5 Haf Tesis Yer Secimi
-
Upload
kivanc-hepsen-inci -
Category
Documents
-
view
225 -
download
3
Transcript of 5 Haf Tesis Yer Secimi
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
1/46
1
GRMCLK VE TESS
PLANLAMASI
Tesis Yer Seimi
Yrd.Do.Dr. Alev TAKIN GM
24.03.2009
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
2/46
2
TanmlarTesis = Belli bir amaca hizmet etmek iin kurulan
fabrika, ofis, depo, v.b.
Tesis Yer Seimi = Belirlenen baz amalar (kar,maliyet, uzaklk, v.b.) enkklemek veya en
byklemek iin en uygunyerleim yerinin seilmesi ii
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
3/46
3
Yer Seimi iin rnekler
Yeni bir deponun mterilere ve mevcutfabrikalara gre yerleiminin belirlenmesi
Acil servis istasyonunun nfus younluu vevaka saysna bal olarak yerletirilmesi Rekabet koullarna ve kapasite ihtiyalarna
gre yeni banka ubesinin yerleiminin
belirlenmesi Malzeme destek merkezlerinin yaplama
projelerinin ihtiyalarna yerletirilmesi
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
4/46
4
Tesis yer seimine etki eden faktrler Mteriye yaknlk Toplam maliyetler (arsa, yapm, ulatrma,
enerji, su, vergi, sigorta, iilik) Alt yap (su, elektrik v.b.)
gc kalitesi Tedarikiler Dier tesisler (hastahaneler, okullar, sosyal
tesisler)
Politik riskler dari engellemeler Ticari engeller Yerli toplum
Rekabet avantaj
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
5/46
5
Tesis yer seimi karar admlar
1. Yer seimi amalar ve ilgili karar deikenleribelirlenir
2. Karar verme kriterleri belirleniri. Kantitatif ekonomik
ii. Kalitatif lm zor3. Amalar ve kriterler bir model yardmyla
ilikilendirilir (rnein; baaba analizi,dorusal programlama, puanlama yntemi,
v.b.)4. Gerekli verilere ulalr ve model kullanlarakalternatif yerler deerlendirilir
5. Kriterleri en iyi derecede yerine getirenalternatif seilir
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
6/46
6
Puanlama yntemi
1. Faktrler seilir2. Her faktre greceli nemlerine gre
puan atanr (bu puan o faktrden biralternatifin alabilecei maksimum puangsterir)
3. Aday yerler bu faktrlere gre
deerlendirilir4. En yksek puan alan aday yeni tesisin
yerleim yeri olarak seilir
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
7/46
7
Puanlama yntemi - rnek
FaktrMaksimum
Puan
Pazara yaknlk 300
Enerji imkanlar 450Hammadde imkanlar 500
klim 150
Ulatrma olanaklar 400
gc 350
TOPLAM 2150
Aday yer
A
Aday yer
B
150 250
300 400400 325
100 90
275 400
200 275
1425 1740
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
8/46
8
Ulatrma Yntemi - rnek
W1 W2 W3 W4 Tedarik
P1 5 9 16 17 800P2 9 4 8 9 800P3 15 8 3 5 600
Talep 700 700 700 700
* Sistemin mevcut tedarik tesisi (P1, P2, P3) veiki deposu (W1, W2) bulunmaktadr* Yeni bir depo kurulacaktr, aday yerler (W3, W4)
olarak belirtilmektedir
* Ulatrma maliyetleri, talepler ve tedarik kapasiteleriyledir:
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
9/46
9
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 800
P2 800
P3 600
Talep 700 700 700 100
5 9 16
9 4 8
15 8 3
Talep = 2100 Tedarik = 2200
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
10/46
10
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 100
P2 800
P3 600
Talep 0 700 700 100
5 9 16
9 4 8
15 8 3
700
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
11/46
11
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 100
P2 100
P3 600
Talep 0 0 700 100
5 9 16
9 4 8
15 8 3
700
700
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
12/46
12
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 100
P2 100
P3 0
Talep 0 0 100 100
5 9 16
9 4 8
15 8 3
700
700
600
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
13/46
13
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 100
P2 0
P3 0
Talep 0 0 0 100
5 9 16
9 4 8
15 8 3
700
700
600
100
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
14/46
14
rnek - zm
W1 W2 W3 Yapay Tedarik
P1 0
P2 0
P3 0
Talep 0 0 0 0
5 9 16
9 4 8
15 8 3
700
700
600
100
100
Maliyet = 3500 + 2800 + 800 + 1800 = 8900 YTL
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
15/46
15
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 800
P2 800
P3 600
Talep 700 700 700 100
5 9 17
9 4 9
15 8 5
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
16/46
16
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 100
P2 800
P3 600
Talep 0 700 700 100
5 9 17
9 4 9
15 8 5
700
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
17/46
17
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 100
P2 100
P3 600
Talep 0 0 700 100
5 9 17
9 4 9
15 8 5
700
700
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
18/46
18
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 100
P2 100
P3 0
Talep 0 0 100 100
5 9 17
9 4 9
15 8 5
700
700
600
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
19/46
19
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 100
P2 0
P3 0
Talep 0 0 0 100
5 9 17
9 4 9
15 8 5
700
700
600
100
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
20/46
20
rnek - zm
W1 W2 W4 Yapay Tedarik
P1 0
P2 0
P3 0
Talep 0 0 0 0
5 9 17
9 4 9
15 8 5
700
700
600
100
100
Maliyet = 3500 + 2800 + 900 + 3000 = 10,200 YTL
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
21/46
21
En dk maliyetli alternatif seilir
W3 iin Maliyet = 8900 YTL
W4 iin Maliyet = 10,200 YTL
W3yeni depo iin seilen yerleim yeridir
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
22/46
22
Atama Problemi
Eerm = n, ise kst kmesi (2) aadaki gibiolur:
Yiji=1
m
= 1 ,jHer aday yere bir tesisyerletirilir
Eerm < n, ise atama problemini zmek iincij= 0 maliyetli (nm) adet yapay tesistanmlanr
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
23/46
23
rnekDrt yeni tesis drt aday yere yerletirilecektir. Kurulum ve
iletme maliyetleri aada verilmektedir. Bu tesis yer seimiproblemini Macar Algoritmasn kullanarak toplam atamamaliyetlerini en kkleyecek ekilde znz
Kurulum ve iletme maliyetleri:
Aday yerler
Tesisler 1 2 3 4
1 80 60 50 70
2 60 50 30 403 70 80 40 60
4 60 70 50 60
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
24/46
24
Macar algoritmas
80 60 50 70
60 50 30 40
70 80 40 60
60 70 50 60
SatrMin
p1 = 50
p2 = 30
p3 = 40
p4 = 50
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
25/46
25
Adm 1:En kk satr eleman satrdaki tmelemanlardan kartlrve indirgenmi matris elde edilir:
30 10 0 20
30 20 0 10
30 40 0 20
10 20 0 10
Stun Min. q1=10 q2=10 q3=0 q4=10
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
26/46
26
Adm 2:En kk stun eleman stundaki tmelemanlardan kartlrve indirgenmi matris elde edilir:
20 0 0 10
20 10 0 0
20 30 0 10
0 10 0 0
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
27/46
27
a) nce satrlar taranr. Eer satrda bir tek sfr elemanvarsa atamay gstermek zere kare iine alnr( 0 )ve karlk gelen stundaki dier tm sfr elemanlar
elenir ( 0 ).
Daha sonra dier tm tek sfr eleman bulunansatrlar iin ayn prosedr uygulanr.
Eer bir satrda birden fazla sfr eleman varsa atmayapmadan dier satra geilir.
Adm 3:Atamann yaplp yaplamyaca test edilir.Eer bir atama yapilabiliyorsa bu optimal atamadr.
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
28/46
28
Adm 3(a)aadaki tabloyu verir.
20 0 0 10
20 10 0 0
20 30 0 10
0 10 0 0
Adm 3(b):Eer gerekiyorsa yukarda satrlar iin
uygulanan prosedr stunlara da uygulanr.
Aday yerler
Tesisler
ki optimal zmvar imdilik GE
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
29/46
29
Eer her satr ve stunda atamay gstereniaretlenmi sfr eleman varsa optimal zmbulunmu demektir.
Tesis 1Aday yer 2
Toplam maliyet = 200
rnek (zm)
Tesis 2Aday yer 4Tesis 3Aday yer 3
Tesis 4Aday yer 1
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
30/46
30
rnek
tesis drt aday yerden ne yerletirilecektir. Kurulumve iletme maliyetleri aada verilmektedir, buna gre buyerleim problemini Macar algoritmasn kullanarak znz
Kurulum ve iletme maliyetleri:Aday yerler
Tesisler 1 2 3 4
1 700 550 820 400
2 500 650 720 440
3 800 700 950 850
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
31/46
31
Problem dengelenmemi olduu iin yapay tesis 4sfrmaliyetli olarak balang matrisine eklenir:
700 550 820 400
500 650 720 440
800 700 950 850
0 0 0 0
p1= 400
p2= 440
p3= 700
p4= 0
Aday yerler
Tesisler
Yapaytesis
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
32/46
32
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 150
0 0 0 0
Adm 1, uygulanr ve indirgenmi matris elde edilir:
Adm 2ye gerek kalmamtr
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
33/46
33
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 150
0 0 0 0
Adm 3(a)uygulanr ve aadaki tablo elde edilir
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
34/46
34
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 150
0 0 0 0
Adm 3(b)uygulanr ve aadaki tablo elde edilir
imdi tm sfr elemanlar iaretli yada elenmi olmasnaramen Satr2 de iaretli bir sfr eleman bulunmamaktadr.
Yani atama mmkn DELDR. Adm 4 e gidilir.
Aday yerler
Tesisle
r
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
35/46
35
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 150
0 0 0 0
Adm 4 (a)En az sayda dikey ve yatay izgilerlerle tmsfr elemanlarn zeri kapatlr.
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
36/46
36
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 1500 0 0 0
Adm 4(b) zerinden izgi gemeyen elemanlar ierisindeen kk olan seilir, u.
Bizim rneimizde, u = 60Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
37/46
37
300 150 420 0
60 210 280 0
100 0 250 1500 0 0 0
Adm 4(c) Bu eleman u=60dier tm zeri izilmemielemanlardan kartlr
Ancak zerinde izgilerin kesitii tm elemanlaraeklenir. Aday yerler
Te
sisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
38/46
38
240 150 360 0
0 210 220 0
40 0 190 150
0 60 0 60
Adm 3(a) ve Adm 3(b) yeniden uygulanr
Sonuta optimum yerleim:
F1 S4 F2 S1 F3 S2 F4 S3
Aday yer 3 e gerek olmayan bir tesisatanmtr
Aday yerler
Tesisler
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
39/46
39
Sonsuz Kme Modelleri
Bir tesis iki boyutlu uzayda herhangi biryere yerletirilebilmektedir ( sonsuz
sayda day yerleim yeri vardr) Toplam maliyet uzaklkla orantldr
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
40/46
40
Uzaklk ltleri
Dikdorusal uzaklk: Yeni tesis ile mevcuttesisler arasndaki uzaklklar bir dik eksenkmesine paralel yollar boyunca llrler.
klid uzakl: Yeni tesis ile mevcuttesisler arasndaki uzaklklar iki noktaybirletiren bir dz izgi boyunca llrler.
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
41/46
41
klid uzakl
X = (x , y) : Yeni tesisin koordinatlar
Pi = (ai , bi) : Mecut itesisinin koordinatlar
X = (x , y)
Pi = (ai , bi)
d(X , Pi) =(y
bi)
(xai)
d(X , Pi) = Yeni tesis ile mevcut i tesisi
arasndaki uzaklk
(xai )2 2(xai )+
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
42/46
42
klid uzakl rnek
P1 = (3 , 3)
P2 = (1 , 2)
X= (0 , 0)x
y
d(X , P1) = = 4.24
d(X , P2) = = 2.24
(03)
2 2
(03)+
(01)2 2(02)+
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
43/46
43
klid uzakl ile tek tesisli yerseimi
problemiAma:
Arlkl klid uzakl kareleri toplamn enkklemek
i=1
m
min f(x,y) = wi [ (xai) + (ybi) ]2 2
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
44/46
44
Optimalx*,y*koordinatlar
(Arlk merkezi)
i=1
mf(x,y)
wi (xai)x
= 2 = 0
i=1
m
wi ai
i=1
m
wi
x* =
i=1
mf(x,y)
wi (ybi)y
= 2 = 0 i=1
m
wi bi
i=1
m
wi
y* =
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
45/46
45
rnek (arlk merkezi yntemi)
Birka araba sat galerisi aadaki gibi yerlemitir:
GaleriAyda satlan
araba saysA 1250
D 1900
Q 2300
(0,0)
A
D
Q
(100,200)
(250,580)
(790,900)
X
Y
Bu araba galerilerine sevkiyat yapacak olan araba hangarnereye yerletirilmelidir?
-
7/28/2019 5 Haf Tesis Yer Secimi
46/46
rnek (zm)
Galeri Ayda satlanaraba says
A 1250
D 1900
Q 2300
(0,0)
A
D
Q
(100,200)
(250,580)
(790,900)
X
Y
1250(100)
1250 + 1900 + 2300x* =
1900(250) 2300(790)+ += 443.49
1250(200)y* =
1900(580) 2300(900)+ += 627.89
warehouse