61-68 Polisomnografide EEG, EOG ve EMG -...

61

Türk Toraks Derne¤i Okulu

TTDO 10. Y›ll›k Kongresi Kurslar›

Uyku bozukluklar›n›n tan›s› için “alt›n standart” yöntemolan “polisomnografi” (PSG) yunanca ve romence kök-lerden oluflmufl bir kelimedir. Bu terim ilk kez 1974 y›-l›nda Holland ve arkadafllar› taraf›ndan kullan›lm›flt›r.

“Uyku s›ras›nda, nörofizyolojik, kardiyorespiratuar, di€erfizyolojik ve fiziksel parametrelerin belli bir periyod,genellikle gece boyunca, efl zamanl› ve devaml› olarakkaydedilmesi” fleklinde tan›mlanabilir.

Bu yöntemle uyku evreleri ve birçok fizyolojik paramet-re ayr›nt›l› olarak izlenmekte ve çeflitli organ sistemle-rinin fonksiyonu, uyku ve uyan›kl›k s›ras›ndaki etkileflim-leri konusunda bilgi sa€lanmaktad›r.

I. VER‹ TOPLANMASI (KAYIT)

Klasik PSG uygulamas›nda biyolojik sinyaller ka€›t üze-rine mürekkep ile devaml› olarak kaydedilir. Bu flekildesaniyede 10 mm’lik h›zla her kay›t sayfas›nda (epok) 30saniyelik bir kay›t yap›lm›fl olur. Sekiz saatlik bir kay›tsonras›nda ise bu sistemle 432 m uzunlu€unda ve yak-lafl›k 13 kg a€›rl›€›nda bir ka€›t birikmektedir.Yüksek ka-€›t maliyeti, ka€›t ve kalemler ile ilgili mekanik prob-lemler, kay›t ka€›tlar›n›n saklanmas› gibi güçlükler kla-sik PSG’nin majör k›s›tlamalar›d›r.

Bu nedenle komputerize PSG’ler gelifltirilmifltir. Digitalsistemlerde veriler DAT kasetlere, optik disklere veyaCD’lere kaydedilerek klasik PSG’lerin maliyet ve depo-lama sorunlar› afl›lm›flt›r. Ancak özellikle klinik çal›flma-lar için yine de klasik sistemlere ihtiyaç duyulmaktad›r.

PSG için genellikle uygulanan yöntem tüm gece boyun-ca (full-night) veya en az alt› saatlik kay›t yap›lmas›-d›r. Uykuda solunum bozukluklar›n›n de€erlendirilmesiiçin diürnal çal›flmalar ve yar› gece (half-night veyasplit-night) çal›flmalar da uygulanm›flt›r. “Split-night”çal›flmalarda gecenin ilk yar›s›nda tan›, ikinci yar›s›ndaise CPAP titrasyonu yap›l›r. Ancak bu yöntemle uykudasolunum bozuklu€unun a€›rl›€›n› saptamada hata yap›la-bilir. Çünkü apne epizodlar›n›n özellikle s›klaflt›€› REMdönemine, daha çok gecenin ikinci yar›s›nda girilir. Bunedenle sa€l›kl› olan› tüm gece yap›lan çal›flmalard›r.

“‹lk gece etkisi” olarak bilinen fenomen, hastan›n ilkgece laboratuvara adapte olamamas› nedeniyle uyku ya-p›s›n› bozar. Uyku latans› uzam›flt›r, s›k pozisyon de€ifl-

tirmeler ve sonuçta uyku bölünmeleri nedeniyle uykuyeterlili€i ve baz› olgularda yavafl dalga uykusu azal›r.Testin ikinci bir gece uygulanmas›, uyku yap›s›n›n nor-male daha yak›n olmas›n› sa€lar. Ancak uyku apne sen-dromunun tan›s›nda ilk gece etkisinin elimine edilmesiflart de€ildir. Uyku merkezlerine refere edilen olgular›nço€unda bir gecelik PSG tan› için yeterlidir.

II. VER‹ ANAL‹Z‹ (SKORLAMA)

Analizde ilk ad›m, ölçüm tekni€i, sinyal kalitesi ve ka-librasyonun incelenmesidir. Kay›t süresi, ›fl›klar›n söndü-rülme ve yanma zaman› ve baz› özel durumlar biyolo-jik sinyallerin de€erlendirilmesi için bir zemin oluflturur.

Uyku skorlamas› Rechtschaffen ve Kales’in 1968 y›l›ndayay›nlad›klar›, tüm dünyada büyük kabul görmüfl ve ha-la klinik uygulama ve araflt›rmalarda yayg›n olarak kul-lan›lmakta olan kriterler ile yap›lmaktad›r.

Solunumsal skorlama ise solunum parametreleri kullan›-larak yap›l›r. Ancak solunum skorlamas›ndaki kurallaruyku skorlamas›ndaki gibi standardize edilmifl de€ildir.Bunun nedeni de anormal solunum paternlerinin tan›m-lanmas›nda kullan›lan eflik de€erlerinin çeflitli araflt›rma-c›lar taraf›ndan farkl› kullan›lmas›d›r.

Klasik PSG’de skorlama uyku teknisyeni taraf›ndan ma-nuel olarak yap›l›r. Ancak son y›llarda dev ad›mlarla ge-liflen bilgisayar teknolojisi sayesinde bu zahmetli, zamanal›c› ifllem daha k›sa sürelerde yap›labilmektedir. KlasikPSG ile ayn› esaslar dahilinde kay›t ve skorlama yapanbu sistemlerde iki tür skorlama yap›labilir.

Bilgisayar Destekli Skorlama

Kay›t teknisyen taraf›ndan monitörde epok epok izlene-rek skorlama yap›l›r. Deneyimli bir teknisyen taraf›ndanfull-night PSG skorlamas›n›n 83-186 dakika, bilgisayardestekli skorlaman›n ise 53-86 dakika zaman ald›€› gös-terilmifltir.

Otomatik Skorlama

Teknisyen deste€i olmadan, proglamlanan baz› standartkriterlerle otomatik skorlama yap›l›r. Ancak bu skorla-man›n baz› dezavantajlar› vard›r. Uyan›kl›ktan NREM ev-re 1 ve REM uykusuna geçiflin tan›nmas›nda, arousal,epileptik aktivite ve parasomnilerin ay›r›m›nda yan›lg›-lar olabilir.

Polisomnografide EEG, EOG ve EMG Kay›d›: Temel Bilgiler

Prof. Dr. O€uz KÖKTÜRK

Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Gö¤üs Hastal›klar› Anabilim Dal›, Uyku Bozukluklar› Merkezi, ANKARAe-mail: [email protected]

Uyku evrelemesi elektroensefalogram (EEG), elektrookü-logram (EOG) ve elektromiyogram (EMG) aktiviteleri de-€erlendirilerek yap›l›r (fiekil 1).

1. Temel Bilgiler

a. Dalga özellikleri: Dalgalar›n amplitüd ve frekans ol-mak üzere iki temel özelli€i vard›r (fiekil 2).

Amplitüd: Dalgan›n voltaj› ile ayn› anlamda kullan›l›r.Daha yüksek bir amplitüd, daha büyük bir dalga anla-m›na gelir. Örne€in 10 voltluk bir sinyal ile oluflturulandalgan›n boyu, 5 voltluk bir sinyal ile oluflturulan dal-gadan iki kat daha büyük olacakt›r. Dalgan›n yüksekli€iPSG’de sensitivite ayarlar› ile de€ifltirilebilir. Dalgaamplitidü mikrovolt (µv) olarak ölçülür.

Frekans: Dalgan›n bir saniye içinde kaç kez tekrar et-ti€ini ifade eder. Daha h›zl› bir dalga daha yüksek birfrekansa sahip demektir. Ardarda gelen iki dalgan›n enyüksek ya da en alçak iki noktas› esas al›narak ölçülürve bir saniye içinde kaç kez tekrar etti€ine bak›l›r.Hertz (Hz) veya cps (Cycles per second) olarak kullan›-l›r. Örne€in; frekans› 8 Hz olan bir dalga, frekans› 4 Hzolan bir dalgaya k›yasla iki kat daha h›zl› bir dalgad›r.

b. Filtreler: Yüksek ve düflük olmak üzere iki tip fre-kans filtresi vard›r.

Yüksek frekans filtresi (High frequency filter-HFF):Yüksek frekansl› dalgalar için filtreleme yap›l›r. HFF’ninart›r›lmas› ile daha h›zl› dalgalar görüntülenirken, azal-t›lmas› ile bu h›zl› dalgalar filtre edilecektir. HFF’ninçok azalt›lmas› ile görüntülenmek istenen dalgalar da

filtre edilecek, çok art›r›lmasi ise istenmeyen sinyalle-rinde kanalda görüntülenmesine yol açacakt›r.

Düflük frekans filtresi (Low frequency filter-LFF): Dü-flük frekansl› dalgalar için filtreleme yap›l›r. LFF’ninazalt›lmas› daha yavafl dalgalar›n kanalda görüntülenme-sine, art›r›lmas› ise bu dalgalar›n filtre edilmesine yolaçacakt›r. LFF’nin çok art›r›lmas› ile görüntülenmek is-tenen dalgalar da filtre edilecek, çok azalt›lmas› ise is-tenmeyen sinyallerinde kanalda görüntülenmesine yolaçacakt›r.

c. Amplifikatörler: PSG’de kaydedilen sinyallerin ço€uçok düflük voltajl›d›r. Bu nedenle daha iyi tan›nabilirdalgalar›n elde edilebilmesi için bu sinyallerin büyütül-mesi ve filtre edilmesi gereklidir.

d. Sensitivite (duyarl›l›k): Gain (kazanç) olarak da bi-linir. Dalgan›n monitörde veya kay›t yap›lan ka€›t üze-rinde görüntülenmesi istenen yüksekli€i ile ilgili ayarla-r› içerir. Yani bu ayarla dalgan›n gerçek amplitüdü de-€iflmemekte, yaln›zca monitörde istenilen flekilde görün-tülenmektedir. Bu ayarla dalgan›n bir saniye içindekimikrovolt say›s› art›r›ld›kça dalgan›n amplitüdü küçül-mekte, aksine mikrovolt say›s› azalt›ld›kça daha yüksekbir dalga amplitüdü elde edilmektedir.

e. Montaj: Çal›flmada yer almas› istenen tüm kanalla-r›n konfigürasyonunu içerir. Çeflitli çal›flmalarda uygula-nan farkl› montajlarda (Standart montaj, CPAP, MSLT,nöbet, REM davran›fl bozuklu€u montajlar› vb.) kanalisimleri, referanslar›, filtre ve sensitivite ayarlar›, dal-galar›n renk ayarlar› yer al›r.

62



fiekil 1. Polisomnografide EEG, EOG ve EMG kay›d›.

Tablo 1’de standart polisomnografi montaj›nda önerilenfiltre ve sensitivite ayarlar› görülmektedir.

2. Temel Kanallar

a. Elektroensefalogram (EEG): Uyku EEG’si nörolojidekullan›lan klinik EEG’den önemli farkl›l›klar gösterir. Kli-nik EEG’de bafl›n üzerine çok say›da elektrod yerlefltiri-lir ve nispeten küçük alanlar aras›ndaki potansiyel fark-lar› kaydedilir. Oysa uyku EEG’sinde yaln›zca birkaçelektrod yerlefltirilir. Alt›n elektrodlar›n tercih edildi€iEEG kayd›nda, elektrodlar›n içine iletiyi art›rmak içinjel konulup, önceden alkol ile temizlenmifl kafa derisi-

ne, bir spanç yard›m›yla ve %4’lük kollodiyum ile yap›fl-t›r›l›r. EEG kay›tlar›nda genellikle 50 µv/cm sensitivite,0.3-35 Hz düflük-yüksek frekans filtreleri kullan›l›r. Elek-trodlar›n impedans› 5000 Ω’dan küçük olmal›d›r.

Elektrodlar›n yerlefltirilmesinde uluslararas› federasyo-nun 10-20 sistemi kullan›lmaktad›r. Santral elektrodlariçin C, oksipital için O, auricular bölge için A harflerikullan›l›r. Kay›t elektrodu bafl›n bir taraf›na yerlefltirilir-ken, karfl› taraf kulak veya mastoid bölgeye referanselektrodu yerlefltirilir (A1, A2).

Uyku evrelemesi için en az bir kanal EEG olmal›d›r. Buamaçla en s›k, uyku i€ciklerinin ve K komplekslerinin eniyi kaydedildi€i C3 veya C4 bölgeleri kullan›l›r. Bu du-rumda tavsiye edilen derivasyonlar C3A2 veya C4A1’dir.Örne€in; C3A2 denildi€inde, kay›t elektrodunun sol ta-rafa yerlefltirilmifl santral elektrod oldu€unu ve referanselektrodunun da sa€ kulak bölgesine yerlefltirildi€ini ifa-de eder. Ayr›ca, alfa dalgalar›n›n en iyi kaydedildi€ialan olan oksipital bölgeye de elektrodlar yerlefltirilebi-lir (O1 ve O2).

EEG de€erlendirmesi dalga amplitüd ve frekans› ve ba-z› spesifik paternler göz önüne al›narak yap›l›r. EEG ak-tivitesi alfa, beta, teta ve delta dalgalar› olarak tan›m-lanabilir. Bu ay›r›m›n özellikleri Tablo 2 ve fiekil 3’te,baz› spesifik EEG paternleri ise Tablo 3 ve gene fiekil3’te görülmektedir.

63



Tablo 1. Standart polisomnografi montaj›.

Amplifikatör ayarlar› Filtre ayarlar› düflük Filtre ayarlar› yüksek Kanal sensitivite (µv/cm) frekans filtresi (Hz) frekans filtresi (Hz)

EEG C3A2 50 0.3 35

EEG C4A1 50 0.3 35

EEG O1A2 50 0.3 35

EEG O2A1 50 0.3 35

Sol EOG 50 0.3 35

Sa¤ EOG 50 0.3 35

EMG Çene 50 10 70

Tablo 2. EEG dalga özellikleri.

Dalga tipi Özelli¤i Görüldü¤ü evre

Beta > 13 Hz Uyan›k, aktif kifli

Alfa 8-13 Hz Gözler kapal›, sakin uyan›kl›k

Teta 3-7 Hz, Hafif uyku

Delta < 4 Hz, en az 75 µV NREM derin uyku

fiekil 2. Dalgalar›n amplitüd ve frekans›.

64



fiekil 3. Uyku evrelerine göre EEG dalgalar›.

Uyku i€cikleri (sleep spindle) 0.5 saniyeden daha fazlasüren 12-14 Hz’lik aktivitelerdir. K kompleksleri bifazikdalgalar olup, ilk k›sm› olan negatif defleksiyonu (EEG’deyukar› do€ru) pozitif bir komponent (EEG’de afla€› do€-ru) takip eder ve en az 0.5 saniye sürer. Heriki paternde NREM evre 2 uykusu için karekteristik özelliklerdir.Vertex keskin dalgalar› ise keskin negatif defleksiyonlarolup, NREM evre 1 uykusuna iflaret ederler.

b. Elektrookülogram (EOG): Uyku s›ras›nda göz hare-ketleri kayd›n›n iki temel nedeni vard›r. Birincisi; REMdöneminin en karakteristik bulgusu olan fazik h›zl› gözhareketleri saptan›r. Böylece uyku evrelemesi için çokönemli bir kriter kaydedilmifl olur. ‹kincisi ise; uyku-nun bafllang›c›nda yavafl göz hareketleri (SEM) görülürve NREM evre 1’e geçiflin bulgusudur. Skorlama içinkesin kriter olmamakla birlikte oldukça de€erli bilgis a € l a r .

EOG kayd› için en az iki kanal gereklidir. Sa€ ve solEOG elektrodlar› her iki göz d›fl kantusunun hafif late-raline biri bir cm yukar›da, karfl› taraftaki ise bir cmafla€›da olacak flekilde yerlefltirilir. Bu flekilde hem ho-rizontal hem de vertikal göz hareketleri kaydedilmiflolur. Heriki kay›t elektrodunun referans› ayn› taraf ku-lak veya mastoid bölge olmal›d›r (ROC/A1 ve LOC/A1).Baz› laboratuvarlarca rutin olarak herbir göz elektroduiçin kontrlateral referans elektrodu da kullan›lmaktad›r(ROC/A1 ve LOC/A2).

EOG kay›tlar›nda; kornean›n retinaya k›yasla daha pozi-tif yüklü olmas› nedeniyle, hasta elektroda do€ru bak-t›€›nda (yani elektroda yaklaflt›€›nda) pozitif bir deflek-siyon kaydedilir (Bu PSG kayd›nda afla€› do€ru bir dal-ga fleklinde izlenir. Aksine elektrodun ters taraf›na ba-k›ld›€›nda (yani elektrodtan uzaklaflt›€›nda) negatif birdefleksiyon kaydedilir (Bu PSG kayd›nda yukar› do€ru birdalga fleklinde izlenir) (fiekil 4).

EOG kay›tlar›nda genellikle 50 µv/cm sensitivite, 0.3-35Hz düflük-yüksek frekans filtreleri uygulan›r. Elektrodla-r›n impedans› 5000 Ω’dan küçük olmal›d›r.

c. Elektromiyogram (EMG): REM uykusunun skorlanma-s› için standart kay›tlarda genellikle çene EMG’si kulla-n›l›r. Bu dönemdeki tonüs kayb›n› saptamak amac›ylaçeneye yerlefltirilen (mental veya submental) bir kanal

EMG yeterlidir. Uyan›kken oldukça aktif bir EMG kayd›izlenirken, REM döneminde aktivitenin hemen tamamenkayboldu€u, ince-düz bir çizgi fleklinde kay›t al›nd›€› iz-lenir (fiekil 5). REM davran›fl bozuklu€u gibi çok özel du-rumlarda normalin aksine REM döneminde de yüksekEMG aktivitesi izlenebilir.

Di€er EMG kay›tlar› daha çok uyku bozukluklar›n›n ay›-r›c› tan›s› için kullan›l›r. Örne€in tibialis anterior kas›üzerine yerlefltirilen EMG elektrodu ile uyku s›ras›ndakiperiodik bacak hareketleri araflt›r›l›r ve OSAS’la karflanbaz› klinik tablolar›n (PLMS vs.) ay›r›m› sa€lan›r.

EMG kay›tlar›nda 50 µv/cm sensitivite, 10-70 Hz düflük-yüksek frekans filtreleri kullan›l›r. Elektrodlar›n impe-dans› 5000 Ω’dan küçük olmal›d›r.

Araflt›r›c›ya göre de€iflmekle birlikte, uygun bir zamanaral›€› kayd›n bir sayfas› olarak kabul edilir ve buna 1epok (epoch-süresi ayarlanabilir sayfa) denir. Bu süregenellikle 15-30 saniyedir. Daha uzun süreli epoklardak›sa süreli baz› de€ifliklikler atlanabilece€inden öneril-memektedir. Önerilen skorlama bir kayd›n epok-epokskorlanmas›d›r.

Uyku evrelemesi halen Rechtschaffen ve Kales’in editör-lüklerini yapt›€› grubun belirledi€i prensipler esas al›na-rak yap›lmakta olup, bugüne kadar önemli bir de€iflik-lik yap›lmam›flt›r. Ancak AASM’nin (American Academyof Sleep Medicine) oluflturdu€u bir çal›flma grubu bu ko-nuda kökten de€iflikliklerin yap›ld›€› bir çal›flmay› sonuç-land›rmak üzere olup, raporun yak›nda yay›nlanmas›beklenmektedir.

Bu bilgilerin ›fl›€› alt›nda uyan›kl›k ve uyku evrelerininözellikleri afla€›daki flekilde s›ralanabilir.

III. UYKU EVRELER‹N‹N ÖZELL‹KLER‹

Uyan›kl›k

• Düflük voltaj, kar›fl›k frekansl› EEG,

• Gözler kapal› ise; alfa aktivitesi,

• Gözler aç›k ise; beta aktivitesi,

• Gözler aç›k iken; REMs,

• Gözler kapal› iken; SEMs,

• Çene EMG’si rölatif yüksek.

65



Tablo 3. Spesifik EEG paternleri.

EEG Paterni Ö z e l l i ¤ i Görüldü¤ü evre

Uyku i¤cikleri 12-14 Hz, > 0.5 saniye NREM evre 2

K kompleksleri Keskin negatif, daha yavafl pozitif, > 0.5 saniye NREM evre 2

Vertex keskin dalgalar› Keskin negatif defleksiyonlar NREM evre 1

NREM Evre 1

• Rölatif olarak düflük voltaj, esas olarak teta aktivite-si içeren kar›fl›k frekansl› EEG,

• Vertex keskin dalgalar› veya POST’s lar (Positive oc-cipital sharp transients of sleep) görülebilir,

• EOG traselerinde genellikle göz hareketleri görülmez(SEMs sebat etti€i halde),

• EMG aktivitesi uyan›kl›kla ayn› veya daha azalm›flt›r.

Evre 1’e girifl:

• Alfa aktivitesi kaybolur,

• Yerini kar›fl›k frekansl› teta aktivitesi al›r,

• Yavafl dairevi göz hareketleri olabilir,

• Vertex keskin dalgalar› görülebilir.

• Arousal’› takiben evre daima evre 1’e geçer (Baflkabir uyku evresi veya uyan›kl›k kriterleri ile karfl›lafl›l-mad›kça).

NREM Evre 2

• Rölatif olarak düflük voltaj-esas olarak teta ve bazendelta aktivitesi içeren kar›fl›k frekansl› EEG,

• Uyku i€cikleri ve K kompleksleri,

• Göz hareketleri yok,

• EMG aktivitesi evre 2 boyunca düfler ve genellikle ev-re 1 düzeylerini aflmaz

Evre 2’ye girifl:

• Uyku i€cikleri veya K komplekslerinin bafllamas› ileevre 2’ye girilir. Herikisi de en az 0.5 saniye süreliolmal›d›r.

Evre 2’den ç›k›fl:

• Uyanma,

• Arousal ve ard›ndan evre 1’e geçifl,

• Evre 3 veya 4’e girifl,

• REM’e girifl,

• Gizli üç dakika kural› yoluyla evre 1’e girifl.

66



fiekil 4. Göz hareketlerine göre EOG kay›d›.

NREM Evre 3

• Epo€un %20-50’sinde esas olarak 0.5-2 Hz frekansl›delta dalgalar›ndan oluflan kar›fl›k frekansl› EEG,

• Delta dalgalar› kriter olarak 75 µv amplitidünde olma-l›d›r,

• Uyku i€cikleri ve K kompleksleri kaybolmaya bafllar,

• EOG’de göz hareketleri izlenmez,

• EMG evre 2 düzeylerininde alt›na inebilir.

Evre 3’e girifl:

• Deltalar›n toplam› epo€un %20-50’sini oluflturur,

• Genellikle evre 2 veya 4’den geçifl olur (K kompleksidelta dalgalar›ndan ay›rt edilmelidir),

• Nadiren uyan›kl›k veya evre 1’den geçifl olur,

REM’den geçifl (CPAP tedavisi alanlarda görülebilir).

Evre 3’den ç›k›fl:

• Uyanma,

• Evre 4’e geçifl,

• Evre 2’ye geçifl (Arousal ile veya olmadan),

• Arousal ile evre 1’e geçifl,

• Nadiren REM’e geçifl.

NREM Evre 4

• %50’den fazlas› esas olarak delta dalgalar›ndan oluflankar›fl›k frekansl› EEG,

• Uyku i€cikleri ve K kompleksleri izlenmez,

• EOG’de göz hareketleri izlenmez,

• EMG aktivitesi evre 2 veya 3 düzeyleri gibi kalabilirveya daha da azal›r.

Evre 4’e girifl:

• Delta dalgalar› epo€un %50’sinden fazlas›n› oluflturur,

• S›kl›kla evre 3’ten,

• Bazen evre 2’den,

• Nadiren uyan›kl›k veya evre 1’den,

• REM’den.

• Evre 4’ten ç›k›fl

• Uyanma,

• Evre 3’e geçifl,


• Arousal ile evre 1’e geçifl,

• REM’e geçifl,

• MT veya skorlanamayan evreye, sonra 4, 3 veya 2’yedönüfl.

67



fiekil 5. Uyku evrelerine göre EMG kay›d›.

REM

• Rölatif olarak düflük voltajl› kar›fl›k frekansl› EEG ak-tivitesi içerir,

• Testere difli dalgalar› görülebilir,

• EOG’de REMs görülür (tonik REM’de REMs olmaz, Fa-zik REM’de olur),

• EMG aktivitesi en düflük düzeylere iner,

• Benzodiazepin alanlarda REM’de spindle görülebilir.

REM’e girifl:

• Çene EMG’sinin azalmas›ndan sonraki ilk REM’den ge-riye do€ru en son spindle, K kompleksi, arousal veyaEMG aktivitesinden sonra,

• Nadiren evre 3 veya 4’den.

REM’den ç›k›fl:

• Uyanma

• Evre 1’e geçifl (Arousal ile veya olmadan),


• Evre 3 veya 4’e geçifl mümkün de€ildir, insan beynin-de imkans›zd›r.

KAYNAKLAR1. Carskadon MA, Rechtschaffen A. Monitoring and staging hu -

man sleep. In: Kryger MH, Roth T, Dement WC (eds). Prin -ciples and practice of sleep medicine. 4th ed. Philadelphia:W.B. Saunders Company, 2005: 1359-77.

2. Berry RB, Geyer JD, Carney PR. Introduction to sleep and sle -ep monitoring-The basics. In: Carney PR, Berry RB, Geyer JD(eds). Clinical sleep disorders. Philadelphia: Lippincott Willi -ams and Wilkins, 2005: 3-26.

3. Spriggs WH. Principles of Polysomnography. Salt Lake City:Sleep Ed,LLC, 2002.

4. Köktürk O. Uykunun izlenmesi (1). Normal uyku. Tüberkülozve Toraks Dergisi 1999; 47: 372-80.

5. Köktürk O. Uykunun izlenmesi (2). Polisomnografi. Tüberkülozve Toraks Dergisi 1999; 47: 499-511.

6. Rechtschaffen A, Kales A (eds). A Manual of standardized ter -minology, techniques, and scoring system for sleep stages ofhuman subjects. 3th ed. Los Angeles: Brain Research Institu -te, 1973: 1-13.

7. Chokroverty S. Sleep disorders medicine. Boston: Butterworth-Heineman; 1999: 149-274.

8. Loube DI. Polysomnography. In: Collop NA, Phillips BA (eds).Sleep medicine. Northbrook: ACCP, 2002: 13-23.

68



61-68 Polisomnografide EEG, EOG ve EMG -...

Documents

Transcript of 61-68 Polisomnografide EEG, EOG ve EMG -...