256 987 57 75 2 · 2018-09-11 · • Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır. • Akıl...

UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ.

Öğreten Etkinlikler

Kavram Haritaları

Ünite Tekrar Testleri

Yazılıya Hazırlık

Rehberlik Bölümü

Dönem Tarama Testleri

Perforaj

Kavram Sözlüğü

ONLİNE“eğitimde yayındenizi online”

ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ

KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK

ÖRNEK KİTAP TALEBİ

MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU

www.ydakillitahta.com

ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL-DURUNUZ.

SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE İNDİREBİLİRSİNİZ.

İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORM-LARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANA-BİLİRSİNİZ.İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ.

YAYIN DENİZİ TEK

VİDEO ÇÖZÜM

UYGULAMASI

İNDİR

ÖZELLİKLER

TÜRK DİLİVE

EDEBİYATI

9

• Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır.

• Akıl ve mantık yürütmenizi kolaylaştıracaktır.

• Düşünme becerinizi geliştirecektir.

• Her seviyedeki öğrenciye hitap eden bu soru bankası eksiklerinizi görmenizde de size kaynak olacaktır.

• Bazı soruların farklı formatlarının üst üste sorulmasıyla konuları daha iyi öğrenmenizi, kavramanızı ve pekiştirmenizi sağlayacaktır.

• Seviyenizi belirlerken size yol gösterecektir.

BU KİTAP BANA NE KAZANDIRIR?

• Testler konu başlıkları ve kazanımlar dikkate alınarak oluşturulmuştur.

• Her test kendi içerisinde öğrenme sırası dikkate alınarak hazırlanmıştır.

• Üniteler konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kavram haritası ve kavram sözlüğü ile desteklenmiştir.

• Öğrencinin kitaptan tam verim sağlayabilmesi için rehberlik bölümü eklenmiştir.

• Öğrencilerimizin soruları çözerken nerede takıldıklarını tespit edebilmeleri için konuya ait her tip soru çeşidine yer verilmiştir.

• Algı ve yorum gücünü ölçen sorular vardır.

• Algıda seçicilik – karar verme – yorumlama gibi bilişsel beceriler etkinliklerle desteklenmiştir.

• Yazılıya hazırlık bölümü ile klasik tarzdaki sorulara da yer verilmiştir.

• Kavram haritaları ve kavramlar bölümüyle konular genel hatlarıyla ele alınmış, öğrencilerin bilinçli bir şekilde test çözmeleri sağlanmıştır.

• Ünite tekrar testleri ile konuların bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.

• I. ve II. Dönem Tekrar Testleri eklenmiştir.

• Tamamı video çözümlüdür.

KİTAP İÇERİĞİ

SAYFA SAYISI

SORU SAYISI

ETKİNLİK SAYISI

TEST SAYISI

TARAMA TESTİ

256 987 57 275

Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca Yazma Alanı


ÇALIŞMA PLANI YAPALIM!Çalı

şma Planı Yaparken Bu Soruları Dikkate Alınız!

Hangi ders, hangi gün?

Konu öğrenme ve tekrar ne zaman?

Soru çözümü ve ödevler ne zaman?

Deneme Sınavları ne zaman?

Aksayan çalışmalar hangi gün ve ne zaman çalışılmalı?Ders dışı hangi etkinlikler ne zaman yapılmalı?

Tatil günü hangi gün?

EVDE ETKİN ÇALIŞMA

Evde olduğunuz zamanı çok iyi değerlendirmelisiniz. Çoğu zaman yoğun ve yorgun bir gün geçirerek eve gel-diğiniz için iyi ve uygulanabilir bir programa ihtiyacınız var.

Evde yapılması gereken işler:

● Uyuma ● dinlenme ● beslenme ● konuları tekrar etme, ●

soru çözme● çözemediğin sorular için araştırma yapma ● ödev yapma ● fazladan sınav uygulama ● önceden öngörülemeyen durumlar

gibi pek çok başlık altında toplanabilir.

Dersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız.

Eve gelince önce dinlenmelisiniz.

Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir.

Konu öğrenme, tekrar etme, soru çözme saatlerini birbiri arkasına yerleştirmelisiniz.

Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır.

Her gün konu tekrarlarına zaman ayırmalısınız. Yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz. Tekrar etmek başarı-nın anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun sureli hazfızaya atılmasını sağlar. Tekrarlarınızı zihinden yapmayı öğrenmelisiniz. Bu size zaman kazandıracak kalıcı olarak öğrenmenize de katkı sağlayacaktır.

Bilginin kalıcı olmasını sağlamak için ilişkilendirerek öğrenmeye çalışmalısınız. Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller.

Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır, yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon sorunu yaşarsınız.

Herşeyden arındırılmış ortam çalışma için iyi bir ortam değildir.

Dikkatinizi belli alanlara değil, genele yaymalısınız. Dikkatinizi uyanık tutmayı unutmamalısınız.

Sosyol hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmeli mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız.

Yaptığınız programa beyninizi ikna etmelisiniz.

NASILNEREDENE ZAMAN

Herşey ne kadar karışık görünse de;

☛ Gerçekleştirilebilecek bir hedefin varsa,

☛ Hedefe ulaşmayı amaç edindiysen,

☛ Soru çözerek deneyim kazanıyorsan,

☛ Konuları birbiri ile ilişkilendirebiliyorsan,

☛ Sınav uygulayarak bilgilerini sık sık kontrol

ediyorsan.

☛ Kendine güveniyorsan

işler iyi gidecek demektir.

İYİ NOT ALMAK

HER ŞEYİ YAZMAK DEMEK DEĞİLDİR!

İyi not almak; kendi cümlelerini kurmak, şekille veya yazıyla şifrelemek, baktığında kolayca anlayıp hatırlamak için materyal hazırlamak demektir.

Tutulan notlar; onlara geri dönmek, onları okumak, onları gözden geçirmek, oradaki fikirlerin üzerine düşünmekle bir anlam kazanırlar.

+ + = Bilgi Deneyim Duygu ve Davranış ÖĞRENME

Merak; öğrenme isteğini harekete geçirir, odaklanmayı sağlar, çabuk yorulmayı engeller.

KÜNYEÖN SÖZREHBERLİK

1. ÜNİTE: GİRİŞKavram Haritası / Kavramlar ............................... 10

Etkinlikler ............................................................. 11

Edebiyat Nedir? / Edebiyatın Bilim ve Güzel Sanatlarla İlişkisi / Metinlerin Sınıflandırılması .... 15

Standart Dil, Ağız, Lehçe, Şive, Argo, Jargon .... 23

İletişim ve Ögeleri ................................................ 25

Ünite Tekrar Testleri ............................................ 27

Yazılıya Hazırlık................................................... 29

2. ÜNİTE: HİKÂYEKavram Haritası / Kavramlar ............................... 32

Etkinlikler ............................................................. 33

Hikâye.................................................................. 37

Yazım Kuralları / Noktalama İşaretleri ................ 49

İsim ...................................................................... 51

Sunu .................................................................... 55



3. ÜNİTE: ŞİİRKavram Haritası / Kavramlar ............................... 62

Etkinlikler ............................................................. 63

Şiir ....................................................................... 67

Yazım Kuralları / Noktalama İşaretleri ................ 79

Sıfat ..................................................................... 81



4. ÜNİTE: MASAL / FABLKavram Haritası / Kavramlar ............................... 90

Etkinlikler ............................................................. 91

Masal / Fabl ......................................................... 95

Yazım Kuralları / Noktalama İşaretleri ............... 103

Edat / Bağlaç / Ünlem ........................................ 105

Dinleme Türleri .................................................. 107

Ünite Tekrar Testleri .......................................... 109

Yazılıya Hazırlık................................................. 111

5. ÜNİTE: ROMANKavram Haritası / Kavramlar ............................. 114

Etkinlikler ........................................................... 115

Roman ............................................................... 119

Yazım Kuralları / Noktalama İşaretleri .............. 131

Zamir ................................................................. 133



6. ÜNİTE: TİYATROKavram Haritası / Kavramlar ............................. 142

Etkinlikler ........................................................... 143

Tiyatro................................................................ 147


Zarf (Belirteç) ..................................................... 161



7. ÜNİTE: BİYOGRAFİ / OTOBİYOGRAFİKavram Haritası / Kavramlar ............................. 170

Etkinlikler ........................................................... 171

Biyografi / Otobiyografi ...................................... 173


Fiiller .................................................................. 181



8. ÜNİTE: MEKTUP / E-POSTAKavram Haritası / Kavramlar ............................. 190

Etkinlikler ........................................................... 191

Mektup / E-Posta ............................................... 193


Fiiller .................................................................. 199

Açık Oturum....................................................... 203



9. ÜNİTE: GÜNLÜK / BLOGKavram Haritası / Kavramlar ............................. 210

Etkinlikler ........................................................... 211

Günlük / Blog ..................................................... 215


Fiiller .................................................................. 221



TARAMA TESTLERİI. Dönem Tarama Testi ...................................... 230

II. Dönem Tarama Testi ..................................... 237

CEVAP ANAHTARLARI ................................... 244

İçindekiler

GİRİŞ

TEST BAŞLIKLARI

◗ Edebiyat Nedir? / Edebiyatın Bilim ve Güzel Sanatlarla İlişkisi / Metinlerin Sınıflandırılması

◗ Standart Dil, Ağız, Lehçe, Şive, Argo, Jargon

◗ İletişim ve Ögeleri

◗ Ünite Tekrar Testi

ÜNİTE

1KAZANIMLAR

OKUMA YAZMA SÖZLÜ İLETİŞİMAşağıdaki konulara uygun metinler seçilir:1. Edebiyat nedir?• Edebiyat kelimesinin kökeni, terim anlamı ve farklı sanatçıların edebiyat tanımları üzerinde durulur.2. Edebiyatın bilimle ve güzel sanatlarla ilişkisi• Edebiyat, bilim ve güzel sanatlar arasındaki etkileşim üzerinde durulur, bunların birbirlerine kaynaklık ettikleri örneklerle açıklanır.3. Metinlerin sınıflandırılması• Edebî ve öğretici metinlerin özellikleri üzerin-de durulur, sınıflandırmadaki ölçütler açıklanır. Metin türlerinin adları verilir ancak bunlarla ilgili ayrıntıya girilmez.• Bu ünitedeki metinler, kitap yazarları tarafın-dan da oluşturulabilir.

• “Niçin yazıyoruz?”, “Nasıl yazmalıyız?” soru-ları çerçevesinde öğren-cilerin serbest metinler yazmaları sağlanır. Farklı yazarların yazma gerekçeleri ve biçim-leri üzerinde durularak öğrencilerin yazmanın doğası üzerinde düşün-meleri sağlanır.

• İletişim ve ögeleri açıklanır, bunların işlev-leri üzerinde durulur.

DİL BİLGİSİ

Standart dil, ağız, şive, lehçe ile argo, jargon kavramları üzerinde durulur.

Metin türlerinin adları verilir ancak bunlarla ilgili ayrıntıya girilmez.

KAZANIM DIŞI ALANLAR

Giriş

11

ÜNİTE

1 Etkinlikler

I. Aşağıdaki cümleleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1. ........................... duygu, düşünce, olay ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü ya da yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatıdır.

2. Bir toplum her türlü kültür ve sanat etkinliğini .................... gerçekleştirir.

3. Edebî metinlerde asıl amaç, ..................................................

4. Metinler .......................... ve .......................... olmak üzere sınıflandırılır.

5. Herhangi bir dil veya lehçenin daha çok söyleyiş özelliklerine bağlı olarak oluşan mahallî kollarına .......................... denir.

6. .......................... resmî yazışmalarda, gazete ve dergi yazılarında kullanılan dildir.

7. Güzel sanatlar, kullandıkları malzemeye ve seslendikleri duyulara göre;

I. ...............,

II. ................,

III. .................

olmak üzere üç gruba ayrılır.

8. İnsanlarda zevk uyandırmak ve onları etkilemek için ortaya konan yazılara ........................... denir.

9. Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçeklere dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan, bunu düzenli bilgi hâline dönüştüren çalışmalar bütününe .......................... adı verilir.

10. ............................; insanların kendileri ve doğa karşısındaki duygularının ve düşüncelerinin çizgi, renk, biçim, ses, söz ve ritim gibi unsurlarla etkili biçimde ifade edilmesidir.

11. Öğretici metinlerde asıl amaç, ...............................................................................................

12. Göstergeler ..................... ve ..................... olarak iki başlıkta toplanır.

13. Alıcının göndericiye verdiği tepkiye ..................... denir.

14. İleti, dille ilgili bilgiler vermek üzere düzenlenmişse dil, ........................................ işlevinde kullanılmıştır.

15. ....................., seslerden oluşmuş ve en gelişmiş anlaşma sistemidir.

II. Aşağıdaki özellikleri uygun metin türüyle eşleştiriniz.

a. Mecazlı anlatımlara, imgelere yer verilir.

Öğretici Metinler..............................

b. Amaç, bilgi vermek ve açıklamaktır.

c. Kelimeler, gerçek anlamlarında kullanılır.

d. İleti, dolaylı olarak aktarılır.

e. Çok anlamlıdır.

Sanat Metinleri..............................

f. Herkes okuduğunda aynı anlamı çıkarır.

g. Amaç, estetik zevk vermektir.

h. Kurmaca gerçeklik vardır.

Edebiyat

estetik zevk kazandırmaktır

dille

ağız

öğretici sanatsal

edebî metin

bilim

Yazı dili

Görsel

İşitsel

Dramatik

Sanat

dil dil dışı

dönüt

dil ötesi

Dil

açıklamak, bilgi vermek, aydınlatmaktır

b, c, f

a, d, e, g, h

Hik

âye

OK

UM

A

TESTÜNİTE

2

37

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1. Durum hikâyesi bir olayı değil günlük yaşamın herhangi bir kesitini ele alıp anlatan yazılardır. Bu hikâyelerde serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz. Belli bir sonucu da yoktur. Merak ve heyecandan çok duygu ve hayallere yer verilir, fikre önem verilmez. Bu tarzın dünya edebi-yatında en önemli temsilcisi Rus yazar ----. Bizdeki en güçlü temsilcileri ---- ve ----.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki-lerden hangileri getirilmelidir?

A) Anton Çehov’dur - Memduh Şevket Esendal - Sait Faik Abasıyanık’tır

B) Guy de Maupassan’dır - Ömer Seyfettin - Refik Halit Karay’dır

C) Kafka’dır - Haldun Taner - Tarık Buğra’dır

D) Anton Çehov’dur - Ömer Seyfettin - Memduh Şevket Esendal’dır

E) Boccacio’dur - Refik Hailt Karay - Hüseyin Rahmi Gürpınar’dır

2. Muharebe senelerinde bir sonbahardı. Vapurlar insan-dan ziyade yükle doluyordu. Orta kat salonunda pencere önünde oturuyordum. Kadınlar kendilerine mahsus dar aralığa tıkıldılar. Birbirleri üzerine yığıldılar. Hepsinin elinde, koltuğunda, kucağında ya bir sepet ya bir bohça veya bir çocuk vardı. Arada bir nezaketsizce söylemlerle kalabalık bir okul gibi o yegâne sıranın üzerinde dizildiler.

Bu metinle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Yazıldığı dönemin ekonomik hayatıyla ilgili bilgilere yer verilmiştir.

B) Yazıldığı dönemin sosyal hayatından izler vardır.

C) Olay merkezli bir edebî metinden alınmıştır.

D) Hikâyenin yapı unsurlarına yer verilmiştir.

E) Mekân betimlemelerle anlatılmıştır.

3. Hikâye türüyle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden han-gisi yanlıştır?

A) Hikâye göstermeye bağlı bir türdür.

B) Klasik hikâyelerde (Maupassant tarzı) olay serim, düğüm, çözüm biçiminde planlanarak bir sonuca bağlanır.

C) Hikâye gerçek ya da düş ürünü bir olayı aktaran kısa düzyazı şeklindeki anlatıdır.

D) Hikâyede karakterlerin çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır.

E) Hikâyede olayın geçtiği yer sınırlı, anlatım özlü ve yoğundur.

4. Aşağıdaki parçalardan hangisi kahraman anlatıcının bakış açısıyla anlatılmıştır?

A) Puslu, yapış yapış bir geceydi. Gökte çok parlak olmayan bir iki yıldız ışıldıyordu. Sağda solda, yamaçlarda çoban ateşleri yanıyordu. Memed git-tiği yolu çok iyi biliyordu. Küçücük kayalıklı bir keçi yoluydu.

B) Seniha, yağmurlu bir kış günü, elinde tuttuğu bir küçük kamçıyı sağa sola sallayarak; kapılara, duvar-lara eşyaya vurarak gayet sıkıntılı bir tavırla evin içinde dolaşıyordu. Tam bu esnada karşısına büyük-babası Naim Efendi çıkıverdi.

C) Yemeğe giderken alışkanlıkla kitapçının önünde durdum, kitaplara bakıyordum. Bir yandan da “Ne yesem?” diye düşünüyordum. Canım sahan külbas-tısı istiyor. Bizim lokantalarımızda bulunmaz ki ev ister. Anam kadını nasıl aramazsın!

D) Üç zabit Ayşe’nin elini öptüler. Onun hayatındaki faciayı mutlak duymuşlardı. O da minarelerdeki siyah bayrakların uyandırdığı huşuyu, vecdi uyan-dırıyordu. Milletin başına gelen acı matemin canlı âlemi bu sakat Ayşe oluvermişti.

E) Kadın, serin tahtaların üzerine serdiği yatakta yana-ğını avucuna dayamış uyuyan küçük kızına bakarak yeniden bir ağlama tutturdu. Çenesi titriyor, yaşlar ay ışığında parlayarak dökülüyor, o iki yanına sallana-rak yakarıyordu.

5. O önde, ben arkada bahçeden geçtik. Maarif Müdürü Bey’in büyük fedakârlıklarla ihya ettiği mektep binası da öteki evlerin eşiydi. Yalnız alt kattaki direklerin etrafını henüz kararmaya vakit bulamamış tahtalarla çevirmişler, dershane şekline koymuşlardı. Kapıdan gireceğim vakit Hatice Hanım kolumu yakaladı: “Dur kızım.” dedi. Ben birdenbire ürktüm. O, dudaklarının ucuyla okuduğu kısa bir duadan sonra: “Haydi kızım besmele çek de evvela sağ ayağını at.” dedi.

Bu parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yazıldığı dönemin dinî hayatıyla ilgili bilgilere yer verilmiştir.

B) “Maarif Müdürü”, “mektep”, “dershane” gibi kelimeler eğitim hayatı ile ilgili ipuçları vermektedir.

C) Kahraman anlatıcının bakış açısıyla yazılmıştır.

D) Köy okulunun yetersiz fiziki durumuyla ilgili gözlem-ler aktarılmıştır.

E) Olay merkezli bir edebî metinden alınan bu metnin kahramanı tip özelliği göstermektedir.

1Hikâye

Hik

âye

OK

UM

A

Hikâye

38

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. Kızıl Dağlar’ın sırtları çok ağaçlı, çok sulak, çok meyveli ve serin… İşte bir pınar başındayım; oluğun altına bir sepet iri, olgun, renkli şeftali koymuşlar. Başı yemenili, saçları iki örgü, ayağı takunyalı, bir köylü kızı bana sordu:

– Yer misin amca?

Aldım. Buz gibi derisi, ısırırken dudaklarımı yaktı. Ezdikçe ağzıma serinlik, rayiha, usare, doluyor; buna biraz da çamların nefesi karışıyor. Ah, ne güzel meyve! Bana şeftali ikram edene baktım. Ne güzel kız!

– Yavrum şu görünen köyün adı nedir?

– Müftüler.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Hangi bakış açısıyla (anlatıcı) yazıldığı belirsizdir.

B) Diyaloglara yer verilmiştir.

C) Anlatmaya bağlı edebî metinlerin özelliklerini taşı-maktadır.

D) Mekânla ilgili betimlemelere yer verilmiştir.

E) Betimlemelerle anlatımda canlılık sağlanmıştır.

7. Aşağıdakilerden hangisi hikâyenin yapı ögeleri için-de yer almaz?

A) Ana fikir

B) Olay

C) Kişiler

D) Yer

E) Zaman

8. I. Durum hikâyeleri olay değil, hayatın bir kesitini işler.

II. Durum hikâyelerinde kahramanlar ayrıntılı bir biçim-de tanıtılmaz.

III. Durum hikâyelerinde olay ve durumların akışı okuyu-cunun hayal gücüne bırakılır.

IV. Durum hikâyesinin öncüsü Rus yazar Anton Çehov’dur.

V. Durum hikâyesinin Türk edebiyatındaki en önemli temsilcileri Ömer Seyfettin ve Refik Halit Karay’dır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9. Pervin’i uyandırdım.

– Ben Hasan’ın yanına gideceğim, dedim.

– Niçin?

– Babama bir şey söyleyeceğim.

– Ne söyleyeceksin?

– Kaşağıyı ben kırmıştım, onu söyleyeceğim.

– Hangi kaşağıyı?

– Geçen yılki. Hani babamın Hasan’a darıldığı...

Sözümü tamamlayamadım. Derin hıçkırıklar içinde boğuluyordum. Ağlaya ağlaya Pervin’e anlattım. Şimdi babama söylersem Hasan da duyacak belki beni bağış-layacaktı.

– Yarın söylersin, dedi.

– Hayır, şimdi gideceğim.

– Şimdi baban uyuyor, yarın sabah söylersin. Hasan da uyuyor. Onu öpersin, ağlarsın, seni bağışlar.

– Pekâlâ!

– Haydi şimdi uyu!

Sabaha kadar gene gözlerimi kapayamadım. Hava henüz ağarırken Pervin’i uyandırdım. Kalktım. Ben içim-deki zehirden vicdan azabını boşaltmak için acele edi-yordum. Yazık ki zavallı suçsuz kardeşim, o gece ölmüş-tü. Sofada çiftlik imamıyla Dadaruh’u ağlarken gördük. Babamın dışarıya çıkmasını bekliyorlardı.


A) Bir hikâyenin çözüm bölümüne aittir.

B) Kahraman anlatıcının bakış açısıyla yazılmıştır.

C) Diyaloglara yer verilmiştir.

D) Bir olay hikâyesinden alınmıştır.

E) Anlatmaya bağlı edebî metinlerin yapı unsurlarına yer verilmemiştir.

10. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) Hikâyeler, bünyelerinde yazarlarının zihniyetini yan-sıtan ipuçlarını barındırır.

B) Hikâyede anlatılan gerçeklikle yaşanan gerçeklik arasında fark yoktur.

C) Hikâyenin anlatıcısı değiştiğinde metnin anlatım özellikleri de değişir.

D) Hikâye metni, okuyucunun kültürüne, anlayışına, zevkine, içinde bulunduğu duruma ve psikolojik hâline göre yeni anlam değerleri kazanır.

E) Hikâye metinlerinin bazılarında yazarın hayat hikâyesi ve bilinen özellikleri ile ilgili ipuçları yer alır.

Hik

âye

TESTÜNİTE

2

57

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

11Ünite Tekrar Testi

1. İskelede akşamüstü satıcıları belirmeye başlamıştı. Simitçi güneşten kurtulmak için girdiği akasya ağaçları-nın dibinden camlı tezgâhını sırtlayıp vapurun yolcularını karşılamaya hazırlandı. Bardakları çabuk çabuk ince pirinç musluğunun altına tuttu. Bardaklar ıslanınca ışıdı, temiz bir görünüm aldı. Şekercinin cıvıl cıvıl renklerle boyalı ucuz şekerleri sıcaktan gevşemişti. İki ayakkabı boyacısı yan yana boyama işine devam ediyordu. Biri, bir deniz erinin ayakkabılarını parlatıp duruyordu.


A) Öyküleyici anlatıma yer verilmiştir.

B) Zaman unsuru ön plana çıkarılmıştır.

C) Ortam betimlemesi yapılmıştır.

D) Gözlemci figürün bakış açısı söz konusudur.

E) Açık ve anlaşılır bir üslubu vardır.

2. Başım dönüyor, gözlerimin altı, elmacık kemiklerim sızlıyordu. Çok kötü vurdu. Niçin vurdu? Ben dayak atılacak adam mıyım? Ne yaparlarsa yapsınlar. Bana ne onlardan. Ben onları balık tutuyorlar sanmıştım. Deniz kenarında... Ne bileyim ben? Karşı koymadım. Garip, karşı koymadım, koyamadım. Beni gören güçlü bir adam sanır. Ayaz. Titriyorum. Gecenin ayazında titriyorum. Ayağa kalktım. Kalkmadan yerde bir mermer parçası bulmuştum. Avcumda sıktım mermeri. Sıktım. Sıktım. Sonra denize attım. Gecenin sessizliği içinde, cupp... Şu merdivenin altına girer, geceyi orada geçiririm, diye düşündüm. Merdivenin altına atılmış, kırık hasır iskem-leyi çıkardım. Pardösüme daha bir sarıldım. Uyumak istiyordum. Ama hayır, ordan oraya atlıyordu düşüncem. İşte hiç kimseler yoktu çevrede. Hiç kimseler. Bir ses, dalgaların sesi ve ıssız çevre. Karanlık.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kahraman anlatıcının bakış açısına yer verilmiştir.

B) İlahî (tanrısal) anlatıcı vardır.

C) Kahramanın iç diyaloğuna yer verilmiştir.

D) Olaylar oluş sırasıyla verilmiştir.

E) Mekâna ait ayrıntılar ön plandadır.

3. Yol boyu kavak ağaçları ve köprü, yokuş yukarı da sokak. Sokağın bitiminde kediyi gördüm. Yıkık bahçe duvarından duta tırmandı, oradan da çatıya. Baktım baca tütüyor. Rüzgârda savrulan kül rengi, yoğun bir duman. Kedi dumana girdi çıktı, kiremitlerin arasın-da kayboldu sonra. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem yol bitecek. “Ömür biter yol bitmez.” Kentlerin, otellerin duvarlarında yazılıydı. Bir geminin beyazın-da, trenlerin, uçakların alnında... Bekleme odalarında, gar saatlerinde, kamyonların otobüslerin ön camlarında yazılıydı. Ya da tanıdık bir ses hep bu tümceyi fısıldadı kulağıma: “Ömür biter yol bitmez.”


A) “Duman” betimlenen ögelerden biridir.

B) Öyküleyici anlatım biçiminden yararlanılmıştır.

C) Betimleyici anlatıma yer verilmemiştir.

D) Kahramanın iç konuşmalarına yer verilmiştir.

E) Zaman unsuru belirgin değildir.

4. Aşağıdakilerden hangisi durum hikâyesi ile ilgili yan-lış bir bilgidir?

A) Olaylardan çok, günlük yaşamın bir kesitini ele alıp anlatan hikâye türüdür.

B) Ruhsal çözümlemelere ağırlık verilir, amaç bir duru-mu anlatmaktır.

C) Serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunmaz; okuyu-cunun merak duygusuna seslenilmez.

D) Fransız yazar Maupassant tarafından geliştirilen bu hikâye türüne Maupassant tarzı hikâye de denir.

E) Türk edebiyatındaki başlıca temsilcileri Memduh Şevket Esendal ve Sait Faik Abasıyanık’tır.

5. Aşağıdakilerden hangisi bir öykünün unsurları ara-sında yer almaz?

A) Zaman

B) Olay örgüsü

C) Mekân

D) Edebî dönem

E) Şahıs kadrosu

Hik

âye

Ünite Tekrar Testi

58

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. Bir gece misafirim olsan yeterDolar odama lavanta kokusuSoğur sevincinden sürahide suAy pencerede durup durup güler

Bu dizelerde ismin durumlarından hangisine yer verilmemiştir?

A) Yalın durum

B) Bulunma durumu

C) Ayrılma durumu

D) Yönelme durumu

E) Belirtme durumu

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapıl-mıştır?

A) Horoz Baba’ya gelince o hadiseleri uzaktan takip etmeye başlamış.

B) Küçük kardeşiyle el ele verip ailenin tüm sorumlulu-ğunu almışlar.

C) Pekçok yeri dolaştıktan sonra kızıyla bir kanepeye yığılıp kaldılar.

D) Büyük kızına hem çok güvenir hem de kızının fikirle-rine değer verirdi.

E) Yüreğindeki derin acıyı da anlatmasına imkân yoktu.

8. I. Olay anlatımına dayanan anlatım biçimidir.

II. Bu anlatım biçiminde okuyucuyu olay içinde yaşat-mak amaçlanır.

III. Kişiler, olay örgüsü, mekân ve zaman ögeleri bulu-nur.

IV. Fiillere çokça yer verilerek kişiler hareket hâlinde yansıtılır.

V. Varlıkları ve durumları zihinde canlandırmayı amaç-lar.

Öyküleyici anlatımla ilgili yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır?


9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) diğerlerin-den farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) İnsanlar, uzatılan elleri bazen görmekte zorlanır ama bu, kendilerine zarar verir.

B) Düşüncelerim beni iyiye, doğruya, güzele ulaştır-mazsa ne işe yarar?

C) Çok düşündüm; kendini, ailesini düşünmeyenler sonunda mutsuz olur.

D) Her fikrin, olayın sebebi ve sonucuyla birlikte değer-lendirilmesi gerekir.

E) Bencillik, hırs ve güvensizlik insanı esir eder.

10. Lütfü’nün kısık sesi evvela hırıltılarla, boğuk öksürüklerle I kesildi. Şeyh Mehmet efendi onun hastalığına üzülmek- II le beraber bu acayip şarkının kesilmesine de içten içe III IV V sevinmişti.

Bu parçadaki altı çizili sözlerden hangisinin yazımı yanlıştır?


11. Sevgili bir başka güzelsin bugün I II

Ay gibisin pırıl pırıl gülüşün III

Güzeller bayram günleri süslenir IV

Seninse bayramları süsler yüzün V

Bu dizelerdeki numaralanmış isimlerden hangisi iyelik eki almıştır?


Şiir

OK

UM

A

ŞiirTESTÜNİTE

3

73

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

4

1. KılığınkıyafetinsarmadıbeniSöylediğintürkülerbizimtürkümüzdeğilBaşkaçeşmelerdendoldurmuşsuntasını Yüreğindenakışyok,acıyokbizdenBulutlarrahmetinikesmedenyavaşyavaşİnsanlarselâmınıesirgemedenSavuşgitiçimizden

Bu şiirdeki altı çizili dizeyle şairin anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

A) UlusalolmayankaynaklardanbeslenmeB) HakedilmemişbaşarılareldeetmeC) YadırganantutumlariçindeolmaD) KişiselçıkarınıönplandatutmaE) Başkalarınıküçükgörme

2. DelüpdürcigerümigamzenokıArayürektegörpeykânıyokmı

SugibikanumıtoprağakardunNesanursıngarîbünkanıyokmı

Bu beyitlerle ilgili aşağıda yapılan yorumlardan han-gisi yanlıştır?

A) Benzetmesanatıkullanılarakanlamgüçlendirilmiştir.

B) Divanedebiyatıürünüolduğuhâldesondereceaçıkveanlaşılırbirdilivardır.

C) Zamaniçindekelimeveeklerdebirtakımsesdeğişik-likleriolmuştur.

D) Divanşiirineözgümazmunlara(kalıplaşmışsöz)yerverilmiştir.

E) Yaşanılangüncelolaylaraaitdüşüncelereyerveril-miştir.

3. I AhogeceyolculuklarıBirbaşkakentte,birbaşkainsanolmanınumutlarıKaçyolarkadaşıkaldışimdigeriyeGençliğinilkacılarınıbirliktekeşfettiğimizKaçyolarkadaşı?

II SizgenişzamanlarumuyordunuzÇirkindidarvakitlerdebirsevgiyisöylemekYıllarıntelaşlardabukadarçabukGeçeceğiaklınızagelmezdi

Numaralanmış şiirlerin karşılaştırılmasıyla ilgili aşa-ğıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?A) Birincisindeeskiarkadaşlıklaraduyulanözlemanla-

tılmakta, ikincisinde sevgiyi zamanında söyleme-mektenyakınılmaktadır.

B) Birincisiserbestölçüyle,ikincisiheceölçüsüyleyazıl-mıştır.

C) Herikişiirdemodernşiirgeleneğineözgüniteliklertaşımaktadır.

D) Herikişiirdeimgedençok,duygularınbetimlenme-sindenoluşmuşbiranlatımadayanmaktadır.

E) Herikişiirdedeahenk,vurguvetonlamailesağlan-mıştır.

4. OzamangönlündenevarsadinerYüzleretülgibibirbuğuiner

Bu dizelerde;

I. teşbih,

II. mübalağa,

III. istiare,

IV. intak,

V. teşhis

söz sanatlarından hangisi vardır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. I. Birşiirdenşairinzihniyetineilişkinunsurlarlabirlikteyazıldığıdöneminsanatanlayışıvebeğenisinedairipuçlarınadaulaşılabilir.()

II. Şiirselgerçeklik,kelimelerin temelanlamlarınınkul-lanılmasıvegerçekhayatadairtemalarınişlenmesiileortayaçıkanbirgerçekliktir.()

III. Bir şiirin birçok yoruma açık olması, şairin işlediğitemayıverebilmekteyeterincebaşarılıolamadığınıngöstergesidir.()

Numaralanmış yargılardan doğru olanın yanına “D”, yanlış olanın yanına “Y” yazıldığında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

I II III A) (D) (Y) (Y)

B) (D) (D) (Y)C) (Y) (D) (Y)D) (Y) (D) (D)E) (D) (D) (D)

6. ŞugaripyeryüzündeanlaşılmazömrümüzGelipyanıbaşımaboynunubükenöksüzEvladıgitmişana,siyahyeldirmelidulSonkalaneşyasınımezadaverenyoksulFakiriniççekişi,zenginlerinusancıGurbetedüşmüşyolcu,yolcubekleyenhancıŞuandayeraltınagünahıylagömülenBüyüktımarhanedekahkahalarlagülenÖlü,ölüyıkayıcı,hasta,hastabakıcıAllahım,cümlemizeacı

Bu şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-nemez?A) Ahenkunsurlarındanyararlanılmıştır.

B) Sadevegünlükkonuşmadilineyakınbirsöyleyişivardır.

C) Bireyselbirtemaişlenmiştir.D) Hayatın içindeki dramatik unsurlara ve çelişkilere

dikkatçekmektedir.

E) Modernşiirgeleneğineaitözelliklertaşımaktadır.

Şiir

OK

UM

A

Şiir

74

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. YalnızlıkbiryağmurabenzerYükselirakşamlaradenizlerdenUzak,ıssızovalardaneserAğargidergöklere,herzamangöklerdedirVekentinüstünegöklerdendüşer

Aşağıdakilerden hangisi içerdiği duygu yönünden bu şiire anlamca en yakındır?

A) Korateşeatıpyaktınsenbeni Sendebenimgibiyankaragözlüm Yıllarboyukarşılıksızsevdimbenseni Sendesevmeyenisevkaragözlüm

B) Gözlerimdeparıltısıbakırbirtasın Kulaklarımkomşularınayaksesinde Varsıngenebiryudumsuverenolmasın Başucumdabiribanasuyokdesinde

C) Mutluluğahepgeçkalırım Heperkengiderimmutsuzluğa Yaherşeybitmiştirçoktan Yahiçbirşeybaşlamamış

D) Süzülüpmavigöklerdenyeredoğru Omzumabirbeyazgüvercinkondu Aldımelime,usulusulokşadım Sevdim,gençliğimiyenidenyaşadım

E) Güçbelabirbiletaldımgişeden YolculukbaşladıHaydarpaşa’dan Hancı,neolur,elindekişişeden Birkaçyudumdahaveryavaşyavaş

8. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Aynıdönemdeyaşayansanatçılar,aynıgelenektenetkilenmekzorundadır.

B) Şiirde kullanılan bazı kavramlar, yazıldığı döneminzihniyetiyleilgiliipuçlarıverir.

C) Aynıkonuyupekçoksanatçıişleyebilirancaküslupfarklılığındandolayıfarklıeserlerortayaçıkar.

D) Şiirdekullanılanölçü,sanatçınınetkilendiğigelenek-leilgiliipuçlarıverir.

E) Heredebîeser,gelenektenazyadaçoketkilenir.

9. Handan,hamamdangeçtikGünışığındahissemizerazıydıkSaadetindengeçtikÜmidinerazıydıkHiçbirinibulamadıkKendimizehüzünlericatettik,avunamadıkYoksabizBizbudünyadandeğilmiydik

Bu dizelerde şairin asıl anlatmak istediği aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Sevdiğineyakınolmaarzusu

B) Hüzünlerleyaşamanınacısı

C) Ölümkorkusu

D) Malmülksahibiolamamaüzüntüsü

E) Yaşamdanbeklediğinibulamama

10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde kişileştirme yapılma-mıştır?

A) Dağlarayaslanıpyatangüneşi Yaralı,hastadır,yorgundursandım

B) Suakaryokuşlardanhepbasamakbasamak Benimsealınyazımyokuşlardasusamak

C) Nedenböyledüşmangörünürsünüz Yıllaryılıdostbildiğimaynalar

D) Körfezdüşünür,Kanlıcamahzunduruzakta MevsimgibisüslenmişEmirgan,Çınaraltı

E) Tekerlekleryollarabirşeyleranlatıyor Uzunyollarbusestensilkinerekkalkıyor

11. GönülherçiçektenbalalmakisterKırıldıkanadıuçamazoldu

Bu beyitteki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)İstiare B)Teşbih

C)İntak D)Mübalağa

E)Teşhis

12. EygülbenimlesohbetetmektenutanıpbeniterketmeÇünkügüldikenleberaberolmayıterkedersesolar

Yukarıdaki beyitin birinci dizesinde güle “sohbet etme,utanma,terketme”gibiinsanaözgüözelliklerverilmiştir.

Bu açıklamaya göre birinci dizedeki söz sanatı aşağı-dakilerden hangisidir?

A)Açıkistiare B)Mecazımürsel

C)Mübalağa D)İntak

E)Kapalıistiare

Şiir

DİL

BİL

GİS

İ

TESTÜNİTE

3

81

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

8Sıfat

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok sıfat kullanılmıştır?

A) Bahargelincerengârenkçiçekleraçmayabaşlar.

B) Okulunsongünühepimiziçinhüzünlügeçti.

C) Onunlauzunyıllardansonratekrargörüşmeyebaş-ladık.

D) Romanlarımdauzunveetkileyicicümlelerkullanmayıseviyorum.

E) Busergisindekırmızınıntonlarınıağırlıklıolarakkul-lanmış.

2. Sıfatlarisimçekimeklerinialdıklarındaadlaşır.

Aşağıdakilerin hangisinde buna örnek bir kullanım vardır?

A) Tecrübeliinsanlarınsözleriniherzamanönemserim.

B) Balodayeşilleriçindeoldukçagüzelgörünüyordun.

C) Busınavınzorlayıcıyanıvaktimizinazolmasıydı.

D) Kimlikbunalımıyaşamakçağımızinsanınınsorunla-rındanbiridir.

E) Kitapayracıalmakiçinkarşıdakikırtasiyeyegitti.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz sıfat kulla-nılmıştır?

A) Herkesinkendinegörehayatgörüşüvardır.

B) Birçokkişininkitapfuarındanhaberiyoktu.

C) Bazılarımızdoğayakarşıoldukçaduyarsızız.

D) Ödev verdiklerimden bazıları ödevlerini zamanındagetirmedi.

E) Sabahlarımutlakabiryumurtayemelisin.

4. Birisimhemnitelemehembelirtmesıfatıalabilir.

Aşağıdakilerin hangisinde buna örnek olabilecek bir kullanım vardır?

A) Pahalıolanherşeyikalitelisanmakhatadır.

B) Güzelveetkilikonuşabilmekbirsanattır.

C) Onu,soğukbirgündebahçedebulmuştuk.

D) İyimakaleleryazabilmek içinönhazırlıkyapmamızşarttır.

E) Uzunvebolelbiseleriherzamansevmişimdir.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok sıfat kullanılmamıştır?

A) AnneannemheryazAntalya’dauzunbirtatilyapar.

B) Yazdıklarınızıbüyükbirdikkatleinceliyorum.

C) Yılsonupartimizesürprizbirkonukdavetetmişler.

D) Bütündünyanıngündemindebubaşarıöyküsüvar.

E) Uykusuzkenarabakullanmakrisklerinenbüyüğüdür.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir isim birden çok niteleme sıfatı almıştır?

A) Eskiden, çarşıya giden otobüslere binmek için canatardık.

B) Odönemdeyaptığımızeneğlenceli işarkadaşlarlagezmeyegitmekti.

C) Herkes evinden biraz meyve getirirdi, kendimizcepikniklerdüzenlerdik.

D) Çocuklukgünlerihiçbirzamanunutulmayacakkadargüzelvetatlıhatıralarladolu.

E) Hakkıylayaşanmamışbirçocukluk,hakkıylayaşan-mayacakbirolgunlukdönemineişarettir.

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde belgisiz sıfata yer verilmiştir?

A) Ulaşabileceği bütün telefonları arayarak geleceğinihaberverdi.

B) Akşamleyin,çocuklarıokuldanalanservisarızayaptı.

C) Ustaşair,şiirinhayatındakiöneminiyineşiirleanlattı.

D) Tarihî olayları üzerinden zaman geçtikten sonradeğerlendirmekmümkündür.

E) Gücünü insanları ezmek için kullananlar aslındazayıfinsanlardır.

8. I. Yaşlı insanların gençlerle ilgili değerlendirmelerigençlerisıkar.

II. Uyarılargençleringidecekleriyanlışyollarlailgilidir.

III. Gençlerkendihatalarınıgöremezler.

IV. Yaşlılarhayatınacıyönlerinidegörebilirler.

V. Gençlerisedahaçokeğlencelibiryaşamarzularlar.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde niteleme sıfatı kullanılmamıştır?


Şiir

DİL

BİL

GİS

İ

Sıfat

82

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

9. Aşağıdaki altı çizili birleşik kelimelerden hangisi sıfat tamlaması şeklinde oluşmuştur?

A) Bütünsokakhanımelikokusuiledolmuştu.

B) Aşçıbaşı memleketini özleyince hep birlikte köyegittiler.

C) Aldığıyenibiçerdöveritümköyhalkınagösterdi.

D) İçerigirergirmezkendiniçekyataattı.

E) Yaptığıboşboğazlığıfarkedincehemensustu.

10. Aşağıdaki altı çizili sıfatlardan hangisi yapısı bakı-mında diğerlerinden farklıdır?

A) Tuzlukahveyiilkvesoniçişiydigelinadayınınevinde.

B) Ömrümdebukadargüzel,tazeçekilmişkahveiçme-dim,dedi.

C) Sütlükahveyi ilkkez,yeniaçılankahveevindedene-dimvesevdim.

D) Az şekerliye alıştım ancak şekersiz kahveyi hâlâiçemem.

E) Dalgıngözlerleelindekisoğumayayüz tutmuşkah-veyebaktı.

11. I. Üçüncübahçeyigeçipağacagidecekti.

II. Büyükbirdefneağacınınaltındadurdu.

III. Adem,böylegüzellikneredegörülmüş,dedi.

IV. Cennetinkuşlarınabaktı,merakıgerigeldi.

V. Güzelgölgeli,zümrütmeyveliağaçlaraverdisırtını.

Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili kelimelerden hangisi sıfat değildir?


12. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sıfat yapısı bakı-mından diğerlerinden farklıdır?

A) Ölüdeniziseyrediyoruztepeden.

B) Küçükçocuğunkırılganbiryapısıvardı.

C) Kitabındayalınbirdilitercihetmişyazar.

D) DüzgünbirTürkçeylekonuşuyordu.

E) Programındayöreselyemekleritanıtıyor.

13. (I)Düşünenveyaratanbirvarlıktırinsanoğlu.(II)Düşünseletkinliklerinin,yaratılarınınensoylusudabirbakımaedebi-yattır.(III)Yaşamıanlamlıkılma;kafalardaveyüreklerdesevgiyi,iyiyivegüzeliçiçeklendirerekdünyayıdeğiştirmeözlemininürünüdür. (IV)Çağlarboyuncadeğişmemiştirbuözlem,sürüpgelmiştir.(V)Herçağbuözlemdenkal-karak edebiyat kavramını açıklamaya, değişik boyutlargetirmeyeçalışmıştırona.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I.cümlede,birisimbirdenfazlasıfattarafındannite-lenmiştir.

B) II.cümlede, “bir”kelimesisayısıfatıolarakkullanıl-mıştır.

C) III.cümlede,“iyiyivegüzeli”kelimeleriadlaşmışsıfatolarakkullanılmıştır.

D) IV.cümlede,“bu”kelimesiişaretsıfatıdır.

E) V.cümlede,nitelemevebelirtmesıfatlarınayerveril-miştir.

14. (I)Anadolu’nunen yeni kelebek türünü keşfedenama-tör kelebek araştırmacısı Ali Bali, keşfettiği yeni türünkarşısında midesinde uçuşan kelebekleri anlatıyor. (II)Anadolu, artık bir kelebek türünedahaev sahipliğiyapıyor. (III) Kahramanmaraş’ta, Toroslarda bulunanyenibirçokgözlükelebektürüne,keşfiyapanAliBali’ninadıverildi.(IV)LatinceadıPolyommatusolançokgözlükelebek cinsi, kanat altındaki benekleri nedeniyle buisimle anılıyor. (V) İçinde bulunduğumuz PalearktikBölge’degenişdağılımgösteriyor.

Numaralanmış cümlelerle ilgili verilen aşağıdaki bil-gilerden hangisinde yanlışlık vardır?

A) I.cümlede“yeni”kelimesisıfatgöreviylekullanılmıştır.

B) II.cümlede“Anadolu”kelimesibileşikyapılısıfattır.

C) III.cümlede“kelebek”ismibirdençoksıfatalmıştır.

D) IV.cümlede“olan”kelimesisıfat-fiilolarakkullanılmıştır.

E) V.cümledenitelemesıfatıkullanılmıştır.

15. Lüferioldumolasıçokseverim.Sadecetadıdeğilonabukadar tutkun olmamın sebebi. Boğaz’ın balıkçılık gelene-ğindekendinehasbiryeriolanlüfer,sonzamanlarıngözdedeyişiyleBoğaz’ın “marka” balığı. Lüfer sürülerinin dolaş-madığı, bu çevik balığın elini eteğini çektiği bir Boğaz’ındüşüncesibilederinbirüzüntühissetmemeyetiyor.

Bu parçada;

I. basityapılısıfat,II. belgisizsıfat,III. işaretsıfatı,IV. nitelemesıfatı,V. sorusıfatı

türlerinden hangisine yer verilmemiştir?


90

ÜNİTE

4Kavram Haritası

OKUMA

Plan

Masal ve Fabl Karşılaştırması

• Döşeme• Serim• Düğüm• Çözüm• Dilek

Yapı Unsurları

• Olay örgüsü• Kişiler• Mekân• Zaman

MASAL

Masal / FablYazma Çalışması

BAĞLAÇ

FABL

Asıl bölüm

Plan

• Serim• Düğüm• Çözüm• Öğüt

EDAT

ÜNLEMDinleme Türleri

Dinleme

Etkili Dinlemeninİlkeleri

SÖZLÜ İLETİŞİM

YAZMA

DİL BİLGİSİ

OKUMA

masal: Halk tarafından oluşturulan daha sonra bir sanatçıtarafındankalemealınanolağanüstüolayvekişilerinbulundu-ğuedebîeserler.

döşeme:Anlatıcının sözhünerlerinedayanan, kahramanlar-dan bahsedilen ve tekerleme söylenerek masala başlanılankısım.

olay:Serim,düğümveçözümbölümleriniiçerenkısım.

dilek:İyilerinödülllendirildiği,tekerlemelerlemasalasonveri-lenkısım.

fabl:Hayvanları,bitkilerivecansızvarlıklarıkişileştiripkonuş-turarak insanlara ahlak dersi vermek için kaleme alınmışeserler.

tekerleme:Masallarıngenelliklebaşındabulunan“Birvarmışbir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içinde” gibiuyaklıgirişveyaarasözler.

öğüt:Fablındersverilenbölümü.

alegorik: Bir görüntü, bir yaşantı veya bir davranışın dahaiyikavranmasınısağlamak içingözönündecanlandırılıpdilegetirilmesi.

didaktik:Öğretici.

manzum:Şiirbiçimindeyazılmışeser.

nesir:Düzyazı.

serim bölümü: Olayıngeçtiği ortamın ve kişilerin tanıtıldığı,yervezamanınbelirtildiğibölüm.

düğüm bölümü:Serimdebaşlayanolayınneşekildegelişe-ceğininbelirlendiğibölüm.

çözüm bölümü:Elealınanolayınsonuçlandığıbölüm.

ÜNİTE

4Kavramlar

Ma

sal /

Fa

bl

94

ÜNİTE

4Yazma Alanı

YAZMA

CIRCIR BÖCEĞİ İLE KARINCA

Cırcırböceğiçaldısazbütünyaz,Derkenkışdageldi,çattı,Seninkindeşafakattı.BaktıkiyokhiçyiyecekNebirsinek,nebirböcek,Kalktı,karıncayagitti;Yandıyakındıahetti.

Üçbeşbuğdaydanneçıkar,Gelecekmevsimekadar,Birkaçtaneborçistedi.“Nihayetbuyurun.”dedi.“Yeminbillahederim,Eylülekalmazöderim.”İşinkötüsü,karıncaBorcahiçalışmamıştıBuricayaçıkıştı;“Neyaptınızyazboyunca?”“Nemiyaptım?Sazçaldım,saz!”“Yaöylemi?DemekkisizYazısazlageçirdiniz;Şimdideoynayınbiraz.”

Orhan Veli Kanık

VI. Yukarıdaki fabldan hareketle kendi masalınızı ya da fablınızı siz oluşturunuz ve sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

Ma

sal /

Fa

bl

OK

UM

A

Masal / FablTESTÜNİTE

4

101

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

4

1. Aşağıdakilerden hangisi fablın planı içerisinde yer alan unsurlardan değildir?

A) Serim

B) Olayörgüsü

C) Düğüm

D) Çözüm

E) Öğüt

2. (I) Fabl; hayvanlar, bitkiler ve cansız nesneler arasın-da geçen düşsel olayları konu edinen anlatı türüdür. (II) İnsanların ahmaklık ve zayıflıklarını gözler önünesermekamacıylaanlatılan,hikâyelerdir.(III)Fablaslındabirmasaltürüdürancakklasikmasaldansonundayadabaşındabir dersbölümüoluşuylaayrılır. (IV)Fabllardahayvanlar, bitkiler ve cansız nesneler insan kimliğindegörünür.(V)Bununlabirliktebazıfabllardagerçekinsantiplerinedeyerverilir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde masalla fabl arasındaki bir farklılıktan söz edilmiştir?


3. Birçok eğitimci fablların eğitimde kullanılmasına karşıçıkmıştır. Bu eğitimcilere göre fabllar, gerçekte iyi vedoğruolanıgöstermemektedir.Çocuklarfabllardakurnazolmanın,sadecezekâveyetenekilerahatakavuşmanınyollarınıöğrenirkençalışıpemeksarfederekbiryerleregelmeninmümkünolamayacağına inandırılır. “Karga ileTilki” hikâyesinde çocuklar, tilkinin hile ile kolaycapey-niri karganın elinden almasıyla tilki olmaya özendirilir.Hâlbukitilkiyadakargaçocuklaraörnekolabilecektiplerdeğildir.Tümbugörüşlerinyanısırayineaynıanlayışasahip eğitimciler içeriklerinin yeniden ele alınıp düzen-lenmesi şartı ile fablların eğitimde kullanılabileceğinibelirtir.

Bu parçaya göre fabllar hangi yönüyle eğitimciler tarafından eleştirilmektedir?

A) Gerçekhayattabirkarşılığıolmadığıiçin

B) Çocuklar,fabllarlaemeksarfederekbiryerleregelebil-meninmümkünolmadığınainandıklarıiçin

C) Çocuklarfabllardahileilekolaycakazançeldeetme-yeözendirildikleriiçin

D) Kargayadatilkiçocuklaraörnekolarakverilemeye-ceğiiçin

E) İçerikleriitibarıylagerçekhayatlaörtüşmedikleriiçin

4. Fabllardagerçekinsantiplerialegorikbirbiçimdesergi-lenir.Bualegorikanlatımdatoplumdakitembel,kişiliksizve kötü insanlar yerilir; iyi, çalışkan, dürüst ve başarılıinsanlar övülür. Söz gelimi karga aptal bir kimseyi,karıncaçalışkanbirkimseyi,ağustosböceğitembel,tilkikurnaz,çakaliseikiyüzlübirkimseyisimgeler.

Yukarıdaki metinde verilen hayvanlardan hangisi temsil ettiği tipin özelliklerini yansıtmamaktadır?

A)Çakal B)Ağustosböceği

C)Tilki D)Karınca

E) Karga

5. “Ceylan, Karga, Kaplumbağa ve Sıçan” fablında, cey-lan, karga, kaplumbağa ve sıçan, aynı evi paylaşandört arkadaştır. Ceylan, bir gün bir avcının tuzağınadüşer. Akşam eve gelmeyince diğer hayvanlar onumerakederler.Karga, ceylanı aramayagider.Bir avcı-nın tuzağına düşen ceylanın durumunu arkadaşlarınailetir. Kablumbağa da dayanamaz ve yola çıkar.Sıçanağları kemirince ceylan kurtulur. Avcı ağın içinde cey-lanıgöremeyincesinirlenir.Osıradaolayyerineulaşankaplumbağayı çantasına koyar.Akşamyemeğindeonuyiyecektir. Karga durumu ceylana haber verir. Ceylan,yaralıolduğu için topallaya topallayagittiğindeavcısır-tındakileriyereatarakceylanınpeşinedüşer.Busıradasıçançantayı kemirir vearkadaşını kurtarır.Avcıevineeliboşdöner.

Bu fabldan çıkarılacak ders aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Almamazlumunahını,çıkarahesteaheste.

B) Korkununecelefaydasıyoktur.

C) Herişierbabınabırakmakgerekir.

D) Akılakıldanüstüntür.

E) Birelinnesivar,ikielinsesivar.

6. “Aslan PostuGiyen Eşek” fablında, eşeğin biri, aslanaözenipaslanpostugiyer.Onugörenleraslanolduğunainanır ve ondan korkarlar. Bir gün eşeğin kulaklarınınucuiçinegirdiğiposttangörünürveeşeğinkimliğiortayaçıkar.Onugörenbiraçıkgöz,eşeğidöverekdeğirmenegönderir.Olayınaslınıbilmeyenler,adamaslanıeşekettisanır.

Bu fabldan çıkarılabilecek ders aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Yardımlaşmak,insanızordurumdankurtarabilir.

B) Çalışmadan ve emek sarf etmeden başkalarındanyardımbeklemekvetembellikyapmakdoğrudeğildir.

C) Dışgörünüşealdanmamak,olaylarıniçyüzünüaraş-tırmakgerekir.

D) Başkasınıaldatanlar,birgünaldanırlar.

E) Başkalarına özenmek, kimi zaman insanı küçükdüşürebilir.

Ma

sal /

Fa

bl

OK

UM

A

Masal / Fabl

102

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Aşağıdaki fabl örnekleri, verilmek istenen öğütlerle eşleştirildiğinde doğru sıralama hangi seçenekteki gibi olur?

Fabl Örnekleri

I. “AğustosBöceğiyleKarınca”fablında,ağustosböce-ği yazı saz çalıp eğlenerek geçirmiş, karınca isesoğuk kış günleri için bütün yaz hazırlık yapmıştır.Kış bastırdığında aç kalan ağustos böceği, yardımistemekiçinkarıncayagider.Karınca,ağustosböce-ğineyardımetmekistemez.Onabütünyazboyuncane yaptığını sorar. Ağustos böceği gece gündüztürkü söylediğini itiraf edince karınca şöyle cevapverir:

“Nemutlusizeamaheptürküsöylemekolmaz,kışındaoynayınbiraz.”

II. “TilkiyleLeylek”fablında,leyleğiyemeğedavetedentilki,çoksulubirçorbayaparvebuçorbayıdüzbirkaptaikramederleyleğe.Leylek,düzkaptanyemekyiyemezveaçkalır.Tilkiisebirgüzelkarnınıdoyu-rur. Ayrılırken leylek de tilkiyi yemeğe davet eder.Leyleknefisbiryemekhazırlarfakattilkininçoksev-diğiyemeğidarveuzunbirkapta ikramedincetilkiaçkalır.

III. “Tavus Kanatları Takan Alakarga” fablında, alakar-ga,kanatdeğiştirentavuskuşununtüylerinitoplaya-rakkendisinetakarvetavuskuşlarınınarasınagirer.Onunkargaolduğunuanlayan tavuskuşlarıonunladalga geçer, alay eder ve tüylerini yolar. Bu hâldekargalardaonuaralarınaalmaz.

IV. “KeçiCanPazarında”fablındatekbaşınadolaşanbirkeçi, kurtla karşılaşır.Kurt tamonu yemeküzerey-kenondankavalçalmasınıister.Kavalsesiniduyanköpeklergelipkeçiyikurtarırlar.

V. “AtlaEşek”fablında,atveeşekbirlikteyolaçıkarlar.Eşeğinyüküçokağırdırvesırtındaeyerindenbaşkabirşeyiolmayanattanyardımister.Ateşeğeyardımetmezveeşekağıryükünaltındaölür.Atiseyardımetmemenincezasınıeşeğinpostudâhilbütünyükü,yüklenerekçeker.

Verilmek İstenen Öğütler

a. Yardımlaşmak,insanızordurumdankurtarabilir.b. Çalışmadan ve emek sarf etmeden başkalarından

yardımbeklemekvetembellikyapmakdoğrudeğildir.c. Zamansızbirişekalkışılmamalı,herişsonudüşünü-

lerekyapılmalıdır.d. Başkasınıaldatanlar,birgünaldatılırlar.e. Başkalarına özenmek, kimi zaman insanı küçük

düşürebilir.

A) I-b,II-d,III-e,IV-a,V-c

B) I-c,II-e,III-b,IV-d,V-a

C) I-b,II-d,III-e,IV-c,V-a

D) I-e,II-d,III-c,IV-a,V-b

E) I-b,II-d,III-c,IV-e,V-a

8. Fabl ve masal hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangileri her ikisinde de ortak değildir?

I. İkisindedeolağanüstülüklervardır.

II. İkisindedeteşhisveintaksanatlarındanyararlanıla-bilir.

III. İkisindedesözetekerlemelerlebaşlanır.

IV. İkisinindeöğreticiniteliğivardır.

V. İkisideserim,düğüm,çözümveöğütbölümlerindenoluşur.

VI. İkisideilahibakışaçısınınhâkimolduğumetinlerdir.

VII.İkisinindekahramanlarıtipözelliğigösterir.

VIII.İkisideolayaveanlatmayadayalımetinlerdir.

IX. İkisinindekahramanlarıdevler,cinler,perilerdir.

A)III,VveVII. B)II,VIIveIX.

C)III,VveVIII D)I,IIIveVII.

E)III,VveIX.

9. Sınıfta “kurnazlıkvedalkavukluk” ile ilgili bir fabl anla-tarak öğrencilerine öğüt vermek isteyen öğretmen, hangi hayvan tiplerinin içinde yer aldığı bir hikâye anlatır?

A) Aslan ile fare

B) Tilkiilekarga

C) Kaplumbağailetavşan

D) Karıncaileağustosböceği

E) Atileeşek

10. Yüksekkocamanbirasmaydıgeyiğinyurdu.

Buasmanınyapraklarıarasınadalar,

Bütündüşmanlarındanrahatçakorunurdu.

Köpekleriyanıldısanıpbirgünavcılar

Döndüler,birfelakettenkurtulmuştuyine

Amaonankörlükettivelinimetine!

Yemeyebaşladıyapraklarınıasmanın,

Köpeklerbugürültüyüduyunca

Yetişipboğazladılar,budalahayvanın

Sonsözüşuoldu:“Hakkımdırbenimbuceza.”

Avcılarölümüneyetişmişlerdiancak

Neağlamakfaydaetmiştinedesızlamak.

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Fabllarsadecemensur(düzyazı)olarakyazılır.

B) Verilen ders, barındığı yere hainlik edenlerin sonu-nunkötüolacağıdır.

C) Soyutkavramlaralegorikbiranlatımlasomutlaştırıl-mıştır.

D) Metnindidaktikbiryönüvardır.

E) Metindeöğreticiolma,dersvermekaygısıvardır.

Rom

an

DİL

BİL

GİS

İ

ZamirTESTÜNİTE

5

135

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

9

1. Kimi zamirler, özneyi pekiştirerek belirtir. Bunlar tek baş-larına asıl şahıs zamirlerinin yerini tutabildiği gibi onlarla birlikte de kullanılabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir zamir vardır?

A) Bu zamana kadar yaptıklarımız, yapacaklarımızın güvencesidir.

B) Hüseyin’i ben en son sizde kaldığı gün gördüm.

C) Bana güvenmeyen herkese inat bu işi ben kendim başardım.

D) Sence yarınki sınava kaç öğrenci katılır?

E) Onun söylediklerini yap, yaptıklarını yapma.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime diğerlerinden farklı türde bir zamirdir?

A) Beni burada iyi tanırdı herkes.

B) Biz bir elmanın iki yarısı gibiydik onunla.

C) Bir saniyem bile güzel geçmiyor sensiz.

D) Yemeklere bunu katarsan farklı tatlar elde edersin.

E) Seni benden uzaklaştıran, koparan zalim hayat.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı bir zamirle sağlanmıştır?

A) Zeytinburnu’na hangi yoldan gideceğim, diye düşün-meye başladı.

B) Kimi zaman duydukların karşısında şaşırmıyor musun?

C) Hele hele neden bir meslek grubuna mensup olmu-yorsun?

D) Fikir birliği sağlamamızın önemi var mı sizce?

E) Evlendikten sonra gezmek için nereye gidiyorsunuz?

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime iyelik eki almamıştır?

A) Toplumların beslenme modelleri, yaşadıkları yörele-re göre değişir.

B) Geleneksel halk mutfağımız, genel olarak tarım ve hayvansal ürünlere dayalıdır.

C) Çorbalar bazen şifa olarak içilir bazen kahvaltı olarak.

D) Yemeklerin tipik özelliklerinden biri, karıştırılarak bir arada pişirilmesidir.

E) Ege’de zeytinyağı, Trakya’da ayçiçeği yağı en çok kullanılan yağ türleridir.

5. Hayatın insanı mutlu edici birçok yönü vardır. Ancak biz bunları fark etmekte güçlük çekiyoruz. Israrla kendimizi mutsuz edecek şeylerin peşinden gidiyoruz. Mademki bu konuda ısrarcıyız, o zaman yok yere hayatı suçlamama-lıyız.

Bu parçada aşağıdaki zamir çeşitlerinden hangisi kullanılmamıştır?

A) Dönüşlülük zamiri

B) İlgi zamiri

C) Kişi zamiri

D) İşaret zamiri

E) Belgisiz zamir

6. Zamirler de isim soylu diğer kelimeler gibi isim tamlama-sında tamlayan ve tamlanan görevinde kullanılabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir, tamlayan görevinde kullanılmıştır?

A) Bundan sonra kimsenin işine karışmayacağım.

B) Bazı olaylarda hatayı kendinde aramalısın.

C) Şirince gezisinde öğrencilerin hiçbiri sözümü dinle-medi.

D) Yeni gelen kitapların hepsini masama koymanızı istiyorum.

E) Adamların birini daha önce gördüğümü sanmıştım.

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iyelik eki almış bir zamir (adıl) vardır?

A) Bazı soru kalıplarını kimse çözemediği için değiş-tirdik.

B) Keşke herkes sizler gibi dürüst olsa o zaman hiç sorun yaşamazdık.

C) Bu sınavda da bazılarınız soruları dikkatli okumamış.

D) Son zamanlarda hiç tadım tuzum kalmadı.

E) Çarşıda saatlerce onu aradım durdum.

8. Zamirler yapım eki alarak sıfat, zarf, isim ve fiil görevinde kullanılabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zamir, yapım eki alarak zarf göreviyle kullanılmıştır?

A) Artık tüm personel beni can kulağıyla dinlesin.

B) Bu dünyada herkes kafasına göre yaşıyor.

C) İnsanların bencil davrandığı bir hayat istemiyorum.

D) İyiden iyiye anladım ki kimse beni sevmiyor.

E) Burada yaşananlardan insanlığın ders çıkarması gerekiyor.

Rom

an

DİL

BİL

GİS

İ

Zamir

136

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı soru zamiriyle sağlanmıştır?

A) Köye hangi yoldan gidelim sence?

B) Beni o gece gizlice takip eden sen miydin?

C) Bu okulun müdür yardımcıları nerede?

D) Sen yarın neden pikniğe gelmeyeceksin?

E) Hava mı karardı, akşam mı oldu burada?

10. (I) Benim hayatım hâlâ bu fakir semtte geçiyor. (II) Bazen evladım düşüyor aklıma. (III) Unutmaya çalışıyorum, olmuyor; izin vermiyor buna evin karşısındaki kaldırım. (IV) Kimseye açamıyorum derdimi. (V) Zaten açsam da böyle bir derdi ancak çeken bilir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde zamire yer verilmemiştir?


11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerlerinden daha az sayıda zamir vardır?

A) Şunlardan bazılarını koliye yerleştirmek için ayırdı.

B) Onların birkaçını masama koy ki herkes görsün.

C) Hayatta kimsenin malında mülkünde gözüm olmadı.

D) Sen bunları da al, diğerlerinin yanına gizlice eklersin.

E) Hangisinin beni çağırdığını anlayamadım.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi zamirine yer verilmiştir?

A) Herkes kendi ödevini düzgünce yapsın.

B) Bugün nedense çalışanların hiçbiri yerinde yok.

C) Benim senden ne gibi bir isteğim olabilir ki?

D) Bu adaletli hayatta kimsenin ahı kimsede kalmaz.

E) Kitabı olmayanları bu derse almamakta kararlıyım.

13. Öz güven, hedeflerimizin peşinden giderken bize güç verir. I Başarılarımızla doyum ve rahatlık hissetmemize izin verir. Öz güvenimizin güçlü olması durumunda başarı hepimize II doğal ve doğru gelir. Birçoğumuz, belirli zamanlarda, belirli III insanlarla ve belirli durumlarda kendimizi güvenli hisseder- IV ken bazı durumlarda, bazı zamanlarda ve bazılarının karşı- sında öz güvenimizi yitiririz. V

Bu cümledeki numaralanmış kelimelerden hangisi zamir değildir?


14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kelime hâlinde zamir vardır?

A) Kitapların hazırlanması ve yayımı için milyonlarca dolar harcanıyor.

B) Kapıda müşteri bekleyen yaşlı adam uzaklaşmamız için bağırdı.

C) Biricik evladının eğitimi için servetini harcamaya kalkıyor.

D) Vitrindeki kırmızı kazakta gözü kalmış, mutlaka ala-cakmış onu.

E) Umudu, mutluluğu, sağlığı kaybetmek insanı depres-yona sokabilir.

15. Masal deyince birçoğumuzun aklına ninemizden dede- I II mizden, anne babamızdan dinlediğimiz büyülü maceralar III gelir. Masalın birinde devler küçük bir oğlanı kovalıyor, IV birinde bir çocuk ormanda yol bulmaya çalışıyor, birinde V bir şehzadenin canı sıkılıyor sarayda.

Bu parçadaki numaralanmış kelimelerden hangisi iyelik (sahiplik) eki almamıştır?


Tiya

troO

KU

MA

TiyatroTESTÜNİTE

6

155

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

51. KARAGÖZ – Merhaba Hacı Cavcav!

HACİVAT – Ooooo, Merhaba merhaba! Dükkânıma hoş geldin, safalar getirdin Karagöz’üm!

KARAGÖZ – Sopalar falan getirmedim.

HACİVAT – Efendim, sözlerimi hemen yanlış anlamaya başladın. Sopalar olur mu! “Safalar getirdin!” dedim. Yani seni görünce rahatladım ve çok sevindim demektir.

KARAGÖZ – Amin, amin!..

HACİVAT – Hele otur bakalım! Biraz dertleşelim.

KARAGÖZ – Hay hay, biraz dertleşelim ama sen önce dükkânına gelen misafire ikramını yapsana!

HACİVAT – Aman Karagöz’üm, sen şaşırdın mı?

KARAGÖZ – Şimdi seni bir güzel pataklarsam görürsün kimin şaşırdığını!

HACİVAT – Allah Allah? Şaka mı yapıyorsun, yoksa benimle alay mı ediyorsun?

KARAGÖZ – İkisi de değil...

HACİVAT – Karagöz’üm ramazandan haberin yok mu?

KARAGÖZ – Var... Şimdi eve gitti.

HACİVAT – O ramazan değil, şu bildiğimiz ramazan... Hani yılda bir kere geliyor ya!

KARAGÖZ – Haaa, Almanya’daki Ramazan’ı mı soru-yorsun? Anasına mektup yazmış da mayısta gelecek-miş...

Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Diyalog esasına dayalı göstermeye bağlı bir metindir.

B) Metinde kullanılan dil, günlük konuşma dilidir.

C) Geleneksel Türk tiyatrosunun türlerinden birine aittir.

D) Parçaya yanlış anlama üzerine kurulmuş gülmece hâkimdir.

E) Parçada kullanılan kişiler birer karakterdir.

2. Aşağıdakilerden hangisi tiyatro metinleri için söyle-nemez?

A) Bu metinlerdeki cümleler çoğunlukla kısa ve devriktir.

B) Bu metinlerde serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunmaz.

C) Kurmaca metinler grubuna dâhil edilirler.

D) Metinlerde diyaloglara sık rastlanır.

E) Olay çevresinde oluşan metinlerdir ve şiirsel dil kul-lanılır.

3. Aşağıdakilerden hangisi göstermeye bağlı edebî metinlerden değildir?

A) Trajedi

B) Komedi

C) Skeç

D) Mesnevi

E) Dram

4. Aşağıdakilerden hangisi Batılı müzikli tiyatro türle-rinden biri değildir?

A) Opera

B) Operet

C) Bale

D) Revü

E) Tuluat

5. İzleyiciyi güldürmek, eğlendirmek ve bunların yanında düşündürmek amacı taşıyan tiyatro türüdür. Bu tür oyun-larda kişilerin ve toplum düzeninin ilginç ve gülünç yan-ları sergilenir. Konular günlük yaşamdan alınır ve işlenir. Sahnede her türlü kaba söze yer veren bu oyunlarda üç birlik kuralına uyulur.

Bu parçada tanıtılan tiyatro türünün Türk edebiyatın-daki ilk örneği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şair Evlenmesi

B) Afife Anjelik

C) Seydi Yahya

D) Vatan yahut Silistre

E) Çok Bilen Çok Yanılır

6. I. Oyunculara sözlerini fısıltıyla hatırlatan kişidir.

II. Bir tiyatro eserinin sahnede canlandırılmasıdır.

III. Erkek tiyatro sanatçısıdır.

IV. İki kişi arasındaki karşılıklı konuşmadır.

Numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerden hangisi-nin tanımı yapılmamıştır?

A) Temsil

B) Diyalog

C) Dublör

D) Aktör

E) Suflör

Tiya

troO

KU

MA

Tiyatro

156

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel Türk tiyatrosu ile modern Türk tiyatrosu arasındaki farklardan biri değildir?

A) Geleneksel tiyatroda yazılı bir metin yoktur, ancak modern tiyatro bir senaryoya bağlı oynanır.

B) Geleneksel tiyatroda zaman zaman eğitimli oyun-culara yer verilirken modern tiyatro oyuncularının tamamı eğitimlidir.

C) Moderm tiyatroda çeşitli tip ve karakterler varken geleneksel tiyatroda kişiler birer tiptir.

D) Modern tiyatroda oyunlar prova yapılarak sahneye konur, geleneksel oyunlarda ön hazırlık yoktur.

E) Modern tiyatro şehir hayatında var olurken gelenek-sel tiyatro kırsal ve köy yaşamında ortaya çıkmıştır.

8. Geleneksel Türk tiyatrosu türlerinden biri olan Karagöz, I genellikle deve derisinden yapılmış ve tasvir denilen II figürlerin arkadan ışık verilmiş beyaz bir perde üzerine yansıtılmasıyla oynanır. Perde arkasında tasvirleri oyna- tan kişiye hayalbaz ya da hayalî denir. Bu kişiye perde III arkasında yardım eden kişiye nareke denir. Bu oyunun IV başlıca iki tipi Karagöz ve Hacivat’tır. V

Bu parçadaki numaralanmış ifadelerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?


9. Türk tiyatrosu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Çağdaş Türk tiyatrosunun temeli geleneksel tiyatro-ya dayanır.

B) Batı tiyatrosundan yeni türler Türk tiyatrosuna Millî Edebiyat Dönemi’nde alınmıştır.

C) Geleneksel tiyatro belli metinlere sahip değildir ve anonim halk edebiyatı içinde değerlendirilirler.

D) Geleneksel Türk tiyatrosunun temeli Orta Asya’daki şaman geleneğine dayanır.

E) Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda tiyatro oyunla-rının konuları genişlemiştir.

10. 1. Metin

HACİVAT: Karagöz’üm, sucuk aldım. Gel, mangal sefası yapalım.

KARAGÖZ: Birer kangal alalım ama benim bahçe küçük, kangala dar gelir.

HACİVAT: Kangal demedim Karagöz’üm, mangal dedim. Mangalda sucuk pişirelim.

KARAGÖZ: Kangalla çocuk bir arada olmaz. Yaşar’ı kangal ısırır.

HACİVAT: Canım, ne Yaşar’ı, ne kangalı, sucuk dedim, mangal dedim.

KARAGÖZ: He öyle söylesene, sucuğu mandalla tavana asarsın.

HACİVAT: O neden? Neden sucuğu tavana asıyorsun?

KARAGÖZ: Kurusun diye. Kuru sucuğun tadı farklı olur.

HACİVAT: Tamam Karagöz’üm, sucuğu kuruttum, man-galı bahçeye oturttum.

2. Metin

Hay hak,

Hak dostum, Hak!

Bir çuval altın bırak

Hamal parasını da ayrı bırak.

Kimseler alınmasın

Bizimkiler salınmasın

Görevliler gocunmasın

İsim isme

Cisim cisme

Semt semte benzer

İşte serdik gözünüzün önüne hâlımızı

Yeşilimizi, alımızı, tutanağımız, dalımızı

Başlatalım artık masalımızı...

Bu iki parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Birinci metin canlı oyuncular varken ikinci metinde bir anlatıcı - oyuncu vardır.

B) Her iki metin de göstermeye bağlı edebî metinler-dendir.

C) Birinci metinde diyalog, ikinci metinde tekerleme kullanılmıştır.

D) İkinci metin bir meddah örneğidir.

E) Her iki metin de geleneksel Türk tiyatrosuna ait tür-lerdir.

Tiya

tro

167

ÜNİTE

6 Yazılıya Hazırlık

1. Modern tiyatronun türlerini yazınız.

2. Trajedi ile komediyi kişiler yönünden karşılaştırınız.

NUMAN

– Hey gidi günler hey... Askerdeki günleri bazen çok özlüyorum Mükremin. Mesela bizim bir Nizipli çavuş vardı, beni iki ay her gün dövdü.

MÜKREMİN

– Sebep?

NUMAN

– Bizim çavuş kalender adamdı. Dövmek için ille bir sebep aramazdı!

MÜKREMİN

– Delikanlıydı diyorsun yani...

NUMAN

– Tabii... Hatta bir keresinde beni döverken palaskası koptu, hiç istifini bozmadan yarım palaskayla dövmeye devam etti.

MÜKREMİN

– Eee?

NUMAN

– O kadar disiplinliydi yani...

3. Yukarıdaki metin hangi tiyatro türünden alınmıştır? Bu türün iki özelliğini yazınız.

4. Aşağıdaki cümlelerda geçen zarfları bularak türlerini yazınız.

• Eşyalar çabucak toplanıp kapının dibine yığıldıktan sonra kadınlar ve kızlar yorgunluktan bitkin bir hâlde döşeklerine serildiler.

• Uzun bir değnekle dürtülen öküzler hızla ileri atıldılar, saban bir tüy hafifliğiyle uçtu.

Trajedi – Komedi – Dram

Trajedide kişiler soylulardan, kral ve kraliçelerden, mitolojik kahramanlardan seçilirken komedide halktan seçilir.

Komediden alınmıştır. Kişilerin ve toplumun aksayan yönlerini güldürerek anlatıan tiyatro türüdür. Konular günlük yaşamdan alınır. Kişiler, halktan seçilir. Üç birlik kuralına uyulur. Kaba söz ve davranışlar sahnede gösterilir. Manzum olarak yazılır.

• hızla (durum zarfı) / ileri (yer – yön zarfı) / bir tüy hafifliğiyle (durum zarfı)

• çabucak (durum zarfı) / toplanıp (durum zarfı) / yığıldıktan sonra (zaman zarfı)/ yorgunluktan bitkin bir hâlde (durum zarfı)

Tiya

tro

168


5. Gelin – Daha ne olsun? Bir de kolumdan tutun da dışarı atın bari! Sana kalsa bir gün bu evde oturmamı istemezsin! Annen eşyalarımı yükletirken elbet yardım edersin!

Kaynana – Yüklenen eşya senin eşyan değil ki?

Gelin – Ya kimin eşyasıydı?

Kaynana – Evin eşyasıydı!

Görümce – (Geline) Gördün mü?

Gelin – Ha ha hay! Evin eşyasıymış! Şimdi de inkâr edin bakalım!...

Görümce – (Kaynanaya) İki arabaydı değil mi anne?

Kaynana – İki arabaydı! Hem de tepe tepe Yüklerken de sen yardım ettin!

Görümce – (Geline) Sende iki araba eşya ne arar?

Gelin – Affetmişsin sen onu! Unuttun mu çeyizimi?

Yukarıdaki metinde altı çizili olarak verilen kelimelerin türlerini yazınız.

6. Aşağıdaki metinde yay ayraçlarla gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini yazınız.

Dersti ( ) öğrenmeydi ( ) bilgiydi derken yıllar su gibi akıp geçti ( ) Arzu ile Kamber ( ) bu süre içinde her şeyi öğrendiler. Arzu ( )

on dördünde dünya güzeli bir kız ( ) Kamber de o yaşlarda, yakışıklı bir delikanlı oldu ( )

7. Komedinin türlerini yazınız

8. Anlatmaya bağlı metinlerde “olay örgüsü” olarak adlandırılan kavramın tiyatrodaki ismini yazınız.

daha: zarf / de: bağlaç / dışarı: zarf / bir gün: zarf senin: zamir / kimin: zamir / ha ha ha: ünlemşimdi: zarf / iki: sıfat / anne: isim / yüklerken: zarf

Dersti (,) öğrenmeydi (,) bilgiydi derken yıllar su gibi akıp geçti (.) Arzu ile Kamber (,) bu süre içinde her şeyi öğrendiler. Arzu (,) on dördünde dünya güzeli bir kız (;) Kamber de o yaşlarda, yakışıklı bir delikanlı oldu (.)

Karakter komedisiEntrika komedisiTöre komedisi

Dramatik örgü

Biyo

gra

fi / O

tob

iyo

gra

fiO

KU

MA

Biyografi / OtobiyografiTESTÜNİTE

7

177

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

31. Biyografi türleriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden

hangisi yanlıştır?

A) Genel biyografiler, birden fazla kişinin hayat hikâyelerini anatan yazılardır.

B) Her döneme, her mesleğe, her millete ait kişile-rin biyografilerini veren eserlere evrensel biyografi denir.

C) Belli bir döneme damga vurmuş kişilerin anlatıldığı biyografiler bilimsel biyografilerdir.

D) Belirli bir mesleğe ait kişilerin biyografileri mesleki biyografi olarak adlandırılır.

E) Bir bölgeye mensup kişilerin biyografilerinin toplandı-ğı biyografilere bölgesel biyografi denir.

2. Şair, gazeteci, yazar olan Yusuf Ziya Ortaç, İstanbul’da doğdu. Bazı yazılarında Arif Ünlü, Çimdik, İzci, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa imzalarını kullanan Yusuf Ziya, Vefa İdadisini bitirdikten sonra Darülfünün Edebiyat Fakültesinden sınavla öğretmenlik sertifikası aldı. İzmit ve İstanbul’da öğretmenlik, İstanbul Belediyesi Sular İdaresinde memurluk yaptı. Orhan Seyfi ile “Akbaba” dergisini Çıkaran Yusuf Ziya 1950’de “Hecenin Beş Şairi”nden birisi olmuştur. Ziya Gökalp’in etkisi sonucu hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Fıkra ve mizah yazıları vardır.

Biyografiden alınmış bu parçada aşağıdaki sorular-dan hangisinin cevabı yoktur?

A) Sanatçının yayın hayatına katkısı olmuş mudur?

B) Sanatçı, öğretmenlik dışında hangi meslekle uğraş-mıştır?

C) Yusuf Ziya Ortaç’ın edebiyata katkısı hangi türlerde olmuştur?

D) Sanatçının edebiyatla ilgilenme sebepleri nelerdir?

E) Sanatçı, yazın dünyasında hangi isimleri kullanmıştır?

3. (I) Otobiyografi, ünlü bir kimsenin hayatını, kişiliğini, eserlerini ayrıntılarıyla ele alan ve bilimsel bir alanda özel bir konu ya da sorun üzerinde yazılan inceleme yazısıdır. (II) Belgelere dayanılarak yazılan otobiyog-rafilerde, rivayetlere ve tartışmalara yol açacak bilgiler olmaz. (III) Otobiyografi düşünsel planla kaleme alınır. (IV) Otobiyografi, biyografiyle hemen hemen aynı nite-liklere sahip olsa da ele aldığı yani hayatını anlattığı kişi bakımından biyografiden ayrılır. (V) Otobiyografisini yazan kişi içtenliği ve dürüstlüğü hiçbir zaman elden bırakmamalıdır.

Otobiyografi ile ilgili bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi yanlıştır?


4. I. Romancı ve öykücü olan Orhan Kemal, Adana’nın Ceyhan ilçesinde doğmuştur. Romancı ve öykücü-dür. Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan yazar bazı şiirlerinde ve senaryolarında Reşat Kemal, Raşit Kemal, Hayrullah Güçlü, Orhan Raşit gibi imzaları kullanmıştır. Ortaokulun son sınıfında öğrenimini yarım bırakan yazar; hamallık, işçilik, kâtiplik gibi pek çok meslekte çalışmıştır.

II. Haziran 1961 tarihli gazetede bizim evi basan selin haberi manşetteydi. Daha göbek bağımın ucu kurumadan evin önünden akan pis dere taştığından bütün zıbınlarımı sel aldı, çıplak doğdum denebi-lir. Annem, babam memurdu. Annemin dairesinde hesap makinesiyle daktilolar arasında büyüdüm.

Aşağıdakilerden hangisinde numaralanmış parçala-rın ait olduğu metin türleriyle ilgili yanlış değerlen-dirme yapılmıştır?

A) I. parça, hayatından bahsedilen kişiyi kötülemek veya iyi göstermek amacıyla yazılmamış bir metin-den alınmıştır.

B) Her iki parça da öğretici metinlerden kişisel hayatı konu alan türlere aittir.

C) II. parça, anlatılanların yazarın kendisiyle sınırlı oldu-ğu bir metinden alınmıştır.

D) I. parça, kaynak olarak yazarın kendisini ve aile büyüklerinden aldığı bilgileri kullandığı bir metinden alınmıştır.

E) II. parça, düşünsel planla yazılmış ve öznel anlayışla yazılsa da gerçeklerin göz ardı edilmediği bir metin-den alınmıştır.

5. Bir kişiyi en belirgin özellikleriyle okuyucuya tanıtmak amacıyla yazılmış edebî yazılara portre; bilimsel bir I konuyu veya bir kimsenin yaşamını, kişiliğini, eserlerini ayrıntılı olarak inceleyen eserlere nekroloji; ölen ünlü bir II kişinin ölümünden sonraki günlerde, genellikle gazete ve dergilerde yakın çevresinde yer alan kişiler tarafından onun üstün özelliklerinin anı üslubuyla anlatıldığı yazı-lara monografi; her döneme, her mesleğe ve her millete III ait kişilerin biyografilerini veren eserlere genel biyografi; IV yazan kişinin kendi sanatını, düşüncelerini, yaptığı işleri aktardığı metin türüne otobiyografi denir. V

Bu parçadaki bilgi yanlışlığı numaralanmış bölüm-lerden hangilerinin yer değiştirmesiyle giderilebilir?

A) I ile III B) II ile III C) II ile IV

D) III ile IV E) IV ile V

Biyo

gra

fi / O

tob

iyo

gra

fiO

KU

MA

Biyografi / Otobiyografi

178

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Otobiyografi Doğrudan anlatım

B) Biyografi Dolaylı anlatım

C) Monografi Kişinin kendi yaşam öyküsü

D) Ruhi portre Kişinin duygu dünyasının tasviri

E) Ulusal biyografi Aynı millete ait kişilerin biyografisi

7. I. Biyografide bir kişi başkasının hayatını kaleme alır, otobiyografide ise yazar kendi hayatını anlatır. ( )

II. Biyografide doğrudan anlatım, otobiyografide dolaylı anlatım söz konusudur. ( )

III. Biyografi ve otobiyografi yazarları kimi zaman ön yargılarını da devreye sokmalıdır. ( )

Yukarıdaki yargılardan doğru olanın yanına (D), yanlış olanın yanına (Y) yazıldığında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

I II III

A) D D Y

B) D Y Y

C) Y D Y

D) Y D D

E) D D D

8. Aşağıdaki tanımlardan hangisi ayraç içerisindeki metin türüyle uyuşmamaktadır?

A) Ünlü kişilerin hayatlarını konu alan romanlara denir. (Biyografik roman)

B) Belirli bir mesleğe mensup kişileri anlatan biyografi-lere denir. (Mesleki biyografi)

C) Eserin yazarının kendisinin değil de alanında öne çıkmış kişinin hayatını anlattığı eserlerdir. (Biyografi)

D) Biyografik bilgileri kronolojik bir sıra içinde, alt başlı-kar hâlinde, belgelere ve araştırmalara dayandırarak anlatan yazılardır.(Bilimsel biyografi)

E) Ölen kişiyi çok seven kişinin ölen kişinin arkasından yaptığı duygusal, öznel ve özlem dolu açıklamaları-dır.( Monografi)

9. 1889’da girdiği Mülküyi Baytar Mektebini 1893’te birin-cilikle bitirdi. Ziraat Nezareti emrinde geçen yirmi yıllık memuriyeti sırasında veteriner olarak dolaştığı Rumeli, Anadolu ve Arabistan’da köylülerle yakın ilişkiler kurma olanağı buldu. İlk şiirlerini Resimli Gazete’de yayımla-dı. 1906’da Halkalı Ziraat Mektebi ve 1907’de Çiftçilik Makinist Mektebinde hocalık yaptı.

I. Kronolojik düzene kesinlikle önem verilmez.

II. Kişinin yaşam öyküsü belli bir düzen içerisinde verilir.

III. Yaşamı yazılacak kişi için kapsamlı bir araştırma yapılır.

IV. Açıklayıcı anlatımla yazılır.

V. Tarafsız ve gerçekçi bir anlatım vardır.

Numaralanmış özelliklerden hangisi yukarıdaki par-çanın ait olduğu tür için geçerli değildir?


10. – Belirli bir zaman diliminde yaşayanların biyografileri-nin anlatıldığı eserlere ---- denir.

– ----, kişilerinin ruhi ve fiziki tasvirlerinin yapıldığı, niteliklerinin anlatıldığı biyografilerdir.

– Bir yöreye ait kişilerin biyografilerinin toplandığı eser-lere ---- denir.

– Ölen ünlü bir kişinin gazete ve dergilerde yakın çev-resindeki kişiler tarafından iyi özelliklerinin anlatıldığı yazılara ---- denir.

Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere aşağıda-kilerden hangisi getirilemez?

A) Portre B) Monografi

C) Nekroloji D) Bölgesel biyografi

E) Dönem biyografileri

11. Kişisel hayatı konu alan öğretici metinlerden birisi de ----

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilebilir?

A) sohbettir. B) fıkradır.

C) biyografidir. D) makaledir.

E) eleştiridir.

12. Her zaman ciddi olmakla beraber sevimli ve gösterişsiz olan Uygar Bey’in kalbinin iyiliğine şahitlik eden bir yüzü vardır. Hep iyiye çekerek anlattığı olaylarda sesi haki-katleri örtmek isteyen perdeden duyulur. Dudaklarında ve sözlerinde her daim örten bir umut, içinde devamlı dallanıp budaklanmaktadır.

Bu parça aşağıdaki biyografi türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Fiziksel portre B) Monografi

C) Ruhi portre D) Genel biyografi

E) Nekroloji

Biyo

gra

fi / O

tob

iyo

gra

fi

TESTÜNİTE

7

185

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7Ünite Tekrar Testi

1. “Yazık oldu Süleyman Efendi’ye”

Mısra-i meşhurunun mübdii.

Duydum ki merak ediyormuşsunuz

Hususi hayatımı,

Anlatayım:

Evvela adamım yani

Sirk hayvanı falan değilim

Burnum var, kulağım var,

Pek biçimli olmamakla beraber,

(...)

Yayan dolaşırım,

Mütenekkiren seyahat ederim.

Oktay Rıfat’la Melih Cevdet’tir

En yakın arkadaşlarım

Bir de sevgilim vardır pek muteber;

İsmini söyleyemem,

Edebiyat tarihçisi bulsun.

Orhan Veli Kanık’ın bu şiirinde aşağıdaki türlerden hangisine özgü özellikler olduğu söylenebilir?

A) Biyografi

B) Portre

C) Tezkire

D) Otobiyografi

E) Öz geçmiş

2. İstanbul’da doğdu. Çocukluğu İsviçre ve Fransa’da geçti. 1925 yılında ailesiyle birlikte döndüğü İstanbul’da Robert Kolejde öğrenim görmeye başladı. Resim sanatına olan ilgisi nedeniyle buradaki öğrenimini yarıda bıraktı. İlk çizimleri dönemin çeşitli dergilerinde yayımlandı. Daha sonra Paris’e gitti. Paris’te dönemin önemli şair ve res-samlarıyla tanıştı. 1939’da yurda döndü. Resimlerinde halktan kişileri özgün desen ve çizgilerle yansıttı. Sanatçı yurt dışında çeşitli ülkelerde sergi açtı. Ressamlığıyla öne çıkan sanatçı heykel, karikatür, tiyatro, şiir, öykü gibi sanatın farklı dallarıyla da ilgilendi. Kısa Hayat Öyküm, Sensiz Her Şey Renksiz, Yeditepe Öyküleri sanatçının başlıca eserleridir.

Bu parça aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Otobiyografi

B) Monografi

C) Biyografi

D) Hâl tercümesi

E) Öz geçmiş

3. İstanbulludur. Evsâfın işitdügümüz şu’arâdandur. Bâr- gâh-ı mu’allânun kunbaracı bölügünden imiş. Hadd-ı zâtında ag u kara okumamış âmidür amma uâteş-bâzlık san’atinde hemân bir çakım kav ve bir pâre yanar od imiş. Her bir zamânda bir dürlü reng ile fitil otları peydâ itmede mâhir ve imdâd-ı himmet ile cârî mürekkeb düzmege kâdir ve şûh-tab’ı nedim ü zar^f ve yâr-ı latif oldugu ecilden kendü hasb-i hâlin bir matla’da derc itmiş budur yazıldı.

Zülfünle hatun’ilm-i vefâ bahsin ider hep

Biri kara câhil birisi cehl-i mürekkeb

(...)


A) Tezkire

B) Portre

C) Otobiyografi

D) Monografi

E) Hâl tercümesi

4. Bir kişi, yer, eser, olay ya da konu hakkında özel bir bakışla, ayrıntılı olarak yazılan yazılara ---- adı verilir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilmelidir?

A) Biyografi

B) Otobiyografi

C) CV

D) Portre

E) Monografi

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiillerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Çocukluğunda kâşif olmayı düşleyenlerin kimsenin ayakbasmadığı topraklara gitmek isteyişi gibi hiç, kimsenin yazmadığı bir cümle yazılabilir mi?

B) Bu yaz, dünya edebiyatının en güzel masallarını kısa sürede okuyuverip Türk edebiyatının klasiklerine başlamayı düşünüyorum.

C) 17. yüzyıldan sonra fildişi üzerine yapılan minya-türler yaygınlaşadursun diğer tarafta dar bir sanatçı çevresinde geleneksel bir sanat olarak da sürdürül-müştür.

D) Tabiatın eşsiz güzelliği karşısında donup kalmış, kuş seslerini dinlemeye doyamamıştı.

E) Öykülerimdeki insanlar yaşamın her ayrıntısıyla bütünleşmeli, yaşamın sanat ve edebiyatla yoğrulan birer temsilcisi olmalı ve insanlığa mesaj verebilmeli.

Biyo

gra

fi / O

tob

iyo

gra

fi

Ünite Tekrar Testi

186

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. Deli gönül düşmüş ağlar elindenBaşım döner aşkla sevda yelindenÇekmeyen ne bilir âşık dilindenMecnun’un derdini bir Leyla bilir

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi vardır?

A) Bağlaç

B) Ünlem

C) Kişi zamiri

D) Çekimli fiil

E) Sayı sıfatı

7. Kimileri de, Arzu ile Kamber’in kavuşamadıklarını I II söyler. Ama biz, böyle duyduk, böyle anlattık ikisinin III IV öyküsünü. V Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerin-den hangisi yanlış kullanılmıştır?


8. Aşağıdakilerden hangisi biyografi ve otobiyografi türleriyle benzerlikler gösteren türlerden biri değildir?

A) Monografi

B) Anı

C) Öz geçmiş

D) Hâl tercümesi

E) Portre

9. “Otuz Beş Yaş” şiiriyle 1946 CHP Şiir Yarışması’nda birincilik kazanmasıyla üne kavuştu. Hece ölçüsünü büyük bir ustalıkla kullandığı şiirlerinde kelime oyunları-na gerek görmeden temiz, anlaşılır bir dil, yalın bir anla-tıma önem verdi. Konu olarak ömrün geçiciliği, hayatın güzelliği ve insan sevgisini işledi. Sağlam tekniği ve zarif lirizmiyle çağdaş edebiyatımızın en başarılı şairlerinden biri oldu. Cihad Baban’ın değerlendirmesiyle Cahit Sıtkı Tarancı; “Geniş Batı kültürünü Türkçe kalıplara döke-rek kendi duyguları ile millîleştiren ozandır. O, Fransız düşüncesini taklit etmedi.” Şiirleri dışında şiir çevirileri ve önemli sayıda hikâyesi de vardır.


A) Biyografi

B) Otobiyografi

C) Tarih

D) Deneme

E) Röportaj

10. ---- eski dönemlerde önemli kişilerin, özellikle şairlerin hayatlarının anlatıldığı; eserlerinden örneklerin verildiği düzyazı türüdür. Günümüzdeki biyografik-antolojik eser-lere benzer. ---- bir tür edebiyat tarihi çalışması da sayı-labilir. ---- genellikle mukaddime, şairlerin ve eserlerinin tanıtıldığı asıl metin ve hâtimeden oluşur.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Tezkireler

B) Antolojiler

C) Biyografiler

D) Otobiyografiler

E) Ruznâmeler

11. Ünlemler cümlede, isim çekim eklerini alarak isim gibi kullanılabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya örnek olabilecek bir kullanım vardır?

A) Ha gayret, biraz daha çalışırsan olacak bu iş!

B) Vah vah, ben bilmiyordum onun işten ayrıldığını!

C) Aferin, bu davranışınla bir ödülü hak ettin!

D) Yazıklar olsun sana, hiçbir sözümü dinlemedin!

E) Babasının ahını aldığı için iki yakası bir araya gelmi-yor ki!

12. İstanbul ve Çanakkale Boğazları oluşmuş, Karadeniz açık deniz hâline gelmiştir.

Aşağıdakilerden hangisinde virgül (,) bu cümledeki işleviyle kullanılmamıştır?

A) Batısından doğusuna doğru ortalama yükselti artar, sıcaklıklar düşer.

B) Doğusuna doğru gidildikçe yerel saat ilerler, güneşin doğuş batış saatleri daha erken olur.

C) Dağ oluşumu (orojenez), kıta oluşumu (epirojenez), volkanizma ve depremler iç kuvvetleri oluşturur.

D) Bu kuvvetlerin sonucunda yerşekilleri yükselir, kıvrılır veya kırılır, yeni dağlar ya da çukur alanlar oluşur.

E) Dünyamız Ekvator’dan şişkin, kutuplardan basıktır.

Me

ktup

/ E-

po

sta

OK

UM

A

Mektup / E-PostaTESTÜNİTE

8

195

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2

1. (I) Özel mektupların yazılış amacıyla edebî mektupla-rın yazılış amaçları birbirinden çok farklıdır. (II) Özel mektuplarda amaç samimiyeti, iyi niyet temennilerini göstermektir. (III) Edebî mektuplarda ise amaç edebiyat ve felsefe ile ilgili düşüncelerin, eleştirilerin anlatılması-dır. (IV) Özel mektuplar da edebî mektuplar gibi gelecek nesillere tecrübe olsun diye kitap hâlinde yayımlanır. (V) Edebî mektuplar birer tarihsel veya edebî belge niteliği taşırken özel mektuplarda böyle bir durum söz konusu değildir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?


2. ---- düşünürlerin ve edebiyatçıların, uzmanı oldukları alanlardaki ciddi konuşmalarına; diğer ---- ise dost, arka-daş ve akrabaların samimi konuşmalarına benzetilebilir.

Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Edebî mektup-özel mektuplar

B) Davatiyeler-tebrikler

C) Sohbet-özel mektuplar

D) Resmî mektuplar-iş mektupları

E) İş mektupları-sohbetler

3. Birbirleriyle ilişkisi bulunan kimselerin (akraba, dost, tanı-dık, meslektaş, vb.) birbirlerine gönderdikleri mektuplar-dır. Konusu, sınırsız denecek akadar çeşitlidir (duygular, düşünceler, gözlemler, haberler vb.). Bu tür mektupların en belirgin niteliği, her türlü yapmacıktan uzak, özentisiz, içten geldiği gibi yazılmış olmalarıdır.

Bu parçada söz edilen mektup çeşidi aşağıdakiler-den hangisidir?

A) İş mektubu B) Açık mektup

C) Özel mektup D) Dilekçe

E) Edebî mektup

4. I. Süslü ve sanatlı bir dil kullanılması

II. Nesnel bir anlatımın benimsenmesi

III. Doğallıktan uzak bir tavır takınılması

IV. Samimi bir havada yazılması

V. Hiçbir biçim kuralına (plana) uyulmaması

Numaralanmış cümlelerden hangisi özel mektupların en temel anlatım özelliğidir?


5. Aşağıdakilerden hangisi mektubun dil ve anlatım özelliklerini etkileyen unsurlardan biri değildir?

A) Mektubun planı

B) Mektubun yazılış amacı

C) Mektubu yazan kişinin üslubu

D) Mektubu gönderen ve alanın ilişkisi

E) Mektubun konusu

6. Aşağıdakilerden hangisi mektubun şekil özelliklerin-den biri değildir?

A) Sağ üst köşeye tarih yazılması

B) Hitap sözcüğü kullanılması

C) Sol alt köşeye adres yazılması

D) Sağ alt köşeye imza atılması

E) Amaca uygun bir dil kullanılması

7. Ankara, 4 Ekim 1964

Sevgili Kardeşim Orhan,

Belki yazdıklarım oraya vardığı zaman, sen bir çocuk hastanesine kavuşmuş olacaksın. Böylece huzurumun bir bölümü gerçekleşmiş olacak. Bütün sıkıntılarım sanatçı-hekim ikiliğinden doğuyor. Şimdi Ankara’da tiyat-rolar perdelerini açıyor. Gözüm o kadar alışmış ki Orhan Asena adı altında bir oyun arıyorum bulvarı dolduran afişlerde. Bu yıl yerli oyun bakımından tiyatrolar oldukça dolgun. Geçen yılın en güzel başarısı Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” oldu. Bu, toplumsal yergiyi temel alan ve Türk opereti geleneğine dayanan bir oyundu. Gılgamış sergisi üzerine yazdıklarını okudum. Orhan, burada da ayırt ettiğim bir kusurun - kusur denebilirse buna- var senin. Başkalarının yargısına çok değer veri-yorsun. Otuz yıla varan yazarlık hayatımda ben, kimin ne dediğine pek önem vermedim.


A) Yazarın içinde bulunduğu edebî çevreye dair örnek-lemeler yapılmıştır.

B) Metin resmî bir mektuptan alınmıştır.

C) Kişisel duygu ve düşüncelere yer verilmiştir.

D) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.

E) Samimi, içten bir dil kullanılmıştır.

Me

ktup

/ E-

po

sta

OK

UM

A

Mektup / E-Posta

196

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

8. (I) Dilekçeler yazılırken ilgili kuruma hitap edilerek başlanmalıdır. (II) Çizgisiz beyaz kâğıt kullanılmalıdır. (III) Ciddi, resmî, saygılı bir dil ve üsluba yer verilme-lidir. (IV) Nesnel olunmalıdır. (V) Dilekçe üst makama yazılacaksa “rica ederim”, alt makama yazılacaksa “arz ederim” şeklinde bitirilmelidir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde dilekçe ile ilgili bilgi yanlışı yapılmıştır?


9. Aşağıdakilerden hangisinde e-posta adreslerinde kullanılan kısaltmalarla ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) com: Ticari kuruluş, şirket, firma veya özel kişi oldu-ğunu ifade eder.

B) gov: Özel kuruluş olduğunu ifade eder.

C) edu: Eğitim kuruluşu olduğunu ifade eder.

D) net: İnternet erişimi sağlayan bir kuruluş olduğunu ifade eder.

E) org: Organizasyon kuruluşu olduğunu ifade eder.

10. Teknoloji ve bilimin hızla hayatın her anına ve alanına nüfuz ettiği günümüz dünyasında, geleneksel değerler, aslını yitirmeden modern değerlerle sentez yaratarak varlığını devam ettirmektedir. Mektup da değişen diğer pek çok olgu ve değerler gibi gelişen teknolojinin ve modern çağın hızına ayak uydurarak sanal ortam dediği-miz internet ortamında, e-posta adı ve kimliğiyle dönüşü-me uğramıştır. Bunu bir yok olma olarak değerlendirmek doğru değildir. Kuşkusuz bu bir dönüşüm süreciydi, yaşayabilmek adına zoraki değişimi kabullenmek, ölme-mek için başka bir kimlikte kaldığı yerden devam etmekti. Nitekim aslında bu dönüşüm veya bir bakıma nöbet deği-şimi, tam da insanların mektup yazma alışkanlıklarını yitirdikleri bir dönemde gerçekleşti.

Bu parçaya göre mektubun e-posta kimliğiyle dönü-şüme uğramasının asıl sebebi nedir?

A) Teknoloji ve bilimin hızla hayatın her alanına nüfuz etmesi

B) Geleneksel değerlerin modern değerlere dönüşme ihtiyacı duyması

C) Var olabilmek adına zoraki değişimi kabullenmesi ve başka bir kimlikte kaldığı yerden devam etmesi

D) İnsanların mektup yazma alışkanlıklarından uzaklaş-ması

E) Mektubun teknoloji ve modern çağın hızına ayak uyduramaması

11. Aşağıdakilerden hangisi e-postayı mektuptan ayıran özelliklerden biri değildir?

A) Kullanıcıların birbiriyle haberleşmesini sağlaması

B) Birden fazla alıcısının olabilmesi

C) Bilgisayar ağlarında kullanılması

D) Resim, ses, video gibi özellikleri barındırabilmesi

E) İnternet bağlantısı gerektirmesi

12. Sevgili Huriye, Selma, Ayşe,

Saat öğleden sonra dördü çeyrek geçiyor. Evvelki gün öğleüstü Brüksel’e gelmiştik. Bin bir telâş içinde, sora soruştura gideceğimiz yeri öğrendik. Bize ayrılan oteli bulduk. Ayrı odalara yerleştik. Gece dokuz buçuğa geli-yordu. Sokakları tarayıp lokanta vitrinlerindeki yemek fiyat listelerine bakarak en ucuzunu seçip karnımızı doyurduk.

Dün öğleden sonra Bienal Sekreterliğini bulduk. Geldiğimizi bildirdik, 500 frankımızı aldık ve bize birer dosya verdiler. İçinde katılanların listesi, hangi otellere dağıtıldıkları ve başka şeyler. Her milletten şöyle böyle dört yüz kişi. Yakalarımızda adımızı, milletimizi belir-ten küçük plakalar, ellerimizde davetiyeler girdik içeri. Dörder kişilik masalardan birine çöktük. Masadaki öteki iki kişi Japon’du.

Gece öyle geçti.

Şiir toplantıları bu sabah onda başladı. Konuşmalar Fransızca. Ben, hep Avusturya heyetine bakındım, gece bulamamıştım kimseyi, öğleüzeri yakalara baka baka, on sene kadar önce birkaç şiirini çevirip Türk Dili dergisinde bastırdığım Ernst Jandl’ı yakaladım. Tanıttım kendimi. Meğer onlar da Fransızca bilmezlermiş. Bunu öğrenince içim rahat etti.

Bakalım!

Gene yazarım.

Kimseye kart gönderemedim, üşeniyorum, içimden gel-miyor. Her şey önce iç rahatlığına bağlı. Siz benim için Beşiktaş’a kapanmayın, benim ne zaman döneceğim belli değil. Kumburgaz’da bulurum sizi. Gene yazarım. Gün ola, hayrola! Gözlerinizden öperim.

Behçet Necatigil


A) Samimi bir dili, içten bir anlatımı vardır.

B) Haberleşmek, duygu ve düşünceleri paylaşmak amacıyla oluşturulmuştur.

C) Birinci kişi ağzından kaleme alınmıştır.

D) Edebî mektup türüne örnektir.

E) Konuşma üslubu hâkimdir.

Tara

ma

Te

sti

237

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2 II. Dönem Tarama Testi

1. • Olay çevresinde oluşan edebî metinlerde kişiler arasında gerçekleşen çatışmanın soyut ifadesine ----- denir.

• ----- başka kahramanlarla benzer ya da ortak dav-ranışlar gösterse de bunlar dışa vuran duyguları, tepkileri, sözleri ile diğer kahramanlardan ayrılır.

• ----- romanda en önemli unsur okuyucudur. Okuyucu anlam üretecek kişidir. Bu roman türünde gerçekliği dil değil anlam belirler. Yazar dış dünyayı olduğu gibi yansıtmaktan özellikle kaçınır. Gerçeklikten çok anlam çoğulluğunu amaçlar.

• Deneysel roman olarak da adlandırılan ----- roman türünde deney ve gözlem birliktedir. Bilim ve araştır-maya çok önem verilir. Emile Zola’nın Meyhane adlı eseri bu türün en önemli örneklerindendir.

• Roman insanların başından geçen ya da geçmesi mümkün olan olayları kurgulayarak insanların iç ve dış dünyalarını ----- hâlinde sanatsal ve mantıksal olarak anlatan uzun yazı türüdür.

Bu cümlelerde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) Olay örgüsü

B) Tip

C) Natüralist

D) Postmodern

E) Konu

2. Aşağıdakilerden hangisi ayraç içindeki roman tekni-ğiyle uyuşmamaktadır?

A) Bireyin duygu ve düşüncelerinin seri fakat düzensiz olarak şekillenen bir iç konuşma hâlinde verilmesi tekniğidir. Bu teknikte dilin doğal yapısı ve işleyişine uyulmaz. (Bilinç akışı)

B) Psikolojik romanlarda sıkça kullanılan, anlatıcının araya girerek kahramanın duygu ve düşüncelerini anlattığı tekniktir. (İç çözümleme)

C) Konuşma dilinin ağır bastığı, kahramanın iç dünyasıy-la okuyucuyu karşı karşıya getiren roman tekniğidir. (tahkiye tekniği)

D) Romanda bir kahraman veya bir olayın aradan bir süre geçtikten sonra geçmişe dönülerek anlatıldığı tekniktir. (Geriye dönüş)

E) İki veya daha fazla kişi arasında gerçekleşen konuş-madır ve sık kullanılan bir yöntemdir. (Diyalog)

3. Hece ile şiir söyleme, Tanzimat döneminde Namık I Kemal ve Ziya Paşa arasında tartışma konusu olmuştur. Kendileri ve bazı şairler hece ölçüsüyle birkaç şiir yazmış II olmalarına rağmen istisnalar dışında sade dil ve hecey- III le şiir yazanlar olmamıştır. Genç Kalemler hareketine kadar gelişme göstermeyen bu çaba Balkan Savaşları ve arkasından başlayan I. Dünya Savaşı yıllarında geniş IV ölçüde benimsenir. Daha önce aruzla şiir yazan pekçok V şair artık heceyle şiir yazmaya başlar.

Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerin hangilerin-de yazım yanlışı yapılmıştır?

A) I ve IV B) I ve V C) II ve IV

D) III ve V E) II ve V

4 . Günümüzün en önemli klasik ürünlerinden biri olan Cimri, döneminde başarısız olmuş bir oyundur. 9 Eylül 1668’deki ilk oyundan itibaren halk tarafından pek rağbet görmemiştir. O yıllarda Moliere ile arası açık olan Racine oyunu Savunan tek kişi olan Boileau’ya “Sizi en son Cimri’de gördüm, tiyatroda tek başınıza gülüyorsunuz.” diyerek oyunu beğenmediğini ifade etmiştir. Boileau’nun cevabı ise daha etkileyicidir. “Gülmediğinize inanma-yacak kadar saygım var size en az içinizden.” Moliere tiyatro grubunun kayıtlarına göre oyun bir ay boyunca yalnız dokuz defa sahneye konur ve seyirci sayısı ikinci ayından itibaren düşmeye başlar. Üç ayın sonunda oyuna devam edebilmek için başka bir oyunu Cimri’yle beraber oynamak zorunda kalırlar.

Bu parçadan Moliere ait “Cimri” oyunuyla ilgili olarak;

I. İlk oynandığı dönemde sanat çevreleri ve halktan yeterli ilgiyi görmediği,

II. Oyunun komedi türünde yazılmış klasiklerden biri olduğu

III. Oyunun o dönem yazılmış diğer oyunların gölgesin-de kaldığı

yargılarından hangisi kesin olarak çıkarılamaz?

A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III

D) Yalnız II E) Yalnız III

Tara

ma

Te

sti

II. Dönem Tarama Testi

238

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

5. Tiyatronun kendine özgü terimleri vardır. Bunlardan oyuncuların unuttukları yerleri sahne arkasından fısılda- yan görevliye suflör, olayların seyircide merak uyandıra- Icak şekilde birbirine dolanmasına entrika, yabancı bir IIeseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve göre- nekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirmeye adapte III(uyarlama) bir kişinin tek başına yaptığı konuşmalara diyalog, masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilme- IVsinden doğan, cinlerin perilerin de canlandırıldığı tiyatro türüne feeri adı verilir. V

Bu parçada numaralamış terimlerden hangisi yanlış açıklanmıştır?


6. (I) Sait Faik’in basılan ilk yazısı Uçurtmalar’dır. (II) Ona şöhret kazandıran hikâyelerini Varlık dengesinde yayım-lamıştır. (III) Sait Faik çok başarılı bir İstanbul hikâyesidir. (IV) Hikâyelerinde kendi sıkıntı ve avarelikleri ile birleşen kadere küskün insanları konu edinmiştir. (V) Ada ve deniz, balıkçılar, kırlar, hayvanlar onun hikâyelerinde önemli yer tutar.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede özel isme ve sayı sıfatına yer verilmiştir.

B) II. cümlede şahıs zamiri kullanılmıştır.

C) III. cümlede niteleme ve belirtme sıfatı alan isim ile sıfatı niteleyen zarf vardır.

D) IV. cümlede yardımcı fiille kurulmuş birleşik fiil bulun-maktadır.

E) V. cümlede yüklem kurallı bileşik bir fiildir.

7. Kaldırımlarda, meydanlarda renkli tebeşirlerle yere büyük portreler yapan ressamlar görürsünüz. Sanat I müzeleri önlerinde daha çok görülen ve içerideki sanatın âdeta halka uzantısı olan resim sergileri, her sınıftan II Avrupalının durup göz ve ruh zevkini tatmin edebileceği III yerlerdir. Güneşli resmi bandoların halka verdiği açık IV konserler sanatta halkla devletin birleştiği vesilelerdir. İngiltere’ye son gidişimde böyle bir bandonun şefliğini V oradaki dinleyicilerden bir kadının üstlenmesi bu bütün-leşmenin güzel bir örneğiydi.

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinde yazım ya da noktalama yanlışı yapılmıştır?


8. Aşağıdakilerden hangisi özel mektupların şekil özel-liklerinden biri değildir?

A) Kâğıdın sağ üst köşesine mektubun yazıldığı yer ve tarih yazılır.

B) Çizgisiz kâğıda kenarlarında boşluklar bırakılarak belli bir düzen içinde yazılır.

C) Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin olduğu öğretici metin planı uygulanır.

D) Mektubu yazının adresi, metnin sağ alt köşesine yazılır.

E) Siyah ya da mavi mürekkepli kalemle beyaz bir kâğıda yazılır.

9. KorobaşıAçıkla öyleyse her şeyi,Şuna karşılık ver:Zeus’a hangi suçundanötürü düşman olduğunu?Niçin bu korkunç, buyüz karası duruma soktu seni?Anlat bize bunu,anlatmak acı gelmezse sana.

PrometheusAnlatmak acıgelmesine acı gelir banaAma susmak da birbaşka türlü acıHer türlüsü bir başkabela benim içinGünün birinde biröfkedir sardı tanrılarıBirbirine girdi tümölümsüzler.

Bu parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) Konusunu mitolojiden alan bir trajedi örneğidir.

B) Kahramanları tanrı, tanrıça gibi olağanüstü varlıklar ve soylulardır.

C) Koro ve diyalog gibi bölümlerden oluşur.

D) Acı, korkunç ve çirkin olaylar gösterilerek izleyici etkilenir.

E) Şiir biçiminde yani manzum olarak yazılır.

Tara

ma

Te

sti


239

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

10. Radyo ve televizyon yayımlarına, tiyatro oyunlarında, film seslendir-melerinde, konu gereği kullanıl-ması, bulunması gereken seslerin doğal kaynakların dışında optik, mekanik, kimyasal vb. yollarla yapay olarak gerçekleştirilmesi.

Bir tiyatro yapısında oyuncuların üzerinde rol yapmaları için özel olarak yapılmış, izleyicilerin oyun-cuları kolayca görebilmeleri genel-likle yerden belli bir ölçüde yük-sekliği olan yer. Bir oyunun ya da filmin başlıca bölümlerinden biri.

Sessiz hareketler, jestler, yüz ifa-deleri ve kostümler yoluyla duygu-ları, düşünceleri, tutkuları anlatma-ya yarayan tiyatro çeşidi.

Konusunu efsanelerden veya tarih-sel olaylardan alan, acıklı sonuç-larla bağlayan bir tür tiyatro eseri, ağlatı.

I. Sahne:

II. Pandomima:

III. Efekt:

IV. Dram:

V. Trajedi:

Yukarıdaki numaralanmış terimlerin hangisi karşısın-daki tanımlardan herhangi biriyle ilişkilendirilemez?


11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözlerin her ikisi de zarf görevindedir?

A) Yaşlı adam sokak lambasının altındaki bankta oturdu.

Gökyüzü ansızın kapandı ve fırtına tüm şiddetiyle başladı.

B) Arkadaşım biraz duraksamış ve gözlerini benden kaçırmıştı.

Yine bir gün dostlarımdan biri bize çay içmeye geldi.

C) Gözü masanın üstündeki eski bir plağa takıldı.

Uzun zamandır sokağa çıkmadığı için çok bunalmıştı.

D) Kasım ayının sonlarına doğru hepimizi mutlu eden bir şey olmuştu.

Boş bulunup elindeki bardağı yere fırlattı.

E) Seni her düşündüğümde gözlerimde ışıklar beliriyor.

Eski günleri hatırladıkça hâlâ hüzünle gülümserim.

12. Aşağıdakilerden hangisi roman ve hikâyenin ayrılan yönlerinden biri değildir?

A) Benzer yapı unsurlarına sahip olmakla birlikte roman hikâyeden daha uzun ve hacimlidir.

B) Romandaki kişi sayısı hikâyeden daha fazladır.

C) Romanda olaylar uzun bir zaman dilimini kapsarken hikâyede bu zaman dilimi çok daha kısadır.

D) Romanda anlatılan olayların yaşandığı dönemin siyasi, sosyal ve tarihî özellikleri hikâyeye göre daha derinlikli yansıtılır.

E) Romanda karakter ve tip özelliklerine sahip kişiler yer alabilirken hikâyelerde sadece karakterler görülür.

13. (I) Bahara doğru toprağa boylu boyunca yatın ve açıl-makta olan bir karınca yuvasına kulak verin. (II) Sanki dünya denilen toprak topacının iliklerindeki hayat; derin, inleyci bir vızıltı şeklinde duyulur. (III) Toprak sessiz sessiz uyanır. (IV) Bir de toprak yalana asla kanmaz. (V) Onun bağrına tohum ve tane atarsın, hemen bitki topraktan yeşil bir alev gibi fışkırır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, eylemi zaman ve durum yönünden tamamlayan zarflar vardır.

B) II. cümlede, miktar zarfı kullanılmıştır.

C) III. cümlede, ikileme zarf görevindedir.

D) IV. cümlede, kesinlik zarfı vardır.

E) V. cümlede, edat öbeği durum zarfıdır.

14 ve 15. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

Fransızlarda “mezar taşları gibi yalan söylemek” şeklin-de bir tekerleme var. Kendi hayat hikâyesini anlatmak da buna benzer. Önce hafızamızın aynasından sadık akisler aramak ve onları infiallerimizin, egoizmimizin eklendiği çizgilerden ayrıt etmek mümkün müdür? Belki hayat hikâyemizi romanlaştırmak caiz. Ama birkaç sayfa-da bütün bir ömrün muhasebesini yapmak hem tehlikeli hem abes. Her hâl tercümesi bir savunmadır. Kendimizi tanımak irfanın varabileceği en yüksek aşamadır. Neleri hatırlıyoruz? Niçin hatırlıyoruz? İntibalarımızın kaçta kaçı bilince yerleşiyor. Hatırlayıp hatırlamamakta hûr müyüz? Bazen tam iyi niyetle mazideki olayları çarpıtmıyor muyuz? Aynı olayla ilgili çeşitli tanıklıklar nasıl kontrol edilecek? Hatıralarımızda ferdî ile sosyalin payı nedir?

14. Bu parçada sözü edilen edebî tür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Biyografi B) Otobiyografi C) Anı

D) Günlük E) Roman

15. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen edebî türün belirgin özelliklerinden biri değildir?

A) Yazarın hafızası ve anılarına dayanması

B) Öznel yönlerinin ağır basması

C) Kişinin kendisiyle ilgili anlatımlarda yeterince açık, samimi ve doğru davranamaması

D) Benliğini yoklayarak kendi içine bakma

E) Kendi özel dünyasının sınırlarını aşıp başka insanla-rın dünyasını da anlatma

Tara

ma

Te

sti


240

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

16. I. Tarihî Roman A. Duma Pere - Üç Silahşörler

II.Psikolojik Roman

Peyami Safa - 9. Hariciye Koğuşu

III. Sosyal Roman Sabahattin Ali - Kuyucaklı Yusuf

IV. Egzotik Roman Piyer Loti - Azade

V. Macera Romanı Namık Kemaal - Cezmi

Bu tabloda numaralanmış roman türü - eser eşleşme-sindeki yanlışlığın giderilmesi için aşağıdakilerden hangileri değiştirilmelidir?

A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV

D) I ve V E) IV ve V

17. Modernizmle birlikte romanın anlatımında insan gerçe-ğini aracısız vermek amacıyla yeni bir teknik olarak kul-lanılmaya başlanmıştır. Modern edebiyatın öncü yazarı James Joyce “Ulysses” adlı romanında bu yeni tekniğin ilk olgun örnekleridini vermiştir. Türk edebiyatında ise Oğuz Atay 1970 yılında yayımlanan “Tutunamayanlar” romanında bu tekniği kullanmıştır. Bu yöntemle yazar-lar bir insan ile ilgili tüm gerçekleri kronolojik zamana bağlı olmadan anlatabilmişlerdir. Berna Moran bu tekniği roman kişisinin kafasının için doğrudan doğruya gös-teren bir teknik olarak niteler ve devamında karakterin zihninde akıp giden düşüncelerin mantıksal bir bağı olmadığını, çağrışım ilkesine göre aktığını söyler.

Bu açıklamaya göre romanında,

“Erken yatmasının başka bir nedeni de uyumalıyım; her-kes yatıp uyumuştur. Benden başka kimse bu mektubun anlamını düşünmüyor. Kaya şimdi çalışma odasında olsaydı ne yapardı?.. Ayağa kalktı, salondan çıktı, kori-dorun duvarına tutunarak karanlığı geçti. Yatak odasının kapısını itti, uyuyan karısını seyretti. Işığı yakmadan “Hayır, hayır.” İpek yorgan hışırdadı, karısı uyanır gibi oldu, “Sen birden çökeceksin Selim. Çünkü neden? Çünkü senin için boş senin. Birden kollarımın arasında için boşalacak: Birden üçüncü boyutunu kaybedip bir düzlem olacaksın ve ben de seni duvarda bir çiviye asacağım.”

ifadelerine yer veren bir romancı aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisini kullanmıştır?

A) Bütüncül geriye dönüş

B) Zaman atlaması

C) Bilinç akışı

D) Özetleme

E) Olay genellemesi

18. Anı Günlük

I.Aradan zaman geçtik-ten sonra yazılır.

Yaşanırken günlüğüne yazılır.

II.Daha çok gözlemler ve hatırlananlar esastır.

Yazarın kendi duygu ve düşünceleri esastır.

III.Kendisini ya da ken-disini merkeze alarak çevresindekileri anlatır.

Sadece kendi yaşa-dıkları ve hissettiklerini anlatır.

IV. Tarih atmak zorunludur.Yazıldığı günün tarihi yazılır.

V.Yaşamakta olanı değil, yaşanışı konu alır.

O gün yaşananları konu edinir.

Yukarıdaki tabloda numaralanmış karşılaştırmalar-dan hangisi yanlıştır?


19. Emile Zola’nın Meyhanesi Alphonse Daudet’in Jack’i, bizde Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın romanları bu türde yazılmış eserlerdir. Hüseyin Rahmi Batılılaşmanın toplu-mumuzda meydana getirdiği tahribatı bu roman türüyle çeşitli roman tipleri üzerinden anlatmıştır. Deneysel roman olarak da adlandırılan bu roman türünde deney ve gözlem iç içedir.

Hafifliğine yenilip de bazen “fır” diye döndüğü zaman pis-ton gibi açılan arabacıvari, uzun ve kloş etekli redingotu, dar pantolonu, sivri potinleri, baston narinliğinde zarif şemsiyesi kendinin türü, hemen zatına münhasır, moda-da benzersiz olmaya hevesli bir zamane delisi olduğunu gösterir. Sağ elinin şahadet parmağı kökünden tırnağına kadar taşlı, taşsız, oymalı, harfli halkalarla süslüdür. Bunun sebebi sorulsa genlerinin getirdiği saklanamaz ahmaklık ve kibirle hep Paris’teki sevgililerinin yalnız o parmağına takılması şartıyla bunları birer aşk hediyesi olarak vermiş olduklarını söyler.

Bu parçanın alındığı tür hakkında bilgi verilen roman türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Realist Roman

B) Natüralist Roman

C) Romantik Roman

D) Postmodern Roman

E) Klasik Roman

Tara

ma

Te

sti


241

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

20. I. Biyografide üçüncü kişi, otobiyografide birinci kişi anlatımı vardır.

II. Biyografide nesnellik, otobiyografide daha çok öznel-lik ağır basar.

III. Biyografi tanıtılan kişiyi çevresiyle birlikte ele alır otobiyografide ise kişi kendi dünyasıyla sınırlı bir anlatımı tercih eder.

IV. Biyografi kişinin dış dünyasını, otobiyografi iç dünya-sını yansıtır.

V. Biyografide hafıza; otobiyografide belgeler, kanıtlar önem kazanır.

Biyografi ile otobiyografinin karşılaştırıldığı numara-lanmış cümlelerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?


21. I. Özel mektup: Yakın çevredeki (eş, dost, arkadaş, anne - baba, kardeş) kişilere yazılan mektuplardır. Samimi bir üslupla ve yalın bir dille yazılır. Teşekkür, çağrı, özür, tebrik, başsağlığı ilanları birer özel mek-tuptur.

II. Resmî mektup: Kamu kurum ve kuruluşlarının vatan-daşlara ve tüzel kişilere gönderdikleri mektuplardır. Resmî mektupların en çok kullanılanı dilekçedir.

III. Açık mektup: Bir görüşü, bir düşünceyi açıklamak, bir tezi savunmak için bir devlet yetkilisine ya da halka hitaben bir kişi ya da kurum tarafından yazılan gazete ve dergilerde yayımlanan mektuplardır.

IV. Edebî mektup: Özel mektupların bir çeşidi olarak da değerlendirilir. Sanatçıların birbirine edebiyat ve sanatla ilgili düşüncelerini yazdıkları mektuplardır. Edebî mektuplarda edebî bir dil ve üslup kullanılır.

V. İş mektubu: Kişilerin ticari tecrübelerini, yatırım hedeflerini, ticari başarı ya da başarısızlıklarını ticari hayata başlayacak kişilerle paylaştığı mektuplardır. Bir çeşit özel mektup kabul edilir.

Numaralanmaş mektup türlerinden hangisi karşısın-daki açıklamayla ilişkilendirilemez?


22.

İnternet üzerinde gönderilen dijital mektuplardır. Bir örneğini yukarıda gördüğünüz bu iletişim şekli eskiden kâğıt üzerinde yapılırdı.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan bu yazı türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Blog

B) Word

C) E-mail

D) E-posta

E) PDF

23. I. Bir kişiyi ayırt edici özellikleriyle tanıtmayı amaçlayan yazılardır. Kişiyi yalnızca dış özellikleriyle yansıtanla-rı olduğu gibi kişinin iç dünyasını yansıtan örnekleri de bulunmaktadır.

II. Osmanlı Dönemi’nde yazılan daha çok öz geçmiş özelliği gösteren eserlerdir.

III. Bir kişinin hayatını, kişiliğini, eserlerini geniş olarak inceleyen yazılardır. Herhangi bir bilim, bir eser, bir yazar, bir eleştirmen, bir tarihî olay üzerinde özel bir görüşle yapılan araştırma, edebiyatta bir konu üzerinde çalışılarak meydana getirilen bir edebî inceleme eseri de olabilir.

IV. Toplumsal hayatın herhangi bir kesiminde, bilim ve sanat alanlarının herhangi bir dalında etkinlik gös-termiş, başarı kazanmış bir kimsenin kendi yaşamını anlattığı düzyazı biçimindeki yazılardır.

Aşağıdakilerden hangisi numaralanmış tanımlardan herhangi birisiyle ilişkilendirilemez?

A) Portre

B) Biyografi

C) Otobiyografi

D) Hâl Tercümesi

E) Monografi

Tara

ma

Te

sti


242

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

24. Belirli sayıdaki konuşmacının (genellikle 3-5) daha önceden belirlenmiş bir konu üzerinde tartışmasıdır. Konuların geniş kitleleri ilgilendirmesi ve konuşmacıların da uzman olmaları gerekir. Bu tartışmaların yapıldığı yerin fiziki durumu ve ses düzenine de dikkat edilmelidir. Katılımcıların nazik olması, karşısındakilerin konuşmala-rını kesmemesi önemlidir. Konuşmacılar verilen süreyi iyi kullanmalı, başkalarının hakkına saygı göstermelidir. Toplantının başında konu başkan tarafından açıklan-malı, konuşmacılar takdim edilmelidir. Sonuçta ortak bir noktaya ulaşılmışsa bunu oturum başkanı açıklamalıdır. Bu toplantılarda dinleyiciler tartışmaya katılmazlar.

Bu parçada anlatılan tartışma türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Açık oturum

B) Münazara

C) Panel

D) Sunu

E) Sempozyum

25. (I) Gökte ay bu donanma gecesini parlaklığını bile geride bırakacak kadar olgun ışıldıyor, ortalığı gün ortasında olduğu gibi apaydın seçilecek bir hâle getiriyordu. (II) Ana caddeye açılan dar sokaklardan biri üzerinde bulunan bu öğrenci pansiyonu tatil yüzünden çok tenhaydı. (III) Sokağa bakan seddin üzerindeki tahta sıralarda altı yedi genç ciddi yüzlerle oturuyor; herkesin gülüp eğlen-diği, hiç değilse aile ocağından bulunduğu bu mutlu anda uzak yurt köşelerindeki evlerinde bulunmamanın verdiği keder dalgın bakışlarda okunuyordu. (IV) İçlerinden bir tanesi güzel yüzlü, kumral, ince bir kızdı. (V) Yumuşak ve sessiz duruşunda bir şiir ahengi sezilmesine rağmen fen talebesi olduğu için gerek çok az konuşuyor, zaten tükenmiş gibi duran konuşmayı canlandırmaya teşebbüs etmiyordu.

Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede birleşik zamanlı fiil kullanılmıştır.

B) II. cümlenin yüklemi basit fiildir.

C) III. cümlede basit ve birleşik zamanda çekimlenmiş fiiller vardır.

D) IV. cümlede fiil türünde sözcüğe yer verilmemiştir.

E) V. cümlede birleşik zamanla çekimlenmiş birleşik fiil yüklem görevindedir.

26. Okur; yıllara, aylara ve başlıklara göre yapılan zaman I

görünümü sayesinde bloğu istediği tarihten itibaren okumaya başlar. Ters kronolojik sıra yardımıyla her II

zaman için en son yazılmış yazıyı ilk önce görür. Yazar ile okuru aynı anda ve ortamda buluşturan özellik ise blog arşividir. Bağlantı yoluyla da blog metninde bahsedi- III IV

len herhangi bir metne yönlendirilir. Yorum bırakma ise V

metne dönüştürme özelliğinden dolayı blogların yeni bir tür olmasında önemli bir katkı sağlar.

Blog yazılarının özelliklerinin verildiği bu parçadan hangi numaralı ifadeler yer değiştirirse yanlışlık giderilir?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve IV

D) II ve V E) III ve IV

27. Aşağıdakilerden hangisi blog metninin özelliklerin-den biri değildir?

A) Okur istediği yerden giriş yaptığından ve okumayı bitirdiğinden metnin başlangıcı ve sonu yoktur.

B) Blog metinleri, basılı metinlerle aynı oranda ve işlev-de görsellerden yararlanmayı mümkün kılar.

C) Blog yazılarının başlangıç ve bitiş noktalarının olma-yışı onu basılı edebiyattan ayırır.

D) Metinlerin sürekli değişmesi mümkün olduğundan felsefi temellerinde de farklılaşma görülebilir.

E) Öykü, şiir, deneme, gezi yazısı, günlük vb. basılı edebiyat türlerinin özellikleri görülür.

28. ----- bir bireyin kendi hayatındaki önemli evreleri, bilgi, beceri ve tecrübeleri kısaca anlattığı düzyazı türüdür. Genellikle iş, yüksek lisans, doktora vb. başvurularında sunulur. Lüzumsuz ayrıntılardan uzak düzenlenmesi gerekir. Birey kısaca nerede ve ne zaman doğduğu, hangi okulları okuduğu ve varsa diğer tecrübe ve özel-liklerini belirtmelidir. Genellikle iş başvurularında kullanıl-makla birlikte özellikle son yıllarda bir yazarı kısaca tanıt-mak amacıyla bazı dergi ve kitaplarda da görülmektedir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilmelidir?

A) Öz geçmiş (CV)

B) Hâl tercümesi

C) Monografi

D) Biyografi

E) Otobiyografi

256 987 57 75 2 · 2018-09-11 · • Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır. • Akıl...

Documents

Transcript of 256 987 57 75 2 · 2018-09-11 · • Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır. • Akıl...