Cambodia Indigenous Youth Association (CIYA)

ស គមយ វុជនជន តិ ើម គតចិកម

តឹិប ំីស -មិថុ ំ២០១៣

ទំី ៣ ខ០៣ចលូ រួម ើកកមស ់ រអបរ់ជន តិ ើម គតចិ កម

និស តិជន តិ ើម គតិចបន រសកិ ភំ ញ

ស គមយវុជនជន តិ ើម គតិចកម ០១

តិ១. និស តិជន តិ ើម គតិចសកិ ភំ ញ.........១

មុនិស តិជន តិ ើម គតិច លកំពុងសកិ ភំ ញ (រូប ព៖ CIYA)

ប់ឧបសគ និង រលំក ើន ើមីចទទួល ន រអប់រខស់ក់ឧតមសកិ ើមបី ញ ពួក ក៏ មនុស ច នចំ ះដឹង ះ និង នសមត ព ច ើ

អី នដូច ឯង រ សនិ ើ ន ទទួល រអប់រដូចមនុស ទូ ។ ង មទិនន័យ វ វ ំ២០១១ របសស់ គមយវុជនជន តិ ើម គតិចកម នឲដឹង

និស តិជន តិ ើម គតិច ល ៤០ ក់ ល នប ប់ រសកិ និង កំពុងបន រសកិ ម វទ លយ័ ទី ងុភំ ញ គឺ គ ើន ទទួល ន រូបករណ ព៍ីអង រ ទទួល ន រូបករណ ព៍ីអង រ

មិន នរ ភិ លដូច ASPECA, Donbosco, CCI, CIYA និងពីសបរស ងៗ និងមួយចំនួនទទួល ន រ

ឧបតមពី រ និង រូបករណ ៍រដ និង ឯកជនផង រ។

ទូ ើង ើញ សសិ ជន តិ ើម គតិចគឺពិ កកង រទទួ

ល ន រូបករណ ព៍ី ជរ ភិលស ប់ ក់ម វទ លយ័ ស ់គឺ យ រលកខណ ត វនិ ស រសកិ ខស ់ ល គ ើនសសិ

ជន តិ ើម គតិចមិន ច កួត ងដ ើមយកនិ ស ះងដ ើមយកនិ ស ះ ន

យ រ ក ជីវ ព និង ពិ ស រអប់ររបសព់ួក ក់

៣. វគបណ ះប លសពីី រសរ រព័ត៌ ន.............៥

៤. រ ទ ីម ណ ជីន តិ ើម គតិច កួយ................................................................៦

៥. បខ័ណ តិ ក់ទងនឹងសទិិដីធីជន តិ ើម គតិច...........................................................៨

៦. តុផលធំ៥ ង លនិស តិ វ ើរស័ចិត...៩

៧. យវុជនជន តិ ើម គតិច នចូលរួមអីខះកង រ ះ ត២០១៣........................................១០

៧. ពនល់កគនឹះ..............................................១២

២. វតិភំ ះ មុំ (តពី ខមុន).........................៣

ទំព័រ

ជន តិ ើម គតិចរង ំរុង ឿង

និង ច រ រ អតស ណ វបធម៌

ណ ីធន នធម តិ និង សទិិ។

ទស នវសិយ័ ស គម៖

០២

រៀបចំពិធី ន ន ណ មីុន ៀបចំកមវធីអីមួយ (រូប ព៖ CIYA)

...មូល ន នក តិ ងំ ក ( មិនសវូប ៀន ៀង ត់ និងកមវធី សកិ មិន ន ក់ប លពីរ )។ ម ងវញ ៀត ើង ើញ រ ផល់ រូបករណ រ៍បស់ គឺមិន នស ប់ រ ក់ ហបូចុកនិង

ស រៈសកិ ើយ ល ះ ក ឲំសសិ ជន តិ ើម គតិចមិឲំសសិ ជន តិ ើម គតិចមិន ចទទួលយក រូបករណ ៍ះ ន ើយ។

ះបី ពីមួយ ំ មួយ ំចំនួន និស តិជន តិ ើម គតិច ន រ ើន ើងក៏ យ ក៏ ើងស ត ើញ ចំនួន ះ ចំនួន បបំផុត ើ ៀប ៀប នឹងចំនួនយវុជនជន តិ ើម គតិច ល នប ប់ ក់

ទី១២។

របសប់នកង រសកិ ទី ងុគឺ រហបូចុកមិនសវូ ន ប់ ន់, រ ើដំ ើរ, ខះលយុចំ យ ើ រសកិ និង ពិ សក ង ក់ មង។

ចំ កបន សុ អ៊ សុ ជន តិ ើម គតិចសយួមកពី តកំពង់

ស ឺនិង និស តិគណ តិវទ

ម រពិ ក លរ់ងនិស តិ ជន តិ ើម គតិច ល នបន រសកិ ម វទ លយ័ ទី ងុភំ ញ និងបុគលកិស គមយវុ

ជនជន តិ ើម គតិច ើញ ប លំករបសព់ួក កង រ សកិ នដូច រចំ យ ំ ើ ក់ , ទឹក, ើង និងើ ក់ , ទឹក, ើង និង

មប រ ំ ក់ ស ប់ ៀន បង់ ចំ ះ អក ល

មិន នអកឧបតម ស រៈសកិើម។

ករណ បីន សុ ស៊ុយ និត ល ជន តិ ងឹមកពី តរតនគិរ ន ើក ើង រ ប លំកបំផុត

របសប់នកង រសកិ ទី ងុគឺ

រហបូចុក មិនសវូ ន ប់ ន់, រ ើដំ ើរ, ខះលយុកង រចំ យ

ើរសកិ , និង ពិ ស ក ង ក់ មង។

ចំ កបន សុ អ៊ សុ ល ជន តិ ើម គតិចសយួ មកពី តកំពង់ស ឺ និង និស តិ ក

គណ តិវទ កលវទ លយ័ភូមិន ភំ ញក៏ នប ញពី រ លំក

ៀង ះ រ យបន ន ឲដឹង យ មិន នអក ឧបតមពី ង យឧបតមពី ង យ ើ ឲ រសកិ របសប់ន ន់ ជួប រ លំក ល ើឲបន វស ចចិត រក រ រ ើលយប់ សនិសខុរបស់មុហ៊ុ

ន ម មផះ។ បន ីគី សុិញ ជន តិកួយមក ពី ត ះក៏ នប ញពី រលំ ក ះ រ ើយបន កី៏ នឲដឹង ប សនិសខុសវុតិ ព និង រ

មិនសវូ លច់ សព់ីទី ងុក៏ ប របសប់នផង រ។ តកងឳ ស ះ សសិ និស តិ ជន តិ ើម គតិចសមូអំ វ វដូច ត ៖ ១.ជូនចំ ះជរ ភិ ល ត រ យកចិតទុក ក់ផល់ ររូបករណ ដ៍លជ់នតិ ើម គតិច យកំណ ត់ពីកូ ចំនួនល វផលក់ង១ ំៗ ើយ រូបករណ ៍

សមូ ជួយបូករួម ងំ ត រ ក់ រហបូចុក ស រៈ រសកិ រ ៀន និង ើដំ ើរ ើម ។។ល។ ២. ជូនចំ ះអង រសងមសុីវល ើ ង ត ើរអប់រទូ និង ប ម រ ំ ងំធន នថវ និងស រៈស

ប់ រអប់រដលជ់ន តិ ើម គតិច។ ៣. ជូនចំ ះអក នលទ ព ល ជន តិ រ ឬបរ ស ល នស នចិត

ចង់ជួយ ករ កកង រជំរុញ រអប់ររបស់ជន តិ ើម គ តិច។៤.៤. ចុង យជូនដលឪ់ពុក យ មីង និង មីជន តិ ើម គតិចខនឯង វ ើ ង ខិតខំ ងឹ ងជួយខនឯង ើម ីចទទួល រអប់រខង់ខស់ កងសងម។

តពីទំព័រ១

មុនិស តិថតរូប នុស វរយ៍មួយ កបណ តិ ម៉ុង (រូប ព CIYA)

០៣

...តពី ខមុន វតភិំ ះ មុំទីស របូ ើកំពូលភំ ះ មុំ

... ើម វតិរបសអ់ក កងដំ ើរឿង ងរបសប់ងបនជន តិ ពង ើង ល នភូមិកំ ើត ម រ ើងភំ ះដ៏យ រូលង់មក ើយ ះ នឲដឹង រ រពបូ ចំ ះ រ ះុផំ ះ វ នជីដូ

នជី របស់ត់ រព ើ ើង ើនតំណ មនុស មក ើយ។ើនតំណ មនុស មក ើយ។ ចំ ក

ឯ ះ «អក ភំ ះ មុំ» វញ ើប នឹង នដឹង និង នឮកងរង

ចុងទសវត ៥ំ០ មរយៈបងបន ជន តិ រ ល នមករស់ និង ប ើរ រ ម ជីរ ភិ ល ត ះ កង ល ល ះ

ច កម ើង នច កម ើង ន និងកំពុងព ងឹ នូវ ះ ជ លន យរបស ់ស ចឪ ើងសំ អភិវឌ ភូមិ គឦ ន។

ប់ ងំពីចុងទសវត ៥០ រហតូ មកដលប់ចបន ះ រូបសំ ករបស ់អក ភំ ះ មុំ និងខម ល សនៈរបសអ់ក ើងគង់ វ ន រូប ព និង សប់រទីក ង

ញកឹញយដង យ័ យចំណ ង់ ចំណ លចិត ឬ រមូលមតិ របសប់ង

បន ពលរដ ល ន ើមកំ ើត ជន តិពង កងសម័យ ល កនងមក ើយ លងឹរបស់ រ ះុផំ ឬអក ភំ ះ មុំ ះពុំ ន់ ន សទិី ឬប ើត រូបសំ ន

លកណ ៈដូចមនុស ះ គឺ ន យកដុំថមក ើដំ ង ប៉ុ ះ។ ។ [...] រ រពបូ ចំ ះអក ក៏ដូច រ រក ខម សនៈរបសអ់ក វ នលបុបំ ត់ និង ះបង់ ល ងំ ងុកងរបត់ វតិ មួយ ល សកម ើង ពិ ស តមណ លគិរ វ នរបប រ ហ

ម ប ប់ ងំ ងុ ើមទសវត ំំ ៧០ ើយ ពលរដក៏ដូច

ម រី ភិ ល ងំអស ់ ងំបងបន ជន តិ ើម គតិច ក៏ដូច ពលរដ រទូ វ នពួក រ ហម ើអំ ចជ ស ប ញឲ ញពីទី ះឲ រស់ កុ ះ ក យពីទីក ងអក គង់ ល នអក ើល អី ើយល នអក ើល អី ើយ។ យបងបន ើង នសុំបួងសងួ

អំ វ វឲ លងឹអក មកគង់

ើភំ សនៈ ើមរបស់ កវញ រង ទំសវត ំ៨០ យពី រដួលរលំរបប រ ហម។

« គ ះុផំ ឬ ភំ ះ មុំ» ះ វ នរ ភិ លកម ើនរបប

មក ើយ ត់ទុកភំ និងបរណ ើង ភំ ះ ទីក ងស របូ ស ប់បងបន ពលរដ ល ន ើមកំ ើត ជន តិ ើមពង និងជន តិ រដ ៀត លមករស់ ើទឹក

ដី ទីម រម ះ។ដី ទីម រម ះ។ រគួរឲ ក យ ើ ះបី រ ភិ ល ន ស ផវ រ

ភំ ះ តនភ័ណ វបធម៌ តិ ង ក៏ យ ដីបរណ រពបូ

មួយចំនួន វ ន ត់បង់ យ រ បុគលមួយចំនួន នរុក ន យ ខុសច ប់។ ះ ង ក៏ យយ រ ភិ ល នទប់ ត់

ប ន់ យ នប ើត គណ ៈកម រ ង់ រក និងអភិវឌន៍ភំ ះ មុំ។

ះបី ស តិកងស ពរ ភបំ នខះមនសិ ប ក៏ យ ក៏

ភំ ះ មុំ ល ទីស របូ មួយគត់របស់ ើង នសតិ គង់វង និង តសនឹង បដណ ប់ ើ ដីចំនួន ង១០០ហកិ ស ប់ទុក ឲបងបនកូន របស់ ើង ន ើញ និង រពបូ រហតូ ៀង ។ញ និង រពបូ រហតូ ៀង ។ ភំ ះ មុំ វ ន ស ផវ រ ស ប់ ររក ទុកទឹកដីភំ ះ តនភ័ណ តិរបសក់ម លពី ទី ២៣ មក ំ២០០៤ យពី នចំ ររបសស់ ច យករដមចីុះ ទី ១៤ មក ំ២០០៤ ើមរីក ទុក «ភំ ះ មុំ» របស ់

បងបនជន តិ ើម គតិច។ បងបនជន តិ ើម គតិច។

០៤

គ ះុផំ ឬភំ ះ មុំ និងជំ ឿរបសប់ងបនជន តិ ើម គតិចពូនង

វតិ ម ឿង ងនិ ន

របសក់ូន មុំ។ ថីតតិ កំណ ត់ រ ក់ប ញ នូវស ព ប់រហស័ យពី ររក ជំនូន ប់ក៏ពិត ន រយៈ លពី សដីណ ងឹរហតូដល់ ៀប រ គឺ រយៈ លមួយដ៏យរូ ស់ចដល ់ជិត ឬ ងមួយ ឯំ ះ ះ ប រ លកូនក ះ និងឪ

ពុក យកូនក ះ មំកជូនពុក យកូនក ះ មំកជូន ងកូន មុំ ះ ក៏សទុ របស់នត សស់ ប់សងម ររបសជ់ន តពូនង លប រ ងំ ះ នដូច បី ក ង

ស ប់បឺត និង ឿអល រដ ៀត លរបសរ់បរ ងំអស់ះពិ កនឹងរក ន សក់ងរយៈកនឹងរក ន សក់ងរយៈ ល ប់ៗ ។

នត ខ យ.....

០៥

វគបណ ះប លសពីមីលូ ន ះឹសរ រពត័៌ន

សិ មមកពីតំ ង ត ងំ៨ (រូប ពៈ CIYA)

យ ន រឧបតមពីមូលនិធី ក យ (McKnight) និង ចប៊ ស (HBS) ស គមយវុជនជន តិ ើម គតិចកម (CIYA) ន ើក

វគបណ ះប លមួយ នរយៈ ល ពីរ សពីី រសរ រព័ត៌ ន និង ព ងឹសមត ពអក តសហគមន៍ជន តិ ើម គតិចមកពី៨ តន៍ជន តិ ើម គតិចមកពី៨ ត

រ ល ស័ គមយ វុជនជន តិ ើម គតិចកម ។ វគបណ ះ

ប ល ះ ើ ើង ទី ៨-៩ មិថុ ២០១៣ យ នអកចូលរួម ចំនួន៩ ក់ ល មុអក ត សហគមន៍មកពី ត កំពង់ធំ, កំពង់ស ឺ,, សងឹ ង, ះវ រ, ះ, រតនគិរ និងមណ លគិរ។ លបំណ ងចំបង រ ើកវគ បណ ះប ល ះគឺ ើមពី ងឹជំ ញមូល ន ះឹកង រសរ រព័ត៌នដល់មុ យ រព័ត៌ ន ក់ ត លសុី នប ើត ើងកង ល

បំណ ង ើមីករ ក, មូលព័ត៌ ន ឬប ងៗ ល ើត ន មសហគមន៍មសហគមន៍ ពិ សសហ

គមន៍ជន តិ ើម គតិចឲអក ង

នដឹង និងជួយផពផ យបនប ងំ ះ ម ព័នផពផ យ

ផ យ ងៗ ម ច ើ ន។ ក រម ម ម កីមវធីទំ ក់ ទំនង និង បណ ះប ល កង វគ ះ នឲដឹង វគបណ ះប ល ះគឺ កមួយ រចូលរួមជំ រុញ រអភិវឌវសយ័ រព័ត៌ ន និង រ ព រប ញមតិ កម

។ ក នប ម រ យវុជនពិត នតួ ទីសំន់ សក់ងនតួ ទីសំន់ សក់ង រ

ជួយផពផ យព័ត៌ ន យ រព័ត៌ នពីអី ល ើត ើងពិត កង

សងមរបសព់ួក ពិ ស

សហគ មន៍ លពួករស់ ។ ដូច ះ ស គមយវុជនជន តិ ើម គតិច កម នចង ង មុអក ត សហគមន៍ ល យវុជនជន តិ ើម គ តិច ើមឲីពួក ះ យ រ ព័ត៌ ន និង ះចង ង ព័ត៌ ន

អំពីករណ ីរ ភបំ ន ងៗ ល ើត ើង កងតំបន់របសព់ួកើត ើង កងតំបន់របសព់ួក ើមបី ញ ដលស់ងម ង និង ន រក រ ើរតស៊ូមតិ កប យ សទិ ព។

យវុជន ំសំ ង ជន តិពងមក ពី តសងឹ ង ល អកចូលរួម ក់ នឲដឹង វគបណ ះប ល ះពិត ន រៈសំន់ ស ់

ស ប់អកចូលរួម យ រវគ ះ នផលជ់ំ ញមូល នស ប់ អក ប់សរ រព័ត៌ នដំបូង ល ច

អនុវត នកង រសរ រពីអីអនុវត នកង រសរ រពីអី ល ន ើត ើង តំបន់របសព់ួក ។

ះបី ើងស ត ើញ វគ ះ នរយៈ លខីក៏ពិត ន ន

ផលន់ូវ ៀនលៗ ើន រួម ងំជួយ ព ងឹតួ ទី និង មសលីធម៌របស ់អកសរ រព័ត៌ ន ល នវ ជីវៈ និង ខំះៗ ពីច ប់ ល ក់ទងនឹង រ រសរ រព័ត៌ ន។

សកម ព កងវគបណ ះប ល (រូប ព៖ CIYA)

០៦

រ ទ ីម ណ ជីន តិ ើម គតិចកួយ

សកម ស ត ើញ ជន ន ើវធី ងៗ

កង រ ទ ីងំទឹក ប និង ទឹក ើយកង ះ រ ើញ នឧបករណ ៍ ើនស ប់ រ ទ វ នប ើត ើង មតំ

បន់ខុសៗ ។ យ កសហគមន៍ជន តិ ើម គតិចកួយ ឃុំ រ កុ ង នជ័យ ត ះវ រ ន ណ ី

ទំ ៀមទ ប់ ទ មីួយ បលស ងឲ ើញពីគុណ ត រ តិបតិ រ រ ំ ដល់ រព មុខរបរ និងជីវតរុក តិ សត ពិ សពិ ស ជួយរក រ រ រប

ប ល ស តុ លប៉ះ ល ់ដល់ររស់ របសម់នុស ។ ើនិ យពីជន តិ ើម គតិច

សកម ស ត ើញនទំ ៀមទ ប់ ណ ី ក់ ល ងំរបររកសុី ងំជំ ឿ

ស និង ររស់ ល គ ើន

ជន តិ ើម គតិចពឹង កនិងយ័ផល យធន នធម តិ

ពិ ស ើ ើ និង ើច រវល ជុំលកណ ៈ ណ ីបរ ញស់ត ះ ប ើ និង ទ ើម លស ងឲ ើញពីគុណ ត ៀងខៗន។ កង ខ ះ ើងសមូ ើកយក ណ មីួយរបសជ់ន តិ ើម គតិច

កួយមកប ញឲដឹងពី រ តិបតិ រ ទ ម ណ ។ី រ ទ រីបសជ់ន តិ ើម គតិច

កួយ ន ើនរ ៀប ប៉ុ ើងសមូ ើកយក មួយវធី ប៉ុ ះមក

ប ញជូនគឺប ញជូនគឺ របំពុល ី យ ើ សមករុក តិ។ សមករុក តិ ល យកមក ើរបំពុល ះ ន ះ

ើម ើើង និង ន ើម ើ ើន ៀត ល យក បំពុល

ដូច ចម៍រ ើម។ ដំ ក់ លមុខ ន ដល់ រចុះ ទ ីនដូចត ៖ទ ីនដូចត ៖

មុននឹង បំពុល ី សទ់ំុភូមិ ឬ អកដឹក ភំូមិ ន ះ កងភូមិើមមីក ជុំកំណ ត់ ល និង

ក ង ល ំច់ វ កដមុន នឹង បំពុល។ ចំ ះក ងបំពុល

នជ ើស ើនក ងដូច អូរ, សងឹ, ងំ ឬបឹង ល នទឹក នឹងមិនសវូហរូ ងំ។នឹងមិនសវូហរូ ងំ។ ប ប់ពី ន កំណ ត់ ទីក ង ក ងំ ទី ងំ ល ន ើម ើើង រូច ើយសហគមន៍ ំ ើដំ ើរួម យ នស រៈ

ដូច ង អ តុ ក ើ ក ក រុង បំិត មុង និងស រៈ ំច់ ងៗ ៀត។

ើម ើើងគឺ ៀង ើម អងត់ រ ន់ នសកឹ និង សមក

ខុស បនិច ើចង់ឲ យ លួ ចំ គំឺ ល់ ប់ សមក ើល មុនសនិ ើ ើញ ញជ័រ ហមគឺើម ើើង។

១. រ ជុំ កងភូមិ ើមកីំណ ត់ទី ងំ និង ល

២. រ ប់ ើើង

សកម ព សសមក ើើងស ប់ របំពុល ី(រូប ព៖ CIYA)

០៧

ើម ះគឺ ន តកិម មួយ ក ស់ើប៉ះក ង ើយ រ ក ក ដូច ើងអ ងឹ រ។

ដូច ះ ល យក ឬ ស វ យត័កុំឲប៉ះ ក។ រ ប់ ើម ើើង គឺ វ ប់ ើម ល

លម ច ស ន មឹប៉ុនក ឬក ើងើង ។ សុៗ ន តួ ទី អក ើរ ប់ ើយ រៗ អក ើរ ជ ន មូល ើ ើង ល សុៗ ប់

យកមកគរទុកស ប់យកសមកទុក បំពុល ។ី ចំ ក ស់ៗ ពួក ត់ ប់ គូ សសមក ើើង

នឹង បំិត ក់ លចង ប់នឹង ើម ើរួច ើយ ញ មកៗ រហតូើរួច ើយ ញ មកៗ រហតូ

ល់ដល់ ច់រងពិ ក ស ើបឈ ប់។

យពីសហគមន៍ ន ក ប់ រីួច ពួក ត់ ន មូល ីងំអស ់ ើមីក ម ចំ កៗ ល ីស់ៗ នតួ ទី ង ក ី ើៗ ប៉ុនៗ ះ អកខះ មិន នជួយ ប់ កី៏ យ ពួក ន ជួយស លកងដំ ើរ រ ះ រដូច អក សំររដូច អក សំរ អក កំ ង និង

អករកប ើម។

គ. រក ននូវ រ ពម និងគុណ ពទឹកកង រ ទបន ះ រ

បំពុល ម ើើង មិន ច ើឲ ឈី ប់ពង ឬ ប់ ីងំដូច ើ

ឧបករណ ឆ៍ក់ ី ើយឥទិពល របស ក់៏មិនយរូ រ មិនយរូប៉ុ នទឹក នឹង យដូច ើម។ឃ.ឃ. រក នគុណ ព ី នន័យ

ីល ើងបំពុលមិនប៉ះ ល ់ដលអ់កបរ គ ។

១. រក ននូវវបធម៌ ករ ក រង ជនកងសហគមន៍ខន និងអក

ជិត ង ល និច ល ល សហគមន៍មួយ នគ ង

ទក ង មួយ ពួក ង ប់ដលស់ហគមន៍ជិត ង ើម ី

ទ ងំអស់។ ះសរ ប ក់ឲ ើញពី រប ក់ឲ ើញពី រ មិនគិត ផល

ជន៍ លខ់ន ល នដល ់រ ត់បង់ទឹកដី ក ក់ មគ ី

រហតូ ត់បង់អតស នជន តិ របសខ់ន ើយ។ ២. រក ននូវចំណ ង មគី ព រងសហគមន៍ ងកងនិង ង កង រជួយ វញ មក ល ន សន ឬទុកធុរៈអីមួយ។

រ ទ ប ណ ីះគួរ វ នទទួល លន់ិង ើកត ើង

យរដអំ ចអំពី រសំន់ ះ ជួយរក ទំ ក់ទំនងរង ីនិងទឹក យមិន នប៉ះ លគ់ុណ ពទឹក

និងពូជ ី ើយ។ ើយសកម ព របសស់ហគមន៍ ៀត តក៏ប ក់ ឲ ើញពីតឲ ើញពីត ល ត់ មិន ន កង រ មគី រង ជន កងភូមិ ងំពី រ ប់ ើម បំពុល រីហតូ

ដលប់ ប់។ ើសពី ះក៏ ប ញ ពី រចូលរួម ប់ស ស ព យ រយល់ម មុននិង រជួយ ងំពីដំបូង ះ៉៕

ទី១៖ មុនដំបូង ល ដល ់ក ងអូរ (អនង់) រៗ ប់ ើម ើ ះ ឬសរំះ ើមីង ក់មុង ឬសំ ញ ់ ង ើ និង ង ម អនង់ ល

ប ងុនឹងបំពុល ើយអងយ ំប់ ី ល ពុល ច់។

ទី២៖ទី២៖ សុៗ ប់ ើមយក ើើង ល ន ស ក់កង រុង អូស វ ត់ ច់ ើមឲី ើើង ញ តិពុល ល ១ ង

ទ នំឹង ញ តិជ័រ។ លះុ យ មក ល ១ ង ២ ង ជ័រ ើើង ន ប់ ើម តិកម មួយទឹកមួយទឹក ល ើឲ តីូចៗ ដូច ចី ឆីញ ី ះ ី ញ ់និង តីូចៗ ងៗ ៀត ប់នឹង តិកម

ពុលមុន ។ ស ប់ ធីៗំ ដូច ីអ ង ី រ ីងំ និង ី ទ ធំៗ ង ៀតលះុ ំ ល២ ៣ ង ើបពុល ើយ ើន ប តខន ម ងំប តខន ម ងំ ើយ ីធំៗ ខះតលចូលរន ើក៏ ន។

៣. វធី របំពុលនឹង ើើង

ទី៤. សលិ ៈ រ ករ ក ី

គុណ ត របំពុល ីមលកណ ៈ ណ ី

០៨

បខ័ណ ចប់ តិ ក់ទងនឹងសទិិ ើដីធីរបសជ់ន តិ ើម គតិច

...តពី ខមុន

២. កមសទិដិសីមហូ ព កម

រូប ពតំ ង(AIPP)

០៩

ើចំ ត់ ក់ ដី រណ ៈរបសរ់ដ ល កមវតទទួល ននូវ រ រ រ

ពិ ស។

បំ ញ តពកិចបង់ពន ងៗ ើក ង នអនុ ត មជំពូកទី៣

ច ប់ ះ។ រអនុ ត ះមិន ច យ កមសទិិភណ កិ ជន៍

ដលអ់ក ន់ ប់ ព ងំ ះ ន ើយ។ ពសមតិ រណ ៈរបសរ់ដ ល ត់បង់ផល ជន៍ រណ ៈ ច វ ត់ប ល ពសមតិ ឯកជនរបស ់រដ មរយៈច ប់អនុប គ។

នត ខ យ...

តុផលធំ៥ ង លនិស តិ វើរស័ចិត

មុយវុជនយវុ រជន តិ ើម គតិចចូលរួម រ រស័ចិត មួយ UN (រូប ព៖ CIYA)

ពីមួយ មួយ នមនុស ើន ស់លកំពុង ងរក រ រ ើ

។ ពិ ស ះ ើញ ន មុ មនុស រក រ រ ើ យពុំចង់ នក់ ឬ ក់ឈ លសមូីបនិចក៏ ន ើន រ។ ះបី ប ើរ រ មអង រមិនរក ក់ចំ ញ និង

អង រសបរសធម៌ក៏ យអង រសបរសធម៌ក៏ យ ក៏អក ងំ ះ វ ចូល រ រស័ចិត ដំបូង

ផង រ ះបី អក នជំ ញក៏

យ។ យ ក រ រស័ចិត យផលឲ់អកទទួល ននូវ រអភិ

វឌសមត នសមូពីួកនិស តិ នក តិសកិ ន់ខសក់៏ យ។

ទី១-ដំ ក់ ល តរក រ រ ើ៖ ល មួយស ប់ ើរ ស ់

បរខនឯង មួយអកដ ។ ដូ ះ ក អកគួរពិ រ ើល ើគួរ យក ជន៍ពី រប ើរះ ឬក៏អត់។

អក ងរក រ រ ងំ យគួរ ប់ យកឳ ស ះ ើមបីទពិ ធន៍ខន ឯងឲ នលកណ ៈម ញកឹនឹង ររ យខនឯង ឬ មួយអកដ ។ ក៏

ល ល វ ើរដកពិ ធន៍ ល នលកណ ៈអវជ ន និង រផលន់ូវតុល ពត រ រ ន ៀតផង។ន ៀតផង។

ទី២- រប ើត ព័នប ញ មុ រ រ៖ ល ះនឹងប មឲអក ន់ ើញច សន់ិង ើនចំ ះ

ក រ រ ងៗ ។ ទី៣- ន ពធម របសស់ងម៖

ល មួយ នឲអក ន រ ជួបជុំ រ រ កងសងម មួយនឹងមុមនុស ថី មិតថី កប យស នុពល ព និង ច ត់បនយ ននូវ ពឯ នផង រ។

ទី៤-ជំ ញថី៖ អក ចនឹង វ ន ត វឲ នជំ ញពិ សអីមួយ

ស ប់ក តិ ព័ន ប់ ង ឬគំ ង អីមួយ។ ទី៥-បំ ញនូវ ពខះច ះ ឬ ព ខះ ត កង វតិរូបខន៖ ះ ល

១០

...មួយ ើល ើញវ នលកណ ៈកប យស នុពលកង របំ ញ

នូវ វតិរូបស បខន មួយនឹងជំ ញ ឬបទពិ ធន៍ ច ះ លខនឯង នខះ តកនងមក មួយនឹងមុខជំ ញថីៗ ៀត។

ស ត ើញប អង រ ច មនុស មក ើរ មួយនឹង

ជំ ញ ងៗ ។ រ រស័ចិត ទ រ រលះបង់ ល របស ់

ខនឥត ជន៍ ើន និងមិន នរច សម័ន មឹ វ ើយ។ ះ ើម ក ប៉ូល វូតដ ត ល នអង រសបរសធម៌រសបរសធម៌ ស៊ូ ើ នអះ ង ះ។

ដំបូង ម។ លខះពួក ក៏ ល វ រជួយ ំ ើយស ប់ រ ើ

ដំ ើរ ន់តំបន់ ច់ លដូច រ យ យ ើ រ ទឹក

ឬ សជៈ ើម។ ើង ឿ ក ះអង រ ល ចជួយ ះ យឲ មុ រ រស័ចិតរបស ់

អក ន ឲ អក ើ។អក ន ឲ អក ើ។ ក ប៉ូ វូតដត នប ម ៖«សមូ ីប អក ប់ ង កង មុ

ហ៊ុនជំ ញ ះក៏ ប់ ើម ញពី ររនិង រទទួលខុស វ ញពី រ រ ស័ចិត ះ រ»។

រ ះ ត តិ សកល យ រ និងយតុិធម៌ ដំ ើរ រមួយកង

ចំ មដំ ើរ រ ើន លទិ ធិប យ កង សនីមួយ ទៗូ ំ

ងពិភព ក។ រ ះ ត ស ង ឲ ើញពី ឆនៈរបស់ ពលរដ ល ំអកដឹក ំ លខន ញចិត ពិ សស ងឲ ើញពិ សស ងឲ ើញ ពីអំ ច

របស់ ពលរដ ល ើមនិយម ន័យ ធិប យ គឺអំ ចសតិើ ពលរដ ើយអកដឹក ំ ន់ អកប ើឲ ពលរដ មឆនៈ

របស់ ពលរដ គ ើន ប៉ុ ះ។ ង មិញ ើ ើង កមក ើល ពី វតិ រ ះ ត តិ សកពី វតិ រ ះ ត តិ សកល យ រនិងយតុិធម៌វញ កង សកម គឺ ើង ើប ទទួលឥទិពលពី ស ក ងលចិ ើមទស វត ៩០ ប៉ុ ះ គឺដំបូង ១ំ៩៩៣ ល នគណ បក ើនចូលរួម កួតង ើមឲី ពលរដ ះ ត ំ។។ ងំពី ះ សកម នឆង រ ះ ត៤ ណ តិរួចមក ើយ គឺ

ំ១៩៩៣, ១៩៩៨, ២០០៣ និង ២០០៨ ើយ ំ២០១៣ កក ទី២៨ ងមុន ះ ះ ត តិ ណ តិទី៥ សកម ល ជនទូ ងំ ស កំពុង ទនឹង

រង់ ំ ះ ត ក៏ដូច គណ បក ន យ ងំអស ក់ំពុង ខិតខំ ស ះ តស ះ ត មតំបន់ ទូ ងំ ស។

ចំ កឯយវុជន ងំអសក់៏កំពុង ៀមខនរួច ច ើមី ចូលរួម រ ះ ត តិ ះ រ កង ះ មុ

យវុជនជន តិ ើម គតិច លកំពុងបន រសកិ ទី ងុភំ ញ ក៏មិន ខុសអីពីយជុន ររ លពួក យល ់ន់ ច សព់ីត រ ចូលរួម ះ ត ះត ះ យពួក នចូល រួម ម

រយៈ រ ក់ កស័ចិតកង ើអក

ក ប៉ូល វូតដ តបន ៖« រ ប់ ង និង រ ស់ឿន កង ក រ រស័ចិត ម រឲ នវធី ើនស ប់ មុ ណ ជិកម ។

សនិ ើមុ រ រស័ចិតមិន ញ ញចិតជំ ញ ប់ ង ះ ពួក ចទទួលយក រ រ ប ម ន។ន។ រចង់ ននូវជំ ញ មួយ ះមិន ន រ យ លួ ើយ

។ រ រស័ចិត វ ររ ៀប ប់ ងកង ពទន់ភន់ និង នលកណ ៈ

ទូ យ» ។ សនិ ើរ រស័ចិត ះ ក់ ព័ននឹង រចំ យ ើ ើដំ ើរ ះ វ ក់ទងនឹង រ លយ័ក ល

យវុជនជន តិ ើម គតិច នចូលរួមអីខះកង រ ះ ត២០១៣ ះ

ដក ង់ពី តភំ ញប៉ុស ញផយ សុ ទី១០ ឧស ំ២០១៣

ស ត រ ះ ត ម ររ លយ័ភូមិឃុំរបស់ ៀង ៗខន។

ន ហុិន ជន តិ ងឹ ន កុកំ ើត តរតនគិរ និង

និស តិ កលវទលយ័ តិ ប់ ង(NUM) ក ព័ត៌ នវទ និងអករ អង់ ស វទ នសហ តិ

បតិ រអនរ តិ(CICI) នប ញពី រយល់ ើញជុំវញ រ ះ ត ងមុខ ៖ងមុខ ៖ «យវុជនជន តិ ើម គ

តិច ងំអសក់៏ ន តពកិចដូចយវុជន រ រកង រ ះ តឲ ន យ ុប់ពី១៨ ំ ើង »។ ើយ ហុិន

ក៏ នប ញពី រៈ ជន៍ រ ចូលរួម ះ ត ើមចីូលរួមកង រ ើស សអកតំ ងដ៏ល ក់និង ើម ីអភិវឌ ស តិផង រ។អភិវឌ ស តិផង រ។ ហុិន ក៏ ន ប់ បននឹង ចូលរួម ះ ត ើយ ើអកស័ចិត ស ត រណ ៍ ះ ត ើម ៀីនសូពីដំ ើ

រ រ ះ ត និង ើមជីួយ ើល និង ជួយ យ រពី ន ព ះ ត ផង រ។

ន ន កុកំ ើត ត ះកំពុង សកិ ភំ ញ ក វទ កសកិម និងអភិវឌន៍ជនបទ

កលវទលយ័ មរៈ នស ង ពី រយល់ ើញជុំវញ រ ះ ត តិ ងមុខ ៖ « រ ះ ត ើស សអកដឹក ដំូច រ ើស ស

រអ ងឹ ររអ ងឹ រ ដូច ះ ើង វ ះ ត ើមឲី ស តិ

នរ ៀប ៀបរយ និង រអភិវឌ»។ ើយយវុតី នបន ៀត រ ះ ត ន រៈសំន់ សដ់ល់ ស តិ ពិ សស ប់ ីជន ជន តិ ើម គតិច។

របស់ ក ះ រ ើរតួ ទីស ំន់កង រពនល ់និង ផពផ យពី

ដំ ើរ រ ះ តដលប់ងបនជន តិ ើម គតិច ើមឲីពួក ត់ស ច ចិត ន មឹ វកង រ ើស សអកតំងរបសខ់នស ប់ រអភិវឌសហ

គមន៍របសព់ួក ។ ស ប់ រ ះ ត ណ ត ិទី៥ ះ កស ត ើញ ន យវុជនជន តិ ើម គតិច ើន ន ក់ ក ើសុំកង រ ើអក

ស ត រស័ចិត កងដំ ើរ រ ះ ត ងមុខ ះ។ ះ នន័យ

ពួក ន់ យលព់ី រៈ ជន៍រចូលរួម។រចូលរួម។ ក ន ំើ ដល ់ពលរដ ពិ សជន តិ ើម

គតិច ល ប់ យុ ះ ត វ ះ ត ះ ល សំន់

ល ពលរដស ច គ ស របសខ់ន មរយៈ រ ើស សអក ដឹក ំ លខន ញចិត និង ច ជួយអភិវឌភូមិជួយអភិវឌភូមិ ឃុំ ស តិឲ រកច ើន និង ន រ ព។

ស គមយវុជនជន តិ ើម គតិច កម បចបនក៏កំពុង អនុវតគ ង មួយសពីី« ងំអស់ ើមបី ើន រចូលរួមរបសជ់ន តិ ើម គតិចកងដំើរ រ ះ ត តិ ២ំ០១៣» លគ ង ះ ើ ើតចំនួន៤

ដូច ត កំពង់ស ឺ ះវ រ រតនគិរ និងនិង មណ លគិរ។ ក នុន សគុ ល ម សី បស លគ ង ះនឲដឹង ជន តិ ើម គតិចក៏

ពលរដ ររ ដូ ះពួក ត់ក៏ វ ន តពកិចកង រចូលរួម ះ ត ះ រ ើយ ក នឲដឹង គ ង

១១

មតិ បល់ងំ យ ល ន ើក ើង ទី ះ រៀប ៀង លរ់បសអ់កនិពនសទុ ធ និងមិន នឆះប ងំ

ពីទស នៈរបស់សជ់ំនួយអស់ ើយ។The opinions expressed herein are those of the authors and do not necessary

reect the views of all donors.

កនុន សគុ ម សី បស លគ ង ះ ត (រូប ព៖ CIYA)

១២

ពនល់ក ក់ទងនឹងជន តិ ើម គតិចដក ង់ពី លន យសពីី រចុះប ដីី និងសទិិ ើ សដ់ីសហគមន៍ជន តិ ើម គតិច កម

ឧបតម រ ះពុម យ៖

មូលនិធី ក យ មូលនិធិ ហុិនរចបូល HBS