รายงานโครงการ เหด : สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนปตา

กลม พลพรรครกษดอนปตา

(ประเดนศกษา: ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในทองถน)

Discover Explore

Conserve Share

รายชอสมาชก

1. นางสาวธนาพร โหรเวช ชน ม.3

2. นางสาวพชรนทร ศรวเศษ ชน ม.3

3. นางสาวปารฉตร สวสดผล ชน ม.3

4. นางสาวอรสรา วนจบตร ชน ม.3

5. นางสาวณฐชา บวสงห ชน ม.3

6. นางสาวไพรน ทพนด ชน ม.3

7. นางสาวปยมนส อคเสรญ ชน ม.3

8. นางสาวจราภรณ สดมพฤกษ ชน ม.3

9. เดกหญงวไลลกษณ ศภนด ชน ม.2

10. เดกหญงปณตา อาจสนทร ชน ม.2

ครทปรกษาโครงการ : นางธรกญญา พลนนท และนายศรวฒ บวสมาน

โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

รายงานโครงการ เหด : สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนปตา

กลม พลพรรครกษดอนปตา

(ประเดนศกษา: ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในทองถน)

รายชอสมาชก

1. นางสาวธนาพร โหรเวช ชน ม.3

2. นางสาวพชรนทร ศรวเศษ ชน ม.3

3. นางสาวปารฉตร สวสดผล ชน ม.3

4. นางสาวอรสรา วนจบตร ชน ม.3

5. นางสาวณฐชา บวสงห ชน ม.3

6. นางสาวไพรน ทพนด ชน ม.3

7. นางสาวปยมนส อคเสรญ ชน ม.3

8. นางสาวจราภรณ สดมพฤกษ ชน ม.3

9. เดกหญงวไลลกษณ ศภนด ชน ม.2

10. เดกหญงปณตา อาจสนทร ชน ม.2

ครทปรกษาโครงการ : นางธรกญญา พลนนท นายศรวฒ บวสมาน

โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ค าน า

รายงาน เรอง “เหด : สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนปตา” (ประเดนศกษา: ความ

หลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในทองถน) น เปนสวนหนงของการศกษาเกยวกบความหลากหลายของเหด ความสมพนธของเหดในระบบนเวศและวถชมชนในดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก

อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด โดยนกส ารวจกลมพลพรรครกษดอนป ตา โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนา-

วทยา อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด ในโครงการนกส ารวจแหงทองทงปท 6 ของศนยศกษาธรรมชาตและ

ระบบนเวศเกษตร จดท าขนเพอรายงานผลการจดกจกรรมการเรยนรตามกระบวนการเรยนร 4 ขนตอนของ

นกส ารวจแหงทองทง ไดแก ขนคนหา ขนส ารวจ ขนอนรกษ และขนแบงปน

นกส ารวจกลมพลพรรครกษดอนป ตา ขอขอบพระคณ ทานสรศกด ศรละมนตร ผอ านวยการ

โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา ทอนญาตและอ านวยความสะดวกในการศกษา ขอขอบพระคณ

คณครธรกญญา พลนนท และคณครศรวฒ บวสมาน ซงเปนครทปรกษาใหค าแนะน าในการเรยนรเกยวกบ

เหด คณะผบรหาร หวหนากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร คณะคณครโรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา

ทกทาน ทใหก าลงใจในการส ารวจ ขอขอบพระคณเจาหนาทศนยศกษาธรรมชาตและระบบนเวศเกษตรทให

การอบรม ดแลและใหค าแนะน า ใหก าลงใจในการท างานนกส ารวจอยางสม าเสมอ ขอขอบพระคณ

นายกองคการบรหารสวนต าบลสวนจก คณทองรก สทธบาก ก านนต าบลสวนจก และคณจรญ ศรทอง

ผใหญบานสวนจก ทอนญาตใหเขาศกษาในดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก ขอขอบพระคณคณ

ยายทองจนทร มงคลมะไฟ และคณยายจงกล พนชวะนส ทแนะน าเกยวกบเหด คณตาสข พนโภคา ท

แนะน าเกยวกบพชสมนไพรแกพษเหด คณพอเรอง วลยพทย ทแนะน าเกยวกบชอของตนไมและ

ประโยชน ดร.ขวญเรอน พาปอง และภณฑารกษ (คณบษยา มลศรแกว) คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม ทอนญาตใหเขาเยยมชมเรยนรในพพธภณฑเหดทมฤทธทางยา ผศ.ดร.อทยวรรณ แสงวณช

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทแนะน าความรเกยวกบเหดและตรวจแกบทคดยอ ขอขอบพระคณบรรณารกษ

หอสมดกลาง มหาวทยาลยขอนแกน ทอนญาตใหเขาสบคนหนงสอเกยวกบเหด และขอขอบคณทกทานท

เกยวของมา ณ โอกาสน

หวงเปนอยางยงวารายงานฉบบน คงมประโยชนหรอเปนแนวทางในการศกษาเกยวกบเหดใน

ทองถนตอไป และหวงวาคงมผพฒนาใหดยงขน

คณะผจดท า

1 ธนวาคม 2557

ก

สารบญ

เรอง หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

1. บทคดยอโครงการ 1

2. ทมาและความส าคญ 1

3. วตถประสงค 2

4. พนทด าเนนโครงการ 2

5. แผนการด าเนนงาน 5 เดอน 2

6. วธการด าเนนงาน 4 ขนตอนนกส ารวจ 3

7. สรปผลการด าเนนงาน 6

บรรณานกรม 9

ภาคผนวก 10

- ภาคผนวก ก ภาพกระบวนการนกส ารวจ 4 ขนตอน 11-35

- ภาคผนวก ข อปกรณ/เครองมอ แบบบนทก แบบสอบถามในการส ารวจ 36-56

- ภาคผนวก ค ผลการส ารวจ/ศกษา บญชรายชอเหดทส ารวจพบ 57-107

- ภาคผนวก ง ตวอยางผลงานนกเรยน ความรสก ความประทบใจ สงทไดเรยนร 108-126

- ภาคผนวก จ ตวอยางหนงสอราชการ 127-186

1.

ข

บทคดยอโครงการ เหด : สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนปตา

โครงการ “เหด:สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนป ตา” โดยกลมพลพรรครกษดอนป ตา

โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา มวตถประสงคเพอศกษาความหลากหลายของเหด ความสมพนธของ

เหดในระบบนเวศและวถชมชนในดอนป ตาสาธารณประโยชน ต.สวนจก อ.ศรสมเดจ จ.รอยเอด 3 บรเวณ

คอ แปลงท 1 (ปาดบแลง) แปลงท 2 (ปาเตงรง) และแปลงท 3 เสนทางเดน (ปาดบแลง) ในดอนป ตาฯ โดย

วางแปลงขนาด 1,600 ตารางเมตร โดยใชกระบวนการนกส ารวจ 4 ขนตอน ดงนคอ ขนคนหา ส ารวจ

อนรกษและแบงปน จากการส ารวจเหดตงแตเดอนกรกฎาคมถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2557 จ านวน 7 ครง

พบวา

พบเหดทงสน 30 วงศ จ านวน 167 ชนด จ าแนกชอได 103 ชนด และจ าแนกชอไมได 64 ชนด วงศทพบมากทสด คอ วงศ Agaricaceaeโดยเหดทพบมากทสดคอ เหดโคนปลวกขาวตอก เหดตะไคลหนาเขยว และเหดหนามวง ตามล าดบ บรเวณทพบเหดปรมาณมากทสด คอ แปลงท 3 เสนทางเดน (ปาดบแลง) (49.54%) แตเหดกนไดจะพบในแปลงท 2 (ปาเตงรง) มากกวาแปลงท 1 และ 3 (ปาดบแลง) พบความสมพนธของเหดในระบบนเวศดอนป ตาฯ 4 รปแบบ คอ 1.)ยอยสลาย/กนซากพช (Saprophyte) (62.88%) 2.)พงพาอาศยซงกนและกนกบรากไม (Ectomycorrhiza) (20.36%) 3.) ปรสต/กอโรค (Parasite) (12.57%) 4.)พงพาอาศยซงกนและกนกบปลวก (Termite) (4.19%) พบเหดทสามารถรบประทานไดจ านวน 48 ชนด เปนยา 20 ชนด และทเหลอเปนเหดพษและไมมขอมล และพบความสมพนธของเหดกบวถชมชน โดยเหดเปนแหลงอาหาร ยาและแหลงรายไดของชาวบาน ซงเหดทท ารายไดมากทสด คอ เหดระโงกเหลอง คดเปน 21.5% ของเหดทงหมด รายไดในการเกบเหดของชาวบานประมาณ 10,000-15,000 บาท/ป เดอนทมเหดเกดมากทสด คอ สงหาคม และเปนฤดฝน สวนปจจยทท าใหเกดเหด คอ ตองมปา มตนไม, อณหภม, สภาพอากาศ,ปรมาณน าฝน, ความชนสมพทธ, ความเขมแสง, pH ของดน, ความชนในดน และเรอนยอดปกคลมทเหมาะสมกบการเกดเหด และจากการทดลองปลกกลาไมวงศยางนากบดนทมเชอเหดระโงกเหลองเปรยบเทยบกบดนทไมมเชอเหด พบวา ตนกลาไมทมเชอเหดระโงกเหลองเจรญเตบโตไดดกวา ล าตนสง แขงแรง ใบใหญและเขยวกวาตนกลาทไมไดใสดนเชอเหด สวนความคดเหนของชาวบานในการอนรกษเหด คอ ไมเกบเหดทออนหรอแกจนเกนไป ชวยกนอนรกษปาไม ตนไม ปลกตนไมทท าใหเกดเหด เชน ยางนา เพอใหลกหลานไดมเหดกนในอนาคต

2. ทมาและความส าคญ :

จากการทกลมของพวกเราไดตงกลมเยาวชนขนมาชอวา “พลพรรครกษดอนป ตา” ไดรวมกนศกษา

เรอง “ดอนป ตาภมปญญาในการอนรกษปาชมชน” ไดศกษาเรยนรความเชอ พธกรรมและภมปญญา

ชาวบานในการอนรกษปาชมชน และไดศกษาความหลากหลายของสงมชวตเบองตนในดอนป ตา พบวา ม

1

สงมชวตมากมายหลายชนด เชน ตนไม นก แมลงและเหด อนเปนผลมาจากภมปญญาของชาวบานในการ

อนรกษดอนปตาแหงนเอาไว

ดงนน กลมของพวกเราจงตองการศกษาความหลากหลายของสงมชวตในดอนป ตา โดยเจาะลก

เฉพาะเหด ความสมพนธของเหดในดอนป ตา ตลอดจนการใชประโยชนจากเหดในปาดอนป ตาของชาวบาน

3. วตถประสงค :

1) เพอศกษาความหลากหลายของเหดในปาดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก อ าเภอ

ศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

2) เพอศกษาความสมพนธของเหดในระบบนเวศและความสมพนธของเหดกบวถชมชนใน

ดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

3) เพอใหเกดความรก ความหวงแหน สรางจตส านกในการอนรกษเหด ตนไม และทรพยากร

ธรรมชาตในทองถน

4. พนทด าเนนโครงการ :

ดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

5. แผนการด าเนนงาน 5 เดอน (ก.ค.-พ.ย. 2557) :

ตารางท 1.1 แผนการด าเนนงาน 5 เดอน

รายละเอยดกจกรรม ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. 1.ประชมหาประเดนและวางแผนการท าโครงการ

2.สบคนและรวบรวมขอมลเกยวกบเหดใน Internet

พพธภณฑเหดฯ หนงสอในหองอสมด และปราชญชาวบาน

3. เตรยมอปกรณ เครองมอ แบบบนทกการส ารวจเหด

4.ลงพนทส ารวจเบองตนและวางแปลงส ารวจ

5. ลงพนทส ารวจ บนทกขอมล เกบตวอยางเหด จ าแนกชนด ดอง

และอบแหง และสรปผลการส ารวจ

6. เรยนรเกยวกบเหดในปาดอนปตาฯกบปราชญชาวบาน

7. เรยนรเกยวกบตนไมในปาดอนปตาฯกบปราชญชาวบาน

8.สอบถามชาวบานเกยวกบเหดโดยใชแบบสอบถาม

9. ทดลองปลกกลาไมวงศยางนากบดนทมเชอเหด

2

ตารางท 1.1 แผนการด าเนนงาน 5 เดอน (ตอ)

รายละเอยดกจกรรม (ตอ) ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. 10. ประชมสรปผลการส ารวจและผลการศกษาทงหมด

11. จดตงพพธภณฑเหดโรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา

12. ประชมโครงการเพอท าการอนรกษและแบงปน

13. จดท าปายอนรกษ

14.จดโครงการ “ผาปาตนไมสายธารแหงเมลดพนธรวมใจกน

บวชปา ครงท 2” เพอการอนรกษเหดและตนไม

15.น าปายอนรกษปาและเหดไปตดภายในดอนป ตาและโรงเรยน

16. จดท าสมดเลมเลก,แตงเพลง,สรภญญะ, เวบเพจ

17. ประชาสมพนธขอมลเกยวกบเหดในโรงเรยนและชมชน

18. มอบหนงสอการตนเลมเลกใหโรงเรยนและชมชนใกลเคยง

19. ประชมสรปโครงการ

20. จดท ารายงานและรปเลมโครงการและสงมอบใหหนวยงาน

ทเกยวของ

6. วธการด าเนนงาน 4 ขนตอนนกส ารวจ :

ขนท 1 การคนหา

1.1 การคนหาประเดน 1.1.1 หาประเดนทนาสนใจในดอนป ตา โดยสอบถามสมาชกในกลม และคณครทปรกษาวา

ตองการศกษาเกยวกบอะไรในดอนป ตา (เหด)

1.1.2 เดนทางเขาไปในพนทชมชน/หมบานและดอนป ตา เพอส ารวจและสอบถามชาวบาน อยางคราวๆ เกยวกบสงมชวตและเหดทมในดอนป ตาและการใชประโยชนจากปาในดอนป ตาของชาวบาน

1.1.3 ประชมสมาชกในกลมระดมความคดเหนเพอคดเลอกพนทเปาหมายและประเดนท เหมาะสมในการศกษาอกครงวามอะไรบางทนาสนใจ นาส ารวจและเรยนรมากทสด

1.2 การเจาะลกประเดน

1.2.1 สบคนและรวบรวมขอมลเกยวกบเหดใน Internet แลวน าเสนอเพอใหสมาชกในกลมเรยนร 1.2.2 เดนทางไปชมและเรยนรเกยวกบเหดทพพธภณฑเหดทมฤทธทางยา คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

3

1.2.3 เดนทางไปสบคนหนงสอและขอมลเกยวกบเหดทหอสมดกลาง มหาวทยาลยขอนแกน

1.2.4 เดนทางเขาไปในพนทชมชน/หมบานสวนจกและบานสนามชย เพอส ารวจและสอบถามชาวบาน

อยางคราวๆ เกยวกบสงมชวตและเหดทมในดอนป ตาและการใชประโยชนจากปาในดอนป ตาของชาวบาน

1.2.5 ลงพนทจรง เพอส ารวจเกยวกบปาและเหดอยางคราวๆ และเพอหาพนทเตรยมวางแปลงส ารวจเหด

ณ ดอนป ตาสาธารณประโยชน ต าบลสวนจก อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด

ขนท 2 การส ารวจ

2.1 การวางแผนกอนด าเนนการส ารวจ 2.1.1 ประชมสมาชกในกลมพลพรรครกษดอนป ตาและครทปรกษา เพอวางแผนการส ารวจ

พนทเปาหมาย ทงขนตอน วธการส ารวจ ก าหนดการส ารวจภาคสนาม ตลอดจนการแบงหนาทในการท างาน 2.1.2 ครทปรกษาเชญวทยากรทองถนอบรมสมาชกในกลมพลพรรครกษดอนป ตาและผท

สนใจเกยวกบวธการส ารวจความหลากหลายของสงมชวตโดยเฉพาะเหดในปาดอนป ตา และสงมชวตอนๆ

การสบคนขอมล คนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ การเกบตวอยาง วธการถายภาพ วธการสมภาษณ

วธการศกษา ภมปญญาจากปราชญชาวบาน การบนทกขอมล การวเคราะหขอมล การเขยนรายงาน การ

น าเสนอขอมล เปนตน

2.1.3 สงหนงสอขออนญาตองคการปกครองสวนทองถน ก านนและผใหญบาน/ผน าชมชน/

คณะกรรมการหมบานทดแลรบผดชอบดอนป ตา เพอขอเขาส ารวจปาดอนป ตาและการสมภาษณชาวบาน

2.1.4 เดนทางไปชมและเรยนรเกยวกบเหดทพพธภณฑเหด คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม

2.1.5 รวมกนเตรยมอปกรณและเครองมอในการส ารวจ ท าความเขาใจวธการส ารวจ และ

ออกแบบแบบบนทกขอมล เชน แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบบนทกการส ารวจเหด เปนตน

2.2 ลงมอส ารวจ 2.2.1 ลงพนทวดพนทในการส ารวจโดยแบงเปน 3 แปลง (แปลงท 1 ปาดบแลง แปลงท 2 ปา

เตงรง พนทแปลงละ 40 x 40 ม. = 1,600 ตร.ม. แปลงท 3 เสนทางเดน (ปาดบแลง) พนท 10x160 ม. =1,600 ตร.ม.)

2.2.2 ลงพนทส ารวจเหดในดอนป ตาฯ แปลงท 1-3 พรอมบนทกขอมลเหด เกบตวอยางเหดและวด ความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง,อณหภม, พกดภมศาสตร, สภาพอากาศ, ความชนสมพทธ, ความเขมแสง, pH ของดน,ความชนในดน, เรอนยอดปกคลม ตงแตเดอนกรกฎาคม-กนยายน 2557 จ านวน 7 ครง ( 6 กรกฎาคม 2557, 13 กรกฎาคม 2557, 20 กรกฎาคม 2557, 3 สงหาคม 2557, 17 สงหาคม 2557, 7 กนยายน 2557, 7 ตลาคม 2557)

2.2.3 ศกษาต าแหนงก าเนดสปอรของเหดและพมพสปอรเพอจ าแนกกลมเหด

4

2.2.4 บนทกขอมลเหดเพมเตมจากภาคสนาม จ าแนกและระบชอเหดโดยใชรปวธาน (key) และหนงสออางอง

2.2.5 เกบรกษาตวอยางเหดโดยวธการดองและอบแหง พรอมเขยนปายชอและระบขอมลเหด 2.2.6 ศกษาและเรยนรวธการเกบเหดและชนดเหดในดอนป ตาฯ จากปราชญชาวบาน

(แมทองจนทร มงคลมะไฟ และแมจงกล พนชะวนส) 2.2.7 เรยนรเกยวกบตนไมในแปลงส ารวจเหดกบปราชญชาวบาน (พอเรอง วลยพทย) 2.2.8 สอบถามความคดเหนเกยวกบเหดและความสมพนธของเหดในดอนป ตาฯ กบวถชมชน

ของชาวบานสวนจก-บานสนามชย ต าบลสวนจก อ าเภอศรสมเดจ จงหวดรอยเอด 2.2.9 ทดลองปลกกลาไมวงศยางนากบดนทมเชอเหดระโงกเหลองเปรยบเทยบกบดนทไมม

เชอเหด 2.3 การสรปผลขอมล

2.3.1 ประชมสรปผลการเรยนรทงหมดในขนส ารวจ น าขอมลจากการส ารวจมาวเคราะห สงเคราะห และสรปผลและเตรยมวางแผนการท างานขนอนรกษ

ขนท 3 การอนรกษ

3.1 อนรกษเหดในปาดอนป ตาโดยจดกจกรรมในโครงการ “ผาปาตนไมสายธารแหงเมลดพนธรวม

ใจกนบวชปา ครงท 2 ” เพอเปนการสรางจตสานกและจตสาธารณะในการอนรกษดอนป ตา ตนไมและ

ทรพยากรธรรมชาตในทองถน เพอเปนการบรณาการการเรยนรสงแวดลอมรวมกนระหวางหมบาน วด และ

โรงเรยน (บวร) และเปนการสรางนวตกรรมทมงเนนการพฒนาชมชนดานการดแลรกษา

3.2 จดท าปายอนรกษเหดและตนไมไปตดรอบดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก

3.3 น าเชอเหดกนได เชน เหดระโงกเหลอง เหดตะไคล ไปโปรยบรเวณโคนตนไมวงศยางนา เชน เตง

ยางเหยง ในดอนป ตาสาธารณประโยชนต าบลสวนจก

3.4 น าปายอนรกษเหดและตนไมไปตดรอบๆ บรเวณปาไมทมเหดกนไดเกด ภายในโรงเรยน

ศรสมเดจพมพพฒนาวทยา

3.5 จดตงพพธภณฑเหดโรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยาใหนกเรยน คร และผสนใจไดศกษา

3.6 สงหนงสอขอบคณหนวยงานและองคกรทเกยวของในการศกษาครงน

ขนท 4 การแบงปน

4.1 รายงานผลการด าเนนโครงการในกจกรรมหนาเสาธงแกนกเรยน คร และผบรหาร

4.2 จดรายการเสยงตามสาย ณ หองประชาสมพนธของโรงเรยน ในตอนพกกลางวน

5

4.3 การพดคยแลกเปลยนประสบการณโดยตรงและผาน Facebook กลมนกส ารวจ ศ.พ.ว. และกลม

พลพรรครกษดอนป ตา

4.4 จดท าหนงสอการตนเลมเลกเกยวกบเหดใหผสนใจอานในหองสมดโรงเรยน

4.5 มอบหนงสอการตนเลมเลกเกยวกบเหดใหกบศนยพฒนาเดกเลก โรงเรยน อ.บ.ต. และหองสมด

โรงเรยนใกลเคยง

4.6 น าเสนอขอมลการศกษาเกยวกบเหดโดยจดทา website หรอ Blog “เหด: สดยอดผยอยสลายสาย

สมพนธในดอนป ตา”

4.7 มอบใบความรเรอง “แนวทางการปลกเหดรวมกบไมยนตน” ใหแกคร ชาวบานและผสนใจ

4.8 แตงบทเพลงและสรภญญะเกยวกบการอนรกษเหดและปาดอนป ตา

4.9 จดท าโปสเตอร แผนพบ (แจกฟร) ส าหรบใหนกเรยน คร-อาจารย ชาวบานและผสนใจทวไป

ไดศกษา โดยน าไปตดไวทปายนเทศของโรงเรยน ศนยเรยนรชมชน สถานทราชการ เปนตน

4.10 การจดบอรดนทรรศการเกยวกบกจกรรมทไดท าและสงทไดคนพบทงในโรงเรยนและชมชน

4.11 เขยนรายงานพรอมเขารปเลมใหสวยงามสงมอบใหหนวยงานทเกยวของไดรบทราบ “คนหา ส ารวจ อนรกษ และแบงปน เพอใหรบร เหนความส าคญ ตระหนกถงคณคาและประโยชน

เพอใหชวยกนอนรกษเหดและสงมชวตในปาดอนปตาใหคงอย คผนแผนดน ชมชนและลกหลานตลอดไป”

7. สรปผลการด าเนนงาน :

โครงการ “เหด:สดยอดผยอยสลายสายสมพนธในดอนป ตา” โดยกลมพลพรรครกษดอนป ตา

โรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยา มวตถประสงคเพอศกษาความหลากหลายของเหด ความสมพนธของ

เหดในระบบนเวศและวถชมชนในดอนป ตาสาธารณประโยชน ต.สวนจก อ.ศรสมเดจ จ.รอยเอด 3 บรเวณ

คอ แปลงท 1 (ปาดบแลง) แปลงท 2 (ปาเตงรง) และแปลงท 3 เสนทางเดน (ปาดบแลง) ในดอนป ตาฯ โดย

วางแปลงขนาด 1,600 ตารางเมตร โดยใชกระบวนการนกส ารวจ 4 ขนตอน ดงนคอ ขนคนหา ส ารวจ

อนรกษและแบงปน จากการส ารวจเหดตงแตเดอนกรกฎาคมถงเดอนกนยายน พ.ศ. 2557 จ านวน 7 ครง

พบวา

พบเหดทงสน 30 วงศ จ านวน 167 ชนด จ าแนกชอได 103 ชนด(61.68%) และจ าแนกชอไมได 64 ชนด(38.32%) วงศทพบมากทสด คอ วงศ Agaricaceae (74.85%) โดยเหดทพบมากทสดคอ เหดโคนปลวกขาวตอก เหดตะไคลหนาเขยว และเหดหนามวง ตามล าดบ บรเวณทพบเหดปรมาณมากทสด คอ แปลงท 3 เสนทางเดน (ปาดบแลง) (49.54%) แตเหดกนไดจะพบในแปลงท 2 (ปาเตงรง) มากกวาแปลงท 1 และ 3

6

(ปาดบแลง) เหดกนไดสวนใหญอยในวงศ Russulaceae และวงศ Amanitaceae พบความสมพนธของเหดในระบบนเวศดอนป ตาฯ 4 รปแบบ คอ 1)ยอยสลาย/กนซากพช (Decomposer/Saprophytic mushroom) (62.88%) 2)พงพาอาศยซงกนและกนกบรากไม (Ectomycorrhizal mushroom) (20.36%) 3) ปรสต/กอโรค (Parasitic mushroom) (12.57%) 4.)พงพาอาศยซงกนและกนกบปลวก (Termite mushroom) (4.19%) พบเหดทสามารถรบประทานไดจ านวน 48 ชนด (28.74%) เปนยา 20 ชนด (11.98%) เหดพษ 9 ชนด (5.39%) และไมมขอมล 90 ชนด (53.89%) แหลงอาศยของเหดทพบบนพนดน 96 ชนด (57.48%) ขอนไมหรอกงไมผ 31 ชนด (18.56%) เปลอกตนไม 23 ชนด (13.77%) ใบไมผ 9 ชนด (5.39%) ใตดน 3 ชนด (1.80%) ตอไม 3 ชนด (1.80%) เถาวลยทมชวต 1 ชนด (0.60%) และบนเมลดพช 1 ชนด (0.60%) พบการเจรญของดอกเหดแบบเดยว/กลม 76 ชนด (45.51%) เดยว 57 ชนด (34.13%) กลม 14 ชนด (8.38%) ราบไปกบทอนไม 8 ชนด (4.79%) เดยว/กระจก 7 ชนด (4.19%) กระจก 2 ชนด (1.20%) ราบไปกบพนดน 2 ชนด (1.20%) และกลม/กระจก 1 ชนด (0.60%) เดอนทส ารวจพบชนดเหดมากทสดคอ เดอนสงหาคม มการเกบตวอยางโดยวธการดอง 37 ชนด อบแหง 32 ชนด ดองและอบแหง 13 ชนด (บญชรายชอเหดและผลการศกษาทงหมดดในภาคผนวก ค) พบความสมพนธของเหดกบตนไมหลายชนด เชน เหดเพก มกจะเกดบรเวณทมไผเพกขนเทานน ตนยางเหยง (ซาด)และตนเตง(จก) มกพบเหดกนไดหลายชนด เชน เหดไคลหนาเขยว เหดหนามวง เหดกอแดง เปนตน และพบความสมพนธของเหดกบวถชมชน โดยเหดเปนแหลงอาหาร ยาและแหลงรายไดของชาวบาน ซงเหดทท ารายไดมากทสด คอ เหดระโงกเหลอง คดเปน 21.5% ของเหดทงหมด รายไดในการเกบเหดของชาวบานประมาณ 10,000-15,000 บาท/ป เดอนทมเหดเกดมากทสด คอ สงหาคม และเปนฤดฝน สวนปจจยทท าใหเกดเหด คอ ตองมปา มตนไม, อณหภม, สภาพอากาศ,ปรมาณน าฝน, ความชนสมพทธ, ความเขมแสง, pH ของดน, ความชนในดน และเรอนยอดปกคลมทเหมาะสมกบการเกดเหด และจากการทดลองปลกกลาไมวงศยางนากบดนทมเชอเหดระโงกเหลองเปรยบเทยบกบดนทไมมเชอเหด พบวา ตนกลาไมทมเชอเหดระโงกเหลองเจรญเตบโตไดดกวา ล าตนสง แขงแรง ใบใหญและเขยวกวาตนกลาทไมไดใสดนเชอเหด สวนความคดเหนของชาวบานในการอนรกษเหด คอ ไมเกบเหดทออนหรอแกจนเกนไป ชวยกนอนรกษปาไม ตนไม ปลกตนไมทท าใหเกดเหด เชน ยางนา เพอใหลกหลานไดมเหดกนในอนาคต

ส าหรบการอนรกษ ไดจดท าการอนรกษเหดในปาดอนป ตาโดยจดกจกรรมในโครงการ “ผาปาตนไมสายธารแหงเมลดพนธรวมใจกนบวชปา ครงท 2 ” เพอเปนการสรางจตสานกและจตสาธารณะในการอนรกษดอนป ตา เหด ตนไมและทรพยากรธรรมชาตในทองถน เพอเปนการบรณาการการเรยนรสงแวดลอมรวมกนระหวางหมบาน วด และโรงเรยน (บวร) และเปนการสรางนวตกรรมทมงเนนการพฒนาชมชนดานการดแลรกษาทรพยากรในทองถน โดยไดรบเงนบรจาคทงสน 4,222 บาท มการปลกตนไม จ านวน 523 ตน บวชตนไม จ านวน 109 ตน ตดปายอนรกษตนไม จ านวน 12 ปาย มผเขารวมโครงการ

7

ประมาณ 150 คน และพระสงฆ 9 รป (อาทเชน เจาคณะต าบลสวนจก พระสงฆวดบานสวนจก และหมบานใกลเคยง) และมการจดตงเปนพพธภณฑเหดโรงเรยนศรสมเดจพมพพฒนาวทยาไวใหผสนใจไดศกษา

ส าหรบการแบงปน ไดจดท าหนงสอการตนเลมเลก จ านวน 10 เรอง ไดแก เรองเพอนเหด 3 สหาย

ตางดาวกบเหดอสาน หมบานผพทกษเหด เหด1 เหดนอยในปาใหญ1 เหดนอยในปาใหญ2 เรองเหด เหด

ความรเกยวกบเหด เหด2 แลวน าไปมอบใหกบศนยพฒนาเดกเลก โรงเรยน อ.บ.ต. และหองสมดโรงเรยน

ใกลเคยง ตลอดจนเผยแพรขอมลผานสอสงคมออนไลน เชน face book และมการแตงเพลง เหดปาดอนป ตา

สรภญญะเหดอกดวย

7

8

บรรณานกรม

การดเนอร ไซมอน และคณะ. คมอศกษาพรรณไมยนตนในปาภาคเหนอ ประเทศไทย. กรงเทพฯ:

โครงการจดพมพคบไฟ, 2543. 560 หนา.

นวฒ เสนาะเมอง. เหดปาเมองไทย: ความหลากหลายและการใชประโยชน. กรงเทพฯ: ยนเวอรแซล กราฟฟค แอนด เทรดดง, 2553, 424 หนา.

ราชบญฑตยสถาน.เหดในประเทศไทย. พมพครงท 2 . กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2550. 272 หนา.

วนย กลนหอม และอษา กลนหอม. 57 เหดเปนยาแหงปาอสาน. กรงเทพฯ : มลนธสขภาพไทย, 2548. 156 หนา.

วโรจน เกสรบว และประนอม จนทรโณทย. พรรณไมโคกภตากา. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา, 2554, 131 หนา.

วฒ วฒธรรมเวช. รวมอนรกษมรดกไทย สารานกรมสมนไพร รวมหลกเภสชกรรมไทย. กรงเทพฯ:

โอ.เอส.พรนตง เฮาส, 2540. 622 หนา.

ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต. เหดและราในประเทศไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล,

2544. 268 หนา.

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. เหดในปาสะแกราช. กรงเทพฯ: อรณการพมพ,

2550. 153 หนา.

ส านกงานความหลากหลายทางชวภาพดานปาไม กรมปาไม.คมอการเรยนรดวยตนเองของชมชนดานความ หลากหลายทางชวภาพ “ดานเหดรา”.กรงเทพฯ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2553. 34 หนา. ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. รายงานการประชม เรอง การจดท าทะเบยน

รายการชนดเหดในประเทศไทย. กรงเทพฯ: ม.ป.ท, 2552. 69 หนา.

อนงค จนทรศรกล. เหดเมองไทย. พมพครงท 6 . กรงเทพฯ : ส านกพมพไทยวฒนาพานช จ ากด, 2541. 161 หนา

อนงค จนทรศรกล และคณะ. ความหลากหลายของเหดและราขนาดใหญในประเทศไทย. กรงเทพฯ :

ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551. 514 หนา.

อทยวรรณ แสงวณช. การศกษาเหดในธรรมชาต. กรงเทพฯ : บรษท เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชน จ ากด,

2550. 37 หนา.

อษา กลนหอม และวนย กลนหอม. ความหลากหลายของกลมเหดผงในภาคอสาน. มหาสารคาม :

อภชาตการพมพ, 2550. 144 หนา.

9

ภาคผนวก