วิ�วิ�ฒนาการของทฤษฎี�ทางการบร�หาร พระมหาจิ�ตต�พงษ์� ฉนฺ�ทโก (พ�ตธขั�นฺท�)

นฺ�กบุ�กเบุ�กทฤษ์ฎี�ทางการบุร�หารยุ�คเร��มแรก

Robert Owen Charles Babbage Henry R.Towne 1771-1858 1792-1871 1844-1924

การวิ�วิ�ฒนฺาการขัองทฤษ์ฎี�ทางการบุร�หาร 4 ยุ�ค1 .ยุ�คท�ศนฺะดั้�%งเดั้�ม (Classical Viewpoint)2. ยุ�คท�ศนฺะเชิ�งพฤต�กรรม (Behavioral

Viewpoint)3. ยุ�คท�ศนฺะเชิ�งปร�มาณ (Quantitative

Viewpoint)4. ยุ�คท�ศนฺะร*วิมสม�ยุ (Contemporary

Viewpoint)

ทฤษ์ฎี�ทางการบุร�หารท�ศนฺะดั้�%งเดั้�ม (Classical Viewpoint)- เก�ดั้จิากกระแสเร�ยุกร,องให,ม�การพ�ฒนฺาศาสตร�ทางการบุร�หารขัอง

Towne

ท.าให,ม�ผู้0,ให,ควิามสนฺใจิ เร��มม�การศ1กษ์าและให,ขั,อเสนฺอแนฺะทฤษ์ฎี� ทางการบุร�หารก�นฺอยุ*างจิร�งจิ�ง ม� 3 ทฤษ์ฎี� ไดั้,แก*

1. ทฤษฎี�การบร�หารเชิ�งวิ�ทยาศาสตร� (Scientific Management)

2. ทฤษฎี�การจั�ดการเชิ�งบร�หาร (Administrative Management)

3. ทฤษฎี�การบร�หารแบบราชิการ (Bureaueratic Management)

“แต*เนฺ4�องจิากทฤษ์ฎี�เหล*านฺ�% เก�ดั้ในฺระยุะเร��มแรก จิ1งนฺ�ยุมเร�ยุกวิ*า ท�ศนฺะ”ดั้�%งเดั้�ม

ทฤษฎี�การบร�หารเชิ�งวิ�ทยาศาสตร� (Scientific Management)

- เก�ดั้ขั1%นฺในฺชิ*วิงท��โรงงานฺอ�ตสาหกรรม เร��มม�การขัยุายุต�วิอยุ*างรวิดั้เร5วิและม�ควิามสล�บุซั�บุซั,อนฺ นฺ�กทฤษ์ฎี�ท��ส.าค,ญ ค4อ Frederick W. Taylor, Frank B. Gibbreth and Lillian Moller, และ Henry L. Gantt

Frederick W. Taylor : เสนฺอการออกแบุบุงานฺ และการจิ�ดั้ส��งจิ0งใจิขั1%นฺใหม* การ ออกแบุบุงานฺนฺ�%นฺ ไดั้,เสนฺอหล�กการ 4 ประการ ค4อ

1. ใชิ,วิ�ธ�การเชิ�งวิ�ทยุาศาสตร�ก.าหนฺดั้วิ�ธ�การท.างานฺท��ดั้�ท��ส�ดั้ เพ4�อทดั้แทนฺวิ�ธ�การท��คนฺงานฺเคยุท.าก�นฺมาแบุบุลองผู้�ดั้ลองถู0ก

2. ม�การวิางแผู้นฺ เพ4�อทดั้แทนฺการปล*อยุให,คนฺงานฺเล4อกวิ�ธ�การขัองเขัาเอง3. ค�ดั้เล4อกคนฺงานฺท��ม�ควิามสามารถู แล,วิให,การฝึ:กอบุรม และพ�ฒนฺาให,ม�

การท.างานฺร*วิมก�นฺ4. ใชิ,หล�กการแบุ*งงานฺก�นฺท.าระหวิ*างผู้0,บุร�หารและคนฺงานฺ เพ4�อให,แต*ละฝึ;ายุ

ท.าหนฺ,าท��ไดั้,อยุ*างเหมาะสมท��ส�ดั้ ส*วินฺการจิ�ดั้ระบุบุส��งจิ0งใจิ นฺ�%นฺ Taylor เชิ4�อวิ*า เง�นฺเป<นฺป=จิจิ�ยุจิ0งใจิท��ส.าค�ญ

คนฺงานฺท��ท.างานฺเก�นฺมาตรฐานฺท��ก.าหนฺดั้จิะไดั้,ร�บุค*าตอบุแทนฺพ�เศษ์เพ��มขั1%นฺจิากค*าปกต�ตามจิ.านฺวินฺผู้ลงานฺท��ท.าไดั้,เพ��มขั1%นฺ

Frank B. Gibbreth and Lillian Moller : Gibbreth ไดั้,ศ1กษ์าวิ�ธ� การขัจิ�ดั้ส*วินฺท��ไม*จิ.าเป<นฺในฺการท.างานฺออก และส.ารวิจิหาวิ�ธ�การท��จิะลดั้

ควิามเหนฺ4�อยุล,าในฺการท.างานฺลง Moller เสนฺอแนฺวิค�ดั้วิ*าการบุร�หารเชิ�งวิ�ทยุาศาสตร�ต,องม�ท� %งการ

วิ�เคราะห�และส�งเคราะห� กล*าวิค4อ ต,องวิ�เคราะห�องค�ประกอบุยุ*อยุขัอง งานฺก*อนฺ เพ4�อขัจิ�ดั้ควิามไม*จิ.าเป<นฺออก แล,วิจิ1งส�งเคราะห�องค�ประกอบุท��

จิ.าเป<นฺเขั,าดั้,วิยุก�นฺใหม* เพ4�อให,ไดั้,วิ�ธ�การท.างานฺท��ม�ประส�ทธ�ภาพ

Henry L. Gantt : ไดั้,เสนฺอแนฺวิค�ดั้การจิ*ายุค*าจิ,างเพ4�อการจิ0งใจิวิ*า นฺอกจิากจิะจิ*ายุค*าจิ,างพ�เศษ์ให,คนฺงานฺท��ท.างานฺเก�นฺมาตรฐานฺแล,วิ ควิร

จิ*ายุโบุนฺ�สเป<นฺรางวิ�ลให,แก*ห�วิหนฺ,าคนฺงานฺอ�กดั้,วิยุ

ทฤษฎี�การจั�ดการเชิ�งบร�หาร (Administrative Management)

- ม�หล�กการให,นฺ�กบุร�หารเป<นฺผู้0,ประสานฺก�จิกรรมต*าง ๆ ภายุในฺองค�การ เขั,าดั้,วิยุก�นฺ ปฏิ�บุ�ต�หนฺ,าท��พ4%นฺฐานฺในฺการวิางแผู้นฺ การจิ�ดั้องค�การ และการ

ควิบุค�ม ม�นฺ�กทฤษ์ฎี�ท��ส.าค�ญ ค4อ Henry Fayol และ Chester I. Barnard

Henry Fayol : ม�ควิามเชิ4�อวิ*า ผู้0,บุร�หารสามารถูไดั้,ร�บุการฝึ:ก อบุรมเพ4�อเป<นฺผู้0,บุร�หารท��ประสบุควิามส.าเร5จิไดั้, หากเขั,าใจิหนฺ,าท��พ4%นฺ

ฐานฺการบุร�หาร และหล�กการบุร�หารดั้�พอ- หนฺ,าท��พ4%นฺฐานฺ Fayol เห5นฺวิ*า องค�การควิรม�หนฺ,าท��ในฺการวิางแผู้นฺ

การจิ�ดั้องค�การ การส��งการ การประสานฺงานฺ และการควิบุค�ม- ส*วินฺหล�กการบุร�หารเขัาไดั้,พ�ฒนฺาหล�กการบุร�หารขั1%นฺ 14 หล�กการ ค4อ1) หล�กการแบุ*งงานฺก�นฺท.า ตามควิามถูนฺ�ดั้หร4อควิามชิ.านฺาญ2) หล�กการเก��ยุวิก�บุอ.านฺาจิหนฺ,าท��ในฺการบุ�งค�บุบุ�ญชิา ควิบุค0*ก�บุควิามร�บุผู้�ดั้ชิอบุ3) หล�กการเก��ยุวิก�บุการม�ระเบุ�ยุบุวิ�นฺ�ยุ4) หล�กควิามเป<นฺเอกภาพในฺการบุ�งค�บุบุ�ญชิา ผู้0,ปฏิ�บุ�ต�ร�บุค.าส� �งจิากผู้0,บุ�งค�บุบุ�ญชิาเพ�ยุงคนฺเดั้�ยุวิ5) หล�กควิามเป<นฺเอกภาพในฺท�ศทาง ท�กก�จิกรรมต,องม�*งบุรรล�จิ�ดั้หมายุขัององค�การ

6) หล�กผู้ลประโยุชินฺ�ส*วินฺต�วิเป<นฺรองผู้ลประโยุชินฺ�ขัององค�การ

7) หล�กควิามยุ�ต�ธรรมต*อท�%งนฺายุจิ,างและล0กจิ,าง8) หล�กการรวิมศ0นฺยุ�อ.านฺาจิ ผู้0,บุร�หารม�อ.านฺาจิหนฺ,าท��ในฺการต�ดั้ส�นฺใจิแต*ผู้0,ปฏิ�บุ�ต�ก5ควิรม�อ.านฺาจิอยุ*างเพ�ยุงพอดั้,วิยุ9) หล�กการม�สายุบุ�งค�บุบุ�ญชิา จิากบุนฺลงล*าง ม�

เส,นฺทางการต�ดั้ต*อส4�อสารดั้,วิยุ โดั้ยุปกต�แสดั้งเป<นฺแผู้*นฺภาพ10) หล�กควิามเป<นฺระเบุ�ยุบุแบุบุแผู้นฺ วิ�สดั้�

อ�ปกรณ�และผู้0,ปฏิ�บุ�ต�ควิรให,อยุ0*ในฺท��เหมาะสม สะดั้วิกต*อการใชิ,งานฺ โดั้ยุเฉพาะผู้0,ปฏิ�บุ�ต�ควิรร�บุ

ผู้�ดั้ชิอบุงานฺหร4ออยุ0*ในฺต.�าแหนฺ*งท��เหมาะสม11) หล�กควิามเสมอภาค เป<นฺม�ตรและควิามยุ�ต�ธรรมต*อผู้0,ปฏิ�บุ�ต�12) หล�กควิามม��นฺคงในฺการท.างานฺ13) หล�กควิามร�เร��มสร,างสรรค�14) หล�กควิามสาม�คค�หร4อควิามเป<นฺนฺ.%าหนฺ1�งใจิเดั้�ยุวิก�นฺ

Chester I. Barnard : อ.านฺาจิหนฺ,าท��นฺ� %นฺ แท,ท�� จิร�งม�ไดั้,อยุ0*ท��ผู้0,ม�อ.านฺาจิในฺการออกค.าส��ง แต*อยุ0*

ท��ผู้0,ปฏิ�บุ�ต�วิ*าจิะยุ�นฺยุอมร�บุค.าส��งนฺ�%นฺมากนฺ,อยุ เพ�ยุงใดั้ เนฺ4�องจิากผู้0,ปฏิ�บุ�ต�จิะม�ส*วินฺหนฺ1�งขัอง

“ ” จิ�ตใจิท��เร�ยุกวิ*า ส*วินฺท��ไม*จิ.าเป<นฺต,องพ1งใส*ใจิ โดั้ยุอาจิปฏิ�เสธค.าส��งใดั้ ๆ ท��เขัาเห5นฺวิ*าเป<นฺส��งท�� ตกอยุ0*ในฺส*วินฺขัองจิ�ตใจิ กรณ�เชิ*นฺนฺ�% ผู้0,บุร�หาร

จิ1งควิรต,องจิ�ดั้องค�ประกอบุพ4%นฺฐานฺ 3 ประการ ” ” เพ4�อให, ส*วินฺท��ไม*จิ.าเป<นฺต,องพ1งใส*ใจิ ลดั้ลง

ค4อ1) การก.าหนฺดั้จิ�ดั้หมายุโดั้ยุรวิมขัององค�การให,ชิ�ดั้เจินฺ2) การจิ�ดั้ระบุบุการต�ดั้ต*อส4�อสารท��ดั้�3) การเหนฺ��ยุวินฺ.าควิามต�%งใจิหร4อควิามสม�ครใจิ

โดั้ยุจิ�ดั้ส��งจิ0งใจิ โดั้ยุเฉาะส��งจิ0งใจิทางดั้,านฺส�งคม และดั้,านฺจิ�ตวิ�ทยุา ซั1�งม�ควิามส.าค�ญกวิ*าส��งจิ0งใจิ

ดั้,านฺเศรษ์ฐก�จิหร4อทางกายุภาพ

ทฤษฎี�การบร�หารแบบราชิการ (Bureaueratic Management)- เนฺ,นฺถู1งควิามจิ.าเป<นฺขัองการจิ�ดั้องค�การอยุ*างเป<นฺเหต�เป<นฺผู้ล ไม*

ปล*อยุให,เป<นฺไปตามอ.าเภอใจิขัองผู้0,บุร�หารหร4อเจิ,าขัองก�จิการ ทฤษ์ฎี�นฺ�% ม�พ4%นฺฐานฺมาจิากผู้ลงานฺขัอง Max Weber เขัาไดั้,เสนฺอ

“ ” แนฺวิค�ดั้ ระบุบุราชิการในฺเชิ�งอ�ดั้มคต� (Idial Type of Bureaucracy) โดั้ยุท��เขัาก5ตระหนฺ�กและเขั,าใจิวิ*า หล�กการบุร�หารดั้�งกล*าวิเป<นฺไปไดั้,ยุากในฺโลก

แห*งควิามเป<นฺจิร�ง ในฺปลายุศตวิรรษ์ 1940 นฺ�กวิ�ชิาการหลายุคนฺ เห5นฺวิ*าแนฺวิค�ดั้ขัองเขัาสามารถูนฺ.าไปใชิ,ก�บุการบุร�หารองค�การไดั้,ดั้�จิากหล�กการ

ส.าค�ญ 7 ประการ ค4อ1) หล�กการม�กฎีและระเบุ�ยุบุขั,อบุ�งค�บุ เพ4�อควิบุค�มการต�ดั้ส�นฺใจิ2) หล�กควิามไม*เป<นฺส*วินฺต�วิ ผู้0,บุร�หารต,องต�%งอยุ0*ภายุใต,กฎีและระเบุ�ยุบุขั,อ

บุ�งค�บุ เพ4�อปลอดั้จิากการกระท.าตามอ.าเภอใจิ3) หล�กแบุ*งงานฺก�นฺท.า ตามควิามถูนฺ�ดั้หร4อควิามชิ.านฺาญเฉพาะทาง4) หล�กการม�โครงสร,างสายุบุ�งค�บุบุ�ญชิา5) หล�กควิามเป<นฺอาชิ�พท��ม� �นฺคง6) หล�กการม�อ.านฺาจิหนฺ,าท��ในฺการต�ดั้ส�นฺใจิ โดั้ยุม�กฎีระเบุ�ยุบุขั,อบุ�งค�บุรองร�บุ7) หล�กควิามเป<นฺเหต�เป<นฺผู้ล ในฺกระบุวินฺการต�ดั้ส�นฺใจิ

ทฤษ์ฎี�การบุร�หารท�ศนฺะเชิ�งพฤต�กรรม(Behavioral Viewpoint)- เห5นฺวิ*า คนฺงานฺม�ไดั้,ม�แรงขั�บุจิากภายุนฺอกเท*านฺ�%นฺ แต*จิะเก�ดั้จิาก

แรงขั�บุภายุในฺดั้,วิยุ ดั้�งนฺ�%นฺ ทฤษ์ฎี�นฺ�%จิ1งให,ควิามส.าค�ญก�บุควิาม พยุายุามท��จิะเขั,าใจิในฺป=จิจิ�ยุต*าง ๆ ท��จิะส*งผู้ลต*อพฤต�กรรมการ

ท.างานฺขัองคนฺในฺองค�การ เพ4�อควิามเขั,าใจิท��ชิ�ดั้เจินฺขั1%นฺ โดั้ยุม� ทฤษ์ฎี�ในฺท�ศนฺะ ต*อไปนฺ�%

น�กพฤต�กรรมระยะเร� มแรก (Early Behaviorists)

Hugo Munsterberg (1863-1916) ไดั้,แสดั้ง ท�ศนฺะไวิ,วิ*า ในฺวิงการอ�ตสาหกรรมสามารถูนฺ.าเอาหล�กจิ�ตวิ�ทยุา

ไปใชิ,ไดั้, 3 แนฺวิทาง ค4อ1) ใชิ,ก�บุหล�กการบุร�หารเชิ�งวิ�ทยุาศาสตร� เก��ยุวิก�บุการวิ�เคราะห�และการพ�ฒนฺาวิ�ธ�การจิ.าแนฺกคนฺงานฺให,เหมาะสมก�บุงานฺเฉพาะทาง2) ใชิ,ก�บุหล�กการบุร�หารเชิ�งวิ�ทยุาศาสตร� เก��ยุวิก�บุการศ1กษ์า

ป=จิจิ�ยุท��ส*งผู้ลต*อพฤต�กรรมการท.างานฺขัองคนฺงานฺ เชิ*นฺศ1กษ์าวิ*าการท��คนฺงานฺท.างานฺไดั้,ดั้�นฺ�%นฺเก�ดั้จิากป=จิจิ�ยุจิ�ตวิ�ทยุาอะไรบุ,าง3) ใชิ,ในฺการศ1กษ์าหาวิ�ธ�ท��จิะท.าให,คนฺงานฺม�พฤต�กรรม

สอดั้คล,องก�บุเปBาหมายุองค�การ ซั1�งจิากท�ศนฺะขัองเขัาจิ1งท.าให, เก�ดั้ศาสตร�เก��ยุวิก�บุจิ�ตวิ�ทยุาอ�ตสาหกรรม หร4อการศ1กษ์า

พฤต�กรรมการท.างานฺขัองมนฺ�ษ์ยุ�ขั1%นฺ

Mary P. Follett (1868-1933) ม�ท�ศนฺะวิ*า ในฺองค�การควิรม�การ ปฏิ�บุ�ต�งานฺแบุบุม�อ.านฺาจิร*วิมก�นฺ (Power With) มากกวิ*าการม�

อ.านฺาจิเหนฺ4อกวิ*า ดั้�งนฺ�%นฺ การม�การพ�ฒนฺาการท.างานฺแบุบุม�ส*วินฺร*วิม ระหวิ*างนฺ�กบุร�หารก�บุผู้0,ปฏิ�บุ�ต�มากกวิ*าจิะเป<นฺสายุการบุ�งค�บุบุ�ญชิา

ควิรแก,ป=ญหาควิามขั�ดั้แยุ,งดั้,วิยุวิ�ธ�การเชิ�งบุ0รณาการ ค4อ หาวิ�ธ�การให,เป<นฺท��พ1งพอใจิขัองท�%งสองฝึ;ายุ

การศ!กษาท� ฮอร�ธอร�น (Hawthorne Studies)- เป<นฺชิ�ดั้ปฏิ�บุ�ต�การในฺโรงงานฺฮอร�ธอร�นฺ ท��ชิ�คาโก ในฺปลายุทศวิรรษ์1920 ถู1งต,นฺทศวิรรษ์ 1930 ผู้ลการศ1กษ์าไดั้,นฺ.ามาซั1�งท�ศนฺะการ

บุร�หารเชิ�งมนฺ�ษ์ยุส�มพ�นฺธ�ท��ส.าค�ญ โดั้ยุม� Elton Mayo เป<นฺผู้0,นฺ.าในฺ การศ1กษ์าในฺคร�%งนฺ�%นฺ จิ�ดั้ม�*งหมายุเพ4�อการปร�บุปร�งเคร4�องม4อและวิ�ธ�

การท.างานฺตามท�ศนฺะการบุร�หารเชิ�งวิ�ทยุาศาสตร�ม�การศ1กษ์าต*อเนฺ4�อง3 คร�%ง- คร�%งแรกศ1กษ์าควิามส�มพ�นฺธ�ระหวิ*างแสงสวิ*างก�บุการเพ��ม

ประส�ทธ�ภาพการท.างานฺขัองคนฺงานฺ แบุบุกล�*มทดั้ลองและกล�*ม ควิบุค�ม ผู้ลการศ1กษ์าพบุวิ*าแสงสวิ*างไม*ม�ควิามส�มพ�นฺธ�ก�บุการเพ��ม

ผู้ลผู้ล�ตโดั้ยุตรง

- คร�%งท��สอง ไดั้,ศ1กษ์าป=จิจิ�ยุดั้,านฺสภาพแวิดั้ล,อมเพ��มเขั,าไป เชิ*นฺ อ�ณหภ0ม� อาหาร ชิ��วิโมงการท.างานฺ และเวิลาหยุ�ดั้พ�ก ก5ไม*พบุควิาม

ส�มพ�นฺธ�ต*อการเพ��มผู้ลผู้ล�ต- คร�%งท��สาม ใชิ,วิ�ธ�ส�งเกตกล�*มทางส�งคม ม�ขั,อตกลงเบุ4%องต,นฺวิ*า เม4�อม�การก.าหนฺดั้ส��งจิ0งใจิส.าหร�บุการท.างานฺขัองกล�*มไวิ,ก*อนฺล*วิงหนฺ,าแล,วิ

ให,กล�*มเร*งผู้ล�ตให,ท�นฺคนฺอ4�นฺ เพ4�อให,ไดั้,ผู้ลผู้ล�ตส0งขั1%นฺ และไดั้,ร�บุส��ง จิ0งใจิตามท��ก.าหนฺดั้ไวิ, ผู้ลการทดั้ลองไม*เป<นฺไปตามท��คาดั้หวิ�ง แต*

กล�บุเก�ดั้ปรากฏิการณ�อ4�นฺขั1%นฺมาแทนฺ ค4อ กล�*มไดั้,ก.าหนฺดั้มาตรฐานฺ ก�นฺเองไม*ตรงก�บุท��ฝึ;ายุบุร�หารก.าหนฺดั้ให, กล�*มไม*ไดั้,ค.านฺ1งถู1งผู้ล ตอบุแทนฺในฺส*วินฺท��ผู้ล�ตไดั้,เก�นฺมาตรฐานฺ ไดั้,ก.าจิ�ดั้จิ.านฺวินฺการผู้ล�ต

ขัองตนฺเอง ไม*ค.านฺ1งถู1งการไดั้,ร�บุค*าตอบุแทนฺพ�เศษ์ นฺอกจิากนฺ�%นฺยุ�ง ไดั้,ก.าหนฺดั้บุรรท�ดั้ฐานฺการท.างานฺภายุในฺกล�*มเองอ�กดั้,วิยุ ผู้ลท��เก�ดั้ขั1%นฺ

แสดั้งให,เห5นฺอ�ทธ�พลขัองกล�*มแบุบุไม*เป<นฺทางการ ซั1�งม�พ4%นฺฐานฺจิาก ควิามร0 ,ส1กดั้,านฺจิ�ตใจิ และควิามส�มพ�นฺธ�ระหวิ*างคนฺงานฺในฺกล�*มดั้,วิยุ

ก�นฺเอง Mayo ไดั้,ขั,อสร�ปเก��ยุวิก�บุควิามเป<นฺมนฺ�ษ์ยุ�ส�งคมขัองคนฺ งานฺ ท��ต,องการส��งจิ0งใจิดั้,านฺส�งคม มาทดั้แทนฺควิามเป<นฺมนฺ�ษ์ยุ�

เศรษ์ฐก�จิ ขัองคนฺงานฺท��ต,องการส��งจิ0งใจิดั้,านฺเศรษ์ฐก�จิและดั้,านฺส�งคม

ควิามเคลื่& อนไหวิเชิ�งมน(ษยส�มพ�นธ� (Human relation movement)

Abraham Maslow (1908-1970) ได)พ�ฒนาทฤษฎี� การจั*งใจัท�ม�สมมต�ฐานเก� ยวิก�บธรรมชิาต�ของมน(ษย�ไวิ) 3 ประการ

ค&อ1) มน(ษย�ม�ควิามต)องการท� ไม.ส�/นส(ด2) การกระของมน(ษย�ม�จั(ดม(.งหมายเพ& อเต�มเต0มในควิามต)องการท� ย�งไม.พ!งพอใจั3) ควิามต)องการม�เป1นลื่2าด�บข�/น จัากข�/นต2 ากวิ.าส*.ข�/นท� ส*งกวิ.า

ด�งน�/ ควิามต)องการทางกาย ควิามปลื่อดภั�ย ควิามร*)ส!กเป1นเจั)าของ ควิามได)ร�บการยอมร�บ แลื่ะควิามประสบผลื่ส2าเร0จัด)วิยตนเอง

Douglas McGregor (1906-1964) ได)พ�ฒนา ทฤษฎี� x

แลื่ะทฤษฎี� Y ข!/น ม�สมมต�ฐานเก� ยวิก�บท�ศนะของผ*)บร�หารท� ม�ต.อคน งาน โดยท�ศนะแบบใดแบบหน! งจัะส.งผลื่ต.อพฤต�กรรมการบร�หาร

ของผ*)บร�หารเป1นแบบใดแบบหน! งด)วิย

ทฤษ์ฎี� X ม�สมมต�ฐานฺวิ*า1) คนฺท��วิไปไม*ชิอบุท.างานฺ พยุายุามหล�กเล��ยุงการท.างานฺ2) คนฺส*วินฺใหญ*ต,องการให,บุ�งค�บุ ควิบุค�ม หร4อขั0*เขั5ญเพ4�อให,ท.างานฺบุรรล�จิ�ดั้หมายุขัององค�การ3) คนฺท��วิไปชิอบุหลบุหล�กควิามร�บุผู้�ดั้ชิอบุ ไม*ม�ควิามทะเยุอทะยุานฺ แต*ชิอบุแสวิงหาควิามม��นฺคงเหนฺ4อส��งอ4�นฺใดั้

ทฤษ์ฎี� y ม�สมมต�ฐานฺวิ*า1) คนฺส*วินฺใหญ*ม�ไดั้,ไม*ชิอบุงานฺโดั้ยุส�นฺดั้านฺ แต*ใชิ,ควิามพยุายุามท.างานฺท�%ง

ร*างกายุและจิ�ตใจิเป<นฺไปโดั้ยุธรรมชิาต� เสม4อนฺการเล*นฺหร4อการพ�กผู้*อนฺ2) คนฺจิะชิ�%นฺ.าตนฺเองหร4อควิบุค�มตนฺเองให,บุรรล�จิ�ดั้หมายุท��ตนฺผู้0กพ�นฺ การ

ควิบุค�มหร4อขั0*เขั5ญจิากภายุนฺอก ม�ไดั้,เป<นฺวิ�ธ�การเดั้�ยุวิท��จิะท.าให,บุรรล�จิ�ดั้หมายุไดั้,3) ควิามผู้0กพ�นฺก�บุจิ�ดั้หมายุขั1%นฺอยุ0*ก�บุรางวิ�ลท��จิะควิบุค�มไปก�บุควิามส.าเร5จิ

ขัองเขัาดั้,วิยุ โดั้ยุเฉพาะรางวิ�ลท��ตอบุสนฺองควิามต,องการในฺระดั้�บุส0ง4) ภายุใต,สภาพท��เหมาะสม คนฺโดั้ยุท��วิไปจิะเร�ยุนฺร0 ,ไม*เฉพาะการยุอมร�บุในฺ

ควิามร�บุผู้�ดั้ชิอบุเท*านฺ�%นฺ แต*ยุ�งจิะแสวิงหาควิามร�บุผู้�ดั้ชิอบุอ�กดั้,วิยุ

5) แต*ละคนฺสามารถูจิะแสดั้งควิามร�เร��ม สร,างสรรค�ส��งใหม* ๆ ไดั้,เต5มท�� เพ4�อแก,ป=ญหาขัอง

องค�การ6) ศ�กยุภาพดั้,านฺสต�ป=ญญาขัองคนฺส*วินฺใหญ*ยุ�งม�ไดั้,ถู0กนฺ.ามาใชิ,อยุ*างเต5มท��

หลื่�กพฤต�กรรมศาสตร� (Behavioral appoach)- การก.าหนฺดั้จิ�ดั้หมายุองค�การท��เป<นฺไปไดั้, ชิ�ดั้เจินฺ

ม�ควิามเฉพาะเจิาะจิง และวิ�ดั้ไดั้, จิะชิ*วิยุให,คนฺงานฺปฏิ�บุ�ต�งานฺไดั้,ดั้�ขั1%นฺ

ทฤษ์ฎี�การบุร�หารท�ศนฺะเชิ�งปร�มาณ(Quantitative Viewpoint)

- เก�ดั้ขั1%นฺในฺชิ*วิงสงครามโลกคร�%งท�� สอง โดั้ยุนฺ�กวิ�ชิาการชิาวิอ�งกฤษ์ จิ.านฺวินฺหนฺ1�ง ประกอบุไปดั้,วิยุนฺ�กคณ�ตศาสตร� นฺ�กฟิEส�กส� และอ4�นฺ ๆ ไดั้,

รวิมต�วิก�นฺเป<นฺท�มวิ�จิ�ยุปฏิ�บุ�ต�การ เพ4�อแก,ป=ญหาทางสงคราม ม�หล�กการ บุร�หารท��ส.าค�ญ ค4อ

การบร�หารศาสตร� หร&อวิ�ทยาการจั�ดการ (Management Science)- เป<นฺสาขัาหนฺ1�งขัองการบุร�หารจิ�ดั้การ ท��ยุ1ดั้หล�กการเพ��มควิามม�ประส�ทธ�ผู้ลในฺการต�ดั้ส�นฺใจิจิากการใชิ,โมเดั้ลทางคณ�ตศาสตร�และวิ�ธ�การเชิ�งสถู�ต�

การบร�หารปฏิ�บ�ต�การ (Operation Management)- เป<นฺสาขัาหนฺ1�งขัองการบุร�หารจิ�ดั้การ ท��เก��ยุวิขั,องก�บุการออกแบุบุ การ

พ�ฒนฺา การปฏิ�บุ�ต�การ และการนฺ.ามาวิ�เคราะห� ก�จิกรรมท�กก�จิกรรม หร4อ กลไกท�กกลไกในฺองค�การ เพ4�อการเปล��ยุนฺแปลงทร�พยุากร ท��ส.าค�ญ 10

ประการ ค4อ

1) การออกแบุบุส�นฺค,าและบุร�การ2) การบุร�หารค�ณภาพ3) การออกแบุบุก.าล�งและ

กระบุวินฺการผู้ล�ต4) การเล4อกต.าแหนฺ*งท��ต� %ง5) การออกแบุบุ Layout6) การออกแบุบุงานฺทร�พยุากร

มนฺ�ษ์ยุ�7) การจิ�ดั้การโซั*อ�ปทานฺ8) การบุร�หารคล�งส�นฺค,า9) การก.าหนฺดั้ตารางเวิลาการผู้ล�ต10) การบุ.าร�งร�กษ์า

ระบบสารสนเทศเพ& อการบร�หาร (Management Information System)

- เป<นฺสาขัาหนฺ1�งขัองการบุร�หารจิ�ดั้การ ยุ1ดั้หล�กการ ออกแบุบุและการนฺ.าระบุบุขั,อม0ลสารสนฺเทศ โดั้ยุอาศ�ยุ

เคร4�องคอมพ�วิเตอร�มาใชิ,เพ4�อการบุร�หาร ผู้ล�ตขั,อม0ล และสารสนฺเทศ ท��เป<นฺประโยุชินฺ�ต*อผู้0,บุร�หารท�กระดั้�บุ

อยุ*างกวิ,างขัวิางและหลากหลายุวิ�ธ�

ทฤษ์ฎี�การบุร�หารท�ศนฺะร*วิมสม�ยุ(Contemporary Viewpoint) - ทฤษ์ฎี�ท��ส.าค�ญ ค4อ หล�กการบุร�หารตามทฤษ์ฎี�เชิ�งระบุบุ

หล�กการบุร�หารตามสถูานฺการณ� และท�ศนฺะท��เก�ดั้ขั1%นฺใหม* ทฤษฎี�เชิ�งระบบ (System Theory)

- พ�ฒนฺาขั1%นฺ โดั้ยุนฺ�กชิ�วิวิ�ทยุาและนฺ�กฟิEส�กส� ต�%งอยุ0*ฐานฺควิาม ค�ดั้ท��วิ*า องค�การหนฺ1�ง ๆ สามารถูมองเป<นฺระบุบุหนฺ1�ง ๆ ไดั้, โดั้ยุ

ระบุบุหนฺ1�ง ๆ นฺ�%นฺ หมายุถู1งชิ�ดั้ขัององค�ประกอบุท��ส�มพ�นฺธ�ก�นฺ อยุ*างเป<นฺเอกภาพ เพ4�อม�*งส0*จิ�ดั้หมายุองค�การร*วิมก�นฺ ดั้�งนฺ�%

1) ป=จิจิ�ยุปBอนฺเขั,า2) กระบุวินฺการเปล��ยุนฺแปลง3) ป=จิจิ�ยุปBอนฺออก4) ขั,อม0ลยุ,อนฺกล�บุ

ทฤษฎี�การบร�หารตามสถานการณ์�(Contingency Theory)- ม�แนฺวิค�ดั้วิ*า ท�กหล�กการไม*ใชิ*หล�กการหร4อวิ�ธ�ท��ดั้�

ท��ส�ดั้ Hellriegel and Slocum ให,ท�ศนฺะวิ*าหล�กการบุางประการบุางคร�%งไดั้,ก*อให,เก�ดั้ผู้ลในฺ

ทางลบุดั้,วิยุ เชิ*นฺ หล�กการแบุ*งงานฺก�นฺท.าตาม ควิามถูนฺ�ดั้ ก*อให,เก�ดั้การสร,างอาณาจิ�กร แขั*งขั�นฺ

ก�นฺ- นฺ�กทฤษ์ฎี�การบุร�หารตามสถูานฺการณ� จิ1งเชิ4�อวิ*า “หลื่�กการบร�หารงานท� เหมาะสมข!/นอย*.ก�บ

”สถานการณ์�หน! ง ๆ เท.าน�/น - Hellriegel and Slocum ให,ท�ศนฺะท��นฺ*า

“สนฺใจิอ�กวิ*า ผ*)บร�หารไม.ควิรค2าน!งถ!งเฉพาะ ควิามเหมาะสมก�บสถานการณ์�เท.าน�/น แต.ควิร

ค2าน!งถ!งควิามม�อ�ทธ�พลื่เหน&อสถานการณ์�ด)วิยในกรณ์�ท� ต)องการให)เก�ดการเปลื่� ยนแปลื่งไปใน

”ท�ศทางท� พ!งประสงค�

ท�ศนะเก�ดข!/นใหม. (Emerging Views)

- ป=จิจิ�บุ�นฺไดั้,เก�ดั้ทฤษ์ฎี�ทางการบุร�หารขั1%นฺใหม*อ�กหลายุทฤษ์ฎี� เชิ*นฺ ทฤษ์ฎี�ค�ณภาพโดั้ยุรวิม การบุร�หารแบุบุเนฺ,นฺวิ�ตถู�ประสงค� การ

บุร�หารโรงเร�ยุนฺเป<นฺฐานฺ การบร�หารค(ณ์ภัาพโดยรวิม (Total Quality Management) เร�ยกส�/น ๆ วิ.า TQM- ม�*งควิามส.าค�ญไปท�� ควิามร�บุผู้�ดั้ชิอบุต*อการผู้ล�ต หร4อการให,

บุร�การท��ม�ค�ณภาพร*วิมก�นฺ และการกระต�,นฺให,คนฺงานฺแต*ละฝึ;ายุม�*ง พ�ฒนฺาค�ณภาพขัองงานฺ หล�กการบุร�หารนฺ�%ม�พ4%นฺฐานฺมาจิากหล�กการ

ควิบุค�มค�ณภาพโดั้ยุรวิม- แนฺวิค�ดั้ TQM ค4อ กระบุวินฺการปร�บุปร�งงานฺอยุ*างต*อเนฺ4�องดั้,วิยุ

วิงจิร P-D-C-A p = plan การร*วิมก�นฺวิางแผู้นฺD = Do การร*วิมม4อก�นฺปฏิ�บุ�ต�งานฺตามแผู้นฺC = Check การร*วิมม4อก�นฺตรวิจิสอบุการปฏิ�บุ�ต�งานฺA = Act การร*วิมก�นฺพ�ฒนฺาปร�บุปร�งให,ดั้�ขั1%นฺ

การบร�หารงานแบบเน)นวิ�ตถ(ประสงค�(Management by Objective)

- พ�ฒนฺาขั1%นฺโดั้ยุ Peter F. Drucker โดั้ยุให,ค.านฺ�ยุามวิ*า เป<นฺหล�กขัองการบุร�หารท��จิะจิ�ดั้ให,แต*ละบุ�คคลไดั้,ท.างานฺและม�ควิาม

ร�บุผู้�ดั้ชิอบุอยุ*างเต5มท�� ม�ท�ศทางในฺการท.างานฺร*วิมก�นฺท��ชิ�ดั้เจินฺ แนฺ*นฺอนฺ ม�การท.างานฺเป<นฺท�ม ซั1�งท.าให,เก�ดั้การประสานฺระหวิ*าง

วิ�ตถู�ประสงค�ขัองบุ�คคลและวิ�ตถู�ประสงค�ขัององค�การเป<นฺไปไดั้, ดั้,วิยุดั้� เร�ยุบุร,อยุ

การบร�หารโรงเร�ยนเป1นฐาน (School Based Management) เร�ยุกส�%นฺ ๆ วิ*า SBM

- เป<นฺยุ�ทธศาสตร�การบุร�หารท��เชิ4�อวิ*า ควิามม�ประส�ทธ�ภาพขัองโรงเร�ยุนฺไม*อาจิจิะเก�ดั้ขั1%นฺไดั้,ดั้�จิากวิ�ธ�การส��งการและการควิบุค�ม

แบุบุบุนฺส0*ล*าง หร4อภายุนฺอกส0*ภายุในฺ แต*จิะเก�ดั้ขั�%นฺไดั้,ดั้�จิาก ภายุในฺขัองโรงเร�ยุนฺเอง (inside out) ม�การกระจิายุการ

ต�ดั้ส�นฺใจิเร4�องส.าค�ญจิากส*วินฺกลางให,แก*โรงเร�ยุนฺ ม�การส*งเสร�มให,ม�การต�ดั้ส�นฺใจิแบุบุม�ส*วินฺร*วิม

**********

ท� มา : วิ�โรจัน� สารร�ตนะ. (2555). แนวิค�ด ทฤษฎี�แลื่ะประเด0นเพ& อการ บร�หารทางการศ!กษา. พ�มพ�คร�/งท� 8.กร(งเทพฯ:ท�พยวิ�ส(ทธ�<. :WWW.LEARNERS.IN.TH/BLOGS/POSTS/231783

:HTTPS://DOCS.COM/MLA4