A I dhe letërsi 12 P Ë T H S - Media · PDF file• Të shprehë...

SH

TË

PI

A

BO

TU

ES

E

Gjuhë shqipe dhe letërsi

mësuesi12

Libër Gjuhë shqipe dhe letërsi 12

mësuesiLibër

www.mediaprint.al

ISBN: 978-99956-93-74-9

Librat e mësuesit dhe planet mësimore për të gjithë titujt që ne disponojmë, mund t’i gjeni dhe t’i shkarkoni pa pagesë nga faqja e internetit www.mediaprint.alPër më shumë informacion mund të na shkruani në adresën e emailit: [email protected] të na kontaktoni pranë redaksisë në numrin e telefonit: 04 2256158.

Çmimi 400 lekë

Nertila Jança

Nertila Jança

Libër mësuesi Gjuhë shqipe dhe letërsi 12Teksti mësimor Gjuhë shqipe dhe letërsi 12 është hartuar nga:Dr. Agron Tufa, Ma. Ingrit Prizreni, Nertila Jança

Nertila Jança

Autore: Nertila Jança

Redaktore gjuhësore:

Dizajni:

Kopertina :

Elona Çali

Mirela Ndrita

ISBN: 978-99956-93-74-9Botimi i parë: 2011

Titulli: Libër mësuesi Gjuhë shqipe dhe letërsi 12

Shtypi: Mediaprint

©

Të gjitha të drejtat e autorit lidhur me këtë botim janë ekskluzivisht te zotëruara/rezervuara nga Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p.k..Ndalohet çdo prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shpërndarje, kopjim, fotokopjim, përkthim, përshtatje, huapërdorje, shfrytëzim dhe/ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, si dhe çdo veprim cënues me çfarëdo lloj mjeti apo apo forme, pjesërisht dhe/ose tërësisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese

Ky botim, në tërësi dhe/ose në pjesë të tij, ndalohet të transmetohet dhe/ose përhapet në çdo lloj forme dhe/ose mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetër, të ruhet, depozitohet ose përdoret në sisteme ku mund të cënohen të drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p.k..Çdo cënim i të drejtave të autorit passjell përgjegjësi sipas legjislacionit në fuqi.

Kontaktet:www.mediaprint.alShtëpia Botuese Sektori i Shpërndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:Kutia Postare 7467 - Tiranë Tel.: 04 4500605

Cel.: 069 40 50 380Tel.: 04 2258 156 Cel.: 069 40 44 441Cel.: 069 20 79 021Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201

[email protected] [email protected] [email protected]

Komente dhe sugjerime janë të mirëpritura në email: [email protected]

Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

“Mediaprint” sh.p.k.

S H T Ë P I A B O T U E S E

Tel.: 04 4500605

VisiDesign

Drejtoi botimin: Anila Bisha

Libër mësuesi Gjuhë shqipe dhe letërsi 12 5

PËRMBAJTJA

Plani mësimor Gjuhë shqipe dhe letërsi 12................................................................................... 7 Kreu 1 Teksti eseistik dhe kulturologjik ................................................................................ 23 1.1 Teksti dhe komunikimi. Shkrimtari dhe koha ......................................................................... 23 Njësia e kombit dhe shpirti i kombit .......................................................................….31 Kohezioni dhe koherenca tekstuale ...................................................................................36 1.2 Rexhep Qosja – Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vërtetë ....................................38 Kreu 2 Teksti shpjegues ...............................................................................................................41 Shqipëria si m’u duk .........................................................................................................41 Natyra e gjuhës së simboleve ...........................................................................................46 Kreu 3 Arti letrar dhe idetë filozofike të Kamysë ................................................................50 3.1 Analiza letrare dhe ideore e romanit “I huaji” ......................................................................50 Koment “Telegrami” .....................................................................................................58 Takimi me priftin .............................................................................................................61 Koment “Takimi me priftin” .......................................................................................64 Kreu 4 Teksti bindës – argumentues .......................................................................................66 4.1 Mbi natyrë t’Artit, Gjergj Fishta .............................................................................................66 4.2 Ideali, Branko Merxhani...........................................................................................................67 Shkrimi i tekstit bindës – argumentues ............................................................................67 4.3 Biblioteka e Babelit, Borges ......................................................................................................72 Kreu 5 Teksti poetik ..................................................................................................................74 5.1 Si lule cikur në kalim nga plori .............................................................................................74 Gjergj Fishta, “Metamorfoza” ...........................................................................................78 Koment “Metamorphozis” ................................................................................................80 5.3 Varrimi i të vdekurve, Eliot ...................................................................................................86 5.4 Krahasojmë poezitë “Pelegrin” dhe “Ëndër e prerë” ..............................................................90 Kreu 6 Fatos Arapi dhe poezitë e tij ............................................................................................93 Migjeni – një poet me ndërgjegje të re poetike .................................................................98 Metafora poetike e Migjenit ............................................................................................100 Koment Ekstaza pranverore ............................................................................................102 Koment Dy buzë ..............................................................................................................105 Koment Z. B. ...................................................................................................................108 Koment “Një natë” ..........................................................................................................110 Kreu 7 Teksti tregimtar .............................................................................................................114 7.1 Metamorfoza ............................................................................................................................114 Koment Metamorfoza .....................................................................................................115 7.2 Bylbylat e Plepishtit, Ernest Koliqi .........................................................................................119 Koment: Bylbylat e Plebishtit .........................................................................................122 7.3 Muri, Satri ............................................................................................................................124 7.4 Shkretëtira e Tartarëve .............................................................................................................133 Koment: Shkretëtira e Tartarëve .....................................................................................136


7.5 E madhe është gjëma e mëkatit ............................................................................................140 Koment: Fragment nga “E madhe gjëma e mëkatit” .......................................................142 Kronikë në gur. Rrëfim i dykuptimtë për botën ......................................................................147 Funksioni i qytetit si personazh ........................................................................................150 Metafora, metonimia, personifikimi, hiperbola dhe grotesku .........................................151 Koment: Kapitulli i parë ..................................................................................................154 Analizë Koment: Kapitulli i parë ....................................................................................156 Kreu 8 “Mbreti Lir” ose pasoja e pushtetit të pakufishëm .....................................................158 Historia e krijimit të tragjedisë “Mbreti Lir” (1607) ...................................................................158 ”Mbreti Lir” ose pasoja e pushtetit të pakufishëm ...................................................................161 Nga “Hamleti” tek “Anti-Hamleti”. Rrafshe krahasuese të tragjedisë “Mbreti Lir” .....................163 Koment: Akti i parë Skena I. Në pallatin e Mbretit Lir ...............................................................165 Koment nga Akti i Dytë, Skena IV ...............................................................................................167 8.1 Drama “Shtëpia e Bernarda Albës” .......................................................................................170 8.2 Tragjedia “Abeli” ....................................................................................................................178 Koment Abeli ..................................................................................................................183 8.3 “Duke pritur Gogonë” ...........................................................................................................184 Koment: Akti i dytë ........................................................................................................186 8.4 Tragjedia “Tiranozauri” Kasem Trebeshina ............................................................................191 Koment: Tiranosauri .......................................................................................................193 8.5 Drama “Sinkopa” ..................................................................................................................196 Koment: Drama “Sinkopa” .............................................................................................198


Plani mësimor lëndën Gjuhe Shqipe dhe Letërsi 12 Numri i orëve gjithsej: 120

Detyra me shkrim: 8 orë

Analizë vepre: 5 vepra x 6 orë = 30 orë

Studim teksti: 82 orë

Kreu I. TEKSTI ESEISTIK DHE KULTUROLOGJIK (14 orë)

Mësimi 1 orë

“Letërsia dhe muret” - Aurel Plasari (4 orë)

1 Objektiva: • Të lexojë dhe të kuptojë tekstin • Të lexojë një tekst në shqipen e vjetër • Të reflektojë mbi përmbajtjen e tekstit • Të asimilojë konceptin e komunikimit • Të analizojë teknikat komunikative të tekstit

2 Objektiva: • Të analizojë aspektet e komunikimit në tekstin “Letërsia dhe muret” • Të njihet me nocionin tekst

3 Objektiva: • Të analizohen idetë e tekstit “Letërsia dhe muret”

4 Objektiva: • Të thellojë njohuritë e veta mbi karakteristikat e esesë • Të analizojë esenë “Letërsia dhe muret” nga pikëpamja e

karakteristikave të një teksti eseistik Mësimi 2

orë “Ç’do të thotë të shkruash?” - Sartri (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexuarit dhe të kuptuarit e tekstit. • Të reflektuarit mbi esenë “Ç’do të thotë të shkruash?”

2 Objektiva: • Të studiohen idetë e esesë së Sartrit

3 Objektiva: • Nxënësi duhet të thellojë njohuritë mbi shkrimin e esesë. • Nxënësi duhet të analizojë tiparet eseistike të tekstit të Sartrit

Mësimi 3 orë

“Njësia e kombit dhe shpirti i kombit” - Eqerem Çabej - 3 orë

1 Objektiva: • Të lexojë dhe të reflektojë mbi tekstin • Të kuptojë dhe të analizojë përmbajtjen e tekstit • Të asimilojë konceptet kulturologjike të tekstit

2 Objektiva: • Të thellohen njohuritë mbi tiparet e tekstit kulturologjik • Të analizojë karakterin kulturologjik të esesë “Njësia e kombit dhe

shpirti i kombit”.


• Të dallojë tiparet eseistike të tekstit 3 Objektiva:

• Të rimerren konceptet e koherencës dhe kohezionit në tekst • Të analizohen tiparet eseistike të tekstit • Të thellohen njohuritë mbi huazimet në gjuhën shqipe

Mësimi 4 orë

“Moderniteti i keqkuptuar dhe moderniteti i vërtetë” - Rexhep Qosja (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexohet dhe të kuptohet teksti “Moderniteti i keqkuptuar dhe

moderniteti i vërtetë”. • Të reflektohet mbi modernitetin, bazuar në tekstin mësimor

2 Objektiva: • Të thellohen objektivat mbi shkrimin e esesë kulturologjike • Të analizohet aspekti esestik i esesë “Moderniteti i keqkuptuar dhe

moderniteti i vërtetë” 3 Objektiva

• Të thellohen njohuritë e nxënësve mbi mjetet lidhëzore në tekst. • Të analizohen aspektet gjuhësore të stilit të shkrimit të Rexhep Qoses

Detyre me shkrim Nr. 1

1 orë

Shkrimi i tekstit eseistik - 1 orë Objektiva:

• Të shkruarit e një eseje sipas parametrave klasikë të saj me pesë paragrafë

• Të shkruarit saktë dhe në mënyrë të përqendruar të hyrjes dhe mbylljes • Të shkruarit e një brendie koherente, duke përdorur mjetet e duhura

kohezive • Të përdorurit e një gjuhe të zgjedhur të ligjërimit të shkruar

KREU 2. TEKSTI SHPJEGUES (7 orë) Mësimi 1

Orë “Shqipëria si m’u duk” - Faik Konica (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexohet, shpjegohet dhe të kuptohet teksti i Konicës • Të vlerësohet profili eseistik dhe politik i Konicës

2 Objektiva: • Të thellohen njohuritë e nxënësve mbi tekstin shpjegues • Të studiohet karakteri eseistik dhe shpjegues i tekstit “Shqipëria si m’u duk”

3 Objektiva: • Të thellojë njohuritë me karakteristikat gjuhësore të shkrimit të tekstit

shpjegues • Të analizojë tiparet gjuhësore të shkrimit “Shqipëria si m’u duk” • Të përsërisë konceptet e arkaizmave dhe barbarizmave

Mësimi 2 orë

“Natyra e gjuhës së simboleve” - Erich From (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexohet dhe të kuptohet teksti • Të ushtrohen me përdorimin e shenjave të pikësimit

2 Objektiva: • Të qëmtohet teksti “Natyra e gjuhës së simboleve nëpërmjet esesë” shpjeguese • Të përsëriten pesë onomatopeja, homonimia, homofonia dhe homografet

3 Objektiva: • Të identifikohen simbolet konvencionale në foto


• Të rimerren njohuritë mbi ripërpunimin e esesë 1 orë Detyrë me shkrim II.

1 Objektiva: • Nxënësi duhet të ripunojë esenë e vet dhe të dëshmojë se është i aftë ta

përmirësojë objektivisht atë Analizë 1

6 orë Alber Kamy (6 orë)

1 Objektiva • Të kuptojë shkaqet e lindjes së ekzistencializmit • Të asimilojë dhe të jetë i aftë të dallojë tiparet e ekzistencializmit si

drejtim letrar • Të përshkruajë absurdin • Të evidentojë aspektet e jetës së Kamysë që ndikuan në krijimtarinë e tij • Të dallojë në veprat e Kamysë tiparet ekzistencialiste në ngjarjet dhe në

veprimet e protagonistëve 2 Objektiva:

• Të skematizojë fabulën e romanit • Të dallojë dhe analizojë tiparet ekzistencialiste në veprimet dhe sjelljen

e Mersoit • Të japë gjykimin e tij pro ose kundër Mersoit • Të sintetizojë idetë filozofike të romanit

3 Objektiva: • Të lexojë dhe të kuptojë fragmentin për koment • Të parafrazojë veprimet e Mersoit • Të shpjegojë mardhënien e Mersoit me shoqërinë. • Të përshkruajë temperamentin e Mersoit dhe shfaqjen e absurdit në këtë

fragment 4 Objektiva:

• Të komentojë marrëdhënien e Mersoit me shoqërinë. • Të analizojë stilin e autorit • Të shprehë mendimet e veta të argumentuara për Mersonë dhe idetë që

përcjell vepra. • Të përpiqet të dallojë këndvështrimin e Kamysë për Mersonë.

5 Objektiva: • Të argumentojë sjelljen e Mersosë përballë priftit • Të reflektojë mbi filozofinë ekzistencialise për vdekjen, duke u nisur

nga veprimet dhe fjalët e Mersosë • Të komentojë përjetimet e Mersosë më këtë fragment

6 Objektiva: • Të interpretojë me intonacionin e duhur fjalët e priftit dhe të Mersosë • Të shprehë mendimin e tij duke u vendosur në vend të Mersosë • Të shprehë pikëpamjet e tij në një letër argumentuese mbi

domosdoshmërinë e heqjes së dënimit me vdekje • Të analizojë rolin e personazheve të tjerë në roman • Të analizojë fragmentet dhe veprën në përgjithësi nga pikëpamja e stilit

dhe figuracionit KREU III. TEKSTI PËRSHKRUES (7 orë)

Mësimi 1 orë

“Vitet Dritë” - Italo Kalvino (3 orë)


1 Objektiva: • Të kuptuarit e tekstit “Vitet Dritë” • Të analizuarit e tekstit fantastik

2 Objektiva: • Nxënësi të theksojë njohuritë për karakteristikat e tekstit përshkrues. • Nxënësi të analizojë karakterin përshkrues të tekstit: “Vitet dritë”

3 Objektiva: • Të rikujtojë tiparet e shkrimit të tekstit përshkrues • Të vlerësohet rrëfimi i Kalvinos për nga teknikat përshkruese, eseistike

dhe rrëfimtare Mësimi 2

orë Krahasimi i teksteve të Markezit

1 Objektiva: • Të analizohet teksti: “Sikur Zoti të më falte pakëz jetë” • Të nxirret në pah karakteri përshkrues i esesë

2 Objektiva: • Të komentohet fragmenti nga romani “Njëqind vjet vetmi” • Të evidentohen tipare të realizimit magjik në tekst • Të nxirret në pah karakteri përshkrues i këtij fragmenti

3. Objektivat: • T’i përgjigjet pyetjeve mbi tekstet e krahasuara • Të kuptojë se çfarë është të menduarit kritik • Të mësojë etapat e një shkrimi kritik

1 orë Detyrë me shkrim III. SHKRIMI I TEKSTIT KRITIK VLERËSUES 1 • Objektiva: Të realizohen teknikat e shkrimit të esesë vlerësuese

KREU IV. TEKSTI ARGUMENTUES ( 10 orë) Mësimi 1

orë “Mbi natyrë t’artit” - Gjergj Fishta - 3 orë

1 Objektiva • Të lexojë tekstin dhe ta parafrazojë atë • Të dallojë idetë e Fishtës për Artin dhe të bukurën • Të analizojë këto ide duke i pasuruar me përvojën personale

2 Objektiva: • Të komentojë mbi idetë e Fishtës për artin dhe të bukurën • Të diskutojë mbi konceptin e të bukurës si në art dhe në jetë duke

komentuar dhe fotot në tekst 3 Objektiva

• Të thellojë njohuritë për tekstin bindës argumentues • Të analizojë tekstin “Mbi natyrë t’artit”, duke u mbështetur në tiparet e

tekstit argumentues • Tezat, nëntezat, faktet, opinionet, metodologjia, mesazhet etj

Mësimi 2 orë

“Ideali” - Branko Merxhani (3 orë)

1 Objektiva • Të lexojë tekstin duke dalluar idetë e autorit • Të ndajë tekstin në paragrafë duke i parafrazuar ata

2 • Të komentojë pikëpamjet e autorit për idealin dhe shoqërinë • Të analizojë aktualitetin e ideve të autorit • Të gjykojë mbi përfundimet në të cilat mbërrin autori


3 Objektiva: • Të thellojë njohuritë mbi draftimin e tekstit bindës argumentues • Të analizojë tekstin “Ideali” duke u mbështetur në tiparet e tekstit

argumentues • Tezat, nëntezat, faktet, opinionet, metodologjinë, mesazhet etj

Mësimi 3 orë

“Biblioteka e Babelit” - Borges (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexojë tekstin dhe ta parafrazojë atë • Të dallojë qëndrimet dhe opinionet e Borgesit për temën që trajton. • Të analizojë qëndrimet e autorit

2 Objektiva: • Të komentojë idetë e Borgesit për librin dhe bibliotekën • Të analizojë përfundimet e autorit duke i pasuruar me përvojën personale

3 Objektiva: • Të analizohen aspektet bindëse-argumentuese të esesë së Borgesit • Të analizohet struktura e esesë dhe metodologjia e shkrimit të saj e

përdorur nga autori • Të japë gjykimet e veta mbi esenë

1 orë

Detyrë me shkrim IV. Shkrimi i esesë bindëse - argumentuese

Analizë e veprës letrare

orë

Romani “Karpa” - Martin Camaj (6 orë)

1 Objektiva: • Të nxitet nxënësi për leximin e romanit “Karpa” • Të ndërtohet profili i shkrimtarit Martin Camaj dhe kontributi i tij në

letërsinë shqiptare 2 Objektiva:

• Të zbërthehet simbolika e romanit duke u nisur që nga titulli dhe shpjegimet e autorit për veprën

• Të përshkruhet konteksti alegorik dhe paradoksal mbi të cilin është shkruar kjo vepër

• Të shpjegojë karakteristikat antiutopike të romanit duke ilustruar me paragrafë nga teksti

3 Objektiva: • Të analizojë universalitetin e ngjarjeve të kësaj vepre • Të zbërthejë nëntekstin e përsëritjes ciklike të ngjarjeve dhe

personazheve në roman. • Të zbërthejë simbolikën e romanit

4 Objektiva: • Të dallojë strukturën rrethore të romanit, duke ilustruar me shembuj. • Të analizojë strukturën rrethore të romanit dhe simbolikën që ajo mbart. • Të analizojë domethënien e trukeve të autorit në këtë vepër • Të gjykojë mbi përfundimet dhe mesazhet që përcjell vepra.

5 Objektiva: • Të lexohet dhe kuptohet fragmenti duke e lidhur me fabulën e veprës • Të përshkruhen personazhet dhe simbolika e tyre. • Të komentohet se si lidhet antikiteti ilir me bashkëkohësinë në këtë fragment


6 Objektiva: • Të dallojë kontekstin social estetik ku Camaj ngre rrëfimin • Të analizojë përfundimet estetike të Camajt në tekst duke u nisur nga

universaliteti i tyre • Të analizojë thelbin estetik dhe etik të personazheve • Të dallojë dhe analizojë mesazhet që përcjell autori përmes ngjarjes dhe

fatit të personazheve. KREU V. TEKSTI POETIK (16 orë)

Mësimi 1 orë

“Si lule cikur në kalim nga plori” - Katuli (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexojë dhe të kuptojë poezinë. • Të asimilojë konceptin tekst poetik.

2 Objektiva: • Të komentojë poezinë nga pikëpamja kuptimore • Të evidentojë informacionin historik, social, politik, psikologjik që

mbart poezia • Të analizojë botëkuptimin e Katulit në poezi

3 Objektiva: • Të rikujtojë studimin metrik të poezisë • Të rikujtojë konceptin e lirikës dhe të thellojë dijet mbi figurat e mendimit • Të analizojë poezinë nga pikëpamja metrike dhe stilistike

Mësimi 2 orë

“Metamorfoza” - Fishta (3 orë)

1 Objektiva: • Të lexuarit e poezisë me intonacionin e duhur që kërkon lloji i poezisë

satirike duke krijuar efektet e duhura në klasë • Të kuptuarit e poezisë “Metamorfoza” dhe sqarimi i paqartësive gjuhësore • Të reflektuarit mbi poezinë

2 Objektiva: • Të dallojë se poezia është shkruar me anë të logjikës së përmbysur,

duke e vënë veten në vend të kundërshtarit. • Të identifikojë kontekstin historik të poezisë • Të komentojë poezinë:

1. duke shpjeguar: a.Shkaqet e metamorfozës së heroit b.Gjendjen në të cilën jetonin shqiptarët (të varfërit dhe “të shndërruarit”), c.Ironinë dhe sarkazmën e poetit. 2. Duke argumentuar: a.Shkaqet e këtij shndërrimi b.Arsyet pse Fishta identifikohet me ata që ai bën objekt të satirës së tij; c.Të dallojë temën dhe motivet e poezisë

• Të dallojë kontekstin historik të poezisë • Të përshkruajë gjendjen shpirtërore të poetit, por edhe të vetën si lexues

pas analizës së poezisë

3 Objektiva: • Të thellojë dijet mbi figurat letrare të satirës, paradoksit dhe inversionit • Të dallojë mjetet gjuhësore me anën e të cilave Fishta realizon

demaskimin e fuqishëm satirik të tij dhe të shpjegojë funksionin e tyre në poezinë satirike

• Të dallojë veçoritë metrike dhe stilistike të poezisë

SH

TË

PI

A

BO

TU

ES

E

Gjuhë shqipe dhe letërsi

mësuesi12

Libër Gjuhë shqipe dhe letërsi 12

mësuesiLibër

www.mediaprint.al

ISBN: 978-99956-93-74-9

Librat e mësuesit dhe planet mësimore për të gjithë titujt që ne disponojmë, mund t’i gjeni dhe t’i shkarkoni pa pagesë nga faqja e internetit www.mediaprint.alPër më shumë informacion mund të na shkruani në adresën e emailit: [email protected] të na kontaktoni pranë redaksisë në numrin e telefonit: 04 2256158.

Çmimi 400 lekë

Nertila Jança

Nertila Jança

A I dhe letërsi 12 P Ë T H S - Media · PDF file• Të shprehë...

Documents

Transcript of A I dhe letërsi 12 P Ë T H S - Media · PDF file• Të shprehë...