7/25/2019 2_114_04_06_2015

1/18

PREDLOG

ZAKON O ZABRANI DISKRIMINACIJE LICA SA INVALIDITETOM

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

lan 1Ovim zakonom ureuje se zabrana i zatita od diskriminacije lica sa invaliditetom, kao i

promocija jednakosti tih lica sa drugim licima.

Na zabranu i zatitu od diskriminacije lica sa invaliditetom primjenjuju se odredbe zakonakojima se ureuje zabrana diskriminacije i odredbe drugih zakona kojima se ureuje zabranadiskriminacije lica sa invaliditetom, ukoliko nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.

Zabrana diskriminacije

lan 2

Zabranjena je diskriminacija lica sa invaliditetom i grupe lica sa invaliditetom po bilo kom

osnovu, kao i svaki oblik diskriminacije po osnovu invaliditeta, u javnom i privatnom sektoru.

Lice sa invaliditetom je lice koje ima dugorono fiziko, mentalno , intelektualno ili senzornooteenje, koje u sadejstvu sa razliitim ogranienjima mogu oteati puno i efektivno uee toglica u drutvu na osnovu jednakosti sa drugima.

Grupa lica sa invaliditetom predstavlja vie lica sa invaliditetom koji su u istojsituaciji, istovremeno izloeni diskriminaciji od strane istog lica, kao i vie lica sa invaliditetomizloeni istom obliku diskriminacije od strane istog lica u razliitim situacijama.

Naelalan 3

Lice sa invaliditetom ima pravo na:

1) potovanje ljudskih prava i dostojanstvo;2) ostvarivanje prava na donoenje sopstvenih odluka i samostalnost;3) puno i efektivno uee i ukljuenost u sve oblasti drutvenog ivota;4) ukljuivanje u sve procese u kojima se odluuje o njegovim pravima i obavezama; 5) jednakost u ostvarivanju prava i obaveza sa drugim licima; i

6) potovanje i uvaavanje razliitosti u svim oblastima ivota.

Pojam diskriminacije po osnovu invaliditeta

lan 4Diskriminacija po osnovu invaliditeta je svako pravno ili faktiko, neposredno ili posredno,

namjerno ili nenamjerno pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno proputanjepostupanja prema jednom licu, odnosno grupi lica sa invaliditetom u odnosu na druga lica, kao i

iskljuivanje, ograniavanje ili davanje prvenstva nekom licu u odnosu na lice sa invaliditetom,zbog kojeg se licu sa invaliditetom oteava ili negira priznavanje, uivanje ili ostvarivanje ljudskihprava i sloboda u politikom, obrazovnom, ekonomskom, socijalnom, kulturnom, sportskom,graanskom i drugim oblastima javnog i privatnog ivota.

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta smatra se i pozivanje, pomaganje, podsticanje ilipodtstrekavanje, davanje instrukcija, uznemiravanje, kao i najavljena mogunost da odreeno liceili grupa lica sa invaliditetom budu izloeni diskriminaciji.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

2/18

Ne smatraju se diskriminacijom po osnovu invaliditeta propisi i uvoenje posebnih mjerakoji su usmjereni na stvaranje uslova za jednako priznavanje, uivanje i ostvarivanje ljudskihprava i sloboda i postizanje stvarne ravnopravnosti lica sa invaliditetom sa drugim licima, kao i

unapreenje potovanja njihovog uroenog dostojanstva, ukoliko su ti propisi, odnosno uvoenjeposebnih mjera objektivno opravdani zakonitim ciljem, uz upotrebu sredstava koja su primjerena i

neophodna.

Pristanak lica sa invaliditetom na diskriminaciju po osnovu invaliditeta ne oslobaaodgovornosti lice koje vri diskriminaciju.

Propisi i posebne mjere

lan 5Dravni organi, organi dravne uprave, organi jedinica lokalne samouprave, javna

preduzea i druga pravna lica koja vre javna ovlaenja (u daljem tekstu: organi), kao i drugapravna i fizika lica, u okviru svojih nadlenosti i ovlaenja, duni su da donose, odnosno uvode isprovode propise i posebne mjere, koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje

ravnopravnosti i zatite lica sa invaliditetom, koja su po bilo kom osnovu u nejednakom poloaju uodnosu na druga lica.

Propisi i posebne mjere se donose, odnosno preduzimaju u oblasti: ureenja prostora iizgradnje objekata, informisanja, saobraaja, vaspitanja i obrazovanja, zapoljavanja, rada,zdravlja, socijalne zatite, kulture, javnog i politikog djelovanja, kao i u drugim oblastimadrutvenog ivota u kojima postoje razlozi za njihovo donoenje, odnosno uvoenje u smislu stava1 ovog lana.

Posebne mjere iz stava 1 ovog lana, primjenjuju se srazmjerno potrebama i mogunostimai traju do ostvarenja ciljeva koji su tim mjerama utvreni.

Nadlenost Ministarstva

lan 6Radi unapreenja prava lica sa invaliditetom i promocije jednakosti tih lica sa drugim licima,organ dravne uprave nadlean za poslove ljudskih i manjinskih prava (u daljem tekstu:Ministarstvo), vri poslove koji se odnose na:

1) koordinaciju aktivnosti koje imaju za cilj zatitu lica sa invaliditetom od diskriminacije ipromociju jednakosti tih lica sa drugim licima;

2) praenje primjene meunarodnih dokumenata i konvencija, kao i usvojenihmeunarodnih standarda za zatitu lica sa invaliditetom, preduzimanje mjera za njihovuimplementaciju u pravni sistem Crne Gore i praenje potovanja tih dokumenata;

3) pripremu stratekog dokumenta koji se odnosi na zatitu lica sa invaliditetom od

diskriminacije i promociju jednakosti tih lica sa drugim licima (u daljem tekstu: Strategija),predlaganje usvajanja i praenjesprovoenja Strategije;

4) pripremu godinjeg izvjetaja o sprovoenju Strategije, na osnovu izvjetaja organa izokvira njihove nadlenosti, i dostavljanje godinjeg izvjetaja Vladi Crne Gore (u daljem tekstu:Vlada);

5) organizovanje istraivanja i analiza stanja u oblasti zatite lica sa invaliditetom oddiskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugim licima;

6) pripremu izvjetaja o ispunjavanju meunarodnih obaveza od strane Crne Gore uoblasti zatite lica sa invaliditetom od diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa dr ugim

licima;7) saradnju sa lokalnom samoupravom u oblasti zatite lica sa invaliditetom od

diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugim licima;

7/25/2019 2_114_04_06_2015

3/18

8) uspostavljanje saradnje sa nevladinim organizacijama u oblasti zatite lica sainvaliditetom od diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugim licima;

9) eliminisanje stereotipa i predrasuda o licima sa invaliditetom, kao i tetnih radnjikojima se diskriminiu ova lica u svim oblastima ivota, ukljuujui i predrasude zasnovane napolu i uzrastu;

10)

organizovanje edukacija i treninga za razliite ciljne grupe u cilju podizanja nivoasvijesti o licima sa invaliditetom i njihovim pravima;

11)pokretanje i sprovoenje kampanja za podizanje nivoa svijesti javnosti o licima sainvaliditetom i njihovim pravima, ukljuujui rad sa djecom, od najranijeg uzrasta i kroz sve nivoeobrazovnog sistema;

12)podsticanje medija da promoviu prava i zatitu od diskriminacije lica sa invalidi tetom;i

13)druge poslove u skladu sa zakonom.

Izvjetaje iz stava 1 taka 4 ovog lana, organi su duni da dostave Ministarstvu, najkasnije

u roku od mjesec dana nakon isteka godine za koju se izvjetaj priprema.

Upotreba rodno osjetljivog jezika

lan 7Izrazi koji se u ovom zakonu koriste za fizika lica u mukom rodu podrazumijevaju iste

izraze u enskom rodu.

Znaenje izrazalan 8

Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedea znaenja:

1) objekti u javnoj upotrebisu: objekti trgovake, ugostiteljske i/ili turistike namjene;objekti u kojima se pruaju potanske i telekomunikacione usluge, bankaraske i druge finansijskeusluge; objekti u kojima su smjeteni dravni organi, organi dravne uprave, organi lokalne upravei druga pravna lica koja, u okviru javnih ovlaenja koja vre, pruaju usluge graanima; vaspitne,obrazovne i zdravstvene ustanove, ustanove socijalne i djeije zatite, muzeji i druge ustanove izoblasti kulture; objekti namijenjeni sportu, rekreaciji i zabavi; vjerski objekti; aerodromske,

eljeznike i autobuske zgrade, pristanita i drugi objekti saobraajne infrastrukture koje koristegraani; objekti u kojima esto borave lica sa invaliditetom; objekti u kojima se nalaze poslovneprostorije saveza, drutava ili udruenja licasa invaliditetom; ustanove za rehabilitaciju; ustanoveza smjetaj lica sa invaliditetom i sl;

2) prostori i povrine javne namjene su: pjeaki trg, ulica, staza u parku, djejem

igralitu i na etalitu; pjeaki prolaz, pasarela i pjeaki most; uliniprelaz i sl;3) mobilijar za lica sa invaliditetompredstavlja tipski element privremenog karaktera,

oznaenspecijalnom oznakom za iskljuivu upotrebu od strane lica sa invaliditetom, a moe biti:plani mobilijar (platforme i rampe za pristup plaama ivodi, lealjke za lica sa invaliditetom, liftza prenos lica sa invaliditetom) i ostali elementi privremenog monatano-demontanog karakterakoji slue za pristup, kretanje i boravak lica sa invaliditetom u javnim objektima i javnimpovrinama (vertikalnopodizne platforme, koso podizne platforme, pristupne rampe, oglasni panosa oznakama na Brajevom pismu, oglasna tabla na Brajevom pismu, taktilne crte);

4) Brajevo pismoje reljefno pismo za slijepa lica;

5) javni prevoz je prevoz u drumskom (gradskom, prigradskom, meumjesnom i

meunarodnom), eljeznikom, pomorskom i vazdunom saobraaju, u skladu sa posebnimzakonima kojima se ureuju uslovi za obavljanje, sigurnost i bezbjednost saobraaja;

7/25/2019 2_114_04_06_2015

4/18

6) pomagala su razliite vrste tehniko-tehnolokih i elektronskih ureaja, medicinsko-protektivne sprave i pomagala, obueni psi vodii i pomagai, i druge vrste savremenih predmeta iureaja koji u najveoj moguoj mjeri omoguavaju samostalan ivot lica sa invaliditetom ismatraju se integralnim dijelom lica koje ih koristi;

7) medicinska pomagala su ortopedska, ona i tiflotehnika, sluna i pomagala zaomoguavanje glasnog govora, stomatoloka i ostala pomagala u skladu sa propisima kojima se

regulie zdravstvena zatita i zdravstveno osiguranje; i8) univerzalni dizajn predstavlja oblikovanje proizvoda, okruenja, programa i usluga

tako da mogu da ih koriste svi, u najveoj moguoj mjeri, bez potrebe za dodatnim adaptacijama ilispecijalnim oblikovanjem za lica sa invaliditetom, to neiskljuuje postojanje pomonih sredstavai pomagala za odreene kategorije lica sa invaliditetom kad su im takva sredstva potrebna.

II. OBLICI DISKRIMINACIJE

Govor mrnje i omalovaavanjalan 9

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta smatra se govor mrnje i omalovaavanje lica sa

invaliditetom.Govor mrnje je svaki oblik izraavanja ideja, tvrdnji, informacija i miljenja kojima se iri,podstie ili pravda diskriminacija, omalovaavanje, mrnja ili nasilje prema licu sa invaliditetom iligrupi lica sa invaliditetom, zbog njihovog linog svojstva, zasnovano na neprihvatanju razliitosti inetoleranciji.

Omalovaavanje je doivljavanje lica sa invaliditetom kao manje vrijednih i manjesposobnih lanova drutva.

Diskriminacijom u smislu stava 1 ovog lana, smatra se i sprovoenje kampanja i likorienje terminologije koja iri, podstie i pravda krenje ljudskih prava i jednakosti lica sainvaliditetom, kao i omalovaavanje tih lica.

Diskriminacija u pristupu objektima i povrinama u javnoj upotrebilan 10

Neobezbjeivanje uslova za nesmetan pristup, kretanje, boravak i rad u objektima u javnojupotrebi licu ili grupi lica sa invaliditetom u skladu sa propisima kojima se propisuje ureenjeprostora i izgradnja objekata, smatra se diskriminacijom po osnovu invaliditeta.

Pristup objektu se obezbjeuje na glavnom ulazu, ukoliko je to tehniki izvodljivo.Diskriminacijom po osnovu invaliditeta smatra se i:

1) zauzimanje i korienje parking mjesta namijenjenih za parkiranje vozila obiljeenih

znakom pristupanosti (za lica sa invaliditetom), u smislu zakona kojim se ureuje bezbjednostsaobraaja na putevima, od strane vozaa ije vozilo nije obiljeeno tim znakom; i2) zauzimanje, korienje, upotreba i unitavanje mobilijara namijenjenog zalica sa

invaliditetom u javnim objektima i na prostorima i povrinama javne namjene od strane licakojenema invaliditet.

Diskriminacija u pristupu informacijama i komunikacijama

lan 11Nesprovoenje propisa, odnosno nepreduzimanje posebnih mjera organa iz lana 5 stav 1

ovog zakona, koji se odnose na traenje, primanje i irenje informacija namijenjenih javnosti, kao i

dostupnost informacijama na internetu i u drugim medijima, u pristupanoj formi licima sainvaliditetom, u skladu sa propisima iz oblasti informisanja i elektronskih komunikacija, smatra sediskriminacijom po osnovu invaliditeta.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

5/18

Organi su duni da za lica sa invaliditetom obezbijede natpis na Brajevom pismu i u lakorazumljivim formatima u objektima u javnoj upotrebi i prostorima i povrinama javne namjene.

Diskriminacija u pristupu javnom prevozu

lan 12Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u pristupu javnom prevozu smatra se:

1) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje korienja i ulaska u sredstva javnogprevoza, kao i nepreduzimanje i nesprovoenje propisanih mjera za obezbjeivanje pristupanostisredstava javnog prevoza licu ili grupi lica sa invaliditetom, u skladu sa zakonima kojima se

ureuju obligacioni odnosi i osnovi svojinsko-pravnih odnosa u vazdunom saobraaju, prevoz udrumskom saobraaju, sigurnost pomorske plovidbe i ugovorni odnosi u eljeznikom saobraaju ibezbjednost saobraaja;

2) odbijanje da se preveze lice ili grupa lica sa invaliditetom, pruanje usluge prevoza licu iligrupi lica sa invaliditetom pod drukijim i nepovoljnijim uslovima od uslova pod kojima se uslugaprevoza prua drugim korisnicima u skladu sa zakonima kojima se ureuju obligacioni odnosi iosnovi svojinsko-pravnih odnosa u vazdunom saobraaju, prevoz u drumskom saobraaju,sigurnost pomorske plovidbe i ugovorni odnosi u eljeznikom saobraaju; i

3) nedostupnost informacija na autobuskim i eljeznikim stanicama i stajalitima,aerodromima, lukama i pristanitima pomorske i unutranje plovidbe licu ili grupi lica sainvaliditetom u skladu sa zakonima kojima se ureuju obligacioni odnosi i osnovi svojinsko-pravnih odnosa u vazdunom saobraaju, prevoz u drumskom saobraaju, sigurnost pomorskeplovidbe i ugovorni odnosi u eljeznikom saobraaju.

Diskriminacija u oblasti pruanja javnih i privatnih dobara i uslugalan 13

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti pruanja javnih i privatnih dobara i usluga

smatra se:1) odbijanje, onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja dobara i usluga;2) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja dobara i usluga nepotovanjem

principa univerzalnog dizajna, osim ako bi pruanje dobra i usluge ugrozilo ivot ili zdravlje lica sainvaliditetom ili drugog lica;

3) pruanje dobara i usluga pod drukijim i nepovoljnijim uslovima od onih pod kojima sedobro i usluga prua drugim korisnicima, osim ako bi pruanje dobra i usluge ugrozilo ivot ilizdravlje lica sa invaliditetom ili drugog lica; i

4) namjerno kanjenje ili odlaganje pruanja dobara i usluga, iako je lice ili grupa lica sa

invaliditetom zatraila i ispunila uslove za blagovremeno pruanje dobara i usluga prije drugihlica.

Diskriminacija u postupcima pred organima

lan 14Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u postupcima pred organima, smatra se:

1) utvrivanje posebnih uslova za lica ili grupu lica sa invaliditetom u po stupku predorganom, osim ako su ti uslovi opravdani iz razloga opte, line i imovinske bezbjednosti tih ilidrugih lica;

2) uskraivanje ili ograniavanje prava licu ili grupi lica sa invaliditetom u postupku pred

organima, u istoj ili slinoj situaciji u kojoj se ta prava ne uskrauju ili ne ograniavaju drugimlicima;

7/25/2019 2_114_04_06_2015

6/18

3) voenje upravnog, sudskog ili drugog postupka na nain koji onemoguava ili oteavapuno i efektivno uee lica ili grupe lica sa invaliditetom u postupku i ostvarivanju njihovih prava;

4) nepreduzimanje, odnosno nesprovoenje propisa i posebnih mjera primjerenihinvaliditetu u cilju obezbjeivanja efektivnog uea lica sa invaliditetom u pravnim postupcimapred organima; i

5)

uskraivanje ili ograniavanje prava djetetu ili grupi djece sa invaliditetom u postupkupred organom, u istoj ili slinoj situaciji u kojoj se to pravo ne uskrauje ili ne ograniava drugojdjeci.

Ograniavanje line pokretljivostilan 15

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta smatra se ograniavanje line pokretljivostiuskraivanjem ili ograniavanjem dostupnosti kvalitetnih i savremenih pomagala koja u najveojmoguoj mjeri omoguavaju linu pokretljivost lica sa invaliditetom, u skladu sa propisima kojimase ureuje zdravstvena zatita i zdravstveno osiguranje.

Dostupnost pomagala iz stava 1 ovog lana licu sa invaliditetom, pod drukijim ilinepovoljnijim uslovima od uslova pod kojima su ta pomagala dostupna drugim licima sainvaliditetom, zbog njegovog linog svojstva (pola, imovnog stanja, nacionalne pripadnosti i dr.)smatra se diskriminacijom lica sa invaliditetom po drugom osnovu, osim ako bi obezbjeivanjetakvog pomagala ugrozilo ivot ili zdravlje tog ili drugog lica.

Ograniavanje prava na samostalan ivot i ivot u zajednicilan 16

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta smatra se ograniavanje prava na samostalan ivoti ivot u zajednici:

1) ograniavanjem izbora mjesta stanovanja licu sa invaliditetom time to prilikom

prelaska iz jednog mjesta stanovanja u drugo moe izgubiti pravo na stanovanje odgovarajuegstandarda u smislu zakona kojim se ureuje socijalno stanovanje, kao i podrku za ivot uzajednici, u skladu sa propisima kojima se ureuje socijalna i djeja zatita;

2) nesprovoenjem i nepreduzimanjem posebnih mjera na uspostavljanju i pruanjupodrke za ivot u zajednici licima sa invaliditetom, u skladu sa propisima kojima se ureujesocijalna i djeja zatita;i

3) uskraivanjem pruanja podrke za ivot u zajednici u mjeri u kojoj je objektivnoutvreno da je ona potrebna za samostalan ivot lica sa invaliditetom, u skladu sa propisimakojima se ureuje socijalna i djeja zatita.

Ograniavanje slobode miljenja i izraavanjalan 17

Onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje licu sa invaliditetom ili grupi lica sainvaliditetom da izrazi sopstveno miljenje, stav, ideje i ubjeenja smatra se diskriminacijom poosnovu invaliditeta.

Diskriminacijom iz stava 1 ovog lana, smatra se i nesprovoenje propisa i nepreduzimanjeposebnih mjera iz lana 5 ovog zakona, kojima se licu sa invaliditetom omoguava da izrazisopstveno miljenje, stav, ideje i ubjeenja u sredstvima javnog informisanja, ukljuujui i davanjeizjava za medije u formi koja je pristupana tim licima.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

7/18

Diskriminacija u oblasti privatnosti

lan 18Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti privatnosti smatra se:

1) povreda, odnosno mijeanje u privatnost i porodini ivot lica sa invaliditetom;i2) upotreba podataka o linosti, a naroito podataka vezanih za invaliditet, van namjene za

koju su prikupljeni.

Diskriminacija u oblasti porodinih odnosalan 19

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti porodinih odnosa smatra se uskraivanjeili ograniavanje prava djetetu sa invaliditetom da se njegovi roditelji brinu o njemu u istoj ilislinoj situacijiu kojoj se to pravo ne uskrauje ili ne ograniava djetetu bez invaliditeta.

Diskriminacija u oblasti vaspitanja, obrazovanja i strunog osposobljavanjalan 20

Diskriminacijom po osnovu smetnje u razvoju, odnosno invaliditeta na svim nivoima

obrazovanja i vaspitanja, u smislu propisa iz oblasti obrazovanja i vaspitanja, smatra se:

1) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje licu sa invaliditetom izbora obrazovnogprograma i upisa i pristupa i boravka u obrazovno-vaspitnu ustanovu, u skladu sa njegovim

mogunostima;2) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje licu sa invaliditetom praenja nastave i

provjere znanja, kao i uea u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima, ukljuujui iuee u vannastavnim aktivnostima i takmienjima;

3) nepreduzimanje i nesprovoenje posebnih mjera iz lana 5 ovog zakona zauspostavljanje i pruanje individualizovane podrke za nesmetano praenje nastave i provjeruznanja, kao i uee u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima, ukljuujui i uee u

vannastavnim aktivnostima i takmienjima, u skladu sa propisima iz oblasti obrazovanja ivaspitanja; i

4) iskljuivanje lica sa invaliditetom iz obrazovno-vaspitne ustanove kad u istoj ili slinojsituaciji tome ne podlijeu njegovi vrnjaci.

Diskriminacija u oblasti profesionalne rehabilitacije, rada i zapoljavanjalan 21

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti profesionalne rehabilitacije, rada i

zapoljavanja smatra se:1) nezapoljavanje lica s invaliditetom, koje ima jednake ili bolje kvalifikacije, strune ili radne

sposobnosti nego lice bez invaliditeta, u skladu sa zakonima kojima se ureuje oblast rada ioblast profesionalne rehabilitacije i zapoljavanja lica sa invaliditetom;

2) ograniavanje pristupa zapoljavanju, samozapoljavanju ili profesiji, lanstvu uorganizaciji radnika ili poslodavaca licu sa invaliditetom;

3) propisivanje restriktivnijih pravila koja se odnose na rad i radne uslove, ukljuujuiotputanje i zaradu za lica sa invaliditetom;

4) nepreduzimanje i nesprovoenje mjera na prilagoavanju radnog mjesta i uslova za rad uskladu sa posebnim propisima, u skladu sa zakonima kojima se ureuje oblast rada i oblastprofesionalne rehabilitacije i zapoljavanja lica sa invaliditetom; i

7/25/2019 2_114_04_06_2015

8/18

5) propisivanje drugaijih i nepovoljnih uslova licu ili grupi lica s invaliditetom za ostvarivanjedrugih prava iz radnog odnosa, u skladu sa zakonima kojima se ureuje oblast rada i oblastprofesionalne rehabilitacije i zapoljavanja lica sa invaliditetom.

Diskriminacija u oblasti zdravstvene zatitelan 22

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti zdravstvene zatite u smislu propisakojima se ureuje zdravstvena zatita i zdravstveno osiguranje, smatra se:

1) nepreduzimanje i nesprovoenje mjera zdravstvene zatite za rano otkrivanje bolestikoja moe prouzrokovati invaliditet i pravovremeno lijeenje radi sprjeavanja invaliditeta ilismanjenja stepena invaliditeta;

2) odbijanje pruanja zdravstvene zatite i rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom; 3) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja zdravstvene zatite i

rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom;

4) utvrivanje posebnih uslova za lica sa invaliditetom u pogledu godina ivota prilikom

pruanja zdravstvene zatite i rehabilitacije;5) pruanje zdravstvene zatite i rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom pod

uslovima koji se ne trae za druga lica;6) neblagovremeno pruanje zdravstvene zatite i rehabilitacije licu sa invaliditetom, iako

je to lice zatrailo i ispunilo uslove za blagovremeno pruanje zdravstvene zatite, kao i davanjeprednosti u pruanju zdravstvene zatite i rehabilitacije drugim licima u odnosu na lice sainvaliditetom;

7) uskraivanje, ograniavanje i neblagovremeno pruanje informacija o utvrenomzdravstvenom stanju, preduzetim ili namjeravanim mjerama lijeenja i rehabilitacije lica sa

invaliditetom;8) vrenje operativnog zahvata ili drugog medicinskog tretmana bez pisane saglasnosti lica

sa invaliditetom kao pacijenta; i

9) uskraivanje ili ograniavanje prava na zdravstveno i ivotno osiguranje licu ili grupilica sa invaliditetom ako se ta prava ne uskrauju ili ne ograniavaju drugim licima.

Diskriminacija u oblasti socijalne i djeje zatite i adekvatnog ivotnog standardalan 23

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti socijalne i djeje zatite i adekvatnogivotnog standarda u smislu propisa kojima se ureuje socijalna i djeja zatita, smatra se:

1)

odbijanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja socijalne i djeje zatite djetetu iodraslom licu sa invaliditetom;

2) utvrivanje nepovoljnijih uslova za pruanje socijalne i djeje zatite djetetu i odraslomlicu sa invaliditetom od uslova pod kojima se socijalna i djeja zatita prua drugim korisnicima; i

3) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje ostvarivanja prava na socijalnostanovanje u lokalnoj zajednici po izboru lica ili grupe lica sa invaliditetom.

Diskriminacija u oblasti politikog i javnog ivotalan 24

Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti politikog i javnog ivota smatra se:1)

uskraivanje, ograniavanje ili oteavanje ostvarivanja prava na birako pravo licu iligrupi lica sa invaliditetom u smislu propisa kojima se ureuje izbor odbornika i poslanika;

7/25/2019 2_114_04_06_2015

9/18

2) uskraivanje prava na samostalno glasanje ili glasanje uz pomo asistenta licu ili grupilica sa invaliditetom, na zahtjev i po izboru lica ili grupe lica sa invaliditetom;

3) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje pristupa, kretanja, boravka i rada uprostorijama politikih partija;

4) uskraivanje ili ograniavanje prava na kandidovanje, imenovanje i izbor na javnu

funkciju licu sa invaliditetom ako se ta prava u istoj ili slinoj situaciji ne uskrauju ili neograniavaju drugim licima;5) nepreduzimanje i nesprovoenje propisa i mjera organa iz lana 5 stav 1 ovog zakona za

stvaranje uslova za puno i efektivno uee lica sa invaliditetom u vrenju javnih funkcija;6) odbijanje zahtjeva i utvrivanje posebnih uslova za ulanjenje lica ili grupe lica sa

invaliditetom u nevladine organizacije; i

7) uskraivanje ili ograniavanje prava licu sa invaliditetom da bira i bude biran u organeupravljanja javnih ustanova, nevladinih organizacija i drugih institucija, kao i da efikasno obavlja

dunosti i javne funkcije na svim nivoima vlasti uz pomo tehnologija za pomo licima sa

invaliditetom.

Diskriminacija u oblasti kulture

lan 25Nepristupanost kulturnih dobara i aktivnosti licu ili grupi lica sa invaliditetom,

onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje licu ili grupi lica sa invaliditetom da se bavekulturnim i umjetnikim radom, nesprovoenje propisa, odnosno nepreduzimanje posebnihmjera iz lana 5 stav 1 ovog zakona za podsticanje razvoja i korienja kulturnih, umjetnikih iintelektualnih potencijala lica ili grupe lica sa invaliditetom, u skladu sa propisima kojima se

ureuje oblast kulture, smatra se diskriminacijom po osnovu invaliditeta.Diskriminacijom iz stava 1 ovog lana, smatra se i nepriznavanje kulturnog i jezikog

identiteta optim ili pojedinanim pravnim aktom, licu ili grupi lica sa invaliditetom, odnosnonepreduzimanje i nesprovoenje mjera za ostvarivanje tog identiteta u smislu propisa kojima seureuje oblast kulture.

Diskriminacija u oblasti sporta, rekreacije i aktivnosti u slobodno

vrijeme

lan 26Diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti sporta, rekreacije i aktivnosti u slobodno

vrijeme smatra se:

1) onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje uea u sportskim i rekreativnim

aktivnostima, kao i drugim aktivnostima u slobodno vrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom;2) nesprovoenje propisa i nepreduzimanje posebnih mjera iz lana 5 stav 1 ovog zakona,

kojima se obezbjeuje dostupnost sportskih i rekreativnih aktivnosti, kao i aktivnosti u slobodnovrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom; i

3) nesprovoenje propisa i nepreduzimanje posebnih mjera kojima se obezbjeujedostupnost uslova za uee u igri djetetu ili grupi djece sa invaliditetom, kao i uskraivanje iograniavanje tog prava, osim ako bi uee u ovim aktivnostima ugrozilo ivot ili zdravlje djetetasa invaliditetom ili drugog lica.

III. INSPEKCIJSKI NADZOR

lan 27Inspekcijski nadzor u odnosu na diskriminaciju po osnovu invaliditeta, kao i diskriminaciju

lica ili grupe lica sa invaliditetom po bilo kom osnovu, u oblasti rada i zapoljavanja, zatite na

7/25/2019 2_114_04_06_2015

10/18

radu, zdravstvene i socijalne zatite, obrazovanja, graevinarstva, saobraaja, turizma i u drugimoblastima vre inspekcije nadlene za te obasti, u skladu sa zakonom.

Kad se u postupku inspekcijskog nadzora utvrdi da je povrijeen zakon ili drugi propis,pored ovlaenja propisanih zakonom kojim se ureuje inspekcijski nadzor, inspektor je ovlaenda na zahtjev lica koje smatra da je diskriminisano po osnovu indvaliditeta ili lica sa invaliditetom

koje smatra da je diskriminisano po bilo kom osnovu, a koje je pokre nulo postupak za zatitu

diskriminacije kod nadlenog suda, u skladu sa zakonom kojim se ureuje zabrana diskriminacije,privremeno odloi izvrenje rjeenja, drugog akta ili radnje subjekta nadzora, do donoenjapravosnane odluke suda.

IV. KAZNENE ODREDBE

lan 28Novanom kaznom od 10.000 eura do 20.000 eura kaznie se za prekraj pravno lice, ako:

1) za lice sa invaliditetom ne obezbijedi natpis na Brajevom pismu u objektima u javnoj

upotrebi i prostorima i povrinama javne namjene (lan 11 stav 2);2) uskrati ili ogranii dostupnost kvalitetnih i savremenih pomagala koja u najveoj

moguoj mjeri omoguavaju linu pokretljivost lica sa invaliditetom (lan 15 stav 1);3) omogui dostupnost pomagala iz lana 15 stav 1 ovog zakona licu ili grupi lica sa

invaliditetom pod drukijim ili nepovoljnijim uslovima od uslova pod kojima su ta pomagaladostupna drugim licima sa invaliditetom (lan 15 stav 2);

4) onemogui, ogranii ili otea licu sa invaliditetom izbor obrazovnog programa i upis iulazak u obrazovno-vaspitnu ustanovu, u skladu sa njegovim mogunostima (lan 20 stav 1 taka1);

5) onemogui, ogranii ili otea licu sa invaliditetom praenje nastave i provjeru znanja iuea u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima ukljuujui i uee uvannastavnim aktivnostima i takmienjima (lan 20 stav 1 taka 2);

6) ne preduzme i ne sprovede mjere za uspostavljanje i pruanje individualizovane podrkeza nesmetano praenje nastave i provjeru znanja i uee u drugim vaspitnim, odnosnoobrazovnim aktivnostima, ukljuujui i uee u vannastavnim aktivnostima i takmienjima (lan20 stav 1 taka 3);

7) iskljui iz obrazovno-vaspitne ustanove lice sa invaliditetom kad u istoj ili slinoj situacijitome ne podlijeu njegovi vrnjaci (lan 20 stav 1 taka 4);

8) ne zaposli lice sa invaliditetom, iako ima jednake ili bolje kvalifikacije i strunesposobnosti nego lice bez invaliditeta ili onemoguilanstvo u organizaciji radnika ili poslodavacalicu sa invaliditetom ili mu da manje povoljne radne uslove (lan 21stav 1 ta. 1, 2 i 5);

9) onemogui, ogranii ili otea uee u sportskim i rekreativnim aktivnostima, kao idrugim aktivnostima u slobodno vrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom (lan 26 stav 1 taka 1);

10) ne preduzme mjere kojima se obezbjeuje dostupnost sportskih i rekreativnihaktivnosti, kao i aktivnosti u slobodno vrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom (lan 26 stav 1taka 2); i

11) ne preduzme mjere kojima se obezbjeuje dostupnost uslova za uee u igri djetetu iligrupi djece sa invaliditetom, kao i uskrati i ogranii to pravo, osim ako bi uee u ovimaktivnostima ugrozilo ivot ili zdravlje lica, odnosnodjeteta sa invaliditetom ili drugog lica (lan26 stav 1 taka 3).

Za prekraj iz stava 1 ovog lana kaznie se i odgovorno lice u pravnom licu, odgovorno liceu dravnom organu, organu dravne uprave i organu jedinice lokalne samouprave novanomkaznom od 1.500 eura do 2.000 eura.

Za prekraj iz stava 1 ovog lana kaznie se preduzetnik novanom kaznom od 5.000 eurado 6.000 eura.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

11/18

lan 29Novanom kaznom od 150 eura do 2.000 eura kaznie se za prekraj fiziko lice ako

zauzme, koristi, upotrijebi i uniti mobilijar namijenjen zalica sa invaliditetom u javnim objektimai na prostorima i povrinama javne namjene od strane licakoje nema invaliditet (lan 10 stav 3alineja 2).

Zatitne mjerelan 30

Za prekraje iz l.28 i 29 ovog zakona moe se, samostalno ili uz novanu kaznu ili mjeruupozorenja, izrei jedna ili vie zatitnih mjera:

1) oduzimanje predmeta;

2) zabrana vrenja poziva, djelatnosti ili dunosti; i3) javno objavljivanje odluke.

Zatitna mjera oduzimanja predmeta obavezno se izrie kada je prekraj izvrenkorienjem predmeta koji se oduzima, odnosno kada je predmet bio namijenjen izvrenjuprekraja ili je predmet koji se oduzima nastao zbog izvrenja prekraja.

Zatitna mjera zabrana vrenja poziva,djelatnosti ili dunosti moe se primijeniti u trajanjukoje ne moe biti krae od 60 dana niti due od est mjeseci.

Zatitna mjera javnog objavljivanja odluke izvrava se na nain to se odluka objavljuje ujavnim medijima dostupnim na cijeloj teritoriji Crne Gore.

V. PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBEZapoeti postupci

lan 31Postupci za zatitu od diskriminacije po osnovu invaliditeta koji su zapoeti prije stupanja

na snagu ovog zakona okonae se po propisima koji su bili na snazi do dana stupanja na snaguovog zakona, ako je to povoljnije za lice ili grupu lica sa invaliditetom, ili organizaciju lica sa

invaliditetom.

Primjena

lan 32Dravni organi, organi dravne uprave, organi jedinica lokalne samouprave, javna

preduzea i druga pravna lica koja vre javna ovlaenja duni su da za lica sa invaliditetomobezbijede natpis na Brajevom pismu i u lako razumljivim formatima u skladu sa lanom 11 stav 2ovog zakona, u roku od 18 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Prestanak vaenjalan 33

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da vai Zakon o zabrani diskriminacije licasa invaliditetom (Slubeni list CG, broj 39/11).

Stupanje na snagu

lan 34Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom listu Crne

Gore".

7/25/2019 2_114_04_06_2015

12/18

O B R A Z L O E NJ E

I USTAVNI OSNOV ZA DONOENJE ZAKONAUstavni osnov za donoenje Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom sadran je ulanu 16 taka 1 Ustava Crne Gore, kojim je propisano da se zakonom ureuje nain ostvarivanj aljudskih prava i sloboda, kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje i lanu 68, kojim je

propisano da se jemi posebna zatita lica sa invaliditetom.

II RAZLOZI ZA DONOENJE ZAKONAOsnovni razlozi za donoenje novog Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom nalaze seu potrebi usaglaavanja zakonskog okvira u unutranjem pravnom sistemu Crne Gore, kao imeunarodnim dokumentima o ljudskim pravima, odnosno, direktivama o jednakosti, a posebnosa Konvencijom Ujedinjenih Nacija o pravima osoba sa invaliditetom i sa Opcionim protokolom uz

Konvenciju.

Ustav Crne Gore, garantuje jednaka prava i obaveze svim graanima/kama, bez obzira na bilokakvu posebnost ili lino svojstvo i zabranjuje svaku neposrednu ili posrednu diskriminaciju, pobilo kom osnovu (lan 8 stav 1 i lan 17). Ustavom se, takoe, predvia da se nee smatratidiskriminacijom propisi i uvoenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova zaostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zatite lica koja su po bilo kom osnovu unejednakom poloaju (lan 8, stav 2). lanom 68 Ustava Crne Gore propisano je da se jemiposebna zatita lica sa invaliditetom.Garancije date Ustavom Crne Gore razraene su nizom zakona kojima su ureeni radni odnosi,zapoljavanje, penzijsko i invalidsko osiguranje, pristupanost javnim objektima, dobrima iuslugama, obrazovanje, zdravstvena i socijalna zatita, zatita na radu, porodini odnosi i dr. Istovremeno, ukazala se potreba usklaivanja odreenih definicija i terminologije upotrijebljene unovom zakonskom rjeenju, kao i uvoenje odredbi kojima se postie jaa odgovornost poinilacadiskriminatorskih radnji pred pravosudnim organima. Posebno je naglaen koncept prekrajne

zatite na koji je, s obzirom na nedostatak sankcija, odnosno kaznenih odredbi u do sada vaeemZakonu, bilo dosta primjedbi od strane domae, strune javnosti, civilnog drutva i meunarodnihorganizacija.

Ukazala se potreba za uveenjem novih, posebnih oblika diskriminacije, koji nisu sadrani udrugim zakonskim propisima a kojima se upuuje na one nedozvoljene akte koji se smatrajunedopustivim sa stanovita moralnih standarda, a takoe, mogu predstavljati opasnost podrutvenu zajednicu.Crna Gora se donoenjem Zakona o ratifikaciji Konvencije Ujedinjenih Nacija o pravima osoba sainvaliditetom sa Opcionim protokolom obavezala da e osigurati i promovisati puno ostvarivanjesvih ljudskih prava i osnovnih sloboda za sva lica sa invaliditetom bez ikakve diskriminacije po

osnovu invaliditeta. Konano, naprijed navedeni razlozi imaju dodatno utjemeljenje u zahtjevima ipotrebi usaglaavanja nacionalnih propisa sa normama na koje ukazuju izvjetaji i preporuke upostupku pristupanja Evropskoj uniji i obavezama preuzetim ratifikacijom Konvencije UN o

pravima osoba sa invaliditeto.

III USAGLAENOST SA PRAVNOM TEKOVINOM EVROPSKE UNIJE I POTVRENIMMEUNARODNIM KONVENCIJAMAPredlog zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom je usklaen sa Evropskimzakonodavstvom, kao i potvrenim meunarodnim ugovorima Ujedinjenih Nacija i Savjeta Evropekojima se zabranjuje svaki oblik diskriminacije, te posebno diskriminacija po osnovu invaliditeta.

Posebno treba istai usklaenost sa:

Konvencijom Ujedinjenih Nacija o pravima osoba sa invaliditetom i Opcionim protokolom uzKonvenciju;

Evropskom konvencijom o zatiti ljudskih prava i osnovnih sloboda iz 1950. godine;

7/25/2019 2_114_04_06_2015

13/18

Protokolom br.12 uz Konvenciju za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda iz 2000. godine(kojom se proiruje djelovanje zabrane diskriminacije na bilo koje pravo odreeno zakonom);Evropskom socijalnom poveljom (revidovanom) iz 1996. godine i Univerzalnom Deklaracijom o

ljudskim pravima iz 1948. godine.

Direktivom Savjeta 2000/43/EZ iz 2000. godine o primjeni naela ravnopravnosti lica bez obzirana njihovo rasno i etniko porijeklo jednakosti.

Direktivom Savjeta 2000/78/EZ iz 2000.godine o uspostavljanju opteg okvira za jednakopostupanje pri zapoljavanju i obavljanju zanimanja.Direktivom 2004/113/EZ iz 2004. godine o sprovoenju jednakog postupanja prema mukarcimai enama u pristupu i nabavci roba, odnosnu pruanju usluga.Direktivom 2006/54/EZ Evropskog parlamenta i Savjeta o naelu jednakih mognosti i jednakogpostupanja prema mukarcima i enama u pitanjima zapoljavanja i rada.

IV OBJANJENJE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTAlanom 1 Predloga zakona ureuje se zabranai zatita od diskriminacije lica sa invaliditetom, poosnovu invaliditeta, u skladu sa odredbama Zakona o zabrani diskriminacije i odredbama drugih

zakona kojima se ureuje ova oblast, ukoliko nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom ili negarantuju manji obim prava.

lanom 2 Predloga zakona zabranjena je diskriminacija lica sa invaliditetom i grupe lica sainvaliditetom po bilo kom osnovu, kao i svaki oblik diskriminacije po osnovu invaliditeta, u

javnom i privatnom sektoru. Istim lanom je definisano da je lice sa invaliditetom lice koje imadugorona fizika, mentalna, intelektualna ili senzorna oteenja, koja u sadejstvu sa razliitimogranienjima mogu oteati puno i efektivno uee ovog lica u drutvu na osnovu jednakosti sadrugima.Takoe je definisano da grupa lica sa invaliditetom predstavlja vie lica sa invaliditetomkoji su u istoj situaciji, istovremeno izloeni diskriminaciji od strane istog lica, kao i vie lica sainvaliditetom izloeni istom obliku diskriminacije od strane istog lica u razliitim situacijama.U lanu 3 Predloga zakona navedena su naela na kojima se zasniva ovaj zakon kao to su:

potovanje ljudskih prava i dostojanstvo, ostvarivanje prava na donoenje sopstvenih odluka isamostalnost, puno i efektivno uee i ukljuenost u sve oblasti drutvenog ivota, ukljuivanje usve procese u kojima se odluuje o pravima i obavezama lica sa invaliditetom, jednakost uostvarivanju prava i obaveza sa drugim licima i potovanje i uvaavanje razliitosti u svimoblastima ivota.U lanu 4 Predloga zakona usklaene su definicije neposredne i posredne diskriminacije poosnovu invaliditeta sa Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o zabrani diskriminacije (''Sl. list

CG'', broj 18/14). Navedeni su i novi oblici diskriminacije po osnovu invaliditeta kao to je:pozivanje, pomaganje, podsticanje (podstrekavanje), davanje instrukcija, kao i najavljena

mogunost da odreeno lice sa invaliditetom ili grupa lica s invaliditetom budu izloenidiskriminaciji, te da pristanak lica sa invaliditetom na diskriminaciju ne oslobaa odgovornosti licekoje vri diskriminaciju. Istim lanom je definisano da se ne smatraju diskriminacijom po osnovuinvaliditeta, propisi i uvoenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za jednakopriznavanje, uivanje i ostvarivanje ljudskih prava i sloboda i postizanje stvarne ravnopravnostilica sa invaliditetom sa drugim licima, kao i unapreenje potovanja njihovog uroenogdostojanstva, ukoliko su ti propisi, odnosno uvoenje posebnih mjera objektivno opravdanizakonitim ciljem, uz upotrebu sredstava koja su primjerena i neophodna.

lanom 5 Predloga zakona propisano je da su dravni organi, organi dravne uprave, organijedinica lokalne samouprave, javna preduzea i druga pravna lica koja vre javna ovlaenja , kao idruga pravna i fizika lica, u okviru svojih nadlenosti i ovlaenja, duni da donose odnosnouvode i sprovode, propise i posebne mjere, koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje

ravnopravnosti i zatite lica sa invaliditetom, koja su po bilo kom osnovu u nejednakom poloaju uodnosu na druga lica. Ovim lanom definisano je da se propisi i posebne mjere donose, odnosnopreduzimaju, u oblastima: ureenja prostora i izgradnji objekata, informisanja, saobraaja,

7/25/2019 2_114_04_06_2015

14/18

vaspitanja i obrazovanja, zapoljavanja, rada, zdravlja, socijalne zatite, kulture, javnog i politikogdjelovanja, kao i u drugim oblastima drutvenog ivota u kojima postoje razlozi za njihovodonoenje, odnosno uvoenje u smislu stava 1 ovog lana. Posebne mjere primjenjuju sesrazmjerno potrebama i mogunostima i traju do ostvarenja ciljeva koji su tim mjerama utvreni.lanom 6 Predloga zakona odreen je organ dravne uprave nadlean za posl ove ljudskih imanjinskih prava, odnosno Ministarstvo, koji e obavljati poslove koji se odnose na: koordinaciju

aktivnosti koje imaju za cilj zatitu lica sa invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakostitih lica sa drugim licima, praenje primjene meunarodnih dokumenata i konvencija, kao iusvojenih meunarodnih standarda za zatitu lica sa invaliditetom, preduzimanje mjera za njihovuimplementaciju u pravni sistem Crne Gore i praenje potovanja tih dokumenata, pripremustratekog dokumenta koji se odnosi na zatitu lica sa invaliditetom od diskriminacije i promocijujednakosti tih lica sa drugim licima, predlaganje njegovog usvajanja i praenja, pripremugodinjeg izvjetaja o sprovoenju Strategije, na osnovu izvjetaja organa iz okvira njihovenadlenosti, i dostavljanje godinjeg izvjetaja Vladi, organizovanje istraivanja i analiza stanja uoblasti zatite lica sa invaliditetom od diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugimlicima, pripremu izvjetaja o ispunjavanju meunarodnih obaveza od strane Crne Gore u oblastizatite lica sa invaliditetom od diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugim licima,saradnju sa lokalnom samoupravom u oblasti zatite lica sa invaliditetom od diskriminacije ipromocije jednakosti tih lica sa drugim licima, uspostavlje saradnje sa nevladinim organizacijama

u oblasti zatite lica sa invaliditetom od diskriminacije i promocije jednakosti tih lica sa drugimlicima, eliminisanje stereotipa i predrasuda o licima sa invaliditetom, kao i tetnih radnji kojima sediskriminiu ova lica u svim oblastima ivota, ukljuujui i predrasude zasnovane na polu iuzrastu, organizovanje edukacija i treninga za razliite ciljne grupe u cilju podizanja nivoa svijestio licima sa invaliditetom i njihovim pravima, pokretanje i odravanje kampanja za podizanje nivoasvijesti javnosti o licima sa invaliditetom i njihovim pravima, ukljuujui rad sa djecom, odnajranijeg uzrasta i kroz sve nivoe obrazovnog sistema i podsticanje medija, da promoviu prava izatitu od diskriminacije lica sa invaliditetom. Istim lanom je predviena je obaveza organa da

Ministarstvu dostave izvjetaje najkasnije u roku od mjesec dana nakon isteka godine za koju seizvjetaj priprema.lanom 7 Predloga zakona propisana je obavezna upotreba rodno osjetljivog jezika.lanom 8Predloga zakona definisana su znaenja izraza upotrebljenih u ovom zakonu.lanom 9 Predloga zakona predvieno je da se govor mrnje i omalovaavanje lica sainvaliditetom smatra diskriminacijom po osnovu invaliditeta. Ovim lanom je definisano da jegovor mrnje, svaki oblik izraavanja ideja, tvrdnji, informacija i miljenja kojima se iri, podstieili pravda diskriminacija, omalovaavanje, mrnja ili nasilje prema licu sa invaliditetom ili grupilica sa invaliditetom, zbog njihovog linog svojstva, zasnovano na neprihvatanju razliitosti inetolerancije. Predvieno je da je i omalovaavanje, odnosno doivljavanje lica sa invaliditetomkao manje vrijednih i manje sposobnih lanova drutva, diskriminacija po osnovu invaliditeta.Diskriminacijom po osnovu invliditeta se smatra i sprovoenje kampanja ili korienjeterminologije koja iri, podstie i pravda krenje ljudskih prava i jednakosti lica sa invaliditetom,kao i omalovaavanje tih lica.lanom 10 Predloga zakona navedeni su oblici diskriminacije po osnovu invaliditeta u pristupuobjektima i povrinama u javnoj upotrebi kao to su: neobezbjeivanje uslova za nesmetanpristup, kretanje, boravak i rad u objektima u javnoj upotrebi licu ili grupi lica sa invaliditetom u

skladu sa propisima kojima se propisuje ureenje prostora i izgradnja objekata,. zauzimanje ikorienje parking mjesta namjenjenih za parkiranje vozila obiljeenih znakom pristupanosti (zalica sa invaliditetom) od strane vozaa ije vozilo nije obiljeeno tim znakom u smislu zakonakojim se ureuje bezbjednost saobraaja na putevima, kao i zauzimanje, korienje, upotreba i

unitavanje mobilijara namjenjenog zalica sa invaliditetom u javnim objektima i na prostorima ipovrinama javne namjene od strane licakoje nema invaliditet. Propisano je da se pristup objektuobezbjeuje na glavnom ulazu, ukoliko je to tehniki izvodljivo.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

15/18

lan 11 Predloga zakona definisao je ta se podrazumijeva pod diskriminacijom po osnovuinvaliditeta u pristupu informacijama i komunikacijama. Ovim lanom je predviena obavezaobezbjeivanja natpisa na Brajevom pismu za lica sa invaliditetom u objektima, prostorima ipovrinama javne namjene.lan 12 Predloga zakona definisao je diskriminaciju po osnovu invaliditeta u javnom prevozu.lanom 13 Predloga zakona ureuje se diskriminacija po osnovu invaliditeta u oblasti pruanja

javnih i privatnih dobara i usluga koja je, takoe, u skladu sa izmjenama i dopunama Zakona oZabrani diskriminacije (Sl. list CG, broj 18/14), kao i sa Direktivom Savjeta EU o jednakosti(2004/113/EZ). Utvreno je da se diskriminacijom u oblasti pruanja javnih i privatnih dobara iusluga licu sa invaliditetom po osnovu invaliditeta, smatra: odbijanje, oteavanje, ograniavanje ilionemoguavanje pruanja javnih dobara i usluga, nepotovanje principa univerzalnog dizajna,osim ako bi pruanje usluge ugrozilo ivot ili zdravlje lica sa invaliditetom ili drugog lica. Takoe,odbijanje pruanja javnih usluga, pruanje usluge pod drugaijim i nepovoljnijim uslovima od onihpod kojima se usluga prua drugim korisnicima, osim ako bi pruanje usluge ugrozilo ivot ilizdravlje lica sa invaliditetom ili drugog lica, poveanje cijene usluge srazmjerno poveanimtrokovima, neposredno proisteklim iz pruanja javne usluge licu sa invaliditetom, te namjernokanjenje i odlaganje pruanja dobara i usluga licima sa invaliditeto, smatra se diskriminacijom.lanom 14 Predloga zakona predvieno je da se diskriminacijom lica sa invaliditetom upostupcima pred organima smatra: utvrivanje posebnih uslova za lica ili grupu lica sainvaliditetom u postupku pred organom, osim ako su ti uslovi opravdani iz razloga opte, line iimovinske bezbjednosti tih ili drugih lica, uskraivanje ili ograniavanje prava licu ili grupi lica sainvaliditetom u postupku pred organima, u istoj ili slinoj situaciji u kojoj se ta prava ne uskraujuili ne ograniavaju drugim licima, voenje upravnog, sudskog ili drugog postupka na nain kojionemoguava ili oteava puno i efektivno uee lica ili grupe lica sa invaliditetom u postupku iostvarivanju njihovih prava, nepreduzimanje i nesprovoenje propisa i posebnih mjeraprimjerenih invaliditetu u cilju obezbjeivanja efektivnog uea lica sa invaliditetom upravnimpostupcima pred organima, i uskraivanje ili ograniavanje prava djetetu ili grupi djece sa

invaliditetom u postupku pred organom, u istoj ili slinoj situaciji u kojoj se to pravo ne uskraujeili ne ograniava drugom djetetu ili grupi djece.lanom 15 Predloga zakona utvreno je da je ograniavanje line pokretljivosti na nain to seuskraivanjem ili ograniavanjem dostupnosti kvalitetnim i savremenim pomagalima koja unajveoj moguoj mjeri omoguavaju linu pokretljivost lica sa invaliditetom, ta. u skladu sapropisima kojima se ureuje zdravstvena zatita i zdravstveno osiguranje, diskriminacija poosnovu invalidita. Dostupnost pomagala licu sa invaliditetom, pod drukijim ili nepovoljnijimuslovima od uslova pod kojima su ta pomagala dostupna drugim licima sa invaliditetom, zbog

njegovog linog svojstva (pola, imovnog stanja, nacionalne pripadnosti i dr.) takoe se smatradiskriminacijom lica sa invaliditetom, osim ako bi obezbjeivanje takvog pomagala ugrozilonjegov ivot ili zdravlje ili drugog lica.lanom 16Predloga zakona predvieno je da je ograniavanje prava na samostalan ivot i ivot uzajednici diskriminacija po osnovu invaliditeta. Ovim lanom su definisani sluajevi ovog oblikadiskriminacije.

lan 17 Predloga zakona propisuje da je onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje licu sainvaliditetom ili grupi lica sa invaliditetom da izrazi sopstveno miljenje, stav, ideje i ubjeenjadiskriminacija po osnovu invaliditeta.

lan 18 Predloga zakona je definisao ta se smatra diskriminacijom po osnovu invaliditeta uoblasti privatnosti.

lan 19 Predloga zakona je definisao ta se smatra diskriminacijom po osnovu invaliditeta uoblasti porodinih odnosa.

lan 20 Predloga zakona bavi se diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti vaspitanja,obrazovanja i strunog osposobljavanjana svim nivoima obrazovanja i vaspitanja, prilikom izboraobrazovnog programa i upisa, mogunosti praenja nastave, ukljuujui i vannastavne aktivnosti i

7/25/2019 2_114_04_06_2015

16/18

takmienja, kao i ukljuivanje iz obrazovne ustanove u istoj ili slinoj situaciji kada tome nepodlijeu vrnjaci.lanom 21 Predloga zakona utvreno je ta se smatra diskriminacijom po osnovu invaliditeta uoblasti profesionalne rehabilitacije, rada i zapoljavanja. S tim u vezi, predvieno je da jediskriminacija po osnovu invaliditeta: nezapoljavanje lica sa invaliditetom koje ima jednake ilibolje kvalifikacije nego lice bez invaliditeta, kao i utvrivanje pravila koja se odnose na rad i radne

uslove, zaradu, prestanak radnog odnosa i na druga prava iz radnog odnosa koja su nepovoljnija zalice sa invaliditetom nego za druga lica. Ovim lanom je propisana obaveza obezbjeivanja uslovaza rad, kao i obaveza prilagoavanja radnog mjesta za lice sa invaliditetom u skladu sa propisimakojima se ureuje rad, zatita i zdravlje na radu i profesionalna rehabilitacija lica sa invaliditetom.lan 22 Predloga zakona ureuje diskriminaciju po osnovu invaliditeta u oblasti zdravstvenezatite. Ovim lanom je propisano da se diskriminaci jom po osnovu invaliditeta smatra:nepreduzimanje i nesprovoenje mjera zdravstvene zatite za rano otkrivanje bolesti koja moeprouzrokovati invaliditet i pravovremeno lijeenje radi sprjeavanja invaliditeta ili smanjenjastepena invaliditeta, odbijanje pruanja zdravstvene zatite i rehabilitacije licu ili grupi lica sainvaliditetom, onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja zdravstvene zatite irehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom, utvrivanje posebnih uslova za lica sainvaliditetom u pogledu godina ivota prilikom pruanja zdravstvene zatite i rehabilitacije,pruanje zdravstvene zatite i rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom pod uslovima koji sene trae za druga lica, neblagovremeno pruanje zdravstvene zatite i rehabilitacije licu sainvaliditetom, iako je to lice zatrailo i ispunilo uslove za blagovremeno pruanje zdravstvenezatite, kao i davanje prednosti u pruanju zdravstvene zatite i rehabilitacije drugim licima uodnosu na lice sa invaliditetom, uskraivanje, ograniavanje i neblagovremeno pruanjeinformacija o utvrenom zdravstvenom stanju, preduzetim ili namjeravanim mjerama lijeenja irehabilitacije lica sa invaliditetom, vrenje operativnog zahvata ili drugog medicinskog tretmanabez pisane saglasnosti lica sa invaliditetom kao pacijenta i uskraivanje ili ograniavanje prava nazdravstveno i ivotno osiguranje licu ili grupi lica sa invaliditetom ako se ta prava ne uskrauju ili

ne ograniavaju drugom licu ili grupi lica.lanom 23Predloga zakona predvieno je da se diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblastisocijalne i djeije zatite i adekvatnog ivotnog standarda u smislu propisa kojima se ureujesocijalna i djeja zatita, smatra: odbijanje, ograniavanje ili oteavanje pruanja socijalne i djejezatite djetetu i odraslom licu sa invaliditetom; utvrivanje nepovoljnijih uslova za pruanjesocijalne i djeje zatite djetetu i odraslom licu sa invaliditetomod onih pod kojima se socijalna idjeja zatita prua drugim korisnicima i onemoguavanje, ograniavanje ili oteavanjeostvarivanja prava na socijalno stanovanje u lokalnoj zajednici po izboru lica ili grupe lica sa

invaliditetom.

lan 24 Predloga zakona ureuje diskriminaciju po osnovu invaliditeta u oblasti politikog ijavnog ivota. Pod diskriminacija po osnovu invaliditeta u ovoj oblasti smatra se: uskraivanje,ograniavanje ili oteavanje ostvarivanja prava licu sa invaliditetom na birako pravo,uskraivanje prava na samostalno glasanje ili glasanje uz pomo asistenta licu ili grupi lica sainvaliditetom, uskraivanje ili ograniavanje prava na kandidovanje, imenovanje i izbor na javnufunkciju licu sa invaliditetom ako se ta prava u istoj ili slinoj situaciji ne uskrauju ili neograniavaju drugim licima, uskraivanje ili ograniavanje prava lica sa invaliditetom da bira ibude biran u organe upravljanja javnih ustanova, nevladinih organizacija i drugih institucija, kao i

onemoguavanje lica sa invaliditetom da efikasno obavlja dunosti i javne funkcije na svimnivoima vlasti uz pomo tehnologija za pomo licima sa invaliditetom.lan 25 Predloga zakona definie oblike diskriminacijom lica sa invaliditetom u oblasti kulture.lan 26 Predloga zakona utvruje sluajeve diskriminacije po osnovu invaliditeta u oblasti sporta,

rekreacije i aktivnosti u slobodno vrijeme.lanom 27 Predloga zakona odreuje se inspekcijski nadzor nad sprovoenjem ovog zakona.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

17/18

lan 28 Predloga zakona propisuje sankcije za poinjenu diskriminaciju. Ova zakonska rjeenjaobuhvataju niz diskriminatorskih osnova kao vid prekrajne odgovornosti ime e se obim istepen zatite od diskriminatornog ponaanja prema licu ili grupi lica sa invaliditetom podii navei nivo.Novane kazne za prekraje koji se odnose na pravna lica, kreu se u rasponu od 10.000 do 20.000eura. Propisano je da e se kazniti pravno lice, ako: licu sa invaliditetom ne obezbjedi natpis na

Brajevom pismu u objektima javne namjene i prostorima i povrinama javne namjene; uskrati iliogranii dostupnost kvalitetnim i savremenim pomagalima koja u najveoj moguoj mjeriomoguavaju linu pokretljivost lica sa invaliditetom; omogui dostupnost pomagala licu ili grupilica sa invaliditetom, pod drugijim ili nepovoljnijim uslovima od uslova pod kojima su tapomagala dostupna drugom licu ili grupi lica sa invaliditetom, ili obezbjedi takvo pomagalo koje bi

ugrozilo ivot ili zdravlje lica sa invaliditetom ili drugog lica; onemogui, ogranii ili otea licu sainvaliditetom izbor obrazovnog programa i upis i ulazak u obrazovno-vaspitnu ustanovu, u skladu

sa njegovim mogunostima; onemogui, ogranii ili otea licu sa invaliditetom mogunostpraenja nastave i provjere znanja i uea u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostimaukljuujui i vannastavne aktivnosti i takmienja; ne preduzme i ne sprovede posebne mjera zauspostavljanje i pruanje individualizovane podrke za nesmetano praenje nastave i provjeruznanja i uee u drugim vaspitnim, odnosno obrazovnim aktivnostima, ukljuujui i vannastavneaktivnosti i takmienja; iskljui iz obrazovno-vaspitne ustanove lice sa invaliditetom kad u istoj ilislinoj situaciji tome ne podlijeu njegovi vrnjaci; nezaposli lice sa invaliditetom, i ako je bolje ilijednako ispunilo uslove za rad na konkretnom radnom mjestu kao i lice bez invalididteta, ili mu da

manje povoljne radne uslove ili onemogui lanstvo u organizaciji radnika ili poslodavaca licu sainvaliditetom; onemogui, ogranii ili otea uee u sportskim i rekreativnim aktivnostima, kao idrugim aktivnostima u slobodno vrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom; ne preduzme i ne

sprovede posebne mjere kojima se obezbjeuje dostupnost sportskih i rekreativnih aktivnosti,kao i aktivnosti u slobodno vrijeme licu ili grupi lica sa invaliditetom; ne preduzme i ne sprovede

mjere kojima se obezbijeuje dostupnost uslova za uee u igri djetetu ili grupi djece sa

invaliditetom, kao i uskrati i ogranii to pravo, osim ako bi uee u ovim aktivnostima ugroziloivot ili zdravlje lica, odnosno djeteta sa invaliditetom ili drugog lica.Ovim lanom je predviena novana kazna za navedene prekraje i za odgovorno lice u pravnomlicu, odgovorno lice u dravnom organu, organu dravne uprave i organu jedinice lokalnesamouprave, u iznosu od 1.500 eura do 2.000 eura, dok je za preduzetnika/cu utvrena novanakazna u iznosu od 5.000 eura do 6.000 eura.

lanom 29 Predloga zakona propisana je novana kazna za prekraj za fiziko lice u iznosu od 150eura do 2000 eura, ako zauzme, koristi, upotrijebi i uniti mobilijar koji je namijenjen za lica sainvaliditetom u objektima, prostorima i povrinama javne namjene.lanom 30 Predloga zakona propisane su zatitne mjere za prekraje iz lana 28 i 29 koje mogubiti: oduzimanje predmeta; zabrana vrenja poziva, djelatnosti ili dunosti i javno objavljivanjeodluke.

lanovima 31, 32, 33 i 34Predloga zakona u Prelaznim i zavrnim odredbama utvruje se usloviza zatitu od diskriminacije kod ranije zapoetih postupaka prije stupanja na snagu ovog Zakona,primjena ovog Zakona, prestanak vaenja Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom(''Sl. list CG'', broj 39/11), kao i dan stupanja na snagu ovog Zakona.

V PROCJENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA ZA SPROVOENJE ZAKONAZa sprovoenje ovog zakona, nosioci aktivnosti koji su prepoznati kao korisnici budetskihsredstava, a koji su prepoznati kao nadleni za sprovoenje normi ovog zakona, potrebno je da, uokviru godinjih planova Budeta za naredne godine, planiraju i predvide sredstva koja e,

eventualno, biti neophodna za realizaciju ovog zakona.

7/25/2019 2_114_04_06_2015

18/18

VI RAZLOZI ZA DONOENJE ZAKONA PO SKRAENOM POSTUPKUAkcionim planom za pregovarako Poglavlje 19 Socijalna zatita i zapoljavanje i Akcionimplanom za pregovarako Poglavlje 23 Pravosue i temeljna prava, predvieno je donoenjeZakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom do kraja II kvartala.

Imajui u vidu obavezu ispunjenja rokova iz gore navedenih akcionih planova, kao i potrebeusklaivanja Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom sa evropskim pravom i

meunarodnim ugovorima i konvencijama, neophodno je da se ovaj zakon donese po skraenompostupku.