กลองสะบั�ดชั�ย

กลองสะบั�ดชั�ย เป็�นกลองพื้��นเมื�องภาคเหน�อ ส�นน�ษฐานว่�าเป็�นกลองที่� ย�อส�ว่นด�ดแป็ลงมืาจากกลองป็#จา หรื�อกลองบั#ชัา โดยมื�ล#กตุ'บัเป็�นกลองขนาดเล)กอย#� 3 ล#ก ตุ�ดก�บัตุ�ว่กลองใบัใหญ่� ถื�อว่�าเป็�นกลองศั�กด�.ส�ที่ธิ์�.ค#�บั0านค#�เมื�อง ใชั0ในการืออกศั1กสงครืามื และป็รืะกอบัพื้�ธิ์�กรืรืมืตุ�างๆ มื�ว่�ธิ์�การืตุ�อย#�หลายที่3านอง ส�ว่นใหญ่�ใชั0ตุ�ในที่างการืศั1ก แตุ�ในการืตุ�ที่3านองชันะศั1กน��นไมื�ตุ0องมื�ล#กตุ'บั ภายหล�งจ1งได0เอาล#กตุ'บัออกกลายมืาเป็�น กลองสะบั�ดชั�ยแบับัไมื�มื�ล#กตุ'บั ครื��นหล�งจากหมืดศั1กสงครืามื กลองส�ว่นใหญ่�จะถื#กเก)บัรื�กษาไว่0ที่� ว่�ด ในสมื�ยตุ�อมืามื�คนน3ามืาใชั0ตุ�ในโอกาสตุ�างๆ เพื้� อเป็�นพื้'ที่ธิ์บั#ชัาด0ว่ย

เน� องจากตุ�ว่กลองมื�ขนาดใหญ่�และมื�น3�าหน�กมืาก ภายหล�งเมื� อมื�การืน3าไป็เข0าในขบัว่นแห� จ1งได0ลดขนาดให0สามืารืถืใชั0คนหามืได0 2 คน โดยย�อขนาดให0ลดลงป็รืะมืาณ 1 ใน 3 ส�ว่น อย�างที่� เห)นใชั0ในป็6จจ'บั�น หน0ากลองสะบั�ดชั�ย โดยที่� ว่ไป็มื�เส0นผ่�านศั#นย8กลางป็รืะมืาณ 60 ซมื. คว่ามืกว่0างของตุ�ว่กลองป็รืะมืาณ 30 ซมื. ข1งหน�งสองหน0า รื��งด0ว่ยเส0นเชั�อกหรื�อเส0นหน�ง ไมื0ที่� ใชั0ตุ�มื� 2 ข0าง

  ส3าหรื�บัล#กตุ'บัป็6จจ'บั�นย�งมื�การืใชั0งานอย#� ซ1 งที่��ง 3 ใบั มื�ขนาดแตุกตุ�างก�นไป็ ล#กใหญ่�ส'ดหน0ากลองมื�เส0นผ่�านศั#นย8กลางป็รืะมืาณ 25 ซมื. ล#กรืองลงมืาป็รืะมืาณ 22 ซมื. และล#กเล)กป็รืะมืาณ 20 ซมื. คว่ามืยาว่ของห'�นล#กตุ'บัป็รืะมืาณ 26 ซมื. ข1�นหน�งหน0าเด�ยว่ โดยการืตุอกหมื'ดซ1 งที่3าด0ว่ยไมื0เป็�นล� มืเล)กๆ ตุอกย1ดไว่0ให0เหล�อป็ลายหมื'ดย� นออกมืาในล�กษณะสล�บัฟั6นป็ลา ตุ��งแตุ�อด�ตุจนถื1งป็6จจ'บั�นพื้�ฒนาการืของกลองสะบั�ดชั�ยพื้อสรื'ป็ได0เป็�น 3 ย'ค ค�อ

• ย'คแรืก เป็�นกลองสองหน0าขนาดใหญ่� มื�ล#กตุ'บั ที่� มื�กเรื�ยกว่�า กลองป็#จาหรื�อกลองบั#ชัา แขว่นอย#�ในหอกลองของว่�ดตุ�างๆ ล�กษณะการืตุ�มื�จ�งหว่ะหรื�อที่3านองที่��งชั0าและเรื)ว่ ใชั0ป็รืะกอบัศัาสนก�จของสงฆ์8

• ย'คหล�งสงครืามื รืะหว่�างไที่ยก�บัพื้มื�า เป็�นกลองสองหน0า มื�ล#กตุ'บั แตุ�มื�การืย�อส�ว่นตุ�ว่กลองใหญ่�ให0เล)กลง มื�คานหามืเพื้� อสะดว่กในการืเคล� อนย0ายเรื�ยกว่�า กลองสะบั�ดชั�ยล#กตุ'บั เว่ลาตุ�มื�อข0างหน1 งจะถื�อ ไมื0แสะ ซ1 งที่3าจากหว่ายขนาดเล)กคล0ายไมื0เรื�ยว่ยาว่ป็รืะมืาณ 40 ซมื. อ�กข0างหน1 งจะถื�อไมื0ตุ�กลอง อาจมื�ฉาบัและฆ์0องป็รืะกอบัด0ว่ยหรื�อไมื�ก)ได0 ป็6จจ'บั�นเก�อบัส#ญ่หายไป็แล0ว่ มื�ผ่#0ที่� ตุ�ได0อย#�เพื้�ยงไมื�มืากน�ก

ย'คป็6จจ'บั�น เป็�นกลองสองหน0า ไมื�มื�ล#กตุ'บั ใชั0คนหามื 2 คน มื�ฉาบัและฆ์0องตุ�ป็รืะกอบัจ�งหว่ะ และมื�กจะใชั0ไมื0แกะเป็�นรื#ป็พื้ญ่านาคที่าส�สว่ยงามืป็รืะด�บัไว่0ที่� ตุ�ว่กลองด0ว่ย ส�ว่นล�ลาในการืตุ�มื�ล�กษณะโลดโผ่น เรื0าใจ มื�การืใชั0อว่�ยว่ะหรื�อส�ว่นตุ�างๆของรื�างกาย เชั�น ศัอก เข�า ศั�รืษะ ป็รืะกอบัในการืตุ�ด0ว่ย ซ1 งเป็�นที่� น�ยมืแพื้รื�หลายมืากในป็6จจ'บั�น

  โอกาสในการืใชั0กลองสะบั�ดชั�ย ย�งมื� ป็รืากฏให0เห)นในว่รืรืณกรืรืมืตุ�างๆ มืากมืาย เชั�น ใชั0ตุ�บัอก

ส�ญ่ญ่าณ, ใชั0แสดงเป็�นมืหรืสพื้, ใชั0เป็�นเครื� องป็รืะโคมืฉลอง ชั�ยชันะ และใชั0เป็�นเครื� องป็รืะโคมืเพื้� อคว่ามืสน'กสนาน ใน

ป็6จจ'บั�นศั�ลป็ะการืตุ�กลองสะบั�ดชั�ย ได0น3าชั� อเส�ยงมืาส#�ว่�ฒนธิ์รืรืมื พื้��นบั0านล0านนา อย#�ในฐานะตุ�ว่แที่นที่างว่�ฒนธิ์รืรืมื ซ1 งสามืารืถื

พื้บัเห)นได0ในโอกาสตุ�างๆ เชั�น งานข�นโตุก งานพื้�ธิ์�ตุ0อนรื�บัแขก  เมื�อง ขบัว่นแห� เป็�นตุ0น

จั�ดทำ��โดย ม.6/14

• น�งส�วปริ�ญญ�พริ วริ�นทำริ� เลขทำ�� 12• น�งส�วริ�มภ� ส�จัจั�ธริริม เลขทำ�� 42• น�ยภ�ณุ#พงศ์� ก�งตริะก&ล เลขทำ�� 43