6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF...
Transcript of 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF...
6. Üçüncü Tarafların
Çalışmalarından
Yararlanılması HAZIRLAYANLAR
Prof. Dr. Şaban UZAY
Doç. Dr. Süleyman UYAR
1 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
Amaçlarımız
Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz:
Asıl denetçi ve diğer denetçi kavramlarını açıklayabilecek,
Asıl denetçinin diğer denetçilerin çalışmalarından nasıl faydalanabileceğini kavrayabilecek,
Diğer denetçilerin çalışmalarının denetim görüşüne nasıl etki ettiğini öğrenebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Asıl Denetçi
Diğer Denetçi
Grup Finansal Tablolar Denetimi
Diğer Denetçilerin Denetim Görüşüne Etkisi
İçindekiler
ÖZEL HUSUSLAR–GRUP FİNANSAL TABLOLARININ DENETİMİ
ASIL DENETÇİNİN DİĞER DENETÇİLERDEN YARARLANMASI
ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN ÇALIŞMALARININ DENETİM GÖRÜŞÜNE ETKİSİ
İlgili Uluslararası Denetim Standartları (ISA)
ISA 600, Özel Hususlar–Grup Finansal Tablolarının Denetimi (Bileşen Denetçilerinin
Çalışması da Dahil) ISA 610, İç Denetçilerin Çalışmasından Faydalanma
ISA 620, Denetçi Tarafından Faydalanılan Uzmanın Çalışmasından Faydalanma
2 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
Özet
Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan denetçiye
“asıl denetçi” denir. Asıl denetçi dışındaki denetçilere ise “diğer denetçiler” denir. Denetimin temel
sorumluluğu asıl denetçidedir.
Asıl denetçi diğer denetçinin önceki dönemlerde yeterli sayıda ve uygunlukta kanıt topladığını,
denetim standartlarına uygun hareket edildiğini, yapılan çalışmaların kalite kontrol prosedürlerinden
başarı ile geçtiğini gördüğünde diğer denetçi çalışmalarından faydalanmalıdır.
Asıl denetçi diğer denetçi çalışmalarından yararlandığında denetim raporunda bu duruma
atıfta bulunmalı, diğer denetçi tarafından denetlenen bölümün büyüklüğüne işaret etmelidir.
Grup finansal tablolarının denetiminde asıl denetim şirketi; a) diğer denetim şirketinin
çalışmalarının kullanılamayacağına karar verirse, b) diğer denetim şirketinin yeterli
denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması durumunda, şartlı görüş vermelidir.
Ayrıca asıl denetçi yukarıdaki durumların varlığı halinde çalışma kapsamının daraltılması
durumunun ortaya çıktığını düşünerek görüş bildirmekten kaçınabilir.
Diğer denetçi kendi çalışmalarında şartlı görüş vermeyi düşündüğünde asıl denetçi şartlı
görüşün dayanağını incelemeli, bu durumun kendi görüşüne etki edip etmeyeceğine bakarak
kendi denetim raporunda değişikliğe gidip gitmemesi gerektiğine karar vermelidir.
3 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
6. ÖZEL HUSUSLAR–GRUP FİNANSAL TABLOLARININ DENETİMİ
Bu bölümün konusu bir işletmenin finansal tablolarının bağımsız denetimini yapmakla görevli
ana bağımsız denetçinin grup finansal tablolarının denetimini yapan bir denetçinin
çalışmalarından nasıl faydalanacağı ve bu denetçi ile yapılacak işbirliği, izlenecek prosedürler
ve raporlamanın nasıl yapılacağını ortaya koymaktır.
6.1. ASIL DENETÇİNİN DİĞER DENETÇİLERDEN YARARLANMASI
Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan
denetçiye “asıl denetçi” denir. Asıl denetçi dışındaki denetçilere ise “diğer denetçiler” denir.
Diğer denetçiler bağlı denetim şirketi çalışanları veya bunların dışındaki denetçilerdir.
Denetimin temel sorumluluğu asıl denetçidedir. Asıl denetçi yeterli sayıda ve uygunlukta
denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim yöntem ve teknikleri en uygun şekilde planlamalı
ve uygulamalıdır. Diğer denetçilerin yapmış oldukları çalışmalar asıl denetçilerin denetim
sürecindeki amaçlarına uygun olmalıdır. Diğer denetçiler de asıl denetçi ile işbirliği içerisinde
olmalıdır.
Asıl denetçi diğer denetçilerin çalışmalarından faydalanmayı düşünüyorsa öncelikle diğer
denetçinin mesleki yeterliliğini değerlendirmelidir. Asıl denetçi bu değerlendirmeyi diğer
denetçinin geçmiş yıllarda yapmış oldukları denetim çalışmalarını inceleyerek yapabilir. Bu
değerlendirmeler çerçevesinde asıl denetçi diğer denetçilerle uygulanan denetim yöntem ve
teknikleri hakkında görüşme ve tartışma yapmalıdır. Diğer denetçilerin çalışma kağıtlarını,
denetim yöntem ve tekniklerini gözden geçirip inceleyebilir. Temel olarak asıl denetçi diğer
denetçinin önceki dönemlerde yeterli sayıda ve uygunlukta kanıt topladığını, denetim
standartlarına uygun hareket edildiğini, yapılan çalışmaların kalite kontrol prosedürlerinden
başarı ile geçtiğini gördüğünde diğer denetçi çalışmalarından faydalanmalıdır.
Asıl denetçi diğer denetçiden grup şirketlerine karşı bağımsız olduğuna dair yazılı bir belge
talep etmeli, diğer denetçilerin yapması gereken çalışmalarla ilgili zaman çizelgesi
oluşturmalı ve denetim sürecine şekil veren standartlara uyulacağına dair yazılı bir belge
almalıdır. Asıl denetçi diğer denetçilerin denetim sürecinde elde ettikleri önemli bulgularını
dikkate almalıdır. Asıl denetçi diğer denetçinin hangi çalışmalarını dikkate aldığını, bu
çalışmanın bir bütün olarak işletmenin finansal tabloları ve önemlilik seviyesi üzerine etkisini,
diğer denetçilerin isimlerini kendi çalışmalarında belgelendirmelidir.
Asıl denetçilerin diğer denetçi çalışmalarından yararlanması söz konusu standartta
düzenlenmekle birlikte bazı ülkeler bu faydalanmaya izin verirken bazı ülkeler izin
vermemektedir.
4 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
6.2. ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN ÇALIŞMALARININ DENETİM
GÖRÜŞÜNE ETKİSİ
Denetim raporu verme sorumluğunun asıl denetçide olduğunu yukarıda ifade etmiştik. Asıl
denetçi çalışmaları sonucunda elde ettiği sonuca kitabın denetimde raporlama bölümünde
ifade edildiği şekliyle uygun bir görüşe ulaşacaktır.
Asıl denetçi diğer denetçi çalışmalarından yararlandığında denetim raporunda bu duruma
atıfta bulunmalı, diğer denetçi tarafından denetlenen bölümün büyüklüğüne işaret etmelidir.
Grup finansal tablolarının denetiminde asıl denetim şirketi;
Diğer denetim şirketinin çalışmalarının kullanılamayacağına karar verirse,
Diğer denetim şirketi tarafından denetlenen işletme bileşeninin finansal bilgilerine
yeterli denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması durumunda,
şartlı görüş vermelidir. Ayrıca asıl denetçi yukarıdaki durumların varlığı halinde çalışma
kapsamının daraltılması durumunun ortaya çıktığını düşünerek görüş bildirmekten kaçınabilir.
Diğer denetçi kendi çalışmalarında şartlı görüş vermeyi düşündüğünde asıl denetçi şartlı
görüşün dayanağını incelemeli, bu durumun kendi görüşüne etki edip etmeyeceğine bakarak
kendi denetim raporunda değişikliğe gidip gitmemesi gerektiğine karar vermelidir.
6.3. DENETÇİNİN UZMANDAN YARARLANMASI (UDS 620)
Denetçiler yürüttükleri denetim çalışması kapsamında muhasebe ve denetim dışında bir
alanda özel yetenek, bilgi ve tecrübe gerektiren konularda, örneğin kıymetli taşların ya da
madenlerin, sanat eserlerinin vb. değerlemesinde uzman görüşünden yararlanabilirler.
Denetçi, denetim sürecinde, işletme yetkilileriyle beraber veya bağımsız olarak, bir uzmanın
raporlarını, görüşlerini, değerleme çalışmalarını veya beyanlarını denetim kanıtı olarak
kullanmak durumunda kalabilir.
Muhasebe Tahminleri (UDS 540), standardında belirtildiği gibi, bağımsız denetçi, tahminin
kompleks olduğu veya özel teknikleri içerdiği durumlarda, bir uzmanın çalışmasının
kullanılması gerekebilir.
Uzman görüşünden yararlanma kararı verilirken denetçinin önceki denetim deneyimleri,
değerlendirilen konunun yapısı ve karmaşıklığı sebebiyle finansal tablolarda önemli yanlışlık
riski olasılığı ve diğer bağımsız denetim kanıtlarının niceliği ve niteliği dikkate alınır.
Özellikle uzmanın mesleki yetkinlik derecesi, deneyimi bağımsızlık ve tarafsızlığı bu karar ve
değerlendirmelerde özel önem isteyen hususlardır.
5 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
UDS 6201, denetçinin, bir uzmanın çalışmasının, denetim kanıtı olarak kullanılması
konusunda kılavuzluk sağlamaktadır. Denetçinin uzman görüşünden yararlanmasının
koşulları şunlardır:
a) Uzmanın profesyonel yetkinliğinin değerlendirilmesi: Uzmanın uygun bir meslek
organı tarafından verilmiş profesyonel belgelerini veya lisanslarını veya bunlardaki
üyeliklerini, denetçinin denetim kanıtı aradığı alandaki deneyim ve saygınlığını
değerlendirin.
b) Uzmanın nesnelliğinin (nesnellik riskinin) değerlendirilmesi: Nesnelliğin, uzmanın
işletme tarafından istihdam edilmesi veya finansal olarak işletmeye bağlı olma veya
işletmede bir yatırıma sahip olma şeklinde, işletme ile diğer bir şekilde ilişkili olması
durumunu dikkate alır.
c) Uzmanın işinin kapsamı, denetimin amaçlarına yönelik olarak, uygun olduğu
konusunda yeterli uygun kanıt elde edilmesi. Denetçi, uzmana verilen iş tanımını
veya talimatları gözden geçirir.
Denetçi, uzmanın bulgularının, finansal tablolarda uygun şekilde yansıtılıp yansıtılmadığını
veya iddiaları destekleyip desteklemediğini değerlendirir. Uzman tarafından kullanılan
varsayımlar ve yöntemlerin uygunluğu ve bunların uygulanışı, uzmanın sorumluluğu
altındadır. Ancak, denetçi, kullanılan varsayımlar ve yöntemleri anlamalı ve denetçinin iş
konusundaki bilgisi ve diğer denetim prosedürlerinin sonuçlarına dayalı olarak, bunların
uygun ve makul olup olmadığını değerlendirmelidir.
Şayet uzmanın çalışmasının sonuçları tatmin edici değilse veya diğer kanıtlarla tutarsızsa,
denetçi konuyu çözmelidir. Bu, işletme ve uzmanla görüşmeler yapılmasını, muhtemelen
diğer uzmanın dahil edilmesini de içerecek şekilde ilave denetim prosedürlerinin
uygulanmasını veya denetçinin raporunun değiştirilmesini içerebilir.
Raporlama aşamasında, denetçin raporda bir uzmanın çalışmasına atıfta bulunmamalıdır.
Böyle bir atıf, denetçinin görüşünün yeterliliği veya bir sorumluluk bölünmesi şeklinde yanlış
anlaşılabilir. Şayet denetçi, uzmanın katılımının bir sonucu olarak değiştirilmiş bir denetçi
raporu yayınlamaya karar verirse, uzmanın çalışmasına atıfta bulunmak veya çalışmasını
tanımlamak (uzmanın kimliği ve uzmanın katılımının boyutu dahil), değişikliğin yapısını
açıklaması uygun olabilir. Bu durumlarda, denetçi, söz konusu atıfta bulunmadan önce
uzmanın iznini almalıdır. Şayet izin reddedilirse ve denetçi bir atfın gerekli olduğuna inanırsa,
denetçinin yasal öneri istemesi gerekebilir.
Denetimde uzman desteğinin alınmasına ilişkin hususlar aşağıdaki şekilde topluca
özetlenmiştir.
1 UDS 620, “Using The Work of An auditor’s Expert”
6 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
Şekil: Denetçinin Uzman Çalışmasından Yararlanması
7 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
6.4 İÇ DENETÇİLERİN ÇALIŞMALARINDAN YARARLANILMASI
(UDS 610)
İç denetim; bir işletmenin faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını
güden bağımsız ve objektif bir güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim,
işletmenin risk yönetimi, kontrol ve kurumsal yönetim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek
ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek, kurumun
amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur Standart temelli bir mesleki yapıya sahip olan iç
denetim, işletmeyi bir bütün olarak dikkate alır (TÜSİAD, 2010:30).
Bağımsız denetçilerin finansal tablolara ilişkin olarak sunmuş oldukları güvence hizmeti
asıl olarak üçüncü kişilerin yararınadır. Ortak, sermaye piyasası yatırımcısı, kredi verenler
gibi üçüncü kişiler işletme hakkında karar verirken, bağımsız denetçinin görüşüne güvenirler.
Üçüncü kişiler, kendilerine sunulan bilginin doğru, eksiksiz ve geçerli olduğunu bilirler. İç
denetçiler de finansal raporlara ilişkin güvence sunarlar. İç denetçi ve bağımsız denetçi
arasındaki temel farklılık güvence hizmeti verdikleri kesimin birbirinden farklı olmasıdır. İç
denetçiler asıl olarak yönetim ve yönetim kuruluna güvence hizmeti sunarlar (IIA, 2009:1-8).
İç denetçiler güvence hizmeti yanında danışmanlık ve düzenli test etme yani kontrol etme
rolünü de üstlenirler. Aşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından
farklılıkları vurgulanmaktadır.
Şekil: İç ve Dış (Bağımsız) Denetçinin Rol ve Sorumlulukları
RolRollleer ve Sorumluluklarr ve Sorumluluklar
HİSSEDARLAR & PAYDAŞLAR
YÖNETİM KURULU DENETİM KOMİTESİ
İçDenetim
YÖNETİM
&
ORGANİZASYON
D
I
Ş
D
E
N
E
T
İ
M
Danışmanlık
Danışmanlık
Güvence
Güvence
8 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
İç denetçiler sadece finansal tablo denetimi yapmaz, zamanlarının büyük çoğunluğunu
uygunluk denetimine (işletme çalışanlarının yazılı kural ve talimatlara uyum uymadıklarının
denetimi) ile verimlilik (faaliyet) denetimi gerçekleştirirler. İç denetçilik günümüzde kariyer
mesleği haline gelmiş olup, uluslararası mesleki örgütlenmesini büyük ölçüde
gerçekleştirmiştir. Avrupa İç Denetçiler Enstitüsü Üyeleri Birliği (ECIIA), üye ülkeler
arasında daha fazla uyum için, özellikle iç ve bağımsız denetçiler arasında işbirliğini
desteklemektedir. Böylece bağımsız denetçiler iç denetim tarafından yapılan çalışmalara daha
fazla güvenebilecektir. Bu kurumsal yönetimin bir gereği olduğu gibi yolsuzlukları önlemek
içinde şart olduğu belirtilmektedir. Denetim faaliyetlerinde koordinasyon denilince başlıca
şunlar anlaşılmaktadır: Ortak periyodik toplantılar yapmak; birbirlerinin denetim
programlarına ve çalışma kağıtlarına ulaşma; denetim raporlarının ve yönetim mektuplarının
değişimi; denetim teknikleri, metotları ve terminolojisi konusunda ortak anlayış gibi
(Kardeşoğlu ve Uzay,2011: 110).
Her iki tür denetçinin benzer özellikleri de bulunmaktadır. Her iki tür denetçi;
Denetçide aranan yeterliğe sahip olmak ve çalışmalarını sürdürürken ve sonuçları
raporlarken objektif olmak zorundadır.
Denetimin planlarken ve kontrol ve destekleyici testleri gerçekleştirirken benzer
yöntemleri izlerler.
Denetim testlerinin kapsamına karar verirken ve sonuçları değerlerken risk ve
önemliliği dikkate alırlar (Arens vd, 2012:838).
İç denetçiler işletmede her birim/süreçteki işlerin düzenli bir şekilde işleyişine ilişkin
kontrolleri izlerler. İç denetçiler izleme yanında, süreçlerle ilgili değerlendirme, inceleme,
raporlama, iyileştirme tavsiyeleri sunma gibi görevleri de gerçekleştirerek yönetime yardımcı
olur. İç denetçiler iç kontrol değerlendirmelerini kendi düzenli görevlerinin parçası olarak
veya yönetim kurulu veya üst düzey yönetimin özel isteği üzerine gerçekleştirirler. Yönetim,
iç denetimin uygulayacağı gözetim prosedürlerine güvenir. Şayet işletmelerde bir iç denetim
birimi varsa, bağımsız denetçi, denetim çalışmasını onunla koordine edebilir ve/veya denetim
çalışmalarında doğrudan yardım almak için iç denetçilerden yararlanır.
Bağımsız denetçinin iç denetçi ile yapacağı koordinasyon, müşteri işletmede
birim/süreçlerde uygulanacak kontrol test sayısını azaltabilir. Ancak bunun için bağımsız
denetçinin iç denetçiyi ve çalışmalarını aşağıdaki yönlerden değerlemesi gerekmektedir.
Bunlar:
Örgütsel durum2 (Hangi yönetim seviyesine raporlama yaptığı, faaliyet alanı ile ilgili
sorumluluklarında serbestlik derecesi, bağımsız denetçi ile iletişimine engel olup
olmadığı gibi).
Çalışmaların kapsamı (Yönetime sunulan önerilerde geri dönüş yüzdesi gibi)
Teknik yeterliliği,
2 İç denetim birimi yöneticisi işlevsel olarak yönetim kuruluna/ denetim komitesine; idari olarak da kurumun
genel müdürüne bağlı ve sorumlu olmalıdır.
9 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
Çalışmalarında mesleki özen düzeyidir.
UDS 6103, bağımsız denetçinin iç denetçinin çalışmalarını değerlerken dikkat edeceği
hususları şöyle sıralamaktadır:
Çalışmaları gerçekleştirenler yeterince teknik eğitim ve uzmanlığa sahip kişiler mi?
Ulaşılan sonuçları destekler nitelikte yeterli sayıda denetim kanıtına ulaşılmış mı?
Ulaşılan sonuçlar uygun mu?
İç denetçiler tarafından hazırlanan raporlar gerçekleştirilen çalışmanın sonuçları ile
uyumlu mu?
İstisnai ve alışılmamış durumlara ilişkin iç denetçilerin açıklamaları uygun mu?
Standartta; bağımsız denetçi, iç denetçilerle koordinasyon kapsamında; iç denetçilerle
düzenli aralıklarla toplantı yapar, onların denetim programlarını inceler ve iç denetim
raporlarını değerlendirir. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin denetiminde UDS 610’un sınırlı
uygulama alanı olduğu değerlendirilmektedir.
Şekil: İç Denetçilerin Çalışmalarından Yararlanma (UDS 610)
(Kaynak: Mazars, 2012)
3 UDS 610, “Considering the Work of Internal Audit”
Iç denetim (İD) çalışması denetim amaçları için yeterli olacak mı?
Evet
Hayır
Dur
Bağımsız denetçinin prosedürlerinin kapsamı, niteliği ya da zamanlaması üzerine İD çalışmalarının planlanan etkilerini belirle
Bağımsız denetçi kullanımı için İD çalışmalarının yeterliliğini değerlendirmeye ilişkin denetim prosedürleri uygula
Ulaşılan Sonuçları Belgele
10 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
Çalışma Soruları
1. “Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan
denetçiye ........................ denir.” ifadesindeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Denetçi
b) Denetçi yardımcısı
c) Kıdemli denetçi
d) Asıl denetçi
e) Sorumlu denetçi
2. Asıl denetçinin görevlerinden biri değildir?
a) Denetçilerin mesleki yeterliliğini değerlendirmeli
b) Denetim yöntem ve teknikleri en uygun şekilde planlamalı ve uygulamalı
c) Denetim yöntem ve teknikleri hakkında görüşme ve tartışma yapmalı
d) Yapılması gereken çalışmalarla ilgili zaman çizelgesi oluşturmalı
e) Diğer denetçilerin çalışma kâğıtlarını hazırlamasına yardım etmeli
3. Asıl denetçi grup finansal tablolarının denetiminde; diğer denetim şirketinin çalışmalarının
kullanılamayacağına karar verirse ve diğer denetim şirketi tarafından denetlenen işletme
bileşeninin finansal bilgilerine yeterli denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması
durumunda ne tür bir görüş vermelidir.
a) Şartlı Görüş
b) Görüş bildirmekten kaçınma
c) Olumlu görüş
d) Olumsuz Görüş
e) Şartsız görüş
Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı
1. d Cevabınız yanlış ise 6.1. Asıl Denetçinin Diğer Denetçilerden Yararlanması
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. e Cevabınız yanlış ise 6.1. Asıl Denetçinin Diğer Denetçilerden Yararlanması
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
3. a Cevabınız yanlış ise 6.2. Üçüncü Tarafların Çalışmalarının Denetim Görüşüne
Etkisi konusunu yeniden gözden geçiriniz.
11 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YARARLANILAN KAYNAKLAR
ALPMAN, Gökhan, “İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin Sağlanması”,
www.denetimnet.net (E.T. 16.05.2007).
ARENS Alvin A., ELDER Randal J., BEASLEY Marks S., (2012), Auditing and
Assurance Services, an Integrated Approach, Fourtteenth Edition, Pearson.
AU Section 312, Audit Risk and Materiality in Conducting an Audit,
http://pcaobus.org/Standards/Auditing/Pages/AU312.aspx
AU Section 312, Audit Risk and Materiality in Conducting an Audit,
http://pcaobus.org/Standards/Auditing/Pages/AU312.aspx
BOZKURT, Nejat (2010), Muhasebe Denetimi, 5. Baskı, Alfa Yayınevi, İstanbul,
Mart 2010.
COSSARAT, Graham W., RODDA Neil, (2009), Modern Auditing, Third Edition,
Wiley, ss.227-259.
CÖMERT Nuran, (2012), ”Uluslararası Denetim Standartları Kapsamında Önemlilik
Düzeyinin Hesaplanmasında Kullanılabilecek Yöntemler”, Mali Çözüm Dergisi,
İSMMMO, Yayın No 109.
ÇITAK, Levent, (2009), Kurumsal Risk Yönetimi ve 500 Büyük Sanayi Kuruluşu
Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Özgün Doçentlik Çalışması, Kayseri.
ÇITAK, Nermin, (2009), Hileli Finansal Raporlamada Yaratıcı Muhasebe, Türkmen
Kitabevi, İstanbul.
Deloitte Academy, (2010), İşletmelerde Kurumsal Yönetim, İç Kontrol ve İç
Denetim, Hazırlayanlar: Nuran Cömert, Ali Kamil Uzun, 29-30 Eylül 2010, İstanbul.
DEMİRBAŞ, Mahmut, (2005), “Muhasebe Denetiminde Önemlilik ile Risk ve
Aralarındaki İlişki”, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi,Cilt:7, Sayı:2, ss.89-
124.
ERDOGAN Nurten, Muhasebe Denetiminde Niteliksel Önemliligin Gerekliliği ,
http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/435/13.pdf
GÜREDİN Ersin, Denetim ve Güvence Hizmetleri, 13. Baskı, Türkmen Kitapevi,
İstanbul, 2010.
IASB, Handbook of International Quality Control , Auditing, Review, Other
Assurance and Related Services Pronouncements, February 28, 2010.
IFAC, (2007), Guide to Using International Standards on Auditing in the Audits of
Small – and Medium- sized Entities, Imlementation Guide, December.
IFAC, (2011), Guide to Using ISAs in the Audits of Small – and Medium – Sized
Entities, Volume 1 – Core Concepts, Third Edition.
IIA (The Institute of Internal Auditors), (2009), Internal Auditing: Assurance &
Consulting Services, Second Edition.
KARAKURT, Mehmet, (2007), Man. 454-Auditing Course Notes, Dokuz Eylul
University.
KAVUT Lerzan, TAŞ Oktay, ŞAVLI Tuba, (2009), Uluslararası Denetim
Standartları Kapsamında Bağımsız Denetim, İSMMMO, Yayın No, 130, İstanbul.
KİRACI, Murat, (2004), “Denetim Sürecine Etkileri Bakımından Hile Riski
Değerlemesi”, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:6, Sayı:4, ss.115-132.
12 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
KORHAN, Pelin Rüstemoğlu, “Hastane İşletmelerinde İç Kontrol ve İç Denetim”,
Sunum, III. Türkiye Sektörel Muhasebe Uygulamaları Sempozyumu, 19 Ocak 2013,
Kayseri.
LWA Chartered Certified accaontants Article topic: Financial Reporting Performance
Materiality: How to Apply, January 2011 http://www.lwaltd.com/live/wp-
content/uploads/2011/02/How-to-Apply-Performance-Materiality.pdf
MAZARS, (2012), ISA Documentation, Power Point Sunum, October, (71 sayfa)
MCKEE Thomas E., (2000), Aasmund Eilifsen, Current Materiality Guidence for
Auditors, Working Paper No.51/00, Foundation for Research in Economic and
Business Administration , Bergen , September.
ÖKSÜZ, Fuat, (2009), “Şirketlerde Yeterli İç Kontroller Var mı?”, İstanbul Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler Odası, III. Uluslararası Türkiye Muhasebe Denetimi
Sempozyumu, Bildiriler kitabı, Yayın No. 136.
ÖZKUL, Fatma Ulucan, Zehra Almalı ÖZDEMİR, (2011), İşletmelerde Hile Riski
Yönetimi, Beta Yayınları.
PEECHER Mark E., Rachel Schwartz, Ira Solomon, (2006), “It’s all about audit
quality: Perspectives on strategic-systems auditing”, Elsevier Ltd.,
PUTTICK G., Sandy van Esch,S.D. van Esch,Suresh Kana, (2007), The Principles
and Practice of Auditing, 9.Ed., Juta&Co.Ltd, South Africa.
PWC, (2011), Yeni Türk Ticaret Kanunu Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme.
SELİMOĞLU Seval Kardeş ve UZAY Şaban (Editörler), (2011), Muhasebe
Denetimi, Yazarlar: Seval Kardeş Selimoğlu, Mehmet Özbirecikli, Şaban Uzay,
Ganite Kurt, Ali Alagöz, Serap Yanık, Gazi Kitabevi.
SWANSON Dan, Bussiness Risk vs. Audit Risk ,
http://www.facilitatedcontrols.com/internal-audit/risk.shtml
TANÇ, Ahmet, “Risk Odaklı İç Denetim Yaklaşımı ve Tekstil Sektöründe Bilgisayar
Destekli Bir Uygulama”, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Nejat Bozkurt, Erciyes
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri, 2009.
TESMER, (2009), Mesleki Uyum Eğitimi Denetim, Cilt 1, Ankara.
TÜSİAD, (2008), Kurumsal Risk Yönetimi, Yayın No: TÜSİAD-T/2008-02/452.
UYAR, Süleyman, “Denetim Çalışmasının Yürütülmesi”, Kitap Bölümü, Muhasebe
Denetimi ve Mali Analiz, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Y.No:2636, Eskişehir,
2012.
WHITTINGTON Ray, PANY Kurt, (2010), Principles of Auditing & Other
Assurance Services, 17. Edition, McGraw-Hill Com. Inc., U.S.A.