กฎหมายและนโยบายการจั�ดการและอน�ร�กษ์�

ทร�พยากรธรรมชาติ� ณรงค์� ใจหาญ

เอกสารประกอบการบรรยายวิ�ชาน. 680

ค์ณะน�ติ�ศาสติร� มหาวิ�ทยาลั�ย ธรรมศาสติร�

ภาค์ หน� ง ป!การศ�กษา 2557

1.หล�กท��วไปในการอน�ร�กษ์�ทร�พยากรธรรมชาติ�

2. กฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�ป"าไม#สั�ติว�ป"า

3.กฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�น%&า4.กฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�

ทร�พยากรประมงและการจั�ดการ ชายฝั่)� ง

2

ห�วิข้$อศ�กษา

• 5. กฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�แร*และน%&าม�น• 6. กฎหมายเก!�ยวก�บการจั�ดการพล�งงาน• 7. กฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์� ด�น• 8. กฎหมายเก!�ยวก�บการใช#ท!�ด�น• รศ. ณรงค์� บรรยาย ห�วข้#อ 1-4 จั%านวน 10 ค์ร�&ง• และศ. บ�ญศร! บรรยายห�วข้#อ 5-8 จั%านวน 6

ค์ร�&ง ๆ ละ 3 ช��วโมง

3

• ค์ะแนน เติ1ม 100 ค์ะแนน• รายงานกล�*ม 1 ค์ร�&ง แบ*งเป2นสัองกล�*ม

น%าเสันอหน#าห#อง 20 ค์ะแนน• รายงานเด!�ยวแติ*ละค์น 2 ฉบ�บ ๆ ละ 40

ค์ะแนน• สั*งรศ. ณรงค์� 1 ฉบ�บ และสั*ง ศ. บ�ญศร! 1

ฉบ�บ• ห�วข้#อรายงานกล�*มและรายงานเด!�ยว

จัะแจั#งให#ทราบภายหล�ง4

การวิ�ดผลั

• ทร�พยากรท!�เก�ดข้5&นเองติาม ธรรมชาติ� เช*น ด�น น%&า ป"าไม#

สั�ติว�ป"า อากาศ ลม แร* น%&าม�น

• ทร�พยากรท!�มน�ษ์ย�สัร#างข้5&น เช*น

• ค์ล6�นค์วามถี่!� สั��งปล8กสัร#าง ว�ฒนธรรม

5

ค์วิามหมายข้องทร�พยากรธรรมชาติ�

• การอน�ร�กษ์� ทร�พยากรธรรมชาติ� ให#ม!ค์วาม

สัมด�ลย�ในระบบน�เวศน�และอย*างย��งย6น

• การอน�ร�กษ์� อย*างย��งย6น หมาย ถี่5ง ?

• การร�กษ์าสัมด�ลย�ในระบบน�เวศ หมายถี่5ง ?

6

การอน(ร�กษ�

• ทร�พยากรธรรมชาติ�ท) มน(ษย� สร$างทดแทนได$

• หลั�กการอน(ร�กษ�ให$ใช$อย,างย� งย-นแลัะสร$างทดแทน

• ทร�พยากรธรรมชาติ�ท) มน(ษย�สร$างทดแทนไม,ได$

• หลั�กการอน(ร�กษ�ให$ใช$อย,างย� งย-นแลัะหวิงก�นไวิ$ส.าหร�บการประเทศท) เป/นแหลั,งทร�พยากรธรรมชาติ�

7

แนวิค์�ดในการอน(ร�กษ�

• เป2นการน%าทร�พยากรธรรมชาติ�มาใช#ประโยชน�อย*างย��งย6น

• การใช#อย*างย��งย6น ค์6อการท!�ใช#เม6�อถี่5งเวลาอ�นค์วรและใช#อย*างติ*อเน6�องเพ6�อให#สัามารถี่ติกทอดไปย�งค์นร�*นหล�งได#

• การพ�ฒนาอย*างย��งย6นจั5งไม*ใช# การเก1บร�กษ์าโดยไม*ใช# แติ*

เป2นการใช#อย*างชาญฉลาด 8

หลั�กการพ�ฒนาอย,างย� งย-น หมายถึ�ง

• ทร�พยากรธรรมชาติ� ม!หล�กการอน�ร�กษ์�อย*างย��งย6นและการร�กษ์า

ค์วามสัมด�ลในระบบน�เวศ การให#ม!ค์วามหลากหลายทางช!วภาพ

• ทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�ใช#แล#วหมดไป เช*นแร* น%&าม�น จัะติ#องม!การอน�ร�กษ์�ท!�

วางแผนการใช#อย*างเป2นระบบ และ จั%าก�ดการใช#

• สั*วนทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�สัร#าง ทดแทนได# เม6�อใช#แล#วติ#องสัร#างเพ��ม

ทดแทน เช*นการปล8กป"า การเพาะพ�นธ�� สั�ติว�น%&า หร6อสั�ติว�ป"า

9

• การจั�ดการสั��งแวดล#อม ติ#องม!การ จั�ดการ ม!แผนระยะยาว ระยะสั�&น ระยะ

กลาง• การจั�ดการท!�ด!จัะติ#องม!การก%าหนด

นโยบาย ก%าหนดแผนปฏิ�บ�ติ�การ ท!�งบ ประมาณ บ�ค์ลากรและกองท�น และ

การประเม�นผลท!�ม!ประสั�ทธ�ภาพและติ*อเน6�อง

• หล�กการเหล*าน!&ก%าหนดไว#ในพรบ.สั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อม

แห*งชาติ� พ.ศ. 2535

10

การจ�ดการส� งแวิดลั$อม

• สั�ทธ�ข้องประชาชนในการม!สั*วน ร*วมในการใช# การอน�ร�กษ์�

ทร�พยากรธรรมชาติ� อย*างไร• ร�ฐธรรมน8ญแห*งราชอาณาจั�กร

ไทย พ.ศ. 2550• ร�ฐธรรมน8ญแห*งราชอาณาจั�กร

ไทย (ฉบ�บช��วค์ราว) พ.ศ. 2557 133 รจั 55 ก 22 ก.ค์. 57

• พระราชบ�ญญ�ติ�สั*งเสัร�มและร�กษ์า ค์�ณภาพสั��งแวดล#อมแห*งชาติ�

พ.ศ. 2535

11

แนวิทางการอน(ร�กษ�

• การม!สั*วนร*วมข้องประชาชนในการจั�ดการสั��งแวดล#อมถี่6อเป2น

หล�กสั%าค์�ญ และท%าให#การบร�หารจั�ดการสั��งแวดล#อมเป2นไปอย*างม!

ประสั�ทธ�ภาพ• ระด�บการม!สั*วนร*วมข้องประชาชน• ร*วมค์�ด ร*วมติ�ดสั�นใจั ร*วมกระท%า

ร*วมบ�งค์�บใช#กฎหมาย ร*วมในการ ฟื้>& นฟื้8เย!ยวยา

12

การม)ส,วินร,วิมข้องประชาชน

• หล�กการในการจั�ดการสั��งแวดล#อมน�&น ไม* ได#ผ8กข้าดท!�ร�ฐในการบร�หารจั�ดการ ด�งน�&น

การบร�หารจั�ดการจั5งเป?ดโอกาสัให#เอกชนเข้#ามาม!สั*วนในการจั�ดการสั��งแวดล#อมร*วม

ก�บร�ฐ และม!ค์วามร�บผ�ดชอบในสั�งค์มในด#านสั��งแวดล#อมเช*นเด!ยวก�น

• ในการให#บร�การด#านสั��งแวดล#อม หล�กการในการบร�หารได#ให#ร�ฐร*วมท�นก�บเอกชนใน

การบร�หารจั�ดการเช*น• การให#บร�การน%&าประปา การให#สั�มปทานใน

การจั�ดการสัาธารณ8ปโภค์ เช*น ไฟื้ฟื้@า การ จั�ดสัรรค์ล6�นค์วามถี่!� การปล8กป"า การบ%าบ�ด

น%&าเสั!ยหร6อข้ยะอ�นติราย เป2นติ#น

13

หลั�กการร,วิมระหวิ,างเอกชนก�บร�ฐในการจ�ดการ

• น%าแรงจั8งใจัทางเศรษ์ฐศาสัติร�มาใช#ก�บการ บร�หารจั�ดการสั��งแวดล#อม ท�&งในด#านการ

ประหย�ดและการสั*งเสัร�ม• เช*น เก1บค์*าบ%าบ�ดมลพ�ษ์• สัร#างสัลากประหย�ดไฟื้ หร6ออน�ร�กษ์�หร6อเป2น

ม�ติรก�บสั��งแวดล#อม• ลดภาษ์!อากร เพ��มภาษ์!อากร เป2นติ#น• การเก1บค์*าอน�ร�กษ์�น%&าบาดาล ค์*าใช#น%&าใน

แหล*งน%&าสัาธารณะเป2นติ#น14

การใช$หลั�กเศรษฐศาสติร�ในการใช$อย,างประหย�ดหร-อจ3งใจให$อน(ร�กษ�หร-อร�กษาค์(ณภาพส� งแวิดลั$อม

• โดยหล�กการอน�ร�กษ์�ทร�พยากรธรรมชาติ� เป2นหน#าท!�ข้องร�ฐ

• แติ*ในป)จัจั�บ�น องค์�กรปกค์รองสั*วนท#องถี่��น(ซึ่5�งราชการสั*วนท#องถี่��น)

• ช�มชนท#องถี่��นด�&งเด�ม ช�มชนท#องถี่��น ช�มชน ม!สั�ทธ�ร*วมในการอน�ร�กษ์� จั�ดการ ใช#

ประโยชน�• ประชาชนม!สั*วนร*วมในการจั�ดการก�บร�ฐ

และช�มชน เก!�ยวก�บสั��งแวดล#อม15

ร�ฐธรรมน3ญแห,งราชอาณาจ�กรไทย ก�บการม)ส,วินร,วิมใน การจ�ดการ การใช$แลัะอน(ร�กษ�ทร�พยากรธรรมชาติ�

ส�ทธ�แลัะหน$าท) ในการใช$ จ�ดการแลัะอน(ร�กษ� ทร�พยากรธรรมชาติ� ข้อง องค์�กรปกค์รอง

ส,วินท$องถึ� น ช(มชน ประชาชน

16

• รธน. มาติรา 66 บ�ค์ค์ลย*อมรวมก�นเป2นช�มชน ช�มชนท#องถี่��น หร6อช�มชนท#องถี่��นด�&งเด�ม ย*อม

ม!สั�ทธ�อน�ร�กษ์�หร6อฟื้>& นฟื้8จัาร!ติประเพณ! ภ8ม�ป)ญญาท#องถี่��น ศ�ลปว�ฒนธรรม อ�นด!ข้อง

ท#องถี่��น และข้องชาติ� และม!สั*วนร*วมในการ จั�ดการ การบ%าร�งร�กษ์า และการใช#ประโยชน�

จัากทร�พยากรธรรมชาติ� สั��งแวดล#อม รวมท�&งค์วามหลากหลายทางช!วภาพอย*างสัมด�ลและย��งย6น

17

• มาติรา 67 สั�ทธ�ข้องบ�ค์ค์ลท!�จัะม!สั*วนร*วม ก�บร�ฐและช�มชนในการอน�ร�กษ์� บ%าร�งร�กษ์า

และการได#ประโยชน�จัากทร�พยากรธรรมชาติ�และค์วามหลากหลาย

ทางช!วภาพ และในการค์�#มค์รองสั*งเสัร�ม และร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อม เพ6�อให#

ด%ารงช!พอย8*ได#อย*างปกติ� และติ*อเน6�อง ในสั��งแวดล#อมท!�จัะไม*ก*อให#เก�ดอ�นติรายติ*อ

สั�ข้ภาพอนาม�ย สัว�สัด�ภาพ หร6อค์�ณภาพ ช!ว�ติข้องติน ย*อมได#ร�บค์วามค์�#มค์รองติาม

ค์วามเหมาะสัม• ในร�ฐธรรมน8ญปB 2557 ไม*ได#ม!บทบ�ญญ�ติ�

น!& จั5งไม*อาจัอ#างมาเป2นข้#อท!�จัะใช#สั�ทธ� ช�มชนโดยอาศ�ยร�ฐธรรมน8ญได#

18

• การด%าเน�นโค์รงการหร6อก�จักรรมท!�อาจัก*อให#เก�ดผลกระทบติ*อช�มชนอย*างร�นแรงท�&งทาง

ด#านค์�ณภาพสั��งแวดล#อม ทร�พยากรธรรมชาติ� และสั�ข้ภาพ จัะกระท%าม�ได# เว#นแติ*จัะได#ศ5กษ์าและ

ประเม�นผลกระทบติ*อค์�ณภาพสั��งแวดล#อมและ สั�ข้ภาพข้องประชาชนในช�มชน และจั�ดให#ม!

กระบวนการร�บฟื้)งค์วามค์�ดเห1นข้องประชาชน และผ8#ม!สั*วนได#เสั!ยก*อน รวมท�&งได#ให#องค์�กร

อ�สัระซึ่5�งประกอบด#วยผ8#แทนองค์�การเอกชนด#าน สั��งแวดล#อมและสั�ข้ภาพ และผ8#แทนสัถี่าบ�นการ

ศ5กษ์าท!�จั�ดการการศ5กษ์าด#านสั��งแวดล#อมหร6อทร�พยากรธรรมชาติ�หร6อด#านสั�ข้ภาพให#ค์วาม

เห1นประกอบก*อนม!การด%าเน�นการด�งกล*าว• สั�ทธ�ข้องช�มชนท!�จัะฟื้@องหน*วยราชการ

หน*วยงานข้องร�ฐ ร�ฐว�สัาหก�จั ราชการสั*วนท#อง ถี่��นหร6อองค์�กรอ6�นข้องร�ฐท!�เป2นน�ติ�บ�ค์ค์ล เพ6�อ

ให#ปฏิ�บ�ติ�ติามมาติราน!& ย*อมได#ร�บค์วามค์�#มค์รอง

19

• มาติรา 6 เพ6�อประโยชน�ในการร*วมก�นสั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อมข้อง

ชาติ� บ�ค์ค์ลอาจัม!สั�ทธ�และหน#าท!� ด�งน!&• (1)ได#ร�บทราบข้#อม8ลและข้*าวสัารจัากทาง

ราชการในเร6�องเก!�ยวก�บการสั*งเสัร�มและ ร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อม เว#นแติ*ข้#อม8ล

หร6อข้*าวสัารท!�ทางราชการถี่6อว*าเป2นค์วาม ล�บเก!�ยวก�บการร�กษ์าค์วามม��นค์งแห*งชาติ�

หร6อเป2นค์วามล�บเก!�ยวก�บสั�ทธ�สั*วนบ�ค์ค์ล สั�ทธ�ในทร�พย�สั�น หร6อสั�ทธ�ในทางการค์#า

หร6อก�จัการข้องบ�ค์ค์ลใดท!�ได#ร�บค์วามค์�#มค์รองติามกฎหมาย

20

พระราชบ�ญญ�ติ�ส,งเสร�มแลัะร�กษาค์(ณภาพ ส� งแวิดลั$อมแห,งชาติ� พ.ศ. 2535

• (2) การได#ร�บชดใช#ค์*าเสั!ยหาย หร6อค์*าทดแทนจัากร�ฐในกรณ!ท!�ได#ร�บค์วามเสั!ยหายจัากภย�นติรายท!�เก�ดจัาก

การแพร*กระจัายข้องมลพ�ษ์หร6อภาวะมลพ�ษ์ อ�นม!สัาเหติ�มาจัากก�จัการหร6อโค์รงการใดท!�ร�เร��มสัน�บสัน�นหร6อด%าเน�นการโดยสั*วนราชการหร6อร�ฐว�สัาหก�จั

• (3)การร#องเร!ยนกล*าวโทษ์ผ8#กระท%าค์วามผ�ดติ*อเจั#า พน�กงานในกรณ!ท!�ได#พบเห1นการกระท%าใด ๆ อ�น

เป2นการละเม�ดหร6อฝั่"าฝั่>นกฎหมายเก!�ยวก�บการค์วบค์�มมลพ�ษ์หร6อการอน�ร�กษ์�ทร�พยากรธรรมชาติ�

21

• (4) การให#ค์วามร*วมม6อและช*วยเหล6อเจั#าพน�กงานในการปฏิ�บ�ติ�หน#าท!�ท!�เก!�ยวข้#องก�บการสั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อม

• (5) การปฏิ�บ�ติ�ติามพระราชบ�ญญ�ติ�น!&หร6อกฎหมายอ6�นท!�เก!�ยวก�บการสั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อมโดยเค์ร*งค์ร�ดท�&งน!&ติามท!�พระราชบ�ญญ�ติ�น!&หร6อกฎหมายว*าด#วยการน�&นบ�ญญ�ติ�ไว#

22

• 1. สั�ทธ�ข้องช�มชน ม!สั�ทธ�อย*างไรใน ร�ฐธรรมน8ญ เช*น

• สั�ทธ�ในการร*วมจั�ดการ การใช#และการติรวจัสัอบร�ฐเก!�ยวก�บการจั�ดการทร�พยากรธรรมชาติ�

• 2.องค์�กรปกค์รองสั*วนท#องถี่��นม!สั*วนในการจั�ดการทร�พยากรธรรมชาติ�ในเข้ติและนอกเข้ติข้องตินอย*างไร

• 3. บ�ค์ค์ล ม!สั�ทธ�ในการใช# และม!หน#าท!�ในการอน�ร�กษ์�และจั�ดการทร�พยากรธรรมชาติ�

อย*างไร จั%าเป2นติ#องเป2นค์นไทยหร6อไม*23

ให$วิ�เค์ราะห�วิ,า ป4ญหาด�งติ,อไปน)5โดยศ�กษาวิ,า ร�ฐธรรมน3ญแลัะกฎหมายท) เก) ยวิข้$อง เป8ดโอกาสให$

ประชาชนแลัะช(มชนในการจ�ดการอย,างไร

• ณรงค์� ใจัหาญ,ร�ฐธรรมน8ญแห*งราชอาณาจั�กรไทยก�บการจั�ดการสั��งแวดล#อม

• ณรงค์� ใจัหาญ, หล�กกฎหมายเก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�และการใช#ประโยชน�

จัากทร�พยากรธรรมชาติ�•   ก�ติติ�ศ�กด�C ปรกติ�. สั�ทธ�ช�มชน

24

เอกสารท) ศ�กษาเพ� มเติ�ม

• ป"าไม#เป2นทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�ม!ประโยชน� ท�&งในด#านการร�กษ์าสัมด�ลข้องระบบน�เวศน�

เป2นท!�อย8*อาศ�ยข้องสั�ติว�ป"าและพรรณพ6ชและค์วามหลากหลายทางช!วภาพ

• ผลผล�ติข้องป"าไม# ก*อให#เก�ดประโยชน�และ ค์�ณค์*าทางเศรษ์ฐก�จั และม!ค์วามจั%าเป2นเพ6�อ

การอ�ปโภค์และบร�โภค์• ป"าไม#และสั�ติว�ป"า เป2นทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�

สัามารถี่ปล8กหร6อเพาะพ�นธ��ได#25

หลั�กกฎหมายวิ,าด$วิยการอน(ร�กษ�ทร�พยากรป9าไม$แลัะส�ติวิ�ป9า

• แนวทางการอน�ร�กษ์� ป"าไม#และ สั�ติว�ป"า ม!ท�&งการก%าหนดพ6&นท!�

การก%าหนดพ�นธ��ไม#ท!�ห#ามติ�ดหร6อการก%าหนดพ�นธ��สั�ติว�ท!�ห#าม

ล*า หร6อม!ไว#ในค์รอบค์รอง และการสั*งเสัร�มให#เพาะพ�นธ��เพ6�อทดแทนอ�นเป2นการลดค์วามติ#องการในการใช#ทร�พยากรธรรมชาติ�

26

• กระบวนการอน�ร�กษ์�จั�ดการม!ค์วามพยายามให#มน�ษ์ย�อย8*ห*าง

จัากป"าและสั�ติว�ป"า เพราะมน�ษ์ย�ม�กจัะแสัวงหาประโยชน�จัากป"าไม#และสั�ติว�ป"าโดยไม*ม!ข้#อจั%าก�ดเพ6�อค์วามจั%าเป2นหร6อประโยชน�แห*งติน

27

• มาติรการทางกฎหมายท!�ก%าหนดไว#ในการ อน�ร�กษ์�และจั�ดการป"าไม# และสั�ติว�ป"า ให#

อ%านาจัเจั#าพน�กงานในการค์วบค์�มการใช# ประโยชน�จัากป"าไม# และการล*าสั�ติว�ป"าโดย

ก%าหนดให#ม!อ%านาจัอน�ญาติได#ในบางกรณ! แติ*ห#ามเป2นหล�ก นอกจัากน!& ย�งให#เจั#า

พน�กงานอน�ญาติในบางกรณ!เพ6�อประโยชน�ในการศ5กษ์าหร6อการข้ยายพ�นธ��พ6ชหร6อสั�ติว�

28

• ก%าหนดมาติรการบ�งค์�บไว# สัาม ประการ ค์6อ 1. ปกค์รอง โดยการ

ออกระเบ!ยบการเข้#าใช# การท%าไม# การเก1บหาข้องป"า การให#สั�มปทาน และการเพาะพ�นธ��

• 2. อาญา ม!อ%านาจัเปร!ยบเท!ยบปร�บ และจั�บ ผ8#กระท%าผ�ด

29

• 3. แพ*ง น�&น ติ#องด%าเน�นค์ด!แพ*งท!�จัะเร!ยกร#องค์*าเสั!ยหายจัากการท!�ม!การก*อให#เก�ดมลพ�ษ์แก*ประชาชน

หร6อแก*ทร�พยากรธรรมชาติ�ติามพระราชบ�ญญ�ติ�สั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��งแวดล#อมแห*ง

ชาติ� พ.ศ. 2535 มาติรา 9730

• กฎหมายท!�เก!�ยวข้#องโดยติรง• พระราชบ�ญญ�ติ�ป"าไม# พระพ�ทธ

ศ�กราช 2484• พระราชบ�ญญ�ติ�ป"าสังวนแห*ง

ชาติ� พ.ศ. 2507• พระราชบ�ญญ�ติ�อ�ทยานแห*ง

ชาติ� พ.ศ. 2535• พระราชบ�ญญ�ติ�สังวนและ

ค์�#มค์รองสั�ติว�ป"า พ.ศ. 2535

31

2. มาติรการทางกฎหมาย

• พระราชบ�ญญ�ติ�สัวนป"า พ.ศ. 2535• พระราชบ�ญญ�ติ�สั*งเสัร�มและร�กษ์า

ค์�ณภาพสั��งแวดล#อมแห*งชาติ� พ.ศ. 2535

• กฎหมายล%าด�บรอง ท!�ออกติามค์วาม ในพระราชบ�ญญ�ติ�ข้#างติ#น ด8ใน

website ข้องกรมป"าไม# กระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั��งแวดล#อม

32

33

แนวิค์�ด

• ป"าไม#เป2นทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�ม!ประโยชน� ท�&งในด#านการร�กษ์าสัมด�ลข้องระบบน�เวศน�

เป2นท!�อย8*อาศ�ยข้องสั�ติว�ป"าและพรรณพ6ชและค์วามหลากหลายทางช!วภาพ

• ผลผล�ติข้องป"าไม# ก*อให#เก�ดประโยชน�และ ค์�ณค์*าทางเศรษ์ฐก�จั และม!ค์วามจั%าเป2นเพ6�อ

การอ�ปโภค์และบร�โภค์• ป"าไม#และสั�ติว�ป"า เป2นทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�

สัามารถี่ปล8กหร6อเพาะพ�นธ��ได#

34

• แนวทางการอน�ร�กษ์� ป"าไม# ม!ท�&ง การก%าหนดพ6&นท!�อน�ร�กษ์�

ก%าหนดชน�ดพ�นธ��ไม#ท!�ห#ามติ�ด การค์วบค์�มการท%าไม# ข้นสั*งและ

ค์#าไม# และการสั*งเสัร�มให#เพาะพ�นธ��เพ6�อทดแทนอ�นเป2นการลดค์วามติ#องการในการใช#ทร�พยากรธรรมชาติ�

35

• กระบวนการอน�ร�กษ์�จั�ดการม!ค์วามพยายามให#มน�ษ์ย�อย8*ห*าง

จัากป"า เพราะมน�ษ์ย�ม�กจัะแสัวงหาประโยชน�จัากป"าไม#โดยไม*ม!ข้#อจั%าก�ดเพ6�อค์วามจั%าเป2นหร6อประโยชน�แห*งติน

36

• มาติรการทางกฎหมายท!�ก%าหนดไว#ในการ อน�ร�กษ์�และจั�ดการป"าไม# ให#อ%านาจัเจั#า

พน�กงานในการค์วบค์�มการใช#ประโยชน� จัากป"าไม# โดยก%าหนดให#ม!อ%านาจัอน�ญาติ

ได#ในบางกรณ! แติ*ห#ามเป2นหล�ก นอกจัาก น!& ย�งให#เจั#าพน�กงานอน�ญาติในบางกรณ!

เพ6�อประโยชน�ในการศ5กษ์าหร6อการข้ยายพ�นธ��พ6ชหร6อสั�ติว�

37

• ก%าหนดมาติรการบ�งค์�บไว# สัาม ประการ ค์6อ การบ�งค์�บทางปกค์รอง

โดยการออกระเบ!ยบการเข้#าใช# การ ท%าไม# การเก1บหาข้องป"า การให#

สั�มปทาน และการเพาะพ�นธ�� สั*วน การบ�งค์�บทางอาญา ม!อ%านาจัเปร!ยบ

เท!ยบปร�บ และจั�บ ผ8#กระท%าผ�ด

38

•สั*วนการบ�งค์�บในทาง แพ*ง น�&น ติ#องด%าเน�นค์ด!

โดยอาศ�ยกฎหมายสั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพ

สั��งแวดล#อมแห*งชาติ�พ.ศ. 2535 มาติรา 97

39

• ม!แนวโน#มจัะให#ประชาชน องค์�กรสั*วนท#องถี่��น ช�มชนเข้#า

มาม!สั*วนร*วมในการป@องก�นและปราบปรามการท%าลาย

ทร�พยากรธรรมชาติ� ป"าไม#และสั�ติว�ป"า เช,น หม3,บ$านป9าไม$ การก

ระจายอ.านาจส3,ท$องถึ� น ป9าช(มชนเป/นติ$น

40

1. พระราชบ�ญญ�ติ�ป9าไม$ พ(ทธศ�กราช 2484

• พ.ร.บ. ป"าไม# พ�ทธศ�กราช 2484 ก%าหนดมาติรการค์วบค์�มการท%าไม#

การน%าไม#เค์ล6�อนท!� การเก1บหาข้อง ป"า การแปรร8ปไม# โดยร�ฐ และ

ก%าหนดว*าไม#ชน�ดใดเป2นไม#หวง ห#าม

41

มาติรการค์วิบค์(มการท.าไม$แลัะด.าเน�นก�จการไม$

1. การท%าไม#และการเก1บหาข้องป"า ก%าหนดให#ม!ไม#หวงห#ามสัองประเภท

ประเภท ก. เป2นไม#หวงห#ามธรรมดา ซึ่5�ง การท%าไม#ประเภท ก. น!&ติ#องได#ร�บอน�ญาติ

จัากพน�กงานเจั#าหน#าท!� หร6อได#ร�บ สั�มปทานติามพระราชบ�ญญ�ติ�น!&

ประเภท ข้. เป2นไม#หวงห#ามพ�เศษ์ ได#แก* ไม#หายาก ซึ่5�งจัะไม*อน�ญาติให#ท%าไม# เว#น

แติ*จัะได#ร�บอน�ญาติจัากร�ฐมนติร!ว*าการกระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั*ง

แวดล#อม เป2นพ�เศษ์

42

2. การค์วบค์�มการเก1บหาข้องป"าก%าหนดข้องป"าหวงห#ามโดยพระราช

กฤษ์ฎ!กา ( มาติรา 27 และมาติรา 28)

เม6�อม!ผ8#ประสังค์�จัะเก1บหาข้องป"า ค์#า หร6อ ม!ไว#ในค์รอบค์รองซึ่5�งข้องป"าหวงห#าม

ติ#องได#ร�บอน�ญาติจัากพน�กงานเจั#าหน#าท!�และ ติ#องเสั!ยค์*าภาค์หลวง และติ#องปฏิ�บ�ติ�ติามข้#อก%าหนดในกฎกระทรวงหร6อในการ

อน�ญาติ ติามท!�ก%าหนดไว#ในมาติรา 29

43

3. การค์วบค์�มการน%าไม#หร6อข้องป"า เค์ล6�อนท!�

ก%าหนดหล�กเกณฑ์�ท!�ติ#องปฏิ�บ�ติ�ไว#ในมาติรา38-40 โดยติ#องม!ใบเบ�กทางข้องพน�กงานเจั#าหน#าท!�ก%าก�บไปด#วยติามท!�ก%าหนดในกฎ

กระทรวง สั*วนในฤด8น%&าหลาก อาจัม!ไม#หวงห#ามไหลลอย

มาติามล%าน%&า หากม!ผ8#ใดจัะเก1บไม#ไหลลอย ก1จัะติ#องด%าเน�นการติามประกาศท!�ร�ฐมนติร!ว*าการกระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั��งแวดล#อม

ก%าหนด โดยการข้ออน�ญาติจัากพน�กงาเจั#า หน#าท!�ติามมาติรา 23 วรรค์สัอง และหากจัะท%า

ไม#ท!�เก1บได#จัากการไหลลอยน!& ติ#องด%าเน�นการติามหล�กเกณฑ์�ท!�ก%าหนดไว#ด#วย

44

4. การค์วบค์�มการแปรร8ปไม# กฎหมายใช#มาติรการค์วบค์�มโดยประกาศเป2นเข้ติ

ค์วบค์�มการแปรร8ปไม# ติามมาติรา 47 และภายในเข้ติด�งกล*าว หากผ8#ใดประสังค์�

จัะแปรร8ปไม# ติ�&งโรงงานแปรร8ปไม# ติ�&งโรง ค์#าไม# หร6อม!ไม#สั�กไว#ในค์รอบค์รองเป2น

จั%านวนเท*าใด หร6อม!ไม#ชน�ดอ6�น เป2น จั%านวนเก�น ๐. ๒๐ ล8กบาศก�เมติร ไว#ใน ค์รอบค์รอง ติ#องได#ร�บอน�ญาติจัาก

พน�กงานเจั#าหน#าท!� และติ#องปฏิ�บ�ติ�ให#ถี่8กติ#องติามหล�กเกณฑ์�ท!�ก%าหนดไว#ในกฎกระทรวงและใบอน�ญาติ

45

5. การแผ#วถี่างป"า กฎหมายก%าหนดห#ามม� ให#ผ8#ใด ก*นสัร#าง แผ#วถี่าง เผาป"าหร6อ

กระท%าด#วยประการใดๆ อ�นเป2นการ ท%าลายป"า หร6อเข้#าย5ดถี่6อหร6อค์รอบค์รอง

ป"าเพ6�อตินเองหร6อผ8#อ6�น เว#นแติ*จัะกระท%า ในเข้ติท!�จั%าแนกประเภทเกษ์ติรกรรม และ

ร�ฐมนติร!ว*าการกระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั��งแวดล#อมได#

ประกาศในราชก�จัจัาน�เบกษ์า หร6อได#ร�บ อน�ญาติจัากพน�กงานเจั#าหน#าท!� ติามหล�ก

เกณฑ์�ท!�ก%าหนดไว#ในกฎกระทรวง ใน มาติรา 54

46

พ.ร.บ. ป9าสงวินแห,งชาติ� พ.ศ. 2507

• หล�กการแยกออกได#สัามประการ• ประการแรก เป2นการสังวนพ6&นท!�ป"าเพ6�อให#

ได#จั%านวนติามแผนพ�ฒนาเศรษ์ฐก�จัและ สั�งค์มแห*งชาติ�

• ประการท!�สัอง ติ#องการสังวนพ6&นท!�ป"าเพ6�อ ค์�#มค์รอง ป@องก�น และร�กษ์า

ทร�พยากรธรรมชาติ�อ�นม!ค์*าข้องประเทศ• ประการท!�สัาม เพ6�อค์�#มค์รองป@องก�นและ

ร�กษ์าไว#ซึ่5�งอาช!พเกษ์ติรกรรมข้อง ประชาชนสั*วนใหญ* และเศรษ์ฐก�จัข้อง

ประเทศม�ให#ได#ร�บผลกระทบจัากการท%าลายป"า

47

1.ก%าหนดเข้ติค์�#มค์รองเป2นเข้ติ ป"าสังวนแห*งชาติ� โดยอ%านาจั

ข้องร�ฐมนติร!ว*าการกระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั��ง

แวดล#อม ประกาศเป2นกฎ กระทรวง ติามมาติรา 6 วรรค์

สัอง2. การค์วบค์�มและร�กษ์าป"าสังวน

แห*งชาติ� ก%าหนดไว#ในมาติรา 14-30

48

3. ก%าหนดให# พน�กงานเจั#าหน#าท!� ออกค์%าสั��งเพ6�อให#ผ8#ท!�บ�กร�กเข้#ามาในเข้ติป"า

สังวนแห*งชาติ� ออกไปจัากป"าสังวน แห*งชาติ�หร6องดเว#นการกระท%าใดๆ

ในเข้ติด�งกล*าวได# หากม!ข้#อเท1จัจัร�งหร6อม!เหติ�อ�นค์วรสังสั�ยว*ากระท%า

ค์วามผ�ดติามพระราชบ�ญญ�ติ�น!& (มาติ รา 25) และม!อ%านาจัในการจั�บก�ม ผ8#

กระท%าค์วามผ�ดติามมาติรา 26

49

3. พรบ. สัวนป"า พ.ศ. 2535• ก%าหนดมาติรการในการท!�เอกชนสัามารถี่ปล8กป"าเพ6�อใช#ในทาง

เศรษ์ฐก�จัได# ในท!�ด�นข้องตินหร6อ ข้องร�ฐ โดยติ#องข้ออน�ญาติ และ

ผลผล�ติท!�ได#สัามารถี่น%าไปใช#ประโยชน�ได#ติามกฎเกณฑ์�ท!�ก%าหนด

50

1.เม6�อได#ข้5&นทะเบ!ยนเป2นสัวนป"าแล#วม!สั�ทธ� ปล8กและท%าไม# และแปรร8ปไม#หวงห#ามได#

ติามกฎหมายป"าไม#2. ท!�ด�นท!�จัะข้อข้5&นทะเบ!ยน เป2นไปติาม

มาติรา 4 ท!�ด�นเอกชน ท!�ด�นท!�ม!หน�งสั6อ ร�บรองการท%าประโยชน� ท!�ด�นในเข้ติป"า สังวนท!�ให#ท%าการปล8กป"า ท!�ด�นข้องทาง

ราชการท!�ปล8กป"า ท!�ด�นในเข้ติปฏิ�ร8ปท!�ด�น 3. หากจัะปล8กป"าเพ6�อการค์#าติ#องข้อจัด

ทะเบ!ยนติาม มาติรา 5

51

การท.าไม$แลัะได$ประโยชน�จากไม$ในสวินป9า

• มาติรา 9 ม!ติราเพ6�อแสัดงค์วามเป2น เจั#าข้องไม#

• มาติรา 10 ท%าไม#ท!�ได#จัากสัวนป"าได# โดยการติ�ด โค์*น แปรร8ปไม# ค์#าไม# ม!ไว#

ในค์รอบค์รอง น%าไม#เค์ล6�อนท!�ได#• แติ*ถี่#าจัะติ�&งโรงงานแปรร8ปไม#ติ#องข้อ

อน�ญาติติามกฎหมายป"าไม#• มาติรา 11 ก*อนการติ�ดไม# จัะติ#องแจั#ง

พน�กงานเพ6�อออกหน�งสั6อร�บรองการ แจั#ง แล#วจั5งด%าเน�นการติ�ดโค์*นไม#ได#

52

• มาติรา 12 การติ�ดโค์*นไม# ติ#องม! หน�งสั6อร�บรองการแจั#งติามมาติรา 11

เพ6�อแสัดงติ*อเจั#าหน#าท!�• มาติรา 13 การน%าไม#เค์ล6�อนท!�ออกจัาก

สัวนป"า ติ#องม!หน�งสั6อร�บรองการแจั#งติลอดจันบ�ญช!แสัดงรายการไม#ก%าก�บไปด#วยติลอดเวลาท!�น%าไม#เค์ล6�อนท!�

• มาติรา 14 ไม#ท!�ได#มาจัากสัวนป"า ไม*ติ#องเสั!ยค์*าภาค์หลวง

53

• ท) ด�นท) ได$ร�บอน(ม�ติ�ให$เป/นสวินป9าหากม)การเปลั) ยนเจ$าข้องหร-อผ3$

ค์รอบค์รอง แลัะผ3$ท) เจ$าข้องใหม,หร-อทายาทประสงค์�จะท.าสวินป9า

ติ,อไป จะติ$องแจ$งการร�บโอน ทะเบ)ยนติ,อนายทะเบ)ยน ภายใน

180 วิ�นน�บแติ,วิ�นท) ผ3$ท.าสวินป9า ติาย หากเก�นกวิ,าน�5น ถึ-อวิ,า

ทะเบ)ยนการท.าสวินป9าส�5นส(ดลัง ติามมาติรา 19

54

• ไม#ท!�ได#มาจัากสัวนป"า ผ8#ท!�ร�บโอนติ#องม!หล�ก ฐานการได#มาโดยชอบ และติามระเบ!ยบท!�

อธ�บด!ก%าหนด• ไม#ท!�ได#ร�บโอนมาด�งกล*าวผ8#ร�บโอนม!สั�ทธ�

ค์รอบค์รอง น%าเค์ล6�อนท!� แติ*แปรร8ปไม#ติ#องเป2นไปติามกฎหมายป"าไม#

• ให#ถี่6อว*า ไม#ท!�ได#มาจัากการท%าสัวนป"าเป2นไม# ท!�ร�บอน�ญาติให#ท%าสัวนป"า การค์วบค์�ม การ

แปรร8ป ไม# แห*งพรบ. ป"าไม# อาจัม!ไว#ใน ค์รอบค์รองได# ( มาติรา 21)

55

การบ�งค์�บใช$กฎหมาย

• ข้#อจั%าก�ดเร6�องบ�ค์ค์ลากร งบ ประมาณ และค์วามติระหน�กใน

ค์วามสั%าค์�ญข้องการอน�ร�กษ์�ป"าไม#และสั�ติว�ป"า

• ช*องว*างในกฎหมายท!�ย�งไม*ม! มาติรการค์�#มค์รองท!�ร�ดก�ม และเป?ดการใช#ด�ลพ�น�จักว#าง

56

• ป)ญหาการละเว#นไม*บ�งค์�บใช#กฎหมาย / ป)ญหาค์วามยากจัน / ป)ญหาผ8#ม!อ�ทธ�พล

น�กการเม6อง องค์�กรอาชญากรรม / ล�กลอบติ�ดไม# หร6อเผาป"า เก1บหาข้องป"า

• การร�กรานข้องประเทศท!�ติ#องการทร�พยากรเพ6�อหาประโยชน�

• ข้าดการม!สั*วนร*วมและประสัานงานข้อง ร�ฐ เอกชน ช�มชนและประชาชน

57

การด.าเน�นค์ด)ป9าไม$

• ศาลยกฟื้@อง หากพ6&นท!�น�&นไม*ใช*ป"าไม#• ศาลยกฟื้@อง หากผ8#ท!�บ�กร�กไม*ร8#ว*าเป2น

เข้ติป"าไม# แติ*หากค์ร�&งแรกไม*ร8#แติ*ภายหล�งร8#แล#วติ#องถี่6อว*าม!เจัตินา

• การช�กลากไม# ถี่6อเป2นการท%าไม#ฎ.1118/2541

• ทร�พย�ท!�ใช#ในการติ�ดไม# เป2นทร�พย�ท!�ใช# ในการกระท%าผ�ดติ#องร�บ แติ*หากไม*ใช*

ข้องผ8#กระท%า และไม*ร8#เห1นเป2นใจั ไม*ร�บ

58

การด.าเน�นค์ด)ป9าไม$

• กรณ!ชาวบ#านติ�ดไม# จั%านวนน#อย รอการ ลงโทษ์แติ*ถี่#าเป2นนายท�น ลงโทษ์โดยไม*รอ

• การแปรร8ปไม# เป2นค์วามผ�ดติ*อเน6�อง• ดายหญ#าในเข้ติป"าสังวน เป2นการเข้#าไป

แผ#วถี่าง ผ�ด 2914/14• กรณ!ท!�เป2นไปหา ค์6อแนวเข้ติไม*ช�ด จั5งอ#าง

ข้าดเจัตินาบ�กร�กได#• ทร�พย�ท!�ร�บ หากเช*าช6&อมา ก1ร�บไม*ได#

• กฎหมายอ�ทยานแห*งชาติ� ก%าหนดเข้ติอ�ทยานแห*งชาติ�ไว#

เพ6�อเป?ดโอกาสัให#ประชาชนได# ชมค์วามงดงามทางธรรมชาติ�

และร�กษ์าไว#ซึ่5�งสัภาพป"าเพ6�อค์วามสัมด�ลทางน�เวศ

59

• ก%าหนดให#ม!การประกาศเข้ติอ�ทยานแห*ง ชาติ�เพ6�อการค์�#มค์รองระบบน�เวศ และ

สังวนร�กษ์าไว#ซึ่5�งทร�พยากรธรรมชาติ�• โดยหล�กห#ามม�ให#เข้#าไปหร6อบ�กร�ก หร6อเก1บ

สั��งใดๆ อ�นจัะกระทบติ*อระบบน�เวศใน อ�ทยานแห*งชาติ�

• ม!ข้#อยกเว#นให#ประชาชนเข้#าชมค์วามงาม ได#เพ6�อการน�นทนาการ

• การเข้#าไปศ5กษ์าทางว�ชาการ• ป)จัจั�บ�นม!แผนการจั�ดการอ�ทยานแห*งชาติ�

ในหลายๆ แห*งเพ6�อการจั�ดการท!�ม!ประสั�ทธ�ภาพและเป2นระบบ

60

หลั�กการค์วิบค์(มก�จกรรมในอ(ทยานแห,งชาติ�

• กฎหมายว*าด#วยการสังวนและค์�#มค์รองสั�ติว� ป"า ก%าหนดมาติรการค์�#มค์รองไว#สัองประการ

ประการแรก ก%าหนดชน�ดข้องสั�ติว�ท!�ติ#องการ สังวนและค์�#มค์รอง โดยแยกเป2นสั�ติว�ป"า

สังวนซึ่5�งหายากและใกล#จัะสั8ญพ�นธ�� ก�บสั�ติว� ป"าค์�#มค์รอง ซึ่5�งในกรณ!หล�งเป2นสั�ติว�ท!�

สัามารถี่ให#มน�ษ์ย�ค์รอบค์รองได#ในจั%านวนท!�กฎหมายก%าหนด

61

• ประการท!�สัอง ก%าหนดพ6&นท!�เข้ติร�กษ์าพ�นธ��สั�ติว�ป"าเพ6�อให#เป2นท!�อย8*

อาศ�ย แพร*พ�นธ��และหลบภ�ยข้อง สั�ติว�ป"า โดยหล�กแล#วห#ามมน�ษ์ย�

เข้#าไปเว#นแติ*จัะเป2นการปฏิ�บ�ติ�งานในหน#าท!�หร6อการศ5กษ์าทางว�ชาการ

62

• กฎหมายสั*งเสัร�มและร�กษ์าค์�ณภาพสั��ง แวดล#อมแห*งชาติ� เป2นกฎหมายท!�อ�ดช*อง

ว*างข้องกฎหมายเฉพาะ จั5งให#อ%านาจัร�ฐมนติร!ว*าการกระทรวงทร�พยากรธรรมชาติ�และสั��งแวดล#อมก%าหนดเข้ติค์�#มค์รองสั��งแวดล#อมและก%าหนดมาติรการค์�#มค์รองพ6&นท!�ท!�ค์วรได#ร�บการอน�ร�กษ์�แติ*ย�งไม*ม!การก%าหนดให#เป2นเข้ติอน�ร�กษ์�ติามกฎหมายข้#างติ#น

63

•กฎหมายสังวนและค์�#มค์รองสั�ติว� ป"า ให#เอกชนสัามารถี่ค์รอบค์รอง

สั�ติว�ป"าค์�#มค์รองได#มากกว*าท!� ก%าหนด และสัามารถี่เพาะพ�นธ��

เพ6�อใช#ประโยชน�ได# แติ*ติ#องข้อ อน�ญาติ จัากเจั#าพน�กงาน

64

• ข้#อจั%าก�ดเร6�องบ�ค์ค์ลากร งบ ประมาณ และค์วามติระหน�กใน

ค์วามสั%าค์�ญข้องการอน�ร�กษ์�ป"าไม#และสั�ติว�ป"า

• ช*องว*างในกฎหมายท!�ย�งไม*ม! มาติรการค์�#มค์รองท!�ร�ดก�ม และเป?ดการใช#ด�ลพ�น�จักว#าง

65

4. การบ�งค์�บใช$กฎหมาย

• ป)ญหาการละเว#นไม*บ�งค์�บใช#กฎหมาย / ป)ญหา ค์วามยากจัน / ป)ญหาผ8#ม!อ�ทธ�พล

• การร�กรานข้องประเทศท!�ติ#องการทร�พยากรเพ6�อหาประโยชน�

• ข้าดการม!สั*วนร*วมและประสัานงานข้องร�ฐ เอกชน ช�มชนและประชาชน

66

•ค์วิามหมาย•วิ�ติถึ(ประสงค์�•มาติรการในการอน(ร�กษ�•กฎหมายไทยก�บการอน(วิ�ติให$เป/นไปติามอน(ส�ญญาฯ

67

อน(ส�ญญาวิ,าด$วิยค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพ

• หมายถึ�ง นานาช)วิ�ติ นานาพ�นธ(�ท) อย3,ในน�เวิศหร-อแหลั,งท) อย3,อาศ�ยท) แติกติ,าง

หลัากหลัายท� วิโลัก ท(กช)วิ�ติมน(ษย�ได$ พ� งพาค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพ โดย

ผ,านกระบวินการน�บไม,ถึ$วิน ค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพเป/นส� งจ.าเป/นส.าหร�บ

การเกษติร ยาร�กษาโรค์ การประมง แลัะการร�กษาค์วิามสมด(ลัข้องระบบน�เวิศ

68

ค์วิามหมาย

• การส3ญสลัายข้องพ�นธ(�พ-ช พ�นธ(�ส�ติวิ� เป/นจ.านวินมากด$วิย

เวิลัาอ�นรวิดเร;วิ• ในศติวิรรษหน$า โลักจะส3ญเส)ยพ�นธ(�พ-ชแลัะพ�นธ(�ส�ติวิ�ไป

ร$อยลัะ 50 ถึ$าไม,ม)การร,วิมม-อก�นในการอน(ร�กษ�ท� วิโลัก 69

• ค์วิามยากจนในประเทศท) ก.าลั�งพ�ฒนาเป/นสาเหติ(ในการท.าลัายสภาพแวิดลั$อม

• การใช$อ.านาจอธ�ปไติยข้องประเทศใดประเทศหน� งในการใช$

ทร�พยากรธรรมชาติ� ก,อให$เก�ดค์วิามเส)ยหายแก,ส� งแวิดลั$อมโดยรวิม 70

• เพ- ออน(ร�กษ�ค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพ

• เพ- อใช$ประโยชน�องค์�ประกอบข้องค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพอย,างย� งย-นแลัะ

• เพ- อแบ,งป4นผลัประโยชน�ท) ได$จากการใช$ทร�พยากรพ�นธ(�กรรมอย,างเท,าเท)ยมแลัะย(ติ�ธรรม

71

วิ�ติถึ(ประสงค์�

• พ-5นท) ช( ,มน.5า Ramsar Convention 1971

• มรดกโลักทางวิ�ฒนธรรมแลัะ ธรรมชาติ� 1972

• การค์$าระหวิ,างประเทศวิ,าด$วิยส�ติวิ� ป9าแลัะพ-ชป9าท) ใกลั$ส3ญพ�นธ(�

CITES 1973• การอน(ร�กษ�ชน�ดพ�นธ(�ส�ติวิ�ป9าท)

อพยพย$ายถึ� น Bonn convention 1979

72

อน(ส�ญญาท) เก�ดข้�5นมาก,อนค์($มค์รองเฉพาะเร- อง

• ก.าหนดกรอบนโยบายกวิ$าง ๆ แติ,ลัะประเทศท) เป/นภาค์)ติ$องไปก.าหนดกรอบนโยบายแลัะแผนการด.าเน�น

งานเอง• ให$เค์ร- องม-อในการด.าเน�นงานโดยม)กองท(นส� งแวิดลั$อมโลักเพ- อสน�บสน(นประเทศท) ก.าลั�งพ�ฒนาเพ- อให$บรรลั(วิ�ติถึ(ประสงค์�ข้องอน(ส�ญญา

• ก.าหนดพ�นธะกรณ)ท) จะให$บรรลั(ผลัติามอน(ส�ญญา

73

มาติรการในการอน(ร�กษ�

• ก.าหนดพ�นธะกรณ)ท) จะให$บรรลั(ผลัติามอน(ส�ญญา

• การอน(ร�กษ�ค์วิามหลัากหลัายฯ ในถึ� นท) อย3,อาศ�ย ติามธรรมชาติ� เช,น การจ�ดติ�5งระบบพ-5นท)

ค์($มค์รอง หร-อพ-5นท) ท) ติ$องม)มาติรการพ�เศษเพ- อการสงวินร�กษาค์วิามหลัากหลัายทางช)วิภาพแลัะก.าหนดมาติรการเฉพาะเร- องอ)กมากกวิ,าส�บมาติรการ

74

•การอน(ร�กษ�นอกถึ� นท) อย3, อาศ�ยติามธรรมชาติ� โดย

วิางมาติรการบ.าร(งแลัะพ-5นฟู3ชน�ดพ�นธ(�ท) ใกลั$จะส3ญ

พ�นธ(� แลัะน.ากลั�บไปส3,ถึ� นท) อย3,ติามธรรมชาติ� 75

• ภาค์)ติ$อง ผสานการอน(ร�กษ�ก�บการใช$ประโยชน�ทางช)วิภาพอย,างย� งย-นให$เข้$าก�บนโยบายแลัะแผนข้องชาติ�

• ติ$องสน�บสน(นให$ช(มชนท$องถึ� นในการจ�ดท.าแผนปฏิ�บ�ติ�ติามมาติรการแก$ไข้ฟู@5 นฟู3ในพ-5นท) เส- อมโทรม

• ติ$องส,งเสร�มค์วิามร,วิมม-อระหวิ,าง หน,วิยงานข้องร�ฐ ภาค์เอกชนในการ

พ�ฒนาวิ�ธ)การใช$ประโยชน�ทร�พยากรช)วิภาพอย,างย� งย-น

76

เพ- อให$ม)ค์วิามหลัากหลัายฯอย,างย� งย-น

• อ.านาจในการพ�จารณาการเข้$าถึ�งทร�พยากรพ�นธ(�กรรมเป/นอ.านาจข้องร�ฐบาลัแห,งชาติ�น�5น

• ภาค์)ติ$องสร$างเง- อนไข้เพ- อให$ประเทศ ติ,าง ๆ เข้$าถึ�งทร�พยากรธรรมชาติ�พ�นธ(�

กรรม หากเป/นการใช$ประโยชน�อย,างเหมาะสมติ,อส� งแวิดลั$อม

• วิางกลัไกติ,อรองผลัประโยชน�บนเง- อนไข้การติกลังร,วิมก�นข้องผ3$ให$แลัะผ3$ข้อใช$ 77

การแบ,งป4นผลัประโยชน�ท) ได$จากการใช$ทร�พยากรท) ย(ติ�ธรรมแลัะเท,าเท)ยม

• ประเทศซึ่� งเป/นผ3$ให$ทร�พยากรพ�นธ(กรรมได$ร�บถึ,ายทอดเทค์โนโลัย)ซึ่� งใช$ทร�พยากร

พ�นธ(กรรมจากประเทศผ3$ร �บ ท�5งน)5บนพ-5นฐานแห,งค์วิามย(ติ�ธรรมแลัะค์วิามเสมอภาค์

• สน�บสน(นทางการเง�นให$ภาค์)ประเทศพ�ฒนาแลั$วิจ�ดหาแหลั,งเง�นท(นใหม,เพ� ม

เติ�ม ซึ่� งม)ผลัให$ภาค์)ประเทศท) ก.าลั�งพ�ฒนาสามารถึได$ร�บการสน�บสน(นเพ- อด.าเน�นการติามมาติรการอน(ร�กษ�ติามอน(ส�ญญา

78

• ประเทศไทยได$ให$ส�ติยาบ�นแลั$วิ เม- อ29 มกราค์ม 2547 ผ,านค์วิามเห;น

ชอบจากร�ฐสภา เพราะการเข้$าเป/นภาค์)ติ$องเปลั) ยนแปลังกฎหมายไทยบางประการ

• กฎหมายไทยท) เอ-5ออ.านวิยติ,อการอน(วิ�ติติามอน(ส�ญญาฯ

79

4. กฎหมายไทยก�บการอน(วิ�ติติามอน(ส�ญญาฯ

• กฎหมายไทยท) เอ-5ออ.านวิยติ,อการอน(วิ�ติติามอน(ส�ญญาฯ

• ร�ฐธรรมน3ญแห,งราชอาณาจ�กรไทยม. 79

• พระราชบ�ญญ�ติ�ป9าไม$ พ(ทธศ�กราช2484 ก.าหนดชน�ดแลัะพ�นธ(�ไม,หวิง

ห$าม80

•พ.ร.บ. ประมง พ.ศ. 2490 ก.าหนดท) ร �กษาพ�นธ(�พ-ช แลัะการ

ห$ามน.าเข้$าส�ติวิ�น.5าบางชน�ดท) เป/น อ�นติราย ห$ามจ�บปลัาในฤด3วิางไข้,

•พ.ร.บ. อ(ทยานแห,งชาติ� พ.ศ. 2504 ก.าหนดเข้ติอ(ทยานแห,ง

ชาติ� แลัะการห$ามเก;บหาข้องป9าแติ,ก;ให$เข้$าไปเพ- อศ�กษาทางวิ�ชาการได$

81

•พ.ร.บ. ป9าสงวินแห,งชาติ�พ.ศ.2507 ก.าหนดห$ามเก;บหา

ข้องป9า แติ,สามารถึข้อ อน(ญาติเพ- อเข้$าไปศ�กษาได$

•พ.ร.บ. ก�กพ-ช พ.ศ. 2507 แลัะฉบ�บ 2 พ.ศ. 2537

ค์วิบค์(มพ-ชท) เป/นอ�นติราย 82

•พ.ร.บ. บ.าร(งพ�นธ(�ส�ติวิ� พ.ศ. 2509 ปCองก�นแลัะค์วิบค์(มส�ติวิ�

สงวินพ�นธ(�เพ- อใช$ท.าพ�นธ(�•พ.ร.บ. พ�นธ(�พ-ช พ.ศ. 2518 แลัะ

ฉบ�บ 2 พ.ศ. 2535 ก.าหนดพ�นธ(� พ-ชติ$องห$าม แลัะค์วิบค์(มพ�นธ(�พ-ช

ติาม CITES ท) ติ$องข้ออน(ญาติ83

•พ.ร.บ. ส�ทธ�บ�ติร พ.ศ. 2522 ค์($มค์รองการถึ,ายทอดเทค์โนโลัย)

•พ.ร.บ. การส,งออกไปนอกหร-อน.าเข้$าในราชอาณาจ�กรซึ่� ง

ส�นค์$า พ.ศ. 2522 ค์วิบค์(ม การน.าเข้$าส,งออก ซึ่ากส�ติวิ�

ปลัาทะเลั เป/นติ$น84

• พ.ร.บ.พ�ฒนาการทางวิ�ทยาศาสติร� เทค์โนโลัย) พ.ศ. 2534 เป8ดโอกาสให$

ส.ารวิจวิ�เค์ราะห�ทางวิ�ชาการแลัะสน�บสน(นให$ประเทศไทยสามารถึถึ,ายทอดเทค์โนโลัย)ก�บติ,างประเทศ

• พ.ร.บ. สงวินแลัะค์($มค์รองส�ติวิ�ป9าพ.ศ. 2535 ค์($มค์รองถึ� นท) อย3,อาศ�ย

ติามธรรมชาติ� ก.าหนดส�ติวิ�ป9าหายากค์วิบค์(มการน.าเข้$าส,งออกส�ติวิ�ป9าหา

ยาก 85

• พ.ร.บ.พ�ฒนาการทางวิ�ทยาศาสติร� เทค์โนโลัย) พ.ศ. 2534 เป8ดโอกาสให$

ส.ารวิจวิ�เค์ราะห�ทางวิ�ชาการแลัะสน�บสน(นให$ประเทศไทยสามารถึถึ,ายทอดเทค์โนโลัย)ก�บติ,างประเทศ

• พ.ร.บ. สงวินแลัะค์($มค์รองส�ติวิ�ป9าพ.ศ. 2535 ค์($มค์รองถึ� นท) อย3,อาศ�ย

ติามธรรมชาติ� ก.าหนดส�ติวิ�ป9าหายากค์วิบค์(มการน.าเข้$าส,งออกส�ติวิ�ป9าหา

ยาก 86

•พ.ร.บ. ส,งเสร�มแลัะร�กษา ค์(ณภาพส� งแวิดลั$อมแห,งชาติ�

พ.ศ.2535 ก.าหนดให$ประกาศเข้ติพ-5นท) ค์($มค์รองส� งแวิดลั$อมแลัะมาติรการฉ(กเฉ�นได$

•ม)กองท(นส� งแวิดลั$อมท) เป8ดโอกาสให$เป/นเง�นช,วิยเหลั-อได$

87

• พ.ร.บ. สวินป9า พ.ศ. 2535 ก.าหนดการปลั3กสร$างสวินป9า

• พ.ร.บ. ค์($มค์รองพ�นธ(�พ-ช พ.ศ. 2542 ค์(ม ค์รองพ�นธ(�พ-ช พ-5นเม-องหร-อเฉพาะถึ� น แลัะ

ค์วิบค์(มการศ�กษาทดลัองแลัะวิ�จ�ย• ร,าง พรบ. ป9าช(มชน ... ส,งเสร�มให$ประชาชนม)ส,วินร,วิมในการจ�ดการป9าไม$

88

• เก�ดม)ประเทศท) พ�ฒนาแลั$วิเข้$ามาในประเทศท) ก.าลั�งพ�ฒนาแลัะอาศ�ยค์วิามไม,ร3 $ข้องประเทศก.าลั�งพ�ฒนาหย�บฉวิยทร�พยากรไปแลั$วิด.าเน�นการอ$างส�ทธ�ในการเข้$าใช$แลัะหวิงก�นส�ทธ�ข้องตินติามกฎหมายส�ทธ�บ�ติร

• ด�งน�5น ประเทศไทยจ�งออกพ.ร.บ. ค์($มค์รองแลัะส,งเสร�มภ3ม�ป4ญญาการ

แพทย�แผนไทย พ.ศ. 2542 ข้�5นเพ- อปกปCองส�ทธ�ด�งกลั,าวิ

89

กฎหมายท) ออกมาเพ- อปกปCอง

• การพ�ส3จน�วิ,าพ-ชชน�ดน)5เป/นข้อง ประเทศใด จ.าติ$องม)ผ3$ช)5ข้าดเพ- อม�ให$

ใค์รมากลั,าวิอ$างได$ ด�งน�5นประเทศไทยจ�งม)พ.ร.บ. ค์($มค์รองส� ง

บ,งช)5ทางภ3ม�ศาสติร� พ.ศ. 2546 ข้�5นเพ- อค์($มค์รองส�ทธ�ด�งกลั,าวิ

• พ.ร.บ. ค์($มค์รองพ�นธ(�พ-ช พ.ศ. 2542 ค์($มค์รองพ�นธ(�พ-ชป9า พ�นธ(�พ-ช

ทางการติ�ดติ,อฯ ให$ได$ร�บส�ทธ�บ�ติรฯ90

การจ�ดการน.5าแลัะการค์วิบค์(มมลัพ�ษทางน.5า

1. การอน�ร�กษ์� จั�ดการ และการใช#ประโยชน�ทร�พยากรน%&า2. กฎหมายท!�เก!�ยวก�บการอน�ร�กษ์�และ การจั�ดการน%&า3.กฎหมายท!�ค์วบค์�มมลพ�ษ์ทางน%&า

91

• พ6&นฐานและแนวค์�ด• น%&าเป2นทร�พยากรธรรมชาติ�ท!�ไม*

เป2นข้องเอกชน และประชาชนม!สั�ทธ�ใช#ได#ติามค์วามจั%าเป2น

• น%&าท!�ได#ร�บการพ�ฒนา สัามารถี่ก%าหนดมาติรการหวงก�นหร6อค์�#มค์รองได#

• ก%าหนดเกณฑ์�ห#ามการกระท%าอ�นเป2นอ�ปสัรรค์ติ*อการใช#น%&าข้องสั*วนรวม

92

การอน(ร�กษ� จ�ดการ แลัะการใช$ประโยชน�

• แนวทางการจั�ดการน%&า ม�*งเน#นการม!สั*วนร*วมและจั�ดการโดยใช#ค์ณะกรรมการล�*มน%&า

• กฎหมายย�งข้าดมาติรการจั�ดสัรรน%&าเม6�อยามข้าดแค์ลน

• กฎหมายย�งไม*ม!การค์วบค์�มการใช#น%&าในปร�มาณมาก

• องค์�กรในการร�บผ�ดชอบติ*อการบร�หารจั�ดการน%&าย�งกระจั�ดกระจัาย

93

• ม)จ.านวินมาก เพราะกฎหมายออกมาเพ- ออน(ร�กษ�แลัะจ�ดการน.5าในแติ,ลัะประเภทการ

ใช$ แลัะม)หน,วิยงานท) ร �บผ�ด ชอบเฉพาะ ไม,วิ,าจะเป/นส,วิน

กลัาง หร-อส,วินท$องถึ� น รวิม ถึ�งน.5าในทะเลั น.5าในเข้ติ

อน(ร�กษ�ป9าหร-อส�ติวิ�ป9า น.5า บาดาลั แติ,ย�งไม,ม)น.5าในอากาศ

94

กฎหมายเก) ยวิก�บน.5า

• มาติรา 1336 แดนกรรมส�ทธ�D• มาติรา 1339 เจ$าข้องท) ด�นติ$องร�บน.5าไหลัติามธรรมดา

• มาติรา 1340 เจ$าข้องท) ด�นติ$องร�บน.5าซึ่� งไหลัเพราะระบายจากท) ด�นส3งมาในท) ด�นข้องติน

95

กฎหมายแพ,งวิ,าด$วิยการใช$น.5า

• มาติรา 1355 เจ$าข้องท) ด�นร�มทางน.5าหร-อม)น.5าไหลัผ,านไม,ม)ส�ทธ�ช�กน.5าไวิ$เก�นกวิ,าประโยชน�

ข้องค์นติามสมค์วิร ให$เป/นเหติ(ให$เส- อมเส)ยแก,ท) ด�นซึ่� งอย3,ติามทางน.5าน�5น

96

• – น.5าใช$ในการเกษติร พ.ร.บ. การ ชลัประทานหลัวิง พ.ศ. 2484

• พ.ร.บ. การชลัประทานราษฎร� พ.ศ. 2482• – น.5าใช$ในการเด�นเร-อ พ.ร.บ.การเด�นเร-อ

ในน,านน.5าไทย พ.ศ. 2456• – น.5าใช$ในการประปา พ.ร.บ.ร�กษาค์ลัอง

ประปา พ.ศ. 2526

97

• – น.5าใช$ในอ(ติสาหกรรม พ.ร.บ. ส,งเสร�มแลัะร�กษาค์(ณภาพส� ง

แวิดลั$อมฯ , พ.ร.บ. โรงงานพ.ศ. 2535

• – น.5าบาดาลั พ.ร.บ. น.5าบาดาลัพ.ศ. 2520

• น.5าท� วิไป พ.ร.บ. ประมง พ.ศ. 2490 98

• น%&าเป2นข้องใค์ร / ร�ฐ ประชาชนช�มชน

• น%&าใติ#ด�น ใติ#ท!�ด�นข้องเอกชน• น%&าท!�ไหลผ*านท!�ด�นข้องเอกชน• น%&าค์ลองชลประทาน / ค์ลองประปา/ น%&าแหล*งติ#นน%&า

ล%าธาร• น%&าในทะเล / น%&าบร�สั�ทธ�Cด6�มได#

99

ข้$อจ.าก�ดในการค์วิบค์(มการใช$น.5า

แหล*งข้#อม8ล กรมทร�พยากรน%&า รวม กฎหมายทร�พยากรน%&า รวบรวม

โดยกล�*มงานน�ติ�การ กรมทร�พยากรน%&า, สั.ค์. 2546

อ%านาจั วงศ�บ�ณฑ์�ติ และค์ณะ รายงานฉบ�บสั�ดท#าย โค์รงการ

ปร�บปร�งกฎหมายเก!�ยวก�บ ทร�พยากรน%&า และจั�ดท%าร*างพระ

ราชบ�ญญ�ติ�ทร�พยากรน%&า, เสันอติ*อกรมทร�พยากรน%&า สั.ค์.

2547

100

หลั�กกฎหมายท) เก) ยวิก�บทร�พยากรน.5า

• ใค์รม)ส�ทธ�ในการใช$น.5า• น.5าสาธารณะ น.5าในเข้ติ

ชลัประทาน น.5าท) ใช$ท.าประปา น.5า ในอ,างเก;บน.5า น.5าใติ$ด�น น.5าในป9า

น.5าเพ- อการเด�นเร-อ• ใค์รม)ส�ทธ�จ.าก�ดส�ทธ�การใช$น.5า

มากเก�นไป / ใช$น.5าข้ณะเก�ดภ�ยแลั$ง

101

ประเด;นท) จะพ�จารณา

• หน,วิยงานแลัะองค์�กรใดด3แลัการใช$น.5าแลัะบ.าร(งร�กษาน.5า

• กรมทร�พยากรน.5า กรมทร�พยากรน.5า บาดาลั กรมชลัประทาน การประปาส,วิน

นค์รหลัวิง/ ส,วินภ3ม�ภาค์ การไฟูฟูCาฯ กรม ป9าไม$ กรมอ(ทยานฯ กรมประมง ฯลัฯ

• องค์�กรปกค์รองส,วินท$องถึ� น

102

• โรงงานสั8บน%&าจัากแม*น%&าเจั#าพระยาเข้#าไปใช#ในกระบวนการผล�ติจั%านวนมากเพ6�อให#เพ!ยงพอแก*การผล�ติอ�ติสัาหกรรม

• เจั#าข้องสันามกอล�ฟื้ สั8บน%&าเพ6�อรดติ#นหญ#า

• ชาวนาท%านาปร�ง และท%านาปBละ 3 ค์ร�&งโดยสั8บน%&าใติ#ด�น

• ชาวบ#านล�กลอบสั8บน%&าจัากค์ลองชลประทาน

103

กฎหมายในป4จจ(บ�นแก$ป4ญหาอย,างไร

• ให$ศ�กษาร,างพระราชบ�ญญ�ติ�ทร�พยากรน.5า ฉบ�บท) ยกร,างโดยอน(กรรมการยกร,างพ.ร.บ. น.5า ป! 2553 โดยพ�เค์ราห�ประเด;นด�งติ,อไปน)5

• กฎหมายแม*บทเก!�ยวก�บทร�พยากรน%&า

• ซึ่5�งกล*าวถี่5งการใช#น%&า การพ�ฒนา การบร�หารจั�ดการ การบ%าร�งร�กษ์า

การฟื้>& นฟื้8 และการอน�ร�กษ์� ทร�พยากรน%&า ก%าหนดไว#โดยเฉพาะ

ก1ให#ด%าเน�นการติามกฎหมาย เฉพาะน�&น

104

วิ�เค์ราะห�การม)กฎหมายเพ- อจ�ดการน.5าข้องไทย ในอนาค์ติสาระส.าค์�ญข้องร,างทร�พยากรน.5าฯ

• 1.หล�กเกณฑ์�และมาติรการในการร�บประก�นสั�ทธ�ข้�&นพ6&นฐานข้องประชาชนในการ

เข้#าถี่5งน%&า การค์วบค์�มการใช#น%&า การบร�หาร จั�ดการน%&า การใช#น%&าอย*างม!ประสั�ทธ�ภาพ และย��งย6น การพ�ฒนา การค์�#มค์รอง ฟื้>& นฟื้8

และอน�ร�กษ์�แหล*งน%&า การป@องก�นและแก#ไข้ ป)ญหาน%&าท*วมและน%&าข้าดแค์ลน การติ�&ง

กองท�นทร�พยากรน%&า• 2. การกระจัายอ%านาจั การบร�หารจั�ดการไป

ย�งค์ณะกรรมการล�*มน%&า และการม!สั*วนร*วม ข้องประชาชน ในการบร�หารจั�ดการน%&า

105

หลั�กการส.าค์�ญข้องร,าง พ.ร.บ.น.5า

• ส�ทธ�ในการใช$น.5า อ.านาจข้องร�ฐ แลัะส�ทธ�ข้อง ประชาชน ช(มชนเป/นอย,างไร

• หล�กประก�นสั�ทธ�ในการใช#น%&าข้อง ประชาชนเท*าท!�จั%าเป2น แติ*ม!ข้#อจั%าก�ด

โดยการท!�ติ#องไม*กระทบสั�ทธ�ข้องผ8#อ6�นด#วย

• อ�นเป2นการค์วบค์�มการใช#น%&าในท!�ด�นข้องตินท!�ม!ปร�มาณมากเก�นไปจัน

กระทบสั�ทธ�การใช#น%&าข้องผ8#อ6�น แติ*ไม*กระทบสั�ทธ�ในการใช#น%&าข้องตินเท*าท!�

จั%าเป2นเพ6�อการย�งช!พ หร6อในค์ร�วเร6อน

• การจั�ดสัรรน%&าในกรณ!น%&าข้าดแค์ลนเป2นอย*างไร

106

ประเด;นท) พ�จารณา

•ข้อให$แบ,งกลั(,มเป/นสอง กลั(,ม วิ�เค์ราะห�ร,าง

พ.ร.บ. น.5า ติามห�วิข้$อข้$าง ติ$น แลั$วิน.าเสนอค์วิามเห;น

กลั(,มลัะ 30 นาท)107

ก�จกรรมกลั(,ม

• ม)ระบบการค์วิบค์(มท�5งมาติรการปCองก�นแลัะมาติรการค์วิบค์(ม

• การปCองก�นน�5น ม)มาติรการในการจ�ดท.ารายงานผลักระทบติ,อส� งแวิดลั$อมแลัะการจ�ดท.าแผน

จ�ดการค์(ณภาพส� งแวิดลั$อม ระด�บชาติ�แลัะระด�บจ�งหวิ�ด โดย

เฉพาะในเข้ติค์วิบค์(มมลัพ�ษ108

3. กฎหมายท) เก) ยวิก�บการค์วิบค์(มมลัพ�ษทางน.5า

• มาติรการค์วบค์�ม ก%าหนดให#ม!การติรวจัมาติรฐานค์�ณภาพน%&าในแหล*งน%&า

ติ*าง ๆ เพ6�อให#ทราบถี่5งค์�ณภาพน%&าท!�ใช#ในการอ�ปโภค์หร6อบร�โภค์

• ก%าหนดมาติรฐานค์�ณภาพน%&าท!�จัะระบายท�&งจัากแหล*งก%าเน�ดมลพ�ษ์

• ก%าหนดห#ามการก*อให#เก�ดมลพ�ษ์ทางน%&า

• ก%าหนดมาติรการในการแก#ไข้ ข้จั�ด ฟื้>& นฟื้8 น%&าท!�เก�ดมลพ�ษ์

109

• จั�ดให#ม!การจั�ดท%าระบบบ%าบ�ดน%&าเสั!ยรวมโดย องค์�กรปกค์รองสั*วนท#องถี่��น หร6อระบบบ%าบ�ดน%&า

เสั!ยท!�ได#มาติรฐานเป2นค์นตินเองข้องแหล*งก%าเน�ดมลพ�ษ์

• ก%าหนดมาติรการบ�งค์�บทางกฎหมาย ท�&งทางแพ*ง ทางอาญาและปกค์รองเพ6�อป@องก�น ระง�บการก*อ

มลพ�ษ์ทางน%&า• ก%าหนดให#ม!การประสัานการท%างานระหว*างเจั#า

พน�กงานท!�เก!�ยวข้#องในการค์วบค์�มมลพ�ษ์ทางน%&า

110

• ค์วิามซึ่.5าซึ่$อนข้องหน,วิยงานท) ร �บผ�ดชอบ

• ข้าดการค์วิบค์(มมลัพ�ษทางน.5าอย,างจร�งจ�ง

• กฎหมายย�งไม,ค์รอบค์ลั(มแหลั,งก.าเน�ดมลัพ�ษท(กกรณ)

• ย�งม)การลัะเม�ดกฎหมายอย3,เสมอ• กฎหมายลั.าด�บรองย�งไม,ออกมารองร�บ

111

ป4ญหาการค์วิบค์(มมลัพ�ษทางน.5า

• ใช$มาติรการทาง เศรษฐศาสติร� เพ- อจ3งใจให$ผ3$

ก,อมลัพ�ษร,วิมม-อในการร�กษาค์(ณภาพส� งแวิดลั$อม

• ใช$มาติรการก.าก�บแทนการค์วิบค์(มเข้$มงวิด

• ใช$การให$แหลั,งก.าเน�ดจ�ดการมลัพ�ษด$วิยตินเอง

112

แนวิทางการค์วิบค์(มมลัพ�ษทางน.5า

• ลังโทษร(นแรงส.าหร�บผ3$ฝ่9าฝ่@นโดย ใช$ท�5งมาติรการอาญา แพ,งแลัะ

ปกค์รอง• ประจาน ห$ามประกอบอาช)พ• สร$างจ�ติส.าน�ก/ วิ�ฒนธรรมในการเค์ารพกฎหมาย

• ใช$มาติรการจ�ดการโดยจ�ดzoning 113

การอน(ร�กษ�ทร�พยากรประมงแลัะการจ�ดการ

ชายฝ่4 ง

114

•ประมงน%&าจั6ด•ประมงทางทะเล

115

ประเภท

• แหลั,งน.5าติามธรรมชาติ�ม)สภาพเส- อมโทรม

• การประสานงานในระหวิ,างหน,วิย งานท) เก) ยวิข้$องม)ไม,เพ)ยงพอ

• ย�งข้าดวิ�ธ)การแลัะเทค์โนโลัย)ท) เหมาะสมในการบร�หารแหลั,งน.5า

116

สภาพป4ญหาข้องประมงน.5าจ-ด

•ย�งข้าดการศ�กษาวิ�จ�ยเก) ยวิก�บระบบเพาะเลั)5ยงท) สมบ3รณ�

•ม)ป4ญหาด$านมลัพ�ษทางน.5า•ม)ป4ญหาทางด$านการติลัาด

117

• ม)แนวิโน$มในการเพาะเลั)5ยง ชายฝ่4 งส3งข้�5น เช,น การเลั)5ยงก($ง

ปลัากะพง ปลัากะร�ง หอย ป3 แลัะสาหร,ายทะเลั

• ปร�มาณส�ติวิ�น.5าในแหลั,งธรรมชาติ�ลัดลัง

• ผ3$เลั)5ยงย�งข้าดค์วิามร3 $ในการเพาะ เลั)5ยง

• ม)การข้ยายพ-5นท) ในการเพาะเลั)5ยงชายฝ่4 งมากข้�5น

118

การเพาะเลั)5ยงชายฝ่4 ง

• การเพาะเลั)5ยงก,อให$เก�ดมลัพ�ษข้องน.5า ทะเลัในบร�เวิณชายฝ่4 ง

• การประมงในเข้ติอ,าวิไทยม)ป4ญหาวิ�กฤติเพราะสภาพทร�พยากรส�ติวิ�น.5าอย3,ในสภาพเส- อมโทรม

• ร�ฐให$ค์วิามส.าค์�ญติ,อการวิ�จ�ยเก) ยวิก�บ ประมงทางทะเลัน$อย

119

• ทร�พยากรทางทะเลั ถึ3กท.าลัาย จากการน.าไปเป/นอาหาร แลัะม)

วิ�ธ)การประมงในลั�กษณะ ท.าลัาย เช,น ใช$อวินลัาก อวิน

ร(น แลัะใช$ไฟูลั,อ• ส,วินการประมงนอกเข้ติน,าน

น.5าไทย มากเก�นระด�บท) ติ$องการ

120

• การบ.าร(งร�กษากระบวินการ น�เวิศน� แลัะระบบค์.5าจ(นช)วิ�ติ

• การสงวินค์วิามหลัากหลัายทางพ�นธ(กรรม

• การใช$ประโยชน�จากทร�พยากรอย,างติ,อเน- องย-นนาน

121

แนวิค์�ดในการอน(ร�กษ�

• แหลั,งท) อย3,อาศ�ยท) จ.าเป/นแลัะส.าค์�ญอย,างย� งติ,อการสงวินร�กษาค์วิามหลัากหลัายทาง

พ�นธ(กรรมแลัะติ,อการประมง จะติ$องม)ระบบจ�ดการท) เหมาะสมเพ)ยงพอโดยม)เปCาหมายหลั�กอย3,ท) การบ.าร(งร�กษาแหลั,งท) อย3,อาศ�ยข้องส�ติวิ�น.5าให$ค์งไวิ$ท) ท) อย3,อาศ�ยติลัอดไป

122

การบ.าร(งร�กษากระบวินการน�เวิศแลัะระบบค์.5าจ(นช)วิ�ติ

• บร�เวิณปากแม,น.5า ป9าชาย เลัน ทะเลัสาบ บ�ง แหลั,งน.5า

ท,วิมข้�งติาม ธรรมชาติ� แนวิชายฝ่4 ง

ทะเลั แนวิปะการ�ง• แม,น.5า ลั.าค์ลัอง แลัะแหลั,ง

น.5าติามธรรมชาติ�123

แหลั,งท) อย3,อาศ�ยท) จ.าเป/น

พยายามบ.าร(งร�กษาระบบน�เวิศข้องบร�เวิณท) เหลั,าน)5ให$สามารถึค์.5าจ(นการด.ารงช)วิ�ติข้องส�ติวิ�แลัะพ-ชท) อาศ�ยอย3,ท) น� 5นให$ม)สภาพธรรมชาติ�มากท) ส(ด

โดยม)หลั�กวิ,า ติ$องค์วิบค์(มอย,างเพ)ยงพอท) จะปCองก�นไม,ให$เก�ดป4ญหาการร�กษาธรรมชาติ�ข้องระบบน�เวิศด�งกลั,าวิ

124

ระบบจ�ดการ

• การสัร#างเข้6�อนก�&นน%&า• การข้�ดรอก• การระบายน%&า• การถี่มท�บ การติกติะกอนด�นทราย

• การลดระด�บข้องน%&า• การก*อให#เก�ดมลพ�ษ์ทางน%&า

125

ติ�วิอย,างการค์วิบค์(มท) เข้$มงวิด

• พยายามร�กษ์าพ�นธ��พ6ชและสั�ติว�ท�กชน�ดให#ด%ารงอย8*ติลอดไปให#นานท!�สั�ดเท*าท!�จัะมากได#

• โดยม!มาติรการค์6อ ป@องก�นการสั8ญ พ�นธ�� เช*นห#ามเก1บ จั�บ ล*า ค์#าข้าย ข้น

เค์ล6�อนย#ายพ6ชสั�ติว�ท!�ใกล#จัะสั8ญพ�นธ��• จั�ดให#ม!พ6&นท!�ค์�#มค์รองเพ6�อสังวนพ6&นท!�

ไว#เป2นพ�เศษ์• ม!การติ�ดติามสัอดสั*องการค์�#มค์รอง

พ6ชสั�ติว�ท!�ใกล#จัะสั8ญพ�นธ��เป2นพ�เศษ์126

การสงวินค์วิามหลัากหลัายทางพ�นธ(กรรม

• ม)หลั�กวิ,า จะติ$องใช$ประโยชน�ได$ส3งส(ดข้องประชากรส�ติวิ�น.5า

ท) สามารถึน.ามาใช$ประโยชน�ได$แติ,ติ$องร�กษาข้นาดข้องกลั(,มประชากรส�ติวิ�น.5าให$อย3,ในระด�บถึ�วิเฉลั) ยอย,างสม. าเสมอ

• แลัะติ$องร�กษาประส�ทธ�ภาพในเช�งเศรษฐก�จข้องการผลั�ติทร�พยากรน�5นด$วิย

127

การใช$ประโยชน�อย,างติ,อเน- องย-นนาน

• ก.าหนดฤด3ห$ามจ�บปลัาหร-อบร�เวิณห$ามจ�บปลัา

• การจ�ดประเภทเร-อประมงแลัะเค์ร- องม-อประมงท) อน(ญาติให$ท.าการประมง

• ก.าหนดข้นาดข้องปลัาท) อน(ญาติให$จ�บได$ 128

วิ�ธ)การ

• การจ.าก�ดโดยการค์วิบค์(มจ.านวิน เร-อประมง โดยระบบอน(ญาติให$

จ�บปลัาได$เพ)ยงบางชน�ด หร-อให$ท.าการประมงได$บางพ-5นท) เท,าน�5น

• ซึ่� งอาจก.าหนดโค์วิติ$าท�5งปร�มาณปลัาท) อน(ญาติแลัะจ.านวินเร-อประมง

129

ติ�วิอย,างในติ,างประเทศ

• การประมงเป2นเสัร!ภาพ ม. 16• ก%าหนดพ6&นท!�ค์�#มค์รอง ค์6อท!�ร�กษ์าพ�นธ��พ6ช• ระบบการจัดทะเบ!ยนและการข้ออน�ญาติ

ประกอบอาช!พประมง รวมท�&งการค์#าและ อ�ติสัาหกรรมติ*อเน6�อง ม. 25

• ม!ข้#อก%าหนดเก!�ยวก�บการใช#หร6อม!ไว#ในการ ค์รองค์รองเค์ร6�องม6อประมง โดยติ#องม!

อาชญาบ�ติรและเสั!ยอากร130

แนวิค์�ดในกฎหมายไทย

• ข้$อก.าหนดเก) ยวิก�บการท.าการประมง ม. 32• ฤด3การห$ามท.าการประมง ปลัาม)ไข้,หร-อวิางไข้,• ก.าหนดเข้ติห$ามท.าการประมงติามฤด3กาลั• ชน�ด ข้นาด จ.านวินอย,างส3งข้องส�ติวิ�น.5าท) อน(ญาติให$ท.าการประมง

• ห$ามท.าการประมงส�ติวิ�น.5าชน�ดใดชน�ดหน� งโดยเด;ดข้าด

131

• ห$ามเปลั) ยนแปลังสภาพท) จ�บส�ติวิ�น.5าหร-อ ปลั3กสร$างส� งใดลังในท) จ�บส�ติวิ�น.5า ม. 17,21

• ห$ามวิ�ดน.5า ระบายน.5าจากท) จ�บส�ค์วิ�น.5า ม. 18• ห$ามการกระท.าใด ๆ ท) ก,อให$เก�ดมลัพ�ษทาง

น.5า ม. 19• ห$ามการสร$างเข้- อนท.านบ ซึ่� งก�5นทางเด�น

ข้องส�ติวิ�น.5า ม. 22

132

การสงวินร�กษาระบบน�เวิศข้องแหลั,งประมง

• ห$ามใช$ยาพ�ษ ยาเบ- อเมา แลัะวิ�ติถึ( ม)พ�ษอ- น ๆ ม. 19

• ห$ามใช$กระแสไฟูฟูCา ม. 20• ห$ามใช$วิ�ติถึ(ระเบ�ด ม. 20• ห$าม) ไวิ$ในค์วิามค์รอบค์รองซึ่� งส�ติวิ�น.5าท) ได$มาโดยการกระท.าค์วิามผ�ดติามม. 19, 20 ม. 20 ทวิ�

133

วิ�ธ)การประมงท) ม)ลั�กษณะท.าลัายลั$าง

สัภาพป)ญหา• การก�ดเซึ่าะชายฝั่)� งและชายหาดม!

แนวโน#มร�นแรง โดยเฉพาะ ปาก แม*น%&าเพชรบ�ร! จันถี่5งปากน%&า

ปราณบ�ร! ชายหาดจั�งหว�ด นค์รศร!ธรรมราช บร�เวณ

นราธ�วาสั ชายหาดบางข้�นเท!ยน• พ6&นท!�ป"าชายเลน เหล6อเพ!ยง 1

ล#านไร* (2542)• ปะการ�งถี่8กท%าลายและเสั6�อมสัภาพลง

134

การจ�ดการทร�พยากรชายฝ่4 ง

• ปะการ�งถี่8กท%าลายและเสั6�อมสัภาพลง

• หญ#าทะเลเสั6�อมโทรม และลด จั%านวนลง เน6�องจัากค์�ณสัภาพ

น%&าทะเลเสั6�อมโทรม การประมง ในเข้ติหญ#าทะเล ประเภท

อวนลาก อวนร�น และเร6ออวน ท�บติล��งข้นาดใหญ* การเก1บ

เก!�ยวหญ#าทะเลเพ6�อการพาณ�ชย�• ค์�ณภาพน%&าทะเลบางแห*งม!การปนเป>& อน 135

• ค์�ณภาพน%&าทะเลบางแห*งม!การปนเป>& อน• ทร�พยากรประมงทางทะเล ม!ผลผล�ติลดลงแม#ว*าจัะม!การเพาะเล!&ยงชายฝั่)� ง

มากข้5&น เช*นการเล!&ยงก�#งก�ลาด%า แติ*การเล!&ยงก�#งด�งกล*าวก*อให#เก�ดผลท!�ท%าให#เก�ดมลพ�ษ์ทางน%&าและท%าให#ทร�พยากรทางทะเลเสั6�อมสัภาพ

136

• การอย3,ก�นอย,างหนาแน,น แลัะการเป/นแหลั,งท,องเท) ยวิในเข้ติทะเลัด$าน

อ,าวิไทยแลัะอ�นดาม�น ส,งผลัติ,อการเส- อมสภาพข้องชายฝ่4 งอ�นเน- องมา

จากการสกปรกหร-อข้ยะ เช,น มาดติา พ(ด หาดป9าติอง ปากแม,น.5าบางปะกง

ปากแม,น.5าเจ$าพระยา อ,าวิบ$านดอน จ. ส(ราษฎร�

137

• ค์วบค์�มการร�กล%&าท!�ชายหาด โดยเฉพาะสั��ง ปล8กสัร#างติ*าง ๆ เช*นท!�หาดพ�ทยา โดย

ด%าเน�นการอย*างจัร�งจั�ง - กม. ค์วบค์�มอา ค์ารฯ

• ท%าโค์รงการศ5กษ์าและแก#ไข้การก�ดเซึ่าะติล��งร�มทะเลด#านอ*าวไทยมาใช#

• เร*งด%าเน�นการศ5กษ์าและผล�กด�นนโยบายเก!�ยวก�บป"าชายเลนให#เป2นร8ปธรรมและประสัานก�บหน*วยงานท!�เก!�ยวข้#อง

138

แนวิทางในการปร�บปร(งแก$ไข้

• ก%าก�บด8แลสั�มปทานป"าชายเลนให#ม!การปฏิ�บ�ติ�การอย*างเค์ร*งค์ร�ด

• ก%าหนดพ6&นท!�ใช#ประโยชน�และพ6&นท!�อน�ร�กษ์�แนว ปะการ�ง การค์วบค์�มการใช#ประโยชน�และติ�ดติาม

ติรวจัสัอบแนวปะการ�งและเร*งติ�ดติ�&งท�*นผ8กเร6อให#เพ!ยงพอ

• ค์วบค์�มการปล*อยน%&าเสั!ยช�มชนและแหล*ง อ�ติสัาหกรรม ในบร�เวณชายฝั่)� ง ใช#กฎหมายค์วบค์�ม

อาค์าร กฎหมายสั��งแวดล#อมและกฎหมายโรงงาน

139

• เสร�มสร$างค์วิามติระหน�กให$แก,ประชาชนในการหวิงแหนทร�พยากรธรรมชาติ�ทางทะเลัแลัะร,วิมก�นอน(ร�กษ�- โค์รงการท,องเท) ยวิ

เช�งอน(ร�กษ� แลัะกรณ)กระบ) • สน�บสน(นให$องค์�กรเอกชนแลัะช(มชนท$องถึ� นท) จะม)ก�จกรรมอน(ร�กษ�ทร�พยากรชายฝ่4 งให$เข้$มแข้;งแลัะติ,อเน- อง 140

• ค์วบค์�มการใช#ท!�ด�นชายฝั่)� งทะเลและท!�ด�นใติ#น%&าทะเลท!�เหมาะสัมโดยม!หล�ก

การว*า ติ#องก*อให#เก�ดผลกระทบติ*อทร�พยากรชายฝั่)� งน#อยท!�สั�ด

• ค์วบค์�มการพ�ฒนาให#อย8*ในศ�กยภาพท!�รองร�บได#

• ค์วบค์�มและจั�ดระเบ!ยบการข้ยายติ�วข้องช�มชนเม6องในเข้ติชายฝั่)� งทะเล

• ก%าหนดมาติรการป@องก�นการเสั6�อมโทรมข้องค์�ณภาพน%&าทะเลชายฝั่)� ง

141

นโยบายข้องร�ฐด$านทร�พยากรชายฝ่4 ง

• ห#ามการถี่มท!�ด�นชายหาด ท!�ชายทะเลและท!�ใติ#น%&าทะเลอ�นเป2นสัาธารณสัมบ�ติ�

ข้องแผ*นด�น ยกเว#นโค์รงการข้องร�ฐท!�ม!ค์วามสั%าค์�ญทางเศรษ์ฐก�จัระด�บชาติ�และได#ร�บอน�ม�ติ�จัากค์รม.

• ก%าหนดเข้ติเพาะเล!&ยงชายฝั่)� งและแนวทางการจั�ดการ

• ก%าหนดเข้ติอ�ติสัาหกรรมแร*ในพ6&นท!�ไหล*ทว!ปและทะเลล5กให#เหมาะสัม

142

• ก.าหนดมาติรการปCองก�น ค์วิบค์(มปราบปรามการท.าลัายทร�พยากรธรรมชาติ�ทางทะเลัอย,างเค์ร,งค์ร�ด

• ประชาส�มพ�นธ� แลัะสร$างจ�ติส.าน�กแก, ผ3$บร�หาร ประชาชน องค์�กรแลัะ

สถึาบ�นการศ�กษาให$เห;นค์วิามส.าค์�ญแลัะค์(ณค์,าข้องพ-5นท) ชายฝ่4 งทะเลัแลัะทร�พยากรฝ่4 งทะเลั 143

• จั�ดระบบบร�หารจั�ดการอย*างผสัม ผสัาน และแผนปฎ�บ�ติ�การระด�บ

จั�งหว�ดและภ8ม�ภาค์ โดยสั*งเสัร�มให# ภาค์ร�ฐ เอกชนและผ8#ประกอบการม!

สั*วนร*วม ติลอดจันแก#ไข้กฎหมายระเบ!ยบข้#อบ�งค์�บท!�เก!�ยวข้#อง

• ก%าหนดการใช#ท!�ด�นติามสัมรรถี่นะโดยด%าเน�นการติามแผนแม*บทการจั�ดการ

แนวปะการ�งอย*างเค์ร*งค์ร�ด และติ#อง ออกผ�งเม6องรวมและผ�งเม6องเฉพาะ

บร�เวณพ6&นท!�ชายฝั่)� งทะเลให#ค์รบถี่#วน

144

การใช$ประโยชน�ติ$องค์.าน�งถึ�งหลั�กการอน(ร�กษ�แลัะศ�กยภาพการผลั�ติ

• ก%าหนดให#ม!เข้ติอน�ร�กษ์� เช*น ป"า ชายเลน เข้ติอน�ร�กษ์�แนวปะการ�ง

เป2นพ6&นท!�ค์�#มค์รองสั��งแวดล#อมประกาศแหล*งหญ#าทะเลและสัาหร*ายทะเลท!�อ�ดมสัมบ8รณ�เป2นแหล*งร�กษ์าพ6ชพ�นธ��

• จั�ดท%าแผนป@องก�นและแก#ไข้ค์วามเสั6�อมโทรมข้องทร�พยากรธรรมชาติ�อ�นเน6�องมา

จัากอ�ติสัาหกรรม การข้�ดเจัาะ น%&าม�น

145

การสงวิน ร�กษาแลัะฟู@5 นฟู3ระบบน�เวิศชายฝ่4 ง

• สั*งเสัร�มการว�จั�ยพ�นธ��พ6ช พ�นธ��สั�ติว�ท!� ใกล#จัะสั8ญพ�นธ�� ค์วบค์�มการสั*งออก

สั�ติว�น%&าบางชน�ด• เพ��มประสั�ทธ�ภาพข้องการบร�หารจั�ดการป"าชายเลนให#เป2นระบบและติ*อ

เน6�อง โดยก%าหนดแนวป"าให#ช�ดเจันและค์วบค์�มการท%าลาย

• เร*งร�ดฟื้>& นฟื้8สัภาพป"าชายเลนและสั*งเสัร�มให#เอกชนเข้#ามาม!สั*วนร*วม 146

Thank You