Монгол улсад нүүрсний үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлье

Аршад Саиед,

Пийбоди Энержи компанийн

Монгол болон Энэтхэгийг

хариуцсан Ерөнхийлөгч

2012 оны 5 дугаар

сарын 23-ны өдөр

Танилцуулгын тойм

I. Дэлхийн нүүрсний хэрэглээ, эрчим хүчний гол эх үүсвэр

болох талаарх зарим тоо баримт

II. Бусад орнуудын нүүрсний салбарын хөгжлөөс авах сургамж

III. Дэлхийн чансааны нүүрсний үйлдвэрлэлийг тогтвортой

хөгжүүлэх гол хүчин зүйлс

IV. Пийбоди Энержи компанийн нүүрс олборлох үйл

ажиллагааны шилдэг арга туршлага

V. Монгол улс дэлхийн нүүрсний зах зээлд ирээдүйн гол

тоглогч болох нь

2

I. Нүүрсний хэрэглээний талаар

● Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаан дахь дэлхийн эрчим хүчний

нэмэлт эх үүсвэрийн бараг тэн хагасыг нүүрс хангажээ

3 Эх сурвалж: IEA World Energy Outlook 2011

● Нүүрснээс дэлхийн эрчим хүчний үндсэн хэрэглээний 30%-ийг гарган

авч байна

● Дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний 41%-ийг нүүрс шатаадаг цахилгаан

станцууд бий болгож байна

● Дэлхийн гангийн нийт бүтээгдэхүүний 68%-ийг үйлдвэрлэхэд нүүрсийг

ашиглаж байна

4 Эх сурвалж: BP Statistical Review of World Energy 2011

I. Нүүрсний хэрэглээний талаар

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

Coal Oil N. Gas Nuclear Hydro Other

I. Нүүрс – Дэлхийн хамгийн хурдтай өсч буй эрчим хүчний эх үүсвэр

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Coal NaturalGas

Hydro Oil Nuclear

48%

31%

13%

29%

7%

Эх сурвалж: BP Statistical Review of World Energy 2011; International Energy Agency, World Energy Outlook 2011 ‘Current Policies’ scenario. 5

Нүүрсний хэрэглээ 2035 он гэхэд 65%-иар өсч дэлхийн эрчим хүчний хамгийн

том эх үүсвэр болно

2000 – 2010 оны өсөлт 2035 он хүртэлх өсөлт

2009

2020

2035

II. Бусад орнуудын нүүрсний салбарын хөгжлөөс авах сургамж

● Нүүрс нь хөгжиж буй орнуудын дотоодын эдийн

засгийн хөгжилд дорвитой шууд хувь нэмэр оруулдаг

– Нүүрсний экспортоос гадаад валютын орлого бүрэлдэнэ

– Импортын зардлыг хэмнэх бололцоо бүрдэнэ

● Эрчим хүч нь тогтвортой хөгжил болон ядуурлыг

бууруулах алхамд чухал цөм болдог

– Мянганы хөгжлийн зорилтууд нь цэвэр, боломжит,

найдвартай нүүрсний эрчим хүчгүйгээр хэрэгжих боломжгүй

юм

6

II. Бусад орнуудын нүүрсний салбарын хөгжлөөс авах сургамж, сайн жишээ

Жишээ: Австралийн Hunter Valley дахь нүүрсний үйлдвэрлэл

● Австралийн нүүрсний үйлдвэрлэл нь эдүгээ уламжлалт олборлолтын арга болон өндөр технологи бүхий эдийн засгийн үйл ажиллагаатай хосолсон байдлаар явагддаг

● Hunter Valley дахь нүүрсний үйлдвэрлэл нь тус бүс нутгийн цөмд орших Singleton хотыг Австралийн хамгийн баян хотуудын нэг болгожээ:

– Дундаж иргэний жилийн орлого 48,000 австрали доллар

– Нүүрс, аялал жуулчлал болон бусад салбараас 2.5 тэрбум австрали доллар эдийн засагт ордог

– Тус хот нь 22,500 хүн амтай

7

III. Дэлхийн чансааны нүүрсний үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэх гол хүчин зүйлс

Нүүрсний тогтвортой үйлдвэрлэл гэж байгаль орчныг хамгаалах болон

нийгмийн өмнө хүлээх үүрэг хариуцлагаа биелүүлэх замаар нүүрс олборлох

үйл ажиллагааг урт хугацаанд, аюулгүй, үр ашигтайгаар явуулж, эдүгээ

болон ирээдүй хойч үедээ ашиг тусаа байнга өгөхийг хэлнэ.

Дээрх зорилтыг биелүүлэхийн тулд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн зүгээс хүлээх

үүрэг хариуцлага:

● Үйлдвэрлэлийн аюулгүй байдал, ашиглалт, байгаль орчны хамгаалал,

нийгмийн хариуцлагын дэлхийн шилдэг тэргүүн туршлага, стандартуудыг

мөрдөж ажиллах;

● Бүтээлч туршлага, зөв манлайлал, чадварлаг удирдлага, хүлээн

зөвшөөрөгдөх нэр хүнд болон санхүүжилтийн асуудлыг оновчтой хослуулах;

● Бүтээмж, нөөцийн ашиглалтыг нэмэгдүүлэх шилдэг технологийг ашиглах;

● Цэвэр нүүрсний технологийг цаашид улам боловсруулан хөгжүүлэх;

● Нүүрсийг боловсруулан нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх

замаар үр ашгийг нэмэгдүүлэх.

8

Төр засгийн зүгээс анхаарах асуудлууд:

● Хүрээлэн буй орчны бохирдлыг багасган эрчим хүчний зардлыг бууруулахад

чиглэгдсэн нүүрсний үйлдвэрлэлийг дэмжсэн салбарын зохицуулах болон

холбогдох татварын эрх зүйн орчны талаар тогтвортой, тодорхой, зөв бодлого

явуулах

● Байгаль орчинд нөлөөлөх сөрөг нөлөөллийг багасгах болон үр ашиггүй давхар

зардал гарахаас сэргийлэх ач холбогдолтой, ойролцоо орших ашигт малтмалын

орд газруудын дунд дэд бүтцийг нэгдмэл байдлаар хөгжүүлэхийг дэмжих

● Засгийн газар, хувийн хэвшил, нийлүүлэгч, гэрээлэн гүйцэтгэгч, их дээд

сургууль, эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, үйлдвэрчний эвлэл, холбоодын

хооронд харилцан үр ашигтай, эрүүл хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхийг хөхиүлэн

дэмжих

● Засгийн газар нь уул уурхайгаас орж ирсэн хөрөнгийг нийгмийн бүх давхарга

ашиг шимийг нь хүртэх боломжтой нийгмийн салбарт түлхүү хуваарилахад

анхаарах

9

III. Дэлхийн чансааны нүүрсний үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэх гол хүчин зүйлс

10

Үр нөлөөнд суурилсан тогтвортой хөгжлийн загвар

Эх сурвалж: “WATER USE AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN COAL MINING – A CASE STUDY FROM CENTRAL QUEENSLAND” by Robin Evans

(Senior Researcher, Sustainable Minerals Institute, UQ) Peter Roe (Manager – Environment, BMA Coal) Jim Joy (Director, Mineral Industry Safety and Health

Centre, UQ)

III. Дэлхийн чансааны нүүрсний үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэх гол хүчин зүйлс

IV. Пийбоди Энержи компанийн нүүрс олборлох үйл ажиллагааны шилдэг арга туршлага

11

КОМПАНИЙН ТУХАЙ

• Дэлхийн хувийн хэвшлийн нүүрсний хамгийн том

компани (129 жилийн түүхтэй)

• 2011 онд 251 сая тонн нүүрс борлуулсан

• 8 тэрбум ам.долларын орлого олсон

• 9 тэрбум тонн нүүрсний батлагдсан нөөцтэй

• Олон улсын хэмжээнд 27 тэрбум тонн

нүүрсний нийт нөөцтэй

• Салбартаа 40 гаруй жил манлайлж ирсэн

• Зургаан тивийн хэрэглэгчдэд үйлчилдэг

• Нийт 30 уурхайтай (АНУ болон Австралид ил ба

далд уурхайнуудыг ажиллуулдаг)

• Аюулгүй ажиллагаа, бүтээмж, байгаль орчныг

хамгаалах шилдэг технологиороо дэлхийд хүлээн

зөвшөөрөгдсөн

• Томоохон хэмжээний ил уурхайг үр ашигтай

ажиллуулах арвин туршлагатай

• Санхүүгийн өндөр чадавхитай

• “Fortune’s Most Admired” болон Forbes сэтгүүлээс

шалгаруулдаг “Forbes 400 Platinum List” (Дэлхийн

шилдэг 400 компанийн жагсаалт) зэрэгт ордог

Нүүрсний нөөцийг ашиглах талаар Пийбоди Энержи компанийн баримтлах чиг хандлага

● Компанийн гол өрсөлдөх чадвараас хуваалцвал:

– Аюулгүй ажиллагааны шилдэг туршлага – Дэлхийн чансааны томоохон уурхайн ашиглалтын туршлага – Байгаль орчныг хамгаалах чиглэлээр гаргасан ололт амжилт

– Аюулгүй ажиллагаа, байгаль орчин

хамгаалал, компанийн үйл ажиллагааны

тэргүүлэх ололт амжилт

– Цэвэр нүүрсний дэлхийд тэргүүлэх

технологийн шийдлүүд

● Эдгээр ур чадвараасаа хуваалцах нь Монгол улсын

хөгжилд чухал ач холбогдолтой байх болов уу. Тухайлбал:

– Аюулгүй ажиллагааны шилдэг туршлагаа нэвтрүүлэх

– Нөөцийн үр бүтээлтэй ашиглалтыг нэмэгдүүлэх

– Эрчим хүчний найдвартай нийлүүлэлтийг хангах

– Үйлдвэрлэлийн илүү үр ашигтай аргуудыг хэрэглэх

– Уул уурхайн сүүлийн үеийн технологийг нэвтрүүлэх

– Хүрээлэн буй байгаль орчноо хамгаалах, орон нутгийн тогтвортой хөгжилд хувь нэмэр

оруулах 12

Пийбоди Энержи компанийн аюулгүй ажиллагааны шилдэг туршлага

0

1

2

3

4

5

6

13

Аюулгүй ажиллагааны эрхэм зорилго: Аливаа осол огт гаргахгүй байх

Бө

өн

ий

худ

ал

да

а

Ни

йти

йн

ахуй

н ү

йл

чи

лгэ

э

Нү

үр

с о

лб

ор

ло

лт

Жи

жи

глэн

гий

н х

уд

ал

да

а

ХА

А,

ой

н а

ж а

хуй

, за

гас

чл

ал

, а

н а

гнуур

Аж

үй

лд

вэр

Тээ

вэр

лэл

т, а

гуул

ахы

н ү

йл

чи

лгэ

э

Бо

ло

вс

ро

л, эр

үүл

мэн

ди

йн

үй

лч

ил

гээ

Бар

ил

га

Пи

йб

од

и 2

011 о

нд

Ам

ра

лт,

жуул

чл

ал

Са

нх

үү

Мэд

ээл

эл

Эх үүсвэр: Peabody 2011 data; U.S. Department of Labor, Occupational Safety & Health Administration, 2010 data; Mine Safety and Health Administration,

2011 оны мэдээ баримт

Аж

лы

н

20

0,0

00

ца

г тутам

д г

ар

са

н о

сл

ын

то

о

1.3

1.92

3.69 П

ий

бо

ди

2010 о

нд

2.71

Ил уурхайн ашиглалтын шилдэг туршлага

● Пийбоди Энержи нь Хойд Америкийн нүүрсийг

ил аргаар олборлож буй хамгийн том

үйлдвэрлэгч юм

– Компанийн борлуулж буй нийт нүүрсний

89%-ийг ил уурхайгаас олборлодог

– Southern Powder River Basin-д байх

компанийн 3 уурхай нь жилд 148 сая

тонн нүүрс олборлосон

– Дэлхийд 20 ил уурхай ажиллаж байна

● Пийбоди Энержи компани нь олборлолтын

олон янзын арга хэрэглэн үйлдвэрлэлийг

оновчтой зохион байгуулдаг

– Тэсэлгээ

– Алхагч экскаватор бульдозерын хамт

– Самосвал, шанаган экскаватор, бульдозерын хамт

● Ил уурхайн үйл ажиллагаа нь 90-96 хувийн нүүрсний нөөц ашиглалттай байдаг

● АНУ-ын ил уурхайнуудын хувьд хөрс хуулалтын харьцаа 20:1 хүртэл байхад ашигтай

ажилладаг

14

Далд уурхайн ашиглалтын шилдэг туршлага

● Пийбоди Энержи компанийн борлуулж буй

нүүрсний 11 орчим хувийг 10 далд уурхайгаас

олборлодог

● Пийбоди Энержи нь геологийн нөхцлөөс шалтгаалан далд уурхайн ашиглалтын олон аргыг хэрэглэдэг. Үүнд:

– Нүүрсний урт давхрагыг блокчлон олборлох

– Цэнэгт болон цахилгаан дамжуургаар

тасралтгүй олборлох

– Томоохон блок хэсгүүдэд олборлолтын хэд хэдэн техник ашиглан хонгилын болон баганат аргаар олборлох

– Зөөврийн тулгуур дээвэр ашиглан баганат аргаар олборлох г.м.

● Пийбоди Энержи нь 1м-4м хүртэл зузаан нүүрсийг далд аргаар олборлодог

● Пийбоди Энержи нь ордын геологийн онцлог, хэрэглэгчийн эрэлт шаардлагаас хамааруулан нөөц ашиглалтыг дээд хэмжээнд байлгахыг эрмэлздэг

– Хойд Америкийн нүүрсний компаниудын дундаас Пийбоди Энержи нь нүүрсний чанарыг шалгахад онцгой анхаарал хандуулж нүүрсний үнслэгийн шинжилгээг хамгийн ихээр хийдэг компани юм

– Нүүрсний чанарт хяналт тавих, чанарыг сайжруулах, оновчтой болгохын тулд Пийбоди Энержи компани нь комьютерийн тусгай программ хангамжийг ашигладаг

15

Аюулгүй ажиллагаа, байгаль орчны хамгаалал, компанийн манлайллын ололт амжилт

● Аюулгүй ажиллагааны 7 шагнал

хүртэж 12 ажилтан тусгай

өргөмжлөл авсан

● Байгаль орчны хамгааллын 6

шагналыг АНУ, Австрали болон

Азийн улс орнуудаас хүртсэн

● АНУ-ын Гадаад бодлогын

Нийгэмлэгийн Компанийн

хариуцлагын өргөмжлөл хүртсэн

● Компанийн Гүйцэтгэх захирал

болон Institutional Investor

сэтгүүлээс манлайллын

шагналуудыг хүртсэн

16

2011 онд манлайллын 30 гол шагнал хүртсэн

АНУ-ын Монтана дахь

Биг Скай уурхай

Булган аймгийн

Эрээний уурхай

Пийбоди Энержи компани Монгол улсад нүүрсний уурхайн эдэлбэр газрыг нөхөн сэргээх анхны төсөл хэрэгжүүлсэн

2009 оны

6 дугаар сар

2010 оны

5 дугаар сар

2010 оны

8 дугаар сар

17

Булган аймгийн Эрээний уурхай

Цэвэр нүүрсний технологийг хөгжүүлэх манлайлал

Пийбоди компанийн зорилтууд:

● Ирээдүйд эрчим хүчний эх үүсвэрийн тал хувийг нүүрсээр хангаж,

эрчим хүчний дутагдлаас үүдэлтэй ядуурлыг бууруулахын төлөө

ажиллах

● 1,000 гигаватт чадал бүхий нүүрсээр ажилладаг уламжлалт

үйлдвэрүүдэд илүү үр ашигтай, дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх

● Ирэх 10 жилийн хугацаанд дэлхийн улс орнуудад наад зах нь 100

томоохон “Нүүрстөрөгчийг хураан хадгалах” (Carbon Capture and

Storage) төслийг хөгжүүлэх. Энэ нь манай зууны эхний хагаст 2,000

гаруй төсөл хэрэгжүүлэх Олон улсын Эрчим хүчний Ассоциацаас

дэвшүүлсэн зорилттой уялдаж байгаа болно.

● Ирэх 10 жилд дэлхийн улс орнуудад нүүрс хийжүүлэх, шингэрүүлэх,

химийн бүтээгдэхүүн гаргаж авах томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлж,

газрын тос, байгалийн хийнээс хамаарах хэт хамаарлыг багасгах

● Хорт утааны ялгаруулалтыг тэглэхийн тулд цэвэр нүүрсний шинэ үеийн

технологийг бодит үр дүнд хүргэн үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх

18

АНУ, Австрали, Азийн улс орнуудад хэрэгжүүлж буй цэвэр

нүүрсний төслүүд

● Хятадын GreenGen, Австралийн COAL21 Fund

болон АНУ-ын FutureGen төслүүд

● Австралийн Global Carbon Capture and Storage

институтын хамтын ажиллагаа

● Цэвэр нүүрс ашиглахын төлөө Консорциум

● АНУ-ын Эрчим хүчний яамны харъяа

Нүүрстөрөгчийг Хураах Үндэсний төв

● Хятадын Хуаненг Групп болон Янкуанг Групптай

хамтарч хэрэгжүүлж буй нүүрс боловсруулж, нэмүү

өртөг бий болгох төслүүд 19

Цэвэр нүүрсний технологийг хөгжүүлэх манлайлал

V. Монгол улс дэлхийн нүүрсний зах зээлд ирээдүйн гол тоглогч болох нь

Монгол улс – “Эрчим хүчний диваажин”

Монгол улсад дэлхийн чансааны нүүрсний

үйлдвэрлэлийг тогтвортой хөгжүүлэх гол үндсэн

нөхцөл боломжууд бий:

● Нүүрсний баялаг нөөц, дэлхийн зэрэглэлийн нүүрсний

орд газрууд

● Гол зах зээлд ойр газар зүйн давуу байршил

● Засгийн газар, хувийн хэвшлээс илүү хариуцлагатай

ажиллахыг хүлээж буй идэвхтэй ардчилсан нийгэм

● Нүүдэлчин ард түмний байгаль дэлхий, хүрээлэн буй

орчноо сүслэн хайрладаг соёл, заншил

20