટરી તર તની યાજધાની શતી. અશધાયીઐ અન ભતરીઐ યાજાન ભદદ યતા શતા. અનસમ યાજમભા યાજક ભાયન યાજમાર ફનાલી ભરાતા શતા.

ણરિઔન ય દધ અન વમરાટન હદમહયલતકન : ભઔધની ડળભા ણરિઔ (ઐહયવા) ન યાજમ શત . અળ ણરિઔ ય આરભણ યી જીતી રીધ . ણરિઔન બમાન શલનાળ જઈન અળન શદમહયલતકન થય અન તણ ધભકન પરચાય યલાન નકકી ય . ફોદધ વાધ ઉગ પતના ઉદળથી અળ વનસમાવ રીધ. અળ તર ભશનસદર અન તરી વકશભતરાન ધભક પરચાય ભાટ ભલમા શતા. શળાય ય પરશતફધ મકય. ત, શલશાય, ભઠ ફધાવમા. પરભ, દમા, ર ણા, અહશિવા, અન ા જલા શવદધાતન પરચાય મો. ‘ધમભ’ ના પરચાય ભાટ શળરારઓ તયાવમા. (1) ભાતા-શતાની આજઞા ાલી (2) લડીરન આદય યલ (3) શ -ઓીન લધ ન યલ (4) ઓચક ઐછ યલ (5) ગ ર વલા યલી (6) સતરીઐ-નય પરતમ ભામાફ લતકન યાઓવ , આ ફાફતન ‘ધમભ’ શલાભા આલ છ.

ફ ભશાયાજમ

(1) નજ શકલધકન (ઈ.વ. 606-647) :

શતા પરબાયલધકનના અલવાન છી યાજલધકન ઔાદી વબાી ણ તન દઔાથી ભાયી નાઓતા શકલધકન થાણશવયની ઔાદી વબાી અન તણ ભાલાના યાજા દલગ પત દ યરી ફશન યાજમશરીન મ તત યાલી. ાભફ(આવાભ)ના યાજા બાયલભકનન શભતર ફનાવમ અન ઔોડ યાજલી ળળાન શયાવમ. ભાલા અન વોયાષટર જીતમા ણ દણકષણના યાજા રળી વાભ વપતા ન ભી.





શકન ળાવન અન લશીલટ : ઉતતભ લશીલતતાક શત. જાત જ શનયીકષણ યત. પરજાન લમાણ, નસમામ અન પયજ-ારનભા શનમશભત શત. યાજમન લશીલટ યલાભા વનાશત, પરશતશાય (દવાયાર), વશધશલગરાશ (શલદળી ભતરી), યાજદત, યયાજમભતરી, ભશાદડનામ (લડા નસમામાધીળ), ‘અકષટણરા’ (નોધણી યનાય) લઔય શતા.

શકના શતાકષય : તણ યાજમભા શલશરાશતગશ, લાલ, તાલ, કલા, ભઠ, શલશાય ફધાવમા શતા. જીલહશિવા ય પરશતફધ મકય. ધભકવબા ફરાલત શત. દય ાચ લ પરમાઔભા ધભક હયદન આમજન યત શત. દાનલીય શત ; વાહશતમાય શત. તના દયફાયના ભશાશલ ફાણબટટ ‘શકચહયત’ અન ‘ાદફયી’ રઓરા. શ ત ‘નાઔનદ’, ‘યતનાલણર’, અન ‘શપરમદશળિા’ ઍભ તરણ નાટ રઓરા.

શકલધકનન વામરાજમ : વમરાટ શકલધકન અન નારદા શલદયાીઠ : શ નારદા શલદયાીઠના આચામક ળીરબદરન ભદદ યીન ‘નારદા શલદયાીઠ’ન પરશવદધદધ અાલરી. 100 જટરા ઔાભ શલદયાીઠન શનબાલ ભાટ આપમા શતા. યવામણળાસતરી નાઔાજ કન આ શલદયાીઠભા થઈ ઔમા. નારદા શલદયાીઠના તારમન નાભ ‘ધભકઔજ’ શત .

રજીલન : ઔાભ-નઔય પયત હલરફધી શતી. પરલળ ભાટ દયલાજા શતા. ચાય લણો શતા. ડદાપરથા, આતયજઞાતીમ રગનપરથા પરચણરત ન શતા. વતીપરથા, ફારગન અન ફહ રગનની પરથા ળફ થઈ ચી શતી. દધ. પ. ચઓા, ળાબાજી ઓલાતા શતા. વાદા અન વપદ લસતર શયાતા શતા. શલશલધ અરાય શયાતા શતા. ળતયજ અન વઔટાફાજીથી ભનયજન ભલાત . નટ અન ભદાયીઐ ઔાભડાઐભા પયી ભનયજન યતા શતા. કશ અન શ ારનન વમલવામ મ ખમ શત. નશીલતૌ જભીન ભશસર રલાત . ાટરી તરથી ભગ ચછ (બફચ) સ ધી વઔ યાજભાઔક શત. વના-ચાદીના શવકકા ચરણભા શતા. હશનસદ , ફોદધ અન જન ધભક ાતા શતા. આ ફધી ફાફત ચીની મ વાપય હય -ઍન-તવાઔની નોધથીભાથી જાણલા ભ છ.

હય -ઍન-તવાઔ (ઈ.વ. 629-645) : શકના વભમભા ચીનભાથી આલરા હય -ઍન-તવાઔ બાયાતભા નારદા ઓાત ાચ લક સ ધી અભમાવ મો શત. ઈ.વ. 645ભા ત ભધમ ઍશળમાના યત ચીન યત ઔમ શત તની નોધ પરભાણ શકના યાજમભા 100 ફોદધ ભઠ શતા. પરજા વાદ જીલન જીલતી શતી.

(2)લાતાી :

દણકષણના યાજા રળી ફીજા વાભ શકની શાય થમરી.

યાજઔાદી સ ધીની વપય : દણકષણ બાયતભા ચાલ કય લળ (વરી લળ) લાતાી નઔયભા ( ફદાભી-ણાકટ) યાજધાની યાઓી ળાવન યત શત. રળી ફીજ તન ફલાન યાજા શત. તણ ‘અશવભધ’ મજઞ મો શત. તના છી તન તર ીશતિલભાક ઔાદીઍ આવમ. ત છી તન બાઈ ભઔરળ યાજા ફનસમ. જણ લાતાીભા શલષણ ભદીય ફધાવય શત . ત છી વતમાશરમ રળી ફીજ ઔાદી ય આવમ.

રળી ફીજ (ઈ.વ.અ 610-642) : તણ 30 લક યાજમ ય . પરતાી અન ફશાદ ય મદધ શત. રાટ ( દ. ગ જયાત) અન ગ જૉય (ઉ. ગ જયાત) જીતરા. કષણા અન ઔદાલયી લચચના લઔી પરદળ જીતરા. આધરભા તની વતતા શતી. યાજા શકન રળી ફીજાઍ નભકદા ાવ યાજમ આપમ શત. તના વભમભા લાતાી અન ધાયા યીની ગ પાઐ ફની શતી. અજનસતાની ગ પાઐના બીતણચતર ફનસમા શતા. તના વભમભા ફોદધ ધભક ધીભ ડય શત અન જન ધભકની ળાઓા ‘હદઔફય’ન પરબાલ લધમ શત. ાચીલયભના લરલ લળના યાજા વાથ રડતા રડતા રળી ફીજાન મતય થય . (ઈ.વ.642).

યાજત ય ઔ નલા યાજમલળન ઉદમ : શકના અલવાન છી વયદાય, વાભત લતતર ફની ઔમા શતા. જ ત પરદળભા યલસરીન ાભ યનાય ‘વાભત’

શલાતા. વાભત ળકતતળાી ફનતા ‘વાભતળાશી’ અકતતલભા આલી. ઉતતય બાયતભા ગ જૉય, પરશતશાય, ાર, ચાલ કય, યભાય, ચોશાણ, જમાય દણકષણ બાયતભા લરલ, યાષટરકટ, લમાણીના ચાલ કય, ચય, ાડય અન ચર મ ખમ ળાવ શતા.

ઉતતય બાયત :

શક છી મળલભાકના વભમભા નજભા પરશતશાય લળ વતતા ય આવમ. [પરશતશાય લળભા બજ શભહશયબજ નાભન ળકતતળાી ળાવ થમર]

ભાલાભા યભાય લળ શત. ઉજજન અન ધાયાનઔયી મ ખમ નઔય શતા. મ જ અન બજ આ લળના શરષઠ ળાવ શતા.

ણફશાય અન ફઔાભા ાર અન વન લળ શતા. ચોશાણઍ અજભયભા વતતા થાી છી હદલશીન યાજધાની ફનાલી. થલીયાજ ચોશાણ આ લળન શત.

અણહશરલાડ ાટણભા વરી લળન ળાવન શત . મયાજ, શવદધયાજ જમશવિશ અન ક ભાયાા જલા પરતીી યાજાઐ આ લળભા થઈ ઔમા.

દણકષણ બાયત :

રળી ફીજાના અલવાન છી લરલ લળ અન ચર લળ અકતતલભા આવમા. લરલ યાજા નયશવિશ લભાક ળકતતળાી ળાવ શત. આ યાજાઐ વાહશતમ અન રાના પરભી શતા. ચર લળની યાજધાની તાજય શતી. યાજયાજ પરથભની લશીલટી ક ળતા સ દય શતી.





અજમયાજ અજભયની થાના યરી. યામશથયા (થલીયાજ તરીજ) ઈશતશાવભા ભશતલન થાન ાભર છ. ‘થલીયાજ યાવ ‘ભા શલ ચદ ફયદાઈઍ તની લીયથા આરઓી છ.

ભલાડના ઔહશર ાછથી શવવહદમા યાજતના નાભ ઐઓામા. ફપા યાલ આ લળના થા શતા તવ શલામ છ.

ભધમ પરદળભા નભકદાની દણકષણ ચહદલળના ળાવ શતા.

ાટણભા ચાલડા લળન ળાવન ણ શત .

દણકષણના યાષટરકટ લળભા ઔશલિદ તરીજ ળકતતળાી ળાવ શત.

દણકષણભા ાડય લળ શલળ ભઔથશનઝ નાભના શલદળી પરલાવીઍ નોધ યરી છ. આ જાશતન ળાવન સતરીઐ યતી શતી.

યાજત ળાવન ઓભીય : ફશાદ ય જાશત યાજત ભાટ ળશીદ થલાન ઔોયલ ઔણાત શત . ય દધભા ત વહયમા યતા અચાતા નશી. વતમ ફરવ અન વતમ ભાટ રડવ ઔોયલપરદ ઔણાત શત . સરીઐ જફય ડ ય દધભા જતી. શતની શાયની લાઍ ત જોશય (આઔભા ફી ભયવ ) યતી.

ભધમય ઔીન ળાવનવમલથા અન થાતમ

પરજાના યકષણ અન લમાણ ભાટ જ ળશીદ થમા છ તભની માદભા ાણમા ફનાલલાભા અવમા છ.

યજત ય ઔની ળાવનવમલથા : યાજાન દ લળયયાઔત શત . યાજાન ભટ તર જ યાજા થામ અવ ણ ન શત . ાશભીયના મળાન બરાહમણની ભડીઍ ઔાદી ય ફવાડય શત. ગ જયાતના ક ભાયાન ભતરીવબાના વભમઍ યાજઔાદી ભાટ મગમ ઔણમ શત. યાજાન ભદદ યલા ભતરીઐ શતા.

ઔાભની ળાવનવમલથા : ગરાભળાવન ચામતન આધીન શત . તન મ ઓી લડ મ ઓી અથલા વયચ શત. વયકષણ અન નસમામ અઔન બાઔ તના શળય યશત. ટરી લઓત ગરાભવબા ણ નસમામ યતી. જભીન ભશસર મ ખમ આલ શતી. ઊજન છઠ બાઔ ભશસર તયી રલાત વાભત ય ઉકયાલતા અન યાજાન ઓડણી બયતા.

વાહશતમ : શલદવાનન યાજા આશરમ આતા. આ વભમભા વ કત, પરાકત, તશભર, નનડ, તલ ગ લઔય બાાઐભા વાહશતમન ઓડાણ થય શત . શલ ભાક ‘શળશ ારલક’, શરી શ ‘નધચહયત’, શભચદરાચામ ‘ક ભાયા ચહયતર’ તથા ‘શવદધશભ ળબદન ળાવન’ની યચનાઐ યી શતી. આ વભમઔાાભા નાટ ણ રઓામરા. બલભશતઍ ‘ઉતતયયાભચહયત’ રઓલ . નાયામણ નાભના હડત ચતતરના આધાય ‘હશતદળ’ નાભ લાતાકવગરશની યચભા યરી.

શલ વાહશતમાય / કશતન નાભ શલ/વાહશતમાય કશતન નાભ શલળાઓાદતત મ દરાયાકષવ વભદલ થાવહયતવાઔય લશણ યાજતયણઔણી ચદ ફયદાઈ થલીયાજ યાવ ણફલશણ શલરભાદલ ચહયતર ભર ત ઔ પરફધણચિતાભણણિ

થાતમ : યાજત યાજાઐઍ ભશર, હલરાઐ, ભહદય, જાળમ લઔય ફધાલરા, ભધમ પરદળના ઓજયાશન અન ભ લનશવયીન યી ભહદય જાણીતા છ. ણાકન સમકભહદય, ાશભીયન ‘ભાતડ ભહદય’ અન ગ જયાતન સમકભહદય જાણીતા છ. દણકષણ બાયતના ઈરયાભા હશનસદ , ફોદધ અન જન ઍભ તરણ ધભકની ગ પાઐ છ, તભા રાવ ભહદય બવમ છ. મ ફઈ ાવ ઍણરપનસટાની ગ પાન તરણ મ ઓલાા શળલન શળલ પરખમાત છ. ભદ યાઈન ભીનાકષી ભહદય જાણીત છ. દણકષણ બાયતના ભહદયના પરલળદવાય ‘ઔ યમૌ’ તયી ઐઓામ છ.

ભશભદ ઔઝની : ઈ.વ. 1000 થી 1075 દયશભમાન ભશભદ ઔઝનીઍ ચડાઍઐ યરી જભા વભનાથની લ ટ તણ ગ જયાતભા બીભદલ વરીના ળાવનના વભમઔાાભા યરી.

હદલશીન તઓત ફદરામ : ઔઝનીના અલવાન છી ળાશબ દીન કયીન ળાવન આવય . ત ધન લ ટલા નશી, ણ વતતા થાલા આવમ શત. ત અણહશરલાડ ાટણની ભશાયાણી નાશમાદલી વાભ યાજજત થમર. કયી વાથની રડાઈભા થલીયાજ ચોશાણ શામો શત. કયી છી હદલશીની ઔાદી ય ‘ગ રાભ લળ’ન થા ક તબ દીન ફ આવમ.

ભધમય ઔન હદલશીદળકન : ગ રાભલળ : ભશભદ કયીના અલવાન છી તના ગ રાભ ક તબ દદીન ફ ઈ.વ. 1206ભા હદલશીની વતતા વબાી ન ગ રાભ લળની થાના યી.

તણ શભનાયાન ફાધાભ ળફ યાવય જ તના છી આલનાય ઈલત જતભળ ણક ય ક અન ત શભનાય ત ક ત ફશભનાય. ઈત જતભળ છી તની તરી





યઝીમા ઈ.વ.1236ભા હદલશીની ઔાદી ય આલી. ત શરી ભહશરા ળાવ (સ રતાન ) ઔણામ છ.યઝીમા છી નાવીર દીન અન તના છી ગમાસ દીન ફલફન ઔાદી ય આવમા ત છી ઓીરજી લળ આવમ.

ઓીરજી લળ : અપકાશનતાનભા ઓલજ નાભના થ યશતી ત ક જાશતન ઓીરજી શલાભા આલતી. જરાલ દદીન ઓીરજીઍ ઓીરજી લળની થાના યરી. તના જભાઈ અલરાઉદદીન ઓીરજીઍ તીની વતતા આચી રઈન સ રતાન ફનસમ. પરખમાત શલ અભીય ખ ળય તના દયફાયભા શત.

તકરઓ લળ : ગમાસ દદીન તકર તકર લળની થાના યરી. તના લઓતભા ‘ડાચી’ ટાર દધશત દાઓર થઈ. ટારીન ‘શરાય’ શતા શતા. ભશભદ તકર ઔાદી ય આવમા છી તયઔી મજનાઐન ાયણ ટીાાતર ફનર.

શલજમનઔયન હશનસદ યાજમ : દણકષણભા શલજમનઔયન હશનસદ યાજમ અન ફશભની સ રતાનના યાજમ થામા શતા. શહયશય અન બ કકા ફ બાઈઐન શલદયાયણમ લાભીઍ શલજમનઔયન યાજમ થાલાની પરયણા આરી. ત છી કષણદલયામ નાભન પરબાલળાી ળાવ થમ. તણ દણકષણ બાયતભા મમ નાભના ઈજનયની ભદદથી નશયના ફાધાભ યાલરા. તારીટાના ય દધભા આ નઔયન શલનાળ થમ.

ફશભની યાજમ : શવન નાભના ાફીર અભીય સ રતાન થઈન ફશભની વલતનતની થાના યી. લજીય ભશભદ ઔલાન ફશભની યાજમન શલતાય મો.

હદલશી વલતનતન અત : હપયજળાશ તકર છી હદલશી વલતનતની વતતા નફી ડી. તમ ય હદલશી ય આરભણ યી લ ટ યી. ત છી વમદ લળ આવમ. ફશરર નાભના અપકાન વયદાય 1451ભા હદલશી ય રદી લળ થાપમ. તન તર શવદય રદી વાય ળાવ શત. ત છી ઈબરાહશભ રદી આવમ. ઈ.વ. 1526ભા ાણણતની રડાઈભા ાબ રના ફાદળાશ ફાફય ઈબરાહશભન શયાવમ ન મ કર વામરાજમન ામ નાખમ. મ કર ળાવન ફવ લક સ ધી ચાલય .

બાયતભા આલરા શલદળીમાતરીઐ

રભ માતરાન વભમા શલદળી માતરન નાભ ત વભમના ળાવ ળાવનન નાભ

1 ઈ .વ . 1288થી 1292 ભાોર (ઈટાણરમન) ાડય યાજ 2 ઈ .વ . 1233થી 1242 ઈબનફતતા (ભય) ભશભદ તકરઓ (હદલશી)

3 ઈ .વ . 1442થી 1443 અબદ (ઈયાની) દલયામ દધદવતીમ (શલજમનઔય)

4 ઈ .વ . 1520થી 1522 ડશભઔજ ઈજ ( તકઔારી) કષણદલયામ (શલજમનઔય)

5 ઈ .વ . 1585થી 1591 ળલપહપમ (અગરજ) અફય (હદલશી)

6 ઈ .વ . 1608થી 1613 પટન શહનસવ (અગરજ) જશાઔીય (હદલશી)

7 ઈ .વ . 1615થી 1617 જન જયદા ( તકઔારી) જશાઔીય (હદલશી)

8 ઈ .વ . 1615થી 1619 વય ટભવ ય (અગરજ) જશાઔીય (હદલશી)

9 ઈ .વ . 1626થી 1633 જન રામય (ડચ) ળાશજશા 10 ઈ .વ . 1630થી 1634 ીટય ભડી (ઈટાણરમન) ળાશજશા 11 ઈ .વ . 1641થી 1687 ટલશનિમય (ફરનસચ) ળાશજશા / ઑયઔઝફ 12 ઈ .વ . 1656થી 1687 ભનચી (ઈટાણરમન) ઑયઔઝફ 13 ઈ .વ . 1658થી 1668 ફશનિમય (ફરનસચ) ઑયઔઝફ

મ કર વામરાજમ : થાના અન શલતયણ :

હદલશીના સ રતાન ઈબરાહશભ રદી ય 1526ભા અપકાશનતાનના ાબ રના ળાવ ફાફય આરભણ યી તન શયાવમ. ાણીતના ભદાનભા ઈબરાહશભ રદીની શાય થતા વલતનત ય ઔ વભાપત થમ અન મ કર ળાવન ળફ થય .

મ કર ળાવનની પરમ ઓ કટનાઐ :

ફાફય (1526 થી 1530) : 1526ભા ફાફય ઓાનલાના ભદાનભા ણચતડના લીય વાઔાન શયવમ. 1530ભા ફાફયન અલવાન થય .

હ ભાય (1520 થી 1540 અન 1555 થી 1556) : હ ભાય ન બાઈ ાભયાન અન અફકાન વાથ વકક યલ ડય શત. ળયળાશ વાભ હ ભાય ની ફ લાય શાય થઈ. હ ભાય ના યઝાટના વભમઔાાભા અભયટના યાણાન તમા અફયન જનસભ થમ. હ ભાય પયીથી હદલશીની ઔાદીઍ આવમ શત.





ળયળાશ (1540 થી 1545) : ત અપકાન શત. હ ભાય ન ફ લાય શયાવમ શત. ત સ ધાય ળાવ શત.

ળયળાશના સ ધાયા :

ભટા યાશદાયી યતા ફનાલડાવમા. ફનસનન ફાજ ઝાડ યાવમા. જભીન જાત નકકી યી, ભશસરના દય નકકી માક.

જાતનાા ાઢી નાખમા.

યતા ઉય યાણ ભાટ આલાવ ફધાવમા.

ટળાાઐ ફનાલડાલી.

અફય (1556 થી 1605 ) : ત 13 લકન શત તમાય શતા હ ભાય ન અલવાન થય શત . ફયભઓાન તન યકષ શત. અફય ાણીતના ભદાન ય હદલશીના ળાવ શમ ન શાય આી શતી. અફયન યાણા પરતા વાથ લાયલાય રડાઈ થતી શતી. અફય ણચતડ અન યણથબય ભવમા શતા. તણ અન પરદળ જીતમા શતા. ળાશજાદ વરીભ ‘જશાઔીય’ નાભ ધાયણ યી હદલશીની ઔાદી ય આવમ.

યાજમતતરની વમલથા : મ કર વભમભા સફાઔીયી અભરભા શતી. યાજમના શલબાઔ ાડયા શતા. શલબાઔ ‘સફ’ અથલા પરાત ન નાભ ઐઓાત. ટા શલબાઔ ‘વયાય’ અન તન ટા શલબાઔ ‘યઔણ ’ શલાતા શતા. યઔણાન લડ ‘આભીર’ શત. ત ભશસર ઊકયાલલાન ાભ યત.

અફય માતરાલય ફધ યાવમ શત. ત ઉદાય અન વહશષણ ળાવ શત. ટડયભર, યાજા ભાનશવિશ, અબ ર પઝર, તાનવન, મ લરા દપમા, ભશળદાવ ફીયફર, લધ શીભ શભાભ, શલ પજી, અબદ ર યશીભ લઔય અફયના દયફાયના નલ યતન શતા.

ણચતડની મળઔાથા : અફય અન ભલાડના ણચતડના યાણા પરતા લચચ લાયલાય ય દધ થતા યહયા. શલદીકાટીના ભદાનન ય દધ વીભાણચશનફ ભનામ છ. ટીરા પરતાન જન લાયીઍ આશથિ ભદદ યરી.

મ કર વામરાજમ : સ લણકય ઔ અન અત :

જશાઔીય (1605 થી 1627) : અફય છી તન તર વરીભ 1605ભા ઔાદી ય આવમ. તણ ‘જશાઔીય’ (દ શનમાન જીતનાય) નાભ ધાયણ યલ . ળાશજાદા ખ ળર ન ફડ ાયતા તન ફદીલન ફનાલ છ. ખ ળર ય ળીઓ ધભકગ ર અજ કનશવિશ ભદદ યી છ તલ આય મી ત તભન લધ યાલ છ. તના વભમભા ઈગરનસડના યાજાન પરશતશનશધ શહનસવ અન ટભવ ય બાયત આવમા શતા. જશાઔીયની તની નયજશા યાજમના ભટાબાઔન લશીલટ વબાતી શતી.

ળાશજશા (1627 થી 1658) તણ ઓતીન પરાધાનસમ આપય શત . તણ હદલશી ાવ ળાશજશાફાદ નાભન નઔય લવાવય . તણ તાજભશાર, રાર હલરાભા દીલાન આભ અન દીલાન ઓાવ, યઔભશર, ભતી ભકજદ, હદલશીની જ ભા ભસદ લઔય થાતમ ફધાવમા શતા.

ઑયઔઝફ (1658 થી 1707) તની માદળકતત ઔજફની શતી, ‘ક યાન ળયીપ’ ન ઊડ અભમાવી શત. રા પરતમ અણઔભ ધયાલત શત. ભાયલાડના લીય દ ઔાકદાવ વાથ ચચીવ લક સ ધી વકક મો શત. ફીજા ય અન ઔલરોડા વાથ રાફ વકક મો શત. શળલાજી વાથ રડાઈઐ ચાલ યાઓી શતી.

વભાજજીલન : વાભત વમલથા શતી. લાતાલયણ શલરાવી શત . બાદાય ળા અન કયણા શયતા. ગ જયાતભા ભટા ામ લાય થત. ફદયથી આમાત-શનાવ થતી શલશલધ ઉતવલ ઊજલાતા.

આશથિ કથશત : આ વભમ ઍ ભણ 55.5 યતર ફયાફય શત. રાશયની ળાર, પત ય શવયીની ળતયજીઐ, ગ જયાતન સ તયાઉ ાડ, ઢાાની ભરભર શલશવ પરશવદધ શતા.

મ કરાન રા-વાહશતમ :ળાશજશા ભશરન ફાધાભ શલાત શત. યાજતઍ ણચતરરાન ઉતતજન આપય શત . વ કત તના બાાતય થમા શતા. ફીય, યશીભના દ શા પરખમાત થમા. યવઓાન હશિદી ાવમ રખમા શતા. શલદળી મ વાપય બાયતભા આવમા શતા. ટલશનિમય અન ફશનિમય ફરાનસવભાથી બાયતભા આવમા શતા.

અલનશતના ફીજ :ળાશજશાના અશતભ વભમભા મ કર ળાવનની ડતી થઈ. ઑયઔઝફના અતાભા મ કર વામરાજમ ડી બાગય .

લીય દ ઔાકદાવ : જધ યના યાણાના અલવાન છી લીય દ ઔાકદાવ યાણાની તની અન તરન યકષણ આપય શત . ઑયઔઝફ વાથ વતત વકક યતા યહયા.

છતરશત શળલાજી : 1630ભા બોવર ક ટ ફના ળાશજીન તમા શળલનયી હલરાભા શળલાજીન જનસભ થમ શત. ભાતા જીજાફાઈ અન દાદા ોડદલ તભન ઉછમાક. તયણા, ચાણ, શવિશઔઢ, યદય લઔય હલરાઐ તભણ જીતી રીધા શતા. 1674ભા યામઔઢભા તભન યાજમાણબ થમ શત. તભણ લશીલટ ચરાલલા અષટપરધાન ભડની યચના યરી.

મ કર ળાવનન અત : ઑયઔઝફના અલવાન છી મ કર ળવનન તન થય . ઑયઔઝફની વક ણચત નીશત તના અત ભાટ જલાફદાય ફની.

લાયી ળાવ લી યીત ફનસમા ?

લરરી ઔલનકય જનયર ફનીન બાયત આવમ. તણ ‘વશામાયી મજના’ ફનાલી. આ મજના લીાયનાય યાજાઍ તાના ઓચ અગરજ વનસમ યાઓવ ડત . આ મજનાના શનઝાભ, ભસય, ઔામલાડ, ભયાઠા લઔય યાજમ બઔ ફનસમા. ભયાઠાઐન ણ આ મજનાના બઔ ફનવ ડ . ભયાઠા યાજમ અગરજની ‘બાઔરા ાડ અન યાજ ય’ની નીશતના બઔ ફનસમા. અમધમા, ઔયઓ ય, તાજય, ણાકટ લઔયન ઓારવા મા.





બરહટળય વભગર બાયતભા પરામા : અગરજઍ શનઝાભ, ભયાઠા અન ભસયન બઔ ફનાવમા. ના વાથ બમ જણાતા શભતરતા લી. ળીઓ ભશાયાજા યણજજતશવિશ વાથ શભતરતા લી. અપકાન શલગરશભા જીત ભલી. ભશાયાજા યણજજતશવિશ ળકતતળાી ળાવ શતા, તથી અગરજન નભત ન જઓતા. તભના અલવાન છી અગરજઍ ળીઓ વામરાજમ ય વતતા જભાલી.

ડરશાઉવીની ‘ઓારવાનીશત’ : બાયતીમ યાજાઐની ઔયવમલથાન રીધ ની વયાય ટરા પરદળન ઓારવા મા. બરહમદળ, વતાયા, ઝાવી, નાઔ ય ઓારવાનીશતન બઔ ફનસમા. ડરશાઉવીઍ 1853ભા મ ફઈથી થાણા સ ધીની વલકપરથભ યરલરાઈન નાઓી. ટાર દધશત દાઓર યી. તાયવમલશાય ળફ થમ. ફારગન ય પરશતફધ આવમ. શલધલા ન:શલલાશ ધાય વાય મો. 1857ભા બાયતભા પરથભ તરણ ય શનલશવિટીઐ મ ફઈ, ચનનાઈ અન રાતા ઓાત ળફ થઈ શતી.

બાયર અકગન (પરજાન અવત) : અગરજની નીશત-યીશત વાભ પરજાન શલયધ લધત જત શત. અગરજ બાયતીમ વ કશતન નાળ યળ અવ રન રાગય , હયણાભ 1857ભા લાતતરમવગરાભ થમ.

અગરજળાવનની બાયત ય અવય :

અઢાયભી વદી સ ધી બાયત વમદધ ણ અગરજ નીના ળાવનભા ત ઔા અન ામભાર ફની ઔય .

અગરજળાવન વભમ ઓડત અન ઓતી : ણફશાય, ફઔા અન ઐહયવાભા દીલાની વતતા ભલી અગરજ ભનપાલ તભ ભશસર ઉકયાલલા રાગમા. જથી ઓડત દલાભા ડફી ઔમા અન ઓતીલાડી ડી બાઔી. 1770ભા ફઔાના દાર ણ દ ાભા કણા ભઓથી ભયી ઔમા. નકલૉણરવ નાભના ઔલનકય ‘ામભી જભાફધી’ નાભની ભશસર દધશત અભરભા મી. નીઍ તાની આલ શનશશવત ફનાલી. જથી ઓડતન ળણ થલા રાગય .

વભાજજીલનન રાગય ગરશણ : લૉયન શસટિગવના વભમભા ભશસર ઉકયાલનાય અભરદાય રટય લલાત. ત નસમામાધીળન ાભ ણ યત. ગરાભ લયાજમની વ થાઐ નાળ ાભી. ર અગરજની નીશતથી બમ ાભી ઔમા. આગરાભા અગરજન દય હશનસદીઍ વરાભ યલી, નશી ત વજા દડ થળ તવ પયભાન થય , તથી રભા યની રાઔણી ઉદબલી.

બાયતીમ લાય અન ઉદયઔન શલનાળ : હશિદના ળણ, ઊન, યળભ અન સ તયાઉ ાડની ભાઔ શલદળભા યશતી શતી. સયઓાય, ભીઠ , વાય, ઢાાની ભરભર લઔયની શનાવ થતી અન બાયતભા વના-ચાદીની આમાત થતી. અગરજળાવન આલતા અગરજ ળાવ બાયતીમ વશતતન તાના દળભા રઈ જલા રાગમા. બાયતના ાચા ભારથી ઈગરનસડભા ઉધઔ-ધધા શલવલા રાગમા. અગરજની નીશતઐથી બાયતના હ નનય ઉદયઔ નાળ ામમા. ાયીઔય ફાય ફનતા ઔયીફીન પરભાણ લધય .

સ ધાયાઐ તયપ ળા : શલણરમભ ફસનસટ ટરા સ ધાયા માક. નીના લશીલટભા બાયતીમન થાન ભળય . નસમામતતરભા ભાતબાાન થાન ભળય . યાજા યાભભશનયામ જલાઐઍ વતી થલાના હયલાજ ઉય પરશતફધ મ ાવમ. 1829થી વતી થલા ય પરશતફધ આવમ. સ ધાયાઐન ફહઢચ ત ર ળાથી જતા શતા. ફસનસટના વભમભા શળકષણ વશભશત યચાઈ. 1834ભા ભર નાભના અગરજન અગરજી લણીન શલચાય આવમ. 1857ભા ય શનલશવિટીઐ થાાઈ. અગરજી શળકષણ ભતા લાતતરમ ભાટ યાષટરલાદી ભાનવ કડલા રાગય . ઑધણઔ રાકનસતથી નલા નલા મતરની ળધ થઈ. 1853ભા મ લઈ-થાણા લચચ યરલ ળફ થઈ. 1854ભા તાય-ટારન પરાયબ થમ. છાઓાના અન લતકભાનતર આવમા. વમશભાધમભના પરચાય-પરાવાયથી ર ઍફીજાના વકભા આવમા.

ધાશભિ- વાભાજજ જાગરશત :

19ભી વદીન વભાજ અધશરદધા, ક હયલાજ, જઞાશતપરથા, અજઞાનતા જલા અશનષટથી કયામર શત. આ અશનષટન દય યલા ઐઔણીવભી વદીભા ‘નલજાગશત’ આલી. વાભાજજ અન ધાશભિ સ ધાયણા ળફ થઈ.

યાજા યાભભશનયામ : 1772ભા ફઔાના હ ઔરી જજલરાભા જનસભ થમ શત. બાઈના અલવાન છી તભના બાબી વતી થમા. તથી તભણ વતીપરથા, ફારગન, જઞાશતપરથા, ફાીઐન દધીતી યલાન હયલાજ લઔયન ઉગર શલયધ મો. ટરા વભાચાયતર ળફ મા. 1828ભા ‘બરહમવભાજ’ની થાના યી. યાજા યાભભશનયામના પરમતનથી અગરજ ઔલનકય શલણરમભ ફસનસટ 1829ભા વતીપરથા ય પરશતફધ મકય. તભણ વાભાજજ, ધાશભિ અન યાજીમ સ ધાયણાન પરમતન મો. 1833ભા ઈગરનસડના ફટર મ ાભ તભન અલવાન થય .

દમાનદ વયલતી :

વોયાષટરના ભયફી નજી ટાયાભા વનાતન બરાહમણ ક ટ ફભા જનસભ થમ શત. વતમની ળધભા નાની લમ ગશતમાઔ મો. ભથ યાભા લાભી શલયજાનદ ાવ હશનસદ ળાસતરન અભમાવ મો. જઞાશતશલશીન વભાજના હશભામતી શતા. ‘લદ તયપ ાછા લ’ન તથા ‘ઍશવયલાદ’ ન ફધ આપમ. 1875ભા ‘આમકવભાજ’ની થાના યી. ધભાકનસતય ાભરાઐન પયીથી હશનસદ ફનાલલા ‘શ દધદધ ચલ’ ળફ યી. લાભી શરદધાનદ શયદવાય ાવ 1902ભા ‘ાઔડી’ ગ ર ક ર થાપય . લડદયાભા આમકનસમા શલદયારમ ળફ યલાભા આવય .

યાભકષણ યભશવ :





વત અન સ ધાય શતા. બાયતીમ વ કશતના જમશતધકય ઔણામ છ. ફઔાના હ ઔરી જજલરાભા ાભાય કય ઔાભભા તભન જનસભ થમ શત. તઐ રાાતા ાવ આલરા દણકષણશવયભા ાણરભાતાના ભહદયના જાયી શતા. ળલચદર વન અન દમાનદ વયલતીઍ તભન ભાઔકદળકન ભવય શત .

લાભી શલલાનદ :

મ નાભ નયનસદરનાથ દતત શત . ત યાભકષણના શળષમ ફનસમા. ત છી શલલાનદ નાભ ધાયણ ય . દ :ઓી ભાનલની વલા યલાન ફધ આપમ. 1893ભા શળાઔભા બયામર અણઓર શલશવધભક હયદભા તાના લતતવમથી છાલાઈ ઔમા. ‘ઊઠ, જાઔ અઍ ધમમપરામપત સ કી ભડયા યશ’ન સતર આપય . 1897ભા ‘યાભકષણ શભળન ભઠ’ની ફલ યભા થાના યી. ‘જનવલા ઍ જ પરભ વલા’ શભળનન અભર મો.

મ કરભ વભાજભા સ ધાયાની ચલ : ઐઔણીવભી વદીના પરાયબ યામફયરીના વમદ અશભદઓાન અન ફઔાના ળયીઅત લરા જલા આઔલાનઍ વાભાજજ અન ધાશભિજાગશતન પરાયબ મો. તભણ ઈરાભ ધભક અન વ કશતન ભજબત યલા ‘લશાફી આદરન’ ચરાવય , તથી અગરજી શળકષણન પરભાણ લધય . અગરજ લણીના હશભામતી શતા. 1870ભા તભણ ‘તશણઝર-ઉર-અઓરા’ વાભશમ ળફ ય . 1875ભા અણરઔઢભા મ કરભ રજ થાી. આજ ત ‘અણરઔઢ મ કરભ ય શનલશવિટી’ તયી ઐઓામ છ. સતરી લણીની તયપણ યી શતી.

ળીઓ વભાજ : ગ ર દવાયાભા પરલળરા દણ દય યલા ‘શળયભણણ ગ ર દવાયા પરફધ વશભશત’ની યચના યલાભા આલી. અમતવયભા ‘ઓારવા રજ’ તથા ળાાઐ થાલાભા આલી.

ાયવી વભાજ : ાયવી ય લાનઍ ધભક અન સ ધાયણા ભાટ 1851ભા ‘યશન ભા-ઈ-ભઝદમયફન વબા’ની થાના યી. દાદાબાઈ નલયજી તલા આઔલાન શતા. ‘યાશત ઔપતાય’ વભશમ સ ધાયણામ ાભ ય . સતરી ઊનનશત, ફારગન શલયધ, શલધલાશલલાશન ઉતતજન અાય . ફશયાભજી ભરફાયીના પરમતનથી 1891ભા રગન ભાટ વભશત લમ ઠયાલત ામદ કડામ.

ઠકકય ફાા : ઔાધીજીઍ થારા અણઓર હશિદ શહયજન વકના ભતરી તયી વલાઐ આી શતી. 1869ભા બાલનઔયભા તભન જનસભ થમ શત. તભણ ઈજનયી હડગરી ભલી શતી. ‘બીર વલાભડ’ની થાના યી. ચભશારના આહદલાવીઐન દાફ તથા અનસમ ફદીઐ-ક ટલભાથી મ તત માક.

બાયતભા યાષટરલાદ :

યાષટરલાદ ઍટર તાના યાષટર પરતમ ઍાતભતા અન ઔોયલની બાલના. આધ શન યાષટરલાદન ઉદબલ ય યભા જલા ભ છ. ણબરહટળયના વક ન ાયણ બાયતભા યાષટરલાદન કડનાયા હયફ ઊબા થમા. ‘લયાજ’ જઈઍ જ ઍ શલચાય પરાત ઔમ.

યાષટરલાદ દા યનાયા હયફ શલ જઈઍ.

યાજીમ : અગરજના આઔભન શરા યાજીમ ઍતા ન શતી. અગરજના આવમા છી વભાન લશીલટી તતર અભરભા આવય . રભા જભ જભ જાગશત આલતી ઔઈ તભ તભ શલયધ પરફ ફનત ઔમ.

આશથિ : અગરજની શનશત-યીશતથી બાયત ામભાર થય . બાયતન ાચ ભાર ઈગરનસડ જઈ ા ફની ભોકા બાલ બાયતભા લચાલા આલત. બાયતભા ઉતનન થત ભાર લધાય જાતન ાયણ ભોક ડત. ઈગરનસડન ભાર વત લચાત શત. હયણાભ બાયતના શતઉદયઔ અન ઉદયઔધધા તટી ઔમા. ાયીઔય, ભજય ફાય ફનસમા. હયણાભ યાષટર જાગશત લધી.

લાશનવમલશાય અન વદળવમલશાય : બાયતભા તાય, ટાર, યરલ તથા જભાઔો શલમા. ર ઍફીજાના વકભા આવમા, તથી શલચાયની આ-ર થલા રાઔી. આભ થલાથી પરાદશળન થાન યષટરીમ નતાઔીયી ઊબી થઈ. જણ લયાજની શવદધદધભા પા આપમ.

શળકષણ અન વાહશતમ : યાષટરલાદના શલાવભા અગરજી લણીન ભટ પા છ. અગરજી શળકષણથી ર શલશવપરલાશથી હયણચત થમા. અભહયન લાતતરમવગરાભભાથી રળાશીની તથા ફરાનસવની રાશતથી લતતરતા, વભાનતા અન ફધ તાની પરયણા ભી. પરાદશળ બાાભા વાહશતમ વજાકય . તણ યાષટરબકતતન વદળ આપમ.

લતકભાનતર : ફઔાા, મ ફઈ, ભદરાવ તથા અનસમ યાજમભાથી પરઔટ થતા લતકભાનતરઍ અગરજની નીશતઐની ટીા યી યાષટરીમ બાલના જાગરત યી.

બાયતન બવમ લાયવ : ાશવાતમ યાતતલશલદૌ ઍરઝાડય શનિઔશાભ તથા તના ભદદનીળઍ બાયતભા અન થ ઓદાભ યાલી વ કશતના અલળ ળધી ાઢયા. બઔલાનરાર ઈનસદરજી જલા યાતતલશલદઍ બાયતીમ વ કશતના અલળ ળધી તની બવમતાન ખમાર આપમ. હયણાભ યાષટરીમ અકભતા જાગરત થઈ.

હશનસદી યાષટરીમ ભશાવબા (ઈસનસડમન નળનર ોગરવ) ની થાના:





વય ઍરન ઐતટશલમન હય ભન રાગય જનતાના અવતન કટાડલાભા નહશિ આલ ત રાશત થળ, તથી તણ ફધાયણીમ વ થા થાલાન શલચાય . 1885ભા ભશાવબાની થાના થઈ. વમભળચદર પરમ ઓદ તન પરથભ અશધલળન મ ફઈભા ભળય . દળની અન વભમાઐ ફાફત તભા ચચાક-શલચાયણા થઈ.

ભશાવબાની પરથભ તફકકાની ાભઔીયી (1885-1905) :

ભશાવબાની પરથભ તફકકાની ભઔીયી ફધાયણીમ શતી. અગરજ વયાય બાયતીમની ભાઔણીઐની અલઔણના યી. શલશલધ ઠયાલ વાય યલાભા આવમા શતા. વયાય વમકતતલાતતરમ તથા લાણીલાતતરમ આતા ામદા વાય માક. તનાથી જાગશત લધતા લાતતરમવગરાભ ભાટ મગમ નતાઐ ભળમા.

બાઔરા ાડ અન યાજ ય (હડલાઈડ અન ફર) :

હશનસદી યાષટરીમ ભશાવબાન અગરજઍ લીાયી ણ છીથી ત શલયધી ફનસમા. ઝકન યાષટરીમતા શલયધી ઔરા બમા. બાઔરા ાડ અન યાજ યની નીશત અનાલી. 1905ભા લાઈવયમ ઝકન ફઔારાન શલબાજન ય .

ફઔાાના બાઔરા (1905) :

ફઔા ણબરહટળ હશિદન ભટ પરાનસત શત. તથી તન શલબાજન યવ જફયી શત . ણફશાય, ઐહયવાના પરદળ અરઔ યાલાન ફદર મ કરભ ફહ ભતીલાા લક ફઔાન અરઔ યલાભા આવય . આભ યી ઝકન હશનસદ -મ કરભ પરજા લચચ ભલાદ ઊબ યી લધતી જતી જાગશતન નફી ાડલા ભાઔત શત. પરાજાઍ આ મજનાન ઉગર શલયધ મો.

ફઔબઔન આદરન :

ફઔાાના બાઔરા રૌ કન માક તથી તન શલયધ યલા ામકરભ થમા, વયકવ નીળમા, ફહભચદર ચટટાધમામની ‘આનદભઠ’ નલરથાન ‘લદ ભાતયમૌ’ ઔીત રડાઈન નાય ફની ઔય . ફઔાના બાઔરા ડયા ત હદલવ ‘ળહદન’ તયી ભનાલામ. યલીનસદરનાથ ઠાક યની સચનાથી ‘ઍતાહદન’ તયી ણ ઊજલામ.

લદળી આદરન :

ફઔબઔ રડતના મ ખમ તરણ રકષણ શતા : (1) લદળી ભારન લાય યલ (2) શલદળી ભારન ફહશષાય ાયલ (3) યાષટરીમ શળકષણ રવ .

શલશલધ દધશતથી ફઔબઔન શલયધ થમ. ઈગરનસડથી આમાત થતા ભારની આમાત કટી. બાયતની લત ઐન લચાણ લધય .

યાષટરીમ શળકષણ :

ફઔબઔના આદરનભા શલદયાથીઐઍ વહરમ બાઔ રીધ. યાષટરીમ ળાાઐ ળફ યલાભા આલી. યલીનસદરનાથ ટાઔય 1901ભા ળાકનસતશનતનભા શલશવબાયતી શલદયારમ ળફ યી. ફઔાભા ઠય ઠય યાષટરીમ ભાધમશભ અન યાષટરીમ પરાથશભ ળાા ળફ થઈ. 1911ભા અગરજ વયાયન ફઔાાના બાઔરા યદ યલાની પયજ ડી.

જશારલાદન ઉદમ :

દાદાબાઈ નલયજી, સ યનસદરનાથ ફનયજી, ઔારકષણ ઔઓર, હપયજળાશ ભશતા ફધાયણીમ ભાઔ યાજીમ શ ભલલા ભાઔતા શતા. તઐઍ નયભ (ભલા) લરણ રીધ શત તથી ‘ભલાલાદી’ શલામ. ‘રાર. ફાર અન ાર’ ની શતર ટીઍ ઉગર લરણ અનાલલ , તથી ત ‘જશારલાદી’ શલામા.

જશારલાદી નતાઐ :

રભાનસમ હટ (1856-1920) : તઐ જશારલાદના મ ખમ નતા શતા. તઐઍ ભતર આપમ શત ‘લયાજમ ભાય જનસભશવદધ શ છ અન ત હ ભલીન જ જીળ.’ તભણ ‘ઔણળચત થી’ અન ‘શળલાજીજમતી’ ઊજલલાન ળફ ય . તભણ ભયાઠી બાાભા ‘વયી’ અન અગરજી બાાભા ‘ભયાઠા’ લતકભાનતર ળફ મા. 1916ભા ‘શભફર ચલ’ ભા તભણ વહરમ ભશભા બજલી શતી,

રારા રજતયામ (1856-1928) : ‘ળય-ઍ-જાફ’ તયી જાણીતા શતા. ‘કી જાફ’ અન ‘કી પય શર’ નાભ લતકભાનતર ળફ મા. 1928ભા વામભન શભળનન શલયધ યતા વોડવકન નાભના અશધાયીઍ ભાથાભા રાડી ભાયતા કલામા અન તભન અલવાભ થય .

ણફશનચદર ાર (1858-1932) : તઐઍ ‘નસય ઈસનસડમા’ વાપતાહશ અન ‘લદ ભાતયભ’ લતકભાનતર ળફ મા શતા. પરચડ રાઅદરન દવાયા લયાજ ભલલાના હશભામતી શતા.

મ કરભ રીઔની થાના (1906) : અગરજઍ બાયતીમની ઍતા તડલા પરમતન ામાક. 1906ભા ઢાાભા ‘મ કરભ રીઔ’ ની થાના થઈ શતી.

શભફર આદરન : 1916ભા ફા ઔઔાધય હટ નાભા ‘ઈસનસડમન શભફર રીઔ’ ની થાના યી. તઐન ‘રભાનસમ’ તયી ણફયદાલામા. ઍની ફવનસટ ભદરાવભા 1916ભા ‘શભફર રીઔ’ ની થાના યી. ઍની ફવનસટ લશરી ત હશનસદન ‘જલાફદાય યાજમતતર’ અન ‘ગશ લયાજમ’ આલા ણબરહટળ વયાયન અન યધ મો. ઍની ફવનસટ 1917ભા રાતાના ોગરવ અશધલળનના પરથભ ભહશરા પરમ ઓ ફનસમા શતા.





રઓનો યાય : રઓનોભા ોગરવ અન મ કરભ રીઔના અશધલળન ઍવાથ ભળમા. ોગરવ અશધલળનભા હટ શાજય યહયા શતા. 1907ભા સ યત ોગરવ અશધલળનભા ભલાલાદી તથા જશારલાદી જથ અરઔ ડયા શતા ત ઍ થઈ ઔમા. ોગરવ અન મ કરભ રીઔ લચચ થમર યાય ‘રઓનો યાય’ તયી જાણીત થમ.

સ બાચદર ફઝ અન આઝાદ હશિદ પજ : 1897ની 23 ભી જાનસય આયીઍ ઐહયવાના ટ મ ાભ જનસભ થમ શત. 1920ભા રડનભા આઈ.વી.ઍવ.ની યીકષાભા ચથા નફય ાવ થમા શતા. બાયતભા આવમા છી લાતતરમ ચલભા બાઔ રીધ. 1939ભા શહય યા ોગરવ અશધલળનના પરમ ઓ ફનસમા. 1939ભા ‘પયલડક બર’ નાભના નલા યાજીમ કષની થાના યી. 17ભી જાનસય આયી, 1941ભા વયાયની નજયદભાથી છટી ઔમા અન શલશલધ દળની મ રાાત રીધી.

આઝાદ હશિદ પજના સ ાનીદ : ણબરહટળ રશયના અભરદાય પટન ભશનશવિઔ જાાનના ળયણ ઔમરા બાયતીમ વશનભાથી ‘આઝાદ હશનસદ પજ’ની યચના યી. ત છી 1943ભા આઝાદ હશિદ પજના નતા તયી સ બાચદર ફઝની લયણી યલાભા આલી. ત વભમથી ત ‘નતાજી’ તયી ઐઓામા. ‘ચર હદલશી’ ન સતર અન ‘જમહશિદ’ ન ભતર તભણ આપમ. તભણ ‘ત ભ મ ઝ ખન દ, ભૌ ત મશ આઝાદી દઔા’ન સતર આપય . સ બા 1943ભા શવિઔાયભા ાભચરાઉ વયાય ફનાલી, ત તના લડા ફની, ઈગરનસડ અન અભહયા વાભ ય દધ જાશય ય .

આઝાદ હશિદ પજની ાભઔીયી : સ બાચદર ફઝ વશનન તારીભ આી અરઔ અરઔ રશયી ટ ડીઐ ઊબી યી. લક બાયતભા ટરા શલજમ ભવમા. જાાન યરી જાશયાત મ જફ 18 ઐઔષટ, 1945ભા શલભાન અભાતભા તભન અલવાન થય શત .

બાયતના રાશતલીય :

લાસ દલ ફલત પડ : તભણ બાયતભા રાશતાયી પરવશતતઐની ળફઆત યી શતી. દળન ગ રાભીભાથી મ તત ન ર તમા સ ધી ા ય ચદન નશી રઔાડ અન ળતકન નશી યાવ ઍલી પરશતજઞા તભણ રીધી શતી. તભણ રન શલશલધ પરાયની તારીભ આી શતી. તભની ધયડ થમરી અન 1883ભા ઍડન જરભા અલવાન ામમા.

લીય વાલયય : 28 ભ, 1883ભા ભશાયાષટરના નાશવ જજલરાના બગય ઔાભભા જનસભ થમ શત. તભણ ‘શભતરભરા’ નાભની વ થા થારી જ ાછથી ‘અણબનલ બાયત’ નાભ જાણીતી થમરી. બાયતભા શલદળી ાડની વોપરથભ શી લીય વાલયય યરી. તઐઍ રઓલ ‘લાતતરમવગરાભ’ નાભન ત પરાળન શરા જ પરશતફશધત થમલ . શલશવન પરથભ ત શત . તભન ાાાણીની વજા થમરી. તણફમત રથડતા બાયતભા નજયજદ યામરા. તઐન અલવાન ફરબર આયી 1996ભા થય .

ખ દીયાભ ફઝ : ફઔાના ભહદની ય જજલરાના ભશફની ઔાભભા 1889ભા જનસભ થમ શત. વતમનફાબ નાભના શળકષ તભન રાશતથની દીકષા આી શતી. તઐઍ ભીઠાના ામદાન બઔ મો શત. નસમામાધીળ હિગવપડકની કડાઔાડી ય ફમફ પર ણ નસમામાધીળ ફચી ઔમરા. તભની વાથ પરફલર ચાી ણ શતા. ત ડામરા અન તભણ હયલલલયથી આતભશતમા યી રીધી શતી.

યાભપરવાદ ણફકભર : 1897ભા ઉતતય પરદળના ળાશજશા યભા તભન જનસભ થમ શત. ાયયી ટરન કાડ વપતાથી યી ાડી શતી. તભન પાવીની વજા થઈ શતી.

અળપા ઉલરાઓા : તભણ હશનસદ -મ કરભ ઍતાન અનર ઉદાશયણ ર ાડ શત . ાયી ટરન લ ટભા બાઔ રીધ શત. પાવી આલાભા આલી શતી.

ચદરળઓય આઝાદ : મ નાભ ચદરળઓય શતલાયી શત . ઈ.વ. 1906ભા ભધમ પરદળના ઝાબ આ જજલરાના બાલયા નાભના ઔાભભા જનસભ થમ શત. અવશાયની ચલભા બાઔ રીધર અન ડામા. તભન નાભ છય ત તઐઍ શલ . ‘આઝાદ’, શતાન નાભ ‘લાધીનતા’ અન કયન વયનામ ‘જરઓાન ’ ફતાવય શત . તઐ ‘આઝાદ’ તયી ઐઓામા શતા. ાયી ટરન લટભા બાઔ રીધર ન ડામા છી બાઔી છટયા.

“હ જીલતજીલ અગરજ વયાયના શાથભા ડાઈળ” નશી ઍલી તભણ પરશતજઞા રીધી શતી.

અરાશાફાદના આલફરડ ાકભા અગરજ રીવથી કયામરા તમાય તાની જ શતરથી ળશીદી લશયી રીધી શતી

બઔતશવિશ : જાફના રામર ય જજલરાના ફઔા નાભના ઔાભભા 1907ભા જનસભ થમ શત. 1928ભા 8ભી ઍશપરર બઔતશવિશ અન ફટ શવય દતત ધાયાવબાભા ફમફ પકય શત. ત ફમફ પી બાગમા ન શતા. રાશતન વદળ આતી શતરાઐ ણ પી શતી. રારા રજતયામ અલવાનન ફદર રલા થમરા અગરજ અપવય વનસડવકનના ખન વભા બઔતશવિશ, સ ઓદલ અન યાજગ ર ય વ ચાલમ. તરણમ શભતરન પાવી થઈ.

23 ભાચક, 1931ના યજ તભન પાવી આલાભા આલી શતી.

શમાભજી કષણલભાક : શલદળભા રાશતાયી પરવશતતના પરણતા શમાભજી કષણલભાકન જનસભ ગ જયાતના ચછના, ભાડલી ઔાભ 4 ઐતટફય, 1857ના યજ થમ શત. તઐઍ ઈગરનસડભા 1905ભા ‘ઈસનસડમન શભફર વવામટી’ ની થાના યી શતી. ‘ઈસનસડમા શાઉવ’ નાભ ભાન યાખય શત . તભણ ‘ઈસનસડમન વશળમરજજટ’ નાભન વાભશમ ળફ ય શત . 1909ભા ભદનરાર હઢિઔયાઍ રડનભા શલણરમભ લામરીન લીધી નાખમ શત તથી તન પાવી આલાભા આલી શતી. કષણલભાક રડનથી યીવ અન તમાથી કલટઝયરનસડ ઔમા શતા, જમા 1930ભા તભન અલવાન થય .





ભડભ ાભા : જનસભ મ ફઈભા 24 વપટમફય, 1861ના યજ થમ શત. ભડભ ાભા રડનભા શમાભજી કષણલભાક ઈસનસડમન શભફર વવામટીભા વહરમ ામકય શતા. તભણ 1907ભા જભકનીના ટ અટક ઔાડક (ટટઔડક) ળશયભા ફીજી આતયયાષટરીમ વભાજલાદી હયદભા ‘ લદ ભાતયભ’ અહત યર બાયતન શતરયઔી ધલજ વો પરથભલાય પયાવમ શત.

ભશાતભાના ભાઔક ય – 1

ર નાભ : ભશનરાર યભચદ ઔાધી જનસભદીન : 2-10-1869

જનસભથ : યફદય (ીશતિભહદય)

ભાતા : તીફાઈ

તની : તયફા

આધમાજતભ ગ ર : શરીભદૌ યાજચદર

યાજીમ ગ ર : ઔારકષણ ઔઓર

આતભથા : વતમના પરમઔ

શનલાકણ હદન : 30-1-1948

વભાશધ : યાજકાટ (હદલશી)

ફહયટયની દલી પરાપત યી લીરાત યલા આહફરા ઔમા. અહશિવાથી રડલાની દધશત ળધીન તન વતમાગરશ ઍવ નાભ આપય . બાયત ભરભણ યી અભદાલાદભા 1915ભા ચયફભા ‘વતમાગરશ’ આશરભની થાના યી. ત છી આશરભન વાફયભતીન હનાય રઈ ઔમા.

ચાયણ વતમાગરશ (1917 ) : હશભારમની તટીભા ના ાવન ણફશાયન ચાયણ પરદળ આફાલાહડમા ભાટ પરખમાત શત. ય યશમન જભીનદાય ઓડતન ઔીન પયજજમાત લાલતય યી, વતી હિભત લચલાની પયજ ાડતા શતા. ઔાધીજીઍ ચાયાણના ભતીશાયી ઔાભભા યશી રડત ચરાલી. વતમાગરશ વપ થમ.

ઓડા વતમાગરશ : 1917ભા અશતવસષટથી ઓડાભા ાન નાળ થલા છતા વયાય ભશસર ભાપ યલાન ફદર ઉકયાલલાન નકકી યતા ઔાધીજીઍ વતમાગરશ મો. વયદાય ટર ણ આ વતમાગરશભા જડામા. આદરન વપ થય .

યરટ ઍતટ : ઈ ણ વમકતતન ાયણ આપમા શવલામ ધયડ યી ળામ તથા ઓાવ અદારતભા ાભ ચરાલી ળામ ઍલી જઔલાઈ યરટ ઍતટભા શલાથી રઍ શલયધ મો. ત ‘ા ામદ’ શલામ.

જણરમાલારા ફાઔન શતમાાડ : યરટ ઍતટના શલયધભા જાફભા શડતાર ડી. જણરમાલારા ફાઔભા ળશીદન અજણર આલા અન ડ. વમાર તથા ડ. હચલની ધયડન શલયધ યલા ઍ વબાન આમજન થય જભા અદાજ દવ શજાય ર ઍઠા થમા શતા. કવી આલરા જનયર ડામય ચતલણી આપમા શલના ઔરીફાયન હ ભ આપમ. વયાયી આડા પરભાણ 379 ર મતય ામમા અન 1200 કામર થમા.

ણઓરાપત આદરન : પરથભ શલશવય દધભા શભતરયાષટરના શલજમ છી શલજતા યાષટરઍ ત ી વાથ વશધ યી ત અનસમામી શતી. ત ીના ઓણરપાન ‘ઓણરપાદ’ યદ યલાભા આવય . વશધન શલયધ યલા બાયતભા થમલ આદરન ‘ણઓરાપત આદરન’ શલાય . ભોરાના ળોતતઅરી અન ભોરાના ભશમભદઅરી મ ખમ નતાઐ શતા.

બાયતના મ ખમ નસમામાધીળ ઍભ.વી. ચાઔરાઍ હય ‘’ણઓરાપત આદરનન હશનસદના યાષટરીમ આદરન વાથ જડલાભા આવય ત ‘ઍ ભટી ભર’ શતી.’’

અવશાયન આદરન (1920-1922) :અવશાયના શલચાય ય ઔાધીજીઍ આ આદરન ળફ ય . અગરજી ભાર અભ તભની નયીઐ છડી અન યચનાતભ ફાફત લીાયલી અન યાષટરીમ શળકષણન પરચાય યલ. આ ફ મ ખમ ાવા શતા. કણા ર આ આદરનભા જડામા. યહટમ ગ જત થમ. ાળી શલદયાીઠ, ણફશાય શલદયાીઠ, જાશભમા શભણરમા ઈરાશભમા, ગ જયાત શલદયાીઠ જલી યાષટરીમ વ થાઐની થાના થઈ. ટાઍ ચોયીચયા (ઉતતય પરદળ)ના રીવ ટળન ઉય હ ભર યી 22 રીવન જીલતા વઔાલી દતા ઔાધીજીઍ આ આદરન ાછ ઓચય . આ વભમઔાાભા બાયતીમ મય શનટ ાટી અન યાષટરીમ લમવલ વક (R.S.S.)ની થાના થઈ શતી.

વામભન શભળન : ઈગરનસડથી ણબરહટળ વયાયન ઍ શભળન વામભનની અધમકષતાભા બાયત આવય . આભા ઍ ણ બાયતીમ વભમ ન શલાથી ઠય ઠય તન શલયધ થમ. પરદળકનાયીઐન નાય શત ‘વામભન ઔ ફ’.

ફાયડરી વતમાગરશ : અગરજ વયાય ફાયડરીના ઓડત ય 22 ટા યલય લધામો. શલયધ યલા વયદાય ટરના નતતલભા વતમાગરશ યલાન નકકી થય . આ આદરનના વપ નતતલથી લલરબબાઈ ‘વયદાય’ શલામા.

નશર અશલાર : 1928ભા હદલશીભા ભતીરાર નશર ની અધમકષતાભા વશભશત યચાઈ અન તન જ અશલાર તમાય મો ત ‘નશર અશલાર’ શલામ, ણ તન મ કરભ રીઔની અવભશતન ાયણ અલીાય થમ શત.

ણક લયાજમન ઠયાલ : યાલી નદીના તટ ભર અશધલળનભા ણક લયાજન ઠયાલ વાય થમ. તમાયફાદ 26 જાનસય આયી, 1930ના યજ લતતરતાના વઔદ ોગરવ રીધા. આ ફનાલની માદભા લતતર બયતના ફધાયણન ઍ જ તાયીઓ અભરભા મલાભા આવય .

ભશાતભાના ભાઔક ય - 2 :

વશલનમ ાનનબઔની ચલ (1930) : અભદાલાદભા ભરી ોગરવની ાયફાયી વશભશતઍ ન: લયાજમની પરામપત ભાટ વશલનમ ાનનબઔની ચલ ળફ યલાન અશધાય ઔાધીજીન આપમ. આભા વયાયના ામદાન શલનમલક બઔ યલાન શાત.





દાડીકચ (1930 ) ભીઠાના ઉતાદન અન લચાણ યના વયાયના અશધાયન દય યલા ઔાધીજીઍ માતરા ાઢલાન જાશય ય . ઔાધીજીઍ અભદાલાદના વાફયભતી આશરભથી 78 વાથીઐ વાથ 12ભી ભાચક, 1930ના હદલવ દાડીકચની ળાફઆત યી. 5 ઍશપરર, 1930ના હદલવ દાડી શોચમા. 6 ઍશપરર ચટી ભીઠ શાથભા રઈ ાનન તડય.

ઔભજી હયદ : બાયતન ફધાયણ આલા વદબ પરથભ હયદ રડનભા ભી. ોગરવની ઔયશાજયીન ાયણ શનષપ ઔઈ. 1931ભા ફીજી હયદ રડનભા ભી. તભા ઍભાતર ોગરવના પરશતશનશધ તયી ઔાધીજી ઉકથત શતા. જ દી જ દી ભના રની અરઔ ભતદાનની ભાઔણીઐન ાયણ વભાધાન ન થલાથી ફીજી હયદ ણ શનષપ ઔઈ.

1935ન હશિદ વયાયન ામદ : આ ામદાથી હશનસદભા ફધાયણીમ સ ધાયાન તફકક ળફ થમ. આ ામદાથી પરાશત લયાજમ ઔલનકયન અાય . ઔાધીજીઍ સચવય ઔલનકય વતતાઐ લાય નશી ત પરધાનભડની યચના યળ. 1939ના ફીજા શલશવય દધભા હશનસદન છયા લઔય ણબરહટળ વયાય ય દધભા જડી દીધ . તથી પરધાનભડ યાજીનાભા આી દીધા.

ાહતાનની ભાઔણી (1940) : 1940ભા રાશયના મ કરભ રીઔના અશધલળનભા અરઔ ાહતાનની ભાઔણીન ઠયાલ વાય યલાભા આવમ.

વમકતતઔત વતમાગરશ (1940) : ફીજા શલશવય દધ લઓત વયાયન મ શરીભા ન મલા વામહશ વતમાગરશન ફદર ઔાધીજીઍ વમકતતઔત વતમાગરશની લાત યી અન શલનફા બાલની વદઔી યી. લધાક ાવ લનાય ઔાભ પરાયબ થમ અન ાચભા હદલવ શલનફાની ધયડ થઈ.

હરપવ શભળન (1942) : હશિદન ભનાલી રલા ણબરટનના લડા પરધાન ચણચિર હરપવન દયઓાત વાથ હશિદ ભલમા ણ તભા હશનસદન લામતતતા આલાની લાત ન શતી અન લી અરઔ ાહતાનની બરાભણ શતી તથી તન શલયધ થમ. ચણચિર આ દયઓાત ાછી ઓચી રીધી.

હશનસદ છડ આદરન (1942 ) : અગરજન તાતાણર બાયત છડલા ચતલણી આી. ‘યઔ મા ભયઔ’ ન શવદધાત આપમ. મ ફઈભા 8ભી ઐઔટ-1942ના યજ હશનસદ છડન ઠયાલ વાય યલાભા આવમ. ઔાધીજીની અન અનસમ નતાઐની ધયડ થતા વભગર દળભા અધાધ ધી થઈ ઔઈ. વયાય ઍ રાઓ જટરા રન જરભા મા. 1000 જટરા ર રીવના ઔીફાયભા ભમા.

ફીનટ શભળન મજના (1946) : ણબરટનના નલા ચ ટામરા લડા પરધાન રભટ ઍટરીઍ હશિદન વણક લળાવન આલાની જાશયાત યી. તના અન વધાન તરણ પરધાનન પરશતશનશધભડ બાયત આવય ત ણફનટ શભળન શલામ છ. તણ તાની દયઓાત યજ યી. ોગરવ ચ ટણીભા વાય દઓાલ મો અન જલાશયરાર નશર ની આઔલાનીભા લચઔાાની વયાયની યચના થઈ. મ કરભઍ આ લાઍ ‘વીધા ઔરા હદન’ (16 ઐઔટ 1946) ઊજવમ. દળભા તઔહદરી પરાઈ અન હ લરડ થમા.

લડા પરધાન ઍટરીની હશનસદ છડલાની જાશયાત (પર આયી 1947) : ઈગરનસડના લડા પરધાન ઍટરીઍ ણબરહટળ ારકભનસટભા જાઔયાત યી હશિદીઐન યાજમન લશીલટ વોી બાયત છડી જલાન ઈયાદ અગરજ વયાય ધયાલ છ. બાયતીમ નતાઐ અન રભા ઉતવાશ લધી ઔમ.

આઝાદી અન તમાય છી........... :

1947ની 14 ભી ઐઔટ ાહતાન અન 15ભી ઐઔટ બાયત લતતર થમા. બાયતના ફ બાઔ થમા. ળયણાથીઐની વભમા ઊબી થઈ.

મ કરભ રીઔન ઠયાલ : અગરજઍ ‘બાઔરા ાડ અન યાજ ય’ ની નીશત અનાલી શતી. મ કરભન હશત બાયતભા જલાળ નશી ઍવ ટરા મ કરભ નતાઐ ભાનતા શતા. 1940ભા રાશયભા મ કરભ રીઔન અશધલળન ભલ તભા મ કરભ ફહ ભતી ધયાલતા પરદળના વભાલળ ભાટ અરઔ યાષટર ાહતાનની ભાઔણી યલી.

ભાઉનસટફટન મજના : ભાઉનસટફટન 1947ભા બાયત આવમા. બાયતના બાઔરાન ત અશનલામક વભજતા શતા. જ તભ નશી થામ ત હ લરડ થળ ઍભ તઐન રાગય . છલટ તભની આ લાત લીાયી જ ‘ભાઉનસટફટન’ મજના શલામ છ. આ મજનાના અભર ભાટ ‘હશનસદ લાતતરમધાય’ વાય યલાભા આવમ.

હશનસદ લાતતરમ ધાય (1947) આ ધાયાની જઔલાઈઐ અન વાય :

બાયત-ાહથાનન લતતર યી અરઔ યલાભા આલ.

દય ઍભ તાન ફધાયણ કડી અભરભા મળ.

હશનસદના યજલાડા બાયત ાહતાન વક વાથ જડાઈ ળ છ. અન જડાલા ન ઈચછ ત લતતર યશી ળ છ.

બાયતના પરથભ ઔલનકય જનયર તયી ભાઉનસટફટન અન ાહતાનના યાષટરપરમ ઓ તયી ભશભદારી ઝીણાની વદઔી થઈ. બાયતના પરથભ લડા પરધાન તયી જલાશયરાર નશર ઍ હદલશીના રાર હલરા યથી શતરયઔ પયાવમ.

દળી યાજમની હશરચાર : આઝાદી છી ટરા યાજમઍ લતતર યશલાની ઈચછા વમતત યી, ત ટરા બાયતીમ વક વાથ જડમા. જનાઔઢના નલાફ ાહતાન વાથ જડાણ જાશય ય .

દળી યાજમન શલરીનીયણ : આઝાદી લઓત દળભા 562 દળી યજમ શતા. આ ફધાન વયદાય લલરબબાઈ ટર અન તભના વણચલ લી.ી. ભનન ઍ યલાન ભ ાય ાડ . બાલનઔયના ભશાયાજા કષણક ભયશવિશજી વોથી શરા જડામા. જનાઔઢ, શદયાફાદ અન ાશભીય તરણ યાજમના પરશર ફાી યહયા. જનાઔઢ પરશર ‘આયઝીશકભત’ની થાના યત બાઈ અદાણી અન પરજાઍ યી. જનાઔઢ બાયત વકભા બી ઔય . શદયાફાદન





રશયી ઔરા રઈ બાયતીમ વકભા બલલાભા આવય . ાશભીય ય ાહતાન આરભણ યતા 1948ભા તમાના યાજા શહયશવિશ ાશભીયન બાયત વાથ જડી દીધ .

ઔાધીજીની શતમા : બાયતના બાઔરાના અન વધાન દળભા યભઓાણ પાટી નીળમા, તથીતન યલા ઔાધીજી ઉલાવ ય ઊતમાક. 30ભી જનસય આયી, 1948ના યજ ણફયરા શાઉવભા વાજની પરાથકના ભાટ જતા ઔાધીજીની શતમા નથ યાભ ઔડવ નાભની વમકતતઍ યી. ાહતાનથી બાયત આલરા રાઓ શનયાશશરતના પરશર ક નશથી શર યલાભા આવમ.

બાયતન ફધાયણ અન તન અભર : 1946થી 1949 સ ધી ફધાયણ કડતયની પરહરમા ચારી તભા 11 વતર મજામા, 166 હદલવ ફઠ થઈ. 300 બાયતીમઍ બાઔ રીધ. ફધાયણ વશભશતના અધમકષ ડૉ. ફાફાવાશફ આફડય શતા જમાય ફધાયણવબાના પરમ ઓ ડ. યાજનસદર પરવાદ શતા. 26 જાનસય આયી, 1950ના હદલવથી ફધાયણ અભરભા આવય . તથી હદલવ ‘પરજાવતતા હદન’ તયી ઊજલામ છ. ભાઉનસટફટનના ઔમા છી ચરવરતી યાજઔારચાયી ઔલનકય થમા. ડૉ. યાજનસદર પરવાદ બયતના પરથભ યાષટરપરમ ઓ ફનસમા.

લતતર બાયત યાજમની યચના અન ન:યચના : આઝાદી છી યાજમન ઍીયફણ થય . બાયત વકીમ વમલથા લીાયી. ણબરહટળ પરાનસત અન દળી યાજમન

અ,ફ, અન ડ ઍભ ચાય શલબાઔભા લશચલાભા આવમા. ત છી બાાના ધયણ યાજમની યચનાન પરશર આવમ. બાયતની વલોચચ અદારતના લક નસમામમશતિ પઝર અરીના અધમકષદ ‘યાજમ ન:યચના ચ’ની શનભણ થઈ. ચાય પરાયના યાજમ યદ યી 14 યાજમ અન 6 નસદરળાશવત શલતાયભા યાજમની ન:યચના યલાભા આલી.

ભશાગ જયાત ચલના યાશફય ઈનસદ રાર આણજઞ : ભશાગ જયાતની ચલ ઈનસદ રાર માણજઞ, જમતી દરાર, બરહમક ભાય બટટ લઔયના ભઔકદળકનભા ળફ થઈ. 1956ભા ‘ભશાગ જયાત જનતા હયદ’ની થાના થઈ. ઈનસદ રારા માણજઞ ‘જનતાના ચાચા’ ફનસમા.

ગ જયાત યાજમની થાના :1960ભા મ ફઈ દધદવબાી યાજમન શલબાજન યીન ભશાયાષટર અન ગ જયાત યાજમની અરઔ યચના યલાભા આલી. નલા ગ જયાત યાજમન ઉદકાટન 1 ભ, 1960ના હદલવ જમ યશલળય ભશાયાજના શત થય . ગ જયાતના પરથભ યાજમાર ભશદી નલાફ જઔ અન મ ખમભતરી તયી ડૉ. જીલયાજ ભશતાઍ ામકબાય વબાળમ.

26 જાનસય આયી, 1950ના હદલવ ઍ લતતર, વાલકબોભ યાષટર તયી બાયતન ઉદમ થમ ણ ટરા પરદળ ફરનસચ અન ટ કઔીઝના ફજા શઠ શતા.

ોહડચયીન જડાણ : ોહડચયી, યર (તશભરનાડ ),ભાશ (ય), મનાભ (આધર પરદળ) અન ચદરનઔય (શશવભ ફઔા) ય ફરનસચન અક ળ શત. 1948ભા ોહડચયીભા રઍ ફરનસચન ‘હશનસદ છડ’ન ઍરાન આપય . 31 ઐતટફય, 1945ભા ફરનસચ લવશત બાયતન વોાઈ.

ઔલા, દીલ, દભણન જડાણ : ટ કઔીઝ ઔલા બયતન વોલા તમાય ન શતા. 15 ઐઔટ, 1955ભા ઔલામ કતત આદરન થય તભા ફવ જટરા વતમાગરશીઐ ળશીદ થમા. છલટ જનયર ચોધયીના નતતલભા’ ઐયળન શલજમ’ થય ન ઔલાભા બાયતન યાષટરધલજ પયાલલાભા આવમ.

બાયત-ાહતાન લચચના વફધ : ફ યાષટર લચચ વફધ તઔ છ. ાહતાની ઘવણઓયી ચાલ જ છ. 1948, 1965 અન 1971 ઍભ તરણ લાય બાયત-ા ય દધ થમા છ ન જભા દય લઓત ાહતાન શાય . તાશદ અન શવભરા યાય થમા ણ ાહતાન તન ારન યત નથી. 1999ભા ાહતાન ાયણઔરભા આરભણ ય તમાય બાયત રશયી ફન ઉમઔ યી તન શયાવય શત . ત છી બાયત અન ાહતાન યભાણ યીકષણ ણ મા.

આજન બાયત : ચલીમ મજનાઐ છી અન કષતર બાયતન શલાવ થમ છ. ઑધણઔ ચીજલત ઐની ફાફત આણ લાલરફી ફનસમા છીઍ. કણા ફધા ઉદયઔન લઔ ભળમ છ. આતયભાઓાીમ સ શલધાઐ, કશ અન ળકષણણ કષતર શલાવ વાધમ છ. શજ જઞાશતબદ જલા ભ છ. ધભકશનયકષતા શલા છતા ભી અથડાભણ થામ છ. ધશન-ઔયીફ લચચ અતય લધય છ. કણા ર ઔયીફીયઓા નીચ જીલી યહયા છ. ભોકલાયી અન ભરષટાચાય લધી યહયા છ.

બાયતભા ણબરહટળ ળાવનન પરબાલ અન યાષટરલાદી આદરન

1453ભા નસટસનસટનરન તન થય . ય યના રન બાયતન જભાઔક ળધલાની પયજ ડી. લા-દ-ઔાભા બાયતના શશવભ હનાય ાણરટ ફદય આવમ. ત છી ટ કઔીઝ, ફરનસચ, ડચ અન અગરજ બાયત આવમા. અત અગરજ વપ થમા ન ળાવ ફનસમા.

ઈટ ઈસનસડમા ની : ઈ.વ. 1600ભા ઈટ ઈસનસડમા ની થાાઈ છી ડચ ઈટ ઈસનસડમા ની થાાઈ. 1612ભા વય ટૉભવ યઍ જશાઔીય ાવથી લાય યલાન યલાન ભવમ. સ યતભા પરથભ લાયી નસદર થાપય . શલદળીઐના વકકભા છલટ અગરજ વપ થમા. 1857ભા ભશાયાણી શલતટહયમાઍ ઢઢય ફશાય ાડી વતતા તાના શાથભા રીધી.

ઈટ ઈસનસડમા નીની બાયત ય વાભાજજ-આશથિ અવય : નીના અશધાયીઐ ભશસર ઉકયાલતા શતા. ફઔાભા દધદવમ ઓી ળાવનદધશત દાઓર થઈ. અગરજ ભશસર ઉકયાલતા જમાય પરજાીમ ામો નલાફ યલાના યશતા. અગરજ ાવ જલાફદાયી લઔયની વતતા શતી, જમાય નલાફ ાવ વતતા લઔયની જલાફદાયી શતી. આ દધશત ‘દધદવમ ઓી ળાવન દધશત’ તયી ઐઓાઈ.





આશથિ અવય : દધદવમ ઓી ળાવન દધશતન હયણાભ નીના નયઍ ઓડત ાવથી ફજફયીથી ભશસર ઉકયાલતા ઓડત ામભાર થમા. લાય-લાણણજમ ડી બાગમા. નીના ઓાનઔી લાય યલા રાગમા જ ઊચી હિભત ભાર લચતા. ફઔાન સ તયાઉ અન યળભ ાડન ઉદયઔ નાળ ામમ. ાયીઔય ફાય ફનતા ળશય તયપ લળમા. ઔાભડ લધાય ઔયીફ ફનસય .

1857ભા બાયત-ઈગરનસડ લચચ આઔફટ વલા ળફ થઈ. હયલશન વલાઐની વાથ વાથ તાય-ટાર વમલથા ળફ થઈ.

વાભાજજ અવય: વભાજભા શલશલધ લઔો અકતતલભા આવમા. લતકભાનતરઍ હયલતકનન લન ફકય. યાજા યાભભશનયામ અન ફસનસટ વતી થલા ય પરશતફધ મ ાવમ. દશજપરથા દય થઈ. ન:રગન યનાયન યકષણ આત ામદ થમ. રડક ભરના પરમતનથી બાયતભા અગરજી શળકષણ ળફ થય . ચાલવકની બરાભણથી ચનનાઈ,મ ફઈ, રાતાભા ય શનલશવિટીઐ થાાઈ. વય વમદ અશભદ મ રીભ વભાજભા, ઠકકયફાાઍ આહદલાવી વભાજભા સ ધાયાન ાભ ય . બરહમવભાજ, પરાથકનાવભાજ, આમકવભાજ, યાભકષણ શભળન, શથમવહપતવર વવામટી લઔય વ થાઐન પરાયબ થમ.

બાયતભા યાષટરલાદી આદરનન પરાયબ : બાયતના રઍ લાતતરમપરામપત ભાટ ણબરહટળ ળાવન વાભ રડત ચરાલી. બાયતની જાગરશત ભાટ યાજીમ વ થાઐ અન શશવભના શલચાયની વાથવાથ બાયત ભતાના વા કશત લાયવાભાથી ફ અન પરયણા ભવમા.

બાયતભા ણબરહટન ળાવનન પરબાલ : લયન શસટિગવ, નકલણરવ લઔયઍ અગરજ વતતા દઢ યલા પરમતન ામાક. દધદવમ ઓી ળાવનદધશત યદ થઈ. જનયર લરરીઍ ‘વશામાયી મજના’ ફનાલી અગરજ વતતા શલતાયી. રીડક શસટિગવ અગરજન વલોયી ફનાવમા. ડરશાઉવીઍ ‘ઓારવા નીશત’ અભરભા મી બાયતભા વામરાજમલાદ શલતમો.

1857ન વગરાભ અન પરઔટરી યાષટરીમ જાગશત : આ વગરાભ લાતતરમવગરાભન લફ ધાયણ ય . લશરી ળફઆત, વમવથાન અબાલ, નસદરીમ નતાઔીયીની ઊણ, અયતા અન અશલશવત ળસતર, શલપરલાયીઐન તાના હશતન આાત પરાધાનસમ લઔય ાયણથી વગરાભન શનષપતા વાડી. ભશાયાણી શલતટહયમાઍ ની ાવથી વતતા તાના શાથભા રઈ રીધી.

બાયતભા પરઔટરી વાભાજજ અન ધાશભિ સ ધાયણાની ચલ : બાયતભા હશનસદ , મ કરભ, ળીઓ, ાયઓી લઔયઍ ધાશભિ સ ધાયણાની વ થાઐ યચી હયલતકન આણય . બાયતના નતાઐઍ અશનષટ દય યલા પરમતન માક. ટરા વાભશમન પરદાન ણ ભશતલન યહય .

ઉગર રાશતાયી ચલ : 1907ભા સ યત ોગરવ અશધલળનભા ોગરવના ‘જશાર’ અન ‘ભલા’ ઍભ ફ બાઔરા થમા. રાર, ફાર, ારની શતર ટી જશારલાદી શતી. ફા ઔઔાધય હટ ભતર આપમ, ‘’લયાજમ ભાય જનસભશવદધ શ છ ત રઈન જ હ જીળ.’’ યાષટરાલાદી આદરનની તરણ શલચાયવયણીઐ જલા ભ છ: (1) ઉદાયલાદી (ભલાકષી) (2) ઉગરલાદી (જશારઐઅકષી), અન (3) ઉગર રાશતાયી. વાથ વાથ ટરી વ થાઐ થાાઈ અન રાશતાયી પરવશતતન લઔ ભળમ, ‘વધમા’ ‘ય ઔાતય’, ‘નલળકતત’,’લદ ભાતયમૌ’ જલા વાનશમઍ વતત ફ ર ાડ . ટરા થ ટરન લ ટલાની ાભઔીયી થઈ ત ટરી જગમાઍ ટરન ઊથરાલી ાડલાભા આલી. ફઔ પરાતભા જ 34 વમકતતઐ મતય ાભી. 112 યાજીમ લ ટપાટ થઈ. 12 ફમફ શલપટ થમા.

ગ જયાતભા ઉગર રાશતાયી ચલ : શરી અયશલિદ ક ગ જયાતભા વળયતર રાશતની ભશભા યનાયાઐભા પરથભ શતા. ફાયીનસદરક ભાય, છટ બાઈ તથા અબ બાઈ યાણી, વાહયમા લાભી લઔયઍ રાશતાયી પરવશતતઐ યી. શરી અયશલિદ ક ‘બલાની ભહદય’ તભા રાશતની મજના આઓી છ. રાશતની મજનાના પરાલા ભાટ ‘દળી લનશતની દલાઐ’, ‘નશાલાન વાબ ફનાલલાની યીત’,’વયત’,’ગ રાફન હવ’,’ામદાન વગરશ’ લઔય ળીકલાી કતાઐ પરઔટ યામરી. જથી અગરજન ઈ ઓફય જ ન ડ. ‘ઔઔનાથ શલધારમ’ભા ણ રાશતાયી પરવશતતઐ ચારતી શતી. ભશનરાર ડયા ‘ડ ઔી ચય’ (ઔાધીજીઍ આલ ઉનાભ) અન અનસમ રઍ ગ જયાતભા રાશતાયી પરવશતતઐન લઔ આપમ શત.

શલદળભા રાશતાયી પરવશતતઐન પરવાય : ઈગરનસડ, નડા, અભહયા, જભકની, ફરાનસવ, ફભાક, ભરામા, શવિઔાય, અપકાશનતાન, યશળમા જલા અન દળભા રાશતાયી પરવશતતઐ ળફ થઈ શતી. ભદનરાર ધીઔયાઍ શલણરમભ લામરીની શતમા યી. અભહયાભા ‘ઈનહડમન ઈસનસડનસડનસવ રીઔ’ની થાના થઈ. ાછથી રારા શયદમા તન નાભ ‘ઔદય ાટી’ આલ . 1907ભા જભકનીના ટ અટક ઔાડક ળશયભા મજામરી ‘આતયયાષટરીમ વભાજલાદી હયદ’ભા વો પરથભલાય ભડભ ાભાઍ હશિદન યાષટરધલજ પયાવમ.

વભીકષા (પરબાલ) : ય લાનઍ ‘લનસદ ભાતયમૌ’ અન ‘ઈનસરાફ ણઝનસદાફાદ’ના નાયા વાથ પાવીના ભાચડ ચઢલાન વાશવ ય . ફણરદાન આપમા. ઉકભશવિશન ચલના છલરા ળશીદ શી ળામ.

ભર-શભનસટ સ ધાયા (1909) : (1) મ કરભન અરઔ ભતદાય ભડની (2) મ કરભ પરશતશનશધઐની ચ ટણી પરતમકષ યાઓલાની (3) અનસમ પરશતશનશધઐની ચ ટણી યકષ યાઓલાની, અન (4) જભીનદાય અન અનસમ ભન ભતદાનભડ અરઔ યાઓલાની જઔલાઈ ભર-શભનસટના સ ધાયાભા દળાકલાઈ શતી. આ સ ધાયાઐન શલયધ થમ. છલટ દધદવયાષટરન શવદધાત-બાયત અન ાહતાનની યજઆત થઈ. હયણાભ બમાન ભી હ લરડ થમા.

અવશાયન આદરન (1920-1922) : ોગરવ લળાવનન ફદર લયાજમની ભાઔણી યી. આદરનના શાયાતભ ાવાભા હશનસદ -મ કરભ ઍતા દઢ ફનાલલી, લદળી ચીજલત ઐ લાયલાન આગરશ યાઓલ, કય કય યહટમા પયતા યલા, હટ લયાજમ પડભા ઍ યડ ફશમા ઍઠા યલા લઔય ામકરભન વભાલળ યલાભા આવમ શત.





અવશાયના આદરનની અવય : પરાયબ ઔાધીજીઍ તાન ભરી ઉાશધઐ તથા દલીઐન તમાઔ મો, શલદયાથીઐઍ ળાા-રજ છડી, શલદળી ાડની શી યલાભા આલી. શપરનસવ ઐપ લલવના વનસભાનન ફહશષાય યામ. ઈગરનસડન બાય ન વાન થય . 1922ભા ઉતતય પરદળના ઔયઓ ય જજલરાના ચોયીચયા ઔાભ રઍ 21 રીવન ચીભા યી વઔાલી દીધા, તથી ઔાધીજીઍ અવશાયન આદરન ાછ ઓચય . ટરા નતાઐન આ ન ઔમય , તથી તઐઍ ‘લયાજમ કષ’ થાપમ.

આદરનની શનષપતાના ાયણ :

ટરા ોગરવી નતાઐઍ આદરનન શદમલક લીાય મો ન શત. (2) હશનસદ -મ કરભ ઍતાન ઔાધીજીન ખમાર પીફર ન થમ (3) અગરજની ‘બાઔરા ાડ અન યાજ ય’ની નીશતન અત ન આવમ. (4) અમતવય શતમાાડ અઔ ઔાધીજી ન ત કષભા ભઔાલી ળકયા ન ત લયાજમ અાલી ળકયા.

યાષટરીમ આદરન ળશય-નઔય યત ભમાકહદત શત ત ગરામમતય શોચી ઔય . લયાજમ કષની થાના થઈ. વયાયન ‘વામભન શભળન’ ફ લક ફશલ નીભવ ડ . યાષટરરીમ જાગશતન વચાય થમ. ટરા આઔલાનઍ ‘નળનર ાટી’ નાભન નલ કષ થાપમ.

લાતતરમપરામપત તયપ પરમાણ :

વામભન શભળન (1927) : વામભન શભળન હશિદ ભાટ શનભાય શત ણ તભા ઍ ણ હશિદી વભમ ન શત, તથી તન શલયધ થમ. હશિદ લજીય (વણચલ) ફકનશડ બાયતીમન અભાન ય . ટરા નતાઐઍ વામભન શભળનન ટ ણ આપમ શત. આદરનન ાયણ રીવ અતમાચાયભા 17 નલમફય, 1928ભા રારા રજતયામન અલવાન થય . બઔતશવિશ, સ ઓદલ, યાજગ ર ઍ રારાજીના ભતન ફદર રલા જશન વનસડવક જલાફદાય શત, તથી તન ખન ય . બઔતશવિશ અન ફટ શવય દતત હદલશીના ઍવમબરી શરભા ફ ફમફ પકયા. તભન પાવી થઈ જ કટના ‘રાશય ડતતર’ તયી જાણીતી છ.

નશર શભટી અશલાર : ભતીરાર નશર ઍ ઍ લકથી ઐછા વભમભા ફધાયણની ફયઓા તમાય યી જ ‘નશર અશલાર’ તયી જાણીતી છ.

ણક લયાજમની ભાઔણી : ોગરવ ણક લયાજમની ભાઔણી યી. 31 હડવમફય, 1929ની ભધમયાશતરઍ યાલી નદીન હનાય ‘લદ ભાતયમૌ’ અન ‘ઈનસરાફ ણઝનસદાફાદ’ના સતરચાય વાથ શતરયઔ રશયાલી ણક લયાજમ ભાટની પરશતજઞા રીધી. 26 જાનસય આયીન ‘લતતરતા હદલવ’ ભનાલલાન નકકી થય . લતતર બાયત 26 જાનસય આયીન ફધાયણના અભર દવાયા ‘પરજાવતતા હદન’ અભય ફનાવમ છ. ણક લયાજમન વકક ભશાતભા ઔાધીના નતતલથી ઓરામ જન પરાયબ 1928ના ફાયડરી વતમાગરશથી થમ.

વશલનમ ાનનબઔની ચલ : ઔાધીજીના નતતલભા ણક લયાજમ ભાટન વશલનમ ાનનબઔન આદરન ળફ થય . ય ન બયલાન આદરન ‘ના-યની રડત’ નાભ પરશવદધ થય . ણબરહટળ વયાયની નસમામકષતર અલઔણના યલાભા આલી.

દાડી માતરા : 12 ભાચકથી 6 ઍશપરર, 1930 : ઔાધીજીના નતતલભા 12 ભાચક 1930ના હદલવ અભદાલાદના વાફયભતી આશરભથી દાડીમાતરાન પરાયબ થમ. 78 વાથીઐ વાથ શતા. 385 હભી. દય સ યત(શાર: નલવાયી) ાવ દાડી ઔાભ 5 ઍશપરર શોચમા. ઔાધીજીઍ છટટી ઍશપરર દહયમાહનાય આલરા ભીઠાના અઔયભાથી ભીઠ ઉાડી, ભીઠાના ામદાન બઔ મો. ભશાદલ દવાઈઍ આ કચન ‘ભશાણબશનષરભણ’ વાથ વયઓાલી છ. ઔાધીજીઍ આ વભમ શલ ‘’હ ાઔડ-કતયાની ભત ભયીળ, યત લયાજમ રીધા શવલામ શલ આશરભભા ાછ ઔ મનાય નથી’’. સ બાચદર ફઝ આ માતરાન ‘નણરમનની હયવ ભાચક’ વાથ વયઓાલી છ. દાડીકચ વભમના ધયાવણા અન લડારા ઓાતના વતમાગરશ ભળહય છ. આ લઓતના યચનાતભ ામકરભઍ વભગર શલશવન ધમાન ઓચય શત . આ માતરાઍ ‘હશનસદ છડ’ની રડત ભાટ પરજાન જાગરત યી રીધી.

‘હશનસદ છડ’ આદરન ભાટના ાયણ : (અ) બાયતન જાણ માક સ લામ જ અગરજઍ બાયતન જભકની શલર દધ ય દધભા જડી દધ શત . (ફ) લાઈવયમ ણરનણરથઔય યજ યરી ‘ઐઔટ દયઓાત’ભા લયાજમની લાત જ ન શતી. () પરથભ ‘વમકતતઔત વતમાગરશ’ લનફા બાલથી ળફ થમ. અન તભની ધયડ યી તભન જરભા માક (ડ) ણબરટનના લડા પરધાન ચણચિર હરપવ શભળન બાયત ભલય જ શનષપ ઔય (ઈ) ફઔાના ઓડતની અન નાશલની શભરત જપત યલાના ફનાલ ફનસમા, તથી હશનસદ છડ આદરન ળફ યાય . મ ફઈના ઔલાણમા ટભા (મ કતત ભદાન) ભરા ોગરવ અશધલળનભા ઔાધીજીન ચલ ચરાલલાન આશધાય અામ.

આદરન શનષપ ઔય , ાયણ (1) વઔઠન અન આમજનન અબાલ શત. (2) વયાયની બમય નીશતથી ર બમબીત થમા(3) આદરન હશિવા ભાઔ લી ઔત શત . (4) વામમલાદીઐ અન મ કરભ રીઔ વશાય ન આપમ. (5) વયાયી અશધાયીઐ વયાયન લપાદાય યહયા શતા. (6) યાજીમ કષ લચચ ભતબદ શતા (7) નતાઐની ધયડ થતા હદળાશનસમતા વમાી ઔઈ શતી.

‘હશિદ છડ’ આદરનન ભશતલ : પરજાભા જાગશત આલી. અગરજન થય શલ હશિદન ગ રાભ યાઓી ળાળ નહશિ. સ બાચદર ફઝ જરભાથી બાઔી જઈ રજાગશત યી. અનસમ દળની વશાન ભશત આદરનન પરાપત થઈ.

‘આઝાદ હશિદ પજ’ અન સ બાચદર ફઝ : શહય યા ોગરવ અશધલળનના પરમ ઓ થમા. ઔાધીજી વાથ ભતબદ થતા ોગરવ છડી ‘પયલડક બર’ની થાના યી. શલશલધ અઓફાય ચરાવમા. જરલાવ ણ બઔલર. જભકનીભા આઝાદ હશિદની યચના યી.

ાભચરાઉ વયાયની થાના : શવિઔાયભા ાભચરાઉ વયાય ફનાલી સ બાફાબ લડા પરધાન ફનસમા. કણા દળઍ આ વયાયન ભાનસમતા આી. આઝાદ હશિદ પજ દવાયા વસતર વનસમ તમાય યાય . પટન રકષભીના નતતલ નીચ ‘ઝાવીની યાણી રકષભીફાઈ’ નાભ સતરીઐની ણબરઔડ ણ





ફનાલલાભા આલી. આ પજ બાયતીમ વયશદન અગરજ રશયન ભડ ફજ ય . છી હશભા અન ઈમપારના શલભાની ભથન ફજ રીધ. પરશતક હયકથશત દા થતા આઝાદ હશિદના વશનની ીછશઠ થઈ. 16 ઐઔટ, 1945ના યજ સ બાફાબ શવિઔાયથી વામઔન થઈ જાાન જલા યલાના થમા. 18 ઐઔટ પભોવાના તશાક શલભાનીભથથી જાાન જલા યલાના થતા અભાત શલભાનભા આઔ રાઔતા દાઝી ઔમા અન 19ભી ઐઔટ ભડી યાતર અલવાન ામમાના વભાચાય લશતા થમા. આજ સ ધી તભના અલવાનન યશમ ઉરાય નથી.

લાતતરમપરામપત અન હશિદના બાઔરા : આઝાદ હશિદના ડામરા વનાશતઐ ઉય વ ચારતા તભન વજા થઈ. તન દળબયભા શલયધ થમ. તભન છડી મ ામા. છલટ ણબરહટળ વયાય ણફનટ શભળન બાયત ભલય અન હશિદભાથી શલદામ રલાની લાત મી. બાયતભા ઠય ઠય હ લરડ પાટી નીળમા. મ કરભઍ 16 ઐઔટ 1948ના હદલવન ‘વીધા ઔરા હદન’ તયી ાલ તલ આદળ અામ. નતાઐ ાહતાનની ભાઔણી લીાયલા ભજબય થમા.

રડક ભાઉનસટફટન મજના : ભાઉનસટફટન યજ યરી મજના લીાયલાભા આલી. ઍનાથી હશનસદના શલબાજનન ભાઔક ભ થમ. 15 ઐઔટ બાયત-ાહતાન ઍભ ફ અરઔ યાષટર અકતતલભા આવમા.

લાતતરમન ઊગય પરબાત : ઈગરનસડન ‘ય શનમન ઝ’ નીચ ઊતમો અન બાયતન શતરયઔ અત પયાલામ. બાયતના પરથભ હશનસદી ઔલનકય જનયર તયી વી. યાજઔારાચાયી શનભામા. વભગર દળભા આનદ છલાઈ ઔમ.

શલબાજનના પરશરન ઉર : બાયત-ાહતાન અરઔ થતા તરણ પરશર ઊબા થમા : (1) રશયી દ (2) શભરત, તથા (3) જાશય વલાઐ અન અશધાયઐની લશચણી. 28 પર આયી, 1948 સ ધીભા ણબરહટળ રશય બાયતભાથી યલાના થય . નામફ લડા પરધાન વયદાય ટર, નાના-ભટા 562 દળી યાજમન ‘બાયતીમ વક’ ભા શલરીનીયણ ય . ત છી વલાઔી શલાવ ભાટ ચલીમ મજનાઐન આમજન યલાભા આવય .

લતતરમતતય બાયત -1 :

આઝાદી છી બાયતભા પરશર ઊબા થમા શતા. ઍ, લતતર બાયતન ફધાયણ કડવ અન ફીજ, દળી યાજમન ઍ યી નલ યાજીમ નળ તમાય યલ. લતતરતા છી જન બાયતભા ાહતાનભા જડાવ શમ ત જડાઈ ળ અન લતતર યશવ શમ ત યશી ળ આવ નકકી થય શત . વયદાય ટર અન ત લાના ગશઓાતાના વણચલ લી.ી ભનન ઍીયણ યલાભા ભશતલન બાઔ બજવમ શત. જમમ -ાશભીય, જનાઔઢ અન શદયાફાદ શવલામના ળાવ બાયતવક વાથ જડાઈ ઔમા. જનાઔઢ અન ાશભીય યાજમ વાથ રશયી ઔરા રઈ બાયતભા તભન શલરીનીયણ યલાભા આવય . ાશભીયન પરશર શલટ શત. આજ ણ ાશભીયના તરીજા બાઔ ય ાહતાનન અક ળ છ.

ફરનસચ અન ટ કઔીઝ વ થાઐન જડાણ : ોહડચયી શવલામ યર (તશભરનાડ ), ભાશ (યર), મનાભ (આધર પરદળ) અન ચદરનઔય (શશવભ ફઔા) ય ફરનસચન અક ળ શત. લાટાકાટન અત 31 ઐતટફય, 1954ના હદલવ ફરનસચ લવાશત બાયતન વોલાભા આલી.

ઔલા, દીલ, દભણન જડાણ : ઔલા વાથ ભતરણા યલા છતા વપતા ન ભી. છલટ ‘ઐયળન શલજમ’ ળફ ય . જનયર ચોધયીના નતતલ શઠ

બાયત : થાન અન દ

જઔતની પરાચીનતમૌ વ કશતઐભા બાયતની ઔણના થામ છ.

થાન : ઍશળમાની દણકષણ-ભધમભા દધદવલના બાઔફ બાયતન થાન ભઓયાન ઔણામ. 8.4 0 ઉ.અ. થી 37.60 ઉ.અ. અન 68.70 .ય. થી 97.250 .ય. લચચ આલર છ. બાયતીમ વકન દણકષણતભ છડ ‘ઈસનસદયા ઈનસટ’ છ જ શનફાય દધદવવમશના વોથી દણકષણભા આલલ છ. બાયતન કષતરપ 32.87 રાઓ ચ.હ.ભી. છ જઔતના ભાતર છ દળ જ બાયતથી ભટા છ. બાયતન ઉતતય-દણકષણ અતય 3214 હભી. અન લક-શશવભ અતય 2933 હભી છ. 82.5 0 .ય.જ અરાશાફાદની નજીથી વાય થામ છ તના યથી બાયતન પરભાણવભમ ભાનલાભા આલ છ. 23.5 0 ઉ.અ. કવતત બાયતના ફ બાઔ ય છ. લકભા ફઔાની ઓાડી, શશવભ અયફ વમ દર અન દણકષણ હશિદ ભશાવાઔય આલરા છ.

ભ તયીમ યચના અન ભષઠ : થલી ઉયન ડ ઍથનસપમયના અધકદરશલત ઓડની ઉય તયી યહય છ. થલીની અદય ઉદબલતા તયઔ ઉય તયપ દફાણ યતા

ઉયના ડના ટ ડા થઈ જામ છ, તન ‘ભવચરની પરટ’ (મદાલયણીમ પરટ) શ છ. ઍફીજાથી દય જતી પરટ ‘અવાયી પરટ’ અન ઍફીજાની નજી આલતી પરટ ‘અણબવાયી પરટ’ તયી ઐઓામ છ. યડ લક લ બાયત ઔોડલાનારનસડ નાભના ભશભઓડન બાઔ શત. પરટના ટયાલાથી ટશથવ ભશાવાઔયના ઓડભા ઔડીયણ થતા હશભારમ વહશત ભધમ ઍશળમાની લકતશરણીઐન શનભાકણ થય .

મ ખમ પરાકશત શલબાઔ (1) ઉતતયના શલળા લકત (2) ઉતતય બાયતન ભદાન (3) દધદવલીમ ઉચચ પરદળ (4) તટીમ (હનાયાના) ભદાન. (5) દધદવવમશ.

ઉતતયના શલળા લકત : હશિદ ક ળ શશવભ તયપ, ટીમાનળાન ઉતતય લક તયપ, ક નલ ન લક તયપ, ાયાયભ દણકષણ લક તયપ પરામરી લકતશરણીઐ છ. ાયાયભભા આલલ K2 (ટ ) શલશવન ફીજા નફયન ઊચ શળઓય છ. હશભારમન ઉતતયન બાઔ બશદૌ અથલા ‘આતહય હશભારમ’





અથલા ‘હશભાહદર’ તયી ઐઓામ છ. ભાઉનસટ ઍલયટ શલશવન વોથી ઊચ શળઓય (8848 ભીટય) આ શરણીભા આલલ છ. ભધમ હશભારમ શરણીઐ લચચ વભથ ઓીણ છ, જન ‘દન’ શ છ. દા.ત. દશયાદન, ાટરીદન. હશભારમના શશવભ લક ચાય બાઔ છ. જાફ હશભારમ, ક ભાઉ હશભારમ, ના હશભારમ અન અવભ હશભારમ. હશભારમભા ટરા ણઔહયનઔય આલરા છ ઍન ાણીથી બયય નદીઐ ણ અશીથી ની છ.

ઉતતયન ભદાન :નદીઐઍ આ ભદાન ફનાવય છ. પદર જભીન છ અન ઔીચ લતી છ. આ શતરભ જાાય શનકષ છ. જન ડલટા શ છ. ઔઔા-બરહમ તરા, શવનસધ , ઝરભ, ણચનાફ, યાશલ, ણફમાવ લઔય નદીઐ દવાયા આ ભદાન ફનલ છ. ભદાનના ચાય બાઔ છ :(1) બાફય (2) તયાઈ (3) ફાઔય (4) ઓદય.

દધદવલીમ ઉચચપરદળ : વોથી પરાચીન બાઔ છ. જન આાય ઊધા શતરણ જલ છ. આ પરદળના ફ બાઔ ડ છ : (1) ભધમલતી ઉચચ ભશભ (2) દખઓણન ઉચચ પરદળ. ઉચચ પરદળન શશવભ બાઔ અયલલરી લકત શરણીઐથી કયામર છ. શલિધમાચર અન મયની ટયીઐન વભાલળ આભા થામ છ. (2) દખઓણન ઉચચપરદળ :વાત ડા, ભશાદલ, ભર લકતશરણીઐ આ બાઔભા છ. શશવભકાટ ભશાયાષટર-ણાકટના બાઔન ‘વહયાહદર’ શ છ. તશભરનાડ ભા નીરણઔહય શ છ. ય-તશભરનાડ વીભા ય તન અનનાભરાઈ અન ાડભભ ટયીઐના નાભ ઐઓલાભા આલ છ.

તટીમ ભદાન : દધદવલીમ પરદળ તટીમ ભદાનભા લશચામર છ. શશવભન તટીમ ભદાન ગ જયાતથી ય સ ધી શલતયલ છ. ઔલાથી દણકષણભા તન ભરફાય શ છ. શશવભી તટ અન ઉતતભ ફદય આલરા છ જમા ભતમપરવશતત થામ છ. યના તટ ય ઓાયા ાણીના રગન જલા ભ છ. લકના પરદળન ાલયી, કષણા, ઔદાલયી, ભશી જલી નદીઐઍ ફનાલર છ. ત ‘યભડર તટ’ તયી જાણીત છ.

દધદવવમશ : બાયતના અદભાન અન શનફાય નાના નાના દધદવ ભીન ફનરા છ. રકષદધદવ યલાાના શનકષથી ફનર છ. આલા દવીની ઍટર શ છ. શનફાય વમશભા 19 દવી છ.

આફશલા :

આફશલા ઈ શલતત કષતર ય રઔબઔ 30 લક અથલા તથી લધ વભમઔાા દયશભમાન અન બલામરી ઋત ઔત હયકથશતન ણચતર છ. લાતાલયણીમ હયકથશતન આધાય વભગર લકન શલશલધ ઋત ઐભા લશચલાભા આલ છ. બાયતની આફશલા ભવભી પરાયની છ. બાયત ભષઠની યીત લશલધમ ધયાલત દળ શલાથી જ દા જ દા થાનઍ આફશલાભા શલશલધતા જલા ભ છ.

આફશલા ય અવય યતા હયફ : અકષાળ, ભષઠ, આાય, શલળા જયાશળ આફશલા ય અવય ય છ. વાથ વાથ ટરા હયફ વય તત યીત બાયતની આફશલાના શનભાકણ ઉય અવય ય છ.

બાયતીમ ઋત ચર : લક શવહપ ભશાવાઔયભા આલરા હશનસદ ભશાવાઔયભા ઐટરણરમાના ઉતતય હનાય આલરા ટક ડાશલિનની લચચ યચાતા દફાણના તપાલત ભાીન ભવભની તીવરતા શલળ આઔાશી યી ળામ છ. બાયતન શલાભાન શલબાઔ 16 ભાદડન ધમાનભા યાઓી આઔાશી ય છ.

ઋત ચર : ભશાયાષટરભા ણ ઓાત આલરી બાયત વયાયની શલાભાન ઓાતાની ચયીઍ બાયતની આફશલાન ચાય ઋત ઐભા નીચ પરભાણ લઔીકત યી છ:

ઠડા શલાભાનની ઋત – શળમા- હડવમફય થી પર આયી

ઔયભ શલાભાનની ઋત – ઉના – ભાચક થી ભ.

આઔ લધતા ચભાવાની ઋત – લાકઋત – જન થી વપટમફય ાછા પયતા ભવભી લનની ઋત – ઐતટફય – નલમફય.

ઉનાાના અતભા ય અન ણાકટભા ડતા ઝાટા યીન લલાભા ભદદફ થતા શલાથી તન ‘આમરવસષટ’ શ છ. ઉતતય-લક બાયતભા ખફ જ લયવાદ ડ છ. ઓાવી ટયીઐભા આલરા ભનશવયભભા શલશવન વોથી લધ લાશિ લયવાદ ડ છ. ભનશવયભથી લકભા 16 હભી. લકભા આલરા ચયા જીઍ લયવાદના ટરા યડક તાન નાભ માક છ. ળફઆતભા વતત લયવાદ ડ છી ટરા વભમ ડ જ નશી છી પયીથી ડલ ળફ થામ તન લયવાદન ‘રભબઔ’ શ છ. ઐતટફય-નલમફયભા ભવભી લન ાછા પય છ. હદલવ ઔયભી અન યાતર ઠડીન ભાશર વજાકમ છ. આ કથશતન ‘ઐતટફય શીટ’ શ છ. ગ જયાતભા આલી કથશતન ‘બાદયલી તા’ શ છ.

લયવાદન શલતયણ: ગ જયાતના શશવભહનાય ઉતતય લક શલતાયભા લાશિ લયવાદ 300 વભી. યતા લધ શમ છ. ગ જયાત, શહયમાણા, જાફભા 50 વભી. થી ઐછ લયવાદ ડ છ.

જની ઊચાઈ ામાથી ળીક બાઔ સ ધી 15 ભીટય તથી લધાય શમ ત તન ‘ભટા ફધ’ શલામ.

ક દયતી લનશત :

બાયતભા રઔબઔ 47,000 પરાયની લનશત છ. લનશતની શલશલધતાની દસષટઍ શલશવભા બાયતન થાન દવમ અન ઍશળમાભા ચથ છ. બાયતભા 5000 જાતના વકષ થામ છ. વકઔધા નાભની લનશત જ રશીના ઊચા દફાણના યઔન ભટાડ છ ત પતત બાયતભા થામ છ. વકષના વમશન ‘જઔર’ શલામ છ.





ાહયકથશત તતર : ભષઠ અન જસતરત જઔર ય અવય ય છ. લનશત ફદરાઈ જતા પરાણીજીલન ણ ફાદરામ છ. ભાણવ ણ ાહયકથશત તતરન અઔ છ.

ક દયતી લનશતના પરદળ : માકલયણીમ વામમ ધયાલતા પરદળના જથ વમશન ક દયતી લનશતના પરદળ શલામ છ. બાયતભા ાચ ક દયતી લનશતના પરદળ છ.

(1) ઉષણહટફધીમ લયવાદી જઔર : શશવભકાટ, રકષદવી તથા અદભાન-શભફાયના દવીવમશભા જમા લયવાદ લધ ડ તમા જલા ભ છ. ઝાડી-ઝાઓયા, લજનદાય અન ઠણ રાડાલાા, જાડા થડલાા વકષ, ફાયભાવ રીરા વકષ અશી જલા ભ છ.

(2) ઉષણ-હટફધીત ઓયાઉ જઔર : તન ભવભી જઔર ણ શ છ. ચકકવ વભમ વકષના ાદડા ઓયી જામ છ. હશભારમ, ઐહયવા, ઝાયઓડ જલા શલતાયભા થામ છ. વાઔ વકષ આ જઔરની મ ખમ પરજાશત છ.

(3) ઉષણ હટફધીમ ાટાા જઔર : ગ જયાત. યાજથા, ભધમ પરદળ. શહયમાણા જલા અધકસા કષતરભા આ પરાયાના જઔર જલા ભ છ.

(4) વભળીતષણ હટફધીમ જઔર તથા કાવના ભદાન :હશભારમની તટીભા જલા ભ છ. ઐ તથા ચટયનટ વકષ મ ખમ છ. જભન આાય ળક શમ છ. વલકતર શલતાયભા ટ ક કાવ થામ છ.

(5)આલારાઈન તથા ટ ડર લનશત : હશભારમના લધ ઊચા પરદળભા છ. આલાઈન કાવ થામ છ. ગ જજય અન ફયલાર જલી જાશતના ર પરાણીઐ ચાય છ.

જઔરની દાળ : ઈભાયતી રાડ , ફતણન રાડ , ાઔ, દીલાવી, યઔ લઔય ભાટ ાચભાર ય ાડ છ. ચીડના યવભાથી ટનસટાઈન ફન છ. ચદનન રાડ તથા લાવભાથી તર અન શલશલધ વાધન ફન છ. ટરી ઑશધમ ભ છ. રાઓન ભટાબાઔન ઉતાદન બાયતભા થામ છ.

જઔર અન માકલયણ “ ાફકન ડામૉવાઈડ કટાડ છ, ઐકતવજન આ છ. ઔયભીન પરભાણ લધલા દતા નથી. પરદણ કટાડ છ. લયવાદ રાલલાભા ભદદ ય છ. યણન આઔ લધત અટાલ છ. જભીનન ધલાણ અટાલ છ.

જઔરના ભાથ વટ : 1952ભા વયાય લનનીશત જાશય યી શતી. દળના ક ર શલતાયના 33% બાઔભા જઔર શલા જઈઍ ણ બાયતભા ભાતર 23% બાઔભા જ છ, અન ગ જયાતભા ભાતર 10% બાઔભા જ જઔર છ.

જઔરન વમલથાન : જઔર વમલથાન ભાટ 1952ભા લનનીશત અભરભા મલાભા આલી છ, વકષન વલધકન યવ , જતન યવ , વાભાજજ લનીયણ યવ , જઔરઓાતાની ામકકષભતા લધાયલી, કર-રજભા લનશલદયાના અભમાવરભ દાઓર યલા, જઔરશલમ વળધનની પરવશતતઐ યલી, આલા ામો યલા જફયી છ. દશયાદન થ જઔરશલમ વળધનની પરવશતતઐ શાથ ધયલાભા આલ છ.

બાયતભશભ અન ર લક બાયતની પરાચીનતભ પરજા તયી દરશલડ પરજાની ઔણના નથી શતી. (1) નગરીટ (શફવી) પરજા :- ટરા ઈશતશાવાયન ભાનવ છ નગરીટ

અથલા નીગર બાયતના વોથી પરાચીન શનલાવઐ આહફરાભાથી ફલ ણચતાનના યત થઈ બાયતભા આલરા. (2) એટરરૉઈડ (શનાદ) પરજા :- એટરરૉઈડ પરજા અકગન ઍશળમાભાથી આલરી શતા, ાછથી બાયતભા આલરા આમો તભન :શનાદ ” શતા શતા. (3) દરશલડ ર :- આમો લ દરશલડ બાા ફરતા દરશલડીમન ર બાયતભા લવતા શતા. ાાણ ય ઔની વ કશતના વીધા લાયવદાય અન ભશ-જ-દડની વ કશતના વજૉન ઔણામ છ?

ઈટના ભાન ફાધીન “નઔય-વભમતા” શલવાલનાયા દરશલડ ઔણામ છ.

આજ દરશલડ ક ની તશભર, તરગ , નનડ અન ભરમારભ બાા ફરતા ર દણકષણ બયતભા જલા ભ

શવદયની બાયત યની ચડાઈથી ગરી અશી આવમા.

ફોદધ ધભકના પરવાય ભાટ ક ાણ વમરાટ શનષ પરથભ ફોદધ ધભક અનાલીન તના પરચાય-પરવાયભા નોધાતર પા આપમ શત.

બાયતન વા કશત લાયવ : શત અન રણરતરા ભાટીાભ: બાયતના પરાચીન વભમથી આણન ારીફઔાન (યાજમથાન) જલા થથી તના અલળ ભ આવમા શતા.

લણાટ અન બયત- ગ થણાન શલાવ થમ શત.

ઢાાની ભરભરન તા દીલાવીની ટીભા વભાઈ ળતત.

ાટણન ટફ, યાજથાનની ફાધણી, ાજીલયભની વાડી, ાશભીય લસતર.

ભતીાભ અન ભીનાાયીઔયી (વનાચાદીના અરાય)

દ શનમાભા પરખમાત થમરા શીયાઐ ગરટમ કર અન હશનય લઔય બાયતભાથી ભી આવમા છ?

લાયાવણીની ગ રાફી તભજ શદયાફાદની ાા યઔની ભીનાાયી આજ ણ શલશવાભા પરખમાત છ.

જયીાભ: સ યતન જયીાભ શલશળષટ અન આઔવ થાન ધયાલ છ.

જડતયાભ : જડતયના અરાય યાજથાનના ણફાનય શલતાય વાથ વામરા છ.





અીાભ : અીભ ઍ પરાયન હિભતી થથ છ.

ણચતરરા : શલષણ યાભા શલાય છ લકતભા જભ સ ભર , ઓીઐભા ઔયડ અન ભન ષમભા યાજા મ ખમ છ તભ રાઐભા ણચતરરા મ ખમ છ.

વઔીતરા : વઔીતના મ ખમ ાચ યાઔ છ. (1) શરી (2) દી (3) શીડો (4) ભક (5) બયલી આ ફધા બઔલાન ળયના ચમ ઓથી ઉતનન થામ શલાન ભનામ છ.

વાભલદ ગરથ વઔીતની ઔઔતરી છ. નાયદ નાભના વઔીત ળાસતરના જાણાય હડત ઈ.વ.900ની આવાવભા “વઔીત ભયદ” નાભન ગરથ રખમ શત. તભા 19 પરાયની લાણી અન

101 પરાયના તાર છ.

વઔીત યતનાય ગરથના તાક હડત વાયઔદલ શતા.

1665ભા હડત અશફર ઉતતય હશિદ તાનની વઔીત દધશત ભાટ “વઔીત હયજાત” ગરથ રઓ શત.

અરાઉદદીન ઓરજીના વભમભા વઔીતકષતર અભીય ખ ળય ખફ જ જાણીતા શતા. બાયતીમ ઈશતશાવભા તઐ “ત તી-ઍ-હશિદ” તયી પરખમાત શતા.

નતમરા નતમના દલાશધદલ ભશાદલ નટયાજ ભનામ છ.

બયતનાટયમૌ તશભરનાડ ન તાજય જજલર ઍ “બયતનાટયમૌ” નતમળરીન ઉદબલથાન છ.

બયતમ શનયણચત “નાટયળાસતર” અન નદીશવયયણચત :અણબનલ વભકણ” ઍ ફ ગરથ બયતનાટયભના આધાય સતરત છ.

મણાણરની વાયાબાઈ, ઔીકષણ, લજમશતભારા અન શભાભાણરનીઍ આ લાયવ જાઈ યાખમ છ.

કચી ડી નતમળરી આ નતમ આધરપરદળભા પરચણરત છ.

ગ ર પરવાદ ળયા, યાજા યડડી, ળબા નામડ લઔય જાણીતા નતક છ.

થરી નતમ થરી ળબદ થા વાથ વામર છ.

થરીન મધાભ ય છ.

થ નતમ થ ઍ બયતનાટયમૌ જલ યન રશપરમ નતમ છ.

થ નતમન નયદધય યલાન મળ અલધના નાલાફ લાજજદઅરી ળાશન પા જામ છ.

ભણણ યી નતમ આ પરાય કષણરીરાન ભશતલ ધયાલ છ.

નાટયરા તભા ભશાાશલ બાવ પરથભ આલ છ તભણ “ણાકબાય”, “ઊર બઔ”, “દતલાકયભ” જલા નાટ આપમા છ.

“પરશતજઞામોઔનસધયાણમૌ” અન “લપનલાવદતતમૌ” તભના પરથભ કતતના નાટ છ.

ભશાશલ ાણરદાવ :- તભણ (1) ભારશલાકગનશભતરમૌ (2) શલરભલકવીમભ (3) અણબજઞાનળાક નસતરમૌ જલા નાટ આપમા છ.

તભના નાટ લાચીન જભકન શલ ઔટ ઍટર પરબાશલત થમ શતા ત ગરથ ભાથ મી નાચી ઊઠય શત.

બલભશત:- (1) ભશાલીયચહયતમૌ (2) ભારતીભાધલ (3) ઉતતયયાભચહયત તભના નાટ છ.

બાયતન વા કશત લાયવ: બાા અન વાહશતમ

બાયતની અશત પરાચીન ણરશ શપા ાની છ.

આમોની વ કતભા બાા ઈનસડ-ય યશમન જથ શતી.

ાણણશનઍ વ કતભા “અષટાધમામી” નાભન વમાયણઔથ ઈ.વ. લ ચથી વદીભા તમાય મો શત.

બ દધ બઔલાન તાન ઉદળ પરાકત બાાભા આપમ શત.

પરાચીન બાયતીમ વાહશતમ





બાયતન પરાચીન વાહશતમ તા “ઋગલદ” છ, જભા ક ર 1028 ઋચાઐન વગરશ છ.

ઋગલદ છી ફીજા નફય મજ લદભા મજઞની શલશધઐ દળાકલલાભા આલી છ.

વાભલદભા ઋગલદના છદન ઔાન યલાની શલશધ ફતાલલાભા આલી છ.

અથલકલદભા અન પરાયના ભકાડ તથા વ ાયન લણકન છ.

બાયતના ફ મ ખમ ભશાાવમ “યાભામણ” અન “ભશાબાયત” છ. ભશાબાયત શલશવન વોથી ભટ ાવમવઔશ છ, જભા ઍ 1 રાઓ શરર છ. ાણરદાવ :- યઘ લળ, ક ભાયવબલભ, અણબજઞાનળાક તરભ, ભકદત, ઋત વશાય

ફાણયણચત :- શકચહયત, ાદમફયી. બલભશત :- ઉતતયયાભચહયત,

બાયલી :- હયાતાજ કનીમભ.

શલળાઓાદતતન :- મ દરાયાકષવ,

શદરન :- મચછહટભ. દડીન :- દળક ભાયચહયત. ભધમારીન વાહશતમ વભદલન "થાવહયતવાઔય",

લશાણન “યાજતયણઔણી” ગરથ. યાજતયણઔણી વાચા અથકભા બાયતન વલકપરથભ શતશાશવ ગરથ છ.

જમદલન "ઔીતઔશલિદ", ચદફયદાઈ યણચત :- "થલીયાજ યાવ” શલ મફર તશભર બાાભા “યાભામણ” ની યચના યી શતી.

પાયવી બાા હદલશીના સ રતાનની યાજબાા શતી.

ઝીમાઉદદીન ફયનીઍ “તાયીઓ હપયજળાશી”ની યચના યી.

શઝયત શનઝામ દીન ઐણરમા અભીયા ખ યળના ગ ર શતા. તની કશતઐ આશવા, નશ, શવશશય, હયાત ર વદામનન વભાલળ થામ છ.

ફીયની યચનાઐ મ ખમતલ વધ ડી (રફરી) છ.

ત રવીદાવન ગરથ “યાભચહયતભાનવ” છ. ભઘ ર વમરાટ ફાફય ત ી બાાભા બાલલાશી ાવમ યચત શત.

ફાફય ત ી બાાભા “ત ઝ ફાફયી” નાભ આતભથા રઓી શતી. જન પાયવીભા “ફાફયનાભા” નાભથી બાાતય યલ આભા આવય .

ગ રફદન ફઔભ “હ ભાય નાભા” રખય શત . જશાઔીય “ત ઝ જશાઔીયી” નાભની તાની આતભથા રઓી શતી.

અબ ર પઝર “આમન-અફયી” અન “અફયનાભા” પાયવી બાાભા રખય શત .

અફય "ભશાબાયત", "યાભામણ", "અથલકલદ", "બઔલદઔીતા", “ચતતર” જલા ગરથના અન લાદ યલા ભાટ ઍ અરઔ ઓાતાની થાના યી શતી.

શલ ણફશાયીન સ પરશવદધ કશત હશિદીભા “ણફશાયી વતવઈ” ણ ભધમય ઔની છ.

ભધમય ઔભા જ ઉદક બાાન જનસભ થમ શત.

ઉદક બાાભા ભશભદહ વન આઝાદન “દયફાય અફયી” ભશતલન ગરથ છ.

બાયતન શલજઞાન અન ટનરજીન લાયવ ધાત શલદયા શડપા વ કશતભાથી ધાત ની નતકીની પરશતભા ભી આલી શતી.

ક ાણ યાજલીયના વભમની બ દધની પરશતભાઐ તકષશળરાભાથી ભી છ.

યવામણશલદયા નારદા શલદયાીઠના ફોદધ આચામક નાઔાજ કન લનશત ઑધની વાથ યવામણ ઑધ લાયલાની બરાભણ યી શતી.

ાયાન બભ યીન વમરાટ ચદરગ પત હદરતીમઍ (શલરભાહદતમ) ઊબ યાલર 7 (વાત) ટન લજનન રશતબ છ ત 24 ફટ ઊચ છ.

ભશશિ ચય “ચયવહશતા” નાભના ગરથભા 2000 ઉયાત લનશત ઑશધઐન લણકન ય છ.





ઔણણતળાસતર આમકબટટન “ઔણણતળાસતરના શતા” તયી ઐઓલાભા આલ છ.

આમકબટટન ગરત “આમકબટટીમભ” છ.

બાયાચામ “રીરાલતી ઔણણત", "અઔણણત", “ ઓઔળાસતર” અન "ફીજઔણણત” ય ગરથ રખમા શતા.

આ ઉયાત “ફોદધામન”, "આમતબ" અન "ાતમામન" થઈ ઔમા.

આ ઉયાત બરાભરવમ ાચાર યચર "પરજનનળાસતર", શળલળાસતરન "ભાનવય", ચરાણણદતતન "ણચહતવાવગરશ", લાતમામનન “ાભસતર” લઔય પરશવદધ ગરથ છ.

જમશતળાતર અન લાત ળાસતર આમકબટટ થલી તાની ધયી ય પય છ તભજ ચદરગરશણન વાચ ાયણ થલીન ડછામ છ તવ શલ .

બરહમગ પત “ભરહમશવદધાત” ની યચના દવાયા ગ ર તલાકણના શનમભન પરચણરત માક.

લયાશશભહશય નાભ જમશતળાસતરી થઈ ઔમા તભણ જમશતળાસતરન "તતર", "શયા" અન "વહશતા" ઍલા તરણ શલબાઔભા લશચય શત .

ોયાણણ યયા અન વાય દલના પરથભ થાશત (આહિટ) શલશવભાક શતા. તભણ લાત ળાસતરન આઠ બાઔભા લશચય .

વાયનાથન તબ (128 ફટ ઊચ) લાત રાન ઉતતભ નમન છ.

બાયતન વા કશત લાયવ : શળલ અન થાતમ

ત બઔલાન બ દધના ળયીના શલશલધ અલળ-લા. દાત, અકથ, યાઓ લઔયન દાફડાભા મી તના ય થથય ઈટન ચણતય યલાભા આલત તન

“ત” શ છ. ગ જયાતભા દલની ભયી, રહયમા અન ઈટલા ત ઍભ તરણ ત ભી આલર છ?

ગ પાથાતમ ભશાયાષટરના ઑયઔાફાદ ઓાત આલર અજતા-ઈરયાની ગ પાઐ, મ ફઈ ાવ અયફ વાઔયભા આલરી ઌણરપટાની ગ પાઐ, ગલાણરમય ાવ

આલરી ઉદમણઔહય ફાકની ગ પાઐ.

ગ જયાતભા ઓબારીડા (ઔોડર), ઢા (અભયરી) અન ઉયટ (જનાઔઢ) ઓાત આલરી ગ પાઐ છ.

અજતાની ગ પાઐ ભશાયાષટરના વશાહદર લકતન યીન અજતાની ગ પાઐન શનભાકણ થમલ છ. તની ક ર વખમા 30 શતી. જભાથી શારભા 24 ઉરબધ છ. અજતાની

અદય ચતમ અન શલશાય ગ પાઐ છ. તની અદય બઔલાન બ દધની જીલનથા ઉયાત વભાજદળકન છ.

ઈરયાની ગ પાઐ ઈરયાભા 34 ગ પાઐ છ હશિદ દલીઐન લણકન છ. રાળ ભહદય અદભત છ. ઍણરપટાની ગ પાઐ

મ ફઈના વફય વાઔયભા આલરી ઌણરપટાની ગ પાઐ ઔટ લ એપ ઈસનસડમાની ઉતતય-લક હદળાભા રઔબઔ 10 હ. ભી. દય આલરી છ.

ટ કઔીઝ વોપરથભ આ દવરીના જ બાઔ ય આવમા શતા તમા શાથીની થથય શનશભિત ઍ શલળા આકશત શતી. આ આકશત જઈન આ દવીન ઌણરપટા નાભ આલાભા આવય .

થાશન ભાછીભાય આ થન “ધાયા યી” શ છ. તભા બઔલાન શળલના તરણ લફ દળાકલતી શતરમશતિ છ.

આ ગ પાઐભા “શતરમશતિ”ની બવમમશતિ છ તભા (ભરહમા, શલષણ અન ભશળ)ન લણકન છ.

યથભહદય “ભશાફણર યભ” ન ભડ અન “ભશાફણર યભ”ના વાત યથની કશત શલશવશલખમાત છ.

આ યથઆ નાભ ાડલના નાભ યથી યાઓલાભા આવમા છ.

નહદલભકન ફીજાના વભમભા ભશાફણર યભ વમ દરતટીમ ભહદયન શનભાકણ થમલ .





લરલની યાજધાની ાચી (ાચી યભ) શતી.

ચર લળની યાજધાની થજાવ ય શતી. અશીમા પરાચીન બાયતન વોથી ભટ ભહદય બશદશવય ભહદય યાજયાજ ચર ફધાવય શત .

ઔ યભ થાતમ ણાકના સમકભહદય (ઐહયવા)ભા જડરા ાા થથયન ાયણ ત 'ા ઔડા'ના નાભ ણ ઐઓામ છ.

સમકદલન વભશિત આ ભહદય યથ આાયન છ.

ઓજયાશના સ દય ભહદયન શનભાકણ બ દરઓડના ચદર યાજલીઐઍ યાવય શત .

દરલાડાના દયા ગ જયાતના વરી ળાવ દવાયા યચામરા શતા.

તના ભાટ “વઔભયભયભા ડાયર ાવમ” જલા ળબદ રાશલલચ લાય છ.

ભઢયાન સમકભહદય

ભઢયાન સમકભહદય વરી ય ઔના યાજલી બીભદલ પરથભના ળાવનાભા ફધાય શત .

આ ભહદયન લક હદળાભા આલર પરલળદવાય ઍલી યીત યચામલ છ સમકન પરથભ હયણ ઔબકગશભા ડ છ.

આ ભહદયન નળીાભ ઈયાની ળરીભા થમલ છ.

તની વાભ આલર ક ડની અદય ચાયફાજ 108 જટરા નાના ભહદય આલરી છ.

ભધમારીન થાતમ 1195ભા ક ત બ દદીન ફ તાની વલકપરથભ ઈભાયત “ક વલત-ઉર-ઈરાભ” (ભકજદ) નાભથી ઐઓામ છ.

તની ફીજી ઈભાયત અજભયની “ઢાઈ હદન ા ઝોડા” (ભકજદ) છ. બાયતની શલશલધ થાતમરા ગ જયાત અભદાલાદ ઓાત આલરી જાભા ભકજદ ઍશભદળાશ 1423ભા ફધાલી શતી.

બાયત મ કર લળના થા ફાફય ઈ.વ. 1526ભા ફધાલરી ાણીતની ાબ રીફાઔની ભકજદ પરખમાત છ.

પતશ ય શવાયીની ઈભાયત અફય ફધાલી શતી.

ળાશજશાન વભમ ફાધાભના કષતર “સ લણકય ઔ” શલામ છ. તન દીલાન આભ, દીલાન ઓાવ, આગરાની ભતી ભકજદ તભજ તાજભશાર ફધાવમ શત.

બાયતના વા કશત લાયવાના થ બાયતના ક ર ાચ શજાય ભાયભાથી 17 ભાયન વય તત યાષટરની ણફનયાજીમ વ થા ય નઍ શલશવલાયવાના ભાયની માદીભા વાભર યર

છ. ભશાફરી યભ દણકષણ બાયતના લરલ યાજલી નશવિશલભકન પરથભના ઉનાભ “ભશાભલર” યથી ભશાભલરભ યભ તયી ઐઓાત આ થ ચનનાઈથી 60 હભી.

દઍ છ. લતકભાન વભમ ત ભશાફરી યભ તયી જાણીત છ. ળશયન વાત ઔડાન ળશય ણ શ છ.

ટટદર ભાય ચાલ કયલળની યાજધાની ટટદર ફદાભીથી 16 હભી દય છ.

ટટદરન વોથી ભટ શલફાકષન ભહદય છ.

ઓજયાશ ઓજયાશ ભધમય ઔના વભમભા બ દરઓડના ચદર યાજતની યાજધાનીન નઔય શત . યત શાર આ થ છતતય ય જજલરાન ઍભાતર ઔાભ છ.

બશદશવય ભહદય થજાવ ય તશભરનાડ ના થાજાવ યભા આલલ બશદશવય ભહદય ચરલળન ભાય છ ત શળલન ભહદય છ.

યાજયાજા પરથભ દવાયા તન શનભાકણ થય શત તથી. આ ભહદયન યાજયાજશવય ભહદય ણ શ છ.

ક ત ફશભનાય 72.5 ભીટય ઊચી આ ઔઔનચ ફી ઈભાયતની યચનાભા ઔ, રાર થથય અન આયવ છટથી લયામ છ.

આ ઈભાયતના શનભાકણામકન પરાયબ 12ભી વદીભા ક ત બ દીન ફ દવાયા થમ શત અન તના મતય ફાદ ઈ.વ. 1210 સ ધીભા તના જભાઈ અન ઉતતયાશધાયી ઈલત જતભળ ણક યાવમ.

બાયતન આજ હદન સ ધી થથયન ફનર વોથી ઊચ તબ શભનાય છ તન ઉમઔ નભાજની અજાન આલા થત શત.





શમી આ નઔય ણાકટના ફલરાયી જજરાના શવટ તાલ ાભા ત ઔબદરા નદીના હનાય આલર છ.

14ભી વદીભા શમી શલજમનઔયના વામરાજમની યાજધાની શતી.

1336ભા શહયશય અન બ કકાયામ તની થાના યી શતી.

1565ભા શલજમનઔયના છલરા યાજા યાભયામન તારીટાના ય દધભા યાજમ થમ શત.

હ ભાય ન ભફય હદલશી કથત ભાય ઈ.વ. 1565ભા ફાધલાભા આવય શત .

ફાફયન મતય થતા હ ભાય મ કર વમરાટ ફનસમ. હ ભાય ન ઈ.વ. 1556ભા આકભ મતય તથા તની યાણી શભીદાફઔભ બાયતીમ અન ઈયાની ાયીઔય ફરાલી હ ભાય ની માદભા બવમ ભફયાન શનભાકણ યાવય શત .

આગરાન હલર 1565ભા મ કર ફાદળાશ અફય મમ ના નદીન હનાય ફધાવમ શત.

ળાશજશાઍ જજિદઔીના આઓયી હદલવ આ હલરાભા શલતાવમા શતા.

હલરાની અદય અફય ફધાલર “જશાઔીય ભશર”ભા ફઔાી અન ગ જયાતી ળરી થાતમની અવય ષટણ દઓામ છ.

તાજભશાર તાજભશાર ળાજશાની તની અજૉભદફાન (મ ભતાઝ)ના નાભન વભગર શલશવભા અભય યી દીધ છ.

જન 1631ભા ત મતય ાભી શતી.

1631ભા ફાધલાની ળફઆત યી અન છ 1653ભા તન ફાધાભ ણક થય શત .

મમ ના નદીના હનાય આલર આ થાતમ ાવ વઔભયભયના ચબતયા શનભાકણ ાભર છ.

રાર હલર ળાશજશાઍ આ હલર ફધાવમ શત. તન ફાધલાભા 10 લક રાગમા શતા.

મ કર ળરીભા આ હલર ફાધતા રાર થથયન ઉમઔ થમર.

આ હલરાભા દીલાન-આભ, દીલાન ઓાવ, યઔભશર, મ ભતાઝન ળીળભશર, ઑયઔઝફ ફધાલરી ભતી ભકજદ, રાશયી દયલાજા, ભીનાફજાય., મ કર ઔાડકન જલા આકણન વભાલળ થામ છ.

આ હલરાભા રાતભ વજૉન ભયયાવન શત જ નાહદયળાશ તાની વાથ ઈયાન રઈ ઔમ શત.

પાતશ ય શવયી અફય ઉતતયપરદળના આગરાની શશવભ સપી વત વરીભ ણચશતીની માદીભા પત ય શવયી નાભન ળશય લવાલી તન યાજધાની ફનાલી.

પત ય શવયીન બ રદ દયલાજ 41 ભીટય શ અન 50 ભીટય ઊચ છ.

બાયતના સ પરશવદધ હલરાઐ 1. ાઔડાન હલર (હશભારમ પરદળ)

2. જજજયા અન શવિશઔઢના હરાઐ (ભશાયાષટર)

3. ણચતતડઔઢ અન યણથબયના હરાઐ (યાજમથાન)

4. અવીયઔઢ, ભાડ અન ગલાણરમયના હરાઐ (ભધમ પરદળ)

5. ઔરાડાન હલર (આધર પરદળ)

6. દરતાફાદન હલર (ભશાયાષટર)

7. જજિજીન હલર (તશભરનાડ )

8. યશતાવન હલર (ણફશાય)

9. રાર હલર (હદલશી)

10. આગરાઅન અરાશાફદન હલરઐ (ઉતતય પરદળ)

11. ચાાનયન હલર-ાલઔઢ (ગ જયત)

ચાાનય ભશભદ ફઔાડાઍ ચાાનય જીતમા છી થડા વભમ ભાટ તન યાજધનીન દયજજ આીન મ શમભદાફાદ નાભ આપય .

તશલાય અન ભાઐ ભયવરાશત, ોઔા (તશભરનાડ ), ણફહ (અવભ) ઔણાઔય (યાજથાન), ઐનભ (યર)

ભાઐ ષયન ભ-યાજથાન, બલનાથ-જનાઔઢ, તયણતયન ભ-સ યનસદરાઔય, ક બભા-અરાશાફાદ, અધકક બભ-શયદવાય.

આણા લાયવાન જતન

1952ભા બાયતીમ લનસમજીલ ભાટ ફડકની થાના યલાભા આલી.





લનસમજીલન રઔત ામદ 1972ભા થમ

મ ફઈ પરાકશત ઈશતશાવ વશભશત વોથી જની છ, જની થાના 1883ભા થઈ શતી.

આણી વવદ પરાચીન ભાય, યાતતલીમ થ અન અલળન રઔત ામદ 1985ભા વાય મો.

આ ામદ ણબરહટળ લાઈવયૉમ ઝાકના વભમભા 1904ભા જ ામદ વાય યામર તન શલતત લફ છ.

બાયતભા આલર શલશવલાયવાના થ

1. અજતાની ગ પાઐ, ભશાયાષટર 2. ઌણરપટાની ગ પાઐ, ભશાયાષટર

3. ઈરયાની ગ પાઐ, ભશાયાષટર

4. તાજભશાર, આગરા, ઉતતય પરદળ 5. આગરાન હલર, ઉતતય પરદળ 6. મ કર શવટી પત ય શવયી, ઉતતય પરદળ 7. દાજજૉણરિઔ હશભારમ યરલ, શશવભ ફઔા 8. સ દયલન યાષટરીમ ઉદયાન, શશવભ ફઔા 9. ઓજયાશના ભહદય, ભધમ પરદળ

10. ફોદધ ભાય, વાચી, ભધમ પરદળ 11. ક ત ફશભનાય વક ર, દીલશી 12. ાઝીયઔા યાષટરીમ ઉદયાન, અવભ 13. ભાનલ લનસમ જીલ અબમાયણમ, અવભ 14. ભાય અમશ, ભશાફરી યભ, તશભરનાડ 15. બશદશવય ભહદય થજાવ ય, તશભરનાડ 16. ભાય વમશ, ટટર, ણાકટ 17. શમી ભાય વમશ, ણાકટ 18. નદાદલી યાષટરીમ ઉદયાન, ઉતતયાચર

19. ઔીય અબમાયણમ, જનાઔઢ, ગ જયત 20. સયભહદય, ભઢયા, ગ જયાત 21. ચાાનય, ાલાઔઢ, ગ જયાત 22. લાઅદલ યાષટરમ ઉદયાન, યાજથાન 23. ભશાફશધ ભહદય વક ર, ફશધઔમા, ણફશાય 24. જના ઔલાના દલ અન નસલનસટ, ઔલા 25. સમકભહદય, ણાક , ઐહયવા

વગરશારમની જાલણી યાષટરીમ વગરશારમ -નલી હદરી (નળનરઆાકઈતઝ નસય હદલશી)

બાયતીમ વગરશારમ - રાત

શપરનસવ એપ લલવ વગરશારમ -મ ફઈ યાષટરીમ ભાનલ વગરશારમ -બાર

યરલ લાયવાન પરદળકન યત વગરશારમ -હદલશી

બાયતના ટરા ઉલન ણરિઔહદશ-ભકારમ વયના અન જશડા-ઝાયઓડ

દલ યશતી- ભશાયાષટર ઈહયિઔર ાવ-અનાકક રા જજલર, યર

લની-ભલાડ, ીડી- અજભય, ઐયન-જવરભય. ળાભરાત દશ-અરલય-યાજથાન

લનશત અન લનસમજીલ વવાધન યઔણરથ : આ ભશભ આલયણભા ઓડના નાના-ભટા ટ ડા, ાય, ભાટી-યજ લઔય શમ છ જ યઔણરથ શલામ છ.

ભશભ ઉમઔ બાયતન ક ર કષતરપ 32.8 રાઓ ચ. હભી. છ.

ભશભ-ઉમઔના વદબ આણન લ 93% શલતાય જ ઉરબધ છ.

46% ષટ લાલતય શલતાય છ. -22% શલતાય જઔરન આચછાદાન 5% ઉજજડ ભશભ શલતાય છ. -8% ડતય ભશભ છ.

4% ભશભ ામભી ઔચય છ. -14% ભશભ કશ-પરવશતત ભાટ ઉરબધ છ.

1% ભશભ-બાઔ ય ફાઔફઔીચા છ.

ષટ લાલતય શલતાય 16%થી લધ શલતાયભા લક દયશભમાન ઍથી લધાય લઓત લાલતય થામ છ.

ષટ લાલતયન કષતર વોથી લધ જાફ અન શહયમાણાભા 80%થી લધ છ.

જમાય અર ણાચર પરદળ શભણઝયભ, અદભાન-શનફાય દવીવમશ અન ભણણ યભા 10%થી ણ ઐછ છ.

શલરભચહયતભા વકષન વત ર વભાન ઔણલાભા આવમા છ.

બાયતીમ આમક વ કશતન અયણમ વ કશત શીન વકષન ભશતલ લધાય છ. બાયત લનશતની શલશલધતાની દરસષટઍ શલશવભા દળમ અન ઍશળમાભા ચથ થાન ધયાલ છ.

જઔરન ભશતલ





વાઔ-યરલના ડબફા, ઈભાયતી રાડા, પશનિચય લઔય ભાટ.

દલદાય અન ચીડ –યભત-ઔભતના વાધન ફનાલલા તભજ ચીડના યવભાથી ટનસટાઈન (યઔાભ ભાટ ઉમઔી) ફન છ.

ચદન-સ ઔધી તર તભજ સ ઔધી દ ઓડ ર ાડ છ.

લાવ-ટરા, ટરી, યભડા, ાઔ, યમન ફનાલામ છ.

બાયતભા જઔરન શલતયણ બાયતભા વોથી લધ જઔર અદભાન-શનફાય દવીવમશભા 86.9% છ.

વોથી ઐછ જઔર શલતાય ભાતર 3.81શહયમાણાભા છ.

હશભારમના લકતીમ ઢાલભા દલદાયના જઔરન ફચાલલા શારના ઉતતયાચર યાજમના તશયી ઔઢલાર જજલરાના વકષપરભી રઍ શરી વદયરાર ફહ ગ ણા અન ચદીપરવાદન નતતલ નીચ 'ચી આદરન' ળફ યલ છ.

બાયતની યાષટરીમ લનનીશત 1952ભા અભરભા આલી તમાય ફાદ 1988ભા નલી યાષટરીમ લનનીશત જાશય યલાભા આલી.

ળાાભા ઈ-તરફની થાના (લનવદધદધ ભાટ)

ઈસનસદયા શપરમદશળિની વકષશભતર યાય (લનવદધદધ ભાટ) લશલધમવબય લનસમજીલન 2005ની શવિશની લતી ઔણતયી પરભાણ ઔીયભા શવિશની વખમા 359 થઈ છ.

શશવભ ફઔાન 'યમર ફઔાર ટાઈઔય' ઍ શલશવબયભા લાકની આઠ પરજાશતઐભાન ઍ છ.

અવભ અન શશવભ ફઔાના શલતાયભા ઍશળિઔી ઔડ જલા ભ છ.

ચછના નાના યણભા દઓાતા ઘ ડઓય (જઔરી ઔધડા) શલશવભા અનસમ ઈ થ જલા ભતા નથી.

યાષટરીમ ઉદયાન અબમાયણમ

1. ાઝીયઔા-અવભ 1. દણચઔાભ-જમમ -ાશભીય 2. ાનસશા-ભધમ પરદળ 2. ઔીય-ગ જયાત 3. ઔીય-ગ જયાત 3. હયમાય-ય 4. ફાદી ય-ણાકટ 4. ચદરપરબા-ઉતતય પરદળ 5. ૉફટ-ઉતતયાચર 5. ભાનવ-અવભ 6. યણથબય- યાજમથાન 6. મ દ ભરાઈ-તશભરનાડ

બાયત : કશ 1. યહડમા ા : ાવ, ળયડી, ળણ. તભાક ઓયીપ ા : ચભાવાભા રલાભા આલત ા જન-જ રાઈથી એતટફય-નલમફય સ ધીન વભમ, ડાઔય, જ લાય, ભાઈ, ફાજયી, ાવ ઓયીપ ા.

યલી ા : શળમાાભા રલાભા આલત ા. એતટફય-નલમફયથી ભાચક-ઍશપરર સ ધીન વભમ કઉ, ચણા, જલ, વયવલ, યલી ા.

જામદ (ઉનાફ) ા : ઉનાાભા રલાભા આલત ા ભાચક-જન સ ધીન વભમ. તયબચ, ાડી, શલશલધ ળાબાજી

ણાકટન કઔક પરદળ ૉપીના ઉતાવન ભાટ જાણીત છ. ગ જયાતના બફચ જજલરાન 'ાનભન પરદળ' ઉતતય પરાયના ાવ ભાટ જાણીત છ.

આણદ જજલર, ચયતય પરદળ તભાક ના ઉતાદન ભાટ 'વનયી ાનન મ ર' શલામ છ.

બાયતીમ યાષટરીમ આલના 26% બાઔ કશ છ.

દળની લતીના આળય 64% ર કશકષતર હયજઔાયી પરાપત ય છ.

ઓનીજ વવાધન રઓડ : ઊચી ઔણલતતા ધયાલતા રઓડના જથથાભા બરાણઝર પરથભ અન બાયત ફીજા થાન છ.





શલશવના ક ર જથથાભાથી રઔબઔ 20% જથથ બાયતભા છ.

ણફશાયભા રઓડ ઔાલાની પરથભ બઠઠી (બરાટ પનવ) 1911ભા જભળદ ય ઓાત ળફ થઈ શતી.

ફતવાઈટ ફતવાઈટ ધાત ભાથી ઌલય શભશનમભ ભલલાભા આલ છ.

ત વોપરથભ લાય 1821ભા ફરાનસવના ર-ફૉતવ (Les-Baux) ાવથી ભળય , તથી આ ાચી ધાત ફૉતવાઈટ તયી ઐઓામ છ.

શલશવભા ફૉતવાઈટ ઉતાદનભા6 જભા પરથભ થાન છ.

અફયઓ બાયત અફયઓના ઉતાદનભા શલશવભા પરથભ થાન છ.

ળકતતના વવાધન રવ- ઓનીજતર ા શીય (Black Diamond) તયી ઐઓામ છ.

બાયતભા પરથભ તરકલ 1866ભા નશાયાોઔ (અવભ) ઓાત ઓદલાભા આવમ શત.

અવભભા ભાક ભ ઓાત 1867ભા ઓદલાભા આલરા 36 ભીટય ઊડા કલાભાથી ઓનીજતર ભી આવય શત .

ગ જયાતભા શલ તરકષતર ઓબાત ઓાત લણજ ાવ વપટમફય 1958 અન અરશવય ઓાત જન 1960ભા ભળય શત .

ક દયતી લાય ઓનીજતરના ક ર ઉતાદનભા ગ જયાતન પા 41% છ અન ક દયતી લાય ના ઉતાદનભા 47% હશવ છ.

દળભા વોપરથભ લાય ગ જયાતભા ાઈ દવાયા તફકકાલાય યાધણઔવ ય ાડલાની મજના ામકયત છ.

ધ લાયણ તા શલદય તભથ ઍ ગ જયાતન વોથી ભટ તા શલદય તભથ છ.

બાયતભા વોથી ભટ જર શલદય તભથ ણાકટ યાજમભા ાલયી નદી ય આલલ શળલવમ દરભ વ દય તભથ છ.

ગ જયાતભા વોથી ભટ જર શલદય તભથ ઉાઈ ઓાત તાી નદી ય આલલ છ.

ઊજાકના ણફનયયાઔત વાધન બાયત વયાય આ સરતના વળધન અન શલાવ ભાટ Commission for Additional Sources of Energy (CASE) ની 1981ભા યચના યી છ.

વોય ઊજાક આતયયાષટરીમ તય (ISES International Solar Energy Society) ામક યી યશી છ. બાયતભા વ થાની ળાઓા (SESG- Solar Energy Society of Gujarat) અન ગ જયાતભા (SESI Solar Energy Society of India) થાલાભા આલી

છ. બાયતભા વોથી ભટ 5000 ચયવ ભીટયન વરય પરાનસટ ભ જ ાવ ભાધ યભા છ.

લનઊજાક ચછના ભાડલીના વમ દરહનાય 1.10 ભઔાલૉટન શલનસડપાભક છ.

બાયતભા વલકપરથભ શલનસડાપાભક તશભરનાડ ના તતીહયન ઓાત 1986ભા ળફ યલાભા આવય શત .

બાયતન વોથી ભટ શલનસડાપાભક તશભરનાડ ભા ગ ચછભા આલલ છ.

ફામઔવ બાયતન વોથી ભટ ફામઔવ પરાનસટ ગ જયાતભા ાટણ જજલરાના શવદધ ય તાલ ાભા ભથાણ ઔાભ થાલાભા આવમ છ.

ગ જયાતભા ફામઔવ ફનાલલાયક ળફઆત 1954ભા થઈ શતી.

ઉતાદન ઉદયઔ

બાયતભા રશ-અમના પરઔરનની ળફઆત 1830ભા તશભરનાડ ભા થઈ શતી.

1854ભા સ તાયાઉ ાડની પરથભ શભર મ ફઈભા ળફ થઈ શતી.

ળણન શલ ાયઓાન 1855ભા રાતા નજ આલર હયળયા નાભના થ ળફ થય શત .

બાયતભા રઓડ અન રાદન પરથભ ાયઓાન 1830ભા તશભરાડ ના ટોનલા ઓાત ળફ થય શત .

રાદ ઉદયઔન લાતશલ પરાયબ 1864ભા શશવભ ફઔાભા ક લટી ઓાત થમ શત.

રઓડ-રાદન ભટા ામા યન ઉતાદન 1907ભા ઝાયઓડના જભળદ ય ઓાત ળફ થય શત . રઓડ-રાદના ફધા ાયઓાનાન લશીલટ (ધી ટીર એથહયટી એપ ઈસનસડમા ણરશભટડ) (SAIL) શત છ.





તાબ બાયતભા વોપરથભ તાફાના ઔાાણ ઉદયઔન ઍભ બાયતીમ તાફા શનઔભ ( The Indian Copper Corporation) દવાયા ઝાયઓડભા કાટશળરા ઓાત

પરથાશત યલાભા આવમ શત.

1972ભા બયતીમ તાફા શનઔભન હશનસદ તાન ૉય ણરશભટડ (The Hindustan Copper Ltd.) ઍ હતાતયણ યલાભા આવય તના ફ નસદર છ. (1) ઝાયઓડન કાટશળરા અન (2) યાજથાનના ઝનઝન જજલરાભા આલલ ઓતડી

ઓાતય ઉદયઔ બાયતભા ઓાતયન વોપરથભ ાયઓાન 1906ભા તશભરનાડ ના યાનીટ ઓાત ળફ થય .

આ ઉદયઔન લાતશલ શલાવ 1951ભા બાયતીમ ઓાયત શનઔભ (The Fertilizer Corporation of India) દવાયા શવિદયીભા ળફ થમ.

શવભનસટ ઉદયઔ બાયતભા શવભનસટન પરથભ ાયઓાન 1904ભા ચનનાઈભા થાલાભા આવય .

હયલશન, વદળાવમલશાય અન વમાાય યાષટરીમ ધયીભાઔક યાષટરીમ ધયીભાઔકની ક ર રફાઈ 58,112 હભી. છ અન વખમા 50 યતા લધ છ. તની ઔીચતા દય ચયવ હભી. ઍ 1.02 છ.

યાષટરીમ ધયીભાઔક નફય 8 તની ક ર રફાઈ 1352 હભી. છ.

યાષટરીમ ધયીભાઔક નફય-2 ગરાનસટ ટર યડ તયી ઐઓામ છ.

યાષટરમ ધયીભાઔક નફય-7 વોથી રાફ (2371 હભી.) છ આ ભાઔક લાયાણવીન નસમાક ભાયી વાથ જડ છ.

વોથી નની રફાઈ ધયાલત ધયીભાઔક નફય 15, રાતા-ફનઔાલ (ફાગરાદળ વયશદ)

યાજમ ધયી ભાઔક ગ જયાતભા તની રફાઈ 1052 હભી. છ.

વોયાષટરના વાઔયહનાયાન વાત ૉટર-શાઈલ, બાલનઔય-ભહ લા-લયાલ-ચયલાડ-યફદય અન ઐઓાન જડ છ.

ગ જયાતભા યાજમ ધયીભાઔકની રફાઈ 2000-01ભા 19,379 હભી. શતી.

ગ જયાતભા ગરામમભાઔકન રફાઈ 20,377 હભી. છ.

વયશદી ભાઔક દળભા વયશદી ભાઔકની રફાઈ 7961 હભી. છ.

દળની વોથી લધ ઊચાઈ ય તમાય યલાભા આલર હશભારમ પરદળના ભનારીન રદાઓના ાટનઔય રશ વાથ જડ છ.

ઍતવપરવ ધયીભાઔક સ લણક ચત ભ કજ (ઔલડન લૉહડરરટયર) આ પરથભ તફકક છ.

મ ખમ ફદય શલમા, ાયદી, શલળાઓાટટનભ, ચનનઈ, તતીહયન, ચીન, ભાભકઔલા, નસશાલાળલા (જલાશયરાર નશર ) ડા

યરભાઔક બાયતભા થમર યરભઔક ઍશપરરની 15ભી તાયીઓ 1853ભા મ ફઈ અન થાણા લચચ ળફ થમ શત. તની રફાઈ 34 હભી. છ.

બાયતભા યરભાઔોની લ રફાઈ 63,140,હભી. છ.

ઔજ ઔશની શાઈ રફાઍના ભાઔો બરૉડઔજ 1.676 ભીટય 45,009 હભી. ભીટયઔજ 1.000 ભીટય 14,776 હભી. નયઔજ 0.762 ભીટય 3265 હભી.

આતહય જભાઔક બાયતભા 14,500હભી. રાફ આતહય જભાઔક છ.

બાયતભા વોથી લધ લશાણલટ ઔઔાની ળાઓા હ ઔરીભા થામ છ.





અલશાફાદ અન શસલદમા લચચન 1620 હભી. ન ઔઔા નદી જભાઔક અન વાહદમાથી ધ ફયી સ ધીન 891 હભી. ન બરહમ તરા જભઔક વયાય યાષટરીમ જભાઔક જાશય મો છ.

નશયન જભાઔક યારાભા આલરી (1) લફભ અન ટટી યભ લચચ 168 હભી. રાફી નશય (2) ચમાય નશય -14 હભી. (3) ઉદયઔભડ નશય-22 હભી. ન ણ

યાષટરીમ જભાઔક તયી કશત યલાભા આલી છ.

દહયમાઈ જભાઔક બાયતન 7516.16 હભી રાફ દહયમાઈાઠ છ.

આ દહયમાઈાઠ 12 મ ખમ અન 184 નાના ફદય છ.

મ ફઈ બાયતન વોથી ભટ ફદય છ.

શલાઈભઔક લનશવ શણરૉપટય ણરશભટડ દ ઔકભ શલતાયભા (ONGC) ન શલાઈવલા આ છ. યાષટરીમ શલાઈભથ હદલશ, મ ફઍ, રાતા, ચનનાઈ, શતર લનત યભ, ફગરય, અમતવય, શદયાફાદ, અભદાલદ, ણજ, ગ લાશાટી અન ચીન આતયયાષટરીમ

શલાઈભથ છ.

બાયતભા યાષટરીમ શલાઈભથની વખમા 63 છ.

વદળાવમલશાય બાયતભા ટારવલાન પરાયબ 1837 થમ શત.

બાયતભા આળય 1.5ઓ ટએહપવ છ જભાથી 89% ગરામમ કષતરભા, 11% ળશયી શલતાયભા આલર છ.

યરલ દવાયા વ તયણ યલાભા આલરી ટાર (યરલ ભઈન વશલિવ) ની ળફઆત 1907ભા થઈ શતી. જમાય શલાઈ ટારવલા (ઌયભઈર વશલિવ) ન પરાયબા 1911ભા થમ શત.

બાયતભા વોપરથભ ટણરગરાપ રાઈનન જડાણ 1851ભા શારના રાતા અન ટક ડામભડ લચચ યલાભા આવય શત .

બાયત તાન વોપરથભ કશતરભ ઉગરશ આમકબટટ 1975ના ઍશપરર ભહશનાની 19 તાયીઓ યશળમાની ભશભ યથી અલાળભા છડય શત.

2004-05ભા ઍજય વટ નાભન ઉગરશ તયત શભામ.

દયવચાય વલાઐ વફરાઈફવક ટરનસ ડામણરિઔ ઈનસટયનળનર વફરાઈફવક ડામણરિઔ બબર ૉર એહપવ આાળલાણી ાવ 200 યહડમભથ (ટળન) તથા 327 ટરાનસવભીટવક છ.

રશયી ઔરા બયી બાયત ઔલાન ફજ ય .

ભધમય ઔીન ગ જયાત :

ભધમાભા ઈ.વ. 746 થી1304 ઍટર 600 લક સ ધી ગ જયાતભા ચાલડાલળ, વરીલળ અન લાકરાલળના ળાવઍ યાજમ ય . યાજધાની શતી અણહશર ય ાટણ. ચાવયભા ચાલડાઐન ળાવન શત . જમશળઓયીના અલવાન છી લનયાજ ચાલડાઍ યાજમ ાછ ભવય . તણ વયલતી નદીના હનાય અણહશરલાડ ાટણ લવાવય . ચાલડાલળ ગ જયાતભા 196 લક યાજમ ય . ત છી વરાીલળ આવમ.





મયાજ વરી, બીભદલ, શવદધયાજ જમશવિશ, ક ભાયા જલા ળાવ વરીલળભા થઈ ઔમા. શવદધયાજના વભમભા ણરારવલકજઞ શભચદરાચામક થઈ ઔમા. તઐઍ ‘શવદધશભ ળબદાન ળાવન’ નાભન વમાયણન ગરથ યચમ શત. ક ભાયાના ળાવનભા ાટણભા અહશિવા, રકષભી અન વયલતીન શતરલણી વઔભ થમ શત. યાણી ઉદમભતીઍ પરજાહશતના ામો મા શતા. તણ વાત ભાલાી લાલ ફનાલડાલી શતી. ભીનદલીઍ ણ પરજારકષી ામો મા શતા. માતરાલય ભાપ યાલર. ધાભા ભરાલ તાલ અન શલયભઔાભભા મ નવય તાલ તભણ ફધાવમા શતા. શવદધયાજના વભમભા ાટણભા વશસરણરિઔ તાલ ફધાવય શત .

ાટણભા અજમાના અલવાન છી તની યાણી નાશમાદલીઍ વતતા વબાી શતી. તણીઍ ળાશબ દદીન કયીન યાજમ આપમ શત. લાકરા ળાવ યામયણ લાકરાન અલરાઉદદીન ઓીરજી વાભ યાજમ થમ શત. વલતનત ાભા અશભદળાશ ઈ.વ. 1412ની આવાવ અભદાલાદ ળશય લવાવય . વભી વદીના અત સ ધી ગ જયાતભા સ રતાનઍ ળાવન ય . અશભદળાશ, ભશમદ ફઔડ, મ ઝફપય ફીજ નોધાતર સ રતાન થમા. વતતયભી વદીની ળફઆતભા ગ જયાતભા મ ક ળાવનની ળફઆત થઈ.

યાજમવમલથા : વરીઐની યાજમવમલથાભા યાજા વલોયી શત. અભાતમ ઓાતા વબાતા. ‘ભશાઅભાતમ’ મ ખમ ઔણાતા જ નાણા ઓાત વબાતા. લશીલટી શલબાઔન ભટ બાઔ ‘ભડર’ શલાત. ભડરન ટા શલબાઔ ‘થ’ શત. ચછ ભડર, વોયાષટર ભડર, ઓટ ભડર, રાટ ભડર લઔય ભડર શતા.

થાતમ અન વ કશત : વરીઐ ળલ ધભી શતા. વભનાથ ળલ ધભકન નસદર શત , જમાય દવાયા લષણલ ધભકન ધાભ ઔણાત શત . ફોદધ ધભકન પરબાલ કટત જત શત અન જન ધભકન પરબાલ લધત જત શત. કણા ભશાન અન બવમ દયાવય ફધામા શતા. અણઔમાયભી વદીભા ફધામરા ભઢયાન સમકભહદય, આબ ન શલભર ભહદય, ફાયભી વદીભા ફધામરા ર દરભશારમ, વભનાથના ભહદયન જીણોદધાય, તયભી વદીભા ફધામરા દરલાડાના દયાવય શળલ અન થાતમભા નોધાતર ઔણામ છ. ગ જયતભા ક ડ, હલરાઐ, દયલાજાઐ અન તયણન થાતમ ણ ભળહય છ. લડનઔયન ીશતિતયણ પરશવદધ છ. વાહશતમ ભટબાઔ શતણરણઓત શત , જ તાડતર ય વચલામલ છ. વરી ળાવનભા જન ધભકભા કણ વાહશતમવજૉન થમલ જલા ભ છ.

વલતનત ાભા જમાય અભદાલાદ વતતાન નસદર ફનસય તમાય પાયવી બાાભા ત રઓામા. વલતનત અન મ કર ાભા ટરી ભકજદ ફનરી શતી. વયઓજન યઝ, અભદાલાદની વીદી વમદની જાી પરખમાત છ. ગ જયાતભા 560 લક યાજતઍ ત છી વલતનત અન મ કર ળાવઍ ળાવન ય શત .

ભધમારીન થાતમ :

વભનાથ : જનાઔઢ જજલરાના લયાલ ાવ પરબાવ ાટણભા વભનાથન ભહદય છ. 1951ભા નલા ભહદયન શનભાકણ થમલ છ. ફાય જમશતણરિઔભાન ઍ છ.

દવાયાધીળન ભહદય : ગ જયાતની શશવભ, દલભ શભ દવાયા જજલરાભા દહયમાાઠ આલલ છ. તન થાતમ તયભી વદીન છ. ભદીયન છ ભાલાફ શળઓય છ. ઘ મભટ 60 તબ ય છ. આ ભહદયન જઔતભહદય ણ શ છ. અશી આદયાળયાચામકઍ થાર ભઠ ‘ળાયદાભઠ’ છ.

સમકભહદય : ભશવાણા જજલરાના ભઢયાભા આલલ છ. ઈ.વ. 1026-27ભા બીભદલ શરાઍ ત ફધાવય શત . ઔબકગશ,અતયાર અન વબાભડ ઍભ તરણ અઔ છ. અષટણ આાયના આઠ થાબરાય છત ટરી છ. વબાભડભા સમકહયણ ડ તલી વમલથા છ. પરલળન ક ડ સ દય છ.

ફદરભશારમ : ાટણ જજલરાના શવદધ યભા આલર છ. વરી ય ઔના મયાજ ત ફાધલાની ળફઆત યી શતી અન શવદધયાજ જમશવિશ ત ણક યાવય શત . આજ ચાય થાબરા ય ભાન જવ થડ ફચય છ.

ાણરતાણા : બાલનઔયથી આળય 60 હભી. દય ળતર જમ લકત યન જનન ભશાતીથક છ. ળતર જમ લકતભાા ય અવખમ ભહદય છ. ત જનના શરા તીથય આહદનાથ બઔલાન ઋબદલજીન થાન ઔણામ છ.

શવદી વમદની જાી અન ાહયમા તાલ : શવદી વમદની જાી અભદાલાદના રાર દયલાજા ાવ આલરી છ. વભશ દદીન મ ઝપયળાશ તરીજાના વશન શવદી વમદ ત ફનાલરી. દીલારભા થથયભા તયામરી જાીઐ છ. વલતનાભા અભદાલાદભા ક ત બ દદીન ઍ તાલ ફધાલલ જ શજ ક ત ફ શલાત . ઍ તાલ ત જ ાહયમા.

હદલશી વલતનત વભમન થાતમ : આ ળરી બાયત અન ઈયાનની ળરી ભીન ફનરી છ. ચન અન ઈટન ીવીન ફનાલર ાઉડયન ઉમઔ થત શત. ભાન અન ગ ફજ પરથભ લાય ફનસમા શતા. બોશભશત આાય, ફર, ાદડા અન લરન આકશતઐન ઉમઔ થત શત.

ઓડ હયચમ : અજામફ ઓડ ઍનસટાક હટા અન ઐટરણરમા





ઓડ અન ભશાવાઔય : થલી યના જભીનલાા બાઔ ‘ઓડ’ અન ાણીલાા બાઔન ‘ભશાવાઔય’ શ છ.

થલી ય વાત ઓડ અન ચાય ભશાવાઔય આલરા છ. વાત ઓડ આ પરભાણ છ : (1) ઍશળમા (2) ય ય (3)આહફરા (4) ઉતતય અભહયા (5) દણકષણ અભહયા (6) ઐટરણરમા,અન (7) અનસટાક હટા. ચાય ભશાવાઔય આ પરભાણ છ: (1) શવહપ ભશાવાઔય (2) ઍટરસનસટ ભશાવાઔય (3) હશનસદ ભશાવાઔય, અન (4) આહટ ભશાવાઔય.

ઉતતય ધર લન શલતાય આક હટ અન તની શલર દધન શલતાય ઍટર દણકષણ ધર લન શલતાય ઍસનસટ-આક હટ જ ઍનસટાક હટા તયી ઐઓામ છ. આ ઓડ ય થલીની વાટીન 90% ફયપ જલા ભ છ. આ પરદળભા છ ભાવ હદલવ અન છ ભાવ યાશતર શમ છ. સમકહયણથી યચાતા ટટાઐ સ ભર જમશત ( અયયા) શલામ છ. અશી દહયમાહનાય વશર, વીર, લરયવ જલા ભશાામ જીલ છ. કગલનની ભશભ તયી ણ ઐઓામ છ.

આફશલા અન ક દયતી લનશત : અશી હશભલાક, ઝા, યા, ધ મભવ, ફયપલાક અન ફહપિરા તપાની લન ફામ છ. મા ટક કાવ અન ણરચન, રીર, ળલા અન યઔીન ફરલાા છડ જલા ભ છ. અશી શલશવના દળઍ વળધન નસદર થપમા છ. અશી અલ ભાતરાભા વન , તાબ , વીસ અન રવ પરાપત થામ છ. ભાછરીઐન શળાય થામ છ. છટા-છલામા ક ટ ફ લવ છ. પટન જમવ ક ઈ.વ. 1772ભા ઍનસટાક હટા ઓડભા પરલશમા શતા. ઈ.વ. 1903 થી 1926 દયશભમાન યનાલડ ઍમનસડવન (નલ) વોપરથભ દણકષણ ધર લ સ ધી શોચનાય વમકતત શતા.

ાઔાર ઐની ભશભ (ઐટરણરમા) : ઐટરણરમા ટા ઓડ અન દળ છ. બાયત-હતાન યતા દભા ફભણ છ ણ લવશત ભધમ પરદળ જટરી છ. 90 ટા ર ભશાનઔયભા લવ છ. શલશવન નાનાભા નાન ઓડ છ. શલશવની 7 ટા ભશભ ય છ. ાઔાર , ભહયન કટ , યલાાના ટા , ગરટ ફહયમય યીપ શલશવની પરાકશત અજામફીઐ છ. પટન જમવ ક તની ળધ યરી. હપરનસડવ ઐટરણરમા નાભ આલ .

ઐટરણરમાના 31 ટા ર વમ દરી ઓયાની શનાવ વાથ વામરા છ. યાજધાની નફયા છ. ણબરફન, વીડની, ઍહડરડ, થક જલા ભટા ળશયભા ર યશ છ. નસય ઝીરનસડ ણ ટા દળ છ. 1/3 લવતી ઉતતયના ટા ભા લવ છ.

ય .ઍવ.ઍ. (અભહયાના વત તત યાજમ) નડા, ભકતવ અન યણફમન શલતાયના દળ અન દધદવન ફનર ઓડ છ. ત 2.44 રાઓ ચ .હ.ભી. શલતાય ધયાલત થલીન 16 ટા ભશભબાઔ ય છ. અશીના યડ ઈસનસડમન મ શનલાવી છ. અભહયાન નાભ ઓડના ળધ હરટપય રફવનાનાભ નશી, યત વળધનતાક ઈટારીના અભહયઔ લ ચીના નાભ યથી ડ છ.

ઉ.અભહયા ઓડ ઉતતય ધર લ (આક હટ) થી ળફ થઈ નાભા યાજમ સ ધી શલતમો છ. તની રફાઈ 9654 હભી. છ. શાઈ ઉતતય નડાભા 6033 હભી. છ, જમાય દણકષણભા 482 હભી.થી લધ નથી. ઉતતયન બાઔ હશભાચછાહદત છ. સ ીહયમય, હય યન, ઍયી, ઐનસટાયીમ અન શભશળઔન નાભ ાચ ભશાન વયલય છ. શભશવશવી, શભસ યી, ભનસઝી લઔયઍ શલળા ભદાન ફનાવમા છ. જન ‘પરયીઝના ભદાન’ શ છ. કઉ ખફ જ ા છ. ભાઉનસટ શભહનસર અશીન ઊચ શળઓય છ. ઍભ ‘ઈગલ’ભા યશ છ. યસનસડમય, વીર, લારયવ, લફ, યીછ જલા પરાણીઐ છ.

આફશલા, લનશત અન પરાણીજીલન : ઉતતયભા ખફ જ ઠડી ડ છ. ઓડના ભધમ બાઔભા શલભ આફશલા છ. અશી ફાતા ચરલાતન ‘ટનડ’ ણ શ છ. રઓડ, રવ, ઓશનજ તર, તાબ , વન -ચાદી લઔય ભ છ.

નડા : શશવભ ગાધકન ઉ. અભહયા ઓડન વોથી ભટ દળ છ. અધોબાઔ વઓત અન નકકય ઓડા ભશભના દધદવ વમશન ફનર છ. આફશલાભા ઓડીમ અન દહયમાહનાયાની અવય જલા ભ છ. ઉનાા ઠડા અન શળમાા અશત ઠડા છ. ટ ડર પરાયની આફશલા છ. ળક દર ભ પરાયની લનશત થામ છ. યીછ, વપદ શળમા, શયણ, ઐટય, ફીલય, યસનસડમય જલા પરાણીઐ જલા ભ છ. નસય પાઉનસડરનસડની ઓડીમ છાજરીભા ભતમદયઔ શલમ છ. ભડા ઍફટવના ઓશનજભા શલશવભા પરથભ થાન છ. શનર, પરહટનભ ઉતનન થામ છ. અશીની યાષટરીમ યભત શી છ.

વય તત યાજમ અભહયા (ય .ઍવ.ઍ) : કશ, ઉધઔ અન વમાાયની યીત વમદધ છ. ાવ, ભાઈ, કઉ ખફ જ ા છ. રવ, રઓડ, ઓશનજ તર શલ ર પરભાણભા ભ છ. ઍફીજા યથી વાય થતા ‘સ ય શાઈલઝ’ ધયી ભાઔો જાણીતા છ.

જલાામ ઓીન લતન : દણકષણ અભહયા : દ. અભહયા દ શનમાન ચથ ભટ શતરણાાય ઓડ છ. થલીન 13 ટા બાઔ યતા આ ઓડભા આજસનસટના, બરાણઝર, ણચરી જલા દળ આલરા છ. ઍસનસડઝની લકતભાા, ભધમના વભતર ભદાન અન વમ દરહનાયાના ભદાન ષટ અરઔ તયી આલ છ.

ઍસનસડઝ લકતભાા : નાભાની વમઔી ભશભથી દણકષણભા શનક ભશળય સ ધી 8,900 હભી. રાફી વયયાળ 160થી 600 હભી. શી અન 6000 ભી.થી ઊચી શાયભાાભા હશભાચછાહદત શળઓય 6,900 ભી.ની ઊચાઈ ધયાલ છ. ઍનસાગ આ જલાામ ઓી 6,900 ભી. ઊચ છ. ઈલડયભા ણચમફયાઝ અન ટારવી જલાામ ઓી છ. ફણરશલમાન 3,660 ભી. ઊચાઈઍ આલલ 275 ભી. ઊડ હટહટાા વયલય ખફ જાણીત છ. દ.અભહયા ઓડભા ઍભઝન, યાના-યાગલ, ઐહયન નદીઐઍ શલળા વયલય ફનાવમા છ. અહશિ ટઔશનમાન ઉચચ પરદળ અન અતાભાના યણ આલરા છ.

જહયલાશ : નહદઐના મ ઍસનસડઝ લકતભાા અન લકના ઉચચ પરદળભા છ. ઍભઝન, નીગર, યનસગ , ભડયા લઔય મ ખમ નદીઐ છ. 4.827 હભી. રાફી ઍભઝન નદીન જકષતર વોથી ભટ છ.





આફશલા, લનશત અન પરાણીજીલન : ઊચ તાભાન, લધ લયવાદ છ. દણકષણભા લધ ઠડ અન શ ષ આફશલા છ. ઊચા લકત ય હશભલાક થામ છ. શલશવના 21% જઔર અન 14% કાવના ભદાન અહશિ છ. ાઝ અન વલાના કાવના પરદળ જાણીતા છ. અશીન ‘આલપાલરા’ કાવ જાણીત છ.

અશી અલાા, ણફક ના, રીભા તભજ કટા-ફયા જલા પરાણીઐ જલા ભ છ. વશર, વીર ભાછરીઐ છ. રણફમાભા પીની ‘ટયાયા’ જભીન જલા ભ છ.

ઓતી અન ઓશનજ : 60% લતી ખફ જ ઐછી ઍલી 4.2% જટરી ઓતી મગમ જભીનભા યામરી છ. ફાશામતી ઓતી, ળાબાજી, પ લઔય ખફ થામ છ. શલશવની 90% પી અશી થામ છ. કઉ અન ળયડી ખફ થામ છ. ભઔનીઝ, તાબ , ઓશનજ તર, રવ, રાઈ લઔય ભ છ. વડ અન યરભાઔો શલમા છ. જભાઔક કષતર નાભા નશય આળીલાકદ વભાન છ.

દળ હયચમ :

બરાણઝર : દ. ઔાધકભા શલતાયભા પરથભ અન શલશવભા ાચમ થાન ધયાલ છ. રફાઈ-શાઈ વયઓા છ. અશી ‘ઍનાનસડા’ નાભન અજામફ અજઔય જલા ભ છ. બરાણઝણરમા યાજધાની છ.

આજસનસટના : ઍસનસડઝ લકતભાા વાથ રઔબઔ ળક આાયન દળ છ. જ દણકષણ ઍનસટાક હટા સ ધી પરામર છ. દણકષણથી ઉતતય તયપ જતા આફશલા સી અન ઠડી થતી જામ છ. દરાકષ અન કઉની ઓતી થામ છ. 60% વશયી લતી છ. શનળ બાા ફરામ છ. બય નવ ઍહયવ તન ાટનઔય છ.

ય ય ઍશળમા અન ય યન ય યર લકત અરઔ ય છ. 1 યડ 6 રાઓ ચ.ી.ભી. શલતાય ધાયલત અન 64 યડની લતીલા છ.

લનશત અન આફશલા : જભીન અન ઓતી : ઉતતયભા નલ, કલડનની જભીન ભયા યાઓડી યઔની ચનોઝભ જભીન છ. ભભધમ વમ દરના હનાય ઓાટા યવલાા પ, કઉ, ભાઈ લઔય થામ છ. લક-શશવભ ઍલા ફ બાઔ ડ છ. ભટ બાઔ ર ઓતી વાથ વામરા છ.

ઓશનજ અન ઉધઔ : ય યર લકતની શશવભ શલશવની 56% ટા ઓશનજ ભી આલ છ. રઓડ, રવ, ફતવાઈટ, ટાળ લઔય મ ખમ છ. અનસમ ઓડ યતા અશી લધ લતી અન લધ લતીઔીચતા છ.

યશળમા : શલતાયની દસષટઍ શલશવન વોથી ભટ દળ છ. ભ તની યાજધાની છ. યશળમાની નદીઐ રાફી છ. ત શળમાાભા થીજી જામ છ. ય યીમ યશળમાની ભાતર દવ ટા જભીન ઓતીરામ છ. મ ખમ ઓતી કઉ છ. શલશવના 50 ટા કઉ અશી થામ છ.

ઈગરનસડ : દહયમાઈ થાન ધયાલત આધ શન શલશવત દળ છ. શળમાા હ પાા છ. 4 ટા ભશભ ય જઔર છ. ઓશનજભા રવ મ ખમ છ. રડન તન ાટનઔય છ.

ફરાનસવ : ય યન ભટ રળાશી દળ છ. તન ચયવ આય છ. હયવ તન ાટનઔય છ. ય યન વોથી ઊચ શળઓય ભાઉનસટ બર ફરાનસવભા છ. (4812.20 ભીટય). વીન વોથી ભટી નદી છ. જભાઔક તયી ઉમઔી છ. કઉ ખફ ા છ. રઓડ, રવ, ભીઠ , ફતવાઈટ થડા પરભાણભા ભ છ.

જભકની : ભધમ ય યન દળ છ. ફણરિન મ ખમ વશય છ. ઐડય, ઍલફ, લવય, યશાઈન મ ખમ નદીઐ છ. લક તયપ જતા શળમાા ઠડા અન ઉનાા ઔયભ થતા જામ છ.

ઠડા પરદળભા ળક દર ભ જઔર છ. હપાા પરદળભા ઐ, ફચક, ફીચ વકષ જલા ભ છ. રવ, રઓડ ભ છ. ઈજનયી ઉધઔભા જભકની આઔ છ.

શલશવન ફીજા નફયન ભટાભા ભટ ઓડ : આહફરા ઓદની રફાઈ-શાઈ રઔબઔ વયઓી છ. 2/3 શલતાય ઇષ લવતતથી ઉતતયભા આલર છ ઍટર ઉષણ હટફધભા આફર છ. 18ભી વદીના અત સ ધી આ અજણમ ઓડ ‘અધાહયમા ઓડ’ તયી ઐઓાત અહત. ફાથોરમય ડામઝ 1493ભા ‘ ઐપ ગ ડ શ’ ની ભશળય ળધરી. લા-ડી-ઔાભા આ જ યત 1498ભા બાયત આલર. લક ઔાધકભા આ શલતાય ક ર જભીનશલતાયના 20 ટા જટર છ અન તન 30 શજાય હ.ભી.ન દહયમાહનાય છ,.

આહફરા ઓડના ભષઠીમ બાઔની શલળતાઐ : ભટાબાઔ ઉચચપરદળ છ. લામવમભા ઍટરાવ અન લકભા વોથી ઊચ લકત હણરભાનસઝાય (5895 ભીટય) આલરા છ. દણકષણભા ઈશથઐશમાન ઉચચ પરદળ છ. ઉતતયભા વશાયાન યણપરદળ છ. લકભા પાટઓીણ છ જ શલશવની વોથી રાફી પાટઓીણ (128 હભી.) છ. ાણી બયલાથી તભા શલતટહયમા, ચાડ, ટાનીા વયલય ફનરા છ.

નદીઐ અન વયલય : મ ખમ નદીઐભા નાઈર, ોઔ, નાઈઝય અન ઝાફજી છ. ટરી નદીઐ અતથ: ણ છ. વયલયભા નસમાવા, શલતટહયમા, ર ડલપ, ચાડ લઔય છ. નાઈર શલશવની રાફાભા રાફી (6463 હ.ભી.)નદી છ.

આફશલા અન લનશત : અશી મ ખમતલ શલષ લવતતીમ જઔર છ. ઔયભ, બજલાી, યણઔષટ આફશલા છ. ભશઔની, અફનવ, રોઔવડ, યઝવડ, યફય, શવિના,લાવ લઔય વકષ છ. વલાના પરાયન કાવ થામ છ. યણભા ાટાી લનશત છ. ઓાટા-ભીઠા પ થામ છ.





કશ, ઓશનજવશતત અન ર : આ ઓડભા 70 શવતતય ટા ઓતી થામ છ. ચા, પી, , તભાક થામ છ. રશલિઔ, ડાઔય પી થામ છ. વન , શીયા, તાબ ભ છ. ટરા બાઔભાથી ઓશનજ તર ભ છ. ઝય અન ોઔ નદીજજનાય શગભી, રશયીના યણભા બ ળભન, સ દાનભા સ દાનીઝ, નસમાભા ફાનસટ , ઈજજપતભા પલરા જાશતના ર લવ છ.

દળ હયચમ :

ઈજજપત અશત પરાચીન દળ છ. નાઈર નદીના હનાય ઈજજપતની (શભવયની) વ કશત શલવી શતી. અશીના શયાશભડ અન સપિવ જાણીતા છ. ય ાટનઔય છ. કવતત તના દણકષણ બાઔભાથી વાય થામ છ. ઓજયી અન ાવન ઉતાદન લધ થામ છ.

દણકષણ આહફરા :

ઓતીપરધાન દળ. લાર નદી શલતાયભા શીયા અન વનાની ઓાણ ભતા અથકતતરભા હયલતકન આવય . શપરટહયમા તની યાજધાની છ.

ઍશળમા ઓડ :

થાન : ઉ.અ. 01 0થી -16’ થવલ 77 0-43’ અન .ય. 26 0-04’ .ય. 1600-40’. વીભઐ : દણકષણ હશનસદી ભશાવાઔય, લ હયહપ ભશાવાઔય, ઉતતયભા ધર લ વમ દર, લામવમભા ય ય અન ન ઋતમભા આહફરા ઓડ છ. તન શલતાય 4,38,10,000 ચ.હભી. છ. ભાઉનસટ ઍલયટ ઊચાભા ઊચ શળઓય છ. (8848 ભીટય). શલશવન ચાર શતબફત શલશવન ઊચાભા ઊચ ઉચચપરદળ છ. શલશવના વોથી લધાય લયવાદલાા ભનશવયભ અન ચયા જી અશી છ.

યણપરદળ : ઍશળમાભા ઔફીન યણ, અયણફમાન 6 યણ અન થયન યણ આલરા છ.

ઍશળમાની નદીઐ : ઐફ, મનવી, રીના, આમય, શલાઔશ, માઔતવકયાઔ, શવકયાઔ, ભોઔ, બરહમ તરા, ઔઔા, મમ ના, શવિધ લઔય નદીઐ છ.

વયલય : ાકમન, મત, ણચલા, ણરતટ લઔય ઓાયા ાણીના, જમાય ફર, વ રય, દાર, ઢફય, તનરવ, ટોઔહિઔ ભીઠા ાણીના વયલય છ.

પરાણીજીલન : વપદ યીછ, લર , ભયટ, વફર, ફીઅય, યસનસડમય, હયબ , કતયા, મા ઠડા પરદળના પરાણીઐ છ, જમાય ઊટ, કડા, ઔધડા, ઓચચય, ઘ ડઓય, ફ ખ ધલાા ઊટ ઔયભ પરદળના પરાણીઐ છ. ઔામ, બવ, ફદ, ઊટ, કટા ફયા ારત પરાણીઐ છ, જમાય વીર, લરયવ, બ ભરા, શહયિઔ, વારભન અલઔય જચય પરાણીઐ છ.

ર : શલશવની ક ર લતીની અડધી લતી ઍશળમા ઓડભા લવ છ.

બાયતના ાડળી દળ : ાહતાન : ઈવાશભ યાષટર છ. ઈરાભાફાદ તની યાજધાની છ.

ફાઔરાદળ : ઔીચ લવતી ધયાલત દળ. ઢાા તની યાજધાની છ.

ના : હશભારમભા આલર દળ છ. ાઠભડ તની યાજધાની છ. 40 ટા શલતાયભા જઔર છ.

ભ તાન : અગરજ તન ‘વરજ દાનલની ભશભ’ શતા શતા. ર ફોદધળભી છ. મા શલશળષટ પરાણી છ. થીમ તની યાજધાની છ.

શરીરા : ટા દળ છ. યાજધાની રફ છ. આલડા નાના ટા ભા 104 જટરી નદીઐ છ. ‘લકના ભતી’ તયી ઐઓામ છ.

મમાનભાય : ઓનીજ તરન પરદળ છ. યગન યાજધાની છ. ડાઔયન શલ ર ઉતાદન ય છ.

1945 છીન શલશવ – 1 :

1945ન લક ભન ષમજાશતના ઈશતશાવભા શનણાકમ લાન લક ઔણામ છ. ફીજા શલશવય દધની વભામપત થઈ ઔઈ શતી. 24 ઐતટફય, 1945ના શવલવ નલી શલશવવ થાની થાના યતા ઓતતર (ચાટકય)ન આઓયી ફ આાય ત વ થા ઍટર ‘વય તત યષટર.’

વય તત યાષટરન ઓતતર : જન આમ ઓથી પરાયબ થામ છ. તભા આતયયષટરીમ ાનન અન વભજતીઐભાથી ઊબી થતી જલાફદાયીઐ પરતમ આદય વમત યલાભા આવમ છ. વભગર શલશવભા વાશત, શલાવ થામ, જીલનધયણ ઊચા આલ, વહશષણ તા લામ તલ શલશવાવ વમતત યલાભા આવમ છ. શલશવની ફધી પરજાઐની આશથિ-વાભાજજ પરઔશત ભાટ આતયયાષટરીમ વ થાઐ દવાયા વશાય વાધલા વો યાષતરન અન યધ યલાભા આવમ છ.

ઠડ ય દધ (1945-1962) ાયણ અન હયનાભ : ફીજા શલશવય દધ છી ભશાવતતાઐ ફનરાભહયા અન યશળમા લચચ શલશવ ય પરભતતલ થાલા ધાક ળફ થઈ. આ વભમઔાાન દધદવધર લી શલશવવમલથાના ઔાા તયી ઐઓલાભા આલ છ. તન ઠડા ય દધના તફકકા તયી ણ ઐઓલાભા આલ છ.

શશવભ ય યના દળ રતળાશી, ઉદાય ભતલાદ અન મડીલાદી અથકતતરભા ભાનતા શતા, ત વશલમત ય શનમનના નતતલ શઠના દળ વભાજલાદી-વામમલાદી શલચાયધાભા ભાનતા શતા. ફનન વતતાજથન ઍફીજા પરતમ બયબાય અશલશવાવ શત, અન ફનનન ઍફીજાન બમ રાઔત શત.

રશયી જથભા ફશચામલ શલશવ : અભહયાની પરયણા અન નતાઔીયી શઠ ઉતતય ઍટરાહટ ભશાવાઔયન હનાય આલરા શશવભી રળાશી દળન રશયી વઔઠન 1949ભા યચાય ત ‘નાટ’ ( NATO)શલાય . ઈગરનસડ અન અભહયાઍ 1945ભા ‘વીઆટ’ વાઉથ ઈટ- ઍશળમાહટ ઐઔનાઈઝળન





(SEATO) ની યચના યી. ઈગરનસડની પરયણાથી ભધમલકના દળભા ‘વનસટ’ વનસટરર (ઍશળમા) ટરીટી ઐઔનાઈઝળન (CENTO)નાભન જથ યચાય . વશલમત ય શનમનની નતાઔીયી શઠ વામમલાદી દળન રશયી વઔઠન ‘લવો યાય’ નાભ યચાય .

જભકનીના બાઔરા અન ઍીયણ : જભકનીન યાજમ થતા તભાભ તયની વમલથા ડી બાઔી. જભકનીના ચાય બાઔ ાડી શલશલધ શલજતા દળઍ તના ઉય તાન આશધતમ થાપય . અભહયા, ફરાનસવ અન ણબરહટનના અક ળ શઠના પરદળન ‘પડયર હયબબર ઐપ જભકની’ તયી જાશય યાય . વશલમત ય શનમન લ જભકનીન ‘ડભરહડ હયબબર ઐપ ઈટ જભકની’ તયી જાશય ય . આભ ય દધ છી(રળાશી) શશવભ જભકની અન (વામમલાદી) જભકની ઍલા ફ લતતર યાજમ અકતતલભા આવમા.

ઠડા ય દધ અત અન જભકનીન ઍીયણ : 1980ના દામાના છલરા લો અન 1990ભા પરાયણબ લો વભગર શલશવ-યાજાયણ ભાટ શનણાકમ યલાય થમા. શવશલમત ય શનમનન શલકટન થય . ફનન જભકનીન ઍીયણ થય . ફણરિનની દીલારન રઍ તડી નાઓી.

ઍશળમા-આહફરાભા લતતર યાષટરન ઉદમ :

દળ લતતર થય ત લક બાયત 1947

ાહતાન 1947

ફભાક 1948

શરીરા 1948

ઈનસડનશળમા 1949

રાઐવ 1954

ફહડમા 1954

શલમતનાભ 1954

1950 અન 1960ના દામાભા વખમાફધ દળ આઝાદ થમા.

આતયયાષટરીમ વમલથાભા થમરા મઔાભી પયપાય : તય યશમન અન વામરાજમલાદી વતતાઐન અત આવમ. અન દળ લતતર થમા. લતતર થમરા દળભા ળફઆતભા રતળાશી થાાઈ. લઓત જતા ટરા દળભા વયમ ઓતમાયળાશી અન રશયી ળાવન થાામા.

તરીજા શલશવન ઉદમ : ભશતલન હયફ : ઍશળમા, આહફરા અન રહટન અભહયા (દણકષણ અભહયા)ના નલહદત અન શલાવળીર દળન ‘તરીજા શલશવના દળ’ તયી ઐઓલાભા આલ છ. શશવભના શલશવત દળન પરથભ શલશવના અન વભાજલાદી-વામમલાદી દળન ફીજા શલશવના દળ તયી ઐઓલાભા આલ છ. 1947 અન 1949ભા નલી હદલશી ઓાત 30 જટરા ઍશળમાના દળની હયાદ બયાઈ શતી. 1955ભા ઈનસડનશળમાના ફાનસડ ઔ ઓાત ‘ફાનસદ ઔ હયદ’ મજાઈ શતી. જભા શલશલલ કષતર વશાયા વાધલા ઉય બાય મ ામ શત.

1945 છીન શલશવ -2

ણફનજડાણલાદી ચલ અન શલશવયાજાયણભા તન પા :ફ શલયધી વતતાજથ અન રશયી જડાણ લચચ ફભાથી ઍ ણ વતતાજથભા ન જડાતા ટરા નલહદત યાષટરઍ વભાન અતય યાઓલાની નીશત અનાલી તન ‘ણફનજડાણલાદી નીશત’ તયી ઐઓલાભા આલ છ. બાયતના પરથભ લડા પરધાન જલાશયરાર નશર ના નતતલ શઠ ણફનજડાણલાદી નીશત અનાલી.

ણફનજડાણલાદન પા : ભશાવતતાઐ લચચ પરવયતા ઠડા ય દધન અટાલલા પરમાવ મો. શલશવભા ળાશત- ક નશન ભાશર ઊબ થમ. કયા રલાદીની ભશભા બજલી. ય દધદઐની શયપયભા ભાનલતાલાદી ભશભા બજલી.

ળસતરીયણ અન શન:ળતરીયણ : ભશાવતતાઐ પરભ તલ જભાલલા ભાટ શલ ર પરભાણભા ળસતરન ઉતાદન યલા રાઔી. અશતભ ળસતર તયી યભાણ ફમફ ફનસમ જણ જાાનના નાઔાવાી અન હશયળીભાન નાળ મો. ત છી ફીજા ટરા દળ ણ યભાણ વતતા તયી ઊવી આવમા. ‘કય ફાની ટટી’ શલશવ ઈશતશાવભા ભશતલની કટના ઔણામ છ. તન ઠડા ય દધના અતન આયબ ઔણલાભા આલ છ.

ભશાવતતાઐ યભાણ વસતર ય અક ળ મલા વભત થઈ. ‘યભાણ ણફનાઅવય વશધ’ અન ‘પરકષાતર શલયધ’ વશધ કડલાભા આલી. ળસતરની ઉમણઔતા તની ણફનોમણઔતાભા યશરી છ. નાના-ભટા ય દધ થલા છતા શજ સ ધી ‘તરીજ શલશવય દધ’ થય નથી ઍન શરમ યભાણ વસતરની ‘અટાલ ળકતત’ ન પા જામ છ.

વશલમત ય ન મનન શલકટન : 1885ભા વશલમત ય શનમનભા શભઓાઈર ઔફોચલ વતતા ય આલતા તભણ ‘ગરાવનત’ અન ‘યટરઈા’ની નીશત અનાલી. ગરાવનત ઍટર ‘ખ લરાણ ’ અન ‘યટરઈા’ ઍટર અથકવમલસરશાની ન:યચના ઔફોચલાના સ ધાયાઐન શલયધ યલાભા આવમ. 1990ભા વશલમત ય શનમનની શલકટનની પરહરમા ળફ થઈ. રઔબઔ ચોદ યાજમ લતતર થમા. ફાી યશલ યશળમા ‘યશળમન પડયળન’ તયી ઐઓામ છ. યશળમન પડયળનના નતતલ શઠ ‘ભનલલથ ઐપ ઈસનસડનસડનસટ ટટવ’ ની યચના યલાભા આલી. આ વાથ ઠડા ય દધન અત આવમ.

આતયયાષટરીમ કષતર બાયતન પરદાન : વામરાજમલાદ, વ થાનલાદ, યઔબદની નીશત લઔયન શલયધ યલા બાયત શભળા ટ આપમ છ. આતયયાષટરીમ ળાશત-વરાભતી જાલલા બાયત વશાય આપમ છ. હયમા, વામપરવ, ોઔ, ઔાઝા લઔય દળની ટટી લઓત બાયત વહરમ થઈ ભદદફ ામક ય છ. શન:ળસતરીયણની પરહરમા ભાટ બાયત ભદદફ થય છ. વય તત યાષટરની શલશલધ વશભશતઐભા વભમ યશી બાયત મથાળકતત પરદાન ય છ.





બાયત-ય .ઍવ.ના વફધ : ફનન રળાશી દળ છ. લતતરતા, વભાનતા, નસમામન ફનન દળ લયરા છ. બાયત ણફનજડાણલાદી નીશત અનાલી ત ય .ઍવ.ન ઔમય ન શત . બાયત ઓયણ ઓાત યભાણ અઓતયા માક ત ય .ઍવ.ન વદ આવય ન શત . અભહયા ય થમરા 11 વપટમફય, 2011ના આતી હ ભરા છી ફનન દળ લચચ સ ધાયાભા નોધાતર લા આવમ છ.

બાયત-વશલમત ય શનમન (શલ યશળમા) લચચના વફધ : ફનન દળ લચચ વાયા અન ઉષભાબમાક વફધ છ. યશળમાઍ ઉદયઔકષતર અન વયકષણકષતર બાયતન ખફ જ ભદદ ય છ. ાશભીય પરશર યશળમાઍ બાયતન કષ રીધ શત. તણ ાશભીય પરશર શલયધી ઠયાલ વાય ન થામ ત ભાટ ‘લીટ’ વતતાન ઉમઔ ણ મો શત. 1962ભા ચીન બાયત ય આરભણ ય તમાય યશળમા તટથ યહય શત ત બાયતન ઔમય ન શત . 1971ભા બાયત અન વશલમત ય શનમન લચચ ‘ળાશત, ભતરી અન વશાય’ની વશધ થઈ શતી.

ડળી દળ વાથના વફધ : ાહતાન, ચીન, ફાઔરાદળ, ના, શરીરા, ભ તાન અન મમાનભાય બાયતના ાડળી દળ છ. ાહતાન અન ચીન વાથના વફધભા ચડાલ-ઉતાય આવમા ય છ. બયત-ાહતાન લચચ ાશભીયન પરશર વભમાફ છ. ચીન આરભણ યી બાયતના ટરા પરદળ ચાલી ાડમા છ.

શલશવ ઈશતશાવના વાપરત પરલાશ : ઈ.વ. 1757ભા બાયતભા ણબરહટળ વામરાજમન ઉદભલ થમ જ ફ વા સ ધી યહય.

બાયત આલલાન નલ જભાઔક ળધલાના પરમાવ : બાયતના ભયી-ભવારા, ાડ અન ઔી જલી ચીજની ય યભા ખફ જ ભાઔ યશતી. જભીનભાઔકન વાતા થ નસટસનસટ (ઈતબર)ન તન (ઈ.વ.1453) થતા લકના દળ તયપ જલા નલ ભાઔ ળધલાની જફય ડી. હરટપય રફવ 1492ભા લટ ઈસનસડઝના ટા ઐ સ ધી આવમ. ત છી ઍ જ ભાઔ આલરા અભહયઔ લ ચીન નાભ યથી નલ ળધામર દળ ‘અભહયા’ તયી ઐઓામ.

ટ કઔીઝ પરજાન બાયતભા આઔભન : ઈ.વ. 1498ભા લા-દ-ઔાભા-,બાયતના શશવભ હનાય ાણરટ ફદય ઉય, વામ હદર (ઝાભયીન) નાભના યાજલીના વભમભા આવમ. ાણરટ, ઔલા, ચીનભા ટ કઔીઝઍ ઠીઐ થાી. ઔલનકય આલબ લ ટપાટ, ધભાતયણ અન ગ રાભ ડલાન છટ આી.

અનસમ પરજાઐન બાયતભા આઔભન : શરનસડ (નધયરનસડ) ના રઍ ‘ડચ ઈટ ઈસનસડમા ની’ થાી બાયતભા વમાાય અથ આવમા. ડચ રઍ નના નોા ાપરા (આભડા)ન નાળ મો. 31 હડવમફય, 1600ભા ‘ણબરહટળ ઈટ ઈહડમા’ ની થાાઈ. તભવ ય 1615ભા બાયત આવમ. લાયની ભજયી ભલી તણ ટરા થઍ ઠીઐ થાી. ફરાનસવની વતતા નાભળ થતા અગરજ વલોયી ફનસમા. 1757ના પરાવીના અન 1764ના ફવયના ય દધભા શલજમ ભલી અગરજ અઍલયી ફનસમા.

ઈગરનસડન ભશાવતતા તયી ઉદમ : અભહયન લાતતરતવગરાભ 1776ભા થમ અન ફરાનસવભા 1798ભા યાજમરાશત થઈ. હયણાભ 1688ભા ઈગરનસડભા થમરી ‘યતતશલશીન રાશત’ના લતતરતા, વભાનતા અન ફધ તાના શવદધાતન યાજકન લફ ભળય . ત છી નણરમન ફનાટક વયમ ઓતમાય ફનસમ ણ 1858ભા ત યાજજત થમ અન ઈગરનસડ ભશાવતતા ફનસય . 1767થી 1799 દયશભમાન ભસય શલગરશ થમા. ટી સ રતાન યાજજત થમ. ભયાઠાઐ વાથના વતતા વકકભા અગરજ ણફનશયીપ અન વલોયી વતતાધીળ ફનસમા.

વ થાનલાદન ઉદમ-શલાવ : 1750-1850ના ઔાાભા ઑધણઔ રાશત થઈ. ઈગરનસડ રાશતની જનસભભશભ ફનસય . ાચ ભાર ભલલા અગરજઍ અનસમ દળ ફજ યલા ભાડયા જ ‘વ થાનલાદ’ શલામ છ. કણા દળ વ થાનલાદના વજાભા આલી ઔમા. ઍશળમા-આહફરાના કણા યાષટર ગ રાભ ફની ઔમા. ચીનના ટ ડા થતા વતતાધાયી દળઍ તન ળણ ય . ડ. સ ન-માન-વનના નતતલભા શવન-શાઈ રાશત (યાષટરલાદી રાશત. 1911)થઈ ન ભચ વયાયન તન થય . શશવભ ઍશળમાના શલ ર તરબડાયની રારચ ય યીમ વતતાઐ તમા ઓચાઈ આલી. આહફરાભા ણ ય યશમન પરજાઍ વ થાન થાપમા.

ઈટારી-જભકનીન ઍીયણ અન ફદરાતા પરલાશ : પરશળમાના ચાનસવરય ણફભાકની આઔલાની શઠ 1871 સ ધીભા જભકનીઍ યાજીમ ઍીયણની પરહરમા યી. ઈટારીન ઍીયણ ભણઝની, ાવય અન ઔહયફાલડીના નતતલભા 1870 સ ધીભા ણક થય . ત છી ‘ફણરિન-ફઔદાદ યરલ’ જલી મજનાઍ જનસભ રીધ.

પરથભ શલશવય દધ (1914-1918) : આ ય દધ ભટબાઔ ય યની ધયતી ય રડાય . 32 જટરા દળઍ તભા બાઔ રીધ.

પરથભ શલશવય દધ તયપ દયી જતા વજઔ : ય યના યાષટરન વમકતતઔત હશત અન વક ણચત યાષટરલાદ આ ય દધ ભાટ જલાફદાય છ. વ થાઐ થાશત યલાની નીશતઍ ભશતલન બાઔ બજવમ. ય યના દળભા થમરા ટરા ભતરી યાય જના ામાભા યશરા છ. વાયાજલભા ફનરી ઍ કટનાઍ તન ણચનઔાયી ચાી.

તાતાણર ાયણ : 1914ના જનની 28 તાયીઓ ઐસટરમાના યાજક ભાય આકડ ફરાકનસવવ પહડિનાનસડની તની તની વાથ વાયાજલાની વડ ય ‘બર શનસડ’ નાભની તરાવલાદી વ થાના વભમ શતમા યી. હયણાભ ઐસટરમાઍ 28 જ રાઈ, 1914ના યજ ય દધ જાશય ય . ઈગરનસડ ય દધભા પરલશય અન ભશાવતતાઐ ફ જથભા લશચાઈ ઔઈ.





પરથભ શલશવય દધન પરબાલ :

યાજીમ અવય : યાજજત યાષટરના દ કટાડલાભા આવય . નાના નાના યાજમની યચના થઈ. જાાન ભશાવતતાઐની શયભા થાન ભવય . વામમલાદી શલચાયવણીઍ નલી મ શરી ઊબી યી.

વાભાજજ અવય : અવખમ રઍ જાન ગ ભાવમા. કણા ર કામર થમા. ય લાન ભયતા ભહશરાઐ ઉય જલાફદાયી આલી ડી. ટરા યાષટરભા ભહશરા ભતાશધાયની ઝફળ ચારી. ટરા દળભા પયજજમાત રશયી તારીભ દાઓર થઈ. કણી ળકષણણ વ થાઐ ફધ થઈ. ઓતીના મતર ઉતાદન યતા અન ાયઓાનાઐભા ળસતર ફનલા રાગમા.

આશથિ અવય : ટરા દળની થાલય-જઔર શભરતન ન વાન શોચય . ઈટારી-જભકની નાદાય ફની ઔમા. ચીજલત ઐની અછત અન બાલલધાય થમ. અભહયા જલા યાષટરઍ આશથિ ભદદ યી પરબતલ લધાય .

યશળમન રાશત (1917) : 1917 ભાચક અન ત છી નલમફયભા થમરી રાશતઍ ઝાયના ળાવનન નાભળ યી દીધ . જભકન ણચિત ારક ભાવકની શલચાયવયણીન રશનન ‘યટી, જભીન અન ળાશત’ના સતરભા પયલી નાખય . નલી આશથિ નીશત ( N.E.P)તથા નલા ફધાયણ કડતય દવાયા યશળમાભા હયલતકન આણય . હવાનન પરતી દાતયડ અન ભજદયન પરતી શથડ ધયાલતી વામમલાદી વયાય અકતતલભા આલી. યશળમાની રાશતઍ કણા દળભા વામમલાદની શલચાયવયણી પરયી. યશળમાની ચલીમ મજનાઐઍ બાયત વહશત અનસમ દળન ધમાન ઓચય .’ લીવભી વદીની ઍ અપરશતભ કટના’ તયી નશર ઍ આ રાશતન નલાજી. આ છી આતયયાષટરીમ વઔઠન ‘યાષટરવક’ (રીઔ ઐપ નળનસવ) ની યચના થઈ.

યષટરવક (રીઔ ઐપ નળનસવ) : 10 જાનસય આયી, 1920ના યજ ‘યાષટરવક’ ની યચના થઈ. અભહયન યાષટરપરમ ઓ વ ડર શલલવનન ઍભા નોધાતર પરદાન છ. ભતરણાઐથી ભતબદ ઉરલાની નીશત અનાલલાભા આલી. ભદીભા વડામરા યાજમન આશથિ ભદદ શોચાડલાભા આલી. ગ રાભીપરથા, લઠપરથા, સતરી-ઉતક, ભજયલમાણ, ફાલમાણ, રશીન લાય જલા કષતરભા નોધાતર વલાઐ યી ાડી. ‘શલશવ આયગમ વ થા’(W.H.O)ની થાના યી આઅયગમકષતર ાભ ળફ થય .

ફ શલશવય દધ લચચન શલશવ :પરથભ શલશવય દધન અત થમરી લવલવની વશધન ફીજા શલશવય દધ ભાટ જલાફદાય ઔણલાભા આલ છ. જભકનીન દડ યલાભા આવમ શત. રશયી પરશતફધ રાદી દલામા શતા, તથી જભકનીભા ઉગર યાષટરલાદ જનસમમ. અન કષતર ઊબી થમરી વભમાભાથી પરજાભા ય અન શતાળા પરામા. ઈટારીના યાજાયણભા પરલળરા મ વણરનીઍ ‘પાશવટ’ કષની થાના યી. રાડાની બાયી અન ક શાડી (પશવવ) તન પરતી શતા. તની શલચાયવયણી પાવીલાદ શલાઈ. ત છી જભકનીના હશટરય ‘નાઝી કષ’ થાપમ-1933ભા હશટરય ચાનસવરય ફનલા તયપ આઔ લધમ. ચાનસવરય ફનસમા છી હશટરય મહદીઐ, જજપવીઐ અન અકથય વમકતતઐન નાળ મો. 60 રાઓ મહદીઐ ભામાક ઔમા. આ કટના ‘શરટ’ નાભ જાણીતી છ. ટરા યાષટરઍ ‘ધયી જથ’ની યચના યી. જથફધીઐ યચાઈ ન ય દધન વજૉન થય .

દધદવતીમ શલશવય દધ : શલશવ ફ બાઔભા લશચાઈ ઔય . ઈગરનસડ, ફરાનસવના નતતલભા ‘શભતરયાષટર’ન જથ અન જાાન, ઈટારી, જભકનીન ‘ધયી યાષટર’ન જથ યચાય . જાાન શલાઈ ટા ઐભા રક શાફકય ઓાત અભહયન નોાદ ઉય આરભણ ય . અભહયાઍ લત હ ભર મો અન ત શભતરયાષટર વાથ જડાય . અભહયાઍ 6 ઐઔટ, 1945ના યજ શયળીભા ય અન 9 ઐઔટ, 1945ના યજ નાઔાવાી ય અણ ફમફ પી શલનાળ લમો.

દધદવતીમ શલશવય દધ છન બાયત : અગરજઍ બાયતન છયા લઔય જ શલશવય દધભા શભયઅયાષટરના કષભા જડી દીધ . બાયતભા ોગરવ પરધાનભડ યાજીનાભા આપમા. ઔાધીજીઍ 1942ભા ‘હશિદ છડ’ આદરન ળફ ય . ‘સ બાચદર ફઝની ‘આઝાવ હશિદ પજ’ કણા યારભ મા. અભહયા અન યશળમા ભશાવતતા ફનસમા. 1947ભા બાયત આઝાદ ફનસય . બાયત-ાહતાન અરઔ થમા ત છી શલશવના અન દળ લતતર ફનસમા.

દધદવતીમ શલશવય દધ છન શલશવ : ય દધભા શભતરયાષટર વાથ બરા ટરા દળ યય શલવધી ફનસમા. ઍશળમા અન આહફરાના કણા યાષટર લતતર થમા. યકઔમાન પરબાલ લધમ. કણા દળ યશળમાની વામમલાદી શલચાયવયણી વાથ જડામા. યશળમા અન અભહયા ઍલા યય શલયધી જથ યચામા. આ કથશતઍ ‘ઠડા ય દધ’ ની કથશત ઊબી યી. બાયત જલા ટરા દળઍ તટથતાની ‘ણફનજડાણ’ની નીશત અનાલી. ાયહય લતતરતા, વભબાલ અન વશઅકતતલના પરાચીન બાયત બાયતના ‘લસ ધલ ક ટ મફભ’તથા ‘ચળીર’ ના શવદધાતન લીકશત ભી.

વય ત યાષટર (U.N): યાષટરવકન થાન વય તત યાશટરવક ( U.N.O.)ની 14 ઐતટફય, 1945ના યજ યચના થઈ. આ વ થા શલ U.N. શલામ છ.

જાશય શભરત :

જ થન ઉમઔ ફધા જ ર યી ળ તન જાશય શભરત શી ળામ. ફવટળન, ભહદય, ઔાભની ળાા, વયાયી દલાઓાન લઔય જાશય શભરત ઔણામ. આલી શભરતન ન ળાન યવ ત ગ ન ઔણામ. ભાય આણ ઔોયલ છ. જઔર, તાલ, નદી, લનસમ શ -ઓીઐ જાશય શભરત છ. તન યકષણ અન જતન યલાની આણી પયજ છ. માકલયણ અન જાશય વશતતન તથા વયાયી શભરતન યકષણ યવ જઈઍ.

ફજાયભા ગરાશ :





ફજાયના પરાયભા આણા ભશલરાની દ ાન, વાપતાહશ (ગ જયી) ફજાય, ભટા-ભટા ળશિઔ મપરકષ અન ળશિઔ ભર. અશી વા આી લત ઓયીદનાય ગરાશ શલામ છ.

ઓતદાળથી તમાય થતી લત ઉય ઍઔભાઔકન શનળાન શમ છ.

કયલયાળભા ઉમઔી લત ઉય (ISI) ન શનળાન શમ છ.

ઊનની ફનાલટ અન ળા ય વરભાકની શનળાની શમ છ.

વનાચાદીની ફનાલટ ઉય શરભાકની શનળાન શમ છ.

ળાાશાયી ઓાદયવાભગરી ય રીરા યઔન , જમાય ભાવાશાયી ઓાદયવાભગરી ય રાર યઔન ણચશન શમ છ.

ગરાશના અશધાય : વાન યર લતય ભ, તન લત ની જાણાયી ભલલાન, ઓયીદરા ભાર વાથ અત શમ ત પહયમાદ યલાન અન ણફર ભાઔલાન અશધાય છ.

ઐતટફય, 2005ભા RTIન ામદ (યાઈટ ટ ઈનસપભળન) ભાહશતી ભલલાન અશધાય અભરભા આવમ. આનાથી વયાયી ાભાજની ભાહશતી ભલલાન અશધાય પરાપત થમ છ.

બયતીમ અથકવમથાની મ ખમ વભમાઐ : ઔયીફી અન ફયજઔાયી મજનાઐ 1. લટી ઍણરશલમળન પરગરાભ (ઔયીફી શનલાયણ ામકરભ) (PAP)

2. સ લણક જમતી ગરાભ લયજઔાય મજના (SGSY)

3. સ લણક જમતી ળશયી યજઔાય મજના (SJSRY) 4. જલાશય ગરાભ વમ દધદધ મજના (JGSY)

5. વણક ગરાભીણ યજઔય મજના (SGRY)

6. પરધાનભતરી ગરાભદધાય મજના (PMGY)

7. ઈસનસદયા અલવ મજના (IAY)

8. લાલભહ-આફડય આલવ મજના (VAMBAY) 9. અતમદમ અનન મજના (AAY)

10. ગરવ ડભસટ પરડતટ (GDP)

11. પરલનસળન એપ ઍનસટી વકશમર ઌસતટલીટીઝ ઌતટ (PASA)

બાલલધાય અન ગરાશ જાગશત ગરાશ વફધી મદ ગરાશના હશત ભાટ 24 હડવમફય 1986ના યજ ગરાશ સ યકષા અશધન મભ શઠ મદ કડય.

1972ભા ગરાશ સ યકષાના મકરભન પરાયબ થમ.

15ભી ભાચક શલશવબયભા 'ગરાશ અશધાય હદન' તયી ઊજલામ છ.

1 યડથી લધ છતયશિડી ભાટ યાષટરમ ઉબતતા આમઔ છ, જ હદલશીભા આલરી છ.

20 રાઓથી 1 યડ સ ધીની દાલાની અયજી યાજમ ઉબતતા આમઔભા છ.

20 રાઓ સ ધીની છતયશિડીના દાલાની અયજી જજલરા ભચભા થામ છ.

દળભા ક ર 5000 જટરી જજરા પયભ છ.

બાયત વયાય લત ની ગ ણલતતા જલાઈ યશ ત ભાટ 1947ભા ઈસનસડમન ટાનસડડક ઈમનસટટય ટ (ISI) નાભ વ થા થાી, જ શલ (BSU) બયય ઐપ ઈસનસડતન ટાનસડડક તયી ઐઓામ છ.

ગરાશ આદરનની ળફઆત ફીજા શલશવય દધ છી ઈગરનસડભા થઈ.

ગરાશ અશધાયની પરથભ કણા 1962ભા વય તત અભહયાભા યલાભા આલી.

ગરાશ સ યકષા આદરનભા વહરમ વમકતત યાલપ નાડયન 'ગરાશ સ યકષાના જનસભદાતા' ભાનલાભા આલ છ.





આતયયાષટરીમ કષાઍ આતયયાષટરીમ વ થા (ISO) જીશનલાભા ામકયત છ જની થાના 1947ભા થઈ.

જ ચીજલત ય (ISO) 6000, (ISO) 14000, (ISO) 9000 (ISO) 9100 જલી શનળાની જલા ભ ત વભજવ આતયયાષટરીમ તય ય લચાતી શલશળષટ કષાની લત ઐ છ.

આતયયાષટરીમ ઓાદય દથોન પરભાણણત યલા ભાટ 'ડતવ ઍણરભટહયમભ શભળન (CAC)' નાભની વ થા છ, જની થાના 1963ભા થઈ શતી.

ભાનલશલાવની ઔશતળીરતા UNDP (United Nations Development Programme) વય તત યાષટર શલાવ ામકરભ GDP (Gross Domestic Production)

ઉચચ ભાનલશલાવ ધયાલતા 57 દળભા6 નૉલ પરથભ રભ છ.

2002ના લકન 'ભહશરા વળકતતયણ લક' તયી ઉજલર છ.

ય નાઈટડ નળનસળ 1975ના લન 'ભહશર લક' તયી જાશય ય .

1975-85ના ળાન 'ભહશરા દળા' તયી જાશય મો.

ગ જયાતભા ણ સતરીઐના વાકષયતાન પરભાણ લધ ત ભાટ શલદયારકષભી ફૉનસડ અન શલદયાદ જલી મજના ચાલ છ.

વાભાજજ ભમાઐ અન ડાય ફધાયણની રભ 341ભા જણાવમા પરભાણ અન સણચતભા વભાશલષટ જાતન અન સણચત જાશતઐ (Scheduled Castes) તયી ઐઓલાભા આલ છ.

ફધાયણની રભ 342 પરભાણની અન સણચ પરભાણ અન સણચત જનજાશતઐ (Scheduled Tribes) તયી ઐઓલાભા આલ છ.

ગ જયાતભા વાભાજજ અઍ શળકષણણ યાત છત લઔો નકકી યલા ભાટ 1972ભા ફકષીચ નીભલાભા આલલ તભન વયાયી નયીભા 27% અનાભત આલભા આવય છ.

ઉતતય-લક બાયતાભા ફલાઓયી 1963ભા નાઔારનસડન અરઔ યાજમ ફનાલલાભા આય .

આ ભાટ (ઍન.વી.ઍન.) નળનર વશમાણરટ ાઉકનસવર એપ નાઔારનસડ ખફ જ વહરમ છ.

ભણણ ય યાજમભા ફ જાશત વઔઠન નાઔા તથા ક ી લચચ કકણ છ નાઔાન અજ (ઍન.ઍવ.વી.ઍન.) અન ક ીન કષ નળનર આભી (.ઍન.ઍ.) તભજ ક ી નળનર ફરનસટ (.ઍન.ઍપ.) લચચ ઐર શતર યા ટાઍઔવક પવક (ઍ.ટી.ટી.ઍપ.) નાભના ફ વઔઠન યપરાતમ રન ફશાય ાઢલા ઈચછ છ.

અવભભા ય નાઈટડ ણરફયળન ફરનસટ એપ અવભ (ઉલપા) અન ય નાઈટડ ભાઈનહયટી ફરનસટ (ય .ઍભ.ઍપ.) ત અવભના મ ખમ ફલાઓય વઔઠન છ.

નવરલાદન ઉદબલ 1967ભા શશવભ ફઔાના નતવરફાયી શલતાયથી થમ શત.

જાફન ફલ 1980ભા6 જાફભા ટરા ઉગરલાદી વઔઠનઍ ઍ અરઔ ઓાણરતાન યાજમની ભાઔણી વાથ ફલ મો શત.

અમતવયભા રશય તભન શટાલલા એયળન બલ ટાય શાથ ધય શત .

1. અવભ – ઉલપા 2. ણફશાય – નતવરલાદ 3. શતર યા – ઍ.ટી.ટી.ઍપ. 4. નાઔારનસડ – ઍન.વી.વી.ઍન.

5. ભણણ ય –ક ી નળનર ફરનસટ

વાભાજજ હયલતકન ભાનલશન લશશવ કણાતર (Charter of Rights) તભાભ વમકતતઐન બદભાલ લઔય ભાનલશ આ છ.

વય તત યાષટરઍ 1999ના લકન 'આયયાષટરીમ વદધ લક' તયી જાશય ય શત .





વય તત યાષટરઍ 1981ન 'આતયયષટરીમ શલરાઔ લક' તયી અન 1983-1992ના દામાન શલરાઔ દામ' કશત મો શત.

1964ભા નસદરીમ રાચ- ર ળલત શલયધી બયયની થાના થઈ.

2000ભા 90 દળભા બાયતન થાન ભરષટાચયભા 69મ દળાકવય છ.

ઍશળમાભા વોથી ઐછ ભરટચાયી દળ શવિઔા ય છ.

શલશવભા ાચ દળ ઍલા છ જમા બષટાચાય નહશલત છ ત હપનરનસડ, ડનભક , નસયઝીરનસડ કલડન ઍન નડા.

Charter of Rights વય તત યાષટર દવાયા તમય યલભા આવય છ.

બાયત 2002 ના લકન 'ભહશરા વમશતતયણ અક' તયી ઊજલર છ.

ય નાઈટડ નળનસવ 1975ના લકન 'ભહશરા લક' તયી જાશય ય .

ય નઈટડ નળનસવ 1975-85ના લકન 'ભહશરા દળા' તયી જાશય ય .

ય નાઈટડ નળનસવ 1999ના લકન 'આતયયાષટરીમ વદધ લક' તયી જાશય ય .

ય નાઈટડ નળનસવ 1981ના લકન 'આતયયષટરીમ શલરાઔ લક' તયી જાશય ય .

ય નાઈટડ નળનસવ 1983-92ના દશાન શલરા6ઔ દળ જાશય મો.

બાયતીમ તશલાય

ઉતતયમણ 14 જાનસય આયી લવતચભી ભશા લદ ાચભ શી પાઔણ સ દ નભ ભશાલીય જમતી ચતર સ દ તવક યથમાતરા અાઢ સ દ ફીજ જનસભાષટભી શરાલણ લદ આઠભ શલજમાદળભી આવ સ દ દળભ

પરજાવતતા હદન 26 જાનસય આયી શળલયતરી ભશા લદ તયવ યાભનલભી ચતર સ દ નભ અઓાતરીજ લળાઓ સ દ તરીજ યકષાફધન શરાલણ સ દ નભ લાતતરમ હદન 15 એઔટ હદલાી આવ લદ અભાવ

10 લક દળાબદી 25 લક યજત ભશતવલ





40 લક ભશ ભશતવલ 60 લક હશય ભશતવલ 80 લક યહડમભ ભશતવલ 100 લક ળતાબદી ભશતવલ

20 લક દધદવદળાબદી 30 લક ભતી ભશતવલ

50 લક સ લકણ ભશતવલ

70 લક પરહટનભ ભશતવલ

90 લક ણફલ મભ ભશતવલ

અદારત ળા ભાટ ? :

આણ બાયત દળ રળાશી દળ છ. તન નસમામતતર લતતર અન શનષકષ છ. દળભા તાલ ા, જજલરાઅન યાજમકષાની અદારત છ. દળભા દીલાની અન હપજદાયી દલાઐ અઔ નસમામ આલાભા આલ છ. દળભા ર અદારત ણ ામકયત છ. વોથી નાની અદારત તાલ ા અદારત છ, જન ટરામર ટક શ છ. યાજમની લડી અદારતન શાઈટક શ છ. ગ જયાતની શાઈટકની થાના 1960ભા અભદાલાદભા થઈ શતી.

તાલ ા અદારતભા દીલાની દાલા જ વાબલાભા આલ છ. ભાન, જભીન વશતતન શલલાદ દીલાની શલલાદ શલામ છ. તાલ ા અદારતભા નસમામ ન ભ ત જજલરાની દીલાની અદારતભા અયજી યી ળામ છ.

દય યાજમન શાઈટક શમ છ. ફધી શાઈટક ઉય સ પરીભ ટક (વલોચચ અદારત) શમ છ. લડી અદારતન નઝીયી અદારત અથલા ટક ઐપ યડકવ શલામ છ. મ ખમ નસમામધીળન ભદદ યલા અનસમ નસમામધીળ શમ છ. યાજમની લડી અદારતના નસમામાધીળન યાજમાર વભકષ પરશતજઞા રલાન શમ છ.

દય જજલરાભા પજદાયી અદારત શમ છ. ગ નાની ઔબીયતાન આધાય દડ, વજા મતય દડની વજા ણ ય છ. રીવન ગ નાની પરથભ જાણ થામ તમાય રીવ ટળનભા FIR નોધ છ.

અદારતન બાયણ કટાડલા ર અદારત ામકયત છ. ર અદારત રન વભાધાન યાલી વશભતી વાથ ચ ાદ આ છ.

ર અદારત : નસમામધીળ, શનવતત નસમામધીળ, અદારતના પરશતશનશધ, થાશન અગરણીઐ, લહર, શનષણાત શળકષ લઔય ર અદારતની ાભઔીયીભા જડામા છ. ઝડી અન ણફનઓચાક યીત નસમામ ભ છ. ઔયીફ, છાત લઔકના ર, ક દયતી આશતતન બઔ ફનનાય, લાશિ ચાવ શજાય યતા ઐછી આલલાા ર ભાટ આલી અદારત થાાઈ છ. ત ર અદારત અદારતન બાયણ ઐછ ય છ.

વય તત યાષટર (ય .ઍન.)





શલશવવ થાની જફહયમાત ળા ભાટ ? : શલશવય દધ છી દ શનમાફા રન ળાશતની જફહયમાત આલશમ રાઔી. આતયયાષટરીમ તય ઍ વ થા ફનાલલાન શલચાય અભહયન પરમ ઓ શલલવનન આવમ. 1920ભા યાષટરવક (રીઔ ઐપ નળનસવ) ની થાના થઈ. ફીજ શલશવય દધ બમાન વાણફત થય .

વય તત યાષટરવક (ય ન)ન ઉદબલ : શલશવય દધના બમભાથી મ તત થલા અભહયાના પરમ ઓ ફઝલલટના પરમાવથી ઍ મજના કડલાભા આલી. 24 ઐતટફય, 1945ના હદલવ ‘વય તત યાષટરવક’ ની થાના થઈ જ ‘ય ન’ ( UNO)ના નાભ ઐઓાઈ. શલ આ વ થા ય નાઈટડ નળનસવ ( U.N) તયી ઐઓામ છ. ળાફઆતભા 51 વભમ શતા. આજ તભા 193 વભમ છ. ય .ઍન. ના ભતરી તયી દણકષણ હયમાના ફાન-ી-મન પયજ ફજાલ છ.

ય .ઍન.ના શત ઐ :

આતયયાષટરીમ ળાશત-વરાભતી જાલલી.

વભમદળ લચચ ભતરબાલ લલ.

આતયયાષટરીમ આશથિ, વાભાજજ, વા કશત અન ભાનલીમ પરશરન શનાર યલ.

ફધા જ રના શ અન ભાનની રાઔણી ઉતનન યલા ભાટ વશાય વાધલ.

વય તત યાષટરના અઔ વાભાનસમ વબા : વાભાનસમ વબાન ‘શલશવની ારકભનસટ’ શી ળામ. દય યાષટર ાચ પરશતશનશધ ભતરી ળ, ણ ભત ઍતન જ આી ળામ. વાભાનસમ

વબા લકભા ઍ લાય ભ.દય લ પરમ ઓ-ઉપરમ ઓની ચ ટણી થામ. શલશવના ઈ ણ પરશરની ચચાક ય, રાશસચન આ. નલા વભમન પરલળ આ.

વરાભતી વશભશત : ભશતલન અઔ છ. 15 વભમ છ. ય .ઍવ.ઍ.ભ., ણબરટન, ફરાનસવ, યશળમા અન ચીન ઍભ ાચ ામભી વભમ છ. ફીજા ામભી 10 વભમની ફ લક ભાટ ચ ટણી થતી યશ છ. વણચલારમના લડા ‘ભશાભતરી’ શલામ છ. શલશવના યાષટરના ઝકડાન પરમતન ય છ.

લીટ ઍટર શ ? : વરાભતી વશભશતના ઈ ણ શનણકમ ભાટ ાચ ામભી વભમના શાયાતભ (ભજયી ભાટ) ભત રલાન જફયી છ. ઍ ણ વભમ યાષટર ‘નાયાતભ ભત’ આ ત શનણકમ રઈ ળાત નથી. ાચ ામભી વભમ યાષટરના નાયાતભ ભત આલાના અશધાયન ‘લીટ’ શ છ.

વય તત યાષટરની શલળ વ થાઐ :

ય .ઍન.ની શલળ વ થાન નાભ

ટક નાભ વ થાન લડ ભથ વ થાન મ ખમ ામક

શલશવ આયગમ વઔઠન

WHO

(‘હ ‘)

જીશનલા દ શનમાના રના ળાયીહય અન ભાનશવ આયગમભા સ ધાય થામ ઍ ભાટ પરમાવ યલા .

ય ન UNESCO

(ય ન)

હયવ દ શનમાના શલશલધ દળ લચચ ળકષણણ ,લજઞાશન અન વા કશત કષતરભા યય વશા વાફશલ .

આતયયાષટરીમ ભજય વઔઠન

ILO

જીશનલા ભાણર દવાયા ાભદાયન ળણ ન થામ ,મગમ લતન પરાપત થામ ઍલા ફાલમાણના ામકરભ મજલા .





(આઈ.ઍર.ઐ.)

ય શનવપ UNICEF

(ય શનવપ)

નસયમક ફાના જલનની ગ ણલતતા સ ધય ,મગમ અન ણકષભ આશાય પરાપત થામ ઍલા ફાલમાણના

ામકરભ મજલા .

ઓયા અન કશ વઔઠન

FAO

(પાઐ)

યભ શલશવભા અનનન ઉતાદન લધ અન કશન શલાવ થામ ઍલા પરમાવ યલા .

શલશવફનસ IBRD

(આઈ.ફી.આય.હડ)

લૉશળિગટન -ડી.વી . શલશવય દધ દયશભમાન ખ લાય થમરા દળના ન :શનભાકણ ભાટ શધયાણ, શલાવળીર દળના શલાવ તભજ

ભશાનઔયના પરજતટ ભાટ શધયાણ આવ .

વય તત યાષટર (ય ન)ન બાયતન વશાય :બાયત ય ન ભાયપત યદળ વાથના ભતબદ ઉરલાન અલીાય છ. શલશવભા ળાશત થાલાભા વહરમ વશાય આપમ છ. હયમાના ય દધભા કલામરા વશનની વાયલાય ભાટ ડતટયની ટીભ ભરી શતી. બાયતના ટરા ભશાન બાશલઍ ય નન તાના જઞાન અન બલન રાબ આપમ છ.

બાયત ‘ચળીર’ન શલચાય શલશવવભકષ યજ મો છ.

થલી પય છ

થલીની ફ ઔશતઐ છ :

હયભરભણ (ધયીભરભણ) અન (2) હયરભણ (સમકની આવાવ પરદણકષણા ઔશત).

થલી તાની ાલશન ધયી ય શલષ લવતત ય રાના 1670 હભી.ની ઝડ ઍ ચર ર ય છ. ચલીવ રાભા આ ચર ણક થામ છ.

હયરભણ : થલી ધયી ઉય પયતા પયતા સમકની હયરભા ય છ. તન સમકની હયરભા યતા 365 હદલવ રાઔ છ. આાળભા પયલાના આ ભાઔકન ‘કષા’ શ છ. તની કષા ઈડાાય છ. ઍ શભશનટભા 1760 હભી.ની ઝડ થલી સમકની હયરભા ય છ.

થલી સમકની આવાવ પય છ તથી ઋત ઐ થામ છ. થલી તાની ધયી ય 23.5 0 અન કષાની ધયી ય 66.50 ન ખણ ફનાલ છ, તથી હદલવ રાફા-ટા થતા શમ છ.

અધાય અન પરાળન છદતી ફનન ધર લન જડતી ઍ વીધી યઓા છ જન ‘પરાળલત ક’ શ છ.

રાફા-ટા, યાશતર-હદલવ : 21 જન કવતત ય અન 22 હડવમફય ભયવતત ય સમકના હયણ વીધા ડતા શમ છ, જમા સમકના હયણ વીધા ડ છ તમા હદલવ રાફા અન જમા સમકના હયણ તરાવા ડ છ તમા હદલવ ટા શમ છ.

ઋત ઐ : થલી તાની ધયી ઍ જ હદળાભા નભતી યાઓીન પય છ, તથી લાયાપયતી ઉતતય ધર લ સમકની વાભ આલ છ. સમકના હયણ શલષ લવતતની ઉતતય દણકષણ ડ છ. આભ થલાથી હદલવ-યાતની રફાઈભા તપાલત ડ છ. લધાય સમકપરાળ ભલતા શલતાયભા ઉના અન ઐછ પરાળ ભલતા શલતાયભા શળમા અન બલામ છ. 21ભી જન હદલવ રાફ શમ છ, 22ભી હડવમફય હદલવ ટ શમ છ. 20 ભાચક અન 23 વપટમફયભા વયઓા યાત-હદલવ શમ છ.

ય યના નલ દળભા ભ ભહશનાથી જ રાઈના અત સ ધી સમક આથભત નથી. સમાકત થતા થતા જ સમોદમ થામ છ. યાશતરના 12 લાગમ ણ નલભા સમક જલા ભ છ.

રડનભા માયમ સમક ભાથા ય આલત નથી. યાતના આઠ લાગમા સ ધી સમકપરાળ યશ છ, જમાય શવિઔાયભા સમક ભાથા ય દઓામ છ.

ઉતતયામણ 14ભી જાનસય આયીઍ નશી ણ 22ભી હડવમફય થામ છ. 14ભી જાનસય આયીઍ સમક ભય યાશળભા પરલળત શલાથી ત હદલવ ‘ભયવરાશત’ શલામ છ.





વમલવમવ તાભાનન ઍભ છ. કલડનના ઓઔળાસરી વમલવમવના નાભ યથી આ નાભ યાઓલાભા આવય છ.

થ અન વભમ

થલી યની ાલશન આડી યઓાઐ અકષાળવતત અન ઊબી યઓાઐ યઓાળવતત શલામ છ. અકષ (નસદર)ભાથી આલર ખણ ઍટર લત કન અકષાળ. અકષાળ પયત ઈ ઔ ય ઍ વતત (લત ક) દયીઍ ત તન અકષાળવતત શ છ. 0 0 (શલષ લવતત) થી ઉતતયન બાઔ ઉતતય ઔાધક અન દણકષણન બાઔ દણકષણ ઔાધક શલામ છ.

યઓાળ અન યઓાળીમ થાન : થલીના ઔા ય ઊબી દયરી ાલશન યઓાઐ ત યઓાળવતત શલામ છ.

મ ખમ યઓાળવતત : ઈગરનસડભા ણગરશનચ યથી વાય થતા 0 0 યઓાળવતતન ‘ણગરશનચ યઓા’ શ છ. ત થલીના લક અન શશવભ ઍભ ફ બાઔ ય છ. જ 1800 સ ધીના યઓાળ ફનન તયપ ઔણામ છ.

આતયયાષટરીમ હદનાતય યઓા : 180 0 યઓાળવતત આતયયાષટરીમ ‘હદનાતય યઓા’ શલામ છ. આ યઓાળવતત ઍ ભાતર ઍ જ યઓા ય છ. શવહપ વમ દરભાથી વાય થતી, લાીચી આ યઓા વાય યતા તાયીઓ ફદરામ છ. બાયત 68 0 .ય.થી 970 .ય. લચચઆલર દળ છ. યઓાળવતત ક ર 360 છ. ઍ રાભા 150 યઓાળવતત સમક વાભથી વાય થામ છ. સમક વાભથી 1 યઓાળવતતન વાય થતા 4 શભશનટ રાઔ છ.

થાશન વભમ : જ યઓાળવતત ફયફય સમક વાભ આલ ત યઓાળ યના ફધા થઍ ફયના 12:00ન વભમ ઔણામ છ, ત વભમન ‘થાશન વભમ’ શ છ.

પરભાણ વભમ : દળના ભધમ બાઔભા આલરા ઈ ઍ થના વભમન આઓા દળ ભાટના વભમ ઔણલાભા આલ છ. તન પરભાણ વભમ શ છ. અરાશાફાદ ાવથી વાય થતા 82.50 . યઓાળ યથી બાયતન પરભાણ વભમ નકકી યલાભા આવમ છ.

ફ અકષાળવતત લચચ આળય 111 હભી.ન અતય શમ છ.

લક-શશવભ શલતાય ભટા શમ તલા દળભા ઍ યતા લધ પરભાણ વભમ શમ છ.

આણી આવાવ શ ?

થલી વોય હયલાયની વભમ છ. થલી ઉય વજીલન જીલલા ભાટ અન ક તાભાન, ાણી અન શલા છ. સમકભાથી છટી ડરી થલીન કન લફભા જ ફાતય થય તન ‘મદાલયણ’ શલાભા આલ છ. પરલાશી લફભા ફાતય થય ત ‘જરાલયણ’ શલામ છ અન લાય લફ જ ફાતય થય ત ‘લાતાલયણ’ તયી ઐઓામ છ. થલી ય જ જીલસસષટ શલાવ ાભી ત ‘જીલાલયણ’ તયી ઐઓામ છ.

મ દાલયણ : મદ ઍટર ભટી અન આલયણ ઍટર ડ. થલીના ઉયના ડાન ધનાલયણ ણ શ છ. ત થલીની વાટીન 29 બાઔ ય છ. ડ 64 થી 100 હભી.ની જાડાઈ ધયાલ છ. આ બાઔ ય ભદાન, ઉચચ પરદળ અન શાડ આલરા છ. થલીના ટાભા યશર યવ ભગભા (ભ-યવ) શલામ છ. થલીન ડ પાટતા જલાામ ઓી પાટી ની છ. મદાલયણ ય વજીલ સસષટ અકતતલભા આલી છ.

જરાલયણ : જરાલયણ 71 ટા બાઔ ય છ. શલળા ભશાવાઔય ઍફીજા વાથ જડામરા છ. જભીનશલતાય ાવ વમ દર, ઉવાઔય, અઓાત અન વામ દરધ નીઐ તયી જશલતાય ઐઓામ છ. થલી યના ાણીન 97 ટા બાઔન ાણી વમ દરભા આલલ છ. વજીલન જલલા ાણીની જફય છ જન પરભાણ ખફ ઐછ છ. વમ દરભાથી યવામણ, ભીઠ , ભાછરા ભ છ. વમ દરભા જીલસસષટ ણ છ. વમ દરના ભજા અન બયતી-ઐટન નાથીન લીજી ભલામ છ. જભાઔો તયી વમ દર ઉમઔી છ.

લાતાલયણ : થલીની ચાય ફાજ લીટાઈન આલરા આલયણન ‘લાતાલયણ’ શલામ છ. થલી વાટીથી ત 1600 હભી. સ ધી છ. તભા શલશલધ લાય ઐ, ાણીની લયા, ધના યજણ, ઉલાઐ, કષાયણ, સકષભ જત ઐ લઔય ભરા શમ છ. તભા કન, પરલાશી અન લાય તતલ બરા છ. તભા 78 ટા નાઈટરજન, 21 ટા એકતવજન અન 1 ટા જટરા અનસમ લાય ઐ છ. નીચરા થયભા ાફકન ડામતવાઈડ લધાય છ. ઐઝન લાય સમકના ાયજાફરી હયણન ળણન ળણ ય છ. એકતવજન અન નાઈટરજન થલી યની જીલસસષટન જીલત યાઓ છ. લાતાલયણભા મ ખમ પરલાશી કટ ાણી છ. લાતાલયણના યજણન રીધ પરાળ પરાત શમ છ. લાતાલયણન રીધ જ યહડમ, ટી.લી. પરવાયણ ળકય ફનલ છ.

જીલાલયણ : મદાલયણ, જરાલયણ અન લાતાલયણના જ બાઔભા જીલસસષટ વમાી છ તન જીલાલયણ શ છ. ભાતર થલી ય જ જીલાલયણ છ. લનશત, પરાણીઐ, જીલજત ઐ અન ભાનલન જીલાલયણભા વભાલળ થામ છ. તના ફ શલબાઔ છ : (1) અજશલ, અન (2) જશલ.

ભાનલીની ટરી પરવશતતઐન ાયણ શલશલધ આલયણની વભત રા જઓભાતી શમ છ. માકલયણના ળણના બાઔ ક દયતી ણડીઐ જઓભામ છ જ જીલાલયણ ભાટ ન વાનાયા છ.

પરાકશત આશતતઐ :

પરાકશત આશતતના ફ પરાય છ: (1) થલીના આતહય પયપાયન ાયણ ભ, જલાામ ઓી અન તસ નાભી વજાકમ છ. (2) ફાહય પયપાયન ાયણ ય, અનાવસષટ, લાલાઝડ અન દાનાન થામ છ.

ભ : થલીના ટાભા થતા વચરનન ાયણ ભવાટીન નફ બાઔ ધર જી ઊઠ છ જન ‘ભ’ શ છ. જમાથી ભના ભજા દા થામ છ તન ‘ભ નસદર ‘ શ છ. ભ નસદરથી થલીની વાટી નજીના થન નસદરન ‘ ભશનઔકભન નસદર’ શ છ. શવભગરાપ મતર દવાયા ભના ઉદઔભથાન અન લઔની ભાહશતી ભ છ. ભ તરણ ાયણ થામ છ. (1) જલાામ ઓીજનસમ ભ (2) શલબઔજનસમ ભ (3) ભવત રનજનસમ ભ.





જલાામ ઓી : જલાામ ઓી ઍટર ભવભાટીના નફા ઓડ તયભા ડર પાટ શછદર. તભાથી ટાન ધઔધઔત રારચ રાલા, શલશલધ આાયના ઓડ, યાઓ, લયા અન અનસમ લાય ઐ ભવાટી ઉય કવી આલ છ. ચાય ાયણથી ભ થામ છ: (1) થલીના ટાન ઉષણતાભાન (2) પરલાાઃઈ ભગભાની ઉતશતત (3) લાય અન લયાન ઉદબલ (4)ભગભાન તયપન લશન. જલાામ ઓીના તરણ પરાય છ : (1) વહરમ જલાામ ઓી (2) સ ષ પત જલારામ ઓી (3) મત જલાામ ઓી.

જલાામ ઓી શલપટથી જભીનની પદર તા લધ છ. જલાામ ઓીના ઢાલ ઉય ટાળય તત ભાટીભા ભફર ા થામ છ. જલાામ ઓી શલતાયના ઔયભ ાણીના ઝયાથી ચાભડીના દદો ભટ છ. જલાામ ઓી શલતાયભા શલશલધ ઓશનજ ભવાટીની થડી જ ઊડાઈઍ ભી આલ છ. શીયા ણ ભી આલ છ. ‘રાશરી’ તયી ઐઓાતા નાના થથય ભ છ, તન ભનઔભત કાટ આી ળામ છ.

તસ નાભી : વમ દરન તણમ જલાામ ઓી પાટલાથી ભ થલાથી વમ દરની વાટી ય ખફ ળકતતળાી ભજા ઉતનસનન થામ છ તન ‘તસ નાભી’ શ છ. 700થી 1600 હભી. જટરી તની રફાઈ શમ છ. 11 ભાચક, 2011ભા જાાનભા તસ નાભીઍ ા ય લતાકવમ શત. વમ દરભા ણ લટથી લાલાઝડાથી ભટા ભજા વજાકમ છ, જ હનાયા ય શલનાળ લય છ. કયાય હનાયા યના ઓડ હશભશળરાઐ વમ દરભા તટી ડ છ તથી પરચમાયી ભજા વજાકમ છ,

ય : નદીઐના ધવભવતા પરલાશન ય શ છ. (1) ચભાવાભા લયવાદથી ય આલ છ. (2) ઈ નદીન ફધ તટી જામ ત નીચાણલાા શલતાયભા ય આલ છ.

લયવાદ ન આલલાથી ઓયા-ાણીની અછત વજાકમ છ તન ‘દ જા’ શ છ.

લાલાઝડ : તપાન ચડરી શલા ઍટર લાલાઓડ તન ચરલાત લટ ણ શલામ. દહયમાહનાયી કણીલાય આવ ફન છ.

દાનાલ : વકષના યવ[અય કકણથી જઔરભા રાઔતી આઔન ‘દાનાલ’ શ છ.

ભ ઓરન : (1) બાય લયવાદ, અન (2) ભન ાયણ બઓરન થામ છ.

લાતલયણીમ પયપાય :

ઉદયઔ, ાયઓાના, ાલય ટળન અન લાશન જલી ભાનલ પરવશતતઐથી લાતાલયણ સશત થામ છ. લશશવ તાભાન લધલાથી લનની હદળા, બજ લઔયભા પયપાય થામ છ તન લાતાલયણીમ પયપાય શલાભા આલ છ.

શલાભાન ઍટર શ ? : ઈ પરદળના તાનાભ, બજ અન લયવાદની ટ ાઔાાની વયયાળ કથશત ઍટર શલાભાન.

આફશલા ઍટર શ ? : ઈ ણ પરદળના 35થી લધાય લોના વયયાળ તાભાન, બજ અન લયવાદી કથશત ઍટર આફશલા.

ગરીન શાઉવ ઈપતટ : છડ, ળાબાજી વકષન માકપત ભાતરાભા ઔયભી ભી યશ તલી કશતરભ વમલથા યલાભા આલ તન ‘ગરીન શાઉવ ઈપતટ’ શ છ.

ગરફર લશભિઔ ઍટર શ ? : ગરફર લશભિઔ ઍટર થલીના લાતાલયણન ઔયભ યનાયી ‘ગરીન શાઉવ ઈપતટ’. સમકના હયણ થલી ય આલીન યત જતા નથી.

થલી ઔયભ ભ થામ છ? : ‘ગરીન શાઉવ ઈપતટ’ ભા વહરમ પા આતા શલશલધ લાય ઐન પરભાણ લધલાથી આફશલા હયલતકન (રાઈભટ ચઈનસજ) ન શર ઉદબવમ છ. છલરા વ લોભા તાભાનભા 0.6 0 વ.ન. લધાય થમ છ. લલડક શભટીહયમરજજર ઐઔોનાઈઝળન ( WMO) ઍ ‘શલશવ શલાભાન વ થા’ છ.

ગરફર લશભિઔની અવય :

લનશતની ઉતશતત, વદધદધન વભમ અન આય ષમભા પયપાય થઈ યહયા છ.

કષીઐની ટરી જાશતઐ લ પત થઈ યશી છ. દા.ત. ઔીધ, ચરી.

હશભારમની ફ શજાય હશભનદીઐ ીઔી ઔઈ છ. છલરા 10 લકભા દ ષા, લાલાઝડા, ય, અશતવસષટની ભાતરાઐ લધી યશી છ.

લધાય લયવાદ ડત શત તમા કટય છ, ન જમા ઐછ ડત શત તમા લધમ છ.

ઓતીભા ઠન ઉતાદન કટય છ.

જભીનભા ાણીન તય કટી ઔય છ.

તાભાન લધતા ભાનલ હડશાઈડરળન અન ક ણન શળાય ફનળ.

ઋત ચરભા હયલતકન આલળ. ગ જયાતની દહયમાઈ વાટી 25 વભી. જટરી લધતા જભીનની ઓાયળ લધળ.

ઓત ઉતાદનભા વતત કટાડ નોધામ છ.

રયા, ડનસગય , ભરહયમા, લાઈન પલ લઔય યઔ લધમા છ.

રાફાઔા ટરા દહયમાહનાયાના શલતાય ડફભા જળ.

‘ગરીન ીવ’ વ થા મ જફ ઈ.વ. 2100ભા ગ જયાતભા લવતા 55 રાઓ રઍ થાતય યવ ડળ.





ભધડા નાભળ થઈ યહયા છ.

ણફનયયાઔત ઊજાકન સતરત : (1) વોય ઊજાક (2) લન ઉજાક (3) લન-વોય ઊજાક (4) બયતી-ઐટ ઊજાક.

ગરફર ફશભિઔથી ફચલાના ઉામ

CO2 ન ઉતવજૉન યતા સતરતન ઉમઔ કટાડલ જઈઍ.

વકષાયણ યવ , તન જતન યવ , તથી ાફકન કટ છ.

પરાસટન ઉમઔ ટાલ.

ઓાતય અન જત નાળ દલાઐઈ શલલલક ઉમઔ યલ.

વમ દરભા રશણની છટાલ યલ.

વજીલ ઓતી અનાલલી. (રીર ડલાળ અન છાણણય ઓાતય લાયલા)

શ ઐના ઓયાભા ફામહટ બલલા.

હયલશનના વાધનન શલલલક ઉમઔ યલ.

લતીવદધદધ અટાલલી.

લીજીની ફચત ભાટ શલા-ઉજાવ ક દયતી યીત ઉરબધ ફન તલી વમલથા યલી.

ઈ-ફરનસડરી ાઔન લયાળ લધાયલ.

કયની આજ ફાજ છડ અન વકષ ઉછયલા.

ક દયતી વશતતન શલલલક ઉમઔ યલ.

ટરણરમભ દાળન શલલલક ઉમઔ યલ.

ાણી વયવય યી લાયવ .

લયવાદરર ાણીન વગરશ યલ.

CNGન લયાળ લધાયલ.

ઍ ટન ાઔ ફનાલલા ભાટ : (1) 4400 હરલટ લીજી (2) 30,000 ણરટય ાણી અન (3) 11 વકષના રાડાન ભાલ લયામ છ.

માકલયણન ફચાલલા લશશવ નીશત : ઈ.વ. 1972ભા કલડનના ાટનઔય ટશભભા માકલયણ ફચાલલા ફઠ ભી શતી. ત છી બરાણઝરના યીઐ-ડી-જાનય ઓાત થલી વભરન ભળય શત . 2009ભા ડનસભાકની યાજધાની નશઔનભા ભરી ફઠભા 45 દળના 59 જટરા વળધન વક યજ થમા તભા શલશવના નતાઐન ફદરાતી આફશલા ભાટ ઔબીયણ શલચાય યતા યલાભા આવમા.

માકલયણીમ દ ણ :

ઑધણઔ શત ઐ ભાટ લયામલ ાણી નદી, નાા ખલરી જભીન ઉય છડી મલાભા આલ છ. જમા ત શોચ છ તમા પરદણ થામ છ. જભીનભા ઔમલ દશત ાણી ભઔબક જન પરદશત ય છ. ઑળણઔીયણ લયવાદી ાણીન ણ દશત ય છ. પરદશત ાણી જસસષટ ન ન વાન ય છ. રયા, ભ, ઝાડા-ઊરટી જલા યઔ પરાલ છ. આવ ાણી જ ઓતીભા લયામ ત ઓતી-ળાબાજી લઔયન ન વાન ય છ. ઉદયઔ ય ડ શનમતરણ યાઓવ જઈઍ. અશ દધ ાણીન શ દધ યી છડવ જઈઍ.

શલાન પરદણ : વભગર શલશવભા શલાના પરદણ વભમાઐ ઊબી યી છ. ઔવ, ધ ભાડ, લાશનવમલશાયના ધ ભાડા લાય ઐભા બતા પરદણ લધી જામ છ. વકષ-જઔર ાતા જતા શલાથી CO3ન પરભાણ લધય છ. ‘ગરફર લશભિઔ’નીવભમા ઊબી થઈ છ. આનાથી શલશલધ યઔ ણ થતા શમ છ. ઝયી ઔવ હપલટય થામ તલા વાધન શલવાલલા જઈઍ. માકલયણ જાગરશત અણબમાન ચરાલલા જઈઍ. CNG અન PNGન ઉમઔ યલ જઈઍ. PUC ન ડ અભર યાલલ જઈઍ.

જભીનન પરદણ : ઉદયઔ અન ઔદા ાણીન રીધ જભીનના પરદણભા ખફ લધાય તહય છ. પરાસટ (રથીરીન) ના ઉમઔ જભીનન ખફ જ ફઔાડી છ. યાવામણણ ઓાતય ણ ન વાન શોચાડ છ. પરાસટ અન શભરન જફય યત ઉમઔ યલ જઈઍ. રીર ડલાળ-નલી ટનરજીન ઉમઔ યલ જઈઍ. ટ શવિચાઈ દધશતથી ાભ રવ જઈઍ.

ધલશન (અલાજ)ન પરદણ : મતર અન લાશફવમલશાયન ાયણ અલાજન પરદણ થામ છ. ઉતવલ લઓત રાઉડીય, ફનસડલાજા, ડી.જ. દવાયા ણ ધલશનન પરદણ થામ છ. પટાડા ફટલાથી વઔીતના લાજજિતર લઔાડલાથી ણ ધલશનન પરદણ થામ છ. ધલશન પરદણથી ફશયાળ આલ છ ભાનશવ લાથમન ન વાન થામ છ. લધાય અલાજલાા લાજજિતર ન લઔાડલા જઈઍ. પટાડા ન પડલા જઈઍ, મગમ વભમ લાશનની વશલિવ યાલતા યશવ જઈઍ. લનીયણ અલાજન શનમશતરત ય છ. જથી વકષ લાલલા જઈઍ.

ચાર, નળ વભજીઍ:





થલીના ઈ ણ બાઔના વાટ ાઔ યના આરઓનન આણ નળ શીઍ છીઍ. નળાના તરણ અઔ છ :

(1) હદળાસચન (2) પરભાણભા (ર) (3)ફઢ વજઞાઐ.

નળનર શથભહટ ભ ઐઔનાઈઝળન (NATMO) વ થા રાતાભા આલરી છ. ત શલતયણ દળાકલતા નળાઐન શનભાકણ ય છ.

પરભાણભા : પરભાણભા દવાયા જ ત થન ચકકવ થાન જાણી ળામ છ. 1 વભી.=100ભી. અથલા જફહયમાત પરભાણ આ ભા રલામ છ.

ફઢ વજઞાઐ : નળાભા શલશલધ ણચતર, યઔ, અકષય યઓાઐ લઔય દવાયા જ ત ફાફતની જાણાયી દળાકલામ છ. આલી વજઞાઐ પરતીના ઉમઔ ફાફતભા આતયયાષટરીમ વભજ છ.

નાઔહયતા ક ટ ફ આણા વકભા આલનાયી પરથભ વાભજજ વ થા છ. તથી ક ટ ફન વ ાહયતાની તથા વમકતતતલ કડતયની ઉતતભ ળાા શ છ. ક ટ ફ

વભાજન નાનાભા નાન ઍભ છ. ત વમકતતન વ ાય આ છ.

ચ ટણીના ઐઓતરથી વમકતત શલળની ભાહશતી પરાપત થામ છ. ભતદાન ભાટ ઐઓતર જફયી છ.

બાયતના નાઔહયન 18 લક યા થતા ભતદાનન અશધાય ભ છ.

ઈ ણ ઔાભ, ળશય નઔયભા યશતા ભાનલીન ‘નાઔહય’ શ છ, ‘’ વાભાનસમ યીત નાઔહય ઍન શલામ , જ દળભા લવત શમ, જ દળ તયપથી ભતા તભાભ યાજીમ અન વાભાજજ શકક બઔલત શમ અન દળ પરતમની તાની પયજ ફજાલત શમ,’’

નાઔહયતા : ફધા જ ભાણવ બાયતના નાઔહય શતા નથી. ટરા યદળીઐ ણ શમ છ. યદળીઐન બાયતભા બાયતીમ જટરા શકક ભતા નથી.

બાયતના નાઔહયન લ ઍ જ ઍટર વકની જ નાઔહયતા અામરી છ.

બાયતન નાઔહયતલ ભલલાની યીત : (1) જનસભથી (2) ામદાથી.

યદળીઐન બાયતભા નાઔહયતા ભલલા ભાટની ળયત :

તાના દળન નાઔહયતલ છડી દવ ડ.

તણ બાયતભા ાચ તથી લધ લયવ લવલાટ મો શલ જઈઍ.

બાયતભા ામભી લવલાટ યલાન ઈયાદ શલ જઈઍ

આ ઉયાત ઈ યદળની સતરી ર બાયતના નાઔહય વાથ રગન ય ત બાયતના નાઔહય ફની ળામ.

વમકતત દળદરશન ઔબીય ગ ન ય ત નાઔહયતલ ગ ભાલ છ. ભાનલ વવાધન :

લવતી ઔણતયી શ છ ? ળા ભાટ ?

‘ઈ ણ દળના અથલા ઈ ણ શલતાયભા લવતા ર શલળની શલશધલત ફ ભાહશતી ભલલી અન તની નોધણી યલાની ફાફતન લવતી ઔણતયી શ છ,’ દય દવ લ લવતી ઔણતયી યલાભા આલ છ તન ‘વનસવવ’ અથલા ‘જનઔણના’ ણ શ છ. ભાનલલવતી ઍ દળન ભાનલ વવાધન દળના આશથિ શલાવન ામ દળની ભાનલલવશતના દ અન તની ગ ણલતતા ય યશર છ.

બાયતની લવતી અઔન ખમાર : બાયતન ક ર ભશભશલતાય 32,87,263 ચ .હભી છ. શલતાયની દસષટઍ બાયત દ શનમાભા વાતભા રભ છ. દ શનમાની ક ર લવતીના 16 ટાથી લધાય લવતી બાયતભા યશ છ. લવતીભા બાયત ચીન છી ફીજા રભ છ. ગ ણલતતાલાી લવતી ભાનલ વવાધન શલામ. આણ ય લાધન અન ફા આણી ભનલવશતત છ.

લવતીવદધદધ : 2001 થી 2011ના દામાભા બાયતભા 18.1 યડ જટરી જનવખમા લધી છ. શળણકષત નાઔહયની વખમાભા લધાય થમ છ. 1.7 ટા જટર લવતીવદધદધ દય નીચ ઔમ છ જ વાયી ફાફત શલામ.

લવતીવદધદધના ાયણ : અનસમ દળભાથી બાયતભા આલીન કથય થમરા ર ણ લવતીલદધદધન ઍ ાયણ છ. યત ઓયા, આશાય, તફીફી વલરતભા લધાય, ચીયઔ ય શનમતરણ લવતી વદધદધના ાયણ છ. આય ષમ ભમાકદાભા લધાય ન લવતીવદધદધન ભશતલન ાયણ છ. શનયકષયતા, અધશરદધા, લશભ, ફહઢચ ત ભાનસમતાઐ, ફારગન, ઔયીફી, ન:રગન લઔય હયફ ણ લવતીવદધદધ ભાટ જલાફદાય છ.

બાયતભા રગન ભાટ ર ની ઉભય 21 લક અન સતરીની ઉભય 18 લક નકકી થમર છ.

લવતીઔીચતા : ઈ ણ શનશરલત શલતાયભા લવલાટ યતી જનવખમાન પરભાણ ઍ લવતીઔીચતા છ. નદીહનાયાના ભદાન, ધાશભિથ માતરાધાભ, મ ઓશતરણ પરદળ લઔય થ લવતીઔીચતા લધાય શમ છ, જમાય શાડી યાણપરદળ લનસમશલતાયભા લવતીઔીચતા ઐછી શમ છ.

લવતીઔીચતા ય અવય યતા હયફ : થની ઊચાઈ, ઔયભી-ઠડી, આફશલા, ભષઠ, ઓશનજ, ાણી, ઊજાક, લાશનવમલશાયની વઔલડ, વદળાવમલશાય, શળકષણ, આયગમ, ઑધણઔહયણ, યજઔાયીની ત લઔય લવતીઔીચતા વાથ વામરા હયફ છ.

ઉતતય પરદળ, ભશાયાષટર, ણફશાય, કશરલભ ફઔા અન આધર પરદળ વોથી લધાય લવતીઔીચતા ધયાલતા ાચ યાજમ છ.





રકષદવી ટા ઐ, દભણ અન દીલ, દાદયા નઔયશલરી, અદભાન-શનફાય ટા ઐ અન શવજકકભ વોથી ઐછી લવતીઔીચતા ધયાલતા યાજમ તથા નસદરળાશવત શલતાય છ.

જનસભદય: ઈ ણ શનશશવત શલતાયભા દય શજાયની લવતીઍ, ઍ લયવ દયશભમાન જનસભતા ફાની વખમાન ‘જનસભદય’ શલાભા આલ છ.

મતય દય : ઈ ણ શનશશવત શલતાયભા દય શજાયની લવતીઍ, ઍ લયવ દયશભમાન મત ાભનાય વખમાન ‘મતય દય’ શલાભા આલ છ.

થાતય : ભાનલલવતી ઍ થથી ફીજા થ યશઠાણની ફદરી ય તન થાતય શલામ. ભાનલી ધધા-વમલવામ-આજીશલા વદબ, વા કશત, વાભાજજ આલશમતાઐના વદબ યશઠાણની ફદરી ય છ તન થાતય શલામ છ. ઔાભડ છડી ર અન ાયણવય ળશયભા જામ છ. ગ જયાતભા શારભા 62 ટા ર ઔાભડાઐભા અન 38 ટા ર ળશયભા લવ છ.

લવતીભાખ : ક ર લવતીના શલશલધ જથભા યલાભા આલર લઍઔીયણન લવતીભાખ શલામ છ. લમજથ, વમાલવાશમ જથ, શળકષણ, સતરી- ર , વાકષયતા પરભાણ લઔય જાણાયી ભાટ લવતીભાખ જાણવ જફયી છ.

ક ર લવતીના 3 થી 4 ટા ફા છ. લહયષઠ નાઔહય 7 ટા છ. ફાીના પરોઢ છ.

સતરી- ર ભાખ (જાશત-પરભાણ_ : જાશત પરભાણ ઍટર દય શજાય ર ઍ સતરીઐન પરભાણ. બાયતભા દય શજાય ર 940 સતરીઐ છ અન ગ જયાતભા દય શજાય ર 918 સરીઐ છ. યરભા દય શજાય ર 1084 સતરીઐ છ.

વાકષયતા : વાકષયતા લવતીઈ ગ ણલતતા અન વભાજજ શલાવન ભાલાન ભાદડ છ. 1991 પરભાણ 6 લકથી લધ લમજથની ઈ ણ વમકતત ઈ ણ ઍ બાા લાચી-રઓીન વભજી ળતી શમ ત વાકષય અકષયજઞાન ધયાલતી વમકતત ઔણામ.

વમાલવાશમ ભાખ : (1) ાભ યનાય જથ,અન (2) ાભ નશી યનાય જથ ઍભ ફ બાઔ ડ છ.

લવતીભા હયલતકન : ફ પરાય હયલતકન જલા ભ છ : (1) વખમાતભ હયલતકન (2) ગ ણાતભ હયલતકન.

ધાશભિ જથ : બાયતભા વોથી લધાય હશનસદ ઐ છ છી ઈરાભ, ણિતી, ળીઓ, ફોદધ, જન, જયથતી ધભક ાતા ર છ.

બાા જથ: ફધાયણ મ જફ 22 ભાનસમ બાાઐ છ. હશનસદી અન અગરજીન વતતાલાય બાન દયજજ આલાભા આલર છ. બાાલાય યાજમની યચના થમરી છ.

આયગમ જથ : ભાનલીન આયગમ ઍટર વાયીહય, ભાનશવ, આશથિ, વાભાજજ અન આધમાજતભ તતલ વાથની વમદધદધન આયગમ શી ળામ.

યાષટરીમ લવતીનીશત : દળની લવતી દળની ળકતત છ. શળણકષત અન તારભફદધ લવતી લધ ઍન શલાવ થામ ત જવ ડળ. આશાય મજના, ભાતા-શળશ વબા ન વાયલાય, ળાા આયગમ ામકરભ લઔય અણબઔભન લઔલાન ફનાલલા ડળ. લવતીનીશતન ધમાનભા યાઓી ચીમ ામકરભ ફનાલલા ડળ.

બાયતની વભમાઐ અન ઉામ :

શનયકષયતા : નલા શલચાય, નલી લાત, ળધ જાણલા-વભજલા વાકષયતા જફયી છ. ધીભ ધીભ વાકષયતાન પરભાણ લધી યહય છ.

ઉામ : 6થી14 લકના ફા ભાટ શળકષણ ભપત અન પયજજમાત ફનાલલાભા આવય છ. વાલકશતર શળકષણ, ભધમાહનબજન, લક પરાથશભ શળકષણ, નસમાલણી, આશરભ ળાાઐ, શલદયાદી મજના, આદળક શનલાવી ળાાઐ, શનયતય શળકષણ લઔય અભરભા મ ામા. 2009થી શળકષનપરામપતન શ વોન છ ત અભરભા મ ામર છ.

ભોકલાયી : જીલનજફયી તથા અનસમ લત ઐના લધતા બાલન ભોકલાયી શલામ. ભોકલાયીથી ભધમભલઔકના ભમાકહદત ઔઠલલ જઈઍ.

ઉામ: ાાફજાય, વગરશઓયી, લવતીલધાય લઔય ાયણ યલા જઈઍ. યવય અન વભજદાયીલક જીલનવમલશાય ઔઠલલ. જઈઍ.

ઔયીફી : દળના ભટાબાઔના ર જીલનધયણની ામાની જફહયમાતથી લણચત યશતા શમ તલી કથશમન ‘ઔયીફી’ શલામ. ગ જયાતભા 14.7 ટા ર ઔયીફીયઓા નીચ જીલ છ. યજઔાયીની ત લધતા અન શલશલધ મજનાઐ અભરભા આલતા ઔયીફીન પરભાણ કટી યહય છ.

ભરષટાચાય : ભરષટાચાય ઍટર જ લત આણા શની અશધાયની હશમ છતા ત ભલલા લાયલા આણ શ ચલવ ડ તન ભરષટાચાય શલામ. ટરા ર દ વતતાન ઉમઔ યી ભરષટાચાય આચય છ, જ વભાજન ભટાભા ભટ ર છ.

ભરષટાચાયની અવય :

ભાનલ અશધાયન બઔ થામ છ.

યાષટરન શલાવ અલયધામ છ.

નશત મલમન શાવ થામ છ.

ભોકલાયીન ણ ભ છ.

નસમામપરહરમાભા શલશવાવ કટ છ.

વઔાલાદા ામ છ.

ભાનલીમ શરદધા અન શલશવાવ કટ છ.





ઉામ : ભરષટાચાય નાબદી ભાટ 1988ભા બાયત વયાય ામદ ફનાવમ છ. 1946ભા રાચર ળલત બયયની યચના યચના થમર છ. રાચ રલી આલી ત ગ ન ફન છ.

ફાયી : નલી ટતનરજી આલતા ભાનલીન ાભ મતર ાવ યાલતા, ઓતીભા માશતરીયણ થતા, ફાયીન પરભાણ લધય છ. ઔાભડાના ર ળશય

યતપ લળમા. હયણાભ ળશય ઔીચ ફનતા અન વભમાઐ ઊબી થઈ. ઝડટટીઐ લધી, અવાભાજજ પરવશતતઐ લધી, નળાાય ચીજન લયાળ લધમ, ભાનશવ તાણ જલી વભમાઐ લધી.

ઉામ : (1) ઓાવ આલાવ મજના (2) ભફત શળકષણ (3) ીલાન શ દધ ાણી (4) લચછતા (5) તફીફી ભફાઈરલાન (6) ગશોદયશ તથા શતરા

ઉડયઔન પરતવાશન (7) ણય તત આશાય મજના લઔય મજાનાઐ અભરભા મલાભા આલી છ.

આતલાદ : લશશવ વભમા છ. દળની આફાદીન શછનનણબનન ય છ. હશિવા અન ઘણા પરાલી રભા બમ દા ય છ. મ ઠીબય ભાણવ દવાયા

આચયાત જકનસમ કતમ છ. આતલાદન બાા, ધભક પરદળ જવ ધ શત નથી.

ઉામ: ગ પતચય તતરન લધાય ામકકષભ ફનાલવ ડળ. સ યકષાદઍ વતક યશવ ડળ. રઍ ભાલડાઐભા, મ વાપયી યતા વતકતા જાલલી

ડળ. અફલાઐથી દય યશવ જઈઍ.

આણી અથકવમલથા :

ર શલશલધ આશથિ પરવશતતઐભા જડામરા શમ છ. આશથિ પરવશતત મ ખમતલ તરણ કષતર ય શનબકય શમ છ.

પરાથશભ કષતર : લનકષતર, કશકષતર, ઓાણકષતર, શ ારનકષતર, ભતવમકષય લઔય. ઓયા અન ઑળણઔ ઉતાદન ભાટ ાચ ભાર ય ાડ છ, તથી ત પરાથશભ તરની પરવશતત તયી ઐઓામ છ.

દધદવતીમ કષતર : ટરી દાળ ય પરહરમા યી તન ઉમઔ થામ છ. જભ ાવભાથી ાડ, ળયડીભાથી ઔ,ઓાડ, ાચા ભારભાથી અન ઑદયણઔ લત ઐ તમાય થામ છ, તથી તન ‘ઑધણઔ કષતર’ ણ શ છ.

વલાકષતર : ઉતાદન અન લાયભા વશાય આતી વલાઐ આભા આલ છ. ટણરપન, લાશફવમલઔાઍઅ, ફ, શલાઈ દહયમાઈ વલાઐ, પરલાવ, ભનયજન, લીજી ઔવ જલી વલાઐન વભાશલષટ યામ છ.

બાયતની શલશલધ આશથિ પરવશતતઐન લઔીયણ તની ભાણરની વસષટઍ ણ યલાભા આલ છ.

વયાયી ભાણરીના જાશયકષતરના ઉદયઔ : વયાય જ ઉદયઔન વચારન યતી શમ ત જાશયકષતરના ઉદયઔ શલામ. દા.ત. ઐઈર ઍનસડ નચયર ઔવ શભળન (ONGC).

ઓાનઔી ભાણરીના ઓાનઔીકષતરના ઉદયઔ : ભાણરી અન વચારન ઓાનઔી ર ઍભ યતા શમ ત ઓાનઔીકષતરના ઉદયઔ શલામ. દા.ત. હયરામનસવ.

વય તતકષતરના ઉદયઔ : જાશય અન ઓાનઔીકષતરની વય તત ભાણરી શમ તલા ઉદયઔ. આભા વયાયન લચકલ લધ શમ છ.

વશાયીકષતરના ઉદયઔ : ટરા ર બઔા ભી વક ફનાલી ઉતાદન લચાણની પરહરમા શાથ ધય છ તન વશાયીકષતરીનાઉદયઔ શ છ. દા.ત. દધની ડયી.

આશથિ પરવશતતઐન વઔહઠત અન અવઔહઠમ કષતરભા શલબાજન થમલ શમ છ. વઔહઠત કષતરના રન લધાય રાબ અન વરાભતી ભતા શમ છ.

આશથિ ઇદાયીયણ : શલશવપરલાશભા ફલા બાયત વયાયી 1991ભા આશથિ ઉદાયીયણની નીશત અનાલી છ. ઉદયઔ, ધધા, લાય યના ટરા શનમતરણ દઍ યલાભા આવમા. યલયા કટાડયા. આમાત-શનાવભા છટછાટ અાઈ. ટભા, ઉદયઔકષતર ઉદાય લરણ અનાલલાભા આવય .

ઓાનઔીયણ : જાશયકષતર વભમ તટતા-ઓટ યતા ઔમા, તથી ‘ઓાનઔીયન’ન પરતવાશન આલાભા આવય . વય તત વાશવ ઍ ઓાનઔીયણની પરહરમાન જ બાઔ છ.

લશશવીયણ : ઉદાયીયણ અન ઓાનઔીયણ લશશવીયણન જનસભ આપમ. લશશવીયણ ઍટર વભગર શલશવન નજી આલવ . ભાહશતી-તશનીની રાશતઍ શલશવના દળન ઍદભ નજી રાલી દીધા. શલશવ વમાાય વઔઠન (W.T.O) જની થાના 1995ભા થઈ ત આ હદળાભા ામક ય છ.

લશવીયણની અવય :

ભાહશતી-ટતનરજીન ાયણ યજઔાયીની લધ ત ઊબી થઈ.

વામહશ વચાયના વાધનથી દળના આશથિ શલાવની ઔશત લધી.





શલશવના શલશલધ દળભા ઉદયઔન શલાવ થમ અન વભગર શલશવન તન રાબ ભલા રાગમ.

તીવર ધાકથી વાય અન વત ભાર ગરાશન ભરલા રાગમ.

ભાનલલતી :

લતીવદધદધ લશશવ વભમા છ. આણા દળભા જનવ6ખમાના પરભાણ યતા બયણ-ણ ભાટના પરાપત વવાધનન પરભાણ ખફ જ ઐછ છ. ઔયીફી, ફાયી, નીચ જીલનધયણ, પરદણ, ઔદી, શનયકષયતા લઔય વભમાઐના મભા લતીલધાય ણ ઍ ાયણ છ. બાયતભા દય લ ફ યડ ફા જનસભ છ, જમાયી 80 રાઓ ફા મતમ ાભ છ. દયયજ રઔબઔ 55,000 ફા જનસભ છ. દય લ બાયતની લતીભા 1 યડ 20 રાઓ વમકતતઐ ઉભયામ છ. 2001 ભા બાયતની લતી 102.70 યડ યતા ણ લધી ઔઈ શતી. બાયતભા ળોથી લધ લતી ઉતતય પરદળભા છ, જમાય વોથી ઐછી લતી શવજકકભભા છ. લતીની દસષટઍ ગ જયાતન થાન ાચમ છ.

લતીઔણતયી : ઈ ણ દળના શનલાવીઐની ઔણતયીન લતી ઔણતયી જનઔણના શ છ. બાયતભા દય દવ લ લતી ઔણતયી થામ છ.

લતીઔીચતા : શનશશવત જભીન શલતાય અન તભા લવલાટ યતી ક ર જનવખમા લચચના પરભાણઍ લતીઔીચતા શ છ.

લતી ઔીચતા = કર લસતી કર જભીન વલસતાય

લતીઔીચતાન આધાય બાયતના યાજમન તરણ શલબાઔભા લશચલાભા આલ છ :

(1) અલલતી ઔીચતાલાા યાજમ : દય ચ.હભી.ઍ 100 યતા ઐછી લતી. અર ણાચર પરદળ, શભઝયભ, શવજકકભ લઔય યાજમ.

(2) ભધમભ લતી ઔીચતાલાા યાજમ : દય ચ.હભી.ઍ 101 થી 200ની લતી શમ તલા યાજમ. ભકારમ, ભણણ ય, યાજથાન, ભધમ પરદળ લઔય.

(3) ભશતલતી ઔીચતાલાા યાજમ : દય ચ.હભી.ઍ 201થી લધાય લતીલાા યાજમ. ફઔા, ણફશાય, ભશાયાષટર ઉતતય પરદળ, આધર, જાફ લઔય યાજમ.

1991ભા બાયતની લતી ઔીચતા 267 શતી જ 2001ભા 324ની થઈ છ.

લતી દ ય અવય યતા હયફ : જનસભદય અન થાનસતય. આ તરણ હયફ દળની લતીના દ ઉય અવય ય છ.

સતરી- ર ન પરભાણ : (જાશત પરભાણ) પરશતદય શજાય ર ની વખમાઍ સતરીઐની વખમાન સતરી- ર પરભાણ શ છ.

વાકષયતા : વાત લક તથી લધ ઉભયની વમકતત જ વભજ વાથ ઈ ઍ બાા લાચી રઓી ળ તન વાકષય ઔણલાભા આલ છ. 2001ભા બાયતભા વાકષયતાન પરભાણ 65.38 ટા થલા ામય છ. ય વોથી લધાય વાકષયતા ધયાલત યાજમ છ. જમાય ણફશાય વોથી ઐછી વાકષયતા ધયાલત યાજમ છ. વાકષયતાન 69,97 પરભાણ ધયાલત ગ જયાત દળભા દયભા રભ છ.

વમાલવાશમ ભાખ : યાષટરના રના વમલવામન તરણ શલબાઔભા લશચલાભા આલ છ : પરાથશભ કષાના વમલવામ (2) દધદવતીમ કષાના વમલવામ (3) તતીમ કષાના વમલવામ. શ ારન, કશ જઔર આધાહયત વમલવામ પરાથશભ કષાના ઔણામ છ. ચીજલત ઐના શનભાકણના ઉદયઔ દધદવતીમ કષાના ઔણામ છ, જમાય હયલશન, ફહિઔ વલા જલા વલાના વમલવામ તતીમ કષાના ઔણામ છ.

લાથમ : આજ પરઔ, ળીતા જલા યઔ નાભળ થમા છ. મતય દય કટય છ. વયયાળ આય ષમ 61 લકન થય છ.

યાષટરીમ લતીનીશત : ફા જનસભદય કટાડશલ ઍ લતીનીશતન મ ખમ શત છ. લતીવદધદધન દય 2045 સ ધીભા કથય યલ ડળ. 14 લક સ ધીના ફાન ભફત, પયજજમાત શળકષણ આવ , યઔ ય અક ળ ભલલ, ળાા છદી જતા ફાન પરભાણ કટાડવ , ફાભયણન દય નીચ રાલલ, હયલાય લમાણ ામકરભન રનસદરી ામકરભ ફનાલલ, આ આણી લતીનીશત છ.





ઈવતશાવ જાણલાના સતરત 1. ચિતર, લસતઐ વવકકા જલા સતરતના આધાય ળાની જાણાયી ભલી ળામ છ ? ઇવતશાવની 2. ઈણ લતતભાન સસથવતન વભજલી શમ ત ળાની જાણાયી જરયી છ ? ભતાની 3. તાડતર અન બજતર ય ઈ ચરવભાા લધ રઓાણ જલા ભ છ ? ાનડ 4. ધાત ઉય તયરા રઓન શા શલાભાા આલ છ ? તામરતર 5. પરાિીન વભમના ઈવતશાવના જઞાન ધયાલતી વમસતતન શા શલાભાા આલ છ ? યાતતલવલદ 6. યાષટરીમ અચબરઓાઔય (નળનર આાતઈવઝ) કયા ળશયભાા આલલા છ ? દદલશીભાા 7. તાાફાના તયા ઉય તયીન રઓલાભાા આલતા રઓન શા શલાભાા આલ છ ? તામરતર 8. ઈ દધવતથી યાતાતતલ અલળન િકકવ વભમઔા જાણી ળામ છ ? ાફતન-14 ડદ િઔ દધવત દવાયા 9. શરી શભિાદરાિામત રામબરયી કયા ળશયભાા આલરી છ ? ા ણ 10. ઍર.ડી. ઇનસનસ ય ઐપ ઇનડરૉજી વાગરશારમ કયા ળશયભાા આલલા છ ? અભદાલાદ 11. ગજયાત વલદયાીઠના આદદલાવી વાગરશારમ કયા ળશયભાા આલલા છ ? અભદાલાદ 12. બ.જ. અધમમન અન વાળળનગશ કયા ળશયભાા આલલા છ ? અભદાલાદ 13. તાડતર અન બજતર ઉય રઓામર શસતતર કયા વાગરશારમભાા વાિલીન યાઓલાભાા આવમા છ ? શરી ભશાલીય જન આયાધના નદર,

ફા 14. શરી ભશાલીય જન આયાધના નદર કયા ળશયભાા આલલા છ ? ફા(ઔાાધીનઔયભાા) 15. વલવલધ ચિતર તથા રઓથી ફનાલરી ઇવતશાવવલમ જાણાયી ળાભાાથી ભ છ ? તામરતરભાાથી 16. તભાભ લતતભાનતરભાાથી લીવભી વદીના દડવમફય, 2000ભાા ફનરા ફનાલની વલઔત દળાતલલાભાા

આલી શતી. તન શા નાભ આલાભાા આવય શત ા ? વભરવનમભ ઔરયી

17. કયા લતત ય ‘ભજૉ’ નાભના વલવળષટ વકષ થામ છ ? દશભારમ 18. ‘અચબરઓ’ન જમાા વાિલલાભાા આલ છ ત જગમાન શા શલાભાા આલ છ ? અચબરઓાઔાય 19. તાડના વકષની છાર ઉય રઓલાભાા આલતા રઓન શા શલાભાા આલ છ ? તાડતર 20. ‘ભજૉ’ નાભના વકષની છાર ઉય રઓલાભાા આલતા રઓન શા શલાભાા આલ છ ? બજતર 21. જ-ત વભમની યાજમવમલસથા, યાજાઐ અન રજીલનવલમ ભાદશતી ળાભાાથી ભ છ ? બજતરભાાથી

2. િાર, નળ વભજીઍ 22. થલીના ઈણ બાઔના વા ાઔ યના આરઓનન શા શલામ છ ? નળ 23. NATMO (નળનર ઍ રાવ વથભદ ભ ઐઔનાઈઝળન) નાભની વાસથા કયાા આલરી છ ? રાતતાભાા 24. જ-ત પરદળના વાચા ચિતર ળાની ભદદથી જાણી ળામ છ ? નળા લડ 25. ઈણ નળાની જભણીફાજ ળાના વનળાન શમ છ ? ↑ઉ

26. ઈ દદળા જાણલાથી ફાીની દદળાઐ આઆ જાણી ળામ છ ? ઉતતય 27. વલદળ મત ળાન ઉમઔ યી બાા અન સથાવન દદળા ન જાણલા છતાા પરલાવન આનાદ ભાણી

ળ છ ? નળાન

28. નળાભાા ઉિાઈ દળાતલલા ભા કયા યાઔન ઉમઔ થામ છ ? થથાઈ 29. નળાભાા જ ાઔર અન લનસવત દળાતલલા ભા કયા યાઔન ઉમઔ થામ છ ? રીરા 30. નળાભાા ભદાન દળાતલલા ભા કયા યાઔન ઉમઔ થામ છ ? ીા 31. MAP ળબદ મ કયા રદ ન ળબદ................યથી ઉતયી આવમ છ ? MAPPA

32. ઈણ વનળાની ઉ.. વનળાન ઈ ફાજઍ આલલા શમ છ ? જભણી ફાજ 33. ઈણ ફ સથ લચિના લાસતવલ અતય જાણલા ભા ળાન ઉમઔ યલાભાા આલ છ ? પરભાણભાન (સર) 34. નળાભાા જવલસતાય દળાતલલા ભા કય યાઔ લયામ છ ? લાદી 35. ની ભદદથી જ-ત પરદળના નાના અન આફહફ ચિતર જાની ળામ છ ? નળાની 36. ઈ વાસથા વલતયણ દળાતલલા નળાઐના વનભાતણ ય છ ? NATMO





3. નાઔદયતા 37. આણા વાતભાા વો પરથભ ઈ વાભાતજ વાસથા આલ છ ? કટાફ 38. વભાજ અઔના વો પરથભ જઞાન કયાાથી ભ છ ? કટાફભાાથી 39. વાસાદયતા તથા વમસતત કડતયની ઉતતભળાા ઈ છ ? કટાફ 40. વભાજના નાનાભાા નાના ઍભ કા છ ? કટાફ 41. વશાયની બાલના ના તયપથી ભ છ ? કટાફ તયપથી 42. કટાફભાથી આણન શા ભ છ ? વાસાય 43. બાયતના નાઔદયન રા લ ભતાવધાયન અવધાય ભ છ ? 18 44. બાયતના નાઔદયતલ ભલલાની રી યીત છ ? ફ 45. બાયતભાા વલદળીન કયા શ ભતા નથી ? વયાયી દ ભલલાન 46. બાયતન નાઔદય લા પરાયન ઔાબીય ગન ય ત ત બાયતીમ નાઔદયતલ ગભાલ છ ? દળદરશન

4. ભાનલજીલનની ળરઆત 47. બાયતીમ ઉઓાડભાા આળય રા રાઓ લોના વભમથી આદદ ભાનલલસતીના અલળ ભતા આવમા

છ ? 20 રાઓ

48. આદદ ભાનલની પરાયાચબ ભાનલજીલનની ભ ાબાઔની ભાદશતી ળાના યથી ભ છ ? ઐજાય યથી 49. આદદભાનલ તાના ઉમઔ ભા થથય, રાડાા અન શાડાભાાથી શા ફનાલત શત ? ઐજાય 50. ભાનલજીલનની વોથી કાાવતાયી ળધ ઈ છ ? િકની 51. ભધમપરદળ અન ઉતતયપરદળના દચકષણ બાઔની ગપાઐભાા ળાના ચિતર જલા ભ છ ? જ ાઔરી જાનલયનાા 52. આદદ ભાનલના લવલા શલાના યાલા કયાાથી ભળમા છ ? બીભ ફ ાથી 53. આદદભાનલની િતયાઈભાા લધાય થતાા તનાા...................ન વલાવ થમ. ોળલમન 54. નદી દનાયાના પરદળ કયા ાાણયઔનાા રના આશરમસથાન શતા ? રઘ 55. ઈ ળધન ાયણ આણા જીલનભાા ઝડ અન વયતા આલી છ ? િકની 56. રઘ ાાણયઔના પરાણીઐનાા શાડાના ઢઔરા અન દ ામરા મતદશ કયા પરદળભાાથી ભ આવમા છ

? અભયાયભાાથી

57. આદદભાનલ ળાની ળધભાા ઍ જગમાઍથી ફીજી જગમાઍ પયત શત ? ઓયાની 5. આણા કય થલી

58. થલી યના દ ફાધન રા બાઔભાા વલબાતજત યલાભાા આવમા છ ? તરણ 59. થલી ય કર રા ઓાડ આલરા છ ? વાત 60. થલી ય કર રા ભશાવાઔય આલરા છ ? િાય 61. વલશવભાા કય ભવભઓાડ છ જ ામભ દશભાચછાદદત યશ છ ? ઍન ાત દ ા 62. કયા ભવભઓાડ ઉય ભાનલલવલા નથી ? ઍન ાત દ ા 63. ઍલ કય ભવભઓાડ છ જના ય ઈણ દળ ભાચરીશ ધયાલત નથી ? ઍન ાત દ ા 64. થલીના કયા બાઔભાા સમતનાા દયણ વીધાા ડલાથી તમાા અવતળમ ઔયભી યશ છ ? ઉષટણ દ ફાધ 65. થલીના કયા બાઔભાા સમતનાા દયણ તરાાવા ડલાથી તમાા ઐછી ઔયભી ડ છ ? ળીત દ ફાધ 66. થલીના કયા બાઔભાા સમતના દયચણ થડા તરાાવા ડ છ અન તમાા ઔયભી અન ઠાડી વયઓા પરભાણભાા ડ

છ ? વભળીતષટણ દ ફાધ

67. થલીની વા ી ય ફયાફય ભધમબાઔભાા દયલાભાા આલરી ઔાાય ાલવન કા ી યઓાન શા શલાભાા આલ છ ?

વલષલવતત

68. વલષલવતતથી 23.50ન અતય દચકષણભાા આલર અકષાાળવતતન ................શ છ. ભયવતત 69. વલષલવતતથ 66.50ન અતય ઉતતયભાા આલરા અકષાાળવતતન .................શ છ. ઉતતય ધરલવતત 70. વલષલવતતથી 66.50ન અતય દચકષણભાા આલર અકષાાળવતતન...............શ છ. દચકષણ ધરલવતત 71. વલલવતતથી 23.50ન અતય ઉતતયભાા આલરા અકષાાકષળવતતન શા શલાભાા આલ છ. તવતત





72. કય ઓાવ દચકષણધરલ સધી વલસતયર છ ? ઍન ાત દ ા 73. થલીની વા ી યની આડી ાલવન લત તાાય યઓાઐન શા શ છ ? અકષાાળવતત 74. થલીની વા ી યની ઊબી યઓાઐન શા શ છ ? અધતલત તાાય યઓાાળવતત 75. પરાળ અન ઔયભી ન આ છ ? સમત

6. સથામી જીલનની ળરઆત 76. ઔભટની આઓી ીન યજ વળાય ભા બ વા ડ છ ાયણ .................... ઍભન કય જવા ત ઈ શત ા જ

નથી. 77. આદદભાનલ ભ બાઔ કયાા લવલા યતા શતા ? ગપાભાા 78. આદદભાનલ જ ાઔરી પરાણીઐથી ફિલા અન યકષણ ભલલા ગપા ઉયાાત ફીજા ળાન વશાય રતા

શતા ? અસગનન

79. આદદભાનલન બ તા યશલાના મખમ કા ાયણ શત ા ? ઓયાના 80. જભાના ઝાડા ફધી પરવવતતઐ ભા ના મખમ નદર ઔણાત ા શત ા, ાયણ ..................... જભના વતા ફીરાના નામ

શતા. 81. અમ સથઍથી ઓદાભ યત યાતતલવલદન ળાના અલળ ભળમા છ ? અનાજના દાણા 82. કા ઍવા સથ છ, જમાા વાબલત: વોથી શરા કઉ, જલ ઉઔાડલાના અન ક ા-ફયાા ાલાના ળર થયા

શળ ઍભ ભાનલાભાા આલ છ ? ભશયઔઢ

83. યાતતલવલદન કયા સથથી ઓદાભ યતાા ક ા-ફયાા અન ઔામના શાડાાઐ લધ પરભાણભાા ભી આવમા છ?

ભશયઔઢ

84. યાતતલવલદન મા સથથી ફાયભાાથી મતની વાથ ફયીનાા ણ અલળ ભળમા છ? ભશયઔઢ 85. યાતતલવલદન મા સથથી િાય ઐયડાલાાા ભાનના અલળ ભળમા છ? ભશયઔઢભાાથી 86. ભશયઔઢની ઍ ફયભાાથી મતની વાથ મા પરાણીના અલળ ણ ભળમા છ ? ફયીનાા 87. યાતતલવલદન ઝાડાની અદય અન ફશાયથી ળાના અલળ ભળમા છ ? ચરાના 88. ભશયઔઢ કયાા આલલા છ ? ાદસતાનભાા 89. ભશાઔઢ કયા યાજમભાા આલલા છ ? ઉતતય પરદળભાા 90. ભશાઔઢભાાથી ળાન અલળ ભળમા છ ? િઓા અન ઔામના 91. બજૉશભ કયા યાજમભાા આલલા છ ? જમમ-ાશભીય 92. કઉ, કતયાા, ઔામ, બવ, ક ા, ફયી લઔયના અલળ કયા સથથી ભી આવમા છ ? બજૉશભભાાથી 93. કઉ, િણા, જલ તભજ બવ અન ફદના અલળ કયાાથી ભી આવમા છ ? ચિયાદભાાથી 94. હલરય કયા યાજમભાા આલલા છ ? આધર પરદળ 95. જલાય, ફાજયી તભજ ઔામ, ક ાા અન ફયી જલા પરાણીઐના અલળ કયાાથી ભી આવમા છ ? હલરયભાાથી

7. સથાન, વીભા અન ભષટઠ (ગજયાત) 96. ગજયાત યાજમ બાયતનાા કયા બાઔભાા આલલા છ ? વશવભ 97. ગજયાતન રા પરાયની વીભાઐ છ ? ફ 98. ગજયાતની વશવભ કય વાઔય આલર છ ? અયફ 99. અયફ વાઔય રા દ.ભી. રાફાઈ ધયાલ છ ? 1600 દ.ભી. 100. ચછન અઓાત કયા વાઔયભાા આલર છ ? અયફ 101. ઓાબાતન અઓાત કયા વાઔયભાા આલર છ ? અયફ 102. ગજયાતની ઉતતયથી દચકષણ સધીની રાફાઈ આળય રા દ.ભી. છ ? 590 દ.ભી. 103. ગજયાતની લતથી વશવભ સધીની રાફાઈ આળય રા દ.ભી. છ ? 500 દ.ભી. 104. ગજયાત યાજમન બોઔચર વલસતાય (કષતરપ) આળય રા િ. દ.ભી. છ ? 1,96,24 િ.દ.ભી. 105. ગજયાત યાજમન બોઔચર વલસતાય બાયતના કર વલસતાયના રા ા જ ર છ ? 6 ા 106. ગજયાતન ભવભબાઔ રા બાઔભાા લશિામર છ ? ાાિ





107. ગજયાતના ભષટઠની દષષટ ઍ રા બાઔ ડ છ ? ાાિ 108. ડાઔયા પરદળ રા બાઔભાા લશિામર છ ? તરણ 109. બાયતભાા વોથી રાાફી દદયમાઈ વીભા કા યાજમ ધયાલ છ ? ગજયાત 110. બાયતભાા વલસતાયની દષષટ ઍ ગજયાતના સથાન કયા નાફય છ ? વાતભા 111. ચછન ભ ાબાઔન વલસતાય કયા પરદળન ફનર છ ? યણપરદળન 112. ઉતતય ગજયાતન ભ ાબાઔન વલસતાય કયા પરદળન ફનર છ ? ભદાન પરદળન 113. વમદરની વા ીથી ઊિ આલરા ભદાન જલા વા પરદળન શા શલાભાા આલ છ ? ઉચિપરદળ 114. ચછના યણપરદળની જભીન લી છ ? ઓાયી 115. બાયતનાા અનમ યાજમની વયઓાભણીભાા ગજયાતન દદયમાદનાય રા દ.ભી. રાાફ છ ? 1600 દ.ભી.

8. વલવલધતાભાા ઍતા 116. બાયતીમ વાસકવતના મ રકષણ કા છ ? વલચબનનતાભાા ઍતા 117. બાયતના ફાધાયણ ળાના સિ છ ? ઍતાના 118. આણા જીલન વમદધ અન યવપરદ ળાના ાયણ ફનયા છ ? વલવલધતાન ાયણ 119. બાયતીમ વાસકવતન મખમ રકષણ કા છ ? વલચબનનતાભાા ઍતા 120. ચિસતી ર કય તશલાય ભનાલ છ ? નાતાર 121. ‘ભશાલીય જમાવત’ તશલાય કયા ર ઉજલ છ ? જન ર 122. ફોદધ રન મખમ તશઆય કય છ ? બદધચણિભા 123. ‘નલયજ’ તશલાય કયા ર ભનાલ છ ? ાયવી ર 124. ઈદ-ઍ-વભરાદ અન ફયી ઈદ તશલાય કયા ર ભનાલ છ ? મસસરભ ર 125. નલયાવતર અન ઉતતયામણ તશલાય કયા ર ભનાલ છ ? દશિદ ર 126. કય તશલાય ફધા ધભતના ર વાથ ભીન ઉજલ છ ? પરજાવતતા દદન 127. આણા ભા યાષટરીમ.........ના મલમ ઊચ છ ? ઍતાના 128. આઝાદીની રડાઈભાા અગરજન બાયતની વલવલધતાની લચિ ળાનાા દળતન થમાા શતા ? યાષટરપરભના 129. બાયતભાા રઍ અગરજ વલરદધ ળાન ઉમઔ મો શત ? ઝાડાન 130. બાયત વા યાષટર છ ? ચફનવાાપરદાવમ 131. આણી વલચફનનતાભાા ણ ઍતાના સિ શા છ ? ફાધાયણ 132. બાયતન વલવલધતાન તની..................ભાનલાભાા આલી છ ? ળસતત

9.પરાિીન નઔય 133. બાયતભાા ઉતઓનન દયવભમાન રાા નઔય ભી આવમા છ ? 1000 134. ભશ-જ-દડ નઔયભાા શરીભાતના ભાન રા ભાના શતા ? ફ 135. ભશ-જ-દડ નઔયભાા મખમ ભાઔો રા ફ શા શતા ? 33 ફ 136. ભોશ-જ-દડ નઔયભાા મખમ ભાઔતન જડતી ળયીઐની શાઈ રા ફ શતી ? 12થી 15 ફ 137. વવિધ વાસકવતના ઉતઓનન દયવભમાન ભી આલરા જાશય ભાનની રાફાઈ રા ભી ય શતી ? 55 ભી ય 138. વવિધઓીણની વાસકવતના ઔોયલ રઈ ળામ તવ ા તન ા વલવળષટ રકષણ કા શત ા ? ભઔતબત ઔ ય મજના 139. વવિધઓીણભાાથી ભી આલર જાશય ભાન રા ભી ય શળા શત ા ? 33 ભી ય 140. વવિધઓીણભાાથી ભી આલરા જાશય ભાનભાા રી લઓાય શતી ? 14 141. વવિધઓીણભાાથી ભી આલરા નઔયભાા સનાનાઔાય રા ભી ય રાાબ ા શત ા ? 12.10 ભી ય 142. વવિધઓીણભાાથી ભી આલરા નઔયભાા સનાનાઔાય રા ભી ય શળા શત ા ? 7 ભી ય 143. વવિધઓીણભાાથી ભી આલરા અઔયભાા સનાનાઔાયન શજ રા ભી ય ઊડ શત ? 2.49ભી ય 144. શડપા વાસકવતના અલળભાા ભી આલરા વોથી રાાફા અચબરઓભાા રા ચિહન છ ? 26 145. ભોશ-જ-દડ અન શડપા નઔયભાા ઈ રાન ખફ વલાવ થમ શત ? ભા ીનાા લાવણ ફનાલલાન 146. વવિધઓીણની વાસકવતનાા કયા ફાદયની ઔણના ઍ ભશતલના ફાદય તયી થતી શતી ? રથર





147. રથર કયા તાલાભાા આલલા છ ? ધા 148. રથર કયા તજલરાભાા આલલા છ ? અભદાલાદ 149. શડપીમ વાસકવતના ભશતલના ઔણાત ા ધાલીયા નઔય કયા તજલરાભાા આલલા છ ? ચછ 150. શડપા વાસકવતભાા ભી આલરા નઔયભાા કયા નઔયના આમજન આદળત ઔણામ છ ? ભશ-જ-દડના 151. શડપન વાસકવત આળય રા લત શરાાની ભાનલાભાા આલ છ ? 4500

ધયણ-7 (1) ફ ભશાયાજમ 152. યાજમશરીન ણ દ યી શતી ? દલગપત 153. કયા ફોદધ વાધની ભદદથી શતલધતનન તાની ફશન યાજમશરીન મતત યાલલાભાા વપતા ભી શતી

? દદલાયની

154. શતલધતન દય ાાિ લ કયા સથ ધભતદયદના આમજન યત શત ? પરમાઔભાા 155. વાસકત બાાના કયા વાદશતમાયથી શતના દયફાયની ળબાભાા વદધદધ થતી શતી ? ફાણબટટથી 156. શતના જીલનની ભશતલની ફાફતની જાણાયી ઈ કવતભાાથી ભ છ ? શતિદયત 157. શતના વભમા દયવભમાન ઈ વલદયાીઠન દળ-વલદળભાા પરવવદધદધ ભી શતી ? નારાદા 158. નારાદા વલદયાીઠના વનબાલ-ઓિત ભા શતલધતન રાા ઔાભ આપમાા શતાા ? 100 159. પરાિીનાભાા વભાજભાા મખમ રા લણો શતા ? િાય 160. શતલધતનના યાજમભાા રા ફોદધ ભઠ શતા ? 100 ભઠ 161. શતલધતનના યઔ દયવભમાન વમાાયથી વના કયા ળશયભાાથી બાયતભાા કવડાઈ આલત શત ા ? યભભાાથી 162. કયા િની મવાપય વમરા શ ઉજલર પરમાઔની છઠી ફોદધ ધભતદયદભાા શાજયી આી શતી ? હય-ઍન-તવાાઔ 163. હય-ઍન-તમાાઔ ઈ વારભાા ભધમ ઍવળમાના યસત િીન યત પમો શત ? ઈ.વ. 650ભાા 164. િાલ લાળના કયા પરતાી યાજાઍ ‘અશવભક’ મજઞ યાવમ શત ? રળી શરાઍ 165. િાલકય લાળના કયા યાજઍ લાતાીભાા વલષટણભ ાદદય ફાધાવયા શત ા ? ભાઔરળ 166. શત-રળીના વલગરશથી નજના વામરાજમ કયાા સધી આલીન અ કા શત ા ? નભતદા સધી 167. ‘શતિદયતર’ અન ‘ાદફયી’ નાભની પરખમાત કવતની ણ યિના યી શતી ? ભશાવલ ફાણબટટ 168. ‘નાઔનાદ;, ‘યતનાલચર’, અન ‘વપરમદવળિા’ નાભના પરખમાત ના ની યિના ણ યી શતી ? શતલધતન 169. કયા યવામણળાસતરી રશ, વભર અન ાયાની બસભન ઑધ તયી ઉમઔ યતા શતા ? નાઔાજ તન 170. ના વભમા દયવભમાન લાતાી અન ધાયાયીની ગપાઐ વનભાતણ ાભી શતી ? રળી ફીજાના 171. અજતાની ગપાના રા જઔભળહય બીતચિતર ના વભમા દયવભમાન ફનમા શતા ? રળી ફીજાના

2. થલી પય છ 172. થલી તાની ાલવન ધયી ય વલષલવતત રા દ.ભી. ની ઝડ પયી ઍ િક ણત ય છ ? 1970 દ.ભી. 173. થલી વલષલવતત યના ઍ િકકય રા રાભાા ણત ય છ ? 24 રાભાા 174. થલીન સમતની ઍ પરદચકષણા યી યતા રા દદલવ રાઔ છ ? 365 175. થલી ઍ વભવન ભાા રા દ.ભી.ની ઝડ પયી સમતની દયકભા ણત ય છ ? 1760 દ.ભી. 176. થલી તાની ધયી ય રા અળન ખણ ફનાલ છ ? 23.50 177. થલી તાની કષાની વાથ રા અળન ખણ ફનાલ છ ? 66.50 178. તવતત ય કયાય સમતનાા દયણ કયાય ફયાફય વીધાા ડ છ ? 21ભી જન 179. ભયવતત ય સમતનાા દયણ કયાય ફયાફય વીધાા ડ છ ? 22ભી દડવમફય 180. થલી તાની ધયી ય ઈ દદળાભાાથી ઈ દદળા તયપ પય છ ? વશવભથી લત તયપ 181. થલી ય દદલવ અન યાત થામ છ ાયણ ....................... થલી તાની ધયી ય પય છ. 182. થલી ય ઋતઐ થામ છ ાયણ .......................... થલી સમતની દયકભા ઍ છ. 183. કયા દળભાા યાવતરના ફાય લાગમા છી ણ સમત જલા ભ છ ? નલ 184. વલષલવતત ય સમતનાા દયણ વીધાા ડલાની સસથવત કયા દદલવ શમ છ ? 21 ભાિત અન 23 વપ મફય 185. 21ભી જન તવતત ય અજલાળા રા રા યશ છ ? 14 રા





186. 22ભી દડવમફય, ભયવતત ય અજલાળા રા રા યશ છ ? 14 રા 3. વયાય

187. આવથિ અન વાભાતજ વભસમાઐ ણ ઉર છ ? વયાય 188. વયાયના કા અઔ ધાયા કડલાના ામત ય છ ? ધાયાવબા 189. વયાયના કા અઔ ામદાન અભર યાલલાના ામત ય છ ? ાયફાયી 190. દય દળન જદા જદા વનણતમ રલા ભા તભજ ાભ યલા ભા ની જરય ડ છ ? વયાયની 191. દળભાા ના દવાયા ામદા ફનાલલાન, અભર યાલલાના અન ામદાભાા વવધાયલાના ામત થામ છ ? વયાાય દવાયા 192. દળભાા ામદ અન વમલસથા જલામ તથા દળન વલાવ થામ ત ભા ની ભવભા અઔતમની છ ? વયાયની 193. વયાયના ક અઔ નમામવલમ ામત ય છ ? નમામતાતર 194. વયાયના કા તાતર ામદાન બાઔ યનાયની વાભ ાભ િરાલી વજા યાલલાના ામત ણ ય છ ? નમામતાતર 195. બાયતભાા રી કષાની વયાય છ ? ફ 196. ધાયાવબાના નીિલા ગશ કયા નાભ ઐઓામ છ ? યાજમવબા 197. યાજમની ધાયવબાના ઉલાગશ કયા નાભ ઐઓામ છ ? વલધાન દયદ 198. યાજમ વયાયના અઔભાા ન ણ ણ વભાલળ થામ છ ? યાજમારન 199. રલમાણનાા ામો ણ ય છ ? વયાય

4. યાજત યઔ 200. વમરા શતલધતન છી ળસતતળાી ળાવ તયી ની ઔણના થામ છ ? મળલભાતની 201. િોશાણ લાળના ળાવઍ પરાયાબભાા અજભયભાા વતતાની સથાના માત છી કયા ળશયન તાની

યાજધાની ફનાલી ? દદલશી

202. લરલ લાળના કયા યાજાન ળસતતળાી ળાવ તયી ભાનલાભાા આલતા શતા ? નયવવિશ લભાતન 203. િોશાણ લાળભાા કયા યાજાની ળસતતળાી ળાવ તયી ઔણના થામ છ ? થલીયાજ િોશાણની 204. િર લાળની યાજધાની ઈ શતી ? તાાજય 205. ળાાબયી યાજમના ળાવ અજમયાજ કા નઔય લવાવયા શત ા ? અજમભર 206. ‘થલીયાજ યાવ’ નાભના પરવવદધ ભશાાવમની યિના ણ યી છ ? િાદ ફયદાઈઍ 207. િદી યાજમની યાજધાની ઈ શતી ? વતર ી (લતતભાન તલય) 208. ાશભીયભાા કયા લાળના ળાવના ળાવન શત ા ? ઉતર 209. ઔાધાયભાા કયા લાળના ળાવ યાજમ યતા શતા ? ળાદશમા 210. બાદરાઓાડભાા ના ળાવન શત ા ? લરલ લાળના 211. દચકષણ બાયતભાા ના ળાવન શત ા ? યાષટરક લાળના 212. ઔવલિદ તરીજ નાભન ળસતતળાી ળાવ કયા લાળભાા થમ શત ? યાષટરક લાળભાા 213. કયા લાળભાા સતરીઐ ળાવન યતી શતી ? ાાડય લાળભાા 214. િય યાજમન ફીજા કયા નાભ ઐઓ છ ? યર 215. િય યાજમન પરથભ ળસતતળાી ળાવ ણ શત ? અથન ફીજ 216. લાતાી (ફદાભી) ભાા કયા લાળના ળાવન શત ા ? િાલકય લાળના 217. ભાનમઓ ભાા કયા લાળના ળાવન શત ા ? યાષટરક લાળના 218. દરાયવમદરભાા કયા લાળના ળાવના યાજમ શત ા ? શમવર લાળના 219. દલચઔદયભાા કયા લાળના ળાવન શત ા ? માદલ લાળના 220. તાાજયભાા કયા લાળના ળાવન શત ા ? િર લાળના 221. યાણી લાલ કયાા આલરી છ ? ા ણ 222. યાણી લાલના ફાાધાભ ણ યાવયા શત ા ? યાણી ઉદમભતીઍ 223. વળલ સથાતમન અજડ નમન ઔણાતી યાણીલાલ રા ભાની શતી ? વાત 224. વવવદદમા લાળની સથાના ણ યી શતી ? ફપા યાલ





225. કયા લાળના તન થતા યાષટરક લાળ વતતા ય આવમ ? િાલકય લાળના 226. કયા લાળના ળાવઍ બાયતન આયફના આકભણથી ફિાવય શત ા ? પરવતશાય લાળના 227. મયાજ, કભાયા અન વવદધયાજ જમવવિઔ જલા પરતાી યાજાઐ કયા લાળભાા થમા ? વરાી લાળભાા 228. કયા લાળના વભમભાા ાાિીના રાવ ભાદદયના વનભાતણ થયા શત ા ? લરલ લાળના 229. કયા લાળના ળાવ રાયવવ અન વાદશતમપરભી શતા ? લરલ લાળના 230. િોશાણલાળન કય ળાવ ઈવતશાવભાા અદધદવતીમ સથાન ધયાલ છ ? થલીયાજ તરીજ 231. કા યાજમ અવત પરાિીન ઔણામ છ ? ાાડય 232. અથનફીજ અન વત ાઔલન નાભના પરતાી યાજાઐ કયા લાળભાા થમા ? િય લાળભાા

5. સથ અન વભમ 233. થલીની વા ી ય આડી દયરી ાલવન યઓાઐન શા શ છ ? અકષાાળવતત 234. થલીની વા ી ય ઊબી દયરી ાલવન યઓાઐન શા શ છ ? યઓાાળવતત 235. ઈઔરનડભાા ચગરવનિ યથી વાય થતા કયા યઓાાળવતતન ‘ચગરવનિ યઓા’ શ છ. 00 236. કયા યઓાાળવતતન આતયયાષટરીમ દદનાાતય યઓા શ છ ? 1800 237. ‘આતયયાષટરીમ દદનાાતય યઓા’ કયા ભશાવાઔયભાાથી વાય થામ છ ? વદપ ભશાવાઔય 238. થલીના વોથી ભટા કદડમા કા છ ? સમત 239. કર યઓાાળવતત રા છ ? 360 240. ઍ રાભાા રા યઓાાળવતત સમત વાભથી વાય થામ છ ? 15 241. ઍ યઓાાળન સમત વાભથી વાય થતા રા વભવન ન વભમ રાઔ છ ? 4 વભવન ન 242. આતયયાષટરીમ દદનાાતય યઓાન ટાકા નાભ શા છ ? IDL

243. ફ અકષાાળવતત લચિ આળય રા દવભના અતય શમ છ ? 111 ીભી 244. ધરલન તાય ઈ દદળાભાા દઓામ છ ? ઉતતય

6. ભધમયઔની ળાવનવમલસથા અન સથાતમ 245. ાશભીયના મળસયન ણ ઔાદી ય ફવાડય શત ? બરાહમણની ભાડીઍ 246. ગજયાતભાા કભાયાન ણ ઔાદી ય ફવાડયાા શતાા ? ભાતરીવબાના વભમઍ 247. આણા દળભાા લા પરાયની ળાવનપરણાચર છ ? રળાશી 248. ાિામતન લડ ણ ઔણાત ા ? ઔાભન મઓી 249. ઔાભના વાયકષણ અન નમામ અઔન બાય ના વળય યશત ? ઔાભના વયાિ ય 250. ‘વળશારલધ’ નાભના ભશાાવમની યિા ણ યી શતી ? વલ ભાક 251. ‘નધિદયત’ નાભના ભશાાવમની યિના ણ યી શતી ? વલ શ 252. ‘કભાયા િદયતર’ની યિના ણ યી શતી ? શભિાદરાિામતઍ 253. ‘વવદધશભળબદાનળાવન’ નાભના વમાયણગરાથની યિના ણ યી શતી ? શભિાદરાિામતઍ 254. ા ણભાા કયા ગરાથની શાથી ય વલાયી ાઢલાભાા આલી શતી ? વવદધશભળબદાનળાવન 255. ‘ઉતતયયાભિદયત’ ના ની યિના ણ યી શતી ? બલભવતઍ 256. ાિતાતર આધદયત ‘દશતદળ’ નાભના લાતાતવ ાગરશની યિના ણ યી શતી ? નાયામણ ાદડત 257. વલળાઓાદતત ઈ કવતની યિના યી શતી ? મદરાયાકષવ 258. વલ લશણ ઈ કવતની યિના યી શતી ? યાજતયાચઔણી 259. વલ ચફલશણ ઈ કવતની યિના યી શતી ? વલકભાાદલ િદયતર 260. ‘થાવદયતવાઔય’ કવતની યિના ણ યી શતી ? વલ વભદલ 261. ‘પરફાધચિિતાભચણ’ કવતની યિના ણ યી શતી ? વલ ભરત ાઔ 262. ઓજયાશના ભાદદય કયા યાજમભાા આલલા છ ? ભધમપરદળભાા 263. ાશભીયભાા કા પરવવદધ ભાદદય આલલા છ ? ભાતડભાદદય 264. ભઢયાભાા આલલા કા ભાદદય પરખમાત છ ? સમતભાદદય





265. ઍચરપન ાની ગપાભાા ળન ા વળલ પરવવદધ છ ? વળલના 266. ભદયાઈભાા આલલા કા ભાદદય દળબયભાા પરખમાત છ ? ભીનાકષી ભાદદય 267. ભશાભદ ઔઝનીઍ જમાય વભનાથ ય િડાઈ યી તમાય ગજયાતભાા ના ળાવન શત ા ? બીભદલ વરાીના 268. ભઢયાના સમતભ ાદદય ગજયાતના કયા તજલરાભાા આલલા છ ? ભશવાણા 269. દદલશીભાા ગરાભલાળન પરથભ સરતાન ણ શત ? કતબદદીન ફ 270. ભશાભદ ઔઝનીના અલવાન છી ઔઝનીભાા ના ળાવન સથાયા ? ળાહબદદીન કયીના 271. ગરાભલાળના સથા તયી ણ ઐઓામ શત ા ? ઈલતતતભળ

7. બાયત : સથાન, વીભા, વલસતાય અન ભષટઠ 272. બાયતની ઉતતય શભીયથી દચકષણ નમાકભાયી સધીની ઉતતય-દચકષણ રાફાઈ રા દ. ભી. છ ? 3214 દ.ભી. 273. બાયતની લ અરણાિરથી વશવભ દવાયા સધીની લત-વશવભ શાઈ રા દ.ભી. છ ? 2933 દ.ભી. 274. બાયતન જભીન વલસતાય રા િયવ દભી જ ર છ ? 32,87,263 િ.દ.ભી. 275. વલસતાયની દષષટ ઍ દવનમાના દળભાા બાયતના સથાન રામા છ ? વાતમા 276. બાયતભાા કર રા યાજમ આલરાા છ ? 29 277. બાયતભાા કર રા નદરળાવવત પરદળ આલરા છ ? 7 278. ભષટઠની દષષટ ઍ બાયતન રા બાઔભાા લશિી ળામ ? ાાિ 279. બાયતના ભાઉન ઔડલીન એષસ ન વળઓય રા ભી ય ઊચા છ ? 8611 ભી ય 280. ભાઉન ઍલયસ ના વળઓય રા ભી ય ઊચા છ ? 8848 ભી ય 281. બાયતના ાાિનજ ાધા વળઓય રા ભી ય ઊચા છ ? 8598 ભી ય 282. બાયતના નાદાદલી વળઓય રા ભી ય ઊચા છ ? 7817 ભી ય 283. બાયતના ફદરીનાથ વળઓય રા ભી ય ઊચા છ ? 7138 ભી ય 284. બાયતન દદયમાદનાય રા દરભી ય રાાફ છ ? 7517 દ.ભી. 285. બાયતન લ કય દળ આલર છ ? ફાાગરાદળ 286. બાયતની વશવભ કય વાઔય આલર છ ? અયફ 287. બાયતની ઉતતય કય લતત આલર છ ? દશભારમ 288. બાયતની દચકષણ કય દળ આલર છ ? શરીરાા 289. બાયતની લામવમ કય દળ આલર છ ? ાદસતાન 290. ઍવળમા ઓાડભાા બાયતના સથાન ઈ દદળાભાા છ ? દચકષણ 291. બાયત તયપની લતતભાાની યીઐ કયા નાભ ઐઓામ છ ? વળલાચરની યીઐ 292. બાયતના લતદનાય નીિના ી કા ફાદય આલલા છ ? િનનાઈ 293. બાયતના વશવભદનાય નીિના ી કા ફાદય આલલા છ ? માફઈ 294. અયલલરીની ચઔદયભાાભાા રા વભીથી ણ ઐછ લયવાદ ડ છ ? 20 295. નમાકભાયીથી વલષલવતત અતય રા દરભી ય છ ? 800 દ.ભી.

8. ભધમયઔના દદલશી-દળતન 296. દદલશી વલતનતની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1206 ભાા 297. ગરાભલાળન ઓય સથા ન ભાનલાભાા આલ છ ? ઈલતતતભળન 298. નાવીરદદીનના અલવાન છી દદલશીની ઔાદી ય ણ આવયા ? ગમાસદદીન ફલફન 299. ના વભમભાા ‘ડાતિી’ ારદધવત દાઓર થઈ શતી ? ગમાસદદીન તકરઓ 300. દદલશીની ઔાદી ઉય ઓીરજી લાળની સથાના ણ યી શતી ? જરાલદદીન ઓીરજીઍ 301. દદલશીની ઔાદી ય તકરઓ લાળની સથાના ણ યી શતી ? ગમાસદદીન તકરઓ 302. દલચઔદયભાાથી કય સરતાન અઢ ધન દદલશી રઈ ઔમ શત ? અરાઉદદીન ઓીરજી 303. ઈ વારભાા વલજમનઔય યાજમની સથાના યલાભાા આલી ? ઈ.વ. 1336ભાા 304. ઈ નદીના દનાય વલજમનઔય યાજમની સથાના થઈ શતી ? તાઔબદરા





305. દપયાઔીઐ વાથ કયા ળાવના વાયા વાફાધ શતા ? કષટણદલયામના 306. શવન સરતાન થતાા તણ તાનાા લાળના નાભ શા યાખયા ? ફશભની 307. ભશાભદ તકરઓ છી ના ળાવન સથાયા ? દપયજળાશ તકરઓના 308. દદલશી ઉય વમદ લાળની સથાના ન યી ? ચઓજઓાન 309. દદલશીના તખત ય રદી લાળની સથાના ણ યી ? ફશરર રદીઍ 310. દદલશીભાા રદી લાળની સથાના ઈ વારભાા યલાભાા આલી ? ઈ.વ. 1451ભાા 311. દદલશીની ઔાદી ય મકર વામરાજમનાા ામ ણ નાખમ ? ફાફય 312. ાણીતના શલા યદધ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1526ભાા 313. દદરીની ઔાદી ઉય ફવનાય પરથભ ભદશરા સરતાના ણ શતી ? યચઝમા સરતાના 314. બાલવનમાતરણ ભા ણ ડ ામદા ફનાવમા શતા ? અરાઉદદીન ઓીરજીઍ 315. કયા મકર વમરા તાની યાજધાની દદલશીથી ઓવડી દચકષણ બાયતભાા છ દરતાફાદ રઈ ઔમ શત

? ભશાભદ તકરઓ

316. બાયતન પરથભ મસસરભ ળાવ ણ શત ? કતબદદીન ફ 317. કતફવભનાયના ફાાધાભ કયા ળાવ ર યાવયા શત ા ? ઈલતતતભળ 318. કયા મકર વમરા ના વભમભાા અભીયખળય જલા સપરવવદધ વલ થમા ? અરાઉદદીન ઓીરજીના 319. યચઝમા સરતાનના અલવાન છી દદલશીની ઔાદી ય ણ આવયા ? નાવીરદદીન ફલફન 320. કયા યાજાઍ ઈજનયની ભદદથી દચકષણ બાયતભાા નશયના ફાાધાભ યાવયા શત ા ? કષટણદલયામ 321. ભશભદ ઔલાાન નાભન ફાશળ લજીય કયા યાજમભાા થમ શત ? ફશભની 322. શદયશય અન બકકાયામ નાભના જાદલકના ફ બાઈઐઍ કયા યાજમની સથાના યી શતી. વલજમનઔય 323. ફશભની વલતનતની સથાના ણ યી ? શવન

9. યાજમની ળાવનવમલસથા 324. ગજયાતભાા વલધાનવબાની કર રી ફઠ છ ? 182 325. ગજયાત વલધાનવબાની ચ ા ણી દય રા લ થામ છ ? ાાિ 326. યાજમના મખમભાતરી તભજ અનમ ભાતરીઐની વનભણ ણ ય છ ? યાજમાર (ઔયનતય) 327. યાજમ વયાયના ફીજ ા અઔ કા છ ? ાયફાયી 328. યાજમભાા યાજમારની વનભણ ણ ય છ ? યાષટરવત 329. યાજમભાા યાજમારની વનભણ રા લત ભા યલાભાા આલ છ ? ાાિ લત ભા 330. વલધાનવબાભાા યજ થતા ઓયડાન ભાજયી ણ આ છ ? યાજમાર 331. વલધાનવબાભાાથી વાય યરા ઓયડા ય ની વશી થામ તમાય જ ઓયડ ‘ામદ’ ફન છ ? યાજમારની 332. લડી અદારતના તાફા શઠની અદારતના નમામાધીળની વનભણ ણ ય છ ? યાજમાર 333. ભાતરીભાડના લશીલ ી લડા ણ છ ? મખમભાતરી 334. ભાતરીભાડની યિના ન:યિના ણ ય છ ? મખમભાતરી 335. બાયતભાા કર રા યાજમ છ ? 29 336. દળભાા કર રી યાજમ વયાય છ ? 29 337. નદર કષાઍ રી વાક વયાય છ ? ઍ 338. દળભાા રા દૌ ાયળાવવત પરદળ આલરા છ ? વાત 339. વાક માદીભાા રા વલમન વભાલળ યલાભાા આવમ છ ? 97 340. યાજમ માદીભાા રા વલમન વભાલળ યલાભાા આવમ છ ? 66 341. વાયતત માદીભાા રા વલમન વભાલળ યલાભાા આવમ છ? 47 342. નીિના ી કયા વલમન વભાલળ વાકમાદીભાા યલાભાા આવમ છ ? લસતી ઔણતયી 343. નીિના ી કયા વલમન વભાલળ યાજમમાદીભાા યલાભાા આવમ છ ? આયગમ 344. નીિના ી કયા વલમન વભાલળ વાયતતમાદીભાા યલાભાા આવમ છ ? પજદાયી





345. વલધાનવબાની ફઠના વાિારન ણ ય છ ? સીય (અધમકષ) 346. યાજમન ફધ લશીલ ના નાભથી થામ છ ? યાજમાર 347. યાજમના ભાતરીઐન ઓાતાની પાલણી ણ ય છ ? મખમભાતરી 348. નદર અન યાજમન વોામરા ામો અન વતતાઐના વલબાજન રી માદીઐભાા યલાભાા આવયા છ ? તરણ 349. વલધાનવબાભાા ઈણ ફાફત યજ યતાા શરાા ની ભાજયી રલી ડ છ ? સીયની

ધયણ – 8 : 1. બાયતભાા યયવમન પરજાના આઔભન 350. રાફવ કયા દળન યશલાવી શત ? ઈ ારીન 351. રાફવ બાયત આલલા આલલા નીળમ શત યાત ત આસસભ યીત કયાા જઈ િડય ? અભદયા 352. લાસ-દ-ઔાભા કયા દળન યશલાવી શત ? ટતઔરન 353. લાસ-દ-ઔાભાના જશાજ ાચર ફાદય કયા દદલવ આલી શોચયા શત ા ? 22ભી ભ, 1498ના દદલવ 354. લાસ-દ-ઔાભા ાચર ફાદય આવમ તમાય ાચર ભાા કયા યાજાના ળાવન શત ા ? ઝાભયીનના 355. ટતઔીઝઍ ાચર ભાા ઠીની સથાના કયાય યી ? ઈ.વ. 1500ભાા 356. ઈ.વ. 1500ભાા ટતઔીઝઍ કયા ફાદય ઠી સથાી ? ાચર ફાદય 357. ટતઔીઝઍ ઈ વારભાા ઔલા જીતી રીધા શત ા ? ઈ.વ. 1506ભાા 358. ડિ રઍ ઈ વારભાા આગરભાા ઠીન સથાના યી ? ઈ.વ. 1663ભાા 359. ડિ ર ની વાભ સધાતભાા ી ળકયા નશી. અગરજ વાભ 360. ‘ઈસ ઈષનડમા ાની’ની સથાના ઈ વારભાા થઈ ? ઈ.વ. 1600ભાા 361. દશિદસતાનભાા અગરજના શલા લશાણ ઈ વારભાા આવયા શત ા ? ઈ.વ. 1608ભાા 362. ઈ.વ. 1608ભાા અગરજના શલા લશાણ દશનદસતાનના કયા ફાદય આવયા શત ા ? સયત 363. કયા મકર વમરા અગરજન સયતભાા લાય યલાની યલાનઔી આી શતી ? જશાાઔીય 364. ‘ફરિ ઈસ ઈષનડમા’ ાનીની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1664ભાા 365. ઈ નદીન ાાથ અગરજઍ વો પરથભ લાયની ળરઆત યી ? હઔરી નદીના ાાઠ 366. ઈ વારભાા અગરજઍ વો પરથભ લાયની ળરઆત યી ? ઈ.વ. 1651ભાા 367. પરાવીના યદધ ઈ વારભાા થય શત ? ઈ.વ. 1757ભાા 368. વવયાજ-ઉદ-દોરા ઈ વારભાા ફાઔાન નલાફ ફનમ ? ઈ.વ. 1757ભાા 369. ફવયના યદધ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1764ભાા 370. ભીયજાપયના મતય ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1765ભાા 371. અભદયા ઓાડની ળધ ણ યી શતી ? રાફવ 372. લાસ-દ-ઔાભા વો પરથભ બાયતના કયા ફાદય ઊતમો ? ાચર 373. કયા મકર ફાદળાશ અગરજન લાવિ ઓાડણીના ફદરાભાા યલયા આપમા લઔય લાય યલાની

યલાનઔી આી ? ઑયાઔઝફ

374. ટતઔીઝઍ ફાઔાભાા લાય યલા ભા ઠી સથા તમાય દદલશીની ઔાદી ય કય મકર ફાદળાશ શત ?

ળાશજશાા

375. ડિ ર કયાાના યશલાવી શતા ? શરનડ (નધયરનડના) 376. કયા મકર ફાદળાશ અગરજન ફાઔાભાા લાય યલાની યલાનઔી આી ? ળાશજશાાઍ 377. અગરજના શરા લશાણન પતાન ણ શત ? શદનવ 378. ફરિની ાનીન લડ ણ શત ? દપર 379. પરાવીના યદધ છી ફાઔાન નલાફ ણ ફનયા ? ભીયજાપય 380. ભીયજાપયના અલવાન છી ણ ફાઔાન નલાફ ફનમ ? નજીમદદોરા 381. 18ભી વદીભાા કયા યદધથી બાયતન ઈવતશાવ ફદરામ ? પરાવીના યદધથી

2. આણી આવાવ શા ? 382. થલી ય કર રા આલયણ આલરા છ ? િાય





383. કનાલયણ થલીના વા ીન રા ા બાઔ ય છ ? 29% 384. થલી યન ડ રા દ.ભી.ની જાડાઈ ધયાલ છ ? 64થી 100 દભીની 385. જરાલયણ થલીની વા ીન રા ા બાઔ ય છ ? 71% 386. થલી યના ાણીના જથથાના રા ા બાઔના ાણી વમદરભાા આલલા છ ? 97% 387. લાતાલયણ થલીની વા ીથી રા દ.ભી. સધી વલસતયલા છ ? 1600 દ.ભી. 388. લાતલયણભાા નાઈરજન લાયન ા પરભાણ આળય રા ા આલલા છ ? 78 % 389. લાતાલયણભાા એસતવજન લાયન ા પરભાણ રા ા આલલા છ ? 21 % 390. લાતાલયણભાા કયા લાયન ા પરભાણભાા ખફ ઐછા પરભાણભાા આલલા છ ? ઐઝન લાયન ા 391. કય લાય સમતના ાયજાાફરી દયણના ળણ યી થલીન સમતની પરિાડ ઔયભીથી ફિાલ છ ? ઐઝન 392. કય લાય એસતવજનના જરદણાન ભાદ ય છ ? નાઈરજન 393. જીલાલયણન રા બાઔભાા લશિલાભાા આવમા છ ? ફ 394. વકષ ાલાથી લાતાલયણભાા કયા લાયન ા પરભાણ લધ છ ? CO2

395. કયા લાયન ા પરભાણ લધતા થલી ય ઔયભીના પરભાણ લધ છ ? CO2

396. થલીના લાતાલયણભાા રા ા જ રા અનમ લાયઐ આલરા શમ છ. 1 % 397. નીિના ી કય લાય થલી યની જીલસષષટ ન જીલાત યાઓ છ ? એસતવજન 398. થલીના કયા આલયણન આણ નયી આઓ જઈ ળતા નથી ? લાતાલયણ 399. થલીના કા આલયણ યાઔશીન, સલાદશીન અન લાવયદશત છ ? લાતાલયણ 400. ભીઠા ાણીન મખમ આધાયર સતરત કય છ ? લયવાદ 401. ભશાવાઔયભાા રા દ.ભી. જ રી ઉડી ઓાઈઐ આલરી છ ? 10થી 11 દ.ભી. જ રી 402. લાતાલયણના કયા ક ન રીધ થલી ય સમતપરાળ પરાત જલા ભ છ ? યજણ 403. થલીના કયા આલયણન રીધ આણ અલાજ વાાબી ળીઍ છીઍ અન યદડમ, દયદળતનનાા પરવાયણ

ળકય ફન છ ? લાતાલાયણ

3. બાયમના ફાધાયણ 404. દળના ફાધાયણની ળરઆત કયાથી થામ છ ? આમઓથી 405. ફાધાયણવબાઍ તના ામત કયાય ળરઅ ય ? 9 દડવમફય, 1946થી 406. ફાધાયણવબાના અધમકષ તયી ન ચ ા લાભાા આવમા શતા ? ડૉ. યાજનદરપરવાદન 407. ફાધાયણના ઓયડા વવભવતના અધમકષ ણ શત ા ? ડૉ. ફી આય. આફડય 408. ફાધાયણવબાની કર રી ફઠ થઈ ? 166 409. કયા દદલવ ફાધાયણન વાકવબાઍ વાભવત આી ? 26 નલમફય, 1949ના દદલવ 410. આણા ફાધાયણ અભરી કયાયથી ફનયા ? 26 જાનયઆયી, 1950ના

દદલવથી 411. વલશવના વોથી ભટા રચઓત ફાધાયણ કયા દળના છ ? બાયતના 412. બાયત કયા પરાયની ળાવનદધવત અનાલી છ ? રળાશી 413. આણા દળભાા રા લ વાભાનમ ચ ા ણીઐ થામ છ ? ાાિ લ 414. બાયતભાા રા લ ભતાવધાયન અવધાય ભ છ ? 18 લ 415. બાયતભાા ઉભદલાયન રા લત ભા ચ ા લાભાા આલ છ ? 5 લત ભા 416. બાયત લા પરાયના યાષટર છ ? ચફનવાાપરદાવમ 417. ામદા કડલાના ામત ણ ય છ ? વાવદ 418. ામદાઐના અભર યલાના ામત ણ ય છ ? ભાતરીભાડ 419. ામદાઐના ારન યાલલાના અન નમામ આલાના ામત ણ ય છ ? નમામતાતર 420. બાયતભાા ામદ ફનાલલા રા પરાયના વલમ નકકી યલાભાા આવમ છ ? તરણ 421. ણ ામદાઐ ફનાલ છ ત વભગર દળન રાગ ડ છ ? નદર વયાય





422. ‘બાયતીમ ફાધાયણન અતયાતભા” ન શલાભાા આલ છ ? મભત અવધાયન 423. ફાધાયણવબાભાા એગર ઈષનડમનના પરવતવનવધતલ ણ ય શત ા ? ફરન ઍનથનીઍ 424. નીિના ી ફાધાયણવબાના સતરી-વભમ ણ શતા ? વલજમારકષભી ાદડત 4. અગરજ લાયીઐ ળાવ લી યીત ફનમા ? 425. અગરજ બાયતભાા ભાતર ............... યલા આવમા શતા. વમાાય 426. લરસરી ઔલનતય જનયર ફનીન બાયત આવમ તમાય ઈગરનડન ની વાથ તીવર શદયપાઈ િારતી શતી

? ફરાનવ વાથ

427. ‘વશામાયી મજના’ની ળરઆત ણ યી શતી ? લરસરીઍ 428. દળી યાજમ ભા ઈ મજના ભીઠા ઝય જલી શતી ? વશામાયી મજના 429. વશામાયી મજનાન વો પરથભ વળાય ણ ફનયા ? વનઝાભ 430. ના વભમભાા બાયતભાા માફઈથી થાણા સધીની વલતપરથભ યલલરાઈન ળર થઈ શતી ? ડરશાઉવીના 431. બાયતભાા વો પરથભ કયા ફ સથ લચિ યરલરાઈન ળર થઈ શતી ? માફઈથી થાણા લચિ 432. ના વભમભાા આધવન ારદધવત દાઓર થઈ શતી ? ડરશાઉવીના 433. આધવન ારદધવત ઈ વારભાા ળર થઈ શતી ? ઈ.વ. 1853ભાા 434. કયા ફ દળ લચિ વો પરથભ તાય વમલશાય ળર થમ શત ? ઈગરનડ અન બાયત લચિ 435. બાયતભાા તરણ ળશયભાા ઍ વાથ યવનલવવિ ીઐ ઈ વારભાા ળર થઈ શતી ? ઈ.વ. 1857ભાા 436. લરસરીઈ ઈ મજના દવાયા અગરજ વતતાન વલોયી ફનાલી ? વશામાયી 437. ના અલવાન છી ભયાઠાવાક લડ ઝકડા થમા ? નાના પડણલીવના 438. રા લતના વભમઔાાભાા લરસરીઍ ાનીન વલસતાય યી અગરજ વતતાન વલોયી ફનાલી ? વાત 439. ાજાફના ળસતતળાી ળાવ ણ શતા ? યણતજતવવિશ 440. કયા ઔલનતય જનયર બાયતભાા આલતાજ ળીઓ વામરાજમન બદબાલની વનવતથી અગરજ ળાવન નીિ

રાલી દીધા ? ઔલનતય જનયર શાદડિજ

441. ઓારવા નીવતન પરણતા ણ શત ? રડત ડરશાઉવી 442. બાયતભાા વો પરથભ કયા તરણ ળશયભાા યવનલવવિ ી ળર થઈ ? મફઈ, િનનાઈ અન રાતતાભાા 443. ‘વશામાયી મજના’ન વો પરથભ સલીાય ણ મો શત ? વનઝાભ 444. કયા ઔલનતય જનયર ફારગન પરવતફાધ ધાય તથા વલધલા ન:વલલાશ ધાય વાય મો શત ? રડત ડરશાઉવીઍ 445. કયા ઔલનતય જનયર બાયતભાા અગરજી વળકષણન પરાલ મો શત ? ઔલનતય જનયર ડરશાઉવીઍ 446. અગરજની ઈ નીવતન ાયણ બાયતના દળી યજલાડાઐ નષટ થમા ? ‘બાઔરા ાડ અન યાજ ય’ની

નીવતના ાયણ 5. પરાકવત આવતતઐ

447. થલીના નદરચફિદ ભ-વા ીથી રઔબઔ રા દ.ભી. જ લા દય છ. 6378 દ.ભી. 448. જલાામઓીના કર રા પરાય છ ? તરણ 449. ‘તસનાભી’ ભજાની રાફાઈ રા દ.ભી. સધીની શમ છ ? 700થી 1600 દ.ભી. જ રી 450. ભા દકમાના ઉદબલસથથી ભાના ભજાા દા થામ છ. જન.............શ છ. ભા નદર (ઍી વન ય) 451. ભા ળાથી થામ છ ? આતદય ભવ ાિરનન ાયણ 452. ભા નદરથી થલીની વા ી નજીના સથ નદરન શા શ છ ? ભા વનઔતભન નદર 453. ભાની વોથી લધ અવય ભ વા ી કયા વલસતાયભાા અનબલામ છ ? ભા વનઔતભન નદર 454. ઈણ પરદળભાા થતા ભાની અવય ભાના............ઉય અલરાફ છ. ભાના લઔ ઉય 455. ભા થલાના કર રાા ાયણ છ ? તરણ 456. જલાામઓી વલસપ થલાનાા મખમ રાા ાયણ છ ? િાય 457. રાલાની જભીન પદર ળા ાયણ શમ છ ? ાળયતત શલાથી 458. જલાામઓીભાાથી પાતાા વલઓાદડત ઓડ દાથોભાાના નાના થથય કયા નાભ ઐઓામ છ ? રાવરી





459. જાાનભાા ‘તસનાભી’ની શનાયર કયા દદલવ થઈ શતી ? 11 ભાિત, 2011ના દદલવ 460. નદીભાા આલતાા ધવભવતાા ાણીના પરલાશન શા શલાભાા આલ છ ? ય 461. ય આલલાનાા મખમ રાા ાયણ છ ? ફ 462. વતત ફ-તરણ લત સધી લયવાદ ના આલ અથલા ઐછ આલ તમાય ળાની દયસસથવત વજાતમ છ ? દષટાની 463. લાતાલયણન પરદવત થતા અ ાલલાભાા આલ ત ળાન વાબાલના ઐછી યશ છ ? દષટાની 464. તપાન િડરી શલા ઍ ર .......................... િકલાત 465. જ ાઔરભાા વકષના યસય કતણ ફીજા ઈ ાયણવય આઔ રાઔ તન શા શ છ ? દાલાન 466. દષટાની વાબાલના ઐછી યલા ભા ળાના પરદણ અ ાલવા જઈઍ ? લાતાલયણના 467. ભસરઓન થલાનાા મખમ રાા ાયણ છ ? ફ 468. થલીન ઉયન બાઔ નીિ તયપ ઓવી જામ તન શા શ છ ? ભસઓરન 469. ળાના ાયણ લનમ વાવતતન ાયાલાય નળાન થામ છ ? દાલાનન ાયણ 470. ોણ યરલ વમલશાય મા ાયણ લાયાલાય ઓયલાઈ જામ છ ? ભસઓરનન ાયણ

6, અગરજ ળાવનની બાયત ય અવય 471. બાયતની આવથિ વમદધદધ કયાા સધી મથાલત યશી શતી ? અઢાયભી વદી સધી 472. અગરજ ળાવન દયવભમાન ઓડત ની બાય વમાજપરથાન બઔ ફની ામભાર થમા શતા ? ળાહાયની 473. ફાઔાભાા ઈ વારભાા દારણ દષટા ડય શત ? ઈ.વ. 1770ભાા 474. કયા ઔલનતય જનયર ામભી જભાફાધી નાભની ભશસર દધવત અભરભાા મી ? ઔલનતય જનયર નતલચરવ 475. કયા ઔલનતય જનયર વતી થલાના દયલાજ ય પરવતફાધ મત ામદ અભરભાા મકય શત ? ઔલનતય જનયર વલચરમભ

ફષન 476. વલચરમભ ફષન ઈ વારભાા વતી થલાના દયલાજ ય પરવતફાધ પયભાલત ામદ અભરભાા મકય શત

? ઈ.વ. 1829ભાા

477. અગરજઍ ચફશાય, ફાઔા અન ઐદયસવાભાા ઈ વતતા ભલી શતી ? દીલાની 478. ઈ.વ. 1770ભાા બાયતના કયા પરાાતભાા બીણ દષટા ડય શત ફાઔાભાા 479. ના વભમભાા ભશસર ઉકયાલલાના ાભ તરત યન વોલાભાા આવયા શત ા ? લૉયન શષસ િગઝના 480. દય દશિદીઍ અગરજન વરાભ બયલી ઍવા પયભાન અગરજઍ કયા ળશયભાા ફશાય ાડા શત ા ? આગરાભાા 481. બાયતના ભારની વનાવના ફદરાભાા ળાની આમાત યાતી શતી ? શીયાની 482. કય ઔલનતય જનયર થડાકણા રાબાય સધાયા યીન પરભાણભાા લધાય ભાન ામમ શત. ૉનતલચરવ 483. કયા ઔલનતય જનયરના વભમભાા વળકષણવવભવતની યિના થઈ શતી ? ઔલનતય જનયર ચર નના

વભમભાા 484. બાયતભાા કયા અગરજ ધાયાળાસતરીઍ અગરજી વળકષણદધવત દાઓર યી ? લયન શષસ િગઝ 485. બાયતભાા વો પરથભ ઈ વારભાા યવનલવવિ ીની સથાના થઈ ? ઈ.વ. 1957ભાા 486. બાયતભાા ઈ વારભાા ર અન તાય-વાદળાની ળરઆત થઈ ? ઈ.વ. 1865ભાા 487. ભરઍ ળર યરી અગરજી વળકષણદધવતન ણ ગરાભીની લણી શી શતી ? જલાશયરાર નશરઍ 488. અગરજી યાજમતાતરના લશીલ થી આણા દળની ઈ યાણી પરથા નાળ ાભી ? તશલાયની 489. પરાિીન વભમભાા દય ઔાભ વા શત ા ? ગરાભ-સલયાજમ જવા 490. કયા ઔલનતય જનયર અદારતભાા નમામ ભાઔલા આલનાયન ભાતબાાન ઉમઔ યલાની ભાજયી

આી શતી ? ઔલનતય જનયર વલચરમભ ફષન

491. લતતભાનતર, તાય, ાર અન યલલથી બાયતના રન ળ રાબ થમ ? બાયતના ર ઍફીજાની નજી આવમા.

7. લાતાલયણીમ પયપાય 492. ‘ગરીનશાઉવ’ ઈપત ભાા કય લાય વદકમ બાઔ બજલ છ ? વભથન 493. છલરા 100 લોભાા તાભાનભાા રા વષન ગરડન લધાય થમ છ ? 0.60





494. છલરા 100 લત શરા થલી ય CO2 (ાફતન ડામતવાઈડ) ના પરભાણ 275 PPM શત ત આજ લધીન લા થયા છ ?

275 PPM

495. ઈ.વ. 1750ભાા CH4 (વભથન) ના પરભાણ 315 PPM શત ત લધીન 2005ભાા લા થયા શત ા ? 1764 PPM

496. ઍ વમસતત પરવતદદન જ લસતઐ ગરશણ ય છ તભાા રઔબઔ રા ા લાય શમ છ ? 80 % 497. ઍ વમસતત પરવતદદન રા લઓત શવાવ ર છ ? 22000 લઓત 498. ઍ વમસતત પરવતદદન ઐસતવજન યતત લાતાલયણભાાથી રા જી લાય ગરશણ ય છ ? 16 kg

499. શઐના ઉચછલાવ અન િમાિમની દકમા દવાયા રા યડ ન વભથન લાયન ા ઉતવજૉન થામ છ ? 14 યડ ન 500. ડાાઔયની ઓતી દવાયા રા યડ ન વભથન લાયન ા ઉતવજૉન થામ છ ? 15 યડ ન 501. વષનદરમ િય વડલાથી રા યડ ન વભથન લાયન ા ઉતવજૉન થામ છ ? 7 યડ ન 502. નાઈ વ ઐતવાઈડના પરભાણ 270 PPM થી લધીન શાર રા PPM થયા છ ? 319 PPM

503. કયા દદલવન ઐઝન દદલવ તયી ઉજલલાભાા આલ છ ? 16 વપ મફય 504. ઍ ન ાઔ ફનાલલા ભા રા દરલ લીજીની જરય ડ છ ? 4400 505. ઍ ન ાઔ ફનાલલા ભા રા ચર ય ાણીની જરય ડ છ ? 30,000 506. ઍ ન ાઔ ફનાલલા ભા રા વકષના રાડાનાા ભાલ લયામ છ ? 11 507. સ શભ ઓાત માતલયણ ફિાલલા ભા ની ફઠ ઈ વારભાા ભી શતી ? ઈ.વ. 1972ભાા 508. ઈ.વ. 1972ભાા માતલયણન ફિાલલા ભા ની ફઠ કયા ળશયભાા ભી શતી ? સ શભભાા 509. ઈ.વ. 1972ભાા માતલયણની પરથભ ફઠ બયામા ફાદ ફીજા કયા સથ થલી વાભરન ભળય શત ા ? યી-ઍડી-જાનયભાા 510. ગરફર લવભિઔ વાદબ કયાય વલશવસતય ફઠ ભી શતી ? ઈ.. 2009ભાા 511. ગરફર લવભિઔ વાદબ વલશવસતય કયા સથ ફઠ ભી શતી ? નશઔનભાા 512. વલશવભાા વયયાળ નાઔદય રા ભદર ન ાફતનલાય છડ છ ? 4.5 513. બાયતન નાઔદય રા ભદર ન ાફતન છડ છ ? 1.2 514. અભદયાભાા પરતમ નાઔદય રા ભદર ન ાફતનલાય ઉતવજૉન ય છ ? 20.6 515. નીિના ી કયા ળશયભાા વોથી લધ ઔયભી ડ છ ? વાઉદી અયચફમા 516. નીિના ી કયા ળશયભાા વોથી ઐછી ઠાડી ડ છ ? નલ 517. નીિના ી કયા દળભાા વોથી લધ લયવાદ ડ છ ? દપચરાઈનવભાા 518. નીિના ી કયા લાયન ગરીનશાઉવ લાય તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? નાઈ વ ઐતવાઈડ 519. લલડત વભદયમરતજર ઐઔનાઈઝળનના ટકા નાભ જાણાલ. WHO

520. ઠાડા પરદળલાા દળભાા કયનાા ફાયી-ફાયણાા ળના યાઓલાભાા આલ છ ? ાિનાા 521. ગરફર લવભિઔ વાદબ થમરી ફઠભાા ા દળઍ બાઔ રીધ શત ? 45

8. રળાશી દળભાા વાવદની ભવભા 522. રળાશીના ઍ અઔતમના રકષણ કા છ ? વાલતબોભતલ 523. બાયત..................ના સલર સલીાયત છ. રળાશી 524. બાયતની વલોચિ વાસથા ઈ છ ? વાવદ 525. વાવદના ઉલગશ કયા નભ ઐઓામ છ ? યાજમવબા 526. વાવદના નીિલા ગશ કયા નાભ ઐઓામ છ ? રવબા 527. રવબાભાા કર રા વભમ શમ છ ? 545 528. રવબાભાા ગજયાતની રી ફઠ છ ? 26 529. યાજમવબાભાા કર રા વભમ શમ છ ? 250 530. યાજમવબાભાા ગજયાતની કર રી ફઠ શમ છ ? 11 531. રવબાની ચ ા ણી દય રા લ થામ છ ? ાાિ 532. રવબાભાા ળાવકષના લડા ણ શમ છ ? લડાપરધાન 533. યાજમવબાભાા રા વભમની ચ ા ણી યલાભાા આલ છ ? 238





534. યાજમવબાભાા રા વભમની વનભણ ા યાષટરવત ય છ ? 12 535. યાજમવબાભાા દય ફ લ રા બાઔના વભમ વનવતત થામ છ ? તરીજા બાઔના 536. રવબાના વાિારન યનાયન શા શ છ ? સીય 537. વાલતબોભતલ ઈ ઍાદ વમસતતના શાથભાા નથી ઍ ઈ વયાયના રકષણ છ ? રળાશી 538. આઈ ળાવનવમલલસથાભાા વાવદની ાવ વાણત અન ભશતલની વતતા શમ છ ાયણ ત રના પરવતવનવધતલ ય છ. 539. ઈણ વાય યામરા ઓયડાન ામદાના રભાા રગ યતાા શરાા ની ભાજયી જરયી છ ? યાષટરપરમઓની 540. શદદાની રઍ યાજમવબાના વબાવત ણ ફન છ ? ઉયાષટરવત 541. વાવદના અઔભત બાઔ ણ ઔણામ છ ? યાષટરવત 542. વાવદના ફાન ગશઍ વાય યર ઓયડ ની વશી થામ તમાય જ ામદ ફન છ ? યાષટરવતની 543. વાવદની ફઠ ફરાલલાની અન વતર વભાનસપતની જાશયાત યલાની વતતા ન ધયાલ છ ? યાષટરવતની 544. જમાય વાવદના વતર શમ તમાય વોથી શરાા ળાના ભા વભમ નકકી યલાભાા આલ છ ? પરશનતતયી ભા 545. વાવદભાા દળના યાજમના પરવતવનવધર ાભ ણ ય છ ? યાજમાર 546. લડાપરધાનની વનભણ ણ ય છ ? યાષટરવત

9. ઈ.વ. 1857ન સલાતાતરમ-વાગરાભ 547. બાયતીમ રશયભાા બાયતીમ અન અગરજ વવનના પરભાણ લા શત ા ? 6.1 548. ામદના દશિદી વવાશીન ભાવવ રા રવમા ઔાય ભત શત ? 7 549. અગરજ વવાશીન ભાવવ રવમા ઔાય ભત શત ? 150 550. વો પરથભ ઈ ર ન ઍનદપલડ યાઈપર ઈનાય મો શત 19ભી ર ન 551. વો પરથભ કયા સથની ર ન ાયતવન ઉમઔ યલાન ઇનાય મો શત ? ફયાયની 552. ઈ.વ. 1857ના વાગરાભભાા જડાનાય વવન ભા ળાના છા પરતી આલાભાા આવયા શત ા ? ય રીના 553. ઈ.વ. 1857ના સલાતાતરમ વાગરાભભાા જડાનાય પરજા ભા ળન ા પરવત યાઓલાભાા આવયા શત ા ? ભના 554. ભાઔર ાાડન જનભ ઉતતયપરદળના ચફચરમા વલસતાયના કયા ઔાભભાા થમ શત ? નઔલા 555. ઈ.વ. 1857ના સલતાતરમ વાગરાભભાા વો પરથભ ળશીદ ણ ફનય શત ા ? ભાઔર ાાડ 556. સલાતાતરમ-વાગરાભ ળર થતાા ભયઠના વવાશીઐઍ વો પરથભ કયા ળશય ય ફજ ામો ? દદલશી 557. દદલશીના વાગરાભના નતતલ ણ રીધ શત ા ? ફશાદયળાશ 558. ાનયભાા કયાય વાગરાભ ળર થમ ળર થમ શત ? 4 જન, 1857થી 559. ાનયના વાગરાભની આઔલાની ણ રીધી શતી ? નાના વાશફ 560. ચફશાયભાા સલાતાતરમ વાગરાભની આઔલાની ણ રીધી શતી ? કાફયવવિશ 561. માા વાગરાભાયીઍ તાના શાથન તરલાયથી ાી ઔાઔા નદીભાા ધયાલી દીધ શત ? કાલયવવિશ 562. કયા યાજમના દતત તરન ઔાદી ઉયન શ અગરજઍ સલીામો ન શત ? ઝાાવી 563. નયના આઔલાન નાનાવાશફ શવાઍ વનમની આઔલાની ન વોી શતી ? તાતમા ન 564. ગજયાતભાા વાગરાભન આયાબ ણ મો શત ? અભદાલાદની 7ભી રશયી

ટડીઍ 565. ગજયાતભાા વાગરાભન આયાબ કયાય થમ શત ? જન, 1857ભાા 566. કયા ભની સતરીઐઍ તાના જાનની યલા માત વલના અગરજ રશયના તભાયાથી ફ દવાયાના

દલરાન ફિાવમ શત ? લાકય ભની સતરીઐઍ

567. દડવમફય 1858ભાા વનમ વાથ તાતમા ગજયાતના કયા તજલરાભાા ાદય દદલવ યામા શતા ? ાિભશાર 568. કાફયવવિશમા મતય કયાય થયા શત ા ? ઍવપરર, 1858ભાા 569. નાનાવાશફના અલવાન ઈ વારભાા થઈ શલાના ભનામ છ ? ઈ.વ. 1902ભાા 570. તાતમા ન કયા દદલવ પાાવી આલાભાા આલી શતી ? 18, ઍવપરર 1859ના દદલવ 571. તાતમા ઍ જીલનના અવતભ લો કયાા ઔાળમા શલાના ભનામ છ ? નલવાયીભાા 572. નાના વાશફ શવા બાલનઔય તજલરાના કયા ઔાભ લવલા મત શલાના ભનામ છ ? વળશયભાા





573. અગરજની ઈ નીવતન ાયણ રભાા બમ ઉબ થમ શત ? વાભાતજ સધાયાણાની 574. ઈ.વ. 1764ભાા ફવયના યદધભાા વલજમ ફાદ ઈસ ઇષનડમા ાનીન ઈ વતતા ભી શતી ? દીલાની 575. ઈ.વ. 1764ના ફવયના યદધ ફાદ ઈસ ઈષનડમા ાનીઍ ઈ નીવત અનાલી શતી ? વલસતાયલાદની 576. ઈ.વ. 1857ન સલાતાતરમ વાગરાભ ળર યલા ભા કય દદલવ વનવશવત યલાભાા આવમ શત ? 31, ભ 577. કાલયવવિશ કયા પરદળના જાઔીયદાય શતા ? જઔદીળયના 578. રકષભીફાઈ કયા પરદળના ભશાયાણી શતા ? ઝાાવીના 579. અગરજ અવધાયીઐના ભત મજફ 1857ના વાગરાભના આઔલાનભાા શરષટઠ સતરી નતા ણ શત ા ? યાણી રકષભીફાઈ 580. ાિભશારના મા રન વાગરાભ રઔબઔ ઍ લયવ સધી િાલ યહય શત ? નામડા

વાભાતજ વલજઞાન (ધયણ-6, 7 અન 8)

(વભશર પરશનતતય) 581. િાય લદભાા વોથી જના લદના નાભ જણાલ. ઋગલદ 582. નીિનાભાાથી કયા ઍ ઋવઍ ચફમાવ અન વતલજ નદી વાથ વાલાદ મો શત ? વલશવાવભતર ઋવ 583. કયા ઔાભના ર મતદશન કયભાાજ દપનાલતા શતા ? ઈનાભઔાભ 584. ઈણ જગમા સથની શલાભાા યશરા તાભાન અન બજની રાાફાઔાાની સસથવતન શા શલાભાા

આલ છ ? આફશલા

585. ગજયાતભાા વળમાાની ઋતભાા કય અગરજી ભદશન વોથી લધ ઠાડ યશ છ ? જાનયઆયી 586. ગજયાતના તભાભ વલસતાયભાા તાભાન કયા વભમઔાાભાા ઊચા યશ છ ? ભાિતથી ભ 587. ઉતતય ગજયાતની ફનાવ, વયસલતી અન રણ નદીઐન કયા નાભ ઐઓામ છ ? અત:સથ નદીઐ 588. ગજયાતના વોથી ભ ા ફાદયના નાભ જણાલ. ાડરા 589. ચછના અઓાતભાા જાભનઔય તજરાના મા ઍ ા ાવથી ભતી આતી ઐઈસ ય છીભાાથી ભતી

ાલ ભાછરી જલા ભ છ ? વય ન ા

590. ગજયાતન ભ ાબાઔન વલસતાય કયા દ ફાધભાા આલર છ ? ઉષટણ દ ફાધ 591. દાાતીલાડા મજના ગજયાતની ઈ ઍ નદી ઉય આલરી છ ? ફનાવ 592. નીિના ી ગજયાતના કયા ઍ તજલરાભાા ભનરલ જ ાઔર આલરાા છ ? ચછ 593. 120 વભી તથી લધ લયવાદલાા પરદળભાા કયા જ ાઔર આલરાા છ ? બજલાાા ાનઓય જ ાઔર 594. યણ અ ાલલા ભા ન દદલવ ઈ તાયીઓ ઉજલલાભાા આલ છ ? 17ભી જન 595. જમાા શાઓી વનબતમતાથી યશી ળ, તભના વાલધતન થઈ ળ અન જમાા વળાય ય પરવતફાધ શમ તલા

વલસતાયન શા શલામ છ ? અબમાયણમ

596. બાયતના વોથી જના પરાણી વાગરશારમ માા આલલા છ ? જનાઔઢ 597. યાવામચણ ઓાતય, ાિ, યાઔ, જ ાતનાળ દલાઐ ફનાલલાભાા નીિનાભાાથી કયા ઍ ઓવનજન

ઉમઔ થામ છ ? ચિયડી

598. ફનાવાાઠા તજલરાભાા યીછના અબમાયણમ કયા સથ આલલા છ ? જવય 599. ઈ.વ. લની 6ભી 7ભી વદીભાા ઉતતય બાયતભાા જ નાનાા-નાનાા યાજમ શતા ત કયા નાભ ઐઓાતા

શતા ? જનદ

600. ભભધમ વમદર તયપથી આલતા ઠાડા અન તપાની લન ગજયાત યથી વાય થામ છ તમાય ગજયાતના રા બાઔભાા થડ કણ લયવાદ થામ છ તન શા શલામ ?

ભાલઠા

601. લનમજીલ અન કદયતી વોદમતની જાલણી ભા સયચકષત યામરા વલસતાયન કયા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ?

યાષટરીમ ઉદયાન

602. નીિનાભાાથી કા ઍ યાજમ ઔણયાજમ તયી ઐઓાત ા શત ા ? લળારી 603. ગરાભ ાિમાતભાા ઐછાભાા ઐછા રા વભમ શમ છ ? વાત 604. તાલા ાિામતભાા ઐછાભાા ઐછા રા વભમ શમ છ ? ાદય 605. તજલરા ાિામતની વભમ વાખમા ઐછાભાા ઐછી રી શમ છ ? 31





606. તજલરા ાિામતના લશીલ ી લડાન કયા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? તજલરા વલાવ અવધાયી 607. ઔણયાજમઍ યિરા ઔણયાજમ વાકની વબા જ સથ મજાતી ત સથ કયા નાભ ઐઓાત ા શત ા ? વાથાઔાય 608. ગરાભ ાિામતભાા ની ચ ા ણી ઔાભના તભાભ ભતદાય ય છ ? વયાિની 609. જદી જદી ાિામતના વભાજના નફા લઔોની જરદયમાતની યજઆત ની વભકષ યલાભાા આલ છ ? વાભાતજ નમામ વવભવત વભકષ 610. ગરાભ ાિામત, તાલા ાિામત તજલરા ાિામતની ચ ા ણીભાા ઉભદલાયી યનાય નાઔદયની ઉભય

રા લતથી લધ જઈઍ ? 2

611. જ ઔાભના નોધામરા ફધા ભતદાય ગરાભાિામતના વભમ અન વયાિની વલાતનભત વાદઔી ય તલી ગરાભાિામતન લી ગરાભ ાિામત શલામ ?

વભયવ ાિામત

612. ગજયાતભાા ફાજયીના વોથી લધ ઉતાદન કયા તજલરાભાા થામ છ ? ફનાવાાઠા 613. ગજયાતભાા ડાાઔયના વોથી લધ ઉતાદન મા તજલરાભાા થામ છ ? ઓડા 614. ગજયાતન કય પરદળ ઉતતભ ાવના ઉતાદન ભા જાણીત છ ? ાનભ પરદળ 615. યાતાતતલ આધાયભાા નીિનાભાાથી ઈ ફાફતન વભાલળ થામ છ ? જણાલર તભાભ 616. ગજયાતની વોથી ભશતલની વવિિાઈ મજના ઈ છ ? નભતદા મજના 617. ગજયાતભાા ાડ ઉદયઔના ભશતલના નદર કા છ ? અભદાલાદ 618. ગજયાતભાા દધવાઔય ડયી કયાા આલરી છ ? ભશવાણા 619. ગજયાતભાા ળાત ભાછરીના તરની દયપાઈનયી કયાા આલરી છ ? લયાલ 620. લરવાડ નજી કયા સથ યાઔયવામણ ઉદયઔ વલસમ છ ? અતર 621. ારનય ઓાત ઈ ઍ દધની ડયી આલરી છ ? ફનાવ 622. ગજયાતભાા કયા સથ ય-લની વમલસથા યલાભાા આલર નથી ? િ ીરા 623. ગજયાતભાા આતયયાષટરીમ શલાઈભથ કયાા આલલા છ ? અભદાલાદ 624. કયા યાજાના વભમભાા ચરારવલતજઞ શભિાદરાિામત થઈ ઔમા શતા ? વવદધયાજ જમવવિશ 625. ગજયાતભાા યાણીની લાલ કયા સથ આલરી છ ? ા ણ 626. ા ણભાા યાણીની લાલના ફાાધાભ ણ યાવયા શત ા ? યાણી ઉદમભવતઍ 627. ગજયાતભાા વશસતરચરિઔ તાલ કયાા આલલા છ ? ા ણ 628. ગજયાતભાા િાલડા, વરાી અન લાકરા લાળના ળાવન દયવભમાન યાજધાનીના ળશય કા શત ા ? અણદશરય ા ણ 629. શભિાદરાિામ યિરા વમાયણગરાથના નાભ જણાલ. વવદધશભળબદાનળાવન 630. સરતાન અશભદળાશ ઈ વારભાા અભદાલાદ ળશય લવાવયા શત ા ? ઈ.વ.1411 631. ગજયાતભાા મકર ળાવનની ળરઆત ઈ વદીની ળરઆતભાા થઈ શતી ? 17ભી વદી 632. વરાી યઔભાા ગજયાતભાા કયા ધભતના અનમામીઐ લધાય શતા ? ળલ ધભત 633. ગજયાતભાા દવતિતયણ કયા સથ આલલા છ ? લડનઔય 634. બાયત કયા ફ ઉતતય અકષાાળ લચિ આલર દળ છ ? 70થી 370 635. બાયતના ભધમબાઔભાાથી કા ઍ વતત વાય થામ છ ? તવતત 636. ાછા પયતા ભવભી લનન વભમઔા જણાલ. એત ફય-નલમફય 637. નીિનાભાાથી ઈ ઍ નદીન ઉતતય બાયતની નદીઐભાા વભાલળ થામ છ ? બરહમતરા 638. નભતદા અન તાી નદી વશવભ તયપ લશીન કયા ભશાવાઔયન ભ છ ? અયફ વાઔય 639. શીયાકાડ મજના ઈ નદી ય આલરી છ ? ભશા નદી 640. રાય વયલય બાયતના કયા ઍ યાજમભાા આલલા છ ? આધરપરદળ 641. યાજસથાનભાા કા ઍ ઓાયા ાણીના વયલય આલલા છ ? વાાબય 642. વનઝાભ વાઔય વયલય કયા યાજમભાા આલલા છ ? આધરપરદળ 643. ધાતભમ ઓવનજભાા ઈ ધાતન વભાલળ થામ છ ? રાઈ 644. અધાતભમ ઓવનજભાા ઈ ઍ ધાતન વભાલળ થત નથી ? તાાબ ા 645. ઈળાન બાયતભાા શાડી, યાજમ આદાભાન અન વનફાય દદર વમશભાા કયા જ ાઔર આલરાા છ ? વનતમ રીરાા જ ાઔર





646. ઔાઔાના મઓવતરણભાા ફનલા જ ાઔર કયા નાભ જાણીત ા ફનયા છ ? સાદય લન 647. િીડના યવભાાથી શા ફનાલલાભાા આલ છ ? ાઈન 648. ગજયાતભાા કા ઍ વયલય દળવલદળના કષીઐ ભા જાણીત ા છ ? ન વયલય 649. ાનશા અબમાયણમ કયા યાજમભાા આલલા છ ? ભધમપરદળ 650. વોથી લજનદાય કષીના નાભ જણાલ. કયાડ 651. અદારતભાા વોથી નીિરી અદારત ઈ છ ? તાલા અદારત 652. યાજમની લડી અદારતન કયા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? શાઈ ત 653. ગજયાતભાા યાજમની લડી અદારત કયા ળશયભાા આલરી છ ? અભદાલાદ 654. લાકરા લાળના છલરા ળાવના નાભ શા શત ા ? યણદલ 655. વવદધયાજ જમવવિશ પરજાની ભાઔણી સલીાયીન તાના યાજમભાાથી કય લય નાબદ મો શત ? માતરાલય 656. તાના વ ભા લીર યનાય વમસતતન શા શલામ ? અવીર 657. ભન, જભીન અનમ વાવતત અઔન વલલાદ લ વલલાદ ઔણામ ? દીલાની 658. રીવન ગનાની પરથભ જાણ થામ તમાય ત રીવ સ ળનભાા શા નોધ છ ? FRI

659. નમામતાતરના પરતી શા છ ? આસ ીન નાભની દલી 660. ાચણતના યદધભાા ફાફય વાભ ની શાય થઈ શતી ? ઈબરાશીભ રદીની 661. મકર વભમભાા વયાયના ાવલબાઔન કયા નાભ ઐઓલાભાા આલતા શત ા ? યઔણા 662. મકર ાભાા ભશસર વમલસથાન વલોચિ અવધાયી કયા નાભ ઐઓાત શત ? દીલાન 663. મકર ાભાા ફાદય, જાત, શડીઐના વનમાતરણ તથા તન ા દાણ લસર રનાય કયા નાભ ઐઓાત

શત ? ભીયફશાય

664. ળયળાશ જભીન ભશસરના દયન ઠ ની ાવ તમાય યાવમ શત ? ડયભર 665. ભશાયાણા પરતાના કડાના નાભ શા શત ા ? િત 666. બાયતભાા આળય રા ા ર ઓતીના વમલવામ વાથ વાામરા છ ? 70% 667. િભાવાભાા જમાા ાણીન વાગરશ થત શમ તલી નીિાણલાી જભીનભાા ાણી સાઈ ઔમા ફાદ જ

ઓતી યલાભાા આલ છ ત ઓતીન કયા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? સી ઓતી

668. બાયતના કયા ઍ યાજમન કઉન બાડાય શલાભાા આલ છ ? ાજાફ 669. નીિનાભાાથી કયા ઍ ઉદયઔન વભાલળ કદ ય ઉદયઔભાા થામ છ ? અઔયફતતી ફનાલલી 670. લતતભાનતરભાા લયાત ાઔ કયાા ફન છ ? ભધમપરદળના નાનઔયભાા 671. બાયતભાા રાવ-ઉદયઔના વતા તયી ના નાભ જાણીત ા છ ? જભળદજી તાતા 672. બાયતન વોથી ભ ધયીભાઔત કયા ફ સથન જડ છ ? લાયાણવીથી નમાકભાયી 673. ઈગરનડના યાજાના પરવતવનવધ તયી શદનવ અન વય ૉભવય ના વભમઔાાભાા બાયત આવમા શતા

? જશાાઔીય

674. ભશરના ફાાધનાય તયી ઇવતશાવભાા કયા ઍ યાજલીના નાભ જાણીત ા છ ? ળાશજશાા 675. ઑયાઔઝફની વાકચિત નીવત કયા ળાવનના અત ભા જલાફદાય ફની શતી ? મકરળાવન લાળ 676. ળાાશાયી ઓાદયવાભગરી ઉય કયા યાઔના ચિહન શમ છ ? રીર 677. ‘ઢાઈ દદન ા ઝોડા’ના વનભાતણ ણ યાવયા શત ા ? કતબદદીન ફ 678. વલસતાયની દષષટ ઍ દવનમાન વોથી ભ દળના નાભ જણાલ. યવળમા 679. ભયાઠા યાજમના સથા ણ શતા ? વળલાજી 680. બાયતભાા ઓતદાળની તમાય થતી લસતઐ ય કય ભાો રઔાડલાભાા આલ છ ? ઍઔભાતન 681. વનાિાાદીની ફનાલ ન પરભાચણત યલા કય ભાો લયામ છ ? શરભાત 682. બશદશવયના ભાદદય ફીજા કયા નાભ ઐઓામ છ ? યાજશવય ભાદદય 683. ભશાયાષટરના કા નતમ પરખમાત છ ? રાલણી 684. શભીયન કયા વયલયભાા ર નોાકયભાા યશ છ ? દાર





685. ભશાયાષટરના વાત દવાયા કયા નલા વલિાયન ઉદમ થમ શત ? ભાનલલાદી 686. અભદયાના મ ળધના નાભ શા શત ા ? અભદયઔ લસિી 687. ભસતવભાાથી કા વતત વાય થામ છ ? તવતત 688. નડાના યાષટરીમવકષ કા છ ? ભર 689. કય દળ ઑદયચઔ કષતર વલશવભાા પરથભ સથાન ધયાલ છ ? ય.ઍવ.ઍ. 690. સ ચય એપ ચરફ ી કયા ળશયભાા આલલા છ ? નયમૉત 691. ઈ ઍ નદી વલશવભાા વોથી લધ ાણી ધયાલ છ ? ઍભઝન 692. કય દળ ‘વયલયના દળ’ તયી ઐઓામ છ ? દપનરનડ 693. તયણતયન ભ ગજયાતભાા કયા તજલરાભાા બયામ છ ? સયનદરનઔય 694. ‘લદ તયપ ાછા લ’ન ફધ ણ આપમ શત ? સલાભી દમાનાદ વયસલતી 695. ‘ઊઠ જાઔ અન ધમમ પરાનસપત સધી ભાડયા યશ’ના સતર ણ આપયા શત ા ? સલાભી વલલાનાદ 696. CNGના રા નાભ શા છ ? Compressed natural gas

697. દશિદી યાષટરીમ ભશાવબા (ૉગરવ)ના પરથભ અવધલળન ઈ.વ. 1885ભાા કયા મજાયા શત ા ? માફઈ 698. ઈ.વ. 1971ભાા રતતાભાા બયામરા ૉગરવના અવધલળનભાા વો પરથભ ભદશરા પરમઓ તયી ની

વાદઔી યલાભાા આલી શતી ? ઌની ફવન

699. નીિનાભાાથી ઍ ાશવાતમ યાતતલવલદદના નાભ જણાલ. વનિઔશાભ 700. બાયતભાા વલોચિ અદારતન પરાયાબ કયાયથી થમ શત ? 28 જાનયઆયી, 1950 701. અવશાય આદરનની ળરઆત ભશાતભા ઔાાધીઍ ઈ ઉાવધ તમાઔીન યી શતી ? વય દશનદ 702. B.P.L. ઍ ર................. Bellow poverty line 703. ‘ભાનલ અવધાય દદન’ ઈ તાયીઓ ઉજલલાભાા આલ છ ? 10 દડવમફય 704. બાયતભાા વતીપરથા ય પરવતફાધ મત ામદ ણ કડય શત ?? રૉડત વલચરમભ ફષન િ 705. 19ભી વદીભાા બાયતભાા વાભાતજ-ધાવભિ સધાયણાનાા આદરનના પરથભ જમવતધતય ણ શતા ? યાજા યાભભશનયૉમ 706. આમતવભાજની સથાના ણ યી ? દમાનાદ વયસલતીઍ 707. દમાનાદ વયસલતીઍ કય ગરાથ રખમ શત ?? વતમાથત પરાળ 708. ‘ાિભશાર બીર વલાભાડ’ની સથાના ણ યી શતી ? ઠકકયફાાઍ 709. અરીઔઢભાા મસસરભ ૉરજની સથાના ણ યી ? વય વમદ અશભદઓાન 710. વતમળધ વભાજના સથા ણ શતા ? જમવતફા ફર 711. નીિના ી કયા લાયથી ઌવવડન લયવાદ થામ છ ? નાઈરવ એતવાઈડ 712. લાતાલયણભાા કય લાય લધલાથી ગરફર લવભિઔની વભસમા ઊબી થામ છ ? ાફતન ડામતવાઈડ 713. લાતાલયણના ઐઝન સતયન વોથી લધ નળાન યત લાય કય છ ? GFC

714. વલશવભાા આધવન યાષટરલાદન વોપરથભ ઉદબલ કયાા થમ શત ? યયભાા 715. ‘બાઔરા ાડ અન યાજ ય’ઍ નીવત ણ અભરભાા મી શતી ?? લાઈવયમ રૉડત ઝતન 716. જશારલાદના મખમ નતા ણ શતા ? રભાનમ દ 717. નીિના ી ણ ‘ળય-ઍ-ાજાફ’ તયી જાણીતા ફનમા શતા ? રારા રજતયામ 718. ઈ કાાવતભાાથી બાયતન સલતાતરતા, વભાનતા અન ફાધતલની બાલનાની પરયણા ભી શતી ?? ફરાનવની 719. દશિદી યાષટરીમ ભશાવબાના પરથભ અવધલળનના પરમઓ ણ શતા ? વમભળિાદર ફનયજી 720. નીિના ી ણ ભલાલાદી નતા ન શતા ? રભાનમ દ 721. કયા વનવતત અગરજ અવધાયીના પરમતનથી દશિદી યાષટરીમ ભશાવબાની સથાના થાઈ શતી ?? ઍ.ઐ. હયભના 722. ‘સલયાજ ભાય જનભવવદધ શ છ અન હા ત ભલીન જ જ ાીળ’ આ ભાતર ણ આપમ શત ? રભાનમ દ 723. ‘આઝાદ દશિદ પજ’ની યિના ણ યી શતી ? પ ન ભશનવવિઔ 724. સબાિાદર ફઝ કય કષ સથાપમ ? પયલડત બર 725. સબાિાદર ફઝ આઝાદદશિદ પજન કા સતર આપયા ? ‘િર દદલશી’





726. ‘1857 : બાયતન પરથભ સલાતાતરમવાગરાભ’ નાભના સત ણ રખયા શત ા ? વલનામ દાભદય વાલયય 727. બાયતભાા કાાવતયી પરવવતતની ળરઆત ણ યી શતી ? લાસદલ ફલાત પપઍ 728. બાયતભાા વલદળી ાડની શી વોપરથભ ણ યી શતી ? વલનામ દાભદય વાલયય 729. ‘વભતરભરા’ નાભની વાસથા ણ સથાી શતી ? વલનામ દાભદય વાલયય 730. કયા કાાવતલીય પરવતજઞા રીધી શતી ‘હા જીલત જીલ અગરજ વયાયના શાથભાા ડાઈળ નદશ.’ િાદરળઓય આઝાદ 731. વલદળભાા બાયતન વતરયાઔ યાષટરધલજ ણ પયાવમ શત ? ભડભ ાભાઍ 732. રાડનભાા ‘ઈષનડમન શભરર વવામ ી’ની સથાના ણ યી શતી ? શમાભજી કષટણલભાતઍ 733. વલશવભાા વલસતાયની દષષટ ઍ બાયત રાભા કભ છ ? વાતભા 734. લસતીની દષષટ ઍ કય દળ વલશવભાા પરથભ સથાન છ ? િીન 735. બાયતભાા કયા યાજમભાા વાકષયતાન દય વોથી ઐછ છ ? ચફશાય 736. ગજયાતભાા કય તજલર વોથી લધાય લસતી ધયાલ છ ? અભદાલાદ 737. ગજયાતની રા ા લસતી ગરામમ વલસતાયભાા યશ છ ? 62% 738. બાયતભાા કા યાજમ વોથી લધ જાવત-પરભાણ (sex-ratio) ધયાલ છ ? યર 739. જચરમાાલારા ફાઔ કયા ળશયભાા આલર છ ? અમતવય 740. લલરબબાઈ ર કયા વતમાગરશની આઔલાની સલીાયી શતી ? ફાયડરી 741. ઔાાધીજીઍ અભદાલાદભાા વો પરથભ કયા આશરભની સથાના યી શતી ?? વતમાગરશ આશરભની 742. બાયતભાા ફધાા જ યાજીમ વાઔઠનઍ વામભન વભળનવન ફદશષટાય મો ાયણ .......... તભાા ઍ ણ બાયતીમ

પરવતવનવધ ન શત. 743. ચબરદ ળ ળાવન વાભ વભગર બાયતન શર વાકત કય શત ? યૉર ઌત વતમાગરશ 744. કયા વતમાગરશથી દળન લલરબબાઈ ર જલા વનષટઠાલાન અન વભવિત નતા ભળમા ? ઓડા વતમાગરશથી 745. ઓડા વતમાગરશ (1917-1918)ના સાન ણ વાબાળયા શત ા ? ઔાાધીજીઍ 746. ઔાાધીજીઍ િાાયણના કયા ઔાભભાા યશીન િાાયણની તીનદઠમા પરથા વાભ રડત િરાલી શતી ? ભતીશાયી 747. કયા વતમાગરશની વપતા છી લલરબબાઈ રન ‘વયદાય’ના ચફરદ ભળયા શત ા ? ફાયડરી 748. સલતાતર બાયતના ફાધાયણન ઈ તાયીઓ અભરભાા મલાભાા આવયા ? 26 જાનયઆયીઍ 749. ઈ.વ. 2009થી વળકષણ અઔ કય ામદ અભરભાા આવમ છ ? R.T.E.

750. ગજયાતભાા ઔયીફીયઓા નીિ જીલતા ર રા ા છ ? 14/7% 751. રા લતથી લધ ઉભયના યજઔાય વલનાના રન ફાય ઔણલાભાા આલ છ ? 18 752. નદરીમ રાાિરશવત વલયધી બયયની સથાના કયાય યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1964ભાા 753. બાયત વયાય વલવલધ સતય ભરષટરાિાય યલા કયા લતથી ામદાની જઔલાઈ યી છ ? ઈ.વ. 1988ભાા 754. નીિનાભાાથી જાશય કષતરન ઉદયઔ મ છ ? ચબરાઈ સ ીર પરાન 755. નીિનાભાાથી ઈ આવથિ પરવવતત પરાથવભ કષતરની પરવવતત છ ? કવ 756. વાયતત વાશવ ઍ ઈ પરદકમાન ઍ બાઔ છ ? ઓાનઔીયણ 757. નીિના ી ઈ ાનીઍ વલશવસતયનાા ફજાયભાા તાના સથાન જભાવયા છ ? ઍવળમન ઈન વ 758. વલશવ વમાાય વાઔઠન (WTO)ની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1995ભાા 759. વવલનમ ાનનબાઔની રડત અનલમ ઈ ક ના ફની શતી ? દાાડીકિ 760. ઔાાધીજીઍ ઈ ઔભજી દયદભા6 શાજયી આી ? ફીજી 761. ઔભજી દયદ કયા સથ મજાઈ શતી ? રાડન 762. ઔાાધીજીઍ વમસતતઔત વતમાગરશી તયી ની વાદઔી યી ? વલનફા બાલની 763. ‘યઔ મા ભયઔ’ સતર ઔાાધીજીઍ ઈ રડતભાા આપયા શત ા ? ‘દશિદ છડી’ની 764. ચબર નના કયા લડ પરધાન દશિદન વાણત સલળાવન આલાની જાશયાત યી શતી ? ઌ રીઍ 765. લિઔાાની વયાયના લડાપરધાન ણ ફનમા શતા ? ાદડત જલાશયરાર નશર 766. વલશવવાસથા યિલાન વલિાય વોપરથભ ણ યજ મો શત ? વડર વલલવન





767. દય લ કયા દદલવન ‘ય.ઍન.ડ.’ તયી ઉજલલાભાા આલ છ ? 24 એત ફય 768. વાયતત યાષટર (ય.ઍન.)ની સથાના કયાય થઈ શતી ? 24 એત ફય, 1945ના યજ 769. ‘વલશવ આયગમ વાઔઠન (WHO)’ના લડા ભથ કયાા આલલા છ ? જીવનલાભાા 770. વલશવફ (IBRD)ના લડા ભથ કયાા આલલા છ ? લૉવળિગ ન (ડી.વી.)ભાા 771. યવનવપ (UNICEF) ના લડા ભથ કયાા આલલા છ ? નયમૉતભાા 772. યનસ (UNESCO) ના લડા ભથ કયાા આલલા છ ? દયવભાા 773. આતયયાષટરીમ ભજય વાઔઠન (ILO)ના લડા ભથ કયાા આલલા છ ? જીવનલાભાા 774. બાયતના બાઔરા ાડલાન વનણતમ ણ મો ? ઈગરનડની ારતભન 775. બાયતના પરથભ લડા પરધાનન શદદ ણ વાબાળમ ? ાદડત જલાશયરાર નશરઍ 776. સલતાતર બાયતના પરથભ ઔલતનય જનયર તયી ન નીભલાભાા આવમા ? રૉડત ભાઉન ફ નન 777. ફાધાયણવબાની યિના કયાય યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1946ભાા 778. ફાધાયણવબાના પરમઓ તયી ન ચ ા લાભાા આવમા ? ડૉ. યાજનદરપરવાદન 779. બાયતના પરથા યાષટરપરમઓ ણ શતા ? ડૉ. યાજનદરપરવાદ 780. સલતાતર બાયતના છલરા ઔલનતય જનયર ણ શતા ? િકલતી યાજઔારાિાયી 781. ‘યાજમ નયયિના ાિ’ના અધમકષ ણ શતા ? પઝરઅરી 782. ભશાગજયાત િલના નતા ણ શતા ? ઈનદરાર માચજઞ 783. ગજયાત યાજમના પરથભ મખમભાતર ણ શતા ? ડૉ. જીલયાજ ભશતા 784. આદફરાભાા કય લતત વોથી ઊિ છ ? દચરભાનજાય 785. આદફરાની રઔબઔ ભધમભાાથી કા અકષાાળવતત વાય થામ છ ? વલષલવતત 786. આદફરાની ઈ નદી વલશવભાા વોથી રાાફી છ ? નાઈર 787. આદફરાભાા કયા ાન ‘રવલિઔન ા’ શ છ ? ઝાાઝીફાય 788. વલશવભાા કા વયલય ભીઠા ાણીના વોથી રાાબ ા વયલય છ ? ાાઔાવના 789. ઓફયકા કયા દળભાા આલર છ ? ાદસતાન 790. લસતી અન દની દષષટ ઍ દવનમાન વોથી ભ ઓાડ કય છ ? ઍવળમા 791. ઍવળમાન કય લતત દવનમાન વોથી ઊિ લતત છ ? દશભારમ 792. દવનમાભાા વોથી લધાય ઠાડી કયા ળશયભાા ડ છ ? લઓોમાનસ 793. ઍવળમાની વોથી રાાફી નદી ઈ છ ? માાઔતવ 794. બાયતભાા વાભાતજ વલજઞાનન ખમાર વો પરથભ ઔાાધીજીઍ કયા વળકષણભાા સષટ મો શત ? બવનમાદી વળકષણ 795. વાભાતજ વલજઞાનભાા નીિનાભાાથી ન વભાલળ થત નથી ? ભસતયળાસતર 796. વમસતતન વભાજભાા યશીન વાયી યીત જીલન જીલલાની વલદયા ળીઓલત વલમ કય છ ? વાભાતજ વલજઞાન 797. વાભાતજ વલજઞાનના વળકષણની આલશમતા ભા ઈ તરણ ફાફત ભશતલની છ ? જણાલર તભાભ 798. શતરકષી વળકષણના પરિાય ણ શતા ? ડૉ. ફનજભીન બલભ 799. બાલાતભ કષતરભાા કયા શતઐન વભાલળ થત નથી ? જઞાન 800. વલદયાથી વાભાતજ વલજઞાનન રઔતી ફાફતના જઞાન પરાપત ય તન ા અચકષત લતતન દયલતતન જણાલ. ખમાર વાલનાઐની માદી

આ 801. વાભાતજ વલજઞાનના વળકષણ દવાયા ભાનવવ ળસતતઐના વલાવ ભા ન ઈ ઍ વલવળષટ શત જણાલ. વભસમા-ઉરની ળસતત વલવ 802. ભાઈક ીચિિઔના મખમ રા તફકકા શમ છ ? ાાિ 803. અધમમનભાા અધમતાની તતયતાન વનમભ કયા ઍ ભનલજઞાવન આર છ ? થનતડાઈ 804. નીિ જણાલરા પરશન ી સલરની દષષટ ઍ તન પરશન જણાલ. શત પરશન 805. નીિ જણાલર દધવતઐ ી ઈ ઍ જ વલદયાથીન રઔતી દધવતના નાભ જણાલ. સલાધમામ દધવત 806. રચઓત આધાયભાા ળાન વભાલળ થામ છ ? તામરતર 807. લાતાતથન દધવત ભ ા બાઔ ઈ કષાઍ લધ ઉમઔી નીલડ છ ? પરાથવભ કષાઍ





808. વતશાવવ ક નાઐન વભમ પરભાણ વનવશવત સરભા અનવાય વનવશવત વભમઔાા પરભાણ યજ યતી યઓાન શા શલામ ?

વભમયઓા

809. થલીની પરવતકવત ન શલામ ? થલીના ઔાન 810. પરાકવત નળાભાા કયા ઍ નળાન વભાલળ થામ છ ? ભષટઠ 811. નીિનાભાાથી ઈ ઍ વમસતત શદદાની રઍ વાભાતજ વલજઞાન ભાડના વભમ ફન છ ? ળાાના આિામત તયી 812. પરલાવ દવાયા વલદયાથીઐભાા ઈ ળસતતન વલાવ થામ છ ? અલરન ળસતત 813. વાભાતજ વલજઞાન ઓાડના કષતરપ આળય રા િયવ ફ ના શવા જઈઍ ? 1000થી 1200 814. ાઠયસતના ફાહય રકષણભાા ળાન વભાલળ થામ છ ? સતની દિભત 815. કયા ઍ વળકષણળાસતરીઍ વળકષણભાા વોપરથભ અનફાધન વલિાય યજ મો શત ? શફત સનવય 816. વલદયાથીઐના અભમાવભાા આલતી કષવતઐન ાયઓલાના લજઞાવન પરમતનન શા શલામ ? વનદાનામત 817. વળકષણકષતર દકમાતભ વાળધનન વો પરથભ વલિાય ણ યજ મો શત ? ડૉ. સ ીપન યઍ 818. વલમના વલમાાઔની ઍભાતર સચિ ઍ ર........... ાઠયકભ 819. અભમાવકભભાા નદરસથાન ણ શમ છ ? વલદયાથી 820. વાભાતજ વલજઞાનના અધમાનામતભાા ઉમઔી થઈ ળ તલી વનદરીમ દધવતન ઉમઔ કયા

વળકષણળાસતરીઍ ઈવતશાવ વળકષણ ભા અઔીાય મો શત ? સ રૉજી

821. અભદયાના કયા ભનલજઞાવન વાાસકવત યઔ દધવતના પરણતા ભનામ છ ? સ નરી શર 822. પરાકવત નળાભાા ળાન વભાલળ થત નથી ? ઓનીજ 823. વતશાવવ ક ના ફનાલની ળરઆત અન અત લચિ જ વભમઔા યશર છ તન શા શલામ ? વભમના પરભાણ 824. નળાભાા લતત દળાતલલા ભા કયા યાઔન ઉમઔ યલાભાા આલ છ ? થથઈ 825. રચઓત નોધ ળર થઈ ત શરાાની આધાયવાભગરીભાા ળાન વભાલળ થામ છ ? સથાતમન 826. કયા પરાયના પરશનના મલમાાન ખફ જ આતભરકષી ફની જામ છ ? વનફાધ પરાયના પરશન 827. વલદયાથીઐભાા જઞાન પરાનસપતન શત વવદધ થામ ત નીિનાભાાથી કા લતતન દયલતતન જલા ભી ળળ ? જ ત ક નાની શી જણાલી

ળળ 828. નીિ જણાલર દધવતઐ ી ઈ દધવત ભાતર વળકષ નદરી દધવત છ ? વમાખમાન દધવત 829. યાતાતતલ આધાયભાા નીિનાભાાથી ઈ ફાફતન વભાલળ થત નથી ? અચબરઓ 830. ક નાના વભમની વબાનતા વલવાલલા ભા વલદયાથીઐભાા નીિનાભાાથી કયા ોળલમન વલાવ થલ

જરયી છ ? વભમયઓા દયલી

831. નળાભાા ઉયના બાઔની દદળા ઍ ઈ દદળા દળાતલ છ ? ઉતતય 832. વાભાતજ વલજઞાનના આધમાન ામત ભા નીિનાભાાથી કયા વાદબત સતન તભ ઉમઔ યળ ? મજના 833. નળાભાા લયાત રીર યાઔ............દળાતલલા ભા થામ છ ? ભદાન વલસતાય દળાતલલા 834. ‘વલદયાથીઐ યાષટર, વલશવના વાાસકવત અન વાભાતજ લાયવાન જણ’ આ વાભાનમ શતન નીિનાભાાથી

કયા પરાયન વાભાનમ શત શી ળામ ? જઞાન

835. યજફયજના ઈવતશાવના વળકષણ ભા .......................ઍ ઉમઔી ળકષચણ ઉયણ છ. વભમયઓા 836. વાભાતજ વલજઞાન વમસતતભાા...................વલવાલલાભાા વશામર થામ છ. વાભાતજ વલાવ 837. નળાની નીિના બાઔની દદળા ઍ ઈ દદળા દળાતલ છ ? દચકષણ

પરયણ-2

બાયતભાા ચબરદ ળ ળાવનન પરબાલ અન યાષટરલાદી આદરન 838. બાયતભાા લાય ભા વોપરથભ ઈ યયવમન પરજા આલી ? ટતઔીઝ 839. મસસરભ વભાજની સધાયણા ભા ના ામત ણ ળર ય શત ા ? વય વમદ અશભદ 840. ઈ.વ. 1453ભાા તત મસસરભઍ યા આતયયાષટરીમ ભથ જીતી રીધા શત ા ? ૉનસ ષન નર 841. બાયતભાા વલદળી પરજાઐ લચિ ઓરામરા વતતાવાકતભાા ણ વલોયી ફનયા શત ા ? અગરજ 842. અગરજઍ તાના લાયીભથ માા સથાપયા શત ા ? સયત





843. ચબરદ ળયન ચફશાય, ફાઔા અન ઐદયસવાભાા દીલાની શકક ભતાા ઈ દધવત દાઓર થઈ ? દધદવમઓી ળાવન 844. ઈ.વ. 1612ભાા મકર ળશનળાશ જશાાઔીય ાવ વોપરથભ આલનાય અગરજ પરવતવનવધના નાભ આ. વય ભવ ય 845. બાયતભાા વોપરથભ યરભાઔતની ળરઆત................ માફઈથી થાણા 846. વતીપરથા ય પરવતફાધ મતત ામદ કડનાય ણ શત ા ? વલચરમભ ફષન 847. બાયતભાા વશામાયી મજના દાઓર યનાય ણ શત ા ? જનયર લરસરી 848. માફઈ, ભદરાવ અન રાતા જલાા ભશાફાદયઍ મા યઔના વનભાતણ છ ? ચબરદ ળ યઔ 849. રૉડત ભરના પરમાવથી બાયતભાા ઈ બાાના વળકષણન પરાયાબ થમ ? અગરજી 850. નમામ અન રીવ ઓાતાભાા સધાયા યી ણ ફાધાયણીમ પયપાયની પરદકમા યી યી ? રૉડત લરસરીઍ 851. મસસરભ વભાજસધાયણાના ામત ણ આયાભયા ? વય વમદ ઍશભદ 852. આદદલાવી વભાજન સધાયલાના ામત ણ ય ? ઠકકયફાા 853. ‘સલયાજ ભાય જનભવવદધ શ છ અન તન રઈન જ હા જ ાીળ’ સતર ણ આપયા શત ા ? ફાઔાઔાધય દ 854. ‘બલાની ભાદદય’ નાભના સતભાા કાાવતાયી મજના રઓનાય ણ શત ા ? અયવલિદ ક 855. ઔાાધીજીઍ ભશનરાર ાડયાન યા ઉનાભ આપયા શત ા ? ડાઔી િય 856. મસસરભ રીઔની સથાનાની ાશવતભવભાભાા ઈ.વ. 1906ભાા યા વાભરન ડલા છ ? વવભરા 857. નભતદા નજી િાાદદ યનાી ાવ ઈ વલદયારમની સથાના યલાભાા આલી શતી ? ઔાઔનાથ વલદયારમ 858. જભતનીભાા દશનદ યાષટ ીમ સલમાવલ દની યિના ણ યી શતી ? િા યભણ વલરાઈ 859. જચરમાાલારા ફાઔની વબાભાા ઔીફાય યાલનાય......... જનયર ડામય 860. મસસરભ રીઔના વલવધવયના પરથભ અવધલળન મા ળશયભાા મજાયા શત ? અમતવયભાા 861. તાની વશીલાી વનાની ટટી યવળમાના ઝાયન ણ ભરી શતી ? યાજા ભશનદર પરતા 862. જચરમાલારા ફાઔ મા ળશયભાા આલર છ ? અમતવયભાા 863. વભગર બાયતભાા 19 ઐત ફય, 1919ન દદલવ મા દદલવ તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? ચઓરાપત દદલવ 864. અગરજઍ બાયતભાા રઔબઔ રા લત સધી લાયી ાની તયી ામત ય શત ા ? 150 865. પરાિીન વભમથી જ બાયતનાા ઔાભડાા લાા શતાા ? સલાલરાફી 866. ળરઆતભાા ઈસ ઈષનડમા ાનીના લાયી અવધાયીઐના મખમ ામ શત ા ? ભશસર ઉકયાલલાના 867. તીના સરતાનન દ યલાથી બાયતના મસસરભન બાય આકાત રાગમ, ાયણ ... અગરજના ાયણ ઔાભડાાના

ગશઉદયઔ ડી બાાગમા. પરયણ-3

સલાતાતરમપરાનસપત તયપ પરમાવ 868. વાઈભન વભળનના અધમકષના નાભ આ. જશૉન વાઈભન 869. કાાવતાયીઐઍ રારા રજતયામના મતયન ફદર રલા ભા ની શતમા યી શતી ? જશૉન વોડવત 870. સલયાજ કષના નતા ણ શતા ? ચિતતયાજનદાવ 871. ૉગરવ ણત સલયાજન ઠયાલ ના પરમઓદ યજ મો ? જલાશયરાર નશર 872. બાયતની પરજાન “યઔ મા ભયઔ રદન આઝાદી ર શી યશઔ”ના સતર ણ આપયા શત ા ? ઔાાધીજી 873. પરથભ વમસતતઔત વતમાગરશીના નાભ આ. વલનફા બાલ 874. દાાદીકિની તરના ભશાચબવનષટકભણ વાથ ણ યી શતી ? ભશાદલબાઈ 875. બાયતના છલરા લાઈવયમના નાભ આ. રૉડત રાઈલ 876. આઝાદી વભમ બાયતના નલાફ લડાપરધાન ણ શતા ? વયદાય ર 877. ‘આઝાદ દશિદ યદડમ સ ળન’ની સથાના ણ યી શતી ? સબાિાદર ફઝ 878. સલતાતર બાયતના પરથભ દશિદી ઔલનતય જનયર તયી................ વી. યાજઔારાિામત 879. મસરીભ રીઔના નતા............... ભશાભદઅરી ઝીણા 880. આઝાદ દશિદ પજના લડા ભથ કયાા શત ા ? યાગન 881. ઇષનડમન ઇષનડનડનવ રીઔના પરમઓ તયી ની લયણી થઈ શતી ? સબાિાદર ફઝ





882. ‘યઔ મા ભયઔ’ સતર ણ આપયા શત ા ? ભશાતભા ઔાાધી 883. ણત સલયાજમની પરવતજઞા ઈ નદીના ત રલાભાા આલી ? ઔદાલયી 884. પરજાવતતા દદન મા દદલવ ઊજલલાભાા આલ છ ? 26 જાનયઆયી 885. ‘દશિદ છડ’ િલ ઈ વારભાા ળર થઈ શતી ? ઈ.વ. 1942 886. ‘એઔષટ દયઓાસત’ ણ યજ યી શતી ? ચરનચરથઔ 887. સ પડત દકપવન બાયત ભરનાય ઇગરનડના લડાપરધાનના નાભ આ. વલનવન િચિિર 888. ‘આઝાદ દશિદ પજ’ના લડા ભથ વવિઔાયથી કયાા ઓવડાયા ? યાગન 889. ચબરદ ળ રશયઍ બાયતભાાથી કયય વલદામ રીધી ? ઈ.વ. 1948 890. પયલડત બરની સથાના ણ યી શતી ? સબાિાદર ફઝ 891. બઔતવવિશ, સઓદલ અન યાજગરન પાાવીની વજા યાઈ ત વ મા નાભ પરખમાત ફનમ શત ? રાશય ડમાતર 892. બાયતન આઝાદી ભી ત વભમ બાયતભાા રાા દળી યાજમ શતાા ? 562 893. ણત સલયાજમપરાનસપતન વાકત મા વતમાગરશથી ળર થમ ? ફાયડરી વતમાગરશ 894. સબાિાદર ફઝના વતાના નાભ શા શત ા ? જાનીનાથ 895. સબાિાદર ફઝ ફાઔાી બાાભાા યા વાપતાદશ ળર ય શત ા ? ફાઔરયાથા 896. જભતનીભાા સબાિાદર ફઝ ન ભી બાયતની આઝાદી અઔ વવલસતય લાતિીત યી ? દશ રય 897. ના નતતલ શઠ ‘ઝાાવીની યાણી રકષભીફાઈ’ ચબરગરડ સતરીઐની ણ ફનાલલાભાા આલી ? નતર રકષભી

પરયણ-4 1945 છીના વલશવ – 1 898. ઈ.વ. 1955ભાા ફાનડાઔ દયદ મા દળભાા બયાઈ શતી ? ઇનડનવળમાના 899. આજ આવથિ દષષટ ઍ યયના વોથી ળસતતળાી યાષટર યા છ ? જભતની 900. વવલમત યવનમનના મા રશય લત જભતની ય રશયી ફજ જભાવમ ? યડ આભી 901. ફાનડાઔ દયદભાા રા દળઍ શાજયી આી શતી ? 29 902. ફીજા વલશવયદધ છી વલશવળાાવત અન યાષટર યાષટર લચિ વશાયના પરતી વભાન ઈ વાસથાન ઉદબલ

થમ ? વાયતત યાષટર

903. વલશવ વાસથાના ફાધાયણન આઓયી સલર આલા ભા ઍ આતયયાષટરીમ દયદ મા નઔયભાા ફરાલલાભાા આલી શતી ?

વાનફરાસનવસ

904. ‘ના ’ની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1949 905. જભતનીના ા નઔયના નાભ આ. ફચરિન 906. વામમલાદી-વભાજલાદી દળન લા દળ શલામ ? ફીજા વલશવના દળ 907. ઈ.વ. 1854ભાા ઇગરનડ અન અભદયાઍ યિલા વાઔઠન.............. વીઆ 908. વવલમત યવનમન ઈ વારભાા અણ અઓતય મો શત ? ઈ.વ. 1949 909. 6 એઔષટ 1945ના યજ અભદયાઍ જાાનના મા ળશય ય અણફૉમફ પકય શત ? દશયળીભા 910. ઈ.વ. 1950ભાા મા ઓાડભાા વાસથાનલાદન આયાબ થમ ? આદફરા 911. લૉવો યાય ઈ વલિાયવયણી ધયાલનાય દળના જથ શત ા ? વામમલાદી 912. વાયતત યાષટરની સથાના થઈ ત વભમ અભદયાના યાષટરપરમઓ ણ શતા ? ટભન 913. ઈ.વ. 1949ભાા ના નતતલ શઠલ િીનભાા વામમલાદી કાાવત થઈ શતી ? ભાઐ-તવ-તાઔ 914. ઈ.વ. 1949ભાા નધયરનડની ધવયીભાાથી મ દળ મતત થમ શત ? ઇનડનવળમા 915. મા દળ ળયણાઔવત સલીાયતાા ફીજા વલશવયદધન અત આવમ શત ? જાાન 916. ભધમલતના દળભાા ની પરયણાથી ‘વન ’ જથ યિાયા ? ઇગરનડ 917. લત જભતનીભાા વામમલાદી કષની ‘ઠતી વયાય’ ણ સથાી શતી ? વવલમત યવનમન 918. ઍવળમા, આદફરા અન રદ ન અભદયાના નલદદત વલાવળીર દળ મા નાભ ઐઓામ છ ? ફીજા વલશવના દળા 919. જભતનીના વલબાજન વભમ લત જભતની ય ન અકળ સલીાયલાભાા આવમ ? વવલમત યવનમનન 920. મમાનભાય (ફભાત) માય સલતાતર થયા ? ઈ.વ. 1948ભા





921. ઈ.વ. 1949ભાા વલશવભાા મા રશયી વાઔઠનની સથાના યલાભાા આલી શતી ? ના 922. લત જભતની અન વશવભ જભતનીના ઍીયણ માય યલાભાા આવયા ? એત ફય, 1990ભાા 923. રાઐવ, ાફદડમા અન વલમ નાભ માય સલતાતર થમા ? ઈ.વ. 1954 924. ઈ.વ. 1945ભાા અભદયાભાા ભરી આતયયાષટરીમ દયદભાા રા દળઍ બાઔ રીધ શત ? 50

ઍભ-2 : આધવન યાષટરના વનભાતણ

પરયણ-8 બાયતના ફાધાયણ : કડતય અન રકષણ 925. મા દદલવન પરજાવતતા દદન તયી જાશય યલાભાા આવમ ? 26 જાનયઆયીના દદલવન 926. દળન લશીલ લી યીત થામ છ ? ફાધાયણભાા સિવમા પરભાણ થામ

છ. 927. બાયતની ફાધાયણી કર વભમવાખમા જણાલ. 389 928. બાયતની ફાધાયણવબાભાા અનસચિત જાવતના વભમની વાખમા રી શતી ? 30 929. નીિની વમસતતઐભાાથી ફાધાયણના વનષટણાત ણ શતા ? ડૉ. બીભયાલ આફડય 930. બાયતભાા વાવદના ઉરા ગશન શા શ છ ? યાજમવબા 931. બાયત લા પરાયના યાજમ છ ? રળાશી 932. બાયતના ફાધાયણ યા રકષણ ધયાલત ા નથી ? ઍતાતરીમ 933. ળ વતતા ની ાવ શમ છ ? વાક વયાય 934. ફાધાયણવબાની ફઠ રા દદલવ િારી શતી ? 166 935. ફાધાયણવબાભાા ાયવીઐના પરવતવનવધ તયી ણ શત ા ? ઍિ. ી. ભદી 936. વલશવભાા વોથી વલસતત અન વલઔતલાય ફાધાયણ મા દળના છ ? બાયત 937. ફાધાયણવબાઍ તની ાભઔીયી કયાયથી ળર યી ? 9 દડવમફય, 1946 938. બાયતભાા ખતલમ ભતાવધાય રા લ અામ છ ? 18 939. વાકભાા ના નાભ લશીલ િાર છ ? યાષટરપરમઓ 940. નીિનાભાથી મા વલમન યાજમલાદીભાા વભાલળ યલાભાા આવમ છ. ામદ અન વમલસથા 941. નીિનાભાાથી મા વલમન વાકમાદીભાા વભાલળ યલાભાા આવમ છ ? વાયકષણ 942. ફાધાયણના આમઓભાા વોપરથભ સધાય ઈ વારભાા યલાભાા આવમ ? ઈ.વ. 1976ભાા 943. ફાધાયણવબાભાા એગર ઇષનડમનના પરવતવનવધ ણ શતા ? ફરન ઍનથની 944. ચફનવાાપરદાવમ યાજમ ન શલામ ? યાજમન ઍ જ ધભત શમ 945. યાજમભાા ઈ ણ વાજઔભાા ફાધાયણ ડી બાાગયા શમ તમાય............. ફાધાયણીમ ી જાશય ય

છ. 946. બાયતના નમામતાતર ................ ાયફાયીથી સલતાતર છ. 947. બાયતીમ ફાધાયણભાા સધાયા ભા રા વભમ શલા જઈઍ ? શાજય વભમના 4/3 વભમ

શલા જઈઍ. પરયણ-9 મભત શ, પયજ અન યાજનીવતના ભાઔતદળત વવદધાાત

948. ધયડ અ ામત યરી વમસતતન ની વભકષ યજ યલી ડ ? ભતજસર 949. બાયતના દય નાઔય તાના વમસતતતલન વલાચઔ વલાવ યી ળ ત ભા આરા શ મા છ ? મભત શ 950. 6 જાનયઆયીના દદલવન મા દદલવ તયી ઊજલલાના સિન ય છ ? મભત પયજ દદન 951. ભાનલ શ દદન ઈ તાયીઓ ઊજલલાભાા આલ છ ? 10 ભી દડવમફય 952. ફાફાવાશફ આફડય ‘ફાધાયણના આતભા’ વભન ઔણર ત શ મ છ ? ફાધાયણીમ ઇરાજન 953. રળાશી ળાવનપરથાની ઐઓ ઈ છ ? મભત શ 954. વભાનતાન શ ઍ ર શા ? વો નાઔદયન ામદાના યકષણ 955. યાષટરધલજ અન યાષટરઔીતન આદય યલ ત શા છ ? દય નાઔદયની મભત પયજ

છ.





956. નીિના શભાા મ શ મભત શ નથી ? વભરતન શ 957. નીિનાભાાથી ઈ પયજ મભત પયજ નથી ? આલલય બયલ 958. નીિનાભાાથી ઈ ફાફત ભા વજા થતી નથી ? રશયભાા જડાનાયન 959. રા લતથી નાની ઉભયના ફાાન જઓભાય ાભભાા યાઓી ળામ નદશ ? 14 960. બાયતીમ વભાજના રાદત દણ.................છ. અસશમતા 961. ઍ શદયજન બાઈન ઔાભના ભાદદયભાા પરલળ આલા દીધ નશી. આભાા મા મભત શના ઉલરાકન

થયા ઔણામ ? વભાનતાના શના

962. નીિીનાભાાથી યાજમનીવતના ભાઔતદળત વવદધાાતભાા ન વભાલળ થત નથી ? ળણ વલયધીન શ 963. બાયતની ઈ ણ વમસતત ઈ ણ વમલવામ ધાધ યી ળ ત વમસતતન મ શ ઔણામ ? સલતાતરતાન શ 964. યાજમ મભત શના ારન ય બાઔ ય ત ફાધાયણભાા ળાની જઔલાઈ યર છ ? નાઔદય અદારતભાા જઈ ળ

છ. 965. વતતાના વલનદરીયણ થામ ત ભા શા યવા જઈઍ ? ામદાઐના આમજન યવા

જઈઍ. 966. ઍ અનસચિત જનજાવતના વલદયાથીઍ વયાયી નયી ભલલા ભા ની અનાભત ફઠભાા અયજી યી

છ. આભાા મ મભત શ વભામર છ ? વભાનતાન

967. રીવ ગનઔાયન ડી વીધ જરભાા યી દીધ. આભાા મા મભત શના ઉલરાકન થયા ઔણામ ? સલતાતરતાના શના પરયણ – 10 વયાયનાા અઔ

968. ઈ ણ ઓયડ નાણાીમ છ નશી ત નકકી યલાની વતત ની છ ? રવબાના અધમકષન 969. ઈ ણ વયાયન યાજીનામા કયાય આવા ડ ? અદાજતર રવબાભાા વાય

ન થામ ત 970. વાક વયાયન ફધ લશીલ ના નાભ િાર છ ? યાષટરપરમઓ 971. વાવદના રા વભમ દવત ઠયાલ ત યાષટરપરમઓન શદદાન તમાઔ યલ ડ ? 23ફહભતી 972. યાજમભાા યાષટરપરમઓના ળાવન લધભાા લધ ર વભમ અભરભાા યશ છ ? 3 લત 973. યાષટરપરમઓના શદદાની મદત રા લતની શમ છ ? 5 974. વલોચિ અદારતના લદયષટઠ નમામાધીળની વનભણ ણ ય છ ? યાષટરપરમઓ 975. યાજમવબાના અધમકષ ણ ફની ળ છ ? ઉયાષટરપરમઓ 976. વાવદના વતર િાલ ન હમ ત લ હભ ણ ફશાય ાડી ળ છ ? યાષટરપરમઓ 977. દળભાા આવથિ વા ઊભા થામ તમાય શા થામ છ ? નાણાીમ ી વજાતમ 978. નીિનાભાાથી યા ગશ ામભી છ ? યાજમવબા 979. યાજમના મખમ પરધાનની વનભણ ણ ય છ ? યાજમાર 980. વાવકષણ દના વલોચિ લડા ણ શમ છ ? યાષટરપરમઓ 981. યાજમવબાભાા યાષટરપરમઓ રા વભમની વનભણ યી ળ ? 12 982. શદદાની રઍ યવનલવવિ ીના કરવત તયી ન શમ છ ? યાજમાર 983. રવબાના કર વભમની વાખમા રી છ ? 543 984. ાયફાયી ઉય ન અકળ શમ છ ? વાવદન 985. યાજમના ઍડલ જનયરની વનભણ ણ ય છ ? યાજમાર 986. વાવદભાા અવલશવાવની દયઓાસત ન મ છ ? વલયધ કષ 987. યાજમવબાભા6 લધભાા લધા રા વભમ શમ છ ? 250 988. ભશાચબમઔની ામતલાશી ની ય યલાભાા આલ છ ? યાષટરપરમઓની 989. ઓયડ ામદ કયાય ફની ળ ? યાષટરપરમઓની ભાજયી 990. બાયતના ફાધાયણીમ લડા ણ છ ? યાષટરપરમઓ.

પરયણ-13





સથાન અન દ 991. બાયતભાાથી મ ભશતલન અકષાાળ વાય થામ છ ? તવતત 992. રા યઓાાળ યથી બાયતની પરભાણવભમ યઓા ઠયાલર છ ? 82.50 .ય. 993. બાયતના મખમ ભવભબાઔના વાલ દચકષણ છડ તરણ વમદરનાા વાઔભસથાન યા સથ આલલા છ ? ઇષનદયા ઈન 994. થલીન લત-વશવભ ઔાધતભાા વલબાજન યીઍ ત બાયત મા ઔાધતન બાઔ ઔણામ ? દચકષણ 995. તવતતથી દચકષણ આલલા કષતર મ આાય ધયાલ છ ? વતરણ 996. સઍઝ નશય ખરલાથી બાયત અન યય લચિના અતયભાા થમર ક ાડ........ 7000 997. બાયતની પરભાણ વભમ યઓા વાય થામ છ ત ળશય............... અલશાફાદ 998. અરણાિર અન ગજયાતના સથાવન વભમભાા રા રાના અતય છ ? 2 રાના 999. જાઔતભાા વોથી ભ ી રળાશી ધયાલત દળ મ છ ? બાયત 1000. યા સથ બાયતન દચકષણતભ છડ છ ? ઇષનદયા ઈન 1001. બાયતથી નડા જલા ભા વવદપપ ભશાવાઔયભાા થઈન જતા શરાા ઈ વામદરધનીભાાથી વાય થવા

ડ છ ? ભરાકકા

1002. બાયતના નાભ યશી મા ભશાવાઔયના નાભ યાઓલાભાા આવયા છ ? અયફ 1003. બાયતના લત અન વશવભ છડ આલરાા સથના સથાવન વભમભાા આળય ર પય છ ? ફ રાન 1004. બાયતન લત-વશવભ વલસતાય આળય રા દરભી ય જ ર છ ? 3000 1005. 10 યઓાળવતતન સમત વાભથી વાય થતાા ર વભમ રાઔ ? 4 વભવન 1006. ફાઔાાની ઓાડીભાા આલરા દદરવમશ- અદભાન અન વનફાયના

દદરવમશ 1007. 82.50 .ય. બાયતના મા ળશયની નજીભાાથી વાય થામ છ ? અલશાફાદ 1008. બાયતના ઍવળમાભાા સથાન...... દચકષણ-ભધમ બાઔભાા 1009. બાયતના કર કષતરપ............... 3.28 રાઓ િ.દ.ભી. 1010. વલશવના દળભાા કષતરપની દષષટ ઍ બાયતન નાફય.............. 7 ભ પરયણ – 14 ભસતયીમ યિના અન ભષટઠ 1011. ભ-વાિરનીમ પર ઍફીજાની નજી આલી યશી શમ તન ઈ પર શલામ ? અવાયી પર 1012. ભ-વાિારનીમ પર ઍફીજાથી દય જઈ યશી શમ તન ઈ પર શલામ ? અચબવાયી પર 1013. થલીના ડાભાા મખમ રી ભવ ાિરનીમ પર યિાઈ છ ? 7 1014. મદાલયણીમ પર ની ઈ દકમાથી ભષટઠ ય સતયબાઔ થામ છ ? ના 1015. આણા દળની વયશાતભ સયકષાની દષષટ ઍ મા દદરવમશ કણા ભશતલના છ ? ફાાગરાદળ 1016. રકષદરી ાઐ ળના ફનરા છ ? વળલાચર 1017. યલાા દરીન શા શલામ ? અવયણ 1018. બાયતન મ વલસતાય ઓનીજન બાડાય છ ? અદભાન-વનફાય 1019. ભધમલતી ઉચિ ભવભ અન ઉતતય લત બાઔ મા નાભ ઐઓામ છ ? વવભન 1020. ભદાનન જન ાા મા નાભ ઐઓામ છ ? ઍ ર 1021. નીરચઔદયના નાભથી ઐઓાત વલસતાય................ દરી લીમ ઉચિપરદળ 1022. અયલલરી તથા વલધમાિ લતતની લચિ આલરા ઉચિપરદળના નાભ આ. બાદરઓાડ 1023. ઈ નદી દશભનદી છ ? ફાાઔય 1024. વલશવના વલોચિ વળઓય ઍલયસ મા દળભાા આલલા છ ? તવભરનાડ 1025. ઔાઔા-બરહમતરાન વાયતત પરલાશ (ભકના) મા દળભાા લશ છ ? ભાલા 1026. ‘ફાહય દશભારમ’ ઈ લતતશરણી છ ? ફાલ ય 1027. દશભારમની ઈ શાયભાા વોથી ઐછી ઊિાઈલાી છ ? વળલાચર 1028. દળન પરાિીનતભ ભ-બાઔ મ છ ? દચકષણન દરીલીમ ઉચિપરદળ





1029. ારી અન વતસદા નદી લચિ દશભારમના આલરા બાઔન શા શલામ ? અવભ દશભારમ 1030. અયલલરી મા પરાયન લતત છ ? અલવળષટ લતત 1031. ાયય શરણીભાા આલરાા વળઓયના નાભ આ. K2

1032. ાાિનજ ાઔા લતત વળઓય મા વલસતાયભાા આલર છ ? વવતકકભભાા 1033. ારીનદી અન વતલજ નદી લચિ આલરા દશભારમના બાઔન મા બાઔ તયી ઐઓલાભાા આલ

છ ? કભાઉ દશભારમ

1034. ફાલ ય અન વવમાિીન મા લતતવલસતાયની દશભનદીઐ છ ? ાયાયભ 1035. દશભારમની ઈ શરણીભાા શલાઓાલાનાા વલખમાત સથ આલર છ ? દશભાિર

પરયણ-15 આફશલા 1036. બાયતના શલાભાન ઓાતાની મખમ િયી મા ળશયભાા આલરી છ ? ણ 1037. બાયત મા લનન દળ છ ? ભવભી 1038. ઉનાાભાા યણવલસતાયભાા તાભાન લા શમ છ ? 500 વ. તથી લધ 1039. વળમાાની યાત ડરાવભાા તાભાન લા નીચા ઊતય છ ? -450 વ. 1040. શરીઔાઔનઔય મા યાજમભાા આલલા છ ? યાજસથાન 1041. આફશલા નકકી યલા ભા ઐછાભાા ઐછ ર વભમઔા રલાભાા આલ છ ? 30 લત 1042. બાયતન યા વતત ફ બાઔભાા વલબાજીત ય છ ? તવતત ઍ ર 23.50 ઉતતય

અકષાાળવતત 1043. ાછ પયતા ભવની લનની ઋતન વભમઔા મ છ ? એત ફયથી નલમફય 1044. ભનવીનયભ મા યાજમભાા આલલા છ ? ભકારમ 1045. યરભાા ડતા ઉનાળ ઝા ાથી મા ાન રાબ થામ છ ? યી 1046. કયા સથ દદલવના તાભાન 500 વ. શઈ ળ છ અન ત જ દદલવની યાવતર દયવભમાનના તાભાન

ઔરનચફિદ નજી શોિી ળ છ ? થયના યણના

1047. નીિનાભાાથી યા દયફ આફશલા ય અવય યત ા નથી ? યઓાાળ 1048. યા સથ લત વવદપ ભશાવાઔયભાા આલલા છ ? તદશતી 1049. વશવભકા ના લાતાચબમઓ ઢાલ ઉય ર લાવિ લયવાદ ડ છ ? 250 વભી 1050. ભકારમભાા લાવિ લયવાદ ર ડ છ ? 400 વભી 1051. દશભારમભાા થતી વષષટ મખમતલ લા પરાયની શમ છ ? દશભલાત 1052. બાયતભાા વોથી લધ લયવાદ મા યાજમભાા ડ છ ? વભઝયભ 1053. આફશલા ઍ ઈઍ વલસતત કષતર ઉય રા વભમઔાા દયવભમાન અનબલામરી ઋતઔત

દયસસથવતના ઍાદય ચિતર છ ? રઔબઔ 30 લત તથી લધ

1054. ગજયાતભા6 ‘એત ફય શી ’ ની દયસસથવત મા નાભ જાણીતી છ ? બાદયલી તા 1055. દશભારમભાા થતી વષષટ મખમતલ મા સલર શમ છ ? દશભલાત સલર.

ઍભ-1 : લીવભી વદી : વલશવ અન બાયત

પરયણ-1 વલશવ ઇવતશાવના વાાપરત પરલાશ 1056. બાયતીમ િીજલસતઐની ઉમચઔતા વાદબ તની વાથ યયના ભ ા બાઔના દળ વાથ લા વાફાધ

શતા ? વમાાદય

1057. યય અન ઍવળમાઈ જભીનભાઔતન વાાતા ૉનસ ષન નર(ઇસતાબર)ના તન ઈ વારભાા થયા શત ા ? કષ

ઈ.વ. 1453

1058. બાયત તયપ આલલાન નલ જભાઔત ળધલાન વોપરથભ પરમતન ણ મો શત ? દકસ પય રાફવ 1059. દકસ પય રાફવન મા યાજાની આવથિ વશામ ભતાા બાયત તયપના નલા જભાઔત ળધલાની

વાશવમાતરા આયાબી શતી ? સનના

1060. દકસ પય રાફવ માાન લતની શત. ? ઇ ારીન





1061. રાફવ મા ઓાડની ળધ યી શતી ? અભદયા 1062. બાયતના ાચર ફાદય આલી શોિલાભાા વપ ફનર લાસ-દ-ઔાભા મા દળન લતની શત ? ટતઔર 1063. બાયત તયપન નલ જભાઔત ણ ળધમ શત ? લાસ-દ-ઔાભાઍ 1064. લાસ-દ-ઔાભા દચકષણ આદફરાના છડથી બાયતના વશવભ દનાય મા ફાદય આલી શોચમ શત ? ાચર 1065. ઈ.વ. 1500ભાા ટતઔીઝઍ મા સથ તાની વમાાયી ભથઠી સથાી શતી ? ાચર 1066. ડનભાતની ઈ પરજાના બાયતભાા વમાાય અથ આઔભન થયા શત ા ? ડવનળ 1067. ઈ.વ. 1600ની વારભાા ઇસ ઇષનડમા ાનીની સથાના માા થઈ શતી ? ઇગરનડ 1068. ઇસ ઇષનડમા ાનીની સથાના ફાદ ઇગરનડના યાજા તયપથી બાયતભાા પરથભ લઓત યાજદત તયી

ન ભરલાભાા આવમા શતા ? વય ૉભવ યૉન

1069. પરાવીના યદધ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1757 1070. ઈ.વ. 1764ભાા યા યદધ થયા શત ા ? ફવયના યદધ 1071. ફરાનવ અભદયન વાસથાનલાવીઐન વશાય આી ના આવધતમભાાથી મસતત અાલી શતી ? ઇગરનડ 1072. અભદયન કાાવત ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1776 1073. ફરાનવકાાવત ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1789 1074. ફરાનવભાા નચરમન ફનાા ળાની સથાના યી શતી ? વયમતમાયળાશી 1075. નવચરમનના યાજમના ાયણ યયભાા ઈ ઍ ભશાવતતાન ઉદમ થમ ? ઇગરનડ 1076. ઈ ળધઓના ાયણ ઑદયચઔ કાાવતના શરીઔણળ થમા શતા ? લજઞાવન 1077. મ દળ ઑદયચઔ કાાવતના ભાતભવભ ફનમ શત ? ઇગરનડ 1078. શૉરનડની ડિ પરજાઍ તાની વાસથાન માા ઊબી યી શતી ? દચકષણ આદફરા 1079. ફરાનવ ઉતતય આદફરાના મા વલસતાયભાા તાનાા વાસથાન સથાપમાા શતાા ? અલલજદયમા 1080. યાતા વમદરના વભીલતી પરદળભાા ણ વતતા સથાી શતી ? ઇ ારી 1081. પરથભ વલશવયદધ ભ ા બાઔ ઈ ધયતી ય રડાયા શત ા ? યયની 1082. પરથભ વલશવયદધન વભમઔા જણાલ. ઈ.વ. 1914 થી 1918 1083. પરથભ વલશવયદધભાા વલશવના નાનાભ ા રા દળઍ બાઔ રીધ શત ? 32 1084. પરથભ વલશવયદધન અત ઈ ળાાવત પરદકમા શાથ ધયલાભાા આલી શતી ? દયવ 1085. ઈ કાાવતઍ વલશવબયભાા વામમલાદી વલિાય દવાયા નલી યાજીમ મશરીઐ ઊબી યી શતી ? યવળમન કાાવત 1086. પરથભ વલશવયદધ દયવભમાન મા ફ દળની આવથિ સસથવત તદદન નાદાય ફની શતી ? ઇ ારી અન જભતની 1087. યવળમન કાાવતન ઈ કાાવત તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? ફૉલળવલ કાાવત 1088. યવળમન ાભદાયન ‘ય ી, જભીન અન ળાાવત’ના સતર ન આપયા શત ા ? રવનન 1089. યવળમન કાાવતના પરતી યા શત ા ? દાતયડા અન શથડાના પરતી

1090. યાષટરવાક વળકષણ, શદધ અન ીલારામ ાણી તભજ અવાધમ ઔણાતી ફીભાયીઐના વનલાયણ અન ત અઔ જરયી વાયલાય વાદબ ળાની સથાના યી છ ?

W.H.O.

1091. દધદવતીમ વલશવયદધના ભા જલાફદાય શા શત ા ? લવલવની વાવધ 1092. ઈ.વ. 1919ભાા મવચરનીઍ મા કષની સથાના યી શતી ? પાવીસ 1093. પાવીસ કષના રના પરતી યા શત ા ? રાડાની બાયી અન કશાડી 1094. જન 1919ની લવલવની કાાવતન ાઔના િીથરા ઔણીન પઔાલી દઈ વભતર યાષટર તયપ તાન આકળ

દળાતલનાય ણ શત ? દશ રય

1095. દશ રય મા કષન સથાના યી શતી ? નાઝીકષ 1096. જાાન શલાઈ ાઐભાા મા સથ આલરા અભદયન નોાદ ય આકભ ય શત ા ? રતશાફતય 1097. જાાનના નાઔાવાી અન દશયળીભાા ળશય ઉય ન અણફૉમફ પીન જાાનની ળસતત શણી નાાઓી

શતી ? અભદયાઍ

1098. અભદયાઍ જાાનના દશયળીભા ળશય ય મા દદલવ અણફૉમફ પર શત ? 6 એઔસ , 1945





1099. દધદવતીમ વલશવયદધન અત મય આવમ શત ? 2 વપ મફય, 1945 1100. ઈ.વ. 1942ભાા ઔાાધીજીઍ યા આદરન ય શત ા ? દશનદ છડ 1101. દધદવતીમ વલશવયદધના અત મા સતય બાય દયલનતન થમાા શતાા ? લવશવ સતય 1102. પરથભ વલશવયદધ ાણ નવા રલય ધાયણ યી ચરા મા યાષટરઍ લવશવ પરબાલભાા આઔલી શયભાા

સથાન ભવયા શત ા ? યવળમા

1103. દધદવતીમ વલશવયદધ છી અભદયા અન યવળમા આ ફ ભશાવતતાઐ લચિ રાાફા વભમ સધી ઈ દયસસથવત ફની યશી શતી ?

ઠાડા યદધની

1104. વાયતત યાષટરવાકની સથાના માય યલાભાા આલી શતી ? 24 એત ફય, 1945 1105. વાયતત યાષટરવાકના મખમ ામાતરમ કયાા યાઓલાભાા આવયા શત ા ? નયમૉત

પરયણ-5 1945 છીના વલશવ-2 1106. બાયત ના નતતલ શઠ ચફનજડાણલાદની વલદળનીવત અનાલી શતી ? જલાશયરાર નશર 1107. સલતાતરતા ફાદ ઍવળમાન મ દળ વતતા-જથભાા જડામ ? ાદસતાન 1108. મ દળ વોપરથભ યભાણ ફૉમફન બઔ ફનમ શત ? જાાન 1109. યવળમાના મા લડા ઉદાયભતલાદી લરણ ધયાલતા શતા ? ઔફોિલ 1110. િીન બાયતની વયશદ ય ઈ વારભાા આકભણ ય ? ઈ.વ. 1962ભાા 1111. વાયતત યાષટરની વાભાનમ વબાના અધમકષ તયી ણ ાભઔીયી ફજાલી શતી ? શરીભતી વલજમારકષભી ાદડત 1112. વલશવની શરી વામમલાદી કાાવત ઈ છ ? ફૉલળવલ કાાવત 1113. આવળ યભાણ અઓતયાફાધી વાવધ ય શસતાકષય યલાન ઇનાય યનાય દળ મ શત ? િીન 1114. યભાણળસતર અન પરકષરાસતર વલશવના ફીજા દળભાા ન થામ ત ભા યલાભાા આલતી વાવધ....... યભાણ ચફનપરવાયણ વાવધ 1115. બાયત મા સથ અણ અઓતય મો શત ? ઓયણ 1116. બાયતના પરથભ લડાપરધાન ણ શતા ? જલાશયરાર નશર 1117. વાભાનમ વબાના અધમકષ તયી ણ વલા આી છ ? તરણભાાથી ઍ ણ નશી 1118. બાયત અન િીન લચિ ઈ ફાફતન ઝકડ છ ? વયશદન રઔત 1119. વરાભતી વવભવતભાા જમમ-ાશભીયના પરશન બાયતની તયપણભાા ણ લી વતતા લાયી શતી ? વવલમત યવનમન 1120. વાયતત યાષટરભાા જમમ ાશભીયના પરશન મા દળ ાદસતાનન વતત વભથતન આપયા છ ? યનાઈ ડ સ વ 1121. બાયત અન ાદસતાન લચિ છલલા યદધ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1999ભાા 1122. ઈ ક નાન 20ભી વદીની ઍ અદધદધતીમ ક ના ઔણલાભાા આલ છ ? વવલમત યવનમનના વલક ન 1123. બાયતભાા બાય અન િાલીર ઉદયઔ સથાલાભાા મા દળ બાયતન ભદદ યી છ ? વવલમત યવનમન 1124. મા દળ ાવ ‘લી ’ વતતા નથી ? બાયત 1125. મા દળના વલક ન વભમ ‘યડ આભી’ઍ ઈજ દયવભમાનઔીયી યી નશી ? વવલમત યવનમન 1126. બાયત અન ાદસતાનના વાફાધન અલયધત મખમ પરશન મ છ ? ાશભીયન 1127. 1945ભાા દશયળીભા અન નાઔાવાી ય અણફૉમફ મા દળ પકય ? અભદયા 1128. વવલમત યવનમનના વલક નની પરદકમા સલર મા વમદરના દનાય આલરાા તરણ પરજાવતતા વોથી

શરાા છ ા ડયાા ? ફાષલ

1129. ઈ.વ. 1971ભાા ની વાથ ળાાવત, ભતરી અન વશાય વધામાા શતાા ? વવલમત યવનમન 1130. મા દળ ચફનજડાણલાદી િલન પરઔવતભાન ફનાલી શતી ? ઇનડનવળમા

પરયણ-6 સલાતાતરમતતય બાયત-1 1131. ટતઔીઝ બાયતના કયા ળશયન ૉટતઔીઝ વામરાજમની પરવતષટઠાના પરતી ભાનતા શતા ? ઔલા 1132. લલર મજના અનવાય લિઔાાની વયાયના ગશપરધાન તયી ની વનભણ યલાભાા આલી શતી ? વયદાય રની 1133. ના નતતલ શઠ જનાઔઢ ફજ યલાભાા આવયા શત ા ? જઠારાર જળી 1134. બાયતભાા ફાધાયણન અભર ઈ વારથી થમ ? ઈ.વ. 1948 1135. બાયતભાા બાાલાય પરાનતયિનાન અભર કયાયથી થમ ? એઔષટ , 1947





1136. મા યાજમની દધદવબાી યાજમ ફનલલાભાા આવયા ? ફૉમફ 1137. નાઔજાવતના રના યાજમના નાભ આ. નાઔારનડ 1138. 2004ભાા બાયતીમ વાકભાા રાા યાજમ અન નદરળાવવત પરદળ છ ? 28 યાજમ અન 6 નદરળાવવત

પરદળ અન 1 યાષટરીમ યાજધાની છ.

1139. ભધમપરદળભાાથી મા યાજમની યિના યલાભાા આલી છ ? છતતીવઔઢ 1140. ચફશાયભાાથી મા યાજમની યિના યલાભાા આલી છ ? ઝાયઓાડ 1141. ઉતતય-લત દદળાનાા યાજમન માા યાજમ તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? વાત ફશન 1142. યાજમ નયતિના ાિના અધમકષ ણ શતા ? પઝરઅરી 1143. ચબર નની વલોદયતાન અત આલતા કયા ફ સલતાતર યાષટર અસસતતલભાા આવમાા ? બાયત અન ાદસતાન 1144. બાયતીમ વાકભાા જડાલાની વયદાયની અીરની ણ અલશરના યી શતી ? જમમ ાશભીય, જનાઔઢ અન

શદયાફાદના ળાવ 1145. આઝાદીના દદલવ જ ાદસતાન બાયતના મા દળી યાજમન તાની વાથના જડાણની અનભવત

આ દીધી ? જનાઔઢન

1146. જનાઔઢના નાઔદયઍ મા ળશયભાા ‘આયઝી શકભત’ની સથાના યી શતી ? માફઈ 1147. 15 એઔસ , 1955 ના યજ સલમાવલઍ ના ય ફજ ભવમ શત ? દાદયાનઔયશલરી 1148. આઝાદ બાયત યાજમના ળાવન ભા ઈ વમલસથા સલીાયી ? વાકીમ વમલસથા 1149. ઈ.વ. 1972ભાા આવાભભાાથી યા યાજમ યિલાભાા આવયા ? ભકારમ 1150. આજ બાયતીમ વાકભાા કર રા વાકભાા કર રા વાકળાવવત વલસતાયન વભાલળ થામ છ ? 6

પરયણ-7 સલાતાતરમતતય બાયત -2 1151. દળના વાભાતજ અન આવથિ વલાવ ભા ઍ વયાય મા ાિની યિના યી છ ? આમજન ાિ 1152. નીિનાભાાથી યા યાજમ આવથિ દષષટ ઍ છાત છ ? ચફશાય 1153. શારભાા આતાલાદન બઔ ફનલા યાજમ યા છ ? જમમ-શભીય 1154. ગજયાતન ચછ પરદળ લ ઔણામ ? ઐછ વલવવત 1155. ાજાફ યાજમ ઈ ફાફતભાા આઔ છ ? વફ લય 1156. ‘ઇવય’ના આખા નાભ આ. ઇષનડમન સવ દયવિત

એઔનાઈઝળન 1157. આઝાદી છી દળભાા વાભાતજ અન આવથિ વલાવ ભા ...... આમજન ાિની યિના યી છ

? 1158. અલાળી વાળળનભાા ભશતલન પા આનાય...... ઇવય 1159. વલવલધ પરાયના મપય ય વફ લયના વાળધનભાા વલશવભાા અચગરભ સથાન ધયાલનાય યાજમ મા છ ? શદયાફાદ અન ફગરય 1160. નીિનાભાાથી મા યાજમની યિના અવભ યાજમભાાથી યલાભાા આલી છ ? અરણાિર પરદળ 1161. નીિનાભાાથી યા ઍ યાજમ કવકષતર પરઔવતવળર છ ? શદયમાણા 1162. ભશાયાષટર યાજમન મ વલસતાય આવથિ દષષટ ઍ છાત છ ? વલદબત 1163. ગજયાતન મ વલસતાય આવથિ દષષટ ઍ અલવલવવત છ ? ચછ 1164. આધયપરદળન મ વલસતાય આવથિ દષષટ ઍ અલવલવવત છ ? તરાઔાણા 1165. મપય ય વૉફ લય વલવાલલાભાા વલશવભાા અચગરભ સથાન ણ છ ? ફગરય 1166. અસગન-1 અન અસગન-2 વભવાઈર મા દળની ફનાલ છ ? બાયત

ઍભ-2 : આધવન યાષટરના વનભાતણ

પરણ -11 બાયતના નમામતાતર 1167. તજલરા અદારતના નમામાધીળ ફનલા ભા રા લતની લીરાતન અનબલ શલ જઈઍ ? 7 1168. વલોચિ અદારતભાા ઍ લદયષટઠ નમામાધીળ ઉયાાત અનમ રા નમામાધીળ શમ છ ? 25





1169. બાયતભાા ઈ અદારત િ ય છ ? વલોચિ અદારત 1170. બાયતભા લદયષટઠ નમામાધીળની વનભણ ણ ય છ ? યાષટરપરમઓ 1171. વાવદના રા વભમ દવાયા ઠયાલ યી નમામાધીળન શદદા યથી દય યી ળામ છ ? 23 1172. નમામભાા થત વલરાફ અ ાલલા ઈ અદારત યિલાભાા આલ છ ? ર અદારત 1173. વલોચિ અદારત ઈ વતતા ધયાલતી નથી ? યાષટરપરમઓન શદદા યથી દય

યલાની 1174. લડી અદારતના મખમ નમામાધીળની વનભણ ણ ય છ ? યાષટરપરમઓ 1175. વલોચિ અદારતના નમામાધીળ રા લતની ઉભય સધી શદદા ય યશી ળ ? 65 1176. વલોચિ અદારતભાા રા પરાયના વલલાદની અીર થઈ ળ ? 3 1177. ઔયીફ અન ળવતન ઝડી અન વસત નમામ ભ ત ભા ઈ અદારતની યિના યલાભાા આલી

છ ? ર અદારત

1178. બાયતભા ફાધાયણના અથતક ન ઈ ળાવનદધવત ય છ ? રળાશી. પરયણ-12 બાયતીમ રળાશી

1179. રળાશી વયાયની અવયાય ાભઔીયીન આધાય ળના ય છ ? દળના નાઔદયની ગણલતતા ય

1180. નીિનાભાાથી મ કષ યાષટરીમ કષ નથી ? ફહજન વભાજલાદી 1181. નીિનાભાાથી યા ભાધમભ મદદરત નથી ? િરચિતર 1182. દય ાાિ લ થતી વનમભાનવાયની ચ ા ણી ઈ ચ ા ણી શલામ છ ? વાભાનમ ચ ા ણી 1183. બાયતભાા મા પરાયની રળાશી દધવત છ ? ફહકષીમ 1184. બાયતભાા રળાશી ળાવનવમલસથા કયાયથી િાર છ ? વાડા ાાિ દામા 1185. ચ ા ણીભાા ઉભદલાયના ચ ા ણી પરતીની પાલણી ણ ય છ ? ચ ા ણી ાિ 1186. વલશવભાા લસતીની દષષટ ઍ વોથી ભ રળાશી દળ મ છ ? બાયત 1187. રળાશીભાા વયાયન વતતા ની ાવથી ભ છ ? પરજા 1188. લા નાઔદયન વયાય ઓ ી રારિ લિન આી બયભાલી ળતા નથી ? જાગત, બદધદધળાી અન સભાદશત

નાઔદયન 1189. ચ ા ણીાિના લડા ણ ઔણામ છ ? મખમ ચ ા ણી વભળનય 1190. નીિનાભાાથી યા ભાધમભ લીજાણા નથી ? વભાિાયતર 1191. બાયતભાા વાલતવતર ખત ભતાવધાય ન આપમ છ ? 18 લત તથી લધ લમની

વમસતત 1192. લતતભાન વભમભાા રભતના કડતયભાા મખમ પા ન છ ? મદદરત લીજાણા વાધન 1193. બાયતભાા સલાતાતરમ છી વાક અન યાજમભાા મા કષ વોથી લધ વતતા બઔલી છ ? બાયતીમ યાષટરીમ ૉગરવ 1194. યાષટરીમ જનતા દ મા યાજમ આધાદયત પરાદવળ કષ છ ? ચફશાય 1195. નીિનાભાાથી યા ભાધમભ રભતના કડતયભાા પા આતા લીજાણ ભાધમભ નથી ? અઠલાદડ 1196. દળભાા ાચ ા ણી કયાય થઈ ળ ? વાવદ ધાયાવભમના અલવાન

યાજીનાભાથી જગમા ઓારી ડ તમાય.

ઍભ-3 : બાયત : ભવભ અન ર (પરયણ-16)

જદયલાશ 1197. મા નદી તાતરભાા આમતાાય (રાફિયવ) જદયલાશ પરણારી જલા ભ છ ? નભતદા 1198. વોયાષટરની નદીઐ વામદશ યીત ઈ જદયલાશ પરણારી દળાતલ છ ? નદરતમાઔી વતરજમાાય 1199. અરનાદા અન બાઔીયથી નદીઐન વાઔભ મા સથ થામ છ ? દલપરમાઔ





1200. ઔાઔાની મખમ ળાઓા ફાાગરાદળભાા મા નાભ ઐઓામ છ ? નના 1201. નીિની નદીઐભાાથી ઈ નદી વોથી લધ રાફાઈ ધયાલ છ ? બરહમતરા 1202. વલવલધ દદળાઍથી નાના ઝયણાા લશીન આલ છ તભાાથી.......... નદીના વનભાતણ થામ છ. 1203. વકષાાય રયિના ઍ ર........... ઍ મખમ નદીન તની ળાઓા

નદીઐ લશ છ. 1204. વવિધ નદીની કર રાફાઈ રી છ ? 2900 દભી 1205. વવિધ નદીના મ........... ભાનવયલય ાવ વતબફતભાા છ. 1206. બાયત-ાદસતાન લચિ ઈ નદીના ાણીની લશિણી ભા વભજતી થઈ છ ? વવનધ 1207. ઍ મખમ નદી શમ અન તની અવાખમ ળાઓા નદીઐ શમ તલી નદીની રયિના............... વકષાાય 1208. ઍ જ નદરીમ વળઓયથી વલચબનન દદળાઐભાા િાય ફાજઍ પરલશન યતી દઓાતી નદીઐની

રયિના.......... નદરતમાઔી શમ છ

1209. ઈ નદીઐના કવાયણ ઐછા જલા ભ છ ? જ નદીના ત-ઓડ નકકય શમ તન ા.

1210. ઈ નદીના ઉદબલનદર વતબફતભાા ભાનલવયલય ાવ છ ? વવનધ નદી 1211. ઔાઔા નદીની ઍ ળાઓા જ વશવભ ફાઔાાભાાથી લશ છ ત મા નાભ ઐઓામ છ ? હઔરી 1212. ઈ નદીન પરલાશ કષતર બાયતની ફશાય લધાય છ ? બરહમતરા. 1213. ઈ નદી વોથી ભ ી દવીવલીમ નદી છ ? ઔદાલાયી 1214. ઐદયસવાભાા યા વયલય આલલા છ ? ચિલા 1215. ભ ા ફાધ ભા ન ભાદાડ આલલા છ ? આતયયાષટરીમ આમઔ 1216. ઔાઔા અન મમનાન વાઔભ મા સથ ાવ થામ છ ? અલશાફાદ 1217. મા પરદળભાા બરહમતરા નદી ‘દદશાાઔ’ નાભ ઐઓામ છ ? અરણાિર પરદળ 1218. દવીલીમ બાયતભાા મ લતત મખમ જવલબાજ છ ? વશવભકા 1219. બાયતભાા ભીઠા ાણીના વોથી ભટા કદયતી વયલય યા છ ? વરય 1220. મા વયલયના ાણીન ઉમઔ ભીઠા લલા ભા થામ છ ? વાાબય 1221. બાયતના મા બાઔભાા ઓાયા ાણીના અત:સથીમ અલાશ છ ? યાજસથાન 1222. ઈ નદીન ‘દચકષણ-ઔાઔા’ શલાભાા આલ છ ? ઔદાલયી 1223. બરહમતરા નદી અવભભાા અન ળાઓાઐભાા લશ છ ત સલર............ ગાદપત 1224. ઈ નદી વશવભકા ના બરહમચઔદય શરણીભાાથી ની છ ? ાલયી 1225. વલશવભાા વોથી લધ જવલ ઉતાદનકષતર માા આલરાા છ ? વમદર

પરયણ-17

કદયતી લનસવત 1226. લયવાદી જ ાઔર ઍ ર જમાા.......... ઝાડી-ઝાાઓયાા અન લરાઐ

ષટ થામ છ. 1227. લનસવતની વલવલધતાની દષષટ ઍ વલશવભાા બાયતના સથાન યા છ ? દવમા 1228. લનસવતની વલવલધતાની દષષટ ઍ ઍવળમા ઓડભાા બાયતના સથાન યા છ ? િથા. 1229. ઈ ઑવધન ઉમઔ રશીના ઊિા દફાણન યઔ ભ ાડલા ભા થામ છ ? યજનીઔાધા 1230. ની ઔણના ણડીના ફીજા વાનભાા થામ છ ? શયણ 1231. જલાયન છડ ણડીના મા વાનભાા ઔણામ ? શરા 1232. ઈ લનસવત રશીના ઊચા દફાણ ભ ાડલા ઉમઔી છ ? વતઔાધા 1233. વતઔાધા લનસવત મા દળભાા થામ છ ? ફાાગરાદળ 1234. નીિનાભાાથી યા વકષ ઉષટણ દ ફાધીમ લયવાદી જ ાઔરભાા થત ા નથી ? ાઈન 1235. નીિનાા વકષભાાથી યા વકષ ઉષટણ દ ફાધીમ ાા ાાા વકષભાા થત ા નથી ? સાદયી





1236. બાયત દળભાા કર રી જાતનાા વકષ થામ છ ? 5000 1237. ણડીઐના ભાઓાભાા અવભતરા ઊબી થઈ છ ભ ............. પરાણીઐના લધ વળાય અન

જ ાઔરના લધતા વલનાળથી 1238. ઉષટણ દ ફાધીમ લયવાદી જ ાઔરભાા વકષની ઊિાઈ.........ભી ય યતાા ણ લધ શમ છ. 60 ભી ય 1239. ાનઓય ઋતભાા વકષ.........અઠલાદડમા દયમમાન તાનાા ાાદડાા ઓયલી નાાઓ છ. 6 થી 8 1240. નીિનાભાાથી ઈ લનસવત ઑવધ તયી ઉમઔી નથી ? વાદડ 1241. જ ાઔરના અનવાધાન નીિનાભાાથી યા વલધાન ઓટા છ ? શલાના પરદણ લધાય છ. 1242. ભશઔની મા પરાયનાા જ ાઔરના ભશતલના વકષ છ ? લયવાદી 1243. યા વકષ ઉષટણ દ ફાધીમ ઓયાઉ જ ાઔરના મખમ વકષ છ ? વાઔ 1244. ઓાઓયાનાા ાન શા ફનાલલા ભા લયામ છ ? તયાાા-દડમા 1245. વશવભકા ના લત ઢાલ ય મા પરાયનાા જ ાઔર જલા ભ છ ? ઓયાઉ 1246. વકષના વલનાળ ભા યા દયફા જલાફદાય નથી ? વાભાતજ લનીયણ 1247. બાયતભાા લન વાળધા વાસથા માા આલરી છ ? દશયાદન 1248. િીડના યવભાાથી શા ફન છ ? ન ાઈન 1249. યા વકષ અલાઈન લનસવતના વલસતાયભાા જલા ભ છ ? ફિત 1250. િાદનનાા વકષ મા પરાયનાા જ ાઔરભા જલા ભ છ ? ભવભી

પરયણ-18

લનમ જીલન 1251. બાયતના યાષટરીમ કષી યા છ ? ભય 1252. બાયતના યાષટરીમ પરાણી યા છ ? લાક 1253. બાયતભાા પરાણીઐની રઔબઔ રી પરજાવતઐ છ ? 1000 1254. વસતન પરાણીઐભાા વોથી ભશાામ પરાણી યા છ ? શાથી 1255. વલશવપરવવદધ લરાદલ યાષટ ીમ ઉદયાન માા આલલા છ ? ઓડઔય 1256. બાયતના પરથભ અબમાયણમ માા આલલા છ ? નીરચઔદય 1257. યાજસથાનભાા કષીઐ ભા યા અબમાયણમ વલશવપરવવદધ છ ? બયતય 1258. વલશવમાતલયણ દદન મા દદલવ ઊજલલાભાા આલ છ ? 5 ભી જન 1259. દશભારમભાા ફજલશન ભા યા પરાણી ઉમઔી છ ? મા 1260. વલશવપરવવદધ કષીઐના યાષટરીમ ઉદયાન માા આલલા છ ? લરાદલ 1261. આણા દળભાા રાા અબમાયણમ આલરાા છ ? 480 1262. દદયમાઈ જીલસષષટ ના યકષણ ભા ના અબમાયણમના નાભ આ. વય ન 1263. શાથી, યીછ, સલય, જ ાઔરી ચફરાડા ભા ના યાષટરીમ ઉદયાનના નાભ જણાલ. ફાાદીય 1264. વલશવ લન દદલવની ઉજલણી ઈ તાયીઓ યલાભાા આલ છ ? 21 ભાિત 1265. ગજયાતભાા યીછ ભા ના અબમાયણમ માા આલલા છ ? ડદડમાાડા 1266. જાણીત ા અબમાયણમ ફાાદીય મા યાજમભાા આલલા છ ? ણાત 1267. બાયતભાા યા કષી વોથી લધ લજનદાય છ ? કયાડ 1268. મ યાષટરીમ ઉદયાન ઍ વળિઔી ઔડા તયી પરખમાત છ ? ાઝીયાઔા 1269. સયઓાફ કષીઐ મા પરદળભાા ાદલ-ીિડના ઢઔ ફનાલી ઈડા મ છ ? ચછના ભટા યણ 1270. 22 ઍવપરરન મા દદન તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? થલી દદન

પરયણ-19

ભાનલ લસતી 1271. બાયતનાા માા યાજમભાા વનયકષયતાના પરભાણ લધ છ ? ચફશાય 1272. બાયતભાા દય લ લસતીભાા ર લધાય થામ છ ? 55000





1273. નીિનાભાાથી મા દળભાા લસતીની વભસમા નથી ? ય. 1274. નીિનાભાાથી યા યાજમ અલ લસતીલાળા યાજમ છ ? ચફશાય 1275. નીિનાભાાથી યા યાજમ અવતલસતી ઔીિતાલાળા છ ? ઉતતયપરદળ 1276. ઉદયઔ ઈ કષાના વમલવામ છ ? દધદવતીમ 1277. બાયતભાા વોથી લધ લસતી ધયાલત ા યાજમ યા છ ? ઉતતયપરદળ 1278. નદરળાવવત પરદળભાા મા પરદળની લસતી વોથી ઐછી છ ? રકષદવી 1279. બાયતન વોથી ભ વમલવામ મ છ ? ઓતી 1280. ગજયાતના વોથી ભટા ળશય યા છ ? અભદાલાદ 1281. ઈ.વ. 2001ની લસતીઔણતયી અનવાય બાયતભાા રની વાખમા જણાલ. 53.1 યડ 1282. ઈ.વ. 2001ની લસતીઔણતયી અનવાય બાયતની લસતીઔીિતા રી છ ? 324 1283. ઈ.વ. 2001ની લસતીઔણતયી મજફ બાયતભાા જાવતપરભાણ લા છ ? 933 1284. દળભાા ફાભયણના પરભાણ ભ ક લા ામયા છ ? યવીયણના પરભાણ લધલાથી 1285. આજ દળભાા જનભદયના પરભાણભાા ળાથી ક ાડ થમ છ ? વનયકષયતાના પરભાણ લધયા છ. 1286. બાયતના લસતીની દષષટ ઍ વોથી ભટા ભશાનઔયના નાભ આ. માફઈ 1287. બાયતભાા 10 રાઓા તથી લધ લસતીલાા ળશયની વાખમ રી છ ? 35 1288. 2001ની લસતીઔણતયી મજફ જાવતપરભાણ વોથી નીચા માા છ ? દદલશી 1289. યરભાા દય શજાય રઍ સતરીઐની વાખમા રી છ ? 1058 1290. વાકષયતાની દષષટ ઍ બાયતભાા ગજયાતના સથાન જણાલ. 15 1291. યા જથ યાષટરના ચફનઉતાદ અઔ છ ? દળય જથ 1292. નમાઐના રગન ભા રી ઉભય આલશમ છ ? 18 લત 1293. બાયત લસતીલધાયાન યલા કયાય લસતીનીવત અભરભાા મી ? 1982 1294. મા યાજમભાા કવ ય વનબતય વમસતતઐની વાખમા લધ છ ? ઐદયસવા 1295. મતયદય ક લાના ાયણ ળાન લધાય-ક ાડ થમ છ ? લસતીભાા લધાય થમ છ.

વાભાતજ વલજઞાન

1. આણ બવમ લાયવ 1296. બાયતની વાસકવત ઍ વલાઔ સાદય જ ન શતી, યાત......... ત ઉમચઔતાના વાદબતલાી

અન વમદધ શતી. 1297. બાયતીમ વાસકવતના મખમ ધમમ............... ધભત, અથત, ાભ અન ભકષ શત ા. 1298. બાયતીમ વાસકવતભાા............ ી, લડ અન તરવીન

વલતર ઔણીન જલાભાા આલ છ.

1299. યાઔ શમાભ, રાાબ ા શળા ભાથા, િટા ના, ટાકા દ ધયાલતી પરાિીન બાયતભાા આલરી............ એસરરૉઈડ (વનાદ) પરજા શતી.

1300. વલદળી પરજાઐના ‘બાયતીમયણ’ યલાભાા......... રગનવાફાધ, ોટાચફ વાફાધ અન તભના વભાજીયણ મખમતલ જલાફદાય શતા.

1301. ‘પરજઞાાયવભતા’ના વળલ ઍ............. ઔોતભબદધની વાથ વાફાધ ધયાલ છ.

1302. બાયત ળાાવત અન વદશષટણતાન લયર દળ છ તની ાછ મ યાલ છ ? શડપીમ વાસકવત 1303. લતત, લન, યણ, નદીઐ, ઝયણાા, વાઔય, ઋતઐ, તરઐ, લરાઐ, રતાઐ, ણો-ષટ તભજ

જીલજ ાતઐન વભાલળ મા લાયવાભાા થામ છ ? પરાકવત લાયવાભાા

1304. બાયતીમ વાસકવત ઈ નદીન ાાઠ ાાઔયી શતી ? વવનધ અન યાલી





1305. બાયત લનમ જીલનની સયકષા ભા ામદ ફનાલી ળાના વજૉન ય છ ? અબમાયણમ 1306. આણા લતજ તયપથી ભરી અમલમ બ ઈ છ ? લાયવ 1307. બોઔચર અન માતલયણની વલવળષટ તાઐના વલવલધ યાઔ યજ દળના નાભ જણાલ. બાયત 1308. બાયતની વાસકવત વલશવની તભાભ વાસકવતભાા આઔલી છા ધયાલ છ તલાા ઉદાશયણ ળાભાાથી ભી

આલ છ ? ાિતાતરની લાતાતઐભાાથી

1309. પરકવતપરભી બાયતની પરજા અવતપરાિીન યઔથી લી યશી છ ? માતલયણ પરભી 1310. યાજભશર, ઇભાયત, વળરારઓ, સત, વલશાય, િતમ, ભાદદય, ભાદદય, ભસસજદ, ભફયા, ગાફજ,

દલરાઐ અન દયલાજાઐન મ લાયવ ઔણામ ? વાાસકવત લાયવ

1311. બાયતની પરાિીનતભ પરજા તયી ની ઔણના થતી શતી ? દરવલડ 1312. દરવલડ બાયતભાા આવમા શતા ત શરાા છ જ રી વલચબનન પરજાઐ ણ બાયતભાા યશતી તવ ા ની

ળધઍ વાચફત ય શત ા ? બાાળાસતર અન નલ ાળળાસતરીઐઍ

1313. ઇવતશાવાયના ભત બાયતના વોથી પરાિીન વનલાવીઐ ણ છ ? શફવીઐ (નગરી ) 1314. એસરરૉઈડ વનાદ પરજા મા બાઔભાાથી બાયતભાા આલરી શતી ? અસગન ઍવળમાભાાથી 1315. ભાતા ર દલી અન વતર યભાતભાન વલિાય ણ આપમ શત ? દરવલડઍ 1316. આજ દરવલડકની બાાઐ ફરતા ર બાયતના મા બાઔભાા જલા ભ છ ? દચકષણ બાયત 1317. ાાણયઔની વાસકવતના વીધા લાયવદાય અન ભશ-જ-દડની વાસકવતના વજૉ તયી ન ઔણલાભાા

આલ છ ? દરવલડન

1318. દરવલડના વભમભા િારતી કટાફપરથા જણાલ. વતમર 1319. અલાઈન, દડનાદય અન આભનઈડ જલી પરજાઐ મા વલસતાયભાાથી બાયતભાા આલી શતી ? ભધમ ઍવળમા 1320. બાયતભાા આલરી ઈ પરજા ી, લણત, િ િશય, ઊવરા ઔાર, ફદાભ આાયની આઓ જલાા

ળાયીદય રકષણ ધયાલતી શતી ? ભોઔરઈડ

1321. યદળી પરજાઐના આઔભનના ઍ નલા યઔની ળરઆત કયાયથી થઈ શતી ? ઈ.વ. લ ફીજી વદીથી 1322. બાયતભાા ગરી આવમા તમાય બાયત ય ણ િડાઈ યી શતી ? વવાદય 1323. મા કાણ વમરા પરથભ ફોદધ ધભત અનાલીન તના પરિાય-પરવાયભાા નોધાતર પા આપમ છ ? વનષટ 1324. વાાસકવત લાયવાન વાિલલાથી વાલધતન યલાથી ળાના વાતતમ જલામ છ ? વાસકવત 1325. વલદળીઐના મા ધભ મખમ બાઔ બજવમ શત ? બાયતીમયણ 1326. શફવી ર આદફરાભાાથી મા યસત થઈ બાયતભાા આવમા શતા ? ફલચિસતાન 1327. પરાિીન બાયતભાા નઔયવભમતા વલવાલનાય પરજા ઈ શતી ? દરવલડ 1328. યદળી પરજાઐના આઔભનન ઍ નલ યઔ કયાયથી ળર થમ શત ? ઈ.વ. લ ાાિભી વદીથી 1329. ઈ વાસકવતન શડપીમ વાસકવતના નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? વવિધ ઓીણ 1330. ભાનલીઍ તાની બદધદધળસતત, આલડત, રાોળલમ દવાયા જ ાાઈ વજૉન યર છ તન મા લાયવાના

નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? વાાસકવત લાયવ

1331. તવભર, તલગ, નનનડ અન ભરમારભ બાાઐ ઍ મા કની બાાઐ છ ? દરવલડ 1332. ભાતમર કાટાફ પરથા નીિનાભાાથી ઈ પરજાભાા જલા ભતી શતી ? દરવલડ 1333. આયલદ યનાની અન પરાકવત ચિદતવા દધવત નીિનાભાાથી ળના ય આધાદયત છ ? પરકવત 1334. વલકભિદયતભાા વકષન ની વભાન ઔણલાભાા આવમા છ ? વાતર 1335. વલશવભાા વલસતાય અન જનવાખમાની દષષટ ઍ વોથી ભ ઓાડ મ છ ? ઍવળમા 1336. ગપાથી કય સધીની ભાનલજાતની વલાવમાતરા ઍ ર...... વાસકવત 1337. ઈ વાસકવતના રઍ બાયતીમ વાસકવતન વમદધ દશવિડ કડલાભાા ભશતલન પા આપમ છ ? વવિધ ઓીણ 1338. ભાનલવભાજ અન પરાણીવભાજ લચિ ામાન તપાલત મ છ ? વાસકવતન 1339. ઈ ણ પરજાવમશની આઔલી ફાફત ઈ છ ? જીલનળરી 1340. બાયતની પરજાઍ ના પરતમ વભયવ-બાલ વમ છ ? વલત જીલ





1341. પરાિીન વભમથી ફધી જ નદીઐન આણ મા ઉનાભથી ઐઓીઍ છીઍ ? રભાતા 1342. ણ બાયતન લાયવાની દષષટ ઍ ઉદાયતાલત લશાણ યી છ ? પરકવતઍ 1343. સાદય ભવભદશમના વજૉન ના દવાયા થામ છ ? ભવભ-આાય 1344. ના વભમથી પરકવતનાા વલવલધ તતલભાા શાડ જનીમ ઔણામ છ ? આમોના 1345. નીિનાભાાથી યા વરત લનસવતજીલનન ધાવભિતા વાથ વાા છ ? લડ વાવલતરીના વરત 1346. આણા લાયવાના જતન અન વાલધતન યલાની આણી લી પયજ છ ? નવત 1347. દશિદના રઍ મા ાથી વાાસકવત લાયવાની વલશવન બ આી છ ? પરાઔ-વતશાવવ 1348. દશિદભાા વળલ ાડાયલાની ા રઔબઔ રાા લત પરાિીન છ ? 5000 લત 1349. મ લતત વદીઐથી બાયતની પરજાના લાયવાન ઍ બાઔ છ ? દશભારમ 1350. બાયતના યાષટરીમ ચિહનભાા મા પરાણીની આકવત છ ? વવિશ 1351. વમરા વનષટ પરથભ મ ધભત અનાવમ શત ? ફોદધ 1352. આણા યાજમ-ફાધાયણની ઈ રભભાા નાઔદયની મભત પયજ દળાતલી છ ? 51 1353. ઢી-દય-ઢી જ ાાઈ જીલનભાા ભ છ તન શા શલામ ? લાયવ 1354. વાસકવતના અસસતતલ અન વાતતમ ............છ. યસયાલરાફી 1355. વાસકવત વાલધતનની વાથ યા વનમાતરણ ણ મ છ ? વાભાતજ

2. બાયતન વાાસકવત લાયવ : શસત-રચરત રા 1356. નીિનાભાાથી ઈ કવત બાવની યિના છ ? સલપનલાવલદતતમૌ 1357. કિીડી નતમન પરાય મા પરદળ વાથ વાામર છ ? આધરપરદળ 1358. વલશવભાા ભરભરના ાડ ભા યા સથ જાણીત ા શત ા ? ઢાા 1359. વરાી યઔના વભમ દયવભમાન ગજયાતની યાજધાનીના ળશય યા શત ા ? ા ણ 1360. ગજયાતના યા ળશય અીનાા કયણાા ભા જાણીત ા છ ? ઓાબાત 1361. આણા વાઔીતભાા મ યાઔ નથી ? બાભયી 1362. વાઔીત કષતર પરવતબા ધયાલનાય અભીય ખવય ના વભમભાા ખફ જ જાણીતા શતા ? અરાઉદદીન ઓરજી 1363. મ વભમ બાયતભાા બસતત આદરનન વભમ શલામ ? 15ભી અન 16ભી વદીન 1364. નીિનાભાાથી ણ બાયતના લાયવાભાા પા આપમ નથી ? નયવવિશ ભશતા 1365. થ નતમન વલાવ મા પરવાઔ ય આધાદયત છ ? શરીકષટણજીલન 1366. ઐદયસવાન મ નતમ પરાય દળ-વલદળભાા આજ ણ જાણીત છ ? ઐદડવી 1367. નીિનાભાાથી ‘બાવ’ યચિત ના યા છ ? ણતબાય 1368. જભતનીન મ વલ અચબજઞાન ળાકનતર કવતન ભાથ મીન બયી વબાભાા પરબાવલત થઈન નાિી ઊઠય

શત ? ઔ

1369. ળકનતરા ાતર ઈ કવતના છ ? અચબજઞાન ળાકનતરમૌ 1370. લવીડવન (વવચરા વભવશરત) ભય વપદ યાઔન થથય ઍ ર શા ? અી 1371. પરાિીન ાભાા વરા યઔન થા નાભ ઐઓલાભાા આલત શત ? સલણતયઔ 1372. થ નતમના નરદધાય યલાન મળ રઓનોના મા નલાફન પા જામ છ ? નલાફ લાતજદઅરી 1373. ભાતાવતા તયપથી ભતા ળાયીદય અન ભાનવવ રકષણલાા લાયવાન મા નાભ ઐઓલાભાા

આલ છ ? જવલ લાયવ

1374. ભાતાવતા તયપથી ભતા કયફાય, જભીન-જામદાદ સથાલય જ ાઔભના લાયવાન મા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ?

બોવત લાયવ

1375. ભાનાલીઍ તાની બદધદધળસતત, આલડત, રા, ોળલમ દવાયા જ ાાઈ ભવયા વજય તન મ લાયવ શલામ ?

વાાસકવત લાયવ

1376. ગજયાતના ચછ તજલરાના મા વલસતાયની જત ભ ગ ાથણરા ભા જણીતી છ ? ફનનની 1377. ાા યાઔની વભનાાયી ભા જાણીત ા ળશય યા છ ? શદયાફાદ





1378. ‘વાઔીત યતનાય’ ગરાથન ણ વાઔીતન વોથી લધાય પરભાણભત ગરાથ ઔણાવમ છ ? ાદડત વલષટણઅ નાયામણ 1379. ‘વાઔીત ભયાદ’ભાા રા પરાયના તાર લણતવમા છ ? 101 1380. ભચણયી નતમભાા ઉમઔભાા રલાતા કયદાય રીરા યાઔના િચણમાન મા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ

? કભીન

1381. કષટણરીરાના ભશતલ મા પરાયની નતમળરીભાા જલા ભ છ ? ભચણયી 1382. દષટમનત અન ળકનતરાના પરણમની થા વાસકત વાદશતમના મા ભશાના ભાા જલા ભ છ ? અચબજઞાન ળાકાતર 1383. તવભરનાડન તાાજય તજલર ઈ નતમળરીના ઉદબલસથાન ઔણામ છ ? બયતના યમૌ 1384. ારીફાઔન ઍ બાયતના મા યાજમભાા આલર છ ? યાજસથાન 1385. ફધી રાન વામઔ ઈ રાભાા થમર છ ? ના યરા 1386. ઈ રાભાા ઔામન અન લાદન-ઍ ફ ફાફતન વભાલળ થામ છ ? વાઔીત 1387. ‘વાઔીતયતનાય’ ગરાથના તાત ણ શતા ? ાદડત વાયાઔદલ 1388. ‘થન ય વ થ શાલ’ = આ ઉસતત નતમના વલાવ વાથ જડામરી યશી છ ? થ 1389. ના યળાસતરની યિના ણ યી શતી ? બયત મવનઍ 1390. ના વળલ રાની દષષટ ઍ આતયયાષટ ીમ ખમાવત ધયાલ છ ? ન યાજના 1391. ગજયાતના યા સથ ા ભા પરખમાત છ ? ા ણ 1392. ઈત ઍ ર................. લ ાણ 1393. ચછના ફનનની વલસતાયના ‘જત’ રની અદભત વવદધદધ ઈ છ ? બયતગ ાથણરા 1394. વલત અરાાયભાા વોથી લધ ીભતી ભનામ છ............. શીયાજદડત આભણ 1395. ગરાફી યાઔની ભીનાાયી ભા જઔવલખમાત ભથ યા છ ? લાયાણવી 1396. પરાિીન યાઔની ભીનાાયી ભા જઔવલખમાત ભથ યા છ ? 64 1397. જમય અન દદલશી મા યાઔની ભીનાાયી ભા જાણીત ા છ ? રીરા 1398. પરાિીન વભમના જયીાભ ભા વલવળષટ અન આઔવા સથાન ધયાલત ા સથ યા ? સયત 1399. મા ાડળી ાષટઠ-ાયીઔયીનાા ભાદદય તથા ફનમન તયણી જલા ભ છ ? જડતયનાા 1400. લવીડની (વવરીાવભવશરત) ભય વપદ યાઔન થથય ઍ ર.......... અી 1401. પરાિીન બાયતીમ ચિતરરાના યાલાઐ ઈ વાસકવતભાાથી ભ છ ? શડપા 1402. બાયતીમ વાઔીતની ઔાઔતરી ઍ ર........ વાભલદ 1403. વાઔીત ભયાદ ગરાથના યિવમતા ણ છ ? નાયદ 1404. ાદડત વાયાઔદલ મા ગરાથના વનભાતણ ય શત ા ? વાઔીત યતનાય 1405. બાયતીમ વાઔીતના ઇવતશાવભાા ‘તતી-ઍ-દશિદ’ તયી ણ પરખમાત થયા ? અભીય ખળય 1406. નતમના દલાવધદલ ણ છ ? ભશાદલ ન યાજ 1407. બયતના યભ નતમળરીના ઉદબલ વાથ વાામર પરદળ મ ? તવભરનાડ 1408. ઈ નતમળરીના મધાભ ય છ ? થરી 1409. લષટણલ વાપરદામની શ ાઔાયબસતત વાથ વલવર નતમળરી ત............ થ 1410. વાસકત વાદશતમના પરથભ ાસતતના શરષટઠ ના યાય.......... ભશાવલ બાવ 1411. ભશાવલ ારીદાવની વોથી શરષટઠ ના યકવત ઈ છ ? અચબજઞાન ળાકાતરમૌ 1412. ‘ભશાલીયિદયતમૌ’ ના યકવતના રઓ ણ છ ? બલભતી 1413. ગર પરશરાદ ળભાત મા નતમ ભા જાણીતા છ ? કિીડી

3. બાયતન વાાસકવત લાયવ : વળલમ અન સથાતમ 1414. ભોમતાના સથાતમની વોથી ભ ી ઉરનસબધ ઈ છ ? વાાિીન સત 1415. વતરમવતિ નાભની બવમ મવતિ ઈ ગપાભાા આલરી છ ? ઍચરપન ા 1416. પરાિીન બાયતના વોથી ભટા ભાદદય યા છ ? બશદશવય 1417. ણાતન ા ભ ાદદય મા યાજમભાા આલલા છ ? ઐદયસવા





1418. ‘ઢાઈ દદન ા ઝોડા’ ઍ શા છ ? ભસસજદ 1419. ગજયાતભાાથી ભી આલર શડપીમ વાસકવતના ભશતલના નઔય ધાલીયા મા તજલરાભાા આલલા છ ? ચછ 1420. શડપીમ વભમતાના ગજયાત ઓાત રથર છીના ફીજ ા ભટા નઔય યા છ ? ધાલીયા 1421. ધાલીયાભાા ઈ ધાત ઔાલાની બઠીઐ ભી આલી છ ? તાાબ ઔાલાની 1422. ભશ’-જ-દડભાા 20 ભાનન ઍ વાઔ વમશ ભી આલર છ જન શા શલાભાા આલ છ ? ફય 1423. લદદ ળાાભાા મા ધભતનાા સત, ચફશાય અન અનમ પરાયની સથાતમરા જલા ભ છ ? ફોદધ ધભત 1424. બઔલાન બદધના ળયીયના બાઔના અલળના અડાાય િણતય યલાભાા આલતા જન શા શલાભાા

આલ છ ? સત

1425. લત ભોમતારીન વભમઔાાના સત ઉતતયપરદળના ફસતી તજલરાના મા ઔાભભાાથી ભી આલર છ ?

ીયાલા

1426. દલની ભયી, ફદયમા સત અન ઇ લા સત મા યાજમભાાથી ભી આલર છ ? ગજયાત 1427. સતના અડાાય બાઔની િની િાય ફાજઍ આલરી યચરિઔન શા શલામ ? શવભિા 1428. સતની િાય ફાજઍ ઊિા યિરા ઔાાય યસતાન શા શલામ ? ભવક 1429. મ સતાબ વળલરાન શરષટઠ નમન છ ? વાયનાથન 1430. ફોદધ ધભતન પરિાય ઐછ થતાા મા ધભતન વલાવ થમ શત ? બાઔલત અન ળલ ધભતન 1431. ઔાાધાય ળરી ઍ ર ઈ રાન સબઔ વભનલમ ? બાયત અન ગરી 1432. વાતલાશન યાજાઐના વભમભાા ઈ નદીના દનાય ફોદધ સત ફાધામા શતા ? કષટણા-ાલયી 1433. યવામણવલદયા અન ધાતાભન ઉતકષટ નમન મા સતાબભાા જલા ભ છ ? વલકભાદદતમના રશસતાબભાા 1434. ગપત યાજાઐઍ મા સથ અન વલશાય ફનાવમા શતા ? નારાદા 1435. ઇરયાભાા આલર યા ભાદદય યાષટરક યાજલીઐની બ છ ? રાવ ભાદદય 1436. ઍચરપા ાની ગપાઐ માફઈ ાવ મા વાઔયભાા આલરી છ ? અયફ વાઔય 1437. ગલાચરમય ાવ આલર ઉદમચઔદયજ તભજ ચફશાયભાા ગપાઐ તભજ લરલ યાજાઐ દવાયા ઓડ

ાીન ફનલરાા ભાદદયનાા નાભ ના નાભ યથી યાઓલાભાા આવમાા શતાા ? ાાડલના

1438. દચકષણ બાયતભાા ભાદદયના પરલળદવાયન શા શલામ ? ઔયભ 1439. ઔબતગશના વોથી ઊિાણલાા ફાહય બાઔ ઉય અણીદાય ફનાલલાભાા આલરી આકવતન શા શલામ ? ઔયભ 1440. બશદશવય ભાદદયની ઊિાઈ રા ભી ય છ ? 65 1441. ાા ઔડા નાભના સમતભ ાદદય કયાા આલલા છ ? ણાત 1442. ઓજયાશનાા ભાદદયના વનભાતણ મા યાજાઐઍ યાવયા શત ા ? િાદર યાજલીઐઍ 1443. દરલાડાનાા જન ભાદદય મા યાજમભાા આલરાા છ ? યાજસથાન 1444. ભઢયાના સમતભ ાદદય મા તજલરાભાા આલલા છ ? ભશવાણા 1445. ભઢયાના ભાદદયભાા ઈ ળરીના નળીાભ થમર છ ? ઈયાની ળરી 1446. કતબદદીન ફ વોપરથભ ઈ ભસસજદ ફાધાલી શતી ? કવલત-ઉર-ઇસરાભ 1447. વલશવબયભાા પરખમાત ઍલા ઝરતા વભનાયા માા આલરા છ ? અભદાલાદ 1448. જોનયભાા તી મવરભાનઍ ઈ ભસસજદ ફનાલી શતી ? અ ારા ભસસજદ 1449. કયાાન ભફય વાણત આયવથી સળચબત છ ? શળાઔાફાદન 1450. ભસસજદના સતાબલાા ઐયડાન શા શલામ ? ચરલાન 1451. ભસસજદની દદલારના અતબાઔન શા શલામ ? ભસયા 1452. ભકકાના ાફાની દદળાભાા ફનાલર નભાજ ઢલાના શરની દીલારન શા શ છ ? દફરા 1453. ભસસજદભાા ભકકા તયપની વાિી દદળા દળાતલતા બાઔન શા શ છ ? ભશયાફ 1454. ઇસરાભ ધભતના અનમામીઐ જમાા નભાજ ભા ઍતર થામ ત ભસસજદના પરાાઔણન શા શલામ ? વશન 1455. વળલીના ભનભાા જ બાલ જાઔ તન ાડાયલાની રા ઍ ર..... વળલરા 1456. ભશ-જ-દડભાાથી ભી આલરા સનાનાઔાયની રાફાઈ રા ભી ય છ ? 54.80 ભી ય





1457. ભશ-જ-દડભાાથી ભી આલરા સનાનાઔાયની શાઈ રા ભી ય છ ? 32.90 ભી ય 1458. દલની ભયી, ફદયમા સત અન ઈ લા સત ઍ નીિ જણાલરા મા યાજમભાાથી ભી આવમા છ ? ગજયાત 1459. ગરીની બાયતીમ રા ઉય અવય ડલાથી ઈ ળરી પરવવદધ ફની શતી ? ઔાાધાય ળરી 1460. ગજયાતના મા ળશયભાા શીયાબાઔ આલરી છ ? ડબઈ 1461. રદરભશારમ ગજયાતના મા ળશયભાા આલર છ ? વવદધય 1462. યાષટરક યાજલીઐની બ ઈ છ ? રાવ ભાદદય 1463. ચફશાયભાા રદયતા ાવ આલરા સપરવવદધ સતના નાભ શા છ ? નાદઔઢન સત 1464. બશદશવયના ભાદદયની ઊિાઈ રા ભી યની છ ? 65 ભી ય 1465. ણાતતના સમતભ ાદદયના વનભાતણ ણ યાલર શત ા ? નયવવિશ લભતન શરાઍ 1466. ભઢયાના સમતભ ાદદયના નળીાભ ઈ ળરીભાા થમર છ ? ઈયાની ળરી 1467. બરાદ દયલાજાના ફાાધાભ ણ યાલર શત ા ? અફય 1468. ઔાાધાય ળરીન મા ધભતના ભશામાન ાથ પરિચરત યી શતી ? ફોદધ ધભત 1469. નાઔાજ તન ોડાન સત ઍ ઈ ળરીન ઉતતભ નમન છ ? દરવલડ ળરી 1470. ભઢયાના સમતભ ાદદયભાા સમતની રી મવતિઐ અદત થમર છ ? 12 1471. અશભદળાશ અભદાલાદભાા ફાધાલરી જાભા ભસસજદ ઈ વારભાા ફાધાલર શતી ? ઈ.વ. 1423 1472. ગજયાતભાા ના ળાવના દયવભમાન દરલાડાના (ભાઉન આબભાા) જન ભાદદય યિામર શતા ? વરાી ળાવન દયવભમાન 1473. વળલ-સથાતમન વલાવ મા યઔભાા થમ શત ? ગપત યઔ 1474. ઇરયાની ગદાઐના યા ભાદદય અદભત ઔણામ છ ? રાવ ભાદદય 1475. બાયતના ઍવા યા ભાદદય છ જન છાામડ કયાયમ ધયતી ય ડત નથી ? બશદશવયના ભાદદય 1476. ભોમતયઔની વળલરાન વોથી શરષટઠ નમન મ છ ? વાયનાથન સતાબ 1477. ભશ-જ-દડ ળશયના યસતાઐની શાઈ રા ભી ય શતી ? 9.75 ભી ય 1478. બલન અન ઇભાયત ફાાધલાની રા ઍ ર............. સથાતમરા 1479. ધાલીયા માા આલર છ ? ઓદીયફ ભાા 1480. યા નઔય-આમજનની દષષટ ઍ શરષટઠ શત ા........... શડપા 1481. ભશ-જો-દડની આઔલી વલળતા ઈ શતી ? ઔ ય મજના 1482. ભભધમ વમદરના દનાય ઔ ય મજના ધયાલત ા મ છ ? કી ન ા 1483. ભોમતાનાા સથાતમભાા વોથી ઉતતભ યા છ ? વાાિીન સત 1484. બાયતના યાષટરીમ પરતી તયી સલીાયામર વવિશ મવતિ મા ધભતના પરવતવનવધતલ ય છ ? ફોદધ ધભત 1485. બાયતના યાષટરધલજભાા અસતત ધભતિકના આયા રા છ ? 24 1486. ફોદધ ધભતન મ વાપરદામ બદધન ઈશવય ભાની મવતિજાભાા ભાન છ ? ભશામાન 1487. બાયત ઍ અધમાતભપરધાન દળ છ. તથી.............. બાયતીમ રા વદલ ધભતપરધાન

યશી છ. 1488. અભયાલતીન સત ઈ ળરીન છ ? ભથયા 1489. બાયતીમ અન ગરી રાન સબઔ વભનલમ ઍ ર............ ઔાાધાય ળરી 1490. મ યઔ દય પરાયની રાના ‘સલણતયઔ’ તયી ઐઓામ ? ગપતયઔ 1491. અજ ાતા-ઇરયાની ગપાઐ માા આલરી છ ? ઑયાઔાફાદ ઓાત 1492. ભશાયાષટરના વહયાદદર લતતન યીન ઈ ગપાના વનભાતણ થયા છ ? અજ ાતાની ગપાઐ 1493. લતતભાન વભમભાા ઇરયા ઓાત રઔબઔ..................ગપાઐ આલરી છ. 34 1494. ‘વતરમવતિ’ની બવમ મવતિ ઈશવયનાા માા તરણ સલર દળાતલ છ ? બરહમા, વલષટણ અન ભશળ 1495. ભશાફચરયભનાા યથનાા નાભ ના યથી યાઓલાભાા આવમાા છ ? ાાડલ 1496. વોથી નાના યથભાદદય ના છ ? દરોદી 1497. વોથી ભટા યથભાદદય ના છ ? ધભતયાજના





1498. ભથયાના મા ભાદદયની પરવતભા બાયતીમ વળલરા કષતર ઔોયફ વભાન છ ? જન ભાદદય 1499. લરલની યાજધાની ઈ શતી ? ાાિીયભ 1500. થાજાવય ઓાત મા લાળની યાજધાની શતી ? િર લાળ 1501. ભઢયાના સમતભ ાદદય ના ળાવનાભાા ફાધાયા શત ા ? બીભદલ પરથભ 1502. અભદાલાદ ઓાત આલરી જાભા ભસસજદ ણ ફાધાલી શતી ? અશભદળાશ 1503. ‘ઔગાફજ’ મા સથ વાથ વાામર છ ? ચફજાય 1504. ળાશજશાાઍ આગરાભાા તાજભશર તભજ અનમ ઈ ઇભાયતના વનભાતણ યાવયા શત ા ? દદલાન આભ, દીલાન ઓાવ 1505. ભસસજદની અદય જલા-આલલાન યસત ઍ ર............ ઔચરમાયા

4. બાયતન વાાસકવત લાયવ : વાદશતમ 1506. પરાિીન બાયતન વતશાવવ ઔાથ............. ‘યાજતયાચઔણી’ છ. 1507. ફોદધ ધભતના વલતર ગરાથના નાભ........ ‘વતરવ ’ છ. 1508. ફોદધ વાદશતમની બાા.......... ારી છ. 1509. જન ધભતના વલતર ગરાથભાા........... વવદધશભળબદાનળાવન છ. 1510. ોદ લમના અથતળાસતરભાાથી આણન............. ભોમત લાળની ભાદશતી ભ છ. 1511. તવભર બાાભાા ‘યાભામણ’ની યિના યનાય.......... ાફર મવન શતા. 1512. અભીય ખવયની કવત....... ‘આવળા’ છ. 1513. અબર પઝરન વલખમાત ગરાથ.......... આમન-ઈ-અફયી છ. 1514. લતતભાન વભમ ઉમઔભાા રલાભાા આલતી બાયતની ભ ા બાઔની બાાઐ ય ઈ બાાન પરબાલ

જલા ભ છ ? વાસકત

1515. ઈ.વ. લ િથી વદીભાા અષટ ાધમામી નાભન વમાયણ ગરાથ ણ રખમ શત ? ાચણનીઍ 1516. તાન ઉદળ ાકત બાાભાા જનતાન આનાય ણ શતા ? ઔોતભ બદધ 1517. બાયતભાા તત અન મકર ળાવન દયવભમાન ઈ બાાઐના િરણ ળર થયા શત ા ? અયફી અન પાયવી 1518. અમધમાના યાજલી યાભિાદરની થા મા ભશાાવમભાા આલરી છ ? યાભામણ 1519. યાણઍ આયાચબ મા ધભતન દશનદ ધભતના સલર આલાભાા મખમ ભવભા બજલી છ ? લદદ ધભતન 1520. અશવધ ળાની યિના યી શતી ? બદધિદયત 1521. ગપતયઔભાાના વલશવપરવવદધ રઓ તયી ઔણના ની થામ છ ? ાચરદાવ 1522. દાડીઍ ળાની યિના યી શતી ? દળકભાયિદયત 1523. દશનદી વાદશતમન પરાયાચબ ગરાથ મ છ ? થલીયાજ યાવ 1524. નનડ વાદશતમ ય મા ધભતની ઔાઢ અવય ડી શતી ? જન ધભત 1525. વભા જન તીથયના જીલનન આરઓત ા યા યાણ વલ નનાઍ તમાય ય શત ા ? ળાાવત યાણ 1526. દદલશીના સરતાનની યાજબાા ઈ શતી ? પાયવી 1527. ઝીમાઉદદીન ફયનીઍ ળાની યિના યી શતી ? તાયીઓ દપયજળાશી 1528. દશનદ ધભતના વાયતતલ મા ધભત વાથ ભતા આલ છ ? ઇસરાભ 1529. ફાઔાી બાાભાા યાભામણની યિના ણ યી શતી કવતતલાવ 1530. ના આશરમસથાન ાશભીયભાા ભશાબાયત અન યાજયાચઔણી જલા વાસકત ગરાથન પાયવીભાા અનલાદ

થમ શત ? જનરઅચફદદનના

1531. મકર ળાવન દયવભમાન અનમ રાઐની વાથ ઈ રાન વલાવ થમ શત ? લાસતરા 1532. તઝ જશાાઔીયી નાભની આતભથા ણ રઓી શતી ? જશાાઔીય 1533. આમત-અફયી અન અફયનાભાના રઓન ણ ય શત ા ? અબર પઝર 1534. વલ ચફજાયીની ઈ દશનદી કવત સપરવવદધ શતી ? ચફશાયી વતવઈ 1535. ભધમયઔની વોથી ભશતલની ક ના ઈ બાાના જનભની છ ? ઉદત 1536. ‘ઔીતઔવલિદ’ ાવમગરાથના યિવમતા ણ શતા ? ગરનાન





1537. ાા, નનના અન યનનનાઍ મા વાદશતમની વતરમવતિ તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? નનનડ 1538. ઔોતભ બદધના વભમઔાાભાા ઈ બાા મખમતલ ધભત, તતલજઞાન અન જઞાનવલજઞાનની બાા ફની શતી

? વાસકત

1539. મા પરાિીનતભ ગરાથભા દલન રઔતી ઋિાઐન વભાલળ યલાભાા આલર છ ? ઋગલદ 1540. ગપતયઔના પરવવદધ ગરાથભાા દાડીના મા વાદશતમન વભાલળ થામ છ ? દળકભાયિદયત 1541. ગપતયઔ દયવભમાન ‘મચછદ ભ’ની યિના ણ યી શતી ? શદર 1542. ઈ બાાભાા આલશા, ઉદર અન ફીવરદલ યાવ નાભની લીયઔાથાઐ રઓાઈ શતી ? યાજસથાન 1543. પાયવી બાાભાા રઓલાભાા આલર વતશાવવ વાદશતમ ઍ ઈ પરજાના નોધાતર પરદાન છ ? તત પરજા 1544. ‘હમાલતી’ નાભના ભશાાવમ ણ રખયા શત ા ? ભચર મશમભદ જામવી 1545. ‘યાભિદયતભાનવ’ ગરાથ તરવીદાવ ઈ બાાભાા તમાય યર શત ? અલવધ 1546. મા વાદશતમાય પરભ અન વલયશ યના વાદશતમ રઓર છ ? વલ ળલદાવ 1547. લદાાઔભાા મખમતલ ળાન વભાલળ થામ છ ? જમવત, વમાયણ, ઓઔ 1548. ઍતથઈ, તચરાનસપમભ અન થથઓાત મા વાદશતમની યિાનાઐ છ ? તવભર 1549. તરવીદાવ અન સયદાવ જલા દશનદી બાાના વાદશતમાય ના વભમભાા થઈ ઔમા શતા ? અફય 1550. બાયતની અવતપરાિીન ચરવ મા ાની છ ? શડપા 1551. વાભલદભાા મા છાદના ઔાન યલાની વલવધ ફતાલલાભાા આલી છ ? ઋગલદના 1552. મા લદભાા ભતાાડ અન વાસાયના લણતન યલાભાા આલર છ ? અથલતલદ 1553. બરાહમણગરાથના દયવળષટ ન શા શલાભાા આલ છ ? આયણમ 1554. ફોદધ વાકના વનમભ મા ગરાથભાા આલાભાા આલર છ ? વલનમવ 1555. ‘વલકભાજ તન વલજમાવત’ના વલમલસત ળાના આધાદયત છ ? ભશાબાયત 1556. વભા જન યીથયના જીલન મા ગરાથભાા આરઓામલા છ ? ળાાવતયાણ 1557. અરલય વાતન મા ગરાથભાા વાગશીત યલાભાા આલર છ ? તરાવમય દદવમ પરફાધભાા 1558. મ ગરાથ અલધ બાાન વોથી જન ગરાથ ઔણામ છ ? મલરા દાઉદન ગરાથ – િાદરામન 1559. ફાઔાભાા વાત િતનમથી મા પરાયનાા ઔીત રઓલાની યાયા ળર થઈ શતી ? બસતતઔીત 1560. ‘બાયલી’ન પરવવદધ ગરાથ મ છ ? દયાતાજ તવનમભ 1561. વાત તરવીદાવ અલવધ બાાભાા મ પરખમાત ગરાથ રખમ શત ? યાભિદયતભાનવ 1562. આજ ણ ભ ા બાઔની ધાવભિ વલવધઐભાા ઈ બાા લયામ છ ? વાસકત 1563. આમોની વાસકત બાા મા જથની શતી ? ઇનડ-યયવમન 1564. વાસકતના ભશાન વમાયણળાસતરી ણ શતા ? ાચણની 1565. ાચણવનઍ મા વમાયણગરાથની યિના યી ? અષટ ાધમામી 1566. બઔલાન ભશાલીય અન બદધ તાન ઉદળ જનતાન ઈ બાાભાા આપમ ? પરાકત 1567. દરવલડકની બાાઐભાા વોથી પરાિીન બાા ઈ છ ? તવભર 1568. મકર ળાવન દયવભમાન ઈ બાાના ભશતલ વલળ યહયા છ ? પાયવી 1569. વાસકત બાાની તરી વભાન ઈ બાા વલાવ ાભી ? દશનદી 1570. બાયતના ફાધાયણભાા રી બાાઐન સથાન આલાભાા આવયા છ ? 18 1571. આાણા ફાધાયણભાા ભાનિ બાાઐન મા અનચછદભાા સથાન અાયા છ ? આઠભા 1572. બાયતીમ વાદશતમના પરાિનતભ સત યા છ ? ઋગલદ 1573. ઋગલદભાા રી ઋિાઐન વાગરશ છ ? 1028 1574. બરાહમણ ગરાથનાા દયવળષટ ન શા શલાભાા આલ છ ? આયણમ 1575. ભતાાડ તથા વાસાયના લણતન મા લદભાા છ ? અથલતલદ 1576. ઋગલદના છાદના ઔાન યલાની વલવધ ળાભાા ફતાલલાભાા આલી છ ? વાભલદ 1577. ઉવનદભાા મા પરશનના વલલિન યલાભાા આવયા છ ? દાળતવન





1578. યાભામણ અન ભશાબાયત ઍ ફાન વાદશતમન મ ઍ પરાય છ ? ભશાાવમ 1579. વલશવન વોથી ભ ાવમગરાથ મ છ ? ભશાબાયત 1580. ભશાબાયતભાા રઔબઔ રા સર છ ? ઍ રાઓ 1581. ભકષપરાનસપતના ભાઔોના લણતન મા ગરાથભાા છ ? શરીભદ બઔલદઔીતા 1582. યા વાદશતમ પરાયાબભાા ારી બાાભાા રઓાયા ? ફોદધ વાદશતમ 1583. ઋતવાશાય મા વાદશતમતાતન ફનમન ગરાથ છ ? વલ ાચરદાવ 1584. ભશાવલ ફાણની કવત છ ............. ાદમફયી 1585. આખમાનની યિના ણ યી ? પરભાનાદ 1586. વલ વતરલલલલય યિર પરખમાત ગરાથ ............ કયર 1587. ાશભીયભાા રઓામર શર ગરાથ ................ યાજતયાચઔણી 1588. વલ નનના યચિત ઈ કવતભાા વભા જન તીથયના જીલન આરઓન છ ? ળાાવતયાણા 1589. તવભર બાાભાા યાભામણની યિના ણ યી ? વલ મફર 1590. મલરા દાઉદન મ ગરાથ અલધ બાાન વોથી જન ગરાથ ભનામ છ ? િાદરામન 1591. અભીય ખળયની કવત ઈ છ ? આવવા 1592. બાયતન થલી યના સલઔત ઔણાલનાય ણ શત ? અભીય-ખળય 1593. વાત ફીયની ઈ યિાનાઐ રવાદશતમના અઔ ફની ? દશયાઐ 1594. ભચર મશમભદ જામવીઍ યા ભશાાવમ રખયા ? હમાલત 1595. વાત ઍનાથ ભયાઠીભાા ઈ યિનાઐ યી ? બસતતઔીત 1596. હભાયની ફશનના નાભ શા શત ા ? ગરફદન ફઔભ 1597. મકર વમરા ફાફય તી બાાભાા મા નાભ આતભથા રઓી ? તઝ ફાફયી 1598. ભધમયઔની વોથી ભશતલની ક ના ઈ શતી ? ઉદત બાાના જનભની 1599. ઉદત બાાના ભશાન વલ ન શતા ? ઔારીફ 1600. ઈ બાા બાયત અન દખઓણન ળશયની નાઔદયની બાા ફની ઔઈ ? ઉદત

5. બાયતન વલજઞાન- નરૉજીન લાયવ 1601. કાણ-યાજલીના વભમની બદધની પરવતભાઐ કયાાથી પરાપત થઈ છ ? તકષવળરા 1602. ના વળલ રાની દષષટ ઍ આતયયાષટરીમ ખમાવત ધયાલ છ ? ન યાજના 1603. બાયતીમ લદળાસતરના ભશાન પરણતાઐ ણ ઔણામ છ ? િય અન સશરત 1604. ઔચણતળાસતરના વતા ન શલાભાા આલ છ ? આમતબટટ 1605. બાસયાિામ મ પરખમાત ગરાથ રખમ શત ? રીરાલતી ઔચણત 1606. ધાત વળલ ફનાલલાની યાયા ઈ વદીથી વલળ પરિાયભાા આલી શતી ? અચઔમાયભી વદીથી 1607. ભદરાવ વાગરશારમભાા વિલામલા ન યાજના વળલ ઈ રાન વલોતતભ નમન છ ? નાદનત-નતમરા 1608. મા યાજલીના વભમની બદધની પરવતભાઐ તકષવળરાભાાથી ભી આલી છ ? કાણ 1609. લનસવત ઑધની વાથ યવામણ ઑધની બરાભણ ણ યી શતી ? નાઔાજ તન 1610. ઈ વલદયાીઠ યવામણવલદયાના અભમાવ અન વાળધન ભા તાની અરઔ યવામણળાા અન

બટટીઐ યાઓી શતી ? નારાદા

1611. ભશવિ િય મ ગરાથ રખમ શત ? િયવાદશતા 1612. શશરત લદળાસતરના મા ગરાથભાા ળલમચિદતવા યલાનાા વાધનન ઉલરઓ યર છ ? ળલમચિદતવા 1613. બાયતીમ લદજળાસતર વલળ મા ાશવાતમ વલલિ નોધ યી શતી ? વલચરમભ શા ય 1614. લદળાસતરના વલદરાન રઓ લાઔબ મ ગરાથ રઓીન વનદાન કષતર નોધાતર પરદાન યર છ ? અષટ ાાઔ શદમ 1615. પરાિીન બાયતના નોધાતર ળાસતર ન ઔણલાભાા આલ છ ? ઔચણતળાસતર 1616. ઔચણતળાસતરના વતા તયી ન ઐઓલાભાા આલ છ ? આમતબટટ 1617. ‘પરજનનળાસતર’ ગરાથની યિના ણ યી શતી ? બરાભરવમ ાાિાર





1618. લાતસમામન મા ગરાથની યિના યી શતી ? ાભસતર 1619. ળાસતરભાા વોથી પરાિીન ળાસતર યા છ ? ઓઔળાસતર 1620. યા ળાસતર ઍ જમવતળાસતરના અવલબાજમ અઔ છ ? લાસતળાસતર 1621. મા ગરાથભાા લાસતળાસતરન ઉલરઓ છ ? બશદવાદશતા 1622. ોયાચણ યાયા અનવાય દલના પરથભ સથવત ણ શતા ? વલશવભાત 1623. જગમાની વાદઔી, ભાન ફાાધાભ ભા મા ળાસતરન ઉમઔ યલાભાા આલ છ ? લાસતળાસતર 1624. ઈ વસકવત વલળા અન વપતયાઔી છ ? બાયતીમ 1625. લાસતાન ઉતતભ નમન મ ઔણામ છ ? યાવનાથન સત 1626. વમરા વલકભાદદતમ દવાયા ઊબ યામર રશસતાબના લજન રા ન જ લા છ ? વાત ન 1627. આમતબટટ નાભના વલદધાનન મા ળાસતરના વતા ઐઓલાભાા આલ છ ? ઔચણતળાસતર 1628. ભશવિ શશરત ળલમ ચિદતવાનાા રાા વાધનન ઉલરઓ યર છ ? 127 1629. ન યાજ અન કનતકાયી યાભના વળલ મા વાગરશારમભાા વિલામલા છ ? ભદરાવ 1630. ગપતયઔના મા ભશાન ઓઔળાસતરીઍ થલી તાની ધયી ઉય પય છ તવ ા વાચફત ય શત ા ? આમતબટટ 1631. આમતબટટ છીના વભમના ઓઔલતતા તથા જમવતળાસતરી ણ શતા ? લયાશવભદશય 1632. લ લાસતળાસતરન મા નાભ વભજલાભાા આલતા શત ા ? ધભત 1633. લયાશવભદશય જમવતળાસતરન મા વલબાઔભાા લશચયા શત ા ? તાતર, શયા, વાદશતા 1634. બશદવાદશતાભાા ળાન ઉલરઓ જલા ભ છ ? જમવતળાસતર 1635. પરાિીન બાયતભાા ‘અશવળાસતર’ જલા ગરાથના રઓન ણ યર શત ા ? ળાચરાશતર 1636. પરાિીન બાયતભાા મા વલદધાન ઔચણતળાસતરભાા પરખમાત શતા ? ફોદધામન, આસતાબ, ાતમામન 1637. વલશવભાતઍ લાસતળાસતરન રા વલબાઔભાા લશિર છ ? વાત 1638. ભશવિ િય િયવાદશતાભાા ળાના લણતન યર છ ? લનસવત – ઑવધઐના 1639. મા ળાસતરન જમવતળાસતરના અવલબાજમ અઔ ઔણલાભાા આલ છ ? લાસતળાસતર 1640. કાણ યાજલીના વભમની બદધની પરવતભાા કયાાથી પરાપત થઈ છ ? તકષવળરા 1641. ન યાજના વળલ ઈ નતમરાન વલોતતભ નમન છ ? નાદનત 1642. ા ન રાઔ તલા રશન વલજમસતાબ ણ ફનાલડાવમ શત ? િાદરગપત દધદવતીમ 1643. ‘અશવળાસતર’ની યિના ણ યી શતી ? ળાચરશતર 1644. શનમની ળધ ણ યી શતી ? આમતબટટ 1645. ‘ચિદતવાવાગરશ’ ગરાથની યિના ણ યી ? િકાચણદત 1646. ‘અષટ ાઔશદમ’ ગરાથના યિવમતા ણ શતા ? લાગબ 1647. ાયાની બસભ યી ઑધ તયી લાયલાની પરથા ણ ળર યી શલાના ભનામ છ ? નાઔાજ તન 1648. દચકષણ બાયતભાા મા યાજલીઐના વભમ દયવભમાન વલર પરભાણભાા ધાતવળલ તમાય થતાા શતાા ? િર

6. બાયતના વાાસકવત લાયવાનાા સથ 1649. પતશય વવયી નાભના ળશય લવાલનાય ફાદળાશ ણ શતા ? અફય 1650. ોઔર મા યાજમન મખમ તશલાય છ ? તવભરનાડ 1651. આવાભન મખમ તશલાય મ છ ? ચફહ 1652. અજ ાતા-ઇરયાની ગપાઐ મા યાજમભાા આલરી છ ? ભશાયાષટર 1653. 15 ભી ઐઔસ અન 26ભી જાનયઆયીઍ દદલશીભાા મા સથથી ધલજલાદન થામ છ ? રાર દલરા 1654. તયણતયન ભ મા યાજમભાા બયામ છ ? ગજયાત 1655. અજ ાતાભાા રી ગપાઐ આલરી છ ? 29 1656. શજાય લત શરાા મા ધભતના વાધઐઍ આ ગપાઐભાા આશરભ ભલી રાવજૉન ય શત ા ? ફોદધ 1657. ઇરયાભાા કર રી ગપાઐ આલરી છ ? 34 1658. યાષટરક લાળના વભમભાા મા નાફયની ગપાઐના વનભાતણ થયા શત ા ? 30 થી 34





1659. ઇરયાની ગપાઐના વલળ આતણ યા ભાદદય છ ? રાવ ભાદદય 1660. ઍચરપન ાન સથાવન ભાછીભાય શા શ છ ? ધાયાયી 1661. દચકષણ બાયતના મા યાજલીના ઉનાભ યથી ભશાભલરયભ તયી ઐઓાત ા શત ા ? લરલ 1662. ભશાફરીયભભાા યથ આાયના ભાદદયન મા નાભ આલાભાા આલર છ ? ાાડલ 1663. વલશવબયભાા ઓડવળલના ફનમન સથાતમ માા જલા ભ છ ? ભશાફચરયભ 1664. િાલકય લાળની યાજધાનીના ળશય યા શત ા ? ટટદર 1665. પરાિીન વભમભાા બાદરઓાડના િાદર યાજતની યાજધાનીના નઔય યા શત ા ? ઓજયાશ 1666. ઓજયાશભાા બવમ ભાદદય મા યાજલીઐઍ ફાધાવમાા શતાા ? િાદર 1667. બશદશવય ભાદદય મા યાજમભાા આલલા છ ? તવભરનાડ 1668. બશદશવયના ભાદદય મા લાળના સભાય છ ? િરલાળ 1669. શમી મા યાજમભાા આલલા છ ? ણાત 1670. 14ભી વદીભાા શમી મા નઔયના વામરાજમની યાજધાનીના નઔય શત ા ? વલજમનઔય 1671. ઈ.વ. 1336 ભાા શમીની સથાના ણ યી શતી ? શદયશય અન બકકાયામ 1672. હભાયન ભફય માા આલર છ ? દદલશી 1673. આગરાન દલર મકર ફાદળાશ ઈ નદીના દનાય ફાધાવમ શત ? મમના 1674. ફાઔારી અન ગજયાતી ળરીના સથાતમની અવય મા ભશરભાા જલા ભ છ ? જશાાઔીય ભશર 1675. વલશવની વાત અજામફીઐભાા ની ઔણના થામ છ ? તાજભશાર 1676. તાજભશારના ફાાધાભ મા યાજલીઍ યાવયા શત ા ? ળાશજશાા 1677. તાજભશારના ફાાધાભ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1631 1678. તાજભશાર ફાાધલાભાા ત વભમભાા રા રવમા ઓિાતમા શતા ? વાડા િાય યડ 1679. રાર દલર માા આલર છ ? દદલશી 1680. પતશય વવયીના બર ાદ દયલાજાન મ ભશર શ છ ? જધાબાઈન ભશર 1681. મ યાજલી તાના દયફાયભાા નલયતન, રાાય, વલદધાન અન તતલચિિતન આશરભ આત શત

? અફય

1682. ચિતડઔઢ અન યણથાબયના દલરાઐ મા યાજમભાા આલરા છ ? યાજસથાન 1683. ઔરાાડાન દલર મા યાજમભાા આલર છ ? આધરપરદળ 1684. ાલાઔઢ-િાાાનયન દલર મા યાજમભાા આલર છ ? ગજયાત 1685. ઐનભ મા યાજમન તશલાય છ ? યર 1686. ષટયન ભ મા યાજમભાા બયામ છ ? યાજસથાન 1687. ચઔયનાય લતત મા યાજમભાા આલર છ ? ગજયાત 1688. આગરાના દલરાભાા જશાાઔીય ભશરભાા ઈ ળરીની અવય જલા ભ છ ? ગજયાતી અન ફાઔાી ળરી 1689. રાર દલરાભાા ઈ ઇભાયતન વભાલળ થામ છ ? દદલાન આભ, દીલાન ઓાવ,

યાઔભશર 1690. અજ ાતાની ગપાઐભાા મા વાધઐઍ આશરભ ભલીન રાવજૉન ય શત ા ? ફોદધ 1691. ણ ‘ઍચરપન ા દધદવ’ ઍવા નાભ આર શત ા ? ટતઔરઍ 1692. ભશાફરીયભભાા મા દલીની મવતિ જલારામ છ ? દઔાતદલી 1693. કતફવભનાયના િણતયભાા લા થથય અન આયવન ઉમઔ થમર છ ? ઔ, રાર થથય 1694. આગરાન દલર ઈ નદીના દનાય આલર છ ? મમના 1695. પતશય વવયીભાા અફય ન આશરમ આર શત ? નલયતન, રાાય, તતલચિિત 1696. બાયતભાા થચર ધભતના ના ળફન દલભાા ળફ ીભાા યાઓલાભાા આલર છ ? વાત ફરાાવીવ 1697. િાાાનયભાા ભસસજદ, ભશર અન નઔય ફનાલીન દચકષણ ગજયાતના ભશતલના વાાસકવત નઔય ણ

વલવાવયા શત ા ? ભશાભદ ફઔડાઍ





1698. ાાિ ઓડ ભાદદય મા સથ અસસતતલભાા છ ? ભશાફરીયભ 1699. “સલઔતના ફઔીિાભાા વલતર દદરના સલાઔત છ”- આલી ઉસતત મા સથ રઓામર છ ? તાજભશરભાા 1700. પતશય વવયીભાા મ દયલાજ આલર છ ? બરાદ દયલાજ 1701. સથાવન ભાછીભાય ઍચરપન ાની ગપાઐન શા શ છ ? ધાયાયી 1702. રાર દલર થથયન ઉમઔ યીન ઈ ળરીભાા ફાધાવમ છ ? મકર ળરી 1703. વલશવન વોથી બવમ દયલાજ મ છ ? પતશય વવયી 1704. બશદશવયના ભાદદય ઍ મા લાળના સભાય છ ? િરલાળ 1705. ઓજયાશનાા ભાદદય મા યાજલીઐઍ ફાધાવમાા શતાા ? િાદર યાજલીઐઍ 1706. શમી ઍ મા નઔયના વામરાજમની યાજધાની શતી ? વલજમનઔય 1707. ટટદરનાા ભાદદયના વનભાતણ ના વભમભાા થયા શત ા ? વલકભાદદતમ 1708. આગરાન પરખમાત દલર ફાધાલનાય મકર ફાદળાશ ણ શત ? અફય 1709. િાાાનયન ઈ લવશવ વાસથાઍ લવશવ લાયવા તયી જાશય ય છ ? યનસઍ 1710. બાયતભાા રાા પરાિીન સભાય આલરાા છ ? 5000 1711. બાયતભાા રાા પરાિીન સભાયન યનસઍ વલશવલાયવાનાા સભાયની માદીભાા વાભર માત છ ? 17 1712. અજ ાતાની રી ગપાઐન િતમભાા વભાલળ થામ છ ? 5 1713. ઇરયાની ગપાઐ મા યાજમભાા આલરી છ ? ભશાયાષટર 1714. મા લાળના વભમભાા ઇરયાની જન ગપાઐના વનભાતણ થયા શત ા ? યાષટરક 1715. ઍચરપન ાની મા નાફયની ગપા વોથી બવમ છ ? 1 1716. ભશાફરીયભનાા રાા ઓડભાદદય વમદરભાા વલચરન થઈ ઔમાા છ ? 12 1717. વલરાકષના ભાદદય માા આલલા છ ? ટટદર 1718. અતમાય ઓજયાશભાા રાા ભાદદય શમાત છ ? 25 1719. ણાતન ા સમતભ ાદદય મા યાજમભાા આલલા છ ? ઐદયસવા 1720. કતફવભનાય ણ ણત યાવમ ? ઇલતતતભળ 1721. શમી ઈ નદીન દનાય આલલા છ ? તાઔબદરા 1722. હભાયના ભફયાના વનભાતણ ણ યાવયા ? શભીદાફઔભ 1723. આગરાન દલર મા થથયભાાથી ફનર છ ? રાર થથય 1724. રાર દલર ફાાધતાા ર વભમ રાગમ શત ? રઔબઔ 10 લત 1725. જમવતચરિઔની વાખમા રી છ ? 12 1726. ઔણઔય મા યાજમન તશલાય છ ? યાજસથાન 1727. ણ િાાાનયના નાભ મશમભદાફાદ આપયા ? ભશાભદ ફઔડાઍ

7. લાયવાના જતન 1728. લનમ જીલન રઔત ામદ ઈ વારભાા થમ શત ? 1972 1729. માફઈ પરાકવત ઇવતશાવ વવભવતની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? 1883 1730. ઝાયઓાડ યાજમભાા યા ઉલન આલલા છ ? વયના અન જશડા 1731. યાજસથાનના અજભયભાા યા ઉલન આલલા છ ? ીડી 1732. દલયશતી ઉલન મા યાજમભાા આલલા છ ? ભશાયાષટર 1733. જવરભયભાા યા ઉલન આલલા છ ? ઐયન 1734. લની નાભના ઉલન માા આલલા છ ? ભલાડ 1735. બાયતીમ યાતતલ ઓાત ા આળય રા સભાય અન સથના વાયકષણના ામત ય છ ? 5000 1736. કષટણા નદી મા યાજમભાા થઈન લશ છ ? આધરપરદળ 1737. મા ામદા અનવાય ઓદાભ દયવભમાન ોયાચણ લસતઐ ભી જામ ત યાતતલ ઓાતાન જાણ

યલી ડ ? 1876





1738. ભશવાણા તજલરાના મા સથથ ઓદાભ થતાા જન તીથયની મવતિઐ ભી આલી શતી ? ઊભતા 1739. પરાિીન લાયવાની જાલણીના ાભ અભદાલાદભાા ઈ વાસથા ય છ ? ઍર. ડી. ઇનસનસ ય ઇનડરૉજી 1740. યાષટરીમ ભાનલ વાગરશારમ મા ળશયભાા આલલા છ ? બાર 1741. યરલ લાયવાના પરદળતન યત ા ળશય યા છ ? દદલશી 1742. પરાિીન વભમનાા તાલ, વયલય, કલાઐ, લાલ, ઝયણાા અન ઝયાની વાબા ઈ ઋતભાા રલી

જઈઍ ? િભાવાભાા

1743. ઓજયાશનાા ભાદદય મા યાજમભાા આલરાા છ ? ભશાયાષટર 1744. લરાદલ યાષટરીમ ઉદયાન મા યાજમભાા આલલા છ ? યાજસથાન 1745. ણાત ભાા યા સભાય વમશ આલલા છ ? શાી 1746. “ભન શતાા ઔલત થામ છ, જ ધભતન હા પરવતવનવધ છા ત ધભ જઔતન વદશષટણતા અન વલશવફાધતલના

ાઠ ળીઓવમા છ.” આ ણ હયા શત ા ? સલાભી વલલાનાદ

1747. સલાભી વલલાનાદ મા ળશયની ધભત દયદભાા શાજયી આી શતી ? વળાઔ 1748. ફોદધ સભાય, વાાિી મા યાજમભાા આલરાા છ ? ભધમપરદળ 1749. ભશાફવધ ભાદદય વાકર, ફવધઔમા મા યાજમભાા આલલા છ ? અવભ 1750. દાતજૉચરિઔ દશભારમ યરલ મા યાજમભાા છ ? વશવભ ફાઔા 1751. માફઈ પરાકવત વવભવતના ભશતલના ામત...... માતલયણ તભજ લનમ જીલના

યકષણ યલાના શત ા 1752. યાતતલ ઓાતાના ભશતલના ામત.......... યાષટરીમ સભાયની વાયવાબા

અન વાયકષણના શત ા. 1753. યર યાજમના ઍનતકરભ તજલરાભાા યા ઉલન આલલા છ ? ઇદયઔર ાવ 1754. બાયતભાા વાાસકવત લાયવાની જાલણી ભા બાયતીમ લનમજીલ ફડતની સથાના ઈ વારભાા

યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1952

1755. સાદયીલન યાષટરીમ ઉદયાન મા યાજમભાા આલલા છ ? વશવભ ફાઔા 1756. આણા દળન પરલાવ-રય તનન ઉદયઔ ળાન આબાયી છ ? લાતાલયણ, ઋતઐ, લાયવ 1757. માફઈ પરાકવત વવભવતની સથાના ઈ વારભાા યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1883 1758. આણા યાષટરીમ સભાયની વાયવાબા રલાની જલાફદાયી મા ઓાતાઍ સલીાયી છ ? યાતતલ ઓાતાઍ 1759. યાતતલીમ લાયવાની જાલણી અઔન ામદ મા અગરજ લાઈવયૉમના વભમભાા વાય થમ શત

? રૉડત ઝતન

1760. યલર લાયવાના પરદળતન યત ા વાગરશારમ મા ળશયભાા આલલા છ ? દદલશી 1761. ા ણભાા આલર વશસતરચરિઔ તાલ વાથ ના નાભ જડામલા છ ? વવદધયાજ જમવવિશ 1762. ઔીય અબમાયણમ ગજયાતના મા તજલરાભાા આલલા છ ? જનાઔઢ 1763. ાઝીયાઔા યાષટરીમ ઉદયાન મા યાજમભાા આલલા છ ? અવભ 1764. મા પરાણીન વળાય યલ ઍ ાનની ગન છ ? શયણ 1765. આણા દળભાા પરલાવ-મત ન ઉદયઔના વલાવન આધાય મા લાયવા ય છ ? વાાસકવત 1766. બાયતીમ લનમ જીલ ભા ના ફૉડતની સથાના કયાય થઈ ? ઈ.વ. 1952 1767. માતલયણ અન લનમ જીલના યકષણ ભા ાભ યતી વોથી જની વાસથા ઈ છ ? માફઈ પરાકવત ઇવતશાવ વવભવત 1768. યાતતલીમ સભાય, યાતતલીમ સથ અન યાતતલીમ અલળન રઔત ામદ કયાય વાય થમ

? ઈ.વ. 1958

1769. યાતતલીમ અલળ, ઉતઓનન યર સથ અન અનમ સભાયની જાણલણીન રઔત ામદ ના વભમભાા વાય થમ ?

લાઈવયૉમ ઝતન

1770. યાષટરીમ સભાયની વાયવાબા રલાના ાભ ના છ ? બાયતીમ યાતતલ ઓાત ા 1771. ચરિઔદશ ઉલન મા યાજમભાા આલર છ ? ભકારમ





1772. મા ઉલનભાાથી ઑવધ ભા ઉમઔી છડલા ભી આલર છ ? ઈદયિઔર ાવ 1773. નાઔાજ તનવાઔય (ડભ) ઈ નદી ય આલર છ ? કષટણા 1774. ઈ બાયતીમ નાઔદયન ઓદાભ યતાા પરાિીન અલળ ભી આલ, ત બાયતના મા ાનન

અનવાય તણ યાતતલ વલબાઔન જાણ યલાની યશળ ? વનવધ વમાાય ાનન

1775. ા ણ ઓાત આલલા યા વાગરશારમ આણા પરાિીન લયવાના જતન વાયકષણના ાભ ય છ ? શરી શભિાદરાિામત રાઈબરયી 8. કદયતી વાવાધન

1776. કદયતી વાવાધનના વલાવ ભા માા વાવાધન શલાા જરયી છ ? ભાનલ વાવાધન 1777. વાવાધનના વલાવ અન વમલસથાનભાા ભશતલની ભવભા ની યશરી છ ? ભાનલ 1778. માા વાવાધનના મગમ અન િકકવ ઉમઔથી વભસમાઐ ઐછી વજાતમ છ ? નલીનીયણીમ વાવાધન 1779. ભ-આલયણીમ દયસસથવતન ઈ દયસસથવત તયી ઐઓાલી ળામ ? બોઔચર 1780. બાયતની આફશલા લી છ ? ભવભી 1781. બાયતભાા ઈ ઋતના વલળ ભશતલ છ ? િભાસ 1782. જભીન ઍ યા ભાધમભ છ ? કદયતી 1783. જભીન ઍ ના ઓલાણની પચરત દાળ છ ? ઓડ 1784. ઈ જભીન પરભાણભાા યતા શમ છ ? ઓદય 1785. ાી જભીન મા પરદળની બ છ ? દધદવલીમ ઉચિપરદળ 1786. ઈ જભીન બજન રાાફા વભમ સધી વાગરશ યી ળ છ ? ાી જભીન 1787. ાી જભીનન ઈ જભીન તયી ઐઓામ છ ? યગય 1788. િાફરની ઓીણભાા ધલાણથી તમાય થમર ભવભન ઈ યીત ઐઓલાભાા આલ છ ? તય 1789. બાયતન રા ા બાઔ ઉજજડ ભવભ વલસતાય છ ? 5 1790. બાયતભાા ડતય ભવભના પરભાણ રા ા છ ? 8 1791. શારભાા બાયતભાા રા ા ભવભ ય ામભી ઔોિય છ ? 4 1792. બાયતભાા સષટ લાલતય વલસતાયના રા ા વલસતાયભાા દય લ ઍથી લધ લઓત ા

ઉઔાડલાભાા આલ છ ? 16

1793. પરકવતદતત ભશામરી ફચકષવ ઍ શા છ ? ભવભ 1794. બાયતભાા રઔબઔ રા યડ શત ય ભવભ-ધલાણ થઈ ચકા છ ? 13 યડ 1795. નદી ઓીણના ઉયલાવભાા આલરી જન ાા ધયાલતી જભીન મા નાભ ઐઓામ છ ? ફાઔય 1796. ઈ જભીન વદાય અન િીણી શમ છ ? ાી 1797. બાયતભાા રા ા ભવભ કવપરવવતત ભા ઉરબધ નથી ? 7 1798. જ, સથ, લાય, લનસવત, પરાણીઐ અન ભાનલી જ ભવભ ઉયનાા તતલ છ તન વાયતત યીત શા

શલામ છ ? ભ-આલયણ

1799. ડઓાઉ જભીન બાયતના મા પરદળભાા જલા ભ છ ? ણાત , યર, ઐદયસવા 1800. જ ાઔર અન પરાણીઐ ઍ લાા વાવાધન છ ? જવલ વાવાધન 1801. ભવભ, જ અન જભીન ઍ લા પરાયનાા વાવાધન છ ? અજવલ વાવાધન 1802. અલનીયણીમ વાવાધન યા છ ? ઓવનજ 1803. મા વાવાધન ભા આણ લધ ાજી યાઓલી આલશમ છ ? અનલીનીયણીમ 1804. આવથિ પરવવતતના વાિારન ભા ાિ ભાર ય ાડનાય સતરત મ છ ? વમદર 1805. થલીના ડાના ઉયના બાઔન શા શલામ ? જભીન 1806. મા દયફના ાયણ ઓડ ઉયની વા ીલાા બાઔના ઓલાણના ાયણ ઓડના ભ ફન છ ? તાભાન, દશભ, લયવાદ 1807. મા યાજમભાા વવિિાઈ વાયી થામ છ ? ાજાફ, શદયમાણા, ઉતતયપરદળ 1808. આણા દળભાા માા ાયણવય જભીનની લવલધમતા જલા ભ છ ? ભષટઠની વલવલધતા 1809. ાાની જભીન બાયતના મા વલસતાયભાા આલરી છ ? ઉતતયનાા ભદન, દનાયાનાા





ભદાન, છતતીવઔઢ ફવીનભાા 1810. ઓદય જભીન લી યીત તમાય થામ છ ? નદીઐના વનકષથી 1811. મા પરાયની જભીનન ફાાઔય જભીન શલાભાા આલ છ ? જન ાા ધયાલતી 1812. યાતી જભીન મા પરાયના ઓડ ધયાલતા કષતરભાાથી ફની છ ? અગનમ ઓડ 1813. શાડી જભીન બાયતના મા યાજમભાા આલરી છ ? ભકારમ, અરણાિર પરદળ,

દશભાિર પરદળ 1814. બાયતભાા જભીનધલાણના પરભાણભાા રા ા જભીન લનના ાયણ ધલાણ થામ છ ? 10% 1815. બાયતભાા કર જભીનધલાણન રા ા બાઔ જ ાઔરના ધલાણથી થામ છ ? 57% 1816. જ ઓનીજ ઍ લાય વભાપત થઈ જામ છીથી ત ફીજી લાય ફનાલી ળાતાા નથી તલાા

ઓનીજન................ અનલીનીયણીમ વાવાધન શલામ.

1817. યા વાવાધન નલીનીયણીમ વાવાધન છ ? ફામઔવ 1818. મા સલરભાા ભરી ફચકષવન વભાલળ કદયતી વાવાધનભાા થત નથી ? ઉદયઔ 1819. ભાનલવનવભિત વાવાધન યા છ ? ઈભાયત 1820. ભવભ, જ, જભીન અન ઍ કદયતી વાવાધનન મ પરાય છ ? અજવલ 1821. યા અનલીનીયણીમ વાવાધન છ ? ઓનીજ 1822. વાવાધનના આમજનના તફકકઐભાા મા ઍ તફકકાન વભાલળ થત નથી ? વાવાધનનાા પરાપમ વાધન 1823. વાવાધનના આમજનભાા તરીજા તફકકાભાા મા આમજન ય બાય મલાભાા આવમ છ ? દકમારકષી આમજન 1824. વાવાધનના અવલલણત ઉમઔ ભ યા ાયણ જલાફદાય છ ? લસતીના લધત ા દફાણ 1825. યાજસથાનની ઈ જાવતના ર વકષ અન પરાણીઐના વાયકષણ ભા રા વવદધાાતના ારન ય છ ? ચફસનઈ 1826. વાવાધનના વલલણત ઉમઔથી ણ તાદયસત યશ છ ? માતલયણ 1827. દળના કર ભવભ બાઔના રઔબઔ રા ા બાઔ ભદાની છ ? 43% 1828. દળના કર ભવભ બાઔના રઔબઔ રા ા બાઔ લતતીમ વલસતાયથી યામર છ ? 27% 1829. જભીન ઓડની ઈ પરદકમાની પચરત દાળ છ ? ઓલાણ 1830. દળના કર કષતરપના રા ા ભવભબાઔ ય ફાઔફઔીિા છ ? 1% 1831. મખમતલ ઈ દધવતથી જભીનધલાણ થત ા નથી ? જ ાઔર દવાયા થત ા ધલાણ 1832. ધલાણથી કવમગમ જભીન ચફનઉમઔી ફન છ. આ પરાયની ફનર ભવભબાઔન લી ભવભ શ છ

? ઓયાફાની ભવભ

9. લનસવત અન લનમ જીલ વાવાધન 1833. બાયત લનસવતની વલવલધતાની દષષટ ઍ ઍવળમા ઓાડભાા મા સથાન છ ? 4 1834. બાયતના કર જ ાઔર વલસતાયના રા ા વલસતાયભાા વાયચકષત જ ાઔર આલરાા છ ? 29.2% 1835. બાયતના કર જ ાઔર વલસતાયના રા ા વલસતાયભાા ચફનલઔીકત જ ાઔર આલરાા છ ? 16.4% 1836. બાયતભાા યાષટરીમ લનનીવત ઈ વારભાા અભરભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1952 1837. ઍવિર 2005 ની વવિશની ઔણતયી લઓત ઔીય અબમાયણમ યાષટરીમ ઉદયાન અન તની આવાવના

વલસતાયભાા વવિશની વાખમા રી શતી ? 359

1838. આવાભનાા જ ાઔર અન વશવભ ફાઔાાના દરદર વલસતાયભાા યા પરાણી જલા ભ છ ? ઍવળિઔી ઝડ 1839. મા યાજાઍ લનમ જીલની યકષા ભા ના ામદા યાવમાની નોધ ઇવતશાવભાાથી ભી આલ છ ? અળ 1840. વલશવ લન દદલવ કયાય ઊજલલાભાા આલ છ ? 21 ભાિત 1841. 5 જનન દદલવ મા દદલવ તયી ઊજલલાભાા આલ છ ? વલશવ માતલયણ દદલવ 1842. લનમ પરાણી વપતાશ કયાય ઊજલલાભાા આલ છ ? 2 ઐત ફયથી 9 ઐત ફય 1843. લન ભશતવલ મા ભાવભાા ઊજલલાભાા આલ છ ? જરાઈ 1844. લનમ પરાણીઐના જીલન વા ભાા માયા છ ભ ............ જ ાઔરન વલનાળ થત જામ છ. 1845. દળની લનજાવત મજફ જ ાઔરના પરભાણ રા ા શવા જઈઍ ? 33%





1846. ‘ાનશા’ અબમાયણમ મા યાજમભાા આલલા છ ? ભધમપરદળ 1847. વનરઔીયી જવલ આયચકષત કષતર મા યાજમભાા આલલા છ ? તવભરનાડ 1848. ઉતતયપરદળભાા આલર અબમાયણમના નાભ આ. િાદરપરબા 1849. થયના યણ મા યાજમભાા આલલા છ ? યાજસથાન 1850. ફ યાષટરીમ ઉદયાન મા યાજમભાા આલલા છ ? ઉતતયાાિર 1851. ગર વનફાય જલ આયચકષત કષતર માા આલલા છ ? અદભાન-વનફાય 1852. યભાા ય6 અબમાયણમ આલલા છ ? દયમાય 1853. બાયતભાા કર રાા જલ આયચકષત કષતર આલરાા છ ? 13 1854. બાયતભાા ઈ વારભાા નલી યાષટરીમ લનનીવત જાશય યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1988 1855. બાયતભાા શીતભાા રા રાઓ શ ય લનાચછાદદત કષતર છ ? 673 1856. બાયતભાા દશભારમ અન લતતીમ વલસતાય ય જ ાઔરના પરભાણ રા ા છ ? 60% 1857. બાયતના મા યાજમભાા જ ાઔરના પરભાણ લધાય છ ? વભઝયભ, ભણીય, વતરયા 1858. જવલ વલવલધતા દદલવ ઈ તાયીઓ ઉજલામ છ ? 29 દડવમફય 1859. બાયત લનસવતની વલવલધતાની દષષટ ઍ વભગર વલશવભાા યા સથાન ધયાલ છ ? 10મા 1860. આફશલાન વલભ ફનતી અ ાલલાભાા ના મઔદાન અઔતમના છ ? જ ાઔરના 1861. રા વભીથી લધ લયવાદ ભલતા કષતરભાા ઔીિ જ ાઔર આલરાા છ ? 200 વભી 1862. બાયતના કર લન વલસતાયના રા ા બાઔભાા ઔીિ જ ાઔર આલરાા છ ? 59% 1863. બાયતના દદયમાદનાય મા પરાયનાા જ ાઔર આલરાા છ ? ભનરલ જ ાઔર 1864. બાયતભાા વોથી લધ જ ાઔર મા દધદવવમશભાા આલરાા છ ? અદાભાન-વનફાય 1865. બાયતભાા વોથી ઐછ જ ાઔર વલસતાય મા યાજમભાા આલર છ ? શદયમાણા 1866. ભદાની પરદળભાા જ ાઔરના પરભાણ રા ા છ ? 20% 1867. દશભારમભાા લતતીમ ઢાલભાા દલદાયનાા જ ાઔરન ફિાલલા ના નતતલ નીિ ‘ચિ’ આદરન

થયા શત ા ? શરી સાદયરાર ફહગણા

1868. વલશવભાા ના ામતકભ અતઔતત “જલ આયચકષત કષતર” ફનાલલાના નકકી યલાભાા આવયા છ ? યનસ 1869. ઈ વાસથાઍ ગજયાત વસતન લઔતનાા પરાણીઐની માદી તમાયી યી છ ? I.U.C.N.

1870. ગજયાતભાા લનમ પરાણઐ ભા ઈ વાસથા ામત ય છ ? ગજયાત લાઈલડ રાઈપ વવામ ી

1871. બાયતભાા કર રાા અબમાયણમ આલરાા છ ? 490 1872. ાઝીયાઔા યાષટરીમ ઉદયાન મા યાજમભાા આલલા છ ? અવભ 1873. બાયતભાા રાા યાષટરીમ ઉદયાન આલરાા છ ? 89 1874. ભદાની પરદળભાા જ ાઔરના પરભાણ રા ા શમ છ ? 20% 1875. ચછના અઓાતભાા જાભનઔય ાવ યા વામદદર ઉદયાન આલલા છ ? નળનર ભદયન ાત 1876. લનીયણ અન ડતય ભવભ વલાવ કષતર વલવળષટ મઔદાન ભા બાયત વયાય દવાયા મ યસાય

આલાભાા આલ છ ? વપરમદળતની વકષ વભતર

1877. ઍ ઑધીઅ લનસવત ઍ ભાતર બાયતભાા થામ છ ? વતઔાધા 1878. મા ઝાડભાાથી રા, ાઔ, રી અન યમન ફનાલી ળામ છ ? લાાવ 1879. મા અઓાતના બાઔન ‘નળનર ભયીન ાત ’ તયી જાશય યલાભાા આવમ છ ? ચછન અઓાત 1880. વાવાધનના આમજનથી શા પરદણમતત યશ છ ? માતલયણ 1881. ‘વલકભિદયત’ભાા વકષન ના વભાન ઔણલાભાા આલર છ ? વાતર 1882. બાયતની ઈ વાસકવતન ‘અયણમ વાસકવત’ તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? આમત વાસકવત 1883. લનસવતની વલવલધતાની દષષટ ઍ વભગર વલશવભાા બાયતના સથાન રામા છ ? દવમા 1884. િીડના યવભાાથી શા ફન છ ? ન ાઈન





1885. ઈ લનસવત ઑધીમ ઉમચઔતા ધયાલતી નથી ? લાાવ 1886. બાયતભાા કર જ ાઔર વલસતાયના રા ા વલસતાયભાા અનાભત જ ાઔર છ ? 54.5 1887. મા જ ાઔર વલસતાયભાા વાભાનમ વનમભ પરવતફાધ વાથ ઓતી યલાની શઐ િયાલલાની છ

આલાભાા આલ છ ? અનાભત જ ાઔર

1888. દલદાયનાા જ ાઔરન ફિાલલા મા યાજમભાા ‘િી આદરન’ થયા ? ઉતતયાાિર 1889. યનસના “ભાન અન જલ બોઔચર વલસતાય” ામતકભ અતઔતત વલશવભાા મા પરાયના વલસતાય

ફનાલલાના નકકી યલાભાા આલર છ ? જલ આયચકષત કષતર

1890. ડતય અન ચફનઉજાઉ જભીન ય મા ામતકભ દવાયા વકષાયણ ય જ ાઔરના પરભાણ લધાયલાના નકકી થયા છ ?

જલ આયચકષત કષતર ામતકભ

1891. વલશવભાા અનમ ઈ સથ જલા ભતા ન શમ અન ભાતર ચછના નાના યણભાા જ જલા ભતા શમ તલા પરાણીના નાભ : .......

ઘડઓય

1892. યા પરાણી વલનાળના આય છ ? કયાડ 1893. મા યાજાઍ લનમ જીલના યકષણ ભા ામદા ફનાવમાની નોધ ઇવતશાવભાાથી ભ છ ? અળ 1894. 1975ભાા વાયતત યાષટરના “ઓાદય અન કવ-વાઔઠન”ના વશમઔથી ઈ દયમજના ળર યલાભાા આલી

શતી ? ભઔય દયમજના

1895. 4થી એત ફય મા દદલવ તયી ઐઓામ છ ? લનમ પરાણી દદલવ 1896. ાિભઢી મા પરાયના કષતર છ ? જલ આયચકષત કષતર

10. બાયત : કવ 1897. ગજયાતન મ પરદળ ાવ ઉતાદન ભા જાણીત છ ? ાનભ 1898. બાયતની યાષટરમ આલન ર દશસવ કવભાાથી પરાપત થામ છ ? 26% 1899. બાયતભાા ભ ા બાઔના ઓડત ઈ ઓતી ય છ ? આતભવનલાતશ ઓતી 1900. ડાાઔય મા દ ફાધન ા છ ? ઉષટણ દ ફાધ 1901. બાયતભાા કર લાલતય વલસતાયના રા બાઔભાા કઉની ઓતી થામ છ ? છઠા બાઔભાા 1902. કઉના ાન ળાનથી પામદ થામ છ ? ઝા 1903. મા યાજમન કઉન ઠાય શલાભાા આલ છ ? ાજાફ 1904. ગજયાતના બાચરમા કઉ મા વલસતાયભાા થામ છ ? બાર 1905. મા અનાજન અનાજન યાજ શલાભાા આલ છ ? કઉ 1906. બાયતભાા ફાજયીના વોથી લધ ઉતાદન મા યાજમભાા થામ છ ? યાજસથાન 1907. ગજયાતના મા વલસતાયભાા ફાજયીના ઉતાદન લધ થામ છ ? ફનાવાાઠા, ચછ અન

વાફયાાઠા 1908. શાડી વલસતાયના રન મખમ ઓયા મ છ ? ભાઈ 1909. અડદ અન ભઔ-ઍ ફાન મા ા ઔણી ળામ ? ઓયીપ ા 1910. મા ાન ઉતતય બાયતભાા ઓયીપ ા અન દચકષણ બાયતભા યલી ા તયી ઇઔાડલાભાા આલ છ ? તર 1911. વલશવના કર ઉતાદનભાા બાયતભાા રા ા ઍયાડાના ઉતાદન થામ છ ? 20% 1912. િાના ા ભા રા વભી સધીન લયવાદ અનક આલ છ ? 200 વભી 1913. ાવન ળાનાથી નવાન થામ છ ? દશભ 1914. બાયતના કર ળયડીના ઉતાદનના 50% ઉતાદન યા યાજમ ય છ ? ઉતતયપરદળ 1915. ગજયાતના મા વલસતાયભાા ળયડી લધ થામ છ ? દચકષન ગજયાત અન વોયાષટર 1916. િયતયન વનયી ાનન વભર મા ાન ધમાનભાા યાઓીન શલાભાા આલર છ ? તભાક 1917. આજ દળન ર બાઔ વવિિાઈન રાબ ભલત થમ છ ? 40% 1918. ઓત ઉતાદનના નોધાતર લધાયાન ઈ કાાવત શ છ ? શદયમાી કાસનત 1919. વયાય દવાયા શાથ ધયાતાા કવ વાળધનની ભાદશતી ઓડત સધી શોિ ત ભા ની વનભણ યલાભાા ગરાભ વલ





આલી છ ? 1920. દળની લસતીના આળય રા ા ર કવ કષતર યજઔાયી ભલતા થમા છ ? 64% 1921. 1950-51 ભાા બાયતભાા રા રાઓ ન અનાજ ઉતાદન થયા શત ા ? 510 1922. 1951 ભાા બાયતની લસતી રી શતી ? 36 યડ 10 રાઓ 1923. 2001 ભાા બાયતના યાષટરીમ બાડાયભાા રા રાઓ ન અનાજ શત ા ? 4.47 રાઓ ન 1924. 1999-2000 ભાા બાયતભાા રા રાઓ ન અનાજ ઉતાદન થયા શત ા ? 2090 રાઓ ન 1925. મ ા ધાનમ ા નથી ? િણા 1926. ઓડત જ ઓત ઉતાદન ય છ ત કટાફના બયણણ ભા થતી ઓતીન ઈ ઓતી શલામ ? આતભવનલાતશ ઓતી 1927. કઉના ઉતાદન બાયતના મા યાજમભાા લધ થામ છ ? ાજાફ, ઉતતયપરદળ, ચફશાય 1928. બાયતભાા િાના ઉતાદન મા યાજમભાા લધ થામ છ ? અવભ 1929. ળયડીના ાન લા તાભાન અનક આલ છ ? 210 થી 270 વ. 1930. સથાાતદયત ઓતીભાા મા ા રલાભાા આલ છ ? ધાનમ ા 1931. મા ાન યવલ ા શલામ ? કઉ 1932. મ દળ ડાાઔયના ઉતાદનભાા ભઓય છ ? િીન 1933. ડાાઔયના ાન લા તાભાન જરયી છ ? 300 થી 300 વ. 1934. બાયતભાા નાચમયીના ફઔીિા મા યાજમભાા આલરા છ ? ણાત 1935. બાયતના મા યાજમભાા તભાકના ઉતાદન થામ છ ? આધરપરદળ, ગજયાત, ઉતતયપરદળ 1936. બાયતભાા વયવલન ા મખમતલ મા યાજમભાા વોથી લધ થામ છ ? ઉતતયપરદળ 1937. કઉ ઍ મા દ ફાધન ા છ ? વભળીતષટણ દ ફાધ 1938. ૉપી ઍ મા દ ફાધન ા છ ? ઉષટણ દ ફાધ 1939. જામદ ાન વભમઔા................. ભાિતથી જન ભદશના સધીન છ. 1940. યવલ ાન વભમઔા .................. એત ફયથી ઍવપરર સધીન છ. 1941. િભાવાભાા રલાભાા આલતા ાન મ ા શલાભાા આલ છ ? ઓયીપ ા 1942. જમાા લયવાદ લધ ડ છ તભ વવિિાઈની વઔલડતા ણ છ તલા વલસતાયભાા ઈ ઓતી યલાભાા આલ

છ ? આદર ઓતી

1943. ગજયાતન મ પરદળ ‘વનયી ાનન મર’ તયી ઐઓામ છ ? િયતય 1944. દળની લસતીન ભ વમદામ મા કષતરભાા યામર છ ? કવ કષતર 1945. જમાા લયવાદ ઐછ ડ છ અન વવિિાઈની વઔલડતાઐ અલ છ તમાા થતી ઓતીન શા શ છ ? શષટ ઓતી 1946. ઈ ઓતદધવતભાા ાની ભાલજત અન વાલધતન યવા ડ છ ? ફાઔામત ઓતી 1947. મ ા ઍ ફાઔામતી ા નથી ? ળણ 1948. મ યદડમ ા છ ? તભાક 1949. મ જામદ (ઉનાળ) ા છ ? તયબિ 1950. કર લાલતય વલસતાયના રા ા વલસતાયભાા ધાનમ ાની ઓતી થામ છ ? 75% 1951. ડાાઔયના ઉતાદનભાા બાયતના સથાન યા છ ? ફીજ ા 1952. મા ાન જાડા ધાનમભાા વભાલળ થત નથી ? કઉ 1953. તરીચફમાાભાા વોથી ભશતલના સથાન મ ા ધયાલ છ ? ભઔપી 1954. ગજયાતભાા ભઔપી ાના વોથી લધ ઉતાદન મા તજલરાભાા થામ છ ? જનાઔઢ 1955. િાના વોથી લધ લાલતય, ઉતાદન અન વનાવ યત ા યાષટર યા છ ? બાયત 1956. ૉપીના લધ ઉતાદન ભા મ પરદળ જાણીત છ ? કઔત 1957. ગજયાતન મ પરદળ ઉતતભ પરાયના ાવના ઉતાદન ભા જાણીત છ ? ાનભ 1958. ગજયાતભાા ઓાાડની ભ ા બાઔની વભર મા ધયણ િાર છ ? વશાયી 1959. યફયના ઉતાદનભાા વલશવભાા બાયતના સથાન યા છ ? ાાિમા





1960. વયદાય ર કવ યવનલવવિ ી માા આલરી છ ? દાાતીલાડા 1961. જભીનની તીવર અવભાનતાન દય યલા ણ ‘ભદાન મજઞ’ િરાવમ શત ? વલનફા બાલ 1962. બાયતની યાષટરીમ આલન રા ા દશસવ કવભાાથી પરાપત થામ છ ? 26% 1963. 1999-2000 ભાા બાયતભાા ઔયીફી યઓા નીિ જીલતા રના પરભાણ લા શત ા ? 26%

11. જ વાવાધન 1964. થયના યણભાા રા વભી લયવાદ ડ છ ? 20 વભી 1965. બાયતની નદીઐન વયયાળ લાવિ પરલાશ રા અફજ કનભી ય છ ? 1.869 1966. અતમાય સધી બાયતભાા રા અફજ કનભી ય જવાિમની કષભતા ધયાલ તલ વલાવ થમ છ ? 147 1967. નદીઐના કર પરલાશન રા ાથી લધ ષટઠીજ વમદરભાા િાલયા જામ છ ? 91.5 1968. અતમાય સધી આન રા ા ભવભજન ઉમઔ યલાભાા વપ થમા છીઍ ? 57 1969. ‘ગરાનડ ઍવન ’ નાભની નશય ઈ નદીભાાથી ાઢલાભાા આલી છ ? ાલયી 1970. મા લતતભાાથી નીતી ઍલી વનયાતય લશતી નદીઐ પદર ાાની જભીન અન ભદાની પરદળના

ઐછા ઢાલઍ નશયના વનભાતણન વયતા યી આી છ ? દશભારમ

1971. દાભદય-ઓીણ મજના ઈ નદી ય આલરી છ ? દાભદય 1972. બાયા-નાાઔર મજના ઈ નદી ય આલર છ ? વતલજ 1973. શીયાકાડ મજના ઈ નદી ય આલર છ ? ભશા નદી 1974. વી નદી ય વી મજના દવાયા મા યાજમન તન રાબ ભ છ ? ચફશાય 1975. આજ રા રાઓ શત ય ભવભ બાઔ ય વવિિાઈ થામ છ ? 847 1976. બાયતભાા લાલતય કષતરના રા ા બાઔભાા વવિિાઈ થામ છ ? 38 1977. બાયતના મા યાજમભાા 90.8 ા વલસતાયભાા લાલતય વવિિાઈ દવાયા થામ છ ? ાજાફ 1978. બાયતના મા યાજમભાા ભાતર 7.3 ા વલસતાયભાા લાલતય વવિિાઈ દવાયા થામ છ ? વભઝયભ 1979. તાલ દવાયા થતી વવિિાઈ માા યાજમભાા લધાય છ ? લત અન દચકષણના 1980. ઝડી લધતી જતી લસતીના વાદબતભાા ઈ પરવવતતભાા જન ઉમઔ દદનપરવતદદન લધત જામ છ. કવભાા 1981. વી મજના મા યાજમભાા આલરી છ ? ચફશાય 1982. ‘ગરાનડ ઍવન ’ નશયના વનભાતણ ઈ નદી ઉય થયા શત ા ? મમના 1983. ઈ નદીઐ થી 60 ા ષટઠીમ જ લશ છ. વવિધ, ઔાઔા, બરહમતરા 1984. દધદવલીમ નદીઐ વાણતણ મા લયવાદ ય વનબતય છ ? ભવભી 1985. બાયતભાા ભવભજની વાબવલત કષભતા રા અફજ કનભી ય છ ? 434 1986. લયવાદની અવનમવભતતાના ાયણ ળાની ઉય અવય વાબલ છ ? કવા 1987. મા ાના ઉતાદનભાા ાણીની લધાય જરય ડ છ ? ડાાઔય, ળણ, ળયડી 1988. આજ બાયતભાા રા ા ળશયભાા મજની તીવર અછત છ ? 8 % 1989. ભવભઔત જ કષભતા લધાયલાની તની ઈ છ ? વષષટ જ વાિમન 1990. ઈ નદી દવાયા ભધમપરદળ અન યાજસથાન જલા યાજમન રાબ ભ છ ? િાફર 1991. બાયતભાા તાલ દવાયા થતી વવિિાઈ મા યાજમભાા લધાય થામ છ ? લત અન દચકષણ યાજમભાા 1992. નભતદા ઓીણ મજનાથી મા યાજમન તન રાબ થળ ? ગજયાત, યાજસથાન, ભધમપરદળ 1993. બાયતભાા વયયાળ લાવિ લયવાદના પરભાણ રા વભી છ ? 117 1994. તવભરનાડ યાજમભાા ઈ નદીના મઓવતરણ પરદળભાા વવિિાઈની વઔલડ લધાય છ ? ાલયી 1995. થયના યણભાા રા વભીથી ઐછ લયવાદ ડ છ ? 20 વભી 1996. ઐદયસવાની ઈ નદી મઓવતરણ પરદળ ધયાલ છ ? ભશાનદદ 1997. ‘ષટઠીમ જ’ન મખમ સતરત મ છ ? નદીઐ 1998. બાયત ભા ભશતલના વાવાધન યા છ ? જ 1999. થલી ય જ વાવાધનન મ સતરત મ ? વષષટ





2000. દધદવલીમ નદીઐ ાણી ભા વાણતણ મા લયવાદ ય વનબતય છ ? ભવભી 2001. ાલયી નદીભાાથી ઈ નશયના વનભાતણ થયા ? ગરાનડ ઍવન નશય 2002. બાયતભાા લયવાદના અવનમવભત અન અવનવશવત પરભાણની નોધાતર અવય ન ય જલા ભ છ ? કવ ા 2003. સલતાતરતા છી બાયતભાા કર વવિિાઈ કષતર રઔબઔ રા ઔણા લધી ઔયા છ ? િાય ઔણા 2004. કદયતી થી ભરી અણભર બ ઈ છ ? ાણી 2005. નાઔાજ તન વાઔય મજના ઈ નદી ય ફનાલલાભાા આલી છ ? ાલયી

12. ઓનીજ વાવાધન 2006. ભાનલવાસકવતના રા ભશતલના તફકકા ળાનાથી ઐઓામ છ ? ઓનીજ 2007. આધવન યઔના ફીજ ા નાભ શા છ ? ઓનીજ યઔ 2008. વલશવભાા ઓનીજના ભશતલ ઈ કાાવત છી લધી ઔયા છ ? ઑદયચઔ કાાવત 2009. વના, િાાદી અન પર વનમભ લા ઓનીજ છ ? ીભતી ધાતભમ 2010. યા ઓનીજ વલશવવમાી ઉમઔી ભશતલની િીજ છ ? રઓાડ 2011. રઓાડની ાિી ધાતન બટટીભાા તાલી ઔાલાથી યા રઓાડ ભ છ ? ઢાના રઓાડ 2012. વલશવન રઓાડન કર જથથાન રા ા જથથ બાયતભાા છ ? 20 2013. છતતીવઔઢભાા મ વલસતાય રઓાડની ધાતના ઉતાદનભાા અગરવય છ ? દઔત 2014. રઓાડ ઉતાદનભાા અગરવય ઍલા સનદયઔઢ અન ભયયબાજ વલસતાય મા યાજમભાા આલરા છ ? ઐદયસવા 2015. બાયતીમ રઓાડની ાિી ધાતના કર વનાવના 75 ા ાિી ધાત મ દળ આમાત ય છ ? જાાન 2016. ભઔનીઝન વલશવના જથથાન રા ા બાઔ બાયતભાા છ ? 20 2017. તાાફાન જવત વાથ બલતાા ઈ ધાત ભ છ ? વતત 2018. તાાફાન રાઈ વાથ બલતાા ઈ ધાત ભ છ ? ાાસ 2019. ફૉવાઈ ધાતભાાથી ઈ ધાત ભલલાભાા આલ છ ? ઌલયવભવનમભ 2020. અફયઓના ઉતાદનભાા વલશવભાા મ દળ પરથભ સથાન છ ? બાયત 2021. ઉતતય બાયતભાા અફયઓની ઓાણ મા સથ આલર છ ? શઝાયીફાઔ 2022. ચનાના થથયન ઉમઔ ભ ા બાઔ ળાભાા થામ છ ? વવભન 2023. યતી, ાણી અન ચનાન વભશરણન શા શલાભાા આલ છ ? ભસ ાય 2024. અફયઓના ઉતાદન બાયતના મા યાજમભાાથી થામ છ ? આધરપરદળ, યાજસથાન, ચફશાય 2025. ફૉતવાઈ ન મખમ ઉમઔ જણાલ. ઌલયવભવનમભ ફનાલલાભાા 2026. શરી ધાતભમ ઓવનજ ઈ છ ? ભગનવળમભ , ફૉતવાઈ ,

ી ાવનમભ 2027. રઓાડન વોથી લધ જથથ માાથ ભી આલ છ ? ઉતતય અભદયા 2028. બાયતભાા અવત ઉચિ કષાના ાચા રઓાડ ઈ ઓાણભાાથી ભી આવયા છ ? ફાયાફીર ઈયા 2029. આગનમ અન પરસતય ઓડભાાથી યા ઓનીજ ભી આલ છ ? ભઔનીઝ 2030. યા ઓનીજ અસગનયકષ અન સસથવત સથા છ ? અફયઓ 2031. ભઔનીઝન ઉમઔ ળાની ફનાલ ભાા થામ છ ? રાદ ફનાલલાભાા, યાવામચણ

ઉદયઔભાા, બબરચિિઔ ાલડયની ફનાલ ભાા

2032. ઓવનજ ળાની ઉય આધાદયત છ ? થલીની વા ીની ભયિના આધાદયત

2033. શજાયીફાઔ ળાની ઓાણ ભા જાણીત ા છ ? અફયઓની 2034. છતીવઔઢના દઔત અન દાતલાડા વલસતાયભાા મખમતલ ળાની ઓાણ આલરી છ ? રશઓનીજની 2035. ઔરીના ઈ ધાતન ા મખમ ઓનીજ છ ? વીસા 2036. બાયતભાા ાિા રઓાડન વોથી ભ આમાતાય દળ મ છ ? જાાન





2037. ઊિી જાતના રઓાડની ાિી ધાત ાન વોથી ભ જથથ મા દળભાા છ ? બરાચઝર 2038. આધવન યઔન ફીજા મા નાભ ઐઓલાભાા આલ છ ? ઓનીજ યઔ 2039. રવ મા પરાયના ઓડભાાથી પરાપત થામ છ ? પરસતય ઓડ 2040. ઈ ધાત શરી નથી ? પરદ નભ 2041. ઈ ઓનીજન વભાલળ વાિારનળસતત ભા નાા ઓનીજભાા થામ છ ? રવ 2042. ઊિી ગણલતા ધયાલતા રઓાડના જથથાભાા બાયત મા સથાન આલ છ ? ફીજા 2043. બાયતભાા રઓાડ ઔાલાની બઠી પરથભ માા ળર યલાભાા આલી શતી ? જભળદય 2044. રાદ ફનાલલા ભા ઈ ધાતન ઉમઔ થામ છ ? ભઔનીઝ 2045. વશવભાા ભઔનીઝ ઓનીજન વોથી ભ જથથ મા પરદળભાા આલર છ ? ચઝમફાબલ 2046. ગજયાત યાજમભાા ાિભશાર તજલરાન મ વલસતાય ભઔનીઝ ધાતન રાાફ ટટ ધયાલ છ ? ફામદ માથી ાની 2047. ઈ ધાત ઉતતભ વલદયતલાશ છ ? તાાબ ા 2048. વલશવભાા ફૉવાઈ ના ઉતાદનભાા મ દળ પરથભ સથાન આલ છ ? જભા 2049. ભય ાયના વભશરણભાા મા દાથતન ઉમઔ થત નથી ? થથય 2050. ગજયાતભાા ફનાવાાઠા તજલરાના મા વલસતાયભાા વીસા, તાાબ અન જવતની ઓાણ છ ? દાાતા 2051. માા વાવાધનની જાલણી અન વાલધતન જરયી છ ? ઓનીજ વાવાધન

13. ળસતતનાા વાવાધન 2052. ળસતત વાવાધનની ઉરબધતાન આધાય જ ત યાષટરની ઈ પરવવતતઐ વલળ જાણી ળામ છ ? આવથિ 2053. જરાઉ રાડા, છાણ, રકકડીમા રવ લઔય મ ઊજાતસતરત છ ? ચફનવમાાદય 2054. ઓનીજ રવ અન રચરમભ મ ઊજાતસતરત છ ? વમાાદય 2055. ની ળધના દયણાભ રવાની ઊજાતળસતતના વાધન તયીની પરવતષટઠા સથાવત યી ? લયામાતર 2056. રવ મા ઓડભાાથી ભી આલ છ ? પરસતય 2057. વલશવભાા ઍનથવાઈ પરાયના રવાના પરભાણ રા ા છ ? 5 2058. મા પરાયના રવાભાા ાફતન તતલના પરભાણ લધ શમ છ ? ઍનરવાઈ 2059. ઊિી કષાન રવ મા વલસતાયભાાથી ભી આલ છ ? 350 થી 500 અકષાાળવતત

લચિથી 2060. રવાન વોથી લધ અનાભત જથથ મા દળભાા છ ? ઉતતય અભદયા 2061. ગજયાતન મ તજલર રગનાઈ ની ભા જાણીત છ ? ચછ 2062. ગજયાતભાા શલા તરકષતર મા સથ ભી આવયા શત ા ? લણજ 2063. જાશય કષતરની વોપરથભ દયપાઈનયી મા સથ સથાલાભાા આલી શતી ? ઔોશા ી 2064. બાયતભાા કદયતી લાયન લયાળ ર કનભી ય છ ? 2300 2065. બાયતભાા વલદયતની કર ઉતાદનકષભતા રા ભઔાલ છ ? 104917 2066. વલશવભાા વોથ લધ લીજલયાળ મા દળભાા થામ છ ? ય.ઍવ. 2067. 450 ગરાભ યયવનમભના અણવલબાજનથી રા રાઓ દરલ વલદયતળસતત ભ છ ? 120 2068. દળભાા વોથી લધ સમતળસતત ભલત ા યાજમ યા છ ? ગજયાત 2069. બાયતન વોથી ભ વરય પરાન માા આલર છ ? ભજ ાવ ભાધયભાા 2070. ન: ઉતાદદત અન પરદણમતત ઊજાત ઈ છ ? લન ઊજાત 2071. 15 દભીની ઝડી લન ફાાત શમ ત લનિકકી રા લ લીઅ દા યી ળ ? 3567 2072. ગજયાત વયાય લન ઊજાત ભા ના વોથી ભટા લીનડપાભત માા ઊભા યર છ ? જાભનઔય તજલરાના રાાફા ઓાત 2073. બાયતભાા વોથી ભટા લીનડપાભત માા આલલા છ ? તવભરનાડના ગચછ ઓાત 2074. ગજયાતભાા ફામઔવ ફનાલલાની ળરઆત ઈ વારથી થઈ શતી ? 1954 2075. બાયતભાા દશભારમ પરદળભાા કલલ નજી ભચણયણ ઓાત ઈ ઉષટભાળસતત દવાયા વલદયત પરાન

િરાલલાભાા આલ છ ? ભતાીમ ઊજાત





2076. ઈણ દાથત લસતના ામત યલાના પરભાણન શા શલામ ? ળસતત 2077. મ રવ ા, ઐછ ઠણ અન ભાદ િા તભજ ીી જમત ધયાલ છ ? ચફ યવભનવ રવ 2078. મ રવ યરલ અન ાયઓાનાભાા લધ લયામ છ ? ચફ યવભનવ રવ 2079. ચરગનાઈ પરાયના રવાન ઉમઔ ળાભાા થામ છ ? તાવલદયતભથભાા , યરલભાા,

ર ાયની ફનાલલાભાા 2080. મા પરાયના રવાની જમત ધભાડા લઔયની અથલા લાદી યાઔની શમ છ ? ઍનરવાઈ 2081. મા પરાયન રવ ધભાદડમ અન વોથી લધ યાઓ ાડત રવ છ ? ચરગનાઈ રવ 2082. બાયતભાા વોપરથભ ઓનજ તર કલ કયાા ઓદલાભાા આલર શત ? નશાયાાાઔ (અવભ) 2083. ગજયાતભાા તાવલદયતભથ માા આલલા છ ? વાફયભતી, ાનનધર, ઉયાણા 2084. રવાની ઉમચઔતાની ભાાઔ શલાના ાયણ તન શા શલાભાા આલ છ ? ા શીય 2085. બાયતભાા વોથી ભટા જરવલદયતભથ મા યાજમભાા આલલા છ ? ણાત 2086. ણાત યાજમભાા આલલા બાયતના વોથી ભટા જરવલદયતભથ ઈ નદી ઉય આલલા છ ? ાલયી 2087. ણાત યાજમભાા યા જરવલદયતભથ આલલા છ ? વળલવમદરભ 2088. ધયતીભાા ઔમલા ાણી લયા સલર ફશાય ની છ. તભાા વભામરી ઊજાતન મા નાભ ઐઓલાભાા

આલ છ ? ભતાીમ ઊજાત

2089. કરડ ઐઈર મા ઓનીજભાાથી ભલલાભાા આલ છ ? રવાભાાથી 2090. વોથી વનમનકષાન રવ મ છ ? ી ન 2091. તવભરનાડભાા મા સથ યભાણ વલદયતભથ આલલા છ ? િનનાઈ ાવ લકકભ 2092. “ઔા” યભાણ વલદયતભથ મા યાજમભાા આલલા છ ? ણાત 2093. યાજસથાનભાા યા યભાણ વલદયતભથ આલલા છ ? યાલતબા ા 2094. ગજયાતભાા મા સથ ઔયભ ાણીના ઝયા આલરા છ ? ટલા, રસાદરા, ઉનાઈ 2095. મા રવાભાા ાફતન તતલના પરભાણ 40% થી 60% શમ છ ? ચરગનાઈ 2096. ચછના ાનનધર કષતરભાાથી મા પરાયન રવ ભી આલ છ ? ચરગનાઈ 2097. બાયતભાા વલતપરથભ વલનડપાભત ઈ જગમાઍ સથાયા છ ? તતયીન 2098. ગજયાત વયાય જાભનઔય તજલરાનાા રાાફા ઔાભ મા દળની ભદદથી ભટા વલનડપાભત ઊભા ય છ ? ડનભાત 2099. ‘ા શીય’ ન શલાભાા આલ છ ? રવ 2100. વોથી ઊિી કષાન રવ મ છ ? ઍનથવાઈ રવ 2101. રવાન વોથી લધ અનાભત જથથ મા ઓાડભાા છ ? ઉતતય અભદયા 2102. મા યાજમભાા રવાના ઉતાદન થત ા નથી ? ઔલા 2103. કદયતી લાયના ઉતાદનભાા મ દળ પરથભ સથાન છ ? ય.ઍવ.ફ 2104. ગજયાતના યા તરકષતર તરની ગણલતતા ભા ભશતલના સથાન ધયાલ છ ? અરશવય 2105. બાયતભાા વોથી લધ ઓનીજ તરના ઉતાદન મા કષતરભાાથી થામ છ ? ફૉમફ શાઈ 2106. વોથી શદધ ઊજૉળસતતના વાધન............... કદયતી લાય 2107. બાયતભાા વોપરથભ લાય યાાધણ ઔવ ય ાડલાની મજના યા યાજમભાા ળર થઈ ? ગજયાત 2108. ગજયાતના વોથી ભટા તાવલદયતભથ યા છ ? ધલાયણ 2109. બાયતભાા વોથી ભટા જવલદયતભથ મા યાજમભાા છ ? ણાત 2110. ઉાઈ જવલદયતભથ ઈ નદી ય છ ? તાી

14. ઉતાદન ઉદયઔ 2111. ઈ કાસનતઍ આધવન ાયઓાનાના વલાવ ભા ન ભાઔત ભ યી અપમ છ ? ઑદયચઔ કાસનતઍ 2112. કતફવભનાય માા આલર છ ? દદલશી 2113. બાયતભાા રશ અમસના પરઔરનની ળરઆત મા યાજમભાા થઈ શતી ? તવભરનાડ 2114. ઈ.વ. 1854 ભાા સતયાઉ ાડની વભર માા ળર થઈ શતી ? માફઇ





2115. બાયતભાા ઉદયઔન આમજનલતન વલાવ ઈ વારથી ળર થમ શત ? 1951 2116. ળણની લસતઐની વનાવભાા પરથભ સથાન મ દળ છ ? ફાાગરાદળ 2117. વશવભ ફાઔાાભાા આલરી ળણની ભ ા બાઔની વભર ઈ નદીના દનાય આલરી છ ? હઔરી 2118. રઓાડ અન રાદના ભ ા ામા યના ઉતાદન 1907ભાા ઝાયઓાડના મા સથ ાયઓનાની

સથાનાની વાઠ ળર થયા શત ા ? જભળદય

2119. બાયતના જાશય કષતરના રઓાડ-રાદના ાયઓાનાન લશીલ ના શસત છ ? ધ સ ીર ઐથદય ી એપ ઇષનડમા ચરવભ ડ

2120. દલાઐના ઉતાદનભાા મ દળ વલાવળીર દળભાા અગરસથા છ ? બાયત 2121. બાયતભાા ઈ કાસનતના ાયણ ઓાતયની ભાાઔ લધી છ ? શદયમાી કાસનત 2122. બાયતભાા વવભન ના વોપરથભ ાયઓાના માા સથાલાભાા આવયા શત ા ? િનનનાઈ 2123. વતર-િકી લાશનનાા ઉતાદનભાા બાયતન કભ વલશવભાા મ છ ? ફીજ 2124. ભ ા દનાા લણાણના ફાાધાભ મા સથ થામ છ ? િી અન વલળાઓાટટનભ 2125. ઇરતરવન ઉદયઔની યાજધાનીના ર યા ળશય વલવવત થયા છ ? ફગરય 2126. ‘ઔ અન ઓાાડવયી’ ઍ લા પરાયન ઉદયઔ શલામ ? નાના ામા યન ઉદયઔ 2127. ફજાજ ઐ તથા દ સ ઍ મા કષતરના ઉદયઔ શલામ ? ઓાનઔી કષતરના 2128. બાયતન વોથી વલળા ઉદયઔ મ છ ? રઓાડ-રાદ ઉદયઔ 2129. ળયડીન ા બાયતના મા યાજમભાા વોથી લધ થામ છ ? ઉતતયપરદળ, તવભરનાડ,

આધરપરદળ 2130. બાયતભાા રઓાડ અન રાદના ાયઓાના તવભરનાડના મા સથ પરસથાવત યલાભાા આવયા શત ા ? ોનલા 2131. માતલયણના અલકભણન જલાફદાય દયફ યા છ ? ભા, જલાામઓી, ય 2132. ઈણ દળની આવથિ કષભતા ળાનાથી ભાી ળામ ? ઉદયઔના વલાવથી 2133. વશવભ ફાઔાભાા ઈ નદીના દનાય ળણની વભર આલરી છ ? હઔરી 2134. ાજાફભાા ઊની ાડ ઉદયઔના નદરના નાભ જણાલ. ધાયીલાર, લવધમાણા, અમતવય 2135. બાયતન યળભી ાડન ગરાશ દળ મ છ ? વવિઔાય 2136. રઓાડ ઉદયઔ ભા મા ાિા ભારની જરય ડ છ ? રવ, રશ-અમસ, ભઔનીઝ 2137. ઌલયવભવનમભ ધાતન મખમ ગણધભત મ છ ? વલદયત સલાશ 2138. બાયત તાાફાની આમાત મા દળભાાથી ય છ ? ઝાનસમફમા 2139. ઔાધના તજાફન ઉમઔ ઈ િીજના ઉતાદનભાા થામ છ ? ઓાતયની ફનાલ ભાા, કવતરભ

યવાની ફનાલ ભાા, પરાષસ ની ફનાલ ભાા

2140. વવભન ઉદયઔ ભા મા ાિા ભારની જરય ડ છ ? ચિયડી 2141. પરદણ અ ાલલા યા ફતણ જરયી છ ? ાકવત લાય 2142. રઓાડ અન રાદ ઍ મા પરાયન ઉદયઔ છ ? બાય 2143. બાયતભાા સતયાઉ ાડની પરથભ વભર મા ળર થઈ શતી ? માફઈ 2144. બાયતભાા ળણના પરથભ ાયઓાના મા લતભાા ળર થયા ? 1855 2145. ળણથી ફનરી િીજલસતઐના ઉતાદનભાા વલશવભાા બાયતના સથાન....... પરથભ 2146. ઊની ાડ ઉદયઔના વોથી ભટા નદર યા છ ? મફાઈ 2147. મા સથ ઊની ાડ ઉદયઔ નથી ? ફાકાયા 2148. બાયતન મ ઉદયઔ વદીઐથી જઔપરવવદધ છ ? યળભી ાડ 2149. વભગર વલશવભાા ભ ા ઉતાદ દળભાા બાયતન કભ.... દધદવતીમ 2150. બાયતભાા રઓાડ-રાદના પરથભ ાયઓાના મા યાજમભાા ળર થયા શત ા ? તવભરનાડ 2151. ચબરાઈના રઓાડ-રાદના નદર ભા મા દળન વશમઔ પરાપત થમ છ ? યવળમા





2152. ચબર નના વશાયથી રઓાડ-રાદના યા નદર સથાલાભાા આવયા છ ? સઔાતય 2153. ઍ ન ઌલયવભવનમભના ઉતાદન ભા રઔબઔ રા ન ફૉતવાઈ ની જરય ડ છ ? 6 2154. દશનદસતાન ૉય ચરવભ ડ વાસથા મા ઉદયઔ વાથ વાામરી છ ? તાાબ ઔાણ 2155. ઈ લસતઐના ઉતાદન ભા રયવામણન ઉમઔ થત નથી ? તાાબ 2156. બાયતભાા ઓાતયના વોપરથભ ાયઓાના મા યાજમભાા સથાલાભાા આવયા શત ા ? તવભરનાડ 2157. 1904ભાા િનનાઈભાા મા ઉદયઔના શરીઔણળ થમા શતા ? વવભન 2158. મા સથ વપ લય પરોદયચઔી ાત નથી ? જભળદય 2159. અવનનસચછત અન ભ ીથી થતા અલાજ મા પરાયના પરદણ છ ? અલાજ

15. દયલશન, વાદળાવમલશાય અન વમાાય 2160. વમાાય પરવવતત ઍ મા પરાયની પરવવતત છ ? આવથિ 2161. જભીન ભાઔત ભા ળાની ળધ અતમાત ભશતલની ઔણામ છ ? ડાની 2162. બાયતભાા દયલશનના અનમ ભાઔોની વયઓાભણીભાા મા ભાઔોના ભશતલ વલળ છ ? વડભાઔત 2163. વલશવના મા દળભાા વડ ભાઔોના પરભાણ લધા છ ? બાયત 2164. બાયતભાા યાષટરીમ ધયીભાઔોની ઔીિતા દય િયવ દરભી ય રી છ ? 1.02 2165. યાષટરીમ ધયીભાઔત નાફય-2 મા યડ તયી ઐઓામ છ ? ગરાન રા યડ 2166. મ યાષટ ીમ ધયીભાઔત વોથી રાાફ છ ? 7 2167. વોયાષટરના વાઔયદનાયાન વાાત મ શાઈલ બાલનઔય, ભહલા, િયલાડ, યફાદય અન ઐઓાન

જડ છ ? ૉસ ર શાઈલ

2168. ગરામમ ભાઔોના વાિારન ણ ય છ ? ગરામમ ાિામત 2169. યાષટરીમ ધયીભાઔતના વાદબતભાા બાયત ઈ કાસનત ભા તમાય છ ? ભાઔત કાસનત 2170. ઍતવપરવ ધયીભાઔતના પરજત ન પરથભ તફકક મ છ ? સલણત િતભતજ 2171. મા ભાઔો પરભાણભાા વસતા, ઝડી, વય અન અનક ઔણામ છ ? યરભાઔત 2172. બાયતન પરથભ યરભાઔત માા ફ સથ લચિ ળર થમ શત ? માફઈથી થાણા 2173. બાયતભાા યરભાઔોની કર રાફાઈ રા દરભી ય છ ? 63140 2174. લધ ઔીિ લસતીલાા વલસતાયભાા મા પરાયની યરલ લધ છ ? બરડઔજ 2175. બાયતન વોથી રાાફ યરભાઔત મ છ ? નમાકભાયીથી જમમ 2176. જમમથી નમાકભાયી ભાઔત ઉય દડતી જાણીતી રનના નાભ શા છ ? દશભવાઔય ઍતવપરવ 2177. બરડઔજની શાઈ રા ભી ય શમ છ ? 1.676 ભી ય 2178. ગજયાતના વોથી ભટા યરલ સ ળન યા છ ? અભદાલાદ 2179. બાયતના વોથી ભટા ફાદય યા છ ? માફઈ 2180. દયલશન ભાઔોભાા યા દયલશન વોથી લધ ઝડી છ ? શલાઈ 2181. આધવન વાદળાવમલશાયની ળરઆત ળાનાથી થઈ શતી ? ાર 2182. બાયતભાા ારવલાન પરાયાબ ઈ વારથી થમ શત ? 1837 2183. સ ાડત અન યફીદડયા ઍ ઈ કષાની ાર શલામ ? પરથભ 2184. બાયતના વલદળ વમાાયની વભતરા લી યશી છ ? નાયાતભ 2185. ઈ.વ. 1851 ળર યલાભાા આલર ચરગરાપના જડાણ માા ફ ળશય લચિ થયા શત ા ? રતા અન ત ડામભનડ 2186. બાયત 1975ભાા છડ વોપરથભ ઉગરશ આમતબટટ મા દળની ભવભ યતી અલાળભાા છડર શત ? યવળમા 2187. દયવાિાય કષતર S.T.D. વલાન અથત શા થામ છ ? વફસકાઈફવત રન ડામચરિઔ 2188. દયવાિાય કષતર P.C.O. વલાન અથત જણાલ. બબર ર એદપવ 2189. બાયતીમ યાષટરીમ શલાઈભથની વાખમા રી છ ? 63 2190. દયલશનના વાધન યા છ ? જશાજ, વફભયીન, ઍયપરન 2191. ગજયાતભાા યજજ ભાઔત મા સથ આલર છ ? ાલાઔઢ





2192. યાજમ ધયીભાઔતના ફાાધાભ અન જાલણીની જલાફદાયી ની છ ? યાજમ વયાય 2193. યાષટરીમા ધયી ભાઔતના ફાાધાભ અન જાલણીન જલાફદાયી ની છ ? નદર વયાય 2194. સલણત િતભતજ ઍવપરવ ધયીભાઔત મા ભશાનઔયન જડ છ ? રાતા – િનનનાઈ 2195. વાદળાવમલશાયના વાધન યા છ ? ારવલા, તાય વલા, ચરપન

વલા 2196. જભીનભાઔતભાા મા ભાઔતન વભાલળ થામ છ ? વડભાઔત , યાષટરીમ ધયી ભાઔત,

યાજમ ધયી ભાઔત 2197. બાયતભાા યાષટરીમ ધયી ભાઔતની રાફાઈ રા દરભી યની છ ? 58112 2198. યાષટરીમ ધયી ભાઔત – 8 દદલશીથી મા ળશય સધી રાફાલર છ ? માફઈ 2199. યાષટરીમ ધયી ભાઔત – 8 જ અભદાલાદ-લડદયાન માફઈ વાથ વાા છ તની રાફાઈ રા દભીની છ

? 1352

2200. યાષટરીમ ધયી ભાઔત – 7 રા દભી રાાફ છ ? 72372 2201. યા ફડત વયશદી ભાઔતન લશીલ ય છ ? વયશદી ધયીભાઔત ફડત 2202. મ ભાઔત ફનાલલા ભા વયાય ‘ફનાલ, િરાલ અન વોી દ’ની નીવત અનાલી છ ? યીડય ભાઔત 2203. રાદપ વવગનરભાા યાશદાયી ભા લા પરાયની રાઈ થામ તમાય યસત ઐાઔલ દશતાલશ નીલડ છ ? રીરી રાઈ 2204. બાયતભાા શર યરભાઔત માય ળર થમ શત ? 15 ઍવપરર 1853 2205. ઈ.વ. 1853ભાા ળર યલાભાા આલર યરભાઔતની રાફાઈ રા દભીની શતી ? 34 દભી 2206. ઐછી લવવતલાા ઐછી જરદયમાત ધયાલતા પરદળભાા લા પરાયન યરભાઔત ફનાલલાભાા આલર

છ ? નયઔજ

2207. બાયતભાા વોથી લધ લશાણલટ ઈ નદીની હઔરી ળાઓાભાા થામ છ ? ઔાઔા 2208. યા ફાદય બાયતના વશવભ દનાય આલલા છ ? ાડરા, માફઈ, િી 2209. બાયત વયાય શલાઈવલાના યાષટરીમયણ ઈ વારભાા યર શત ા ? ઈ.વ. 1952 2210. ‘ઌય ત એથદય ી એપ ઇષનડમા’ઍ મા દયલશનના વાિારન ય છ ? શલાઈ દયલશન 2211. બાયતભાા યરલ ાર વલા ઈ વારભાા ળર યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1707 2212. બાયતભાા શલાઈ ાર વલા ઈ વારભાા ળર યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1911 2213. બાયતભાા વોપરથભ ચરગરાપના જડાણ ઈ વારભાા થયા શત ા ? ઈ.વ. 1851 2214. દપલભ વનભાતણ કષતર બાયતના સથાન વલશવભાા લા છ ? શલા 2215. પરલાવન ઉદયઔથી યાજમન મ રાબ થામ છ ? આવથિ 2216. ભારવાભાન ભાનલી અથલા ફાનની ઍ સથથી ફીજા સથ થતી શયપયન વાભાતજ વલજઞાનની

દયબાાભાા શા શલાભાા આલ છ ? દયલશન

2217. વમાાય-પરવવતત ઍ મા પરાયની આવથિ પરવવતત છ ? તતીમ 2218. આજ દયલશન-પરવવતતભાા લા પરાયનાા વાધનઍ પરભતલ જભાવયા છ ? માાવતર 2219. યાષટરના વાભાતજ, આવથિ અન યાજીમ વલાવન ભાદાડ ઈ ફાફત છ ? દયલશન 2220. જભીન ભાઔત ભા ળાની ળધ અતમાત ભશતલની ઔણામ છ ? ડા 2221. બાયતની ઔણતયી વલશવભાા લા વડ ભાઔો ધયાલતા દળભાા થામ છ ? ઔીિ જાળા ધયાલતા વડ ભાઔો 2222. મા પરાયના ધયીભાઔતના ફાાધાભ અન જાલણીની જલાફદાયી નદર વયાયની છ ? યાષટરીમ ધયી ભાઔત 2223. મ ધયી ભાઔત ગજયાતભાાથી વાય થામ છ જ દદલશીથી માફઈ સધી રાફામર છ ? નાફય – 8 2224. યાષટરીમ ધયી ભાઔત નાફય 2 મા નાભ ઐઓામ છ ? ગરાન રા યડ 2225. મા નાફયન યાષટરીમ ધયી ભાઔત લાયાણવીન નમાકભાયી વાથ જડ છ, જ વોથી રાાફ ધયીભાઔત

(2372 દરભી ય) છ ? નાફય – 7

2226. ગરામમ ભાઔત જ ત ઔાભડાન જડત શલાથી ત ફીજા મા નાભ ઐઓામ છ ? ગરામમ ઍપરિ ભાઔત 2227. વયશદી ભાઔત ઈ વાસથા દવાયા ફાાધલાભાા આલ છ ? વયશદ ભાઔત વાસથાન





2228. બાયત શલ ઈ કાાવત ભા તમાયી છ ? બાયત ભાઔત કાાવત 2229. આણા બાયત દળભાા વોથી લધ ઊિાઈ ય તમાય યલાભાા આલર ભાઔત મ છ ? ભનારીથી રદાઓ 2230. મા શાઈલ ય ઍ ણ યરલ કવવિઔ નદશ શમ ? સલણત િતભતજ શાઈલ 2231. વાભાનમ યીત આણા દળભાા લધ ઔીિ લસતીલાા પરદળભાા મા પરાયની યરલ લધ છ ? બરડ ઔજ 2232. ગજયાત યાજમ રઔબઔ રા દરભી ય રાાફ દદયમાદનાય ધયાલ છ ? 1600 દભી 2233. બાયતભાા વોથી લધ વભાિાયતર ઈ બાાભાા પરઔ થામ છ ? દશનદી

16. આવથિ વલાવ 2234. આવથિ વલાવ ઈણ દળના રની ઈ આલ તભજ જીલનધયણ વાથ વાામર છ ? ભાથાદીઠ આલ 2235. ભાથાદીઠ આલ લધતાા રના જીલનધયણભાા સધાય થામ તન શા શલામ ? આવથિ વલાવ 2236. ઈ.વ. 1950-51 ભાા બાયતની ભાથાદીઠ આલ રા રવમા શતી ? 255 રવમા 2237. ઈ.વ. 2000-2001 ભાા રીની ભાથાદીઠ આલ રી શતી ? 16,500 રવમા 2238. રના લમાણ તભજ તભાા થતા પયપાય જાણલા ભા આવથિ પરવવતત યતાા મા વલાવન ખમાર

લધાય ઉમઔી છ ? આવથિ વલાવ

2239. ઓતીની ભ ા બાઔની જભીનની ભાચરી ન ધયાલ છ ? ભ ા જભીનદાય 2240. દળની કર લસતીના રા ા ર ઔયીફીભી યઓા શઠ છ ? 30 2241. વલાવળીર દળભાા આલા ઔયીફની વાખમા કર લસતીના રા બાઔ જ રી શમ છ ? 1/3 2242. વલાવળીર દળભાા વાભાતજ ભાખા............. છાત અન રદઢચસત છ. 2243. યજઔાયી તભજ યાષટરીમ આલભાા મા કષતરન દશસવ વોથી લધાય શમ છ ? પરાથવભ કષતર 2244. 2000-2001 ની કર લસતીના રા ા ર ઓતીભાા યામરા છ ? 58 2245. ઓતી ઓડતન તભજ ઓતભજયન લી યીત યજઔાયી યી ાડ છ ? પરતમકષ 2246. મા દળના ર કર લસતીભાાથી વોથી ઐછી યજઔાયી ઓતીભાાથી ભલ છ ? ઇગરનડ 2247. ભ ા ઉદયઔન પા કર ઑદયચઔ યજઔાયીભાા રા ા છ ? 4 2248. નાના ઉદયઔ અન ગશઉદયઔન પા કર ઑદયચઔ યજઔાયીભાા રા ા છ ? 96 2249. યજઔાયી તભજ યાષટરીમ આલભાા મા વલબાઔના ભશતલ લધતા ઔયા છ ? ભાધમવભ વલબાઔ 2250. યાષટરીમ આલભાા વલા કષતરન દશસવ રા ા છ ? 49.5 2251. ઉતાદનનાા વાધન ઍીવાથ રી લઓત ઉમઔભાા રઈ ળામ ? ઍ જ લઓત 2252. ફજાયદધવતન ઈ દધવત તયી ઐઓલાભાા આલ છ ? મડીલાદી 2253. ફજાયભાા બાલ ઓાવ યીન માય નીિી જામ છ ? ભારની ભાાઔ ક ી જામ તમાય 2254. વભાજલાદી દધવતભાા ફધા જ આવથિ વનણતમ મા તાતર દવાયા રલાભાા આલ છ ? ફજાયતાતર 2255. વભાજલાદભાા ઉતાદનનાા વાધનની ભાચરી ની શમ છ ? યાજમની 2256. મ દળ વભશર અથતતાતર અનાલનાય દળ છ ? બાયત 2257. યવળમા, િીન અન લીમ યયના દળભાા ઈ દધવત જલા ભ છ ? વભાજલાદી 2258. “આદળ અન પરતવાશનની દધવત” ઈ દધવત શ છ ? વભાજલાદી 2259. મ દળ મડીલાદી દળ તયી જાણીત છ ? અભદયા 2260. ઈ દધવતન ઉદબલ ફજાયદધવતની વનષટપતાભાાથી થમ છ ? વભાજલાદી 2261. મ દળ વભાજલાદી દધવત ધયાલ છ ? યવળમા, િીન, રભાવનમા 2262. વભશર અથતતાતર અનાલય ભશતલન દળ મ છ ? ઇગરનડ 2263. વભશર અથતતાતરભાા ઈ ભમાતદા જલા ભ છ ? વારનન અબાલ 2264. વલજાવળીર દળભાા ળાન વલાવ ઐછ જલા ભ છ ? નરૉજી 2265. વલાવળીર દળભાા મા કષતરના પરભતલ લધાય શમ છ ? પરાથવભ કષતર 2266. ઉતાદનનાા વાધન રાા છ ? િાય 2267. ઈ આવથિ પરવવતત ભાધમવભ કષતરની પરવવતત છ ? અણળસતરના ઉતાદન





2268. આવથિ દષષટ ઍ બાયત લ દળ છ ? વલાવળીર 2269. ભાનલશરભના અબાલના દયણાભ શા થામ છ ? ઉતાદનભાા લધાય થામ છ. 2270. વલાવળીર દળની મખમ વનાવ ઈ છ ? કવ દાળ 2271. યાષટરીમ આલભાા પરાથવભ કષતરન પા રા ા છ ? 23.9% 2272. ઈ દધવતભાા નાણા અન બાલતાતર વલોયી શમ છ ? ફજાય 2273. વમસતતના જીલનધયણભાા ઈ ફાફતન વભાલળ થામ છ ? અનાજ, વળકષણ, યશઠાણ 2274. આવથિ વલાવન ખમાર શા દળાતલ છ ? ઔયીફીભાા ક ાડ 2275. મ દળ વલવવત નથી ? બાયત 2276. મ દળ વલવવત દળ છ ? સસલડન 2277. બાયતીમ અથતતાતરના કષતર જણાલ. પરાથવભ કષતર, ભાધમવભ કષતર,

વલા કષતર 2278. મ દળ વલાવળીર દળ નથી ? જાાન 2279. મા મા દળ વલાવળીર દળ છ ? િીરી, આજષન ના, ભતાન 2280. વલાવળીર દળભાા કર લવવતના રા ા ર ઔયીફી યઓાની નીિ જીલ છ ? 30% 2281. અનનન, લસતર અન યશઠાણની જરદયમાતન લી જરદયમાત શ છ ? પરાથવભ કષતરની જરદયમાત 2282. દળની કર આલન દળની કર લસતી દવાયા બાઔલાભાા આલતાા દય વમસતતન પરાપત થતી વયયાળ

આલ ઍ ર............. વયયાળ આલ

2283. બાયતભાા સલાતાતરમપરાનસપત છીનાા લોભાા........ ભાથાદીઠ આલ લધી છ. 2284. વલાવળીર અથતતાતરની ઐઓ ભા રકષણ યા છ ? ઓતીની આલ 2285. િીજલસતઐ વલાઐના વલવનમભ દવાયા આલ ાપત યલાની અન ઓિતલાની પરવવતત ઍ ર- આવથિ પરવવતત 2286. બાયતભાા 1951ભાા દળની કર લસતીભાાથી રા ા ર ઓતીભાા યામરા શતા ? 71% 2287. બોવત લતયના શતથી યલાભાા આલતા ળાયીદય અથલા ભાનવવ અથલા ફાન પરાયના ામત

ઍ ર.............. શરભ

2288. ઓતી તભજ ઓતી વાથ વારગન પરવવતતઐન વભાલળ મા કષતરભાા થામ છ ? પરાથવભ 2289. વલશવફના અશલાર પરભાણ 765 ડૉરય સધીની ભાથાદીઠ આલ ધયાલતા દળન લા દળ શલામ

? વલાવળીર દળ

2290. ઉતાદનની પરકમાભાા જભીન, મડી અન શરભન મજનાલત જડલાની ાભઔીયી ઍ ર.... વનમજન 17. આવથિ ઉદાયીયણ અન લવશવીયણ

2291. ના દવાયા િારતી વલાઐના અમ બાઔના વાિારન ઓાનઔી ઢીઐન વોલાભાા આવયા છ ? યાજમ વયાય 2292. આવથિ સધાયાન અભર ના દવાયા થામ છ ? આમજન 2293. આમજનભાા અથતતાતરની ઈ સસથવત દળાતલલાભાા આલ છ ? બવલષટમારીન 2294. વલશવ વમાાય વાઔઠનના લડા ભથ માા આલલા છ ? નયમૉત 2295. વલશવ વમાાયભાા બાયતન દશસવ રા ા છ ? 0.5 2296. બાયતભાા 1981 ભાા નદર વયાય મા પરદણ અઔ ધાય વાય મો શત ? ધલવન 2297. બાયતના આવથિ સધાયાના ામાભાા ઈ ફાફત શતી ? લવશવદયણ 2298. આવથિ ઉદાયીયણના બાઔર વયાય રવમાન અળત: દયલતતનળીર ફનાલરા તન શા શલાભાા

આલ છ ? રવમાની ઔવતળીરતા

2299. w.t.o. ના આખા નાભ જણાલ ? લલડ રડ ઐઔનાઈઝળન 2300. મા દળભાા જત ાનાળ દલાઐન વલલ ળધામ છ ? બાયત, ભરાચઝર, િીન 2301. બાયત વયાય ઈ વારભાા લાયપરદણ વનમાતરણ ધાય વાય મો ? ઈ.વ. 1981 2302. લવશવીયણની નીવત મા પરાયના વમાાય વાથ જડામરી છ? વલદળ 2303. ઈ.વ 1991ની ઑદયચઔ નીવત દવાયા યામર સધાયાભાા ઈ ઍ ફાફત ન શતી ? યાષટરીમયણ





2304. બાયતભાા સલાતાતરમ છીનાા 40 લત દયવભમાન અથતતાતરના વાિારન લી યીત યલાભાા આવયા શત ા ? અકળ અન વનમભન દવાય 2305. બાયતભાા આવથિ સધાયાન યઔ કયાય ળર થમ ? 1991 2306. વલશવન વામમલાદી દળ મ છ ? િીન 2307. વયાયી અકળ અન વનમભન કભળ : ક ાડતાા જઈન ફજાયતાતર દવાયા આવથિ વનણતમ રલાભાા આલ

તલી વમલસથા ઍ ર........ આવથિ ઉદાયીયણ

2308. યાજીમ આલ અન ઓિત અઔની નીવત ઍ ર શા ? યાજીમ નીવત 2309. 1985 છી વલદળ વમાાય નીવત રાા લતના વભમઔાા ભા જાશય યલાભાા આલી ? ાાિ લત 2310. આમજનભાા આવથિ વલાવની જલાફદાયી મા કષતરન વોલાભાા આલી ? ઓાનઔી કષતરન 2311. આવથિ ઉદાયીયણની નીવતથી............. બાલલધાય વનમાતરણભાા આવમ. 2312. વલશવવમાાય વાઔઠનની સથાના માય થઈ ? 1965 2313. પરદણ પરાત ા અ ત ભા ફતણ તયી ળાન ઉમઔ યલાભાા આલ છ ? પરાકવત લાય 2314. વલશવભાા મા દદલવન ‘માતલયણ દદન’ તયી ઉજલામ છ ? 5 જન

18. બાયતીમ અથતવમલસથાની મખમ વભસમાઐ : ઔયીફી અન ફયજઔાયી 2315. ભ ા દનાા કટાફના ાયણ ગરાભીણ વલસતાયભાા ઈ ફાયી લધ જલા ભ છ ? ભવભી 2316. ગજયાત 200-03 સધીભાા ફયજઔાયીની વાખમા રી થઈ છ ? 12 રાઓ 2317. લતના 183 દદલવ યતાા ઐછા દદલવના જ ાભ ભ ત ત મા પરાયની ફયજઔાયી શલામ ? કતણજનમ 2318. ઍવપરર 1951ભાા દળભાા કર ફયજઔાયીના પરભાણ રઔબઔ રા રાઓ શત ા ? 33 2319. વાકષ ઔયીફીન ખમાર મા દળભાા લધ પરિચરત છ ? વલવવત 2320. બાયતના ગરાભીણ કષતરભાા વત વમસતત દયયજ રા રયી ઓયા ભલ જઈઍ ? 2400 2321. ળશયી વલસતાય ભા પરવત વમસતત દયયજ રા રયી ઓયા ભલ જઈઍ ? 2100 2322. ઈ.વ. 2003 ભાા બાયતની કર લસતીના રા યડ ર ઔયીફ શતા ? 28 યડ 2323. માા યાજમભાા ઔયીફીના પરભાણ લધયા છ ? જ યાજમભાા ઓતભજયની વાખમા

લધ ત યામભાા. 2324. આઝાદી છીનાા લોભાા આમજનભાા મા ઉદયઔના વલાવ ય બાય મામર છ ? બાય ઉદયઔ 2325. 1981 થી 2005 સધીભાા આવથિ વલાવન વયયાળ દય ર યહય છ ? 5 2326. સલણત જમાવત ળશયી યજઔાય મજનાભાા રી લમના વળચકષત ફયજઔાયન રાબ આલાભાા આલ છ

? 18 થી 35

2327. ફયજઔાય વમસતતન વીધવીધી યજઔાયી યી ાડત ામતકભ............. લતનમતત યજઔાયી ામતકભ 2328. ઈ મજનાની જભ ‘પરધાનભાતરી ગરાભીણ મજના” ગરાભીણ વલસતાયભાા ઔયીફન ભાનની જરદયમાત

વલનામલમ યી ાડ છ ? ઇષનદયા આલાવ મજના

2329. બાયતની લતતભાન વભસમાઐ ીની ઔાબીય આવથિ વભસમા ઈ છ ? ફયજઔાયી 2330. બાયત જલા દળભાા અથતતાતરના છાત ભાઓાન રીધ ઈ ફયજઔાયી જલા ભ છ ? રાાફા ઔાાની ફાયી 2331. 2001 ની લસસતઔણતયી અનવાય દળની રા ા લવવત ઔાભડાભાા લવ છ ? 72.2 2332. બાયતની કર લવવતના રા ા લવવત ઓતી ય નબ છ ? 62 2333. વમલવામ પરવવતતભાા જરદયમાત યતાા લધાય ભાણવ યામરા શમ તન ઈ ફયજઔાયી શલામ ? પરચછનનન ફયજઔાયી 2334. પરચછનનન ફાયીભાા લધાયાના ભાણવન વમલવામભાાથી ઓવડી રલાભાા આલ ત.......... કર ઉતાદનભાા ક ાડ થામ છ. 2335. બાયતભાા મા કષતરભાા પરચછનનન ફયજઔાયીના પરભાણ લધાય જલા ભ છ ? ઓતીભાા 2336. ગજયાતભાા 2002-03 ભાા રા રાઓ રન ફયજઔાય અદાજલાભાા આવમા છ ? 12 રાઓ 2337. ફયજઔાયીના મખમ ાયણ જણાલ. લવવતલધાય 2338. બાયતભાા દય લ અદાજ રા રાઓ લવવતન લધાય થામ છ ? 170 રાઓ 2339. આમજનના ાાિ દામા દયવભમાન દળના આવથિ વલાવન દય રા ા યહય છ ? 4 થી 4.5 ા 2340. આમજનની નફી ડી અન અથતતાતર વભકષન ભ ડાય મ છ ? ફયજઔાયી





2341. દવભી મજના કર યાષટરીમ દાળન લાવિ દય રા ા યાખમ છ ? 8 2342. ગજયાતભાા ઔયીફી યઓાની નીિ જીલતા રના પરભાણ રા ા છ ? 14.07 2343. ઊિી આલલાા જથ અન નીિી આલલાા જથની વયઓાભણી યતાા નીિી આલલાાની આલ

ઐછી શલાથી તન શા શલામ ? વાકષ ઔયીફી

2344. વાકષ ઔયીફી ળાના દવાયા જાણી ળામ છ ? વયયાળ આલ 2345. 1999-2000ભાા ઔયીફાઈના વોથી ઊચા પરભાણ મા યાજમભાા જણાયા છા ? ઉદડવા 2346. ઈ મજનાન શત ગરાભ વલસતાયના રન લતનની વાથ ાભના ફદરાભાા અનાજ રા ાડલાન છ

? વાણત ગરાભીણ યજઔાય મજના

2347. તજી-ભાદીના લાયકન રીધ યજઔાયીભાા લધાય ક ાડ થમા ય છ તન ઈ ફયજઔાયી શલામ ? િકીમ ફયજઔાયી 2348. ઐછાભાા ઐછા જ વમસતતઍ ભાધમવભ વળકષણ ભવયા શમ અન જ ત ફયજઔાય શમ, ત તન શા

શલામ ? વળચકષત ફયજઔાય

2349. ઍવપરર, 1951ભાા દળભાા કર ફયજઔાયના પરભાણ રા રાઓ શત ા ? 33 રાઓ 2350. દળભાા રા6 ઑદયચઔ તારીભનદર (ITI) ામતયત છ ? 4300 2351. ફાય વમસતતઐની નોધણી યલાના ામત ણ ય છ ? યજઔાય વલવનમભ િયી 2352. વલશવન દળ તાના શરવભ (ભજય)ના આદાન-પરદાન ય છ તન શા શલામ ? વવશવ શરભફજાય

19. બાલલધાય અન ગરાશ જાગવત 2353. મ લધાય િીજલસતઐની વલાઐની ભાાઔ અન યલઠાભાા અવાતરન વજ છ ? લવવત 2354. વયાય દવાયા ઈ દાળના બાલ વનધાતદયત થામ છ ? રચરમભ 2355. તાની ાવની લિલા મગમ િીજલસતઐ ફજાયભાા લિલા ભા રાલલી નશી ઍન શા શલામ ? વાગરશઓયી 2356. લાજલી બાલ અન ખલરા ફજાયના બાલન તપાલત જ વયાય ઉઠાલ છ તન શા શલામ ? વફવીડી 2357. વયાય બાલવા ીન અકવળત યાઓલા ભા મ ધાય અભરભાા મર છ ? આલશમ િીજલસત ધાય 2358. વલશવભાા ગરાશ અવધાય દદનની ઉજલણી ઈ તાયીઓ થામ છ ? 15ભી ભાિત 2359. ઍઔભાતન ામદ ઈ વારભાા આવમ શત ? ઈ.વ. 1986 2360. બાયતભાા ઓત આધાદયત િીજલસતઐ વવલામની િીજલસતઐ પરભાચણત યલા મ ઍઔભાત લયામ

છ ? આઈ.ઍવ.આઈ.

2361. બાલવા ીભાા લાજફી સસથયતાઍ મા વલાવની લતળયત છ ? આવથિ વલાવ 2362. િીજવલાઐન કર યલઠા યતાા કર ભાાઔ લધાય થામ તમાય શા થામ ? બાલભાા લધાય થામ 2363. લવવતલધાય લસતની ભાાઔ અન યલઠાભાા શા ય છ ? અવાતરન ય છ. 2364. શારભાા લવવત વદધદધન દય રા ા છ ? 1.9 2365. લસતની અછત વજાતતાા બાલભાા............. લધાય આલ છ 2366. જ લ બાલભાા ખફ લધક ન થઈ શમ તલા લતન યા લત શ છ ? ામાના લત 2367. ામાના લતભાા બાલ રી વા ીઍ ઔણલાભાા આલ છ ? 100 2368. બાલલધાયા દયવભમાન બાયતની ઈ ભધમસથ ફ અથતવમલસથાભાા નાણાાન યલઠ ક ાડી દ છ ? યીઝલ ફ એપ ઇષનડમા 2369. લાસતવલ બાલ અન લાજફી બાલની દાનની લસતઐના બાલના તપાલતની જ યભ વયાય ચલ

છ તલી યભન ઈ યભ શલામ ? વફવીડી

2370. ગરાશના ળણ થલાના મખમ ાયણ..... વનયકષયતા 2371. ોદ લમ મા ળાસતરની યિના યી શતી ? અથતળાસતર 2372. ભાનન ફજ ભવમા છી રા લતની મદતભાા ગરાશ સયકષા ધાયા શઠ પદયમાદ થઈ ળ છ ? 3 લત 2373. ગરાશ સયકષાન પરતવાશન આલા મા દદલવન ગરાશ અવધાય દદન તયી ઊજલલાભાા આલ છ ? 15 ભી ભાિત 2374. ગરાશ સયકષા ામદાની વોથી ભ ી અદારત માા આલરી છ ? દદલશી 2375. જ ગરાશન ભાાત વાફાધી ળાા જાઔ ત ત ઈ ળાઓાભાા તાની પદયમાદ યી ળ ? નજીના BISભાા 2376. ગરાશ સયકષા અનલમ આતયયાષટરીમ વાસથા માા આલરી છ ? જીવનલા





2377. બાયતભાા ગરાશ સયકષાન આયાબ ઈ વારથી થમ શત ? ઈ.વ. 1972 2378. ઓતી આધાદયત િીજલસતઐન પરભાચણત યલા મ ભાો રઔાલલાભાા આલ છ ? ઍઔભાત 2379. બાલવદધદધના મખમ ાયણ યા છ ? લવવતલધાય, દાણિયી,

વાગરશઓયી, 2380. ગરાશ જાગત અથ યા ભઔચઝન ફશાય ડ છ ? કી નઝભય 2381. બાયતભાા ગણલતતાના પરભાણ આતી વાસથાના નાભ જણાલ. ભાદ િઔ તથા ઈન ચરજનવ

દડા તભન (D.M.I.)

2382. દશવાફી િડ નદશ નોધામરી ચફનદશવાફી આલન શા શલાભાા આલ છ ? ાળા નાણા 2383. ગરાશ ઍ યડ રવમાથી લધ યભન દાલ માા મી ળ છ ? યાષટરીમ ઉબતતા આમઔભાા 2384. ગજયાતભાા ‘બયય એપ ઇષનડમન સ ાનડડત’ની િયીઐ માા આલરી છ ? લડદયા અન યાજ 2385. ઓત આધાદયત િીજ ઉય મ ભાો રઔાલલાભાા આલ છ ? ઍઔભાત 2386. ગરાશ આદરનની ળરઆત ફીજા વલશવયદધ છી મા દળભાાથી ળર થઈ શતી ? ઇગરનડ 2387. ગરાશ અવધાયની પરથભ કણા ઈ વારભાા યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1962 2388. ગરાશ સયકષાના જનભદાતા તયી ન ભાનલાભાા આલ છ ? યારપડ નાડય 2389. ગરાશ અવધાયની પરથભ કણા મા સથ યલાભાા આલી શતી ? વાયતત અભદયા 2390. આતયયાષટરીમ ઓાદય દાથોન પરભાચણત યલા ભા ની વાસથાના મખમ ામાતરમ માા આલલા છ ? યભ 2391. તભાભ લસતઐના બાલભાા વાધાયણ અન સસથય લધાય ઍ મા વલાવની લત ળયત છ ? આવથિ વલાવ 2392. ફજાયભાાથી દિભત ચલીન લસત વલા ભલનાય વમસતતન શા શલાભાા આલ છ ? ગરાશ 2393. ફજાયન યાજા ણ ઔણામ છ ? ગરાશ 2394. I.S.O. નાભની આતયયાષટરીમ વાસથાની સથાના ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1947 2395. વયાય ‘રાાિ રશવત વલયધી બયય’ની સથાના ઈ વારભાા યી શતી ? ઈ.વ. 1964 2396. બાયતભાા શારભાા લસતીવદધદધન દય ર છ ? 1.9% 2397. જથથાફાધ બાલાા ઔણતયીભાા આળય રી લસતઐન વભાલળ આલર છ ? 460 2398. ઈ ફ વધયાણનીવતના વનમાતરણ ય છ ? દયઝલત ફન એપ ઇષનડમા 2399. જાશય વલતયણવમલસથાન રાબ ન ભ છ ? ઔયીફી યઓા નીિ જીલતા

રન 2400. વટટાઓયી, વાગરશઓયી, નપાઓયી લઔય પરવવતત વાભ મ ામદ કડલાભાા આવમ છ ? ાવા 2401. દળભાા અદાજ રી તજલરા પયભ ગરાશર અદારત આલરી છ ? 500 2402. ગરાશ સયકષા અવધવનમભ મા લતભાા કડલાભાા આવમ ? 1986 2403. યાષટરીમ ઉબતત આમઔભાા રા રવમાથી લધ યભના દાલાની અયજી થઈ ળ છ ? 20 રાઓ 2404. ગરાશ સયકષા શઠ ઈ વલાઐન વભાલળ યલાભાા આવમ નથી ? રીવ વલા 2405. બાલલધાય દય લ રા ાના દય થામ ત ત દળ ભા રાબદામી છ ? 3%

20. ભાનવલાવની ઔવતળીરતા 2406. ભાનલવલાવ આન ખમાર ઈ વાસથા દવાયા સલીાયલાભાા આવમ ? UNDP

2407. બાયતભાા 2001 ભાા વાકષયતાદય રા ા છ ? 64.8 2408. બાયતન ભાનલસિ આ UNDP 2004 અશલાર મજફ અન બાયત વલશવભાા મા કભ છ ? 0.602, 127 2409. 2001 ભાા બાયતભાા મતયદય રા ા શત ? 9 2410. 2001ની લસતીઔણતયી અનવાય બાયતભાા ઍ શજાય રઍ સતરીના પરભાણ લા શત ા ? 933 2411. ભદશરા વળસતતયણની નીવત બાયત વયાય મા લતભાા અરભાા મી શતી ? 2001 2412. મા લતન ભદશરા લત તયી ઊજલલાભાા આવયા શત ા ? 1975 2413. ભદશરા વળસતતયણ લત તયી મા લતન ઊજલર છ ? 2002 2414. ગજયાતભાા નમાલણીના ઉતતજન ભા ઈ મજના અભરભાા મી છ ? વલદયારકષભી ફનડ





2415. બાયતભાા મા લભાા યાષટરીમ ભદશરા આમઔની સથાના યલાભાા આલી શતી ? 1999 2416. 2005 ના લતન મા લત તયી શલામ છ ? યાષટરીમ વાકષયતા લત 2417. વાભાતજ વલાવભાા ના વલતતમઓી વલાવ ય બાય મલાભાા આલ છ ? વભાજ 2418. મ વલાવ રની વાદઔીન વમા વલસતાયલાની પરદકમા છ ? ભાનલ વલાવ 2419. બાયતભાા 2003 ભાા વયયાળ આયષટમ રાા લતના થયા છ ? 63.4 2420. જીલનધયણન ઈ આલ દવાયા ભામ છ ? ભાથાદીઠ 2421. વલશવફના 2005 ની ભાથાદીઠ આલ આતયયાષટરીમ સતય ળાભાા ભામ છ ? ડૉરય 2422. ઈ.વ. 1960 ભાા બાયતન ભાનવલાવ આ ર શત ? 0.206 2423. ઈ.વ.1951 ભાા બાયતભાા વાકષયતાન દય ર શત ? 18.33 2424. 1999-2000 ભાા કર કયલ દાળ રા અફજ રવમા થઈ શતી ? 17556.38 2425. 1990-2000 ના દામાભાા યાષટરીમ વયયાળ લાવિ દય રા ા થમ શત ? 5.8 2426. 2003-04 ભાા આણા દળના રની ભાથાદીઠ આલ રા રવમા થઈ છ ? 11672 2427. બાયતભાા 2003 ભાા કર લવવત રી શતી ? 107.8 યડ 2428. 2001-2002 ભાા ગજયાતભાા મતયદય ર શત ? 7.7 2429. બાયતભાા 2003 ભાા રના વયયાળ આય રા લતના છ ? 63.4 2430. ગજયાતભાા સતરીઐના વયયાળ આય રા લતના છ ? 62.8 2431. બાયતના મા યાજમભાા ર યતાા સતરીના પરભાણ લધાય છ ? યર 2432. બાયતભાા 1951 ભાા સતરીઐના પરભાણ લા શત ા ? 946 2433. ગજયાતભાા 2001 ભાા ગરાભીણ સતરીઐના પરભાણ લા શત ા ? 945 2434. જાવત વલાવ આની ફાફતભાા વલશવના 173 નોધામર દળભાા બાયતન કભ મ છ ? 124 2435. બાયતભાા 1952 થી અતમાય સધીભાા રી ભદશરાઐ વાવદવભમ ફની છ ? 245 2436. ઉચિ ભાનલવલાવ આ ધયાલતા દળભાા પરથભ દળન વભાલળ થામ છ ? નલ 2437. વલાવના રાબના વલસતયણ વભાન ધયણ રી શદ થયા ઍ વલિાયન શા શલામ ? ભાનલવલાવ 2438. ભાનલવલાવભાા માા દયફના વવલળ મઔદાન છ ? સલતાતરતા, રળાશી, ભદશરા

વળસતતયણ 2439. જાતીમ અવભાનતાના મખમ ાયણ જણાલ. વભાજની રવચસતા 2440. ફીજી શરણીના ભધમભ ભાનલવલાવ ધયાલત દળ મ છ ? ભસતવ 2441. બાયતના ફાધાયણભાા આમઓ ઍ રન મ નમામ આલાન વાદળ આ છ ? વાભાતજ, આવથિ, યાજનવત 2442. ઊિા વલાવદય ભા ળાની જરદયમાત છ ? બોવત વાવતત 2443. ‘ભદશરા વળસતતયણની નીવત’ બાયત વયાય મા લતભાા અભરભાા મી ? ઈ.વ. 2001ભાા 2444. દવભી ાિલીમ મજનાભાા કર કયલ દાળ (GDP) ભાા રા ાના વદધદધદયન લકષમાા યાઓલાભાા

આવમ છ ? 8%

2445. વાયતત યાષટર વલાવ ામતકભ (UNDP)ન મખમ ઍજનડા મ છ ? ભાનલવલાવ 2446. ભાનલવલાવ અશલાર 2005 અનવાય વલશવના 177 દળ ી બાયત રાભા કભ છ ? 127ભા કભ 2447. ઈ ઉભયનાા તભાભ ફાન ભપત અન પયતજમાત વળકષણ ભલલાન મભત અવધાય પરાપત

થમ છ ? છ થી િોદ લત

2448. બાયતભાા વાવદીમ કષતર ભદશરાઐના પરભાણ રા ા સધી યહયા છ ? 8 થી 10% 2449. જાવત (જનડય) વલાવ આભાા વલશવના 173 દળભાા બાયતન કભ મ છ ? 124ભ 2450. યાષટરીમ ભદશરા આમઔની યિના મા લતભાા યલાભાા આલી છ ? 1999 2451. યનાઈ ડ નળનવ મા દળાન ભદશરા દળા તયી જાશય મો છ ? 1975-1985 2452. ઈ વાસથાઐભાા 33% અનાભત ફઠની જઔલાઈ યલાભાા આલી છ ? સથાવન સલયાજની વાસથાઐભાા 2453. ગજયાતભાા ભદશરા વાકષયતાના પરભાણ લધ ત ભા મા ફૉનડની મજના અભરભાા મલાભાા આલી છ ‘વલદયા રકષભી’





? 2454. રની વયઓાભણભાા સતરીઐના પરભાણ મા યાજમભાા વોથી ઊચા છ ? ય 2455. 2003ભાા બાયતભાા વયયાળ આયષટમ રા લતના શત ા ? 63.4 લત 2456. જદા જદા દળની ભાથાદીઠ આલ આતયાષટરીમ સતય મા ઍ ભાતર િરણભાા ભામ છ ? ડૉરયભાા 2457. “ભાનલવલાવ ઍ રની વાદઔીન વમા લધાયલાની પરદકમા છ” ઍવા મા અશલારભાા જણાલલાભાા

આવયા છ ? ભાનલવલાવ અશલાર -1990

2458. ભાનલવલાવ આભાા મા વનદળન વભાલળ યલાભાા આલત નથી ? લજઞાવન વવદધદધઐ 2459. બાયતભાા કણન ાયણ દય લ રાા રાઓ ફા મતય ાભ છ ? 25 રાઓ 2460. શાર દળભાા રા યડ ર ઔયીફીયઓા નીિ જીલ છ ? 26 યડ 2461. ગજયાતભાા સતરીવાકષયતા દય શારભાા રા ા છ ? 58.6%

21. વાભાતજ વભસમાઐ અન ડાય 2462. આજ ઈ વભસમા લવશવ વભસમા છ ? આતલાદ 2463. બાયતના મા યાજમભાા ફલાઓયી િારતી નથી ? ગજયાત 2464. ઉતતય-લત બાયતભાા ફલાઓયીન ઉતતતજત યાઓનય યા દયફ નથી ? ફલાઓય વાઔઠન લચિના

વાફાધ 2465. બાયત ઍ ઍ લ દળ છ ? ચફનવાાપરદાવમ 2466. વાાપરદાવમ વલિાયધાયા............... વભાજના વલબાજન તયપ રઈ

જામ છ. 2467. બાયતભાા મા ધભતના રની ફહભતી છ ? દશનદ 2468. બાયતીમ વાભાતજ વાયિના ળાના ય આધાદયત છ ? જઞાવતલાદ 2469. બાયતીમ રઘભતીનાા ફાન મા પરાયના વળકષણ ભાતબાાભાા ભ તલી સવલધા યાજમ વયાય

આ છ ? પરાથવભ વળકષણ

2470. યાજમારની વરાશથી ના આદળ દવાયા અનસચિત જાવત – જનજાવતઐન ઉલરઓ યલાભાા આવમ છ ?

યાષટરવત

2471. આદ િર 16(4) અનલમ યાજમ શસતની નયીઐભાા રા ા અનસચિત જાવતની જગમાઐ અનાભત શમ છ ?

7.5

2472. આદ િર – 16 (4) અનલમ યાજમ શસતની નયીઐભાા રા ા અનસચિત જનજાવતની જગમાઐ અનાભત શમ છ ?

15

2473. ઈ ાિલીમ મજના અનવાય અનસચિત જાવત અન જનજાવતનાા ફા ભા છાતરારમ ઓરલાભાા આવમાા શતાા ?

તરીજી

2474. ભાિત, 1992 ઍ ની જનભજમાવત છ ? ડૉ. ફાફાવાશફ આફડય 2475. ભાાડર વભળનની યિના ઈ વારભાા થઈ શતી ? 1978 2476. ભાાડર વભળન છાતલઔતની જાવતઐની રી માદી તમાય યી શતી ? 3743 2477. ફકષીાિભાા રી જઞાવતઐન વભાલળ યલાભાા આલર છ ? 82 2478. ભાાડર આમઔની બરાભણ અનવાય વાભાતજ, આવથિ અન ળકષચણ યીત છાત લઔો ભા રા

ા અનાભતની બરાભણ યી છ ? 27

2479. વતરયા યાજમની તરણ ફાજઍ મ દળ આલર છ ? ફાાગરાદળ 2480. નવરલાદન ઉદબલ માાથી થમ શત ? વશવભ ફાઔા 2481. બાયતભાા માા નાયાતભ દયફ જલા ભ છ ? જાવતઔત ઝકડાઐ , વાાપરદાવમ

કતણ, પરાદવળ દશિવા 2482. આતયયાષટરીમ દશિવાન જનભ આનાય દયફ યા છ ? જઞાવતલાદ 2483. ટટયાથીઐ વમસતતન ઈ દષષટ થી જઍ છ ? વાાપરદાવમ





2484. અનસચિ 341-342ભાા જઞાવત જાવતની માદી ણ નકકી ય છ ? યાષટરપરમઓ 2485. ગજયાતભાા ઈ.વ. 1972ભાા વાભાતજ અન ળકષચણ યીત છાતલઔો નકકી યલા ભા યા ાિ

નીભલાભાા આલર શત ા ? ફકષી ાિ

2486. બાયતભાા વોથી ભ રઘભતી વમદામ મ છ ? મસસરભ 2487. ઈણ યાષટરભાા જઞાવત ય આધાદયત વાભાતજ વાયિનાન શા શલામ ? જઞાવતલાદ 2488. ગજયાતભાા ફકષીાિની વનભણ ઈ વારભાા થઈ શતી ? ઈ.વ. 1972ભાા 2489. કાસનતાયીઐન મખમ શત............ બાયતન આઝાદ યલાન શત. 2490. નાઔદયતાના અવનલામત રકષણ યા છ ? અવધાય 2491. ઍવળમાભાા વોથી ઐછ ભરષટરાિાય મા દળભાા થામ છ ? વવિઔાય 2492. વમસતત, વભાજ અન દળના વલાવન અલયધત ા દયલ છ. વાાપરદાવમતતા 2493. વોથી ભ રઘભતી વમદામ મ છ ? મસસરભ 2494. ફાધાયણની ઈ રભ દવાયા નકકી થમર અનસચિભાા અનસચિત જનજવતન વભાલળ થામ છ ? રભ-342 2495. અનસચિત જાવત અન અનસચિત જનજાવતના ળકષચણ અન આવથિ દશતની વાબાય ફાધાયણના યા

આદ િર રા ાડ છ ? આદ િર – 46

2496. ઈ.વ. 1992-93ભાા યજઔાયી અન સલયજઔાયી ભા તમાય યલાના શતથી શા ળર યલાભાા આવયા ? વમલવાવમ નદર 2497. છાતલઔોની નીવતઐની માદી મા વભળન તમાય યી છ ? ભાાડર વભળન 2498. આતાલાદ ઈ વભસમા છ ? લવશવ 2499. દળના ઉતતય-લતનાા વોથી જની ફલાઓય પરવવતત ઈ છ ? નાઔારનડફલાઓયી 2500. ચફનામદવય યીત લવર રઍ વતરયાભાા યા વાઔઠન ફનાવયા છ ? નળનર ચરફયળન ફરન ઐપ

વતરયા 2501. સલણત ભાદદયભાાથી ફલાઓયન શ ાલલા ભા ઈ ામતલાશી યલાભાા આલ શતી ? બલય સ ાય 2502. આતાલાદન વાભન અન વલયધ યલા ભા બાયત દાવ ળાના ઉલરાકન ય નથી ? ભાનલ અવધાય 2503. આતાલાદના નાના અન સથાવન સલર ન ઔણી ળામ ? ફલાઓય પરવવતત 2504. આણ દળ મા લતભાા વલબાતજત થમ શત ? 1947 2505. આણા દળભાા વયાય અનસચિત જાવતઐ ભા રા ા અનાભત યાઓી છ ? 15% 2506. આણા ફાધાયણના મા આદ િર પરભાણ અસશમતા નાબદ થઈ છ ? 17 2507. િીનભાા ના નતતલ નીિ થમર કાાવતથી પરયાઈન નવરલાદીઐઍ ફલાઓય પરવવતત શાથ ધયી છ

? ભાઐ-તવ-તાશ (ભાઐ)

2508. ાજાફભાા ઉગરલાદી વાઔઠનઍ અરઔ મા યાજમની ભાઔણી યી શતી ? ઓાચરસતાન 22. વાભાતજ દયલતતન

2509. ઐઝન લાયના થયના શા થઈ યહયા છ ? શાવ 2510. ઈ ણ બાાન વભજલાની વાથ લાાિી અન રઓી ળ ત વમવતન શા શલામ ? વાકષય 2511. ‘િા તય ઐપ યાઈ વ’.............. વાયતત યાષટર 2512. રા લતની ઉભયનાા ફાન ફાભજય શલામ ? 14 લત 2513. વદધલસથાભાા બવલષટમ વા શમ છ ? અવશામ 2514. વલરાાઔન વલમ આજ વલશવ ભા શા છ ? રાઔણી 2515. ભરષટ ાિાય ળાના દયણાભ છ ? છતયીડી 2516. વભાજની વાાસકવત ફાફતભાા થતા પયપાયન યા દયલતતન શલામ ? વાાસકવત 2517. વભાજભાા બોવત યીત થતા પયપાયન યા દયલતતન શલામ ? બોવત 2518. માા ાયણવય રભાા ામદાની જાણાયી ઐછી શમ છ ? વનયકષયતા 2519. અવધાય ઍ ના અવનલામત રકષણ છ ? નાઔદયતા 2520. વલશવભાા વોથી લધ ફાભજય મા દળભાા છ ? બાયત





2521. બાયતભાા ફાભજયની વાખમા રી છ ? વલા યડ 2522. ફાભજયભાા ફાચરાઐના પરભાણ રા ા છ ? 45 2523. બાયતભાા વલરાાઔના પરભાણ રા ા છ ? 1.8 2524. વલરાાઔન વભાન ત, અવધાય ન તભની વશબાચઔતા વાફાવધત ામદ ઈ વારભાા કડામ શત ? 1995 2525. વભાજ અન ામદા દવાયા પરવતફાવધત વમસતત વમશની લતતણન ઈ પરવવતત શલામ ? અવાભાતજ 2526. 2000ભાા વલશવના 90 દળભાા બાયતના સથાન ભરષટ ાિાયભાા યા શત ા ? 69મા 2527. બાયતના ફાધાયણભાા રી ઉભયનાા ફા ભા ભપત, પયતજમાત અન વાલતવતર પરાથવભ વળકષણ

આલાના નકકી યર છ ? 6 થી 14

2528. વલશવભાા આજ રા યડ વલરાાઔ છ ? 50 યડ 2529. ફાની ફાભજયી ાછના મખમ ાયણ યા છ ? ઔયીફી 2530. નદરીમ રાાિરશવત વલયધી બયયની સથાના ઈ વારભાા યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1964 2531. ઈણ યાષટરના વલાવન આધાય ફાના મા વલાવ ય યશર છ ? વલાઔી વલાવ 2532. ફાની જીલનવલાવ અન લમાણ વાફાધી અવધાયની કણા ના તયપથી યલાભાા આલી છ ? વાયતત યાષટર 2533. વદધ ભા યાષટરીમ નીવત ઈ વારભાા નકકી યલાભાા આલી શતી ? ઈ.વ. 1999 2534. મા દામાન વલરાાઔ દામા તયી કવત યર છ ? 1983 થી 1992 2535. વલરાાઔના નલાતવ ભા ન ામદ ઈ વારભાા કડલાભાા આલર શત ? ઈ.વ. 1992 2536. વલરાાઔ ભા વયાયી નયીઐભાા રા ા અનાભત યાઓલાભાા આલ છ ? 3 % 2537. વલરાાઔ ભા ઓાનઔી વાસથાઐભાા રા ા અનાભત યાઓલાભાા આલ છ ? 5% 2538. ભરષટ ાિાયભાા ળાન વભાલળ થામ છ ? બ વઔાદ, છતયીડી, કષાત 2539. મા શરવભ ાવથી ડયાલીન ધભાલીન ાભ ઢાલી ળામ ? ફા 2540. વાભાતજ દયલતતન ઍ મા પરાયની પરદકમા છ ? વાલતવતર 2541. નાઔદયના અવનલામત રકષણ યા છ ? અવધાય 2542. નાઔદયના મભત શના યકષણની પયજ ની છ ? નમામતાતર 2543. આણા વભાઅભાા મ લઔત અસયચકષત છ ? ફા 2544. વલશવભાા વોથી લધ ફાભજય મા દળભાા આલરા છ ? બાયત 2545. વાયતત યાષટરઍ 1981ના લતન મા લત તયી જાશય ય છ ? આતયયાષટરીમ વલરાાઔ લત 2546. ઈ.વ. 1999ના લતલન ‘આતયયાષટરીમ વદધ લત’ તયી ણ કવત ય શત ા ? વાયતત યાષટરઍ 2547. વભાજ અન ામદા દવાયા પરવતફાવધત વમસતત વમશની લતતણન લી પરવવતત તયી ઐઓલાભાા

આલ છ ? અવાભાતજ પરવવતત તયી

2548. ભરષટરાિાય ઍ વા કતમ છ ? યાષટર વલયધી 2549. ભરષટ ાિાય વલયધી અવધવનમભ-1988 ન રાગ ડ છ ? ફધા વયાયી ભતિાયીઐન 2550. ઈણ વમસતત શદદા ય બ વઔાદ સલીાય ત ઈ અવાભાતજ પરવવતત થઈ શલામ ? ભરષટ ાિાય 2551. વોથી ઐછ ભરષટ ાિાય ઍવળમા ઓાડના મા દળભાા થામ છ ? વવિઔાય 2552. નાઔદયન તાના અવધાયના યકષણ યલા મ અવધાય આપમ છ ? ફાધાયણીમ ઇરાજન અવધાય

ભ 7575 072 872 રારકય કઝેયક્ષની નીચે, વેટય : 29, -6...

Documents

Transcript of ભ 7575 072 872 રારકય કઝેયક્ષની નીચે, વેટય : 29, -6...