· 2011. 8. 10. · iyi olmaz ve arılar için iyi çalıĢmazsa arıların da huzuru kaçar....

www.mustafaoselmis.com.tr

www.mustafaoselmis.com.tr

http://www.mustafaoselmis.com.tr/http://www.mustafaoselmis.com.tr/

DEVLET ADAMI YÖNETİM SANATI Mustafa ÖSELMİŞ

2

Kitap Ġçeriği

SUNUġ

1. ĠLMĠN KAPISI Hz ALĠ‟DEN 2. DEVLET BAġKANI Hz ÖMER‟DEN EBU MUSA‟YA 3. ĠMAM-I AZAM‟IN DĠLĠNDEN

BĠRĠNCĠ BÖLÜM

1. HER TOPLUMA BĠR YÖNETĠCĠ 1. Yöneticinin Önemi 2. Duyulan Özlem

2. YÖNETĠCĠLĠK KUTSAL BĠR GÖREVDĠR 1. Türklerde Yöneticilik AnlayıĢı 2. Yöneticileri Bekleyen Görev

3. YÖNETĠMDE KADIN 1. Kadının Görevi

4. DEVLET ADAMINA ĠTAAT

1. Yöneticilere Ġtaat 2. Mutlak Ġtaat mı? 3. Fitnelere KarĢı Uyanık Olmak

4. KarĢılıklı AnlayıĢ 5. Hakkı Söylemek 6. Aktif Olmak

7. Tepki Göstermek 5. DEVLETĠN GÖREVLERĠ

1. Önceki AnlayıĢ

2. Devlete DüĢen 6. DEVLET VE MĠLLET

1. Devlet Nedir?

2. Devlete Hizmet Kutsaldır 3. DeğiĢen AnlayıĢ 4. Her Devlete Bir Ömür


3

ĠKĠNCĠ BÖLÜM

1. DEVLET ADAMININ GÖREVLERĠ

1. Hizmetin Sınırı Yok 2. Vasiyetin Böylesi

2. ĠNSANI VE ĠNSANA AĠT DEĞERLERĠ KORUMAK

1. Önce Ġnsanı Sevmek 2. Ġnsana Ait Ne Varsa Kutsaldır 3. Faydalı Olmak

4. Ġnsanın Korunması 3. ĠYĠLĠĞĠ EMRETMEK KÖTÜLÜKTEN SAKINDIRMAK

1. Ġyi Bir Ortam Gerek

2. Ġyiler de mi Cezalandırılacak? 3. Tepki Göstermek 4. En Etkili KiĢi

4. BOZULMAYI DURDURMAK 1. Halimiz 2. Çaremiz

3. Yapılması Gereken 5. VATANI MĠLLETĠ SEVMEK KÜLTÜRÜ KORUMAK

1. Toplumları YaĢatan Değerler

2. Vatanın Kutsallığı 3. Milli Kültürün YaĢatılması 4. Batı Taklitçiliği

6. DEVLETĠN MALINI ĠTĠBARINI – MĠLLETĠN HAKKINI KORUMAK 1. Devlet Malı Yetim Malı 2. Devlet Malını Yiyen Domuz

3. Ödül Rezaleti 4. Devlet Malının SatıĢı 5. Devlet Malını Yiyen Onmaz

6. Millet Onurunun Korunması 7. RÜġVET KAPILARINI KAPATMAK

1. RüĢvet Nedir?

2. Sonu ÇabuklaĢtırır 3. Balık BaĢtan Kokarsa 4. Hediyenin Hükmü

5. RüĢvet Nasıl Önlenir?


4

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

1. DEVLET ADAMI NASIL OLMALIDIR

1. Farabi‟ye Göre 2. Sühreverdi‟ye Göre 3. Neler Arayalım?

4. Ebu Hanife Ne Diyor? 5. Ebu Bekir‟in Öğütleri 6. Bulunmaması Gerekenler

2. DEVLET ADAMI ÖRNEK BĠR ĠNSAN OLMALIDIR 1. Halkı Düzelten Olmak 2. Millete Örnek Olmak

3. DEVLET ADAMI EMANETE EHĠL OLMALIDIR 1. ĠĢ Ehline Verilmediği Zaman 2. Yöneticinin Hayırlısı

3. Yöneticilik Hatır Gönül ĠĢi Değildir 4. Ehil Olmayan Felakete Neden Olur

4. DEVLET ADAMI ĠMTĠYAZLI BĠR KĠMSE DEĞĠLDĠR

1. Sanki YaĢamadılar 2. KarĢılamalar 3. Halka Dokunan Sıkıntı

4. Halktan Üstün Değil 5. MeĢakkate DüĢürmek 6. UlaĢılmaz Olmak

7. Kula Kulluk Yok 5. DEVLET ADAMI ĠYĠ NĠYETLĠ OLMALIDIR

1. Ġyi Niyet

2. Ġnanmak Güvenmek 6. DEVLET ADAMI BĠLGĠLĠ OLMALIDIR

1. Bilgisizlik

2. Bilmek, Bilgili Olmak 7. DEVLET ADAMI ADĠL OLMALIDIR

1. Allah Adaleti Emreder

2. Zulmün Ömrü Kısa Olur 3. Sultana Adalet YakıĢır 4. Yönetici Adil Olursa

5. Adalet Mülkün Temelidir 8. DEVLET ADAMI ĠNSANLARA FAYDALI OLMALIDIR

1. En Hayırlısı

2. Yalnız Kendi Rahatını DüĢünen 3. Merhametle Muamele

9. DEVLET ADAMI CESUR VE KARARLI OLMALIDIR

1. Cesur Olmak 2. Cesaret Örnekleri

10. DEVLET ADAMININ KÖTÜ ALIġKANLIKLAR OLMAMALIDIR


5

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

1. DEVLET ADAMI KENDĠNĠ SORUMLU HĠSSETMELĠDĠR

1. Görev AnlayıĢı 2. Makam Mevki Emanettir 3. Yöneticilik Ağır Bir Yüktür

2. DEVLET ADAMI MĠLLETĠN PROBLEMLERĠNĠ VE ÇÖZÜM YOLLARINI BĠLMELĠDĠR

1. Bilgi Beceri

2. Milli Kadro 3. ġikayet Değil Ġcraat

3. DEVLET ADAMI ĠSTĠġARE ETMELĠ VE DANIġMANI ĠYĠ SEÇĠLMELĠDĠR

1. Akıl Akıldan Üstündür 2. Hatasız Kul Olmaz 3. ĠstiĢaresiz Olmaz

4. Tarihten Örnekler 5. Akıl Hocası

4. DEVLET ADAMI UYANIK OLMALI VE DÜġMANI TANIMALIDIR

1. Su Uyur DüĢman Uyumaz 2. Devlet Adamının Görevi 3. Umudumuz Batı

4. Ya Milli Çıkarlarımız? 5. DEVLET ADAMI YALAN SÖYLEMEMELĠ, VADĠNDE DURMALIDIR

1. HoĢa Giden Yalan

2. Sözünde Durmak 3. Yalana Yer Yok

6. DEVLET ADAMI YAPMADIĞINI SÖYLEMEMELĠDĠR

1. Yapmadığını Söyleme 2. Dosdoğru Ol 3. Kendinde Olmayanla Övünme

7. DEVLET ADAMI BOġ ġEYLERLE UĞRAġMAMALIDIR 1. Ciddiyet Olmazsa 2. Halka Hizmet Ġbadettir

3. Makam Saltanat Yeri Değildir 4. Devlete Güven

8. DEVLET ADAMI GURUR KĠBĠRLE KENDĠNĠ KÜÇÜLTMEMELĠDĠR

1. Yeryüzünde Böbürlenme 2. Aslını Unutma 3. Mağrur Olma

4. Tarağın DiĢleri Gibi 9. DEVLET ADAMI NÜFUSUNU KÖTÜYE KULLANMAMALIDIR

1. EĢit Muamele

10. Rezil de Vezir de Edenler

BĠTĠRĠRKEN


6

SUNUġ

Değerli okurlarım,

Ġnançların, ideolojilerin savaĢ verdiği, beĢeri sistemlerin iflas ettiği, milli çıkar ve

ideallerin her Ģeyin üstünde tutulduğu günlerdeyiz.

Nice vaatlerle insanların baĢına geçip, sonra da ihtirasları ve becerisizlikleri yüzünden

insanların iki yakasını bir araya getiremeyen, insanlara mutluluk, huzur, güven verecekleri

yerde ızdırap verenlerin bol olduğu bir zaman diliminde yaĢıyoruz.

Günümüzde insanlara nazik, dürüst davranan az, aldığı maaĢı çok az kimse hak ediyor.

Milli idealler yozlaĢmıĢtır. Devlet için, millet için, din için sözleri duyulmaz olmuĢ,

fedakarlıktan söz eden kalmamıĢtır.

Memnun olan yok. Yöneten Ģikayetçi, yönetilen Ģikayetçi…

Böyle bir dönemde insanların idaresini, devlet yönetimini anlatan, insanların

mutsuzluğunun ve periĢanlığının kaynaklarını gösteren bu eseri sizlere sunuyorum.

Bu eserde en küçük devlet memurundan, devlet baĢkanına kadar herkesten örnekler

verdim, onların hallerini ve sözlerini naklettim…

YenmemiĢ bir yiyeceğin tadını anlatmak yerine sunmak nasıl daha uygunsa, siz

okuyucularımı kitapla baĢ baĢa bırakmanın daha uygun olacağı kanaatindeyim.

Beğeneceğinizi umarım.

Hidayet Allah‟tan…

Mustafa ÖSELMĠġ


7

ĠLMĠN KAPISI HZ. ALĠ’DEN

Devlet baĢkanı Hz. Ali, Mısır valisi Malik b. El-eĢter‟e özet olarak Ģunları yazmıĢtır:

“BilmiĢ ol ki seni, birçoklarının senden önce adalet gösterdiği veya zulmettiği yerde görevli

tayin ettim. Sen nasıl ki öncelerin icraatını takip ediyordun; baĢkaları da senin icraatını takip

edecek.”

“Nefsinin arzu ve heveslerine karĢı hakim ol. Sana helal olmayan Ģeylerde nefsine karĢı cimri

ol.”

“Halk için kalbimde muhabbet, merhamet duyguları besle. Sakın çaresizlere karĢı onları

yutmayı ganimet bilen canavar kesilme! Kendi hakkında nasıl Allah‟ın affını istersen, sen de

onlara affını gölge et. Çünkü sen onların üstünde bulunuyorsun. Valilik görevinin sana veren

senin üstünde bulunuyor; Allah ise valiliği sana verenin üstünde bulunuyor ve kullarının

iĢlerini hakkıyla görmeni istiyor, seni onlarla imtihan ediyor.”

“Sakın hiçbir affından dolayı piĢman olma; hiçbir cezalandırman için de sevinme.”

“Sakın ben kudret sahibiyim, emrederim, itaat ederler, deme. Çünkü bu kalbi fesada vermek,

dini zaafa uğratmak ve felakete yaklaĢmaktır. ġayet elindeki kudret sana bir azamet hissi

verirse, derhal üstündeki kainatın azametine bak. Sakın Allah‟la azamet yarıĢına kalkma.

Çünkü Allah her zorbayı zelil, her kibirliyi hakir eder.”

“Allah‟ın kullarına karĢı adaletten katiyen ayrılma. ġayet böyle yapmazsan zulmetmiĢ

olursun. Allah‟ın kullarına zulmedenin davacısı Allah‟tır. Allah her an mazlumların ahını

iĢitir; zalimleri ise gözetleyip durur.”

“ĠĢlerin öylesini tercih etmelisin ki, hak hususunda en ortası, adalet itibariyle en Ģamili olsun;

sonra hakkın rızasına en uygunu olsun.”

“Asla insanlara kin tutma; seni intikama sürükleyecek sebepleri bırak, tam açık olmayan

iĢlerde acele etme, baĢkalarını gammazlayanların sözüne hemen inanma.”

“Sana müĢavir olacakların en kötüsü, senden evvel kötülerle beraber olan ve onların

kötülüklerine iĢtirak eden kimselerdir. Böyleleri asla senin sırdaĢın olmamalı. Hiçbir zalime

zulmünde, hiçbir günahkara günahında yardım etmeyenler arasından müĢavir seçesin. ĠĢte

senin için böylelerinin yükü en hafif, yardımı en çok, sana Ģefkati herkesinden ziyade, senden

baĢkasına muhabbeti o nispette az olur. Bunlar arasında da acı hakikatleri herkesten ziyade

söyleyeni kendine en yakın eyle. ”

“Bazılarının seni alkıĢlamasına, yapmadığın iĢleri sana isnat etmelerine müsaade etme. Zira

alkıĢın sonu insanı azamete sevk eder, gurura yaklaĢtırır.”

“Sakın insanların iyisi ile kötüsü senin yanında bir olmasın. Zira bu eĢitlik, iyileri iyilikten

soğutur; kötülerin de kötülüğe meylini arttırır.”

“Ġleri gelenler tarafından benimsenen iyi bir âdeti sakın kaldırayım deme. Ve bu adetlere ters

düĢecek yeni bir âdeti de ihdasa asla yanaĢma. Ġnsanların iĢlerinde uygun gördüklerini tespit

et. Sonra âlimlerle müzakere et, hikmet sahipleri ile de sohbette bulun.”

“Yöneticiler için memlekette adaletin kaim olmasından, halkın memnun kalmasından baĢka

teselli yoktur.”

“Hüküm için öylelerini seç ki, halkın en değerlisi bulunsun; iĢten sıkılmasın, sinirlenerek

inada kalkıĢmasın, hatasında ısrar etmesin, hakkı gördüğü yerde dönsün, menfaati kaybolacak

endiĢesine düĢmesin. Övme ile Ģımarmasın, Ģiddet karĢısında eğilmesin.”

“Halktan çaresizler hakkında Allah‟tan kork. Onların hakkını koru, onlara ekĢi çehre

gösterme.”

“Sakın kendini beğenme, sakın nefsinin sana hoĢ gelen yönlerine güvenme, sakın yüzüne

karĢı medholunmayı isteme. Zira iyilerin ne kadar iyiliği varsa, hepsini mahvetmek için

Ģeytanın elindeki fırsatların en sağlamı budur.”

“Sakın halkına yaptığın iyilikleri baĢlarına kakma; yaptığın iĢleri büyütme; verdiğin sözünden

dönme, iĢlerini mübalağa gösterme…”


8

DEVLET BAġKANI HZ. ÖMER’DEN EBU MUSA’YA

Hz. Ömer halifeliği sırasında Ebu Musa‟l EĢ‟ariy‟i Kufe kadılığına tayin etmiĢ ve

yazılı bir talimat vermiĢtir.

Özetle bu talimattan bazı maddeler:

1. “Sana bir dava delilleriyle birlikte getirildiği zaman iyice anla, dinle.

2. Hak belli olunca hükmünü ver ve hakkı hemen yerine getir. 3. KarĢında, meclisinde ve adaletinde herkesi eĢit tut. Aralarında fark gözetme ki, ileri

gelenler senin haksız bir hüküm verebileceğini ummasın. Halk tabakası da ümitsizliğe

ve korkuya düĢmesin.

4. Dün verdiğin bir hükme dönüp üzerinde düĢünmekten ve gerçek aydınlandığında hakka dönmekten seni hiçbir Ģey alıkoymasın! Çünkü hak asıldır ve esastır. Hakka

dönmek, haksızlıkta direnmekten hayırlıdır.

5. Allah‟ın kitabında ve peygamberin sünnetinde yerini bulamadığın, vicdanını rahatsız eden hususlarda tekrar tekrar düĢün. Onların kitap ve sünnetdeki benzerlerini araĢtır,

öğren. Sonra da benzerleriyle karĢılaĢtırma yap.

6. Delil ve Ģahit getirmek için müddet isteyen davalıya mühlet ver. 7. Hak ve hukuk yeri olan mahkemede bunalmaktan, haktan, incinmekten, taraflara karĢı

sert davranmaktan sakınmanı sana tavsiye ederim.”

* * *

ĠMAM’I AZAM’IN DĠLĠNDEN

Ġmam-ı Azam Ebu Hanefi, talebesi Yusuf b. Hald Semti‟yi Basra‟ya görevli olarak

gönderirken Ģu tavsiyelerde bulunmuĢtur:

“Ġnsanlarla iyi geçin. Gözümün önünden Ģöyle geçiyorsun: Basra halkına muhalefette

bulunuyorsun. Aralarına karıĢmıyorsun. Onları terk ediyorsun, onlar da seni terk ediyor. Sen

onlara sövüyorsun, onlar da sana sövüyor. Sen onları sapıklıkta sayıyorsun, onlar da seni

sapıklıkta sayıyorlar…

Herkese mertebesine göre itibar et. Ġlim ehlini büyük tanı. Halkla yakından görüĢ.

Hayırlı kimselerle arkadaĢlık yap. Kimseyi hakir görme. Denemedikçe kimsenin dostluğuna

güvenme. Alçak ve hasis kimselerle dost olma. HoĢa gitmeyen bir Ģeye alıĢma.

Güzel ahlaklı, geniĢ yürekli, derya gönüllü ol…

Ġkramda cömert ol. Cimri kimse asla baĢa geçip efendi olamaz.

Halkın durumunu araĢtırıp öğrenen adamların olsun, bir fitne ve fesat duydun mu, hemen onu

ıslaha koĢ. Bir yerde iyi iĢler duydun mu, onları da arttır.

Herkesi ziyaret et. Sana ister iyilik yapsın, ister kötülük herkese iyilik yap. Hastaları ziyaret

et. Herkese selam ver.

Bir toplantıda münakaĢa olur ve yanlıĢ söylerlerse, hemen birden muhalefet etme, bu hususta

Ģöyle bir görüĢ de var de, deliller göster. Herkese bir Ģeyler öğret. Ehemmiyetsiz Ģeylerle

uğraĢma. Herkesle dost ol. Sana gelenlere yumuĢak davran, hoĢ muamele et, bazı kusurlarına

göz yum. Onlara karĢı bıkkınlık, bezginlik gösterme.

Ġnsanlara, yapmaya alıĢık olmadıkları bir Ģeyi teklif etme. Onların beğendikleri Ģeyi sen de

beğen. Onlara daima iyi niyet göster. Doğruluk yap.

Kibiri bir yana bırak. Sana kahretseler de sen kahretme. Sana hıyanet etseler de sen emaneti

yerine getir. Vefadan ayrılma. Takvaya sarıl…”

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~


9

BĠRĠNCĠ BÖLÜM

1. Her topluma bir yönetici 2. Yöneticilik kutsal bir görevdir 3. Yönetimde kadın

4. Devlet adamına itaat 5. Devletin görevleri 6. Devlet ve millet


10

BĠRĠNCĠ BÖLÜM

1. HER TOPLUMA BĠR YÖNETĠCĠ

Aziz okuyucularım,

Ġnsanlık tarihinin baĢlangıcından buyana insanoğlu, yapısı, ihtiyaçları ve yaratılıĢ gereği hep

topluluk halinde yaĢamıĢtır. Bu toplulukların ihtiyaçlarının karĢılanması ve mutlu edilmesi

için de iĢleri organize edecek seçkin insan ve insan guruplarına ihtiyaç duyulmuĢtur.

Bugüne kadar dünyanın, hayatın düzeni ve insanların huzuru için toplu yaĢama yerleri

kurulmuĢ, iĢleri yürütecek, düzeni sağlayacak kiĢiler seçilmiĢ, devletler kurulmuĢ, yasalar

konmuĢ ve uygulanmıĢtır.

Ġnsanları yarattıktan sonra Allah onları baĢıboĢ bırakmamıĢ, iyi yönetilmelerini istemiĢ ve

baĢta peygamberler olmak üzere sorumlu tutmuĢtur. Emanetin ehil ellere verilmesini, adalet,

eĢitlikle yönetilmelerini emretmiĢtir.

Sevgili peygamberimiz de : “Üç kiĢi olduğunuz zaman birinizi baĢkan tayin edin”

buyurarak yöneticinin gereğine iĢaret etmiĢtir.

Çevremizdeki bazı hayvanlara baktığımız zaman bizim için ibret alacak durumlar

vardır. Bunlardan topluluk halinde yaĢayan karıncalarla arıları örnek vermek istiyorum.

Karıncalarda kraliçe vardır, karıncaların baĢıdır. Kraliçelik görevini tam yapmazsa,

karıncaların arasında birlik ve düzen bozulur.

BaĢka bir topluluk olan arılarda da bey vardır. Bey arılar için, arılar da bey için çalıĢırlar. Bey

iyi olmaz ve arılar için iyi çalıĢmazsa arıların da huzuru kaçar.

Demek oluyor ki, karıncaların ve arıların dirliği, düzeni, huzurlu yaĢamaları ve varlıklarını

sürdürmeleri kraliçe ve beyin durumu ile yakından ilgilidir.

Ġnsanlar için de durum böyledir. Ġnsanların iĢlerini görmek ve insanları yönetmek için baĢa

geçenler seçkin kimseler olmalıdır. Çünkü insanların baĢına geçmek ve insanları yönetmek

ağır sorumlulukların yüklenildiği bir görevdir.

Bir baba çocuklarından, çoban güttüğü sürüden nasıl sorumlu ise, milletin baĢına geçen kimse

de milletinden sorumludur. Çünkü insanların baĢına geçmenin anlamı, milleti iyi yönetmektir.

Milleti adil bir Ģekilde idare etmektir. Milletin karĢı karĢıya bulunduğu problemleri çözmek ve

milleti mutlu etmek demektir. Bunu da ancak seçkin ve üzerine aldığı görevin ciddiyetini

bilenler yapabilir.

Nakledildiğine göre Hz. Ömer, devlet baĢkanlığına seçildiği gün ağlamıĢtır. Niçin ağladığını

soranlara:

“Neden ağlamayayım? Bunca insanın sorumluluğu bana verildi. Nil nehrinin kenarında bir

kurt bir kuzuyu kapsa benden sorulur.” Cevabını vermiĢtir.

a)Yöneticinin önemi:

Yöneticilik önemli bir görevdir. Bu görevi yapacak kiĢinin durumu ise daha da önemlidir.

Atalarımız: “ Kendi baĢını deremeyen, gelin baĢı deremez.” Millet açısından da: “BaĢını

acemi berbere teslim eden, sargı bezini yanında taĢımalıdır.” Diyerek insanların iĢlerini

görenlerin, milletin baĢına geçenlerin önemini vurgulamıĢlardır.

Ġnancımıza göre canlılar arasında insan, üstün bir varlıktır. Çünkü her Ģey insan için var

edilmiĢtir. Bu nedenle insan hiçbir kötü muameleye layık değildir. Ancak Allah‟ın buyurduğu

gibi emanet emin ve ehil ellere, layık kimselere teslim edilmelidir. Aksi halde insanlar, hak

etmedikleri zulüm ve layık olmadıkları beceriksizliklerle karĢı karĢıya kalmaktan

kurtulamayacaklardır.

Bazı durumlarda sık sık tekrar etmek zorunda kaldığımız bir söz vardır: “bir deli kuyuya taĢ

atar, kırk akıllı çıkaramaz.” Der dururuz. Evet, taĢı çıkarmak zordur. O zaman çare, deliye

sahip olmak, taĢı kuyuya attırmamaktır. Delilik yapması için fırsat vermemektir. Zira millet

idaresinde, devlet yönetiminde yapılacak hataların, hele deliliklerin telafisi güçtür.


11

Demek oluyor ki, görev yapacak insan ve insanın durumu çok önemlidir. Anlatıldığına göre :

“Bir gün Hz. Ömer, sahabenin ileri gelenleri ile görüĢürken “Allah‟tan ne istersiniz? Diye

sormuĢ, içlerinden biri: “Bu oda dolusu altın, gümüĢ isterim.” DemiĢ. Ġstediği bu Ģeylerle ne

yapacağını sorulunca: “Fakir ve muhtaçlara dağıtacağım” cevabını vermiĢtir. Hz. Ömer bu

cevabı beğenmeyerek aynı soruyu birkaç kiĢiye daha sormuĢ ve verilen cevaplar hoĢuna

gitmemiĢtir. Mecliste bulunanlardan biri Hz. Ömer‟e dönerek : “Ey Müminlerin emiri sen ne

istersin?” diye sormuĢ, Hz. Ömer: “Allah‟tan dileğim, bu oda dolusu Ebu Ubeyde, Muaz b.

Cebel, Huzeyfe b. Yemen gibi adamlarım olaydı da Allah ve memleket hizmetinde

kullanaydım.” (1) demiĢtir.

Bu sözler memleket, millet hizmetinde tesadüflerin adamları değil, iĢ yapacak becerikli ve

altından, gümüĢten daha değerli seçkin kimselerin gerektiği ifade edilmiĢtir.

b)Duyulan Özlem: Ġslamiyet‟ten önceki ve sonraki tarihimize baktığımız zaman her sayfasının Ģeref levhaları ile

dolu olduğunu görürüz. Tarih boyunca milletimiz yerleĢme, ĢehirleĢme, yasa koyma,

uygulama, devlet kurma ve idare etmede insanlığa örnek olmuĢtur. Ayrıca milletimiz tarih

boyunca büyük yöneticiler yetiĢtirmiĢtir. Ve bunların yetenekleri sayesinden Türk milleti,

dünyanın en büyük milleti olmuĢtur. Ecdadımızda kıtalara hükmetmiĢler, insanlığa güven

vermiĢler ve yeryüzüne huzur getirmiĢlerdir. Bu sebeple de Türk milleti, hep dünyanın diğer

milletleri tarafından hayranlık duyulan, takdir edilen ve taklit edilen milleti olmuĢtur.

Türkleri yönetici olarak baĢlarına geçirenlerin, Türk idaresini tercih edenlerin, Türklerin

atlarının çeĢmelerinden su içmedikçe kendilerine huzur gelmeyeceğine inananların, “Kardinal

külahı görmektense Osmanlı sarığı görmeyi yeğleriz” diyenlerin hikâyeleri insanlık tarihinin

süsleridir.

Ne yazık ki, tarihimizin çöküĢ dönemlerinde ise, milli benliğimizden milli hasletlerimizden

kopmuĢ, Türk millerini tanımayan, özelliklerini bilmeyen her nasılsa milletin baĢına geçenler

aziz milletimizi hayal kırıklığına uğratmıĢlardır. Bunlar dünya kamuoyun da milletimizi,

milletimizin ideallerini küçültmüĢler, kendilerini de çoğu zaman gülünç duruma düĢmüĢlerdir.

Bilgisizlikleri ve beceriksizlikleri ile insanımızı insan yapan ve yücelten değerleri

koruyamamıĢlardır.

Tarihe baktığımız zaman becerikli, milleti, devletini iyi idare etmesini bilen yöneticiler,

insanlarının ve ülkelerinin menfaatlerini her zaman korumuĢ ve insanları mutlu etmiĢlerdir.

Ġnsanları iyi idare etmesini bilmeyen nice imparatorlar, krallar, padiĢahlar ve adı ne olursa

olsun devlet adamlarının saltanatı uzun sürmemiĢtir. Hatta niceleri kendi baĢını yemiĢtir.

Bazıları da Neron gibi yanarken halkını da yakmıĢtır. Böylece yöneticilerinin beceriksizliği

yüzünden nice ülkeler de periĢan olmuĢtur.

Kısacası milletimiz kötü idareye, kötü yöneticilere layık değildir. Burada onur kırıcı bir

durumu ifade etmeden geçemeyeceğim. Daha dün dünyaya huzur veren milletin evlatları

bugün ekmek kavgasına düĢürmüĢtür. Ġnsanımız karın doyurabilmek için dedelerimizin

yönettiği ülkelerde, huzur, adalet dağıttığı yerlerde çalıĢmak zorunda bırakılmıĢtır. Sahip

çıkılmaması nedeniyle yüce duyguları, inançları ve idealleri zayıflamıĢtır. Hatta

kaybolmuĢtur. ĠĢte bizim insanımız asla buna layık değildir. Ayrıca milletimizin karĢı karĢıya

getirildiği bu durum, milletimiz için değiĢmez kader de değildir.

Batı, Osmanlının gücünün sebebini araĢtırırken Ġstanbul Ġngiliz sefiri “Buldum” diyerek

Londra‟ya mektup yazar:

“Osmanlı dil, din farkı gözetmeksizin çocukların zekâlarını ölçüyor ileri zekâlıları

medreselerde okuyup, Ġslam terbiyesine göre yetiĢtiriyor. Aralarından seçtiklerini de Enderun

mektebinde okutup zamanın en ileri bilgilerini veriyor… Osmanlıyı güçsüz kılmak ve

Hıristiyanlığı kurtarmak için tek çare medreseleri ve Enderun mektebini içten yıkmaktır…”

der (2)

Sonuç olarak; tanzimattan sonra milletimiz, milli, ahlaki, manevi varlığını koruyup yüceltecek


12

yönetici kiĢi ve kadroların özlemini duymaktadır.

Eğer aziz milletimiz, milli bir program, milli bir kadro ile idare ve komuta edilecek olursa, o

zaman maddi ve manevi her türlü sıkıntı kısa zamanda aĢılacaktır. Yeter ki güvenilir, dürüst,

samimi kimseler aziz milletimizin sorumluluğunu üstlensin…

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~

1. Hayatü‟s Sahabe c.l-s. 361 2. M.Hamidi, Ġslam Ahlakı, s.34


13

YÖNETĠCĠLĠK KUTSAL BĠR GÖREVDĠR

Devlet adamı, milletin iĢlerini gören, devleti, milleti yöneten, sevk ve idare eden kimsedir.

Devletin her kademesinde çalıĢan en küçük devlet memurundan devlet baĢkanına kadar

herkes devlet adamı olarak görev yapar ve millete hizmet etme sorumluluğu taĢır.

Ġnsanların iĢlerini yürütmek, dünyanın nizam ve intizamı için dört hak mezhebe göre yönetici

tayin etmek gereklidir. Halk da o yöneticiye itaat edecektir.

Yani bir sürüye iyi bir çoban nasıl gerekli ise, insan topluluklarına da bir baĢkan, onların

iĢlerini gören, haklarında karar veren bir yönetici de gerekli görülmüĢtür.

Ġslam peygamberi: “Üç kiĢi bir araya gelince birisi baĢkan olsun.” Buyurarak baĢıboĢluk,

baĢına buyruk ve dağınık olma yerine derli toplu olunması için yönetici seçimini emretmiĢtir.

Yüce Allah da Kur‟an‟da:

“Verdikleriyle denemek için sizi yeryüzünün halifesi kılan ve kiminizi kiminize derecelerle

üstün yapan O‟dur. Doğrusu Rabbi‟nizin cezalandırması süratlidir. ġüphesiz O bağıĢlar,

merhamet eder.” BuyurmuĢtur. (1)

Demek oluyor ki, yönetenler olacak yönetilenler olacaktır. Tarih boyunca bu böyle olmuĢtur.

Ġnsanları yönetmek, onların iĢlerini görmek hem Ģerefli hem de kutsal bir görev bilinmiĢtir.

a)Türklerde yöneticilik AnlayıĢı:

Tarih boyunca dünyanın düzeni ve insanların huzuru için Türkler cihana hükmetmeye her

zaman talip olmuĢlardır. Ġnsanları mutlu etmek için Türk devlet adamları, hiçbir zaman baĢka

milletlerin devlet adamlarıyla mukayese edilemeyecek derecede fedakârlıklar göstermiĢlerdir.

Yusuf Has Hacip, bu durumu Ģöyle ifade etmiĢtir:

“Görüverse Ģimdi Türk beyleri,

Dünya beyleri içinde bunlardır en iyileri.”

Kaynaklar incelendiği zaman görülecektir ki, tarih boyunca Türk beyleri hiçbir zaman

insanları köle edinmek düĢüncesiyle cihan tahtına oturma veya bey olup insanlara zulmetme

arzusu ile hareket etmemiĢlerdir. Asla tahta oturup beylik gururu ile sarhoĢ olmamıĢlardır.

Türklerin dünyayı ve insanları yönetme arzuları kaprislerinden değildir.

Uygulamalar göstermiĢtir ki, Türklerin baĢa geçme arzusu, insani bir idare kurmak,

yeryüzünden zulmü ve her türlü kötülüğü kaldırarak adaleti ve iyiliği hâkim kılmak idealine

dayanıyordu. Bunun içindir ki, Türkler en huzurlu ve en uzun ömürlü imparatorluklar

kurmuĢlar, fetihler yapmıĢlar ve geniĢ hâkimiyetler gerçekleĢtirmiĢlerdir. Dünyanın birçok

yerinden de Türk idaresinin özlemini çekenler olmuĢtur. Denilebilir ki, Ģuanda insanlık, daha

önce türkün kendisine sunduğu sisteme hasrettir.

Düne kadar Türkler, mazlum insanların inançlarına göre yeryüzünü tanzim ve ıslah için tanrı

tarafından gönderilmiĢlerdir. Son devrin tarihçilerinden Yılmaz Öztuna bu konuda:

“Türklerin en büyük vasfı, bir toplumun baĢına geçmekteki istidatlarıdır. DoğuĢtan hükümdar

ve komutan olmak; emir vermek ve toplulukları idare etmek için yaratılmıĢlardır.” (2)

Ġslam‟dan önce Türklerde de yöneticilerin tanrı tarafından, tanrının kullarının iĢlerini görmesi

için gönderildiğine inanılırdı. Bu bakımdan tahta çıkmanın, sorumluluk almanın kutsal bir

anlamı vardı. Yöneticilik görevi de kutsal sayılırdı. Bunun için yöneticilik görevi kusursuz

yerine getirilmeye çalıĢılırdı. Yetkiler kötüye kullanılmazdı. Hanlar, beyler, hakanlar,

kağanlar kendilerini insanlığın hamisi, babası sayarlardı. Bu sebepten halka baba gibi

davranırlardı.

Bilge kağan bu durumu Ģöyle ifade etmiĢtir:

“Babam Hakan, amcam Hakan tahta oturdukları vakit dört taraftaki kavimleri nice tanzim

etmiĢ, tanrı buyruğu için ben de tahta oturduğumda dört taraftaki kavmi tanzim ettim.” (3)

“Tanrı buyruğu için ölecek milleti diriltip besledim, tanrı buyruğu için kağan oturdum.” (4)

Türk milletinin baĢına geçenler de kendilerinin tanrı tarafından görevlendirildiklerine

inanırlardı. “Mete Han, mektuplarının ve konuĢmalarının baĢında: “Tanrının tahta çıkardığı


14

Hun milletinin büyük Kağanı” ifadesini kullanırdı. Göktürk Kağanları da Çin imparatorlarına

gönderdiği mektuplarda Ģu ifadelerle baĢlarlardı: “Tanrı tarafından gönderilen büyük Türk

Kağanı…”(5)

Oğuz destanında Köl Erki Han Ģöyle der: “PadiĢahlık tahtı, bu iĢ için yüce tanrı tarafından

seçilmiĢ olanlara, onların nesillerinden gelen kimselere layıktır.” (6)

KaĢgarlı Mahmud‟un : “tanrı devlet güneĢini Türklerin burçlarından doğurmuĢ, göklerdeki

dairelere benzeyen devletleri onların saltanatları çevresinde döndürmüĢ ve Türkleri

yeryüzünde hâkim kılmıĢtır.” Sözünü Türk sultanlarının yeryüzünü tanzim etmeleri için Allah

tarafından gönderildikleri Ģeklinde yorumlamıĢlardır.

Selçuklularda da yöneticilik görevinin Allah tarafından verildiğine inanılırdı. Nizam‟ül

Mülk‟e göre sultan, Allah adına saltanat sürer ve O‟nun iradesiyle göreve gelirdi.

Selçuklu veziri Nizam‟ül Mülk‟ün ölümünden bir sene önce yazıp tamamladığı

“Siyasetname” adlı eserinde: “Tanrı her asırda ve zamanda halk arasından padiĢahlık vasıfları

ve övülmeye değer hasletleriyle süslediği birini seçer; dünyanın iĢlerini ve reayanı sulh ve

sükûn içinde yaĢamalarını ona tevcih eder.” der. (7)

Diğer taraftan bizzat Alp Aslan‟a göre tanrı kendisine teveccüh göstererek, onu âdemoğulları

arasından, dünya iĢlerinin nizama konulması için seçmiĢ… Devlet merdivenlerini çıkmasını

emretmiĢtir.” (8)

ĠĢte tarih boyunca devam eden bu inanç ve düĢünce Türk devlet adamlarını rahat yataklarında

yatırtmamıĢlardır. Allah tarafından gönderildiklerine inandıkları için bir peygamber gibi

görevlerini tam olarak yerine getirmeye çalıĢmıĢlardır, güçlerini iyi yönde kullanmıĢlar ve

gece gündüz Allah‟ın kulları için çalıĢmıĢlardır. Asla insanlara zulmetmemiĢler, zevk sefaya

dalmamıĢlar, servet toplama hırsına da kapılmamıĢlardır. Aksine ziyafetler verip mallarını

yağmalatmıĢlar, fakir fukara için vakıflar kurmuĢlardır.

Osmanlılarda da padiĢaha “Cihan padiĢahı” denir ve yeryüzünde Allah‟ın vekili kabul

edilirdi. Halk onların Allah adına iĢ gördüklerine inanırdı. Ġmparatorluğun kurucusu Osman

Gazi, oğlu Orhan Gazi‟ye Ģöyle nasihat etmiĢti:

“Bak Orhan! Bizim davamız Ģan, Ģöhret, mertlik ve kuru cihangirlik davası değildir. Bizim

davamız ilahi Kelimetullah davasıdır. Ey bahtiyar oğlum, Tanrı buyruğundan ayrı iĢ iĢleme!

Zalim olma! Ulemaya riayet eyle ki, iĢlerin nizam bulsun. Memleket iĢlerini noksansız gör.

Bütün iĢlerinde hukuku üstün tut…”

Atalarımız baĢa geçme ve sorumluluk almanın kutsiyetine inandıkları için makam ve

mevkileri hep emin ve ehil ellere teslim etmeye çalıĢmıĢlardır. Devlete, millete hizmet edecek

kimselere özel önem vermiĢlerdir. Özel hocalarla özel bir Ģekilde eğitmiĢlerdir. Bursa‟da,

Edirne‟de sonra da Ġstanbul saraylarında göreve getirilecek kimseler küçük yaĢtan itibaren

eğitilmiĢlerdir. Bu iĢ için Enderun mektebini açmıĢlar, dünyayı kendilerine dar gören

padiĢahlar, sadrazamlar vezirler ve diğer devlet adamları yetiĢtirmiĢlerdir.

b) Yöneticileri Bekleyen Görev:

Günümüzde de devleti millet adına, milletten aldığı yetki ile yönetmek için siyasi partiler

kurulmuĢtur. Bu partiler sundukları program ve yaptıkları propaganda ile seçimlere katılırlar,

milleti yönetmeye talip olurlar.

Buraya Kadar kısaca Türk devlet adamlarının kutsal görev üslendiğini, Ģan, Ģöhret gösterisi

yapmadıklarını, dünyaya karĢı hırslanmadıklarını, kötülüğü yok etmek ve yeryüzünü tanzim

için savaĢtıklarını herkese karĢı adil bir yönetim uyguladıklarını ifade etmeye çalıĢtık.

Yakın zamana kadar Türk devlet adamları gerçekten baba gibi görev yapmıĢlardır. Hiçbir

zaman emaneti kötüye kullanmamıĢlardır. Allah‟ın kullarına eziyet çektirmemek için gece

kuĢtüyü yataklarında yatmamıĢlar, gündüz dinlenmemiĢlerdir. Ġnançları doğrultusunda

görevlerini kusursuz yapmaya çalıĢmıĢlardır. Sonunda da emaneti ehline vererek bu dünyadan

ayrılmıĢlardır.

Fakat bugün akıl almaz olayların cereyan ettiği bir dönemde yaĢıyoruz. Görev almanın,


15

sorumluluk yüklenmenin anlamı değiĢik. Makam ve mevkiler saltanat yeri, yetkiler servet

toplama, mal biriktirmek için kullanılıyor. Halka verilen sözlerin, yapılan vaatlerin hiç anlamı

yok. Allah rızası da gözetilmediği için dokunulmazlıkların arkasına sığınılıp sorumsuzca

saltanat sürülüyor. Milli çıkarların hiç mi hiç hesabı yapılmıyor.

Ġnanıyoruz ki, devlet adamlarımızı tarihi görevler bekliyor. Bugün yeryüzünde esaret altında

yaĢayan tek millet Türklerdir. Anadolu‟nun dıĢında yaĢayan Türkler esirdir. Bu bakımdan tek

Türkler için esir Türkler haftası ilan edilmiĢtir. Anadolu‟nun dıĢında Türklerin mal, can

emniyetler yoktur. Din, vicdan hürriyetleri ellerinden alınmıĢtır.

Yeryüzündeki insanların da yarısı sömürge halindedir. Müslümanlar abluka altına alınmıĢtır.

Halkından kopmuĢ dıĢ güçlerin yönettiği kimseler yönetimi ellerine almıĢtır. Tabii afetler

karĢısında bile sırf inançlarından dolayı yardım görmeyip ölüme terk edilen insanlar vardır.

Ġdeolojik nedenlerle insanların bir kısmı da zalimlerin zulmüne terk edilmiĢlerdir.

Ġslam ülkelerine bakıyoruz, sultanlık, emirlik, krallık, bazılarının adı cumhuriyet. Fakat hepsi

süper güçlerin güdümünde. Halk hak etmediği bir hayat yaĢarken yöneticiler de halktan

kopmuĢ, lüks bir hayat yaĢıyor. Kahvaltılarını özel uçaklarıyla Londra‟da, Paris‟te,

Newyork‟ta yapıyorlar. BaĢka ülkelerde köĢkleri, sarayları, çiftlikleri var. Milletin hazinesi

yabancı bankalarda kendi adlarına yatırılmıĢ baĢları sıkıĢınca çekip gidecekler. Saltanatlarını

oralarda devam ettirecekler.

Çok manidardır; Zalim Haccac devrin âlimlerinden birine sormuĢ:

-“Ben zalim miyim? O zat da:

-“Hayır, efendim, sen zalim değilsin. Biz sana layık olduğumuz için Allah seni bizim

baĢımıza gönderdi.” Cevabını vermiĢtir.

O halde bu zulüm boĢuna değildir. Ġnsanlar layık oldukları gibi idare olunurlar. Kime

layıksalar onun tarafından yönetilirler. Hak etmedikleri ve layık olmadıkları hiçbir Ģeyle Allah

kullarına zulmetmez. Bunun için insanlığın iyilere layık olması ve iyiliğe nail olması için çaba

sarf etmesi, kendine çeki düzen vermesi gerekmektedir.

ġuanda içinde bulunduğu durum ve karĢılaĢtığı olaylar karĢısında baĢta insanımız olmak üzere

insanlık bir arayıĢ içindedir. Herkes lider arıyor, kurtarıcı arıyor, huzur verecek kadrolar

bekliyor. Kendisini aldatmayacak, baba gibi davranacak, uyanık yöneticilerin özlemini

duyuyor. Dürüst kimselerin, idealist insanların uyduluğu bırakıp politika yapmasını ve

ideallerine sahip çıkarak meydanı Ģarlatanlara bırakmamasını istiyor.

Kimse kendi kendini aldatmasın. Makamda, mevkide gözüm yok, siyaset bizim yapacağımız

iĢ değil diyerek görevden kaçamayız. ġuanda elinde fırsat olup da milli çıkarlar doğrultusunda

hareket etmeyene, milletin ızdırabını dindirmek için çaba sarf etmeyene, Ģikâyet ettiği Ģeylerin

karĢısına çıkmayana vebal vardır.

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~

1. En‟am Suresi, ayet: 165

2. Yılmaz Öztuna, Türkiye Tarihi, c.l. s 37 3. H.N.Orkun,Eski Türk Yazıtları, s. 56 4. Prof.Dr. Muharrem Ergi, Orhun Abideleri, s. 23

5. Prof.Dr. Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, c.l.s.44 6. Ord. Prof. Z.V.Toğan,Oğuz Destanı,s. 61 7. Mehmet Altay Köymen, Nizamü‟l Mülk, s. 8

8. Mehmet Altay Köymen, Alp Arslan Zamanı Saray TeĢkilatı, s.4


16

YÖNETĠMDE KADIN

Kadın ile erkek birçok yönden farklı iki ayrı cinstir. Yaratılırken yapacakları iĢ ve görecekleri

görevlere göre yaratılmıĢlardır. Ġki cinsin fiziki yapısı ve ruhsal yönü bunun için farklıdır.

Aslında kadının ve erkeğin bazı yönleri birbirine benzemediği herkesçe bilinen bir gerçektir.

Kadın, fiziki yapı olarak erkek kadar güçlü değildir. Ruhi bakımdan da erkeğe göre daha ince

yapılı, ince ruhlu ve daha nazik olduğundan daha çabuk etkilenir, daha çabuk duygulanır.

Kanun koyucuları bile çocuğu ve kadını düĢünmüĢ, yapacağı iĢ ve göreceği muamele

bakımından özel korunmalarını istemiĢtir.

Ġki cinsin yapısı ve üstlendiği görev itibariyle yöneticilik öncelikle erkeğe yakıĢır. Cengiz

Han‟ın koyduğu kanunlar arasında “Hükümdarın erkek olması ve beyler tarafından

tanınması” Ģartı vardır.”(1)

Burada farklı düĢünenler olabilir. Ama kim ne derse desin, kadının asli görevi analıktır.

Kadın, evinin sultanıdır; çocuk doğurmak, çocuk yetiĢtirmek gibi kutsal bir görevi vardır.

Kadın, gece gündüz evini ve çocuklarını bırakıp milletin sorumluluğunu taĢıyacak durumda

yaratılmamıĢtır. Kadına evinin idaresi, çocuklarının yetiĢtirilmesi görevi verilmiĢtir. Evinin

yönetiminde de erkeği ile beraber sorumlu tutulmuĢtur. Aksi halde evinden, çocuklarından

uzaklaĢmıĢ olacak, iĢ hayatında baĢarısız olacak ve asli görevini de aksatmıĢ olacaktır.

Kadının görevi: Sevgili okuyucularım, kadının kutsal bir görevi vardır. O milletin anasıdır; o analık görevini

noksansız yapacak, iyi insan ve iyi vatandaĢ yetiĢtirecektir. Evinin düzeni, ailenin huzuru, en

önemlisi de milletin geleceği kadınına asli görevini yapmasıyla yakından ilgilidir. Kadının

yapacağı bu görevleri de erkek yapamaz.

Türk tarihinde, milletin yönetiminde kadın genellikle erkeğinin yanında yer almıĢ, erkeğinin

iĢlerinde ve baĢarılarında en yakın ve en büyük desteği olmuĢtur. Rahmetli Prof. Dr. Erol

Güngör‟ün ifadesiyle: “Selçuklularda sultanla görüĢmek için Hatun‟la görüĢmek lazımdır.”

(2)

Kadınların hükmünün geçtiği, kadının devlet iĢlerine karıĢtığı dönemler ise hep karıĢıklıklara

sahne olmuĢtur. Mesela, Osmanlıların son zamanlarında kadınların hükmünün geçmesi,

huzursuzlukların sebebi gösterilmiĢtir, devletin gücünü zaafa uğrattığı belirtilmiĢtir.

Bu konuda tarihler sayfalar ayırmıĢ ve çok söz söylenmiĢtir. Yorum yapmadan bir kaçını

nakledeyim:

“Bir hükümdarın düĢüncelerinde kadınların hükmünün tesiri olursa ülkesinde düĢmanların

hükmü geçer.” (3)

Bir soru üzerine Piri PaĢa, Yavuz Sultan Selim‟e: “Devlet iĢlerinde kadınların hükmü yürürse

o zaman bu devletin zevali mukadder olur.” demiĢtir. (4)

Buhari‟nin naklettiğini bir hadiste Sevgili peygamberimiz:

“ĠĢlerinin idaresini kadınların ellerine bırakmıĢ olan milletler felah bulmaz.” buyurmuĢlardır.

Müslim‟in naklettiği bir hadiste de:

“Ne zaman baĢınıza en kötüleriniz geçer, zenginleriniz cimrileĢir ve iĢleriniz kadınlarınızın

ellerine geçerse, o zaman yerin altı üstünden elbette iyi olacaktır.” demiĢtir.

Hemen Ģunu belirteyim ki, bu hadiselerde böyle buyrulmuĢ olması asla kadın küçültmez.

Ġnancımıza göre kadın erkekten geri tutulmamıĢtır. Bilakis kadının erkekten daha çok sevgiye,

saygıya layık olduğunu bildiren, cenneti anaların ayağının altına koyan Ġslam peygamberidir.

Basit bir Ģekilde düĢünecek olursak, bir ülkenin iĢleri her zaman düzen ve barıĢ içinde gitmez.

Güç durumlar olur, ülkeler arası iliĢkiler olur…

Anlatıldığına göre: Hekimoğlu Ali PaĢa, aslında iyi bir insandır, iĢ bilir, fakat etrafındakilerin

tesiri altında çok kaldığı için fikir değiĢtirir, iĢlerinde baĢarılı olmazdı.

Bir gün padiĢah III. Osman‟ı kızdırmıĢ, O da:


17

1. Ben seni Ģimdi azleder, hamallar kâhyası Ali Ağa‟yı vezir yaparım.” deyince,

Hekimoğlu Ali PaĢa:

2. Evet, yaparsınız Sultanım, ama o hamal Ali PaĢa olur, Hekimoğlu Ali PaĢa olmaz.” der.(5)

Sonuç olarak kadın, evinin sultanı, çocuklarının ve milletin anasıdır. Kadına gücünün üstünde

sorumluluklar yüklemek ve asli görevinden uzaklaĢtırmak, kadına ve millete yapılabilecek en

büyük kötülük olur sanırım.

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~

1. Doç.Dr. Saffet Bilhan, Orta Asya‟da Bilgin türk Hükümdarlar Devrinde Eğitim-Bilim-Sanat. Diyanet vakfı yayını

2. Prof. Dr. Erol Güngör, Tarihte Türkler, s. 166 3. Ravendi, Rahat-üs Sudur ve Ayet-üs Sürur, c.2- s. 242. Ter.A.AteĢ 4. Prof. Dr.Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, s. 409

5. R. Ekrem Koçu, Osmanlı PadiĢahları,s. 313


18

DEVLET ADAMINA ĠTAAT

Devletin varlığı ve bekası için, milletin devletine sahip çıkması ve yöneticilere itaat etmesi

Ģarttır.

Devlet adamına itaatle beraber, devleti zayıflatma ve milleti devletten koparıp, düĢman etmek

oyunlarını milletin iyi bilmesi ve ona göre hareket etmesi gerekir. Ayrıca bu düĢman

oyunlarını bozmaya çalıĢmak her akıl ve izan sahibinin milli bir görevidir.

Devleti, milleti yönetenlere de büyük görevler düĢmektedir. Her Ģeyden önce

davranıĢları, uygulamaları ile milletle devletin arasını açmamaya, milleti devletten

soğutmamaya dikkat etmelidir. Halkın sevgisini güvenini kazanmalıdır ki, sözü dinlensin ve

kendisine itaat edilsin.

BaĢta Ġslam peygamberi olmak üzere, Müslüman ilim adamları, hatta mezhep

imamları, devlet adamlarına, emir sahiplerine itaat üzerinde ısrarla durmuĢlardır. Ġsyan etmeyi

yasaklamıĢlardır.

Bununla beraber devlet adamının adil, bilgili, iyi niyetli ve dürüst kimseler arasından

seçilmesi üzerinde de ittifak etmiĢlerdir. Kusursuz devlet adamına itaat etmeyi “vaciptir”

demiĢlerdir. Yani devlerin zayıflayıp da yıkılmaması, milli birliğin bozulmaması açısından

itaati gerekli görmüĢlerdir. Buna göre halk yöneticilere itaat edecektir. Ancak uyarma

görevini ve hakkı söylemeyi de asla ihmal etmeyecektir. Böylece millet huzurlu, devlet de

uzun ömürlü olacaktır.

a)Yöneticilere Ġtaat:

Yüce Allah Kuran‟da: “Ey iman edenler! Allah‟a itaat edin, peygambere ve sizden

buyruk sahibi olanlara itaat edin. Eğer bir Ģeyde çekiĢirseniz Allah‟a ve ahret gününe

inanmıĢsanız onun halini Allah‟a ve peygambere bırakın. Bu hayırlı ve netice itibariyle en

güzelidir.”(1) buyurarak kendisine ve peygambere itaatten sonra yöneticilere itaati emretmiĢ,

anlaĢmazlıkların Allah‟a ve peygambere bırakılmasının en güzel davranıĢ olacağı

bildirilmiĢtir.

Ġslam‟ın yüce peygamberi de: “Kim bana itaat ederse, Allah‟a itaat etmiĢ olur. Kim bana

isyan ederse Allah‟a isyan etmiĢ olur. Kim benim emirime itaat ederse bana itaat etmiĢ olur.

Kim benim emirime isyan ederse bana isyan etmiĢ olur.” (2)

“Ey Ashabım! Valilerinizin, kumandanlarınızın emirlerini dinleyiniz. Onlara itaat ediniz;

üzerinize tayin edilen vali, baĢı siyah kuru üzüm gibi saçlı HabeĢli bir köle olsa bile.” (3)

buyurarak yöneticilere itaat etmeyi emretmiĢtir.

Bu konuda Ġslam tarihinde güzel örnekler vardır:

Hz. Ömer, ordu ġam‟da iken bir mektupla Halid b. Velid‟i kumandanlık görevinden alıp Ebu

Ubeyde‟yi kumandan tayin etmiĢtir. Bu olay üzerine Halid b. Velid ve arkadaĢları en ufak bir

tereddüt ve kırgınlık göstermeden Ebu Ubeyde‟ye itaat etmiĢler, gayretlerinden hiçbir Ģey

eksiltmeden savaĢa devam etmiĢlerdir.

Hz. Ebu Bekir de peygamberin vefatı üzerine halife seçilince, halkın kendisine itaat etmesini

istemiĢtir. Yaptığı konuĢmanın sonunda: “Allah‟a ve peygambere isyan edersem sizin bana

itaat etmeniz gerekmez.” demiĢtir.

Yöneticileri, yöneticilerin görevlendirdiği memurları sevsek de sevmesek de kötülüğü

emretmedikçe, kendisi de Allah‟a ve peygambere isyan etmedikçe onlara itaat etmek gerekir.

Hz. Osman: “Allah Kur‟an ile yasak etmediğini sultan ile yasak eder.” diyerek itaat etmenin

gereğine iĢaret etmiĢtir.

Hepimiz biliriz ki, Uhut savaĢında Ġslam ordusu büyük bir üstünlük sağladığı halde okçuların

verilen emre itaat etmemesi yüzünden savaĢın seyri değiĢmiĢtir. Müslümanlar büyük kayıplar

vermiĢlerdir.

b) Mutlak Ġtaat mi?


19

Toplumun birlik ve beraberliği, düzen ve asayiĢi için baĢa geçenlere itaat emredilmiĢtir.

Ancak Allah‟a isyan sayılabilecek ve milleti yok oluĢa götürecek olan davranıĢlar karĢısında

itaat gerekmediği de bildirilmiĢtir. Örnek olarak da Musa peygamber Firavun‟a, Ġbrahim

peygamber Nemrut‟a, Ġslam peygamberi Hz. Muhammed de cahiliye adetlerine, Ebu Cehil‟e,

Ebu Leheb‟e uymamıĢ, itaat etmemiĢtir.

Bu konuda sevgili peygamberimiz Ģöyle buyurmuĢtur:

“Üzerinize önder seçilen kimse size dinin kötü ve haram saydığı Ģeyleri emretmedikçe ona

itaat etmek vaciptir.” (4)

“Müslümanların vazifesi, Allah‟a isyan teĢkil eden bir Ģeyle emredilmedikçe, ister istemez

dinlemek ve itaat etmektir. Lakin Allah‟a isyan teĢkil eden bir hususla emrolunduğunda ne

dinler ve ne de itaat eder.” (5)

“Ġdarecilerin hayırlısı sizi seven ve sizin tarafınızdan sevilenlerdir. Siz onlara dua edersiniz,

onlarda size dua ederler. Ġdarecilerinizin en Ģerlisi, sizi sevmeyen ve sizin tarafınızdan

sevilmeyen, size lanet eden, sizin de kendilerine lanet ettiğiniz kimselerdir.”

Deyince peygamberimize oradaki bulunanlar sorar:

-“ Ey Allah‟ın elçisi: Onlarla münasebeti keselim mi?”

Peygamber iki defa:

-“Hayır, sizinle namaz kıldıkları müddetçe onlara itaat ediniz.” BuyurmuĢtur. (6)

Kuran‟da da bize emredilen Ģudur:

“Yeryüzünde fesat çıkaran, dirlik ve düzeni bozan, aĢırı hareket edenlerin arzularına uyma.”

(7)

Özetlersek kayıtsız Ģartsız, mutlaka itaat diye bir Ģey yoktur. Ġnkârcıya, bozguncuya, fesatçıya

itaat olmaz. Ancak Allah‟a ve peygambere isyan, millete ihanet etmediği müddetçe kim

olursa olsun yöneticiye itaat gerekir. Çünkü devlet adamına ve devlete yapılan isyan, fitne ve

fesada yol açar. Bu durum da kargaĢa ve anarĢi kapısını aralar. Bu durumdan da ancak o

milletin düĢmanları yararlanır. Devlet ve devlet adamına itaat ise, devlet- millet iĢbirliğini ve

milletin birlik-beraberliğini sağlar. Milleti iç ve dıĢ düĢmanların fitne ve fesadından korur.

Türk milletinin büyüklüğünü, Osmanlı imparatorluğunun gücünü Ġngiltere büyük Elçisi

Ricault XVII. asırda Ģöyle ifade etmiĢtir: “Yeryüzünün en büyük bölümüne hükmeden Türk

imparatoru, milleti tarafından çok sevilir. Türkler, padiĢah‟ın mensup olduğu Osmanlı

hanedanına adeta kutsallık izafe eder. Hıristiyan milletler, Türklerin bu davranıĢlarını örnek

almalıdır. Bu kadar büyük imparatorluğun dağılmadan korunabilmesinde Ģüphesiz

hükümdarlarına ve hanedanlarına gösterdikleri saygının önemi büyüktür. Türklerin terbiye

sistemleri de siyasetlerinin dayanaklarından birini teĢkil eder. Bu derece azametli

imparatorluk kurup yaĢatabilmelerinin diğer sırrı da cemiyet düzenlerinin bizdeki gibi asalete

dayanmamasıdır. Türk toplumunda her vatandaĢ eĢittir, Ģahsi kabiliyeti derecesinde

hükümdarlık hariç akla gelebilecek her makama yükselebilir. Meziyet servetten üstün

tutulur.” (8)

c) Fitneye karĢı Uyanık Olmak: Millet olarak diğer milli meselelerimizde uyanık olacağımız gibi fitne konusunda da çok

dikkatli ve uyanık olmalıyız. Bugün zihinleri bulandıran, halkla yöneticileri karĢı karĢıya

getiren yanlıĢ ifadeler, düĢünceler ve yorumlar vardır. Bunları burada ele almanın yararlı

olacağını zannediyorum:

Bu yanlıĢlıklardan biri Kuran‟daki bir ayetin yanlıĢ yorumlanmasıdır. Bu “ Allah‟ın indirdiği

ile hükmetmeyen kâfirdir.” Ayetidir. (9) bu ayetin anlamı verilirken peygamberin, ashabının,

gerçek din âlimlerinin görüĢlerine baĢvurmadan açıklama yapılmaktadır. Bu durumda devlete

ve devlet adamına itaati yıkmakta diğer taraftan insanımızın birbirine düĢmesine neden

olmaktadır.

Bu ayeti, ilk hariciler yanlıĢ yorumlayarak, Hz. Ali ve arkadaĢlarını küfürle itham etmiĢlerdir.


20

Hâlbuki bu ayet, Yahudiler hakkında nazil olmuĢtur. Ġbn-i Abbas Yahudilerin Tevrat‟taki

ahkâma ait ayetleri gizlemeleri sebebiyle küfre girdiklerini belirtmiĢtir.

Müfessirlerden Razi, Elmalı, Ömer Nasuhi, Vehbi Efendiler de bahsedilen ayetin ve sonraki

ayetlerin, Tevrat‟ın hükmünü gizleyen, değiĢtiren Yahudiler için indiğini ifade etmiĢlerdir.

Bozguncu çevrelerin dillerine doladığı ve dikkatli olunması gereken diğer bir husus da

Türkiye‟nin Darul Harp midir? Yoksa Darül Ġslam mıdır? Yani Türkiye Ġslam ülkesi midir?

Ġslam ülkesi değil midir? TartıĢmasıdır.

Tabii bu tartıĢmaların ardından Türkiye‟de Cuma namazı kılınır mı, kılınmaz mı? Türkiye de

günah iĢlemenin hükmü nedir? Haram ve yasakları çiğnemenin mahsuru var mıdır? Yok

mudur? Devlete itaat edilir mi, edilmez mi? devlete vergi verilir mi, verilmez mi? Gibi birçok

tartıĢma konusu gündeme gelmekte birlik beraberliğimiz bozulmaktadır. Halkımızla

devletimiz karĢı karĢıya getirilmek ve fitne ortamı oluĢturulmak istenmektedir.

Bu tartıĢmalara katılmadan insanımız düĢünmelidir. Türk milletin asırlarca Ġslam‟ın

bayraktarlığını yapmıĢtır. Her türlü saldırıya karĢı Müslümanları, kutsal emanetleri ve kutsal

yerleri korumuĢtur. Bu gün hemen hemen dünyanın birçok yerinden “Müslüman”, “Ġslam”

denince Türkler akla gelmektedir. Hal böyle iken Türkiye Ġslam ülkesi midir, değil midir?

Sorusunun ne anlamı vardır? Eğer Türkiye Müslüman ülkesi değilse, hangi ülke

Müslümandır? Türk milleti Müslüman değilse, Müslüman kimdir?

Ġnanıyoruz ki, evvela Ģu soruyu kendimize sormamız gerekir: biz Müslüman mıyız, değil

miyiz? Eğer cevap “Evet” ise, Müslüman her yerde, her zaman Müslümanlardan, Allah‟ın ve

Peygamberin emirleri her zaman onun için geçerlidir.

Ġmam-ı ġafi‟ye göre bir yer Müslümanlar tarafından bir defa fethedilmiĢ ise o yer artık

kıyamete kadar Darül Ġslamdır. Hatta Müslümanlarla anlaĢma ve barıĢ halinde bulunan ülke

de Darül Harp değildir.

Hanefi Mezhebine göre Darül Harp, Ġslam‟ın hükümlerinin bazısının icrasıyla Darül Ġslam‟a

inkılâp eder. Yani Darül Ġslam‟a dönüĢür.

Dikkat edelim Müslümanların Ģu veya bu sebeple “Bu devlete itaat edilmez, vergi verilmez,

Türkiye de Cuma namazı kılınmaz. Bu ülke Darül Harptir. Bu nedenle faizin yenmesinde bir

sakınca yoktur” demek doğru değildir. Kuran‟da ve Allah‟ın elçisinin hadislerinde kesin

emredilen veya yasaklanan bir konuda uymayıp aksine hareket etmenin, bu yetmiyormuĢ gibi

baĢkalarını da sapıtmanın büyük bir vebali olduğu unutulmamalıdır.

d) KarĢılıklı anlayıĢ:

Yukarıda yöneticilere itaat gerekir dedik. Evet, itaat edeceğiz ama bazı Ģeyleri de

unutmayacağız, dikkat edeceğiz. Kayıtsız Ģartsız itaat ölçüsüz bağlılık ve aĢırı sevgi, sınırsız

övgü inancımızla, kültürümüzle bağdaĢmaz. Çünkü aĢırı olan her Ģey felaket getirir.

Sevgili peygamberimiz, bir kimse için sevgide aĢırı gitmememizi, bir gün düĢmanımız

olabileceğini, nefret ve buğzda ileri gitmememizi bir gün dostumuz olabileceğini tavsiye

etmiĢtir.

Bu konuda birkaç örnek verelim:

Bir gün adamın biri devlet baĢkanı Ömer‟in huzuruna çıkar ve karĢısında yerlere kadar eğilir.

Adamın bu halini beğenmeyen Hz. Ömer:

-“ Sen Müslüman değil misin? Diye sorar. Adam:

-“Elhamdülillah Müslüman‟ım” diye cevap verince, Hz. Ömer:

-“Öyle ise baĢını kaldır, dik tut. Ġslam azizdir. Müslüman bir kimse böyle bir zilleti kabul

etmez.” Buyurur.

Ġsmail Hakkı Hazretleri, devlet adamları ile arada bir mesafenin bulundurulmasını istemiĢ ve:

“Devlet adamları ile ataĢ muamelesi edesin, faydasından istifade edesin fakat zararından

korunasın.” (10)

Ġmam-ı Gazali de: “Ülemanın Ģerlisi ümeranın (emir sahiplerinin)ayağına gider. Ümeranın

hayırlısı ise, ülemanın ayağına gider.” Der (11)


21

Ebu Hanefi öğrencisi Ebu Yusuf‟a tavsiyeleri arasında Ģunlar vardır: “Ey Yusuf, sultanına

karĢı vakarlı ol, makamını tebrik et. Bir ihtiyaç ve iĢ dolayısıyla seni çağırmadıkça onun

yanına girme. Zira böyle yaparsan sana kıymet vermez. Onun yanında değerin düĢer. Sultanın

huzurunda çok konuĢmaktan sakın. Sana bir iĢ teklif ettiği zaman araĢtır. Daima Allah‟tan

kork, emanetleri ehline teslim et. Herkese dosdoğru nasihat etmekten çekinme.”

Abbasi Halifesi Harun ReĢit, Medine‟yi ziyaret eder. Devrin ünlü alimlerinden Ġmam-ı Malik:

“Halife eğer ilme hürmet ediyorsa, bilsin ki ilim onun ayağına gitmez.” Bu söz üzerine Harun

ReĢit, Ġmam-ı Malik‟in ayağına gelir.

Bu sözler ve hareketlerle de bizden öncekiler, yönetenlerle yönetilenlerin iliĢkilerinin sınırını

çizmiĢlerdir.

Aslında kendini bilen devlet adamı mesafeyi kendisi tayin eder. Yağcılığa ve yağcılara fırsat

vermez.

ġöyle anlatmıĢlardır: Bir gün Harun ReĢit aksırır. Orada bulunanlardan biri hariç hepsi:

“Yerhamükallah” derler. Bu duaya katılmayana Harun ReĢit sorar:

1. Sen niye sustun? O kiĢi Ģu cevabı verir: 2. Aksıran kiĢi “Elhamdülillah” der. ġükrederse yanında bulunanların ona

“Yerhamükallah” diyerek dua etmesi gerekir. Deyince Harun ReĢit onun Bağdat

kadılığına tayin etmiĢtir. Bunun sebebini soranlara da Ģu açıklamayı yapmıĢtır:

3. “Aksırıp da Ģükretmedi diye halifeye iki kelimelik duayı çok gören kimse baĢkasına boyun eğmez…”

Gene bir gün Ġngiliz gazetecilerinden biri General Eisenhower‟e:

1. “BaĢkanlık zamanınızdaki ile Ģimdiki zamanınız arasında ne fark var? Diye sorar. General Ģu cevabı verir:

2. “BaĢkanken kimse beni golf oyununda yenemezdi, Ģimdi ise önüne gelen yeniyor.”

Ciddi ve büyük iĢler baĢarmak isteyen devlet adamı, yapmacık davranıĢlara, geçici sevgi ve

bağlılık gösterilerine, gösteriĢten ileri gitmeyen iltifat ve övgülere asla aldanmaz. Bu tür

riyakârlık gösterilerine de baĢtan ortam hazırlamaz. Samimi olanla olmayanı, dürüst olanla

olmayanı birbirinden ayırır.

e) Hakkı Söylemek:

Yönetici kadar halkın da dikkat etmesi gereken Ģeyler vardır. Bunların baĢında halkın zaman

zaman oynanan siyasi oyunlara gelmemesi gerekir. Halk ve halkı temsil edenler tenkit

etmesin, uyarılarda bulunmasın diye yıpranmamak ve saltanatını uzatmak isteyenler, herkes

sussun, hakkı söylemesin isterler. Her Ģeyden önce bu hal önce demokratik bir durum

değildir. VatandaĢ düĢünecek, yanlıĢları tenkit edecek, doğruları da alkıĢlayıp destek

olacaktır. YanlıĢlıklar karĢısında gerektiğinden uyarı görevini yapacaktır.

Diyelim ki, haksızlıkların, zulümlerin insanı alabildiğine ezdiği bir dönemde yaĢıyoruz. Zayıf,

düĢkün eziliyor. ĠĢçi, memur karın doyurabilmek için çırpınıyor. Bir lokma ekmek için

alçalanlar, çalanlar oluyor. Çoğu zaman haklı hakkını alamıyor. Haksız cezalandırılmıyor.

Adil bir uygulama ile yetkililer zayıfı, haklıyı koruyup kollamıyor. Haklının yanında olmuyor.

Böyle bir ortamda sessiz kalınır mı? Bana ne? Bana dokunmayan yılan bin yıl yaĢasın denir

mi? Müslüman inandığı Ģeyleri bir tarafa bırakarak kendi kabuğuna çekilir mi? Müslüman

iyiliği emredecek kötülükten sakındıracak, eliyle diliyle cihad edecek, yanlıĢı haykıracak,

doğruyu da alkıĢlayacaktır. Bu onun hem dini hem de sosyal görevidir.

Kurnazlıkla tenkidi önlemek için “aman gıybet etmeyelim!” diyerek halk susturulmaz. Tenkit


22

etmek dinde suç değildir. Tenkit, yapılan bir yanlıĢın ifade edilmesidir. Sadece kusurun teĢhiri

değil, yanlıĢın yanında doğruyu ortaya koymaktır. Bunu yapmak da asla gıybet değildir.

Gıybet Ģahsa yönelik, özel hallerin ifadesidir.

Ġnancımıza göre bir yöneticinin yaptığı iĢ elbette tenkit edilecek, doğrusu söylenecek, hatanın

düzeltilmesi istenecektir. Tenkit bırakılıp sadece sızlama ile yetinilmeyecektir.

Peygamberimiz: “Haksızlık karĢısında susan dilsiz Ģeytandır.”buyurmuĢtur. BaĢka bir

hadislerinde de : “Bir kötülük gördünüz zaman elinizle yok edin. Bunu yapamazsanız dilinizle

yok edin. Bunu da yapamazsanız kalbinizle buğzediniz…” dememiĢ midir?

Bir gün de sohbet ederken bir gurup insana: “Ġster zalim olsun, ister mazlum olsun

kardeĢlerine yarım edin” buyurur. Bunun üzerine bir adam:

-“ Ey Allah‟ın elçisi! Mazlum ise ona yardım edelim, eğer zalim ise ona nasıl yardım

edelim?” deyince peygamber (a.s):

-“ Onu zulmünden men ederek” cevabını verir.

Allah‟ın elçisinin Ģu sözlerine de kulak verelim:

“Cihadın efdali, zalim emir ve hükümdarın önünde hakkı söylemektir.” (12)

“Allah‟a cihadın en sevimlisi, zalim hükümdara söylenen hak sözdür.” (13)

“Sizin üzerinizde hükümdarlar olacak, onları tanıyacaksınız fakat davranıĢlarından

hoĢlanmayacaksınız. Bu yüzden kendilerine itirazda bulunacaksınız. Kim itirazda bulunursa

temize çıkmıĢ olacak. HoĢlanmayan selamet bulur. Lakin razı olup biat eden helak olur.”

Diyen peygamberimizi dinleyenlerden biri:

-“ Ey Allah‟ın elçisi! Onlarla savaĢalım mı?” diye sormuĢ, peygamberimiz:

-“ Namaz kıldıkları sürece hayır.” Cevabını vermiĢtir. (14)

Sayın okuyucularım, peygamberimizin bu sözleri yanlıĢlıklar ve haksızlıklar karĢısında

susulmayacağını, tenkit etmenin günah ve gıybet olamayacağını açıkça belirtmektedir.

Meselenin biraz daha anlaĢılması için Ģu olaylara göz atalım:

Devlet baĢkanı Halife Ömer bir gün bir topluluğa:

1. “YanlıĢ bir iĢ yaparsam, fena bir yol tutarsam, nefsime esir olursam ne yaparsınız?” demiĢ orada bulunalar:

2. “ Seni kılıçlarımızla doğrulturuz.” DemiĢ, bundan da Ömer çok memnun

olmuĢtur.(15)

Bir baĢka gün de Halife Ömer halka:

-“ Beni dinleyiniz?” demiĢ, oradakiler:

-“ Seni dinlemiyoruz. Evvela sırtındaki elbisenin hesabını ver. Bize düĢen kumaĢlardan

hiçbirimize elbise çıkmadı, sana nasıl çıktı?” deyince Ömer (r.a):

-“ Oğlum Abdullah aranızda, o söylesin.” DemiĢ

Abdullah kendi hissesini babasına verdiğini söyleyince oradakiler:

-“ ġimdi oldu, seni dinliyoruz.” DemiĢlerdir.

Hasan-ı Basri anlatıyor: “Bir adam Halife Ömer „e:

-“ Allah‟tan kork ya Ömer!” dedi. Orada bulunalar o kiĢiyi azarlardı, susmasını istedi. Halife

susturmak isteyenlere:

-“Azarlamayın. Susmasın, söylesin. Zira onlar ikaz etmezlerse günahkâr olurlar. Biz de ikazı

kabul etmezsek mesul oluruz.” (16) diyerek müdahale etmemiĢtir.

Demek ki gerçekler söylenmez ve söyletilmezse, söylendiği zaman da dinlenmezse

günah vardır.

f) Aktif Olmak: Ġnsanın, bilhassa inandım diyen bir kimsenin hissiz, duygusuz olması mümkün değildir. Hele

sorumluluk anlayıĢı olan bir insanın zulüm ortamında neme lazımcı olması, “Ben mi


23

düzelteceğim?” deyip kendi köĢesine çekilmesi söz konusu olamaz.

Akıllı insan, zaman zaman yapılan “Biz size fırsat veriyoruz, bak Ģunu yapıyor, bunu

yapıyorsunuz, ibadet ediyorsunuz, adam yetiĢtiriyorsunuz” aldatmacalarına kanmaz. Yalan

vaatlere inanmaz.

Tirmizinin naklettiği bir hadiste: “insanların arasına karıĢıp onların eziyetlerine sabreden

Müslüman, insanların arasında karıĢmayıp onların sıkıntılarına katlanmayan Müslüman‟dan

daha hayırlıdır.” BuyurmuĢtur.

Politika canlılar arasında sade insana hastır. O halde bir kısım insanlar siyasetle uğraĢacak, bir

kısmı insan da ihmal edecek, onu kötü ellere terk edecek ve sonra da sızlanacak bu doğru bir

hareket değildir.

Yıllardan beri sevimsiz, sevimsiz olduğu kadar anlamsız bir söz vardır: “Dindar siyasete

karıĢmaz.” Bu söz bazı guruplar tarafından benimsenmiĢtir. ġeytandan sakınırcasına

siyasetten kaçmak toplumları sürüleĢtirir. Siyaset bizim iĢlerimizdir, geleceğimizdir.

Ġnancımızın, idealimizin geleceğidir. Öyleyse kimden, neden, niçin kaçıyoruz?

Sorumluluk anlayıĢımıza göre kaçmak yok, karıĢmamak yok, inzivaya çekilmek yok. Kimse

elini eteğini çekerek sorumluluktan kendisini kurtaramaz. “Ben oyumu veririm, gerisine

karıĢmam ne demek? Ġnsan seçtiğinden, onun yaptıklarından ve yapması gerekenlerden

sorumlu değil midir?”

Müslüman siyaset yapmaz, siyasetle uğraĢmaz, siyaset yalancı mesleği, kaypak olmak,

ikiyüzlü olmak lazım. Siyasete karıĢtın mı yalan dolan, bile bileceksin, gibi sözlerle siyasetin

sahtekâr iĢi olduğu imajı veriliyor. KurtuluĢ için bunu silmek lazım. Eğer siyaset bu halde ise,

onu namuslu insanların yapması daha doğru olmaz mı?

Edmond Burke: “ Kötü insanlar birleĢtiği zaman iyiler el ele vermelidir, yoksa her biri teker

teker mahvolmaktan kendini kurtaramaz.” der.

Aristo da: “Politika ile meĢgul olmak isteyen münevverleri bekleyen korkunç bir akıbet

vardır, cahiller tarafından idare edilmek.” demiĢtir.

Dahası var. Peygamberimiz siyaset mi yaptı? Ġslam da siyaset mi var? Deyip siyasetten

çekilmek, siyasete karıĢmamak yanlıĢtır. Aldatmaktır. Bu iĢi yapanlar neden yapıyor? Sonra

senin hakkında hep baĢkaları mı karar verecek?

Kimse bilmiyorum diyemez. Ġslam yüce peygamberi, devlet kurmuĢ, anayasa hazırlatmıĢ,

Yahudilere ve Hıristiyanlara karĢı siyaset uygulamıĢ, Müslüman varlığını korumuĢtur.

SavaĢmıĢtır. Kendisinden sonraki Müslümanlar da imparatorluklar kurmuĢ ülkeler

fethetmiĢtir. Ayrı ırktan, ayrı dinden insanları kendi inançlarına göre idare ederek inançlarının

ve kendilerinin üstünlüklerini ispatlamıĢlardır.

Değerli okuyucularım, dinlerin, ideolojilerin hâkimiyet kavgası verdiği bir dönemde

yaĢıyoruz. Milletimizin düzenini korumak, geliĢtirmek ve yaĢatmak zorundayız.

Osmanlının son zamanlarında azınlıklar ve dıĢ güçler sistemli olarak fırıncıya, değirmenciye,

eczacıya yaklaĢıp, unlu elbiselerle tuvalete gidilmesinin günah olduğunu, dertlere karĢı

derman aramanın Allah‟ın verdiğine rıza göstermeyip karĢı gelmek demek olacağını, altının

erkeğe haram olduğu propagandası ile sarraflığı, fırınları, değirmenleri ve ilaç yapımını

ellerine geçirmiĢlerdir.

Her Ģeyden Ģikâyet ettiğimiz bir dönemde, kötülüklerden uzak kalma amacı ile bir kenara

çekilme, karıĢmama, kendini kurtarma propagandalarına dikkat edelim. Unutmayalım, daha

önce dedelerimize, babalarımıza düĢmanın yaptığı bazı propagandalar, verdirilen fetvalar

cazip gelse, iltifat görse idi durum böyle olur muydu?

g)- Tepki göstermek:

Ġnancımıza göre ferdi kurtuluĢ yoktur. KurtuluĢ toptan olacaktır. Ferdi kurtuluĢ en son çaredir.

Tirmizi‟nin naklettiğine göre: “Bir zat, tatlı su kaynağı bulunan boğazdan geçerken su, boğaz,


24

yeĢillikler öyle hoĢuna gider ki, oraya çekilip orada yaĢama kararı verir. Peygamberden izin

almak ister. Durumu peygambere anlatır. Ona peygamberin cevabı Ģu olur:

-“ Yapma! Halktan uzlet etme! Sizden birinin Allah yolunda ayakta durması, yetmiĢ sene

evinde kıldığı (nafile) namazdan daha faziletlidir. Allah‟ın sizi affetmesini, cennete koymasını

sevmez misiniz? O halde Allah yolunda savaĢın. Her kim Allah yolunda bir devenin sağılması

kadar savaĢırsa cennet kendisine vacip olur.”

Fert toplumun bir parçasıdır; ondan ayrı düĢünülemez. Herkes kendini kurtaracak da baĢka

insanları kim kurtaracak? Cihadı, tebliği kim yapacak. Ġnancımıza göre insanın hedefi kendisi

ile beraber baĢkalarını da kurtarmaktır. Dikkat edecek olursak dinimizin emirleri ve inananın

yapması gereken iĢler hep ıslaha yöneliktir. Ġnsanın içinde yaĢadığı topluma karĢı sınırsız

sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukları yerine getirmezliyiz ki, haksızlıklar son bulsun,

dertler, ızdıraplar dinsin ve toplum huzura kavuĢsun.

Dikkat edecek olursak peygamberimizi bizi Ģöyle uyarmıĢtır:

“Ġsrailoğulları günaha daldıklarında, âlimleri onları men ettiler. Onlar ise günahtan

vazgeçmedi sonra âlimler onlarla birlikte oturdular, onlarla yiyip içtiler. Bundan dolayı Allah

onların kalplerini birbirine benzetti.”

Kötülüğe tepki göstermek, uyarı görevimizi sürdürmek hem dini hem de insanı görevimizdir.

Bu görev aksarsa sosyal çöküntü kaçınılmaz olur. Bu konuda peygamberimiz güzel bir örnek

vermiĢtir:

“Bir topluluk gemiye bindi. Her biri gemiyi paylaĢtılar. Herkes payına düĢen yere yerleĢti. Bir

müddet sonra bunlardan biri bulunduğu yeri balta ile delmeye baĢladı. Diğerleri: “Ne

yapıyorsun?” dediler. “Ne karıĢıyorsunuz, yerim değil mi, istediğimi yapamaz mıyım?”

cevabını verdi. ġimdi eğer onu gemiyi delmekten vaz geçirirlerse hem kendileri hem de o

adam kurtulur. Eğer o adam kendi haline bırakılırsa, hem o hem de gemidekilerin hepsi helak

olur.”

Bu örnek misali eğer bizler de görevimizi yapmaz isek helak olmaktan kendimizi

kurtaramayız. Bunun içi bozguna, her kötü gidiĢe, her kötü ve kötülüğe dur demeliyiz.

Bu kendimiz için, sevdiğimiz insanlar ve milletimiz için Ģarttır. Ne yazık ki bugün bunu

yapmadığımız gibi kaybolan değerlere, yıkılan kıymetlere ve sosyal felaketlere seyirci

kalıyoruz. Bilhassa son zamanlarda tepkisiz, uyuĢmuĢ bir topluluk haline geldik. Bizi ancak

kazancımız ilgilendiriyor. Dün karĢı çıktığımız, uğrunda savaĢtığımız, kan verdiğimiz, can

verdiğimizi kötülüğü bugün kınamıyoruz. Eğer oy verdiklerimiz karĢı değilse kötüyü

ayıplamıyoruz. Bunun için daha önce yüzleri kızartan kötülükler bugün meĢrulaĢmıĢ. Onu ya

biz ya da yakınımız yaptığı için ses çıkarmıyoruz, normal karĢılıyoruz.

Bu durum ürperti vericidir. Bizden önceki insanların helakına sebep olmuĢtur.

Sonuç olarak bugün, hiç de layık olmadığımız bir durumdayız. Bizi götürmek istedikleri yer

yok olacağımız yerdir. Bize telkin edilen Ģeyler özümüze ve kültürümüze uymayan Ģeylerdir.

Samimi devlet adamlarımıza düĢen görev, layık olmadığımız bu durumdan insanımızı

kurtarmaktır. Ġnsanımıza düĢen görev de kendisine sahip çıkacak kimseleri seçmek ve onlara

itaat etmektir.

Allah Kuran‟da Ģöyle buyurur:

“Allah insanlara hiçbir Ģeyle zulmetmez. Ancak insanlar kendi kendilerine zulmederler.” (17)

Anlatıldığına göre zalim Haccac‟ın halktan birisi atının önüne kendini atarak:

-“Adalet ya Haccac! Senden Hz. Ömer‟in adaletini istiyorum.” Der. Haccac atından iner kılıcı

ile toprağı eĢelemeye baĢlar. O zat:

-“ Ne yapıyorsun ya Haccac?” deyince Haccac Ģu ibretli cevabı verir:


25

-“Hz. Ömer‟in adaletini uygulayacağım, onun zamanındaki insanları arıyorum.”

Doğru değil mi sayın okuyucularım, önce kendimiz iyilere, iyiliklere layık olmamız gerekmez

mi?

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~

1. Nisa suresi, ayet: 59 2. Sahih-i Buhari, Tecrid-i Sarih, c.2,s. 314 3. Age. C.2, s. 314

4. Müslim: 33/49 – Tirmizi: 33/38 5. Buhari, Ahkam: 43 6. Riya‟üs Salihin 664 nolu Hadis

7. ġuara suresi, ayet: 151 8. Yılmaz Öztuna, Türk Tarihinden Yapraklar, s. 318 9. Maide Suresi: 45

10. Ġsmail Hakkı, Marifetname, s. 521 11. Ġmam-ı Gazali, Ġhya, c.1, s. 74 12. Ramuz el-Ehadis, s.76, 10 nolu hadis

13. Age.s.16,17 nolu hadis 14. Age. 1809 nolu hadis 15. Mevlana ġibli, Asr-ı Saadet, c.7, s. 444, Ter.ö.r.Doğrul.

16. Mustafa Fahrettin Akbablı, Hz. Ömer Diyor ki, s.51 17. Yunus Suresi, Ayet: 44


26

DEVLETĠN GÖREVLERĠ

Devlet ve devletin görevleri denince, vergi toplayan tahsildar, suçluları yakalayan jandarma,

ithalat ve ihracat yapan tüccar, satıĢ yerleri, üretim yerleri ve hastaneler açarak kâr amacı

güden Ģirket akla gelmemelidir.

Devlet, milletin babasıdır, millet için vardır. Her bakımdan milletin sigortasıdır. Yani devlet,

her konuda, her yaĢta vatandaĢların garantisi ve güvencesidir. Siyasi bir teĢekkül olarak da

milletin iç ve dıĢ düĢmanlarına karĢı güvenliği sağlar, refahı temin eder. Milletin maddi ve

manevi varlığını koruyarak milleti yüceltir.

Yöneticiler ve insanımız Ģunu çok iyi bilmelidir ki, milletin en önemli meselesi, enflasyonun

yüksek oluĢu değildir. Enflasyon her zaman düĢürülebilir. En önemli mesele, Türk milletinin

batı ailesinden olması, Hıristiyan birliğine girmesi de değildir. Girilmese de olur. Konut

darlığı da değildir, açık her zaman kapatılabilir. Ġlk etapta ithalat, ihracat, köprü, baraj da

değildir. Bence en önemli mesele Türkiye‟nin, Türk insanın geleceğidir. Bundan baĢka Türk

devlet yapısının, devlet anlayıĢının çökmekte olmasıdır. Devletin görevini tam olarak

yapmaması, milletin devlete karĢı güveninin sarsılmasıdır. Zira devlet, millet desteğini ve

güvenini kaybederse çöker.

Devletin sürekliliği için milletin devlete, devletin de millete karĢı görevleri vardır. Bu güne

kadar vatandaĢların devlete karĢı görevleri her vesile ile hatırlatılıp sürekli okutulmuĢtur.

VatandaĢlar da görevlerini hemen hemen noksansız yapmıĢlardır.; vatandaĢ askere gitmiĢtir,

vergisini vermiĢtir, seçimlere katılmıĢtır, savaĢ olmuĢ cepheye koĢmuĢ, gerektiğinde canını

vermiĢtir.

Buna karĢılık devletin vatandaĢlara karĢı görevi üzerinde fazla durulmamıĢ ve iyi

anlatılmamıĢtır. Buna rağmen hep vatandaĢtan fedakârlık beklenmiĢ, görevini yapması

istenmiĢtir. Ama çoğu zaman devletin görevi unutulmuĢtur. Devleti yönetenlerin çoğu

yabancı okullarda okuduğu, ömrünün çoğunu dıĢ ülkelerde geçirdiği ve daha çok kendi

kültürü yerine yabancı kültürlerin etkisi altında kaldığı için bizim insanımıza göre tavır

alamamıĢlardır.

Ġnanıyorum ki milletimiz, bir bahçe gibidir. Bakılırsa, emek verilirse çok Ģey verir. Malını,

canını bile esirgemez. Bunun örneklerini Çanakkale savaĢlarında, milli mücadele günlerinde

görülmüĢtür. Böyle bir millet iyi muameleye layık değil midir?

Eğer devlet görevini tam olarak yapmazsa vatandaĢ da görevini aksatacaktır. Bu kaçınılmaz

bir olaydır. Millet iyi muamele göremediği zaman devlete, yöneticilere karĢı görevi sarsılır.

Ceza görmeyeceğine inandığı konularda üzerine düĢen görevi yapmak istemez. Mesela

diyelim ki; vatandaĢtan vergiyi aldın, yerinde harcamadın. O zaman vatandaĢ bir daha dürüst

vergi vermez. Ġstiklal gazisini parası yok diye hastanede tedavi etmezsen onu kırmıĢ olursun.

Onun oğlu da, torunu da “Ölürsem Ģehit, kalırsam gazi” diyerek kendi isteğiyle cepheye

gitmez.

Basit bir meselede vatandaĢa güven duyulmaz, burnundan getirilirse veya devlet verdiği sözde

durmazsa, vatandaĢ da görevini isteyerek yapmaz. Devlet babadır. Bir babanın evlatlarına

gösterdiği Ģefkat ve merhameti devlet baba göstermedikçe görevini yapmıĢ sayılmaz.

a)Önceki AnlayıĢ: Güçlü olduğumuz dönemlerde devletimiz insanımıza karĢı görevlerini tam olarak, karĢılık

beklemeden yapmıĢtır. Evlatlarını seven ve hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan baba gibi

olmuĢtur. Evlatları da her türlü fedakârlığı yapacak gücü kendilerinde bulmuĢ ve karĢı

görevini de aksatmamıĢtır. Bilhassa Selçuklularda ve Osmanlılar zamanında da devletin

görevini aksatmadığını görüyoruz. Devlet insanımızı ve insanımızı insan yapan değerleri

korumuĢ, insanımızın maddi ve manevi alçalmasına asla müsaade etmemiĢtir. Mesela;


27

vakıflar, aĢevleri, ücretsiz tedavi, ücretsiz ilaç, fakirlerin tespiti ve ihtiyaçlarının karĢılanması,

zinayı, hırsızlığı, dilenciliği ve rüĢveti önlemek için alınan tedbirler insanımızı yüceltilmiĢ ve

mutlu etmiĢtir.

Bir ilim adamımızın ifadesiyle: “Devletin görevi; Allah‟ın iradesine uygun olarak töre tanzim

etmek, halkı saadet içinde yaĢatmak açları doyurup, çıplakları giydirmek, fakir milleti zengin

hale getirmek, kendi milletini diğer milletlerden daha üstün bir seviyeye yükseltmektir.”

Ģeklinde özetlenmiĢtir. (1)

Devlet adamının görev ve sorumluluk anlayıĢı konusunda örnek bir düĢünce ve örnek bir

davranıĢı nakletmek istiyorum:

Devlet baĢkanı Hz. Ömer, bir gece Ģehirde dolaĢırken bir evden ağlama sesleri duyar. Ocakta

bir tencere vardır. Ġçinde su ve taĢlar vardır. Kadın çocukların uyumalarını beklemektedir. Bu

manzarayı gören Halife Ömer‟in gözleri yaĢarır.

Sabah Ömer, un, yağ, hurma gibi yiyecekleri koyduğu çuvalı hazırlar. Yardımcısı Eslem‟e:

-“Ya Eslem, çuvalı sırtıma kaldır.” der

Eslem, Ey Müslümanların emiri, bırak da ben taĢıyayım” der.

Halifenin Eslem‟e cevabı ise Ģu olmuĢtur:

-“Ey Eslem, onlardan ben sorumluyum, ahrette de yükümü taĢıyacak mısın?”

b) Devlete düĢen: Devletin vatandaĢlarına olan görevlerinden bazılarını Ģöyle sıralayabiliriz:

1. Devletin görevlerinin baĢında vatandaĢların mal, can, ırz ve namus emniyetini sağlamak, insanın itibarını dilini, ahlaki değerlerini koruyup geliĢtirmek gelir.

2. Milletin maddi ve manevi varlığının koruyucusu devlettir. Devlet, milletin huzuru ve

mutluluğu için her türlü tedbiri alır. Milletin vakar ve haysiyetini ne pahasına olursa

olsun korur.

3. Devlet, milletin iç ve dıĢ emniyetini sağlar. Milli çıkarları korur. VatandaĢların maddi

ve manevi ihtiyaçlarını karĢılar yani vatandaĢların karnını doyururken beynini de

doyurur. Bu iĢi dengeli bir Ģekilde yaması gerekir. Aksi halde devlet kendi imkânları

ile kendisine düĢman yetiĢtirmiĢ olur. Kendi milletine, kendi devletine düĢman olan

yarı aydınlar çoğalır.

4. Devleti yönetenler düĢman oyunlarına karĢı uyanık olmalıdır. DüĢmanın oyununu bozmalıdır. Her türlü yıkıcı faaliyeti önlemeli ve karĢı propaganda yapmalıdır.

AnarĢiye, kaçakçılığa, karaborsacılığa, yağmacılığa, rüĢvete, zulme, hırsızlığa fırsat

vermemelidir. Milletin huzuru ve geleceği için her türlü tedbiri almalıdır.

5. Milletin bütünlüğü, vatanın bölünmezliği korunmalıdır. GeçmiĢte olduğu gibi bugün

de Türk milletini, Türk vatanını bölmek isteyenler vardır. Bunlara karĢı tedbir

alınmalı, etkili oldukları, propaganda ettikleri konularda eksiklikler giderilmeli, hiçbir

Ģey istismarcıların eline bırakılmamalıdır. Mesele eğitimle, kültür ve inanç açısından

ele alınmalıdır. Nazik bölgelerimizde ilin valisi, müftüsü, emniyet müdürü ve

jandarma komutanı gibi doğrudan etkili olan görevliler iyi seçilmeli ve meseleleri

bilen kimseler olmalıdır. Hatta en basit iĢi yapan devlet memuruna kadar vatanını,

milletini çok seven kimseler olmasına dikkat edilmelidir. ġu veya bu sebeple

vatandaĢın zulüm görmesi önlenmelidir. VatandaĢın devletten soğutulmamasına dikkat

edilmelidir. Herkes iyi muamele görmeli ve devlete güvenmesi sağlanmalıdır.

6. Ġnsan ve insana ait değerler çok iyi korunmalıdır; insan çalmak, kendini satmak zorunda bırakılmamalıdır. Ġnsanın iyi olması, namuslu yaĢaması için, günahlardan ve

haramlardan korunması için iyi bir ortam hazırlanmalıdır. Ġnancının gereğini yapmak

isteyene bu hak verilmelidir.


28

Her türlü fitne, bozgunculuk serbest olur, hatta teĢvik görür de sonra insanın dürüst

davranması, namuslu yaĢaması istenirse bu olmaz. Mesela, televizyonun her türlü bozguncu

ve yıkıcı etkisine karĢılık devleti göreve çağıranlara “beğenmeyen televizyonun düğmesini

kapatıversin” gibi sözlerle çözüm yolu göstermek, camiye gidiĢ yollarını kapattıktan sonra

“iĢte cami gitmeyin diyen mi var” demek devlet adamı ciddiyetiyle bağdaĢmaz.

1. Vergiler herkesten adil bir Ģekilde toplanmalı ve yerine harcanarak sosyal denge sağlanmalıdır.

2. Yerli üretim desteklenmeli, üretici korunmalı, alın teri zamanında ve tam olarak

ödenmelidir. Bunun yanında tüketici de unutulmamalıdır. Devlet yaptığı her iĢte kar

etmeyi düĢünmemelidir.

3. Sağlık, eğitim, bayındırlık hizmetleri noksansız adil bir Ģekilde yürütülmelidir. Ġnsan

sağlığına verilen önem o millet için göstergedir. Parası olmayanın devlet hastanesinde

tedavi görmemesi devlet için bir ayıptır. Korkulu hastalıklara yakalananlara altı ay, bir

sene, üç-beĢ sene sonrasına gün verilmesi devletin aczidir. Sağlığa zararlı olduğu

bilindiği halde bir köy halkı içme suyunu kullanmaya devam ediyorsa devlet görevini

yapmıyor demektir.

Devletin görevi sadece içki üretmek, kumarhane açmak, sigara üretmek, bunları reklam

etmek, sigara paketinin üzerine “sağlığa zararlıdır” yazmak, içkili araba kullanana ceza

kesmek değildir.

1. Eğitime gelince eğitim, milli olmalıdır. Ġnsanımızı okur- yazar yapmak meseleyi halletmez. Eğitim gençlerin kafasına bazı bilgiler vermek, bazı formüller ezberletmek

değildir. En kötüsü de sömürge ülkesi gibi yabancı dil ve yabancı kültürle eğitimdir.

Bu yabancılaĢmayı, yozlaĢmayı getirmekten baĢka bir iĢe yaramaz. Eğer insanımız ve

ülkemiz yararına eğitimde bir Ģeyler bekliyorsak eğitimimiz milli ve insani olmalıdır.

Gençlere milli ve insani değerler öğretilmelidir ki, iyi insan iyi vatandaĢ yetiĢsin

Bir öğretmen sınıfa sormuĢ:

-“Yamyama okuma-yazma öğretilirse ne olur?” bir öğrenci cevap vermiĢ:

-“Okur-yazar yamyam olur öğretmenim.”

11- devlet adamı ciddiyetten ayrılmamalıdır. Devlet iĢinde gevĢeklik olmamalıdır. Devlet adı

garanti olmalıdır. Hizmetler eĢit, adil biçimde her insana, her bölgeye ulaĢmalıdır.

Devlet yapması gereken görevleri vatandaĢa bırakmamalıdır. Kendi okulunu kendin yap,

kendi camini kendin yap, kendi suyunu kendin getir… Peki, o zaman devlet necidir? Niçin

vardır?

Sonuç olarak devletin görevleri bundan ibaret değildir. Çoktur. Ama Ģunu da unutmamak

gerekir ki, her Ģeyi de devletten beklemek olmaz. Herkes bilir ki, her nimet bir külfet

karĢılığıdır. VatandaĢ devlete karĢı üzerine düĢen görevleri dürüst ve noksansız bir Ģekilde

yapmalı, karĢılığında da devletin gücünden, hizmetinden tam olarak yararlanmalıdır.

Son söz olarak diyorum ki, devletin temel görevi halkın refahı ve mutluluğunu sağlamaktır.

Devlet görevini tam olarak yapmalıdır ki, maddi ve manevi varlıklarını devleti için feda

edenlerin çocukları da gerektiğinde devlete sahip çıksın.


29

~~~~~~~~~

~~~~~~~~

~~~~~

~~

1. H.N.Orkun, Eski Türk Yazıtları, s. 43


30

1. DEVLET VE MĠLLET

“Ey Muhammed deki: “Mülkün sahibi olan Allah‟ım! Mülkü dilediğine verirsin, dilediğinden

çekip alırsın; dilediğini aziz kılar, dilediğini alçaltırsın; iyilik elindedir. Doğrusu sen, her Ģeye

kadirsin.” (1)

1. Devlet Nedir?

Devlet, saadet, mutluluk, servet, zenginlik ve bağımsızlık gibi anlamlara gelir.

BaĢka bir deyiĢle: “Devlet, bir toplumda var olabilen ve idaresini maddi kuvvet kullanma

yoluyla gerçekleĢtirebilen sosyal organizmadır.” (2) diye tarif edilmiĢtir.

Devlet, “millet” denilen toplumun varoluĢunun temel taĢıdır. Denilebilir ki, insanoğlunun

sosyal bir varlık olarak bir araya yaĢamaya baĢladığı günden bugüne kadar devlet vardır.

Aslında devlet ve millet bunlar birbirine bağlı Ģeylerdir. Her ikisi de gücünü ve varlığını

birbirinden alır. Varlıklarını beraber sürdürürler.

Tarihe baktığımız zaman devlet yapısının sağlam olduğu dönemlerde millet adını verdiğimiz

toplulukların huzurlu yaĢadıklarını, eğer devlet zayıf ise millete karĢı görevlerini

yapamadığını ve milletin düĢmanlarının tehdidine maruz kaldığını görürüz. Bunun için

büyüklerimizi, milletimizin selameti için hep: “Allah devlete zeval vermesin” diye dua

etmiĢlerdir.

Türk milletinin düĢüncesinde devlet babadır. Yani devlere babalık görevi yüklenmiĢtir. Bu

yüzden devlete yakın zamana kadar hep bu gözle bakılmıĢ, devlet adamından babalık

beklenmiĢtir.

1. Devlete hizmet kutsaldır:

Türk kültüründe insan, millet, toprak ve töre gibi devlet de kutsaldır. “Türk devletinin tarih

boyunca mukaddes sayılması, Osmanlı mefkûresinin din, devlet, mülk ve millet gibi dört

esasa dayanması ve Türk hâkimiyetin dünyaya yayılması sebepleri arasında hükümdarların

babalık sıfat ve vazifeleri mühim rol oynamıĢtır.” (3)

Türk tarihinde devlet ve devlet adamı anlayıĢı, diğer milletlerinkinden çok farklıdır. Nedeni

de Türkler dünyanın en iyi teĢkilatçı milleti olmasıdır. Türk devlet adamları, devlet kurmak ve

insanları yönetmekte büyük ustalıklar göstermiĢler ve diğer milletlerin büyüklerine nasip

olmayan baĢarılar elde etmiĢlerdir. Çünkü Türk milletinin baĢına geçen devlet adamları

saltanat sürmeyi değil, milletini yüceltmeyi ülkü edinmiĢlerdir.

Ġnebahtı deniz muharebesinde yakılan donanmamızın yerine Sadrazam Sokullu Mehmet

PaĢanın, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali PaĢa‟ya kıĢ mevsimi içinde yeni bir donanma yapılmasını

emretmesi, zamanın kısalığı ve iĢin zorluğu ifade edilince de Sokullu‟nun: “Sen bu devleti

tanıyamamıĢsın. Bu devlet öyle bir devlettir ki, isterse donanmanın demirlerini gümüĢten,

halatlarını ibriĢimden, yelkenlerini atlastan yapar.” demesi meĢhurdur.

Nitekim bahara Akdeniz‟e aç

· 2011. 8. 10. · iyi olmaz ve arılar için iyi çalıĢmazsa arıların da huzuru kaçar....

Documents

Transcript of · 2011. 8. 10. · iyi olmaz ve arılar için iyi çalıĢmazsa arıların da huzuru kaçar....