Termiki faktorHipertermija, lokalna hipertermija, kliniki oblici

Septembar, 2011.

GROZNICA (VRUICA ILI FEBRIS) Je stanje poveane tjelesne temperature, koje predstavlja esto, ALI NE ISKLJUIVO, sastavni dio odbrambenog odgovora multicelularnog organizma (domaina) na prodor ivih (mikroorganizama) i neivih materija koje organizam raspoznaje kao patogene ili njemu strane

djelovanje termikog faktora spoljne sredine; hipertermija, lokalna hipertermija, adaptacija na toplotu faktori koji dovode do opte hipertermije aklimatizacija na visoku spoljanju temperaturukliniki oblici hipertermijedjelovanje niske spoljanje temperature opte i lokalno Klinike forme hipertermije

Djelovanje termikog faktora spoljne sredine Hipertermija - Kliniki oblici HipotermijaOpekline Smrzotine

Termosenzizivni neuroni preoptikog dijela prednjeg hipotalamusaPeriferni receptoriCentralni uticaj temper krvi

Lake se podnosi nia temp.Na vioj temp.:

Koagulacija proteinaInhibicija rada elijskih enzima

Poviena vanjska temp.Kod djece i starih- laki porast temp

Poviena vanjska temp.Znojenje (za 1 sat 3 do 4 l znoja)HemokoncentracijaTahipneja (preko karotidnog sinusa ili preko disajnih organa)Tahikard. dejstvo na SA vor

vanredna sposobnost odravanja konstantne tjelesne temperature sa dnevnim kolebanjima ispod 10C

Faktori koji utiu na visinu tjelesne temperature

Pijenje ledene vode (u toku

105F=40,5C 109C=43,3C

Temperatura tijela: reflektuje odnos izmeu stvaranja toplote u organizmu i njenog odavanjaHipotalamus: glavni kontrolni centarDobija informacije sa perifernih i centralnih termoreceptora i poredi ih sa temperaturom na koju je podeen termostat termoregulatornog centra

Interlukein 1 indukuju sintezu PGE2 u medijalnom preoptikom talamusu (MnPO), impuls ide u paraventrikularna jedro (PVN), dorzomedijalno jedro (DMN) i raphae pallidus (RPa) odakle se aktivira autonomni nervni sistem

Homeotermija se odrava onom koliinom toplotne produkcije (hemijska termogeneza) koja nadoknauje koliinu toplote izgubljene za isto vrijeme (fizikalna termoregulacija)Toplokrvni organizmi troe za termoregulaciju znaajan dio svojih osnovnih energetskih potreba

U uslovima mirovanja toplota se stvara u unutranjim organima, mali dio u skeletnoj muskulaturi (4:1)

Pri izlaganju organizma hladnoi ili pri naporu toplota se stvara prvenstveno u skeletnoj muskulaturi

Eliminacija toplote fizikim putem

radijacija(zraenje)................. oko 60%kondukcija (odvoenje topline s povrine tijela u zraku i okolne predmete).... 3%konvekcija (strujanje zraka)..........12%perspiratio sensibilis (znojenje)....22-25%perspiratio insensibilis (isparavanje vode preko koe i plua)

Faktori koji utiu na tjelesnu tempPOVEAVAPeriferna vazokonstrikcija (posredstvom alfa-adrenergikih receptora) drhtanje (nevoljne kontrakcije skeletne muskulature) katabolizam SNIAVAPeriferna vazodilatacija Znojenje (acetilholinska inervacija)

Postoji i varijacija tjelesne temperature u toku dana (danonona ritmika), koja je izraz endogene ritmike promjene niza funkcija u organizmu

Prije 100 god poviavanje tjelesne temperature na 41C dovodilo je do oporavka od malarije i sifilisa u 70-80% sluajeva

Na ovu pojavu utiu:

- promjena svjetlosti (dnevna faza) i tmine (nona faza) - tonus vegetativnog ivanog sistema - danononi ritam endokrinog luenja

Bifazina temperatura je siguran znak za ovulaciju

Ova pojava se zapaa u vezi sa menstruacijskim ciklusom (u ovulacijskom periodu naglo poraste rektalna temeperatura za 0,5 0C, zatim opada i dolazi na najniu taku neposredno pred ovulaciju)

Dobiva se tipina temeperaturna krivulja, oscilacija tzv. bazalne temperature, to se iskoritava u dijagnostike svrhe u ginekologiji Tako npr. pri trudnoi temperatura na vrhuncu ovulacije i ne opada vie, kao to je sluaj pri redovnom menstruacijskom ciklusu

Turnerova bolest (agenezija ovarija), nema krivulje bazalne temperature, jer nemaju estrogenog hormona koji sniava osnovnu temperaturu, a nemaju niti gestacijskog hormona koji poviava temperaturu za 0,4-0,6 0C.

Regulacija tjelesne temperature -centralna- TERMOSTAT

Hipotalamiki termoregulacijski centar koordinira potrebe toplotne ekonomike slino kao termostatski regulator Pri porastu tjelesne temperature iskljuuje se ili smanjuje hemijska termoregulacija, oslobaanje toplote

Pri smanjenju TT poveava se termogeneza, hemijska termoregulacija, a smanjuje se fizika termoregulacija preko smanjenja cirkulacija na povrini tijela

Tjelesna jezgra ima stalnu temperaturu sa mnogo malih varijacija

Od jezgre polaze informacije ivanim i humoralnim

(temperatura krvi koja irigira TRC) putem do TRC, koji je natelovan

Odstupanje u temperaturi jezgre se ispravljaju preko povratne sprege uz pomo pomenutih promjena u jaini hemijske i fizike termoregulacije

nadraaji sa povrsine tijela treba da budu jai da bi mogli direktno da utiu na TRCManji temperaturni gradijenti izmeu jezgre i ljuske tijela nemaju uticaja na TRC

Razaranje TRC znatno smanjuje dijapazon termoregulacijske sposobnosti organizma, ali ga ne ponitava u potpunosti

U tom sluaju termoregulacija potie iz nekoliko potcentara: iz senzibilne strukture u kimenoj modini i iz perifernih simpatikih ganglija

Periferni TRC-i centri su grubi regulatori, jer reagiraju samo na nadraaje iz tjelesne ljuske

Koni receptori slabe ili pojaavaju cirkulaciju u skeletnoj muskulaturi

Aferentni impulsi dolaze do perifernih TRC koji ih putem mehanizma povratne sprege (feed-back) alju dalje do sudova u miiima i koi

Hipotalamiki centar je sloen i funkcionalno se moe podijeliti u dva dijela:Centar za konzervaciju i stvaranje toplote (simpatiki dio)Centar za odavanje, odstranjivanje toplote (parasimpatiki dio)

Simpatiki dio centra generira toplotu putem aktiviranja hemijske termoregulacije, pojaavanja oksidoredukcijskih procesa u skeletnoj muskulaturi, jetri i drugim organima u tjelesnoj jezgri Istovremeno se smanjuje fiziko odavanje toplote putem vazokonstrikcije u tjelesnoj ljusci.

To poveava izolacioni kapacitet tjelesne povrine Manja koliina krvi dolazi do povrine, manje toplote zrai, provodi i odnosi izvan tijelaSmanjuje se i difuzno vlaenje koe i znojenje a to dovodi i do smanjenja isparavanja i odstranjivanja toplote isparavanjem. Temperaturni gradijent izmeu ljuske i jezgre tijela se osjetno poveava.

Parasimpatiki dio TRC smanjuje tjelesnu temperaturu putem koenja metabolikih procesa u skeletnoj muskulaturi, a time se smanjuje i hemijska termoregulacija

Pojaavanje cirkulacije u tjelesnoj ljusci je znaajno i zahtijeva dobar transport tople krvi uz pomo KVSTemperaturni gradijent izmeu ljuske i jezgra tijela se smanjuje.

iroko otvaranje anastomoza dovodi do toga da velike koliine krvi odlaze iz jezgre prema tjelesnom omotau

Anastomozne antove kontroliraju vegetativni ivci (centralna i ganglijska regulacija), a ne lokalni refleksi (akson-refleksi)

Body temperature regulation by blood flow control: (left) blood vessels in the dermis get narrower when cold, so limiting the amount of heat brought by the blood to the skin surface and lost; (right) the vessels widen when warm, so that heat is brought to the surface and escapes.http://www.pg.com/science/skincare/Skin_tws_41.htm

Hladnoa stimulira TRC pomou aferentnih signala iz koe (reflektorno) i preko ohlaene krvi (humoralno)

Jednom informirani TRC alje nadraaje preko simpatikog sistema do krvnih sudova u koi, pilomotornih miia i istovremeno inhibira luenje znojnih lijezda.

Od ovog centra preko eferentnih puteva polaze nadraaji do skeletne muskulature, miii se kontrahiraju ili im se tonus pojaava pa moe doi do drhtanja miia

U modanom stablu je potcentar koji alje impulse do skeletne muskulature, pa se pojaava perfuzija i kontrakcija miia.

U nedonoadi (ak i u odojadi) TRC i potcentri nisu dovoljno razvijeni, termoregulacija se loe koordinira, lako dolazi do pregrijavanja

Hemijska termoregulacija se poveava zbog stimulacije tireotropnim hormonom (TSH-releasing factor) iz hipotalamusa preko hipofiznog TSH i tireoidnih hormona, a to dovodi do porasta metabolizmastimulacija nadbubrenih lijezda izaziva perifernu vazokonstrikciju i zaustavljanje oslobaanja toplote

Poikilotermni (hladnokrvni) pasivno odavanje tjelesne temperature

Zato temperatura koe u hladnoj okolini opada i do 17 0C. Temperatura koe ovjeka do izvjesnog stupnja zavisi od vanjske sredine

Razlika izmeu kone (povrinske temperature) i rektalne (unutarnje 37 0C; najdostupniji i prilino taan nain mjerenja temperature)

Patogenetski efekat vanjske sredine dolazi do izraaja kada se preu granice adaptacije i termoregulacije ili temperaturne promjene izazovu oteenje tkiva U prvom sluaju se javlja opa hipotermija ili hipertermija sa znaajnim poremeajem funkcije CNS-a, KVS-a i RS-a i metabolizma

lokalno hlaenje ili zagrijavanje dovodi do nastajanja smrzotina ili opekotina patofizioloke promjene ne samo sa lokalnim promjenama nego i u klinikim reakcijama cijelog organizma

HIPERTERMIJA

1. Opa hipertermija a) egzogeno izazvana b) endogeno izazvana (febris, pyrexia)2. Lokalna hipertermija (opekotina)

egzogene hipertermije (zbog djelovanja visoke temperature vanjske sredine na organizam)faktori koji olakavaju pregrijavanje:Vlanost atmosfereFiziki naporOdjeaUgojenostRani djeiji uzrastReim ishrane

1. Vlanost atmosfere Isparavanje vode sa povrine tijela je jedini mehanizam odstranjivanja toplote iz tijela ako su zrak i vjetar u okolini topliji od temperature tijela (37 oC)Pri potpunom zasienju zraka vlagom isparavanje se praktiki svodi na 0.

tropska klima Vlanost zraka dostie vrijednosti vee od 60 do 80%, temperatura od 30 do 35 0C je neizdriva pri zasienju vlagom,

poslije boravka od 1-2 sata da poraste unutarnja temperatura.

Finska sauna (temperatura preko 90 0C) zrak suh i relativna vlanost je svedena na minimum. Znojenje i isparavanje iz plua oduzimaju odreene koliine toplote i ne dozvoljavaju da se ona nagomilava u organizmu.

2. Fiziki naporstvara se vea koliina toplote npr, pjeaenje 5 km sa teretom od 10 kg i lakom odjeom pri vanjskoj temperaturi od 35 0C ne dovodi do hipertermije, dok izvoenje istog napora na 37 0C nije mogue zbog hipertermije

3. Odjea Debela odjea, gumena ili plastina, bez mogunosti ventilacije i isparavanja, brzo akumulira toplotu.

4. Ugojenosttee podnose veu vanjsku toplotu;

debeli izolacijski sloj masnog tkiva (panniculius adiposus) spreava smanjenje termikog gradijenta izmeu jezgre i ljudskog tijela

Pri tekoj ugojenosti (Pickwickov sindrom)- poliglobulija, torakoabdominalne naslage masti, somnolentnost, cor pulmonale i slabost desnog srca, transport toplote cirkulacijom na periferiju je sigurno otean-hipoksija i trajna nesanica

5. Rani djeiji uzrast TRC nije razvijen u ranom periodu ivota odojetaTermiko prilagoavanje se vri preko osovine hipotalamus-hipofiza-titnjaa i hipotalamus-hipofiza-nadbubrena lijezda

Stariji organizmi lake zadravaju toplotu nego organizam mlaeg odraslog ovjekatransport krvi KVS putem prema povrini tijela laki u mladog ovjeka)

Otpornost organizma prema vanjskoj toploti je smanjena kod:Oboljenja srcaPoslije preleanih akutnih zaraznih bolestiPoremeaja metabolizmaPoremeaja disanja (zbog nedovoljnog transporta toplote putem krvi do povrine tijela)Nedovoljne aklimatizacije

Faze hipertermijeKompenzatornaorganizam iskoritava sve mehanizme termoregulacije da bi odrao normalnu tjelesnu temperaturuPeriferna vazodilatacija, perspiratio sensibilis i insensibilis, ogranienje miinih kontrakcija (mirno leanje), uestalo disanje- to sve treba da omogui to due odravanje konstantne unutarnje temperature

2. KVS reakcijaivani nadraaji iz TRC ine poseban cirkulacijski modelKrv se usmjerava uglavnom prema povrini tijela, u proirene sudove na periferiji Krvni pritisak, i pored vazodilatacije ne opada, budui da istovremeno dolazi do vazkonstrikcije u tjelesnoj jezgri

Ova preraspodjela volumena krvi je vanredno svrsishodna reakcija KVS u kompenzatornoj faziSrani rad - ubrzan, sistolni volumen povean zbog poveanog venskog vraanja krvi MVS povean, Zbog periferne vazodilatacije koa je topla, crvena i vlanaDisanje - uestalo i pojaano.

3. MetabolizamSrana akcija i disanje poveavaju potronju kiseonika, pojaavaju se oksidoredukcijski procesi U najranijoj fazi ekspozicije toplote dolazi do koenja metabolikih procesa u jezgri tijela i muksulaturi no potom pojaavanje vitalnih funkcija dovodi do porasta metabolizma, do nesvrsishodnog poveavanja termogeneze (hemijska toplotna regulacija).

porast temperature od 10 0C poveava hemijske reakcije za 2-3 puta

Porast tjelesne temperature za 1 0C izazavae povienje energetskog metabolizma za 20-30%

Pojaani promet energetskih materija dovodi do nagomilavanja kiselih metabolita zbog nedovoljne oksigenacije

Razgradnja bjelanevina za 24 sata moe pokazati negativan azotni bilans, a ustanovljen je i gubitak bjelanevina od 300-400gherojsko sredstvo za mravljenje, posebno kod artista i boks

kompenzatorna faza - pojaano znojenje, zajedno sa prelaskom tenosti iz proirenih kapilara kroz otvore na koiProduavanje ili pojaavanje djelovanja egzogene toplote dovodi do pojaane eliminacije vode (dehidratacija)sa hipovolemijom i to plazmatskog dijela krvi, i sa zgunjavanjem krvi (porast hematokrita i hemokoncentracija), dolazi do pojaavanja KVS pojava

Tahikardija se pojaava, hiperventilacija je vea, znojenje je profuzno Kompenzatorni mehanizmi ne mogu vie da odravaju normalnu rektalnu temperaturu, ona postepeno raste i javlja se druga faza prave hipertermije

3. Dekompenzacijaod momenta porasta unutranje temperature Kompenzatorni mehanizmi ne mogu vie da se nose sa hlaenjem organizma, rektalna temperatura raste Kompenzatorni mehanizmi i dalje djeluju, ak veom snagom dugotrajni uinak hipertermije ili veoma visoka vanjska temperatura slabe organizamPoremeaji se ispoljavaju na nivou CNS-a i KVS-a

KLINIKI OBLICI HIPERTERMIJE 1. Hipertermiki kolaps 2. Toplotni udar 3. Sunanica 4. Toplotni grevi 5. Anhidroza 6. Toplotno iscrpljenje

Jaka periferna vazodilatacija, tahikardija, tahipneja, znojenje

Dekompenzacija, poputanje kontrakcije sudova u tjelesnoj jezgri

Nagla hipotenzija (krv se zadrava u sitnim krvnim sudovima, vene kolabirane-prazne)

Rektalna temperatura poviena Koa blijeda i vlana (prije toga bila crvena)

TEAK CIRKULACIJSKI OK

SMRT

Poremeaji CNS-a (glavobolja, zujanje u uima, malaksalost, mrak pred oima, nesvjestica)

Hematoloke promjene (hemokoncentracija, ali zbog gubljenja soli pri jakom znojenju, koncentracija soli u krvi je smanjena.

oteenje funkcije CNS-a, bubrenje modanih stanica zbog desalinizacije, smanjenje obima krvotoka u mozgu

Kardiovaskularni sistem slabi zbog tahikardije, zgunjavanja krvi, nedostatne koronarne cirkulacije zbog hipovolemije i tahikardije (kratka dijastola)

HITNA INTERVENCIJA: nadopuna volumena krvi, ispravljanje deficita elektrolita infuzijom slanih rastvora, davanje kisika, sredstva za jaanje srca i krvotoka

???USPJEH

VANJSKA HIPERTERMIJA

Hipertermijski kolaps

TOPLOTNI UDAR

Poremeeno odavanje toplote(nakon prestanka znojenja)

Nagomilavanje toplote

Visoka vruica

Pregrijavanje

Oteenje mozga

Promjene u mozgu: otok, takasta krvarenja, teke promjene u ganglijama i hipotalamusu

Promjene u drugim organima: jetra, bubrezi, koa

Oteenje TRC zbog upale mozga, infekcije i malarije, kod: loaa, u sredini sa dosta vlage, vojnika (kod mariranja u koloni, zbog slabog strujanja zraka), tunela (izloenih vlanoj toploti i velikom fizikom naporu)

Pireksija iznad 41 st.C : visoke temperature u okolini, nemogunosti isparavanja, slabe cirkulacije zraka, zasienosti zraka vlagom

Klinika slika: pomuenje svijesti, nesvjestica, delirijumi, kloniki grevi, epileptiformni napadi, pospanost, besvjesna stanja sve do duboke kome i smrti.

Puls ubrzan, filiforman; krvni tlak je smanjen, vene kolabirane; disanje je povrno, ubrzano, nepravilno, a javlja periodino ili Cheyne-Stokesovo disanje; rektalna temperatura preko 41 st.C

Terapijski postupak: brzo hlaenje (naroito glave), vjetako disanje, intenzivne reanimacijske mjere za krvotok. Prognoza je dubiozna.

SUNANICA

Izraena hipertermija

Ozraenje (insolatio) toplotnim (infracrvenim) sunanim zracima nezatiene potiljane regije glave

Apsorbirana toplota prodire neposredno do mozga, oteuje modane ovojnice i modane centre, izaziva propustljivost kapilara i krvarenje u mozak.

Zagrijavanje mozga za 1-3 oC vee nego zagrijavanje ostalog tijela, tako da poremeaj moe poeti i prije nego to nastane opa hipertermija.

Simptomi naglo, bolesnik se osjea loe, uzbuen je i nemiran, pritisak u cerebrospinalnom likvoru je povien, zatim nastupaju nesvjestica, vazomotorni kolaps, koma i smrt.

SUNANICA

Toplotni grevi

Pregrijavanje organizma + teak fiziki rad(loai, vatrogasci, rudari, radnici u eljezarama)

Miini grevi

Jako znojenje

Dehidratacaija i desalinizacija

Gubitak NaCL

Hipoosmoza u vaskularnom i ekstravaskularnom prostoru u odnosu na intracelularni prostor

elije piju vodu (bubre)

Bubrenje modanih elija dovodi do pada praga nadraljivosti

TOPLOTNI GREVI

ANHIDROZAzbog uroene aplazije ili hipoplazije znojnih lijezda

Smanjen kapacitet ohlaivanja

Nemogunost znojenja u toploj sredini

Perspiratio insensibilis je nedovoljno pri vioj vanjskoj temperaturi uz fiziki napor

Steena anhidroza se javlja pri nekim konim bolestima koje prati zapuenje izvodnih ljezdanih kanala

LOKALNA HIPERTERMIJA- OPEKOTINE

Temp. od 45 0C naruava funkciju elije a vie od 50 0C koagulira elijske proteine i elija umire

Topli zrak i do 100 0C ne djeluje kao voda od 50 0C Osjetljivost prema toploti u razliitim zonama povrine tijela nije jednakaei dodiri sa toplim predmetima mogu povisiti toleranciju za lokalnu toplotu (kuharice, hemiari)

opekotina najjae djeluje na povrinu koe uinak se naglo smanjuje prema dubljim slojevima

Prodiranje opekotine u dubinu zavisi od trajanja djelovanja toplote, od visine temperature, od medija koji prenosi toplotu (tene i tvrde materije prodiru vie u dubinu)

Teina opeklina ovisi o: a) povrini tijela zahvaenog opeklinom b) dubini opekline c) ivotnoj dobi ozlijeenog d) zdravstvenom stanju osobe prije ozlijeivanja

Opekline remete permeabilnost i izazivaju koagulacijsku nekrozu u dubini oteuju krvne sudove, miie i kosti, hemoliziraju eritrocite

Opekotine I stepenaOpektoine II stepenaOpekotine III stepenaOpekotine IV stepena

Opekotine I stepenatoplotno crvenilo, hiperemija, eritem(combustio erythematosa) oteen epidermis

Opekotine II stepena(combustio bullosa)HISTAMIN djeluju vazodilatatorno nakon 1 sat od opekotine, u krvi raste i do 10 putahistamin djeluje paralitiki na kapilare i pojaava njihovu propustljivost- plazma prolazi kroz kapilarne zidove i nastaju mjehuri

oteen je epidermis i gornji sloj dermisadublji germinativni sloj koe ostaje sauvan ili ne

vezikule i bule ispunjene su tkivnom tekuinom i krvnom plazmomZbog eksudacije epidermis se odljepljuje od podloge (stvaraju se mjehuri koji sadre tenost)3-5 dana, a zatim se tenost resorbira

Opekotine III stepenaelije izgorenog tkiva su unitene i javlja se koagulacijska nekrozaizaziva otvoreni plamen, el.struja, tekui metalkoa je potpuno razorena, tamnoruiaste boje ili pougljenjenanema osjeta boli jer su razorena i osjetna tjeleca u koihospitalizacija

Opekotine IV stepenaKoa i potkono tkivo su ugljenisani

(razorena je koa i dublja tkiva: masno tkivo, miii i kosti)nuna amputacija

ok se javlja ako je dubokom opeklinom zahvaeno vie od 15% povrine kod odraslog, a kod djece vie od 10% 25-30% povrine - teke opekline40-50% povrine - smrtonosne opekline

Klinika slika:a) bol (jaka kod povrnih opeklina)b) ok (unutar 2 dana zbog gubitka kr.plazme,vode,elektrolita, proteina) c) anemija (oteenje i gubitak eritrocita)d) toksemija (zbog infekcije stafilokokom i pseudomonasom)e) krvarenje iz eludca

a) Ope lijeenje:- nadoknaditi izgubljenu krv i poboljati cirkulaciju- infuzije elektrolita i 5% glukoze; transfuzija krvi- visokokalorina dijeta (puno proteina i vitamina)- antibiotici + analgetici- kontrola diureze (trajni urinarni kateter)- kontrola laboratorijskih i biohemijskih vrijednosti krvi i urina

Komplikacije opeklina:

infekcija; toksemijaok; bubrena insuficijencijaoiljne kontraktureogranienost kretnji u zglobovima iznad kojih su oiljcineizvjesnost preivljavanja

OPEKOTINEEpidermalne, dermalne i subdermalne opekline

(ovi slojevi se uoavaju samo hirukim putem)

Opekline sa djeliminim gubitkom koe i opekline sa gubitkom pune debljine koe

Ope pojave pri opekotinama Zavise od stepena opekotine i veliine zahvaene povrine. Prognoza ozbiljna ako je zahvaeno vie od tjelesne povrine

Cilj: sprijeiti nastanak opeklinskog oka

Hipovolemijski ok usljed plazmoreje(36-48 sati)U odraslih 15-20%U djece i starih 10%U djece do 2 god. 5%

PLAZMOREJAGubitak plazme preko opekotina histamin i polipeptidi (kinini) pojaavaju propustljivost kapilaraGubljenje tenosti je ope (i u tkivima i organima koji su udaljeni od mjesta opekotine)sklonost stvaranju edema je opasna zbog mogunosti pojave edema mozga

U prvih 6-12 sati javlja se tzv. rani ok hipovolemija izazvana plazmorejom i ivani podraaji od ogoljenih ivanih zavretaka u opeenoj zoni- glavni inioci koji izazivaju stanje oka

Poslije 48 sati nastaje faza trovanja- intoksikacija

Od raspadnutih tkivnih produkata se stvaraju makromolekularne, polipeptidne i druge toksine materije

Iz opeenih tkiva izolirani su in vitro aktivni enzimi i neurotksini (pored kinina) koji su priznati kao faktori u razvoju bolesti od opekotina

Ubrizgavanjem inhibitora kinina se spreava stvaranje kinina na taj nain se znaajno smanjuje smrtnost u eksper. ivotinja sa dozirano izazvanim opekotinama

Smrt u toku prvih nekoliko danaposlije opekotine zbog oka, toksemije ilibubrene insuficijencije U kasnijoj fazi infekcija moe biti uzrok smrti (ulazak bakterija u organizam)

Patofizioloke promjene u opeklinama

Bubreni poremeajiEndokrinoloke promjeneMetabolike promjene Infekcije

AKLIMATIZACIJA NA TOPLOTU Prilagoavanje na viu temperaturu sredine (adaptacija, aklimatizacija)

Adaptacioni period za zdrave i mlade odrasle osobe iznosi (prema Robinsu) oko sedam dana

Parametri koje Robinson posmatra su sljedei: puls, znojenje, ivani znaci, rektalna temperatura.

Poslije 2-3 sedmice boravka na vioj temperaturi ovjek pokazuje sljedee grube fizioloke promjene prilagoavanja:

1. Poslije 1 sedmice obino prestaju ivane tegobe, kao to su glavobolje, vrtoglavice, gaenje, potitenost (depresija), smanjena radna sposobnost.

2.Puls je ubrzan prve sedmice a zatim postepeno poinje da se uspostavlja normalna frekvencija.

3. Rektalna temperatura je prvih dana u hipertermikoj sredini malo poviena Poslije jedne sedmice rektalna se temperatura vraa na normalu

4. znojenje-vano Kvalitativna adaptacija na znojenje je da organizam tedi so, tako da je koliina soli u znoju smanjena (desetorostruko)luenje aldosterona, koji zadrava natrij na nivou znojnih lijezdaRani poetak znojenja je trea karakteristika pri hipertermikoj aklimatizaciji.

HIPOTERMIJA hypothermia congelatio

OPA HIPOTERMIJAohlaenje organizma (rektalna i ezofagealna- odraavaju temperaturu tjelesne jezgre) ispod 36 0CTemperatura koe je i u normalnim uslovima nekoliko podioka ispod 36 0C

Naini izazivanja hipotermije IMERZIJA - uranjanjem tijela u ledenu vodu - oblaganje tijela vreicama sa ledom - oblaganje tijela sa gumenim cijevima kroz koje tee hladna tenost - puhanjem hladnog zraka preko golog tijela*za ovaj nain izazivanja hipotermije potrebno je nekoliko sati

Faktori koji ubrzavaju hipotermiju 1. Anestezija- otpuljuje reaktivnost TRC 2. Alkohol- slino kao i anestezija 3. Vazodilatatori- izazivaju irenje krvnih sudova 4. Gladovanje, teak tjelesni napor, iscrpljenje 5. Nepokretnost- spreava vee kontrakcije miia a time i proizvodnju toplote

2. Ekstrakorporalna cirkulacija - sistem cijevi kroz koji tee krv je uronjen u ledenu vodu; krv se hladi i vraa se u organizam gdje hladi tkiva dosta velikom brzinom (ukoliko je minutni volumen krvi koja protie kroz sistem dovoljno velik)

PROMJENE PRI HIPOTERMIJI

I FAZA

Disanje: hiperventilacija, tahipneja, pojaana potronja kisika. Potronja kisika raste za 5-6 puta u odnosu na obine potrebe

Kardiovaskularni sistem: maksimalno razdraenje sranog i sudovnih centara uproduenoj modini (od nadraaja iz TRC i osloboenih kateholamina iz sri nadbubrene lijezde).

Krvni pritisak -malo povien (zbog vazodilatacije u tjelesnoj jezgri, to ne doputa da poraste periferni otpor usljed periferne vazokonstrikcijetahikardija, ubrzan i dobro punjen pulsminutni volumen je povean

Centralni nervni sistem: razdraenje CNS, pojaani refleksi, najeene koa , javlja se intenzivna reakcija vegetativnog sistema, prije svega simpatikusa

II FAZA

DEPRESIJA SVIH FUNKCIJA

1. bradikardija 2. bradipneja 3. poliurija, a zatim oligurija i anurija 4. CNS: hiporefleksija, spora pupilarna reakcija 5. metabolizam: inverzija metabolizma 6. promjene u krvi (hematokrit raste, hemokoncentracije, smanjenje tromboc 7. smanjenje luenja hormona kore i sri nadbubrega, te egzokrinih lijezda

III FAZAParalitika faza, smrt nastupa zbog poremeaja u vitalnim centrima produene modine i radu srca

Lokalno djelovanje hladnoe Smrzotine (congelatio)

Congelatio erythematosaCongelatio bullosaCongelatio gangrenosa KRIOTERAPIJA

Preosjetljivost na hladnouPri izlaganju niskim temp. Preko koe (reakcija At-Ag)Quinckeovi edemi (koa bogata histaminom)Akutni edem koe i sluznica, koji se javlja na mjestima rahlog vezivnog tkiva kao to su vjee, usne, podruja zglobova, genitalije, larinks, farinks i jezik.

Edem se reapsorbira nakon nekoliko sati ili nakon 2-3 dana. Najceci uzrok je rana, humoralna reakcija preosjetljivosti (I. oblik reakcije). Najopasniji oblik je Q. edem grkljana koji moe izazvati smrt zbog guenja.