พระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๒๗ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๙

เปนปท ๕๑ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา

โดยทสมควรมกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน าและยนยอม

ของรฐสภา ดงตอไปน มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙” มาตรา ๒1[๑] พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนก าหนดหนงรอยแปดสบวนนบ

แตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา ๓ วธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตางๆ ใหเปนไปตามทก าหนด

ในพระราชบญญตน เวนแตในกรณทกฎหมายใดก าหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใดไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมต ากวาหลกเกณฑทก าหนดในพระราชบญญตน

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงทก าหนดในกฎหมาย

2. เอกสารแนบทาย หมายเลข 4.16

~ ๒ ~

มาตรา ๔ พระราชบญญตนมใหใชบงคบแก (๑) รฐสภาและคณะรฐมนตร (๒) องคกรทใชอ านาจตามรฐธรรมนญโดยเฉพาะ (๓) การพจารณาของนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรในงานทางนโยบายโดยตรง (๔) การพจารณาพพากษาคดของศาลและการด าเนนงานของเจาหนาท ใน

กระบวนการพจารณาคด การบงคบคด และการวางทรพย (๕) การพจารณาวนจฉยเรองรองทกขและการสงการตามกฎหมายวาดวย

คณะกรรมการกฤษฎกา (๖) การด าเนนงานเกยวกบนโยบายการตางประเทศ (๗) การด าเนนงานเกยวกบราชการทหารหรอเจาหนาทซงปฏบตหนาททางยทธการ

รวมกบทหารในการปองกนและรกษาความมนคงของราชอาณาจกรจากภยคกคามทงภายนอกและภายในประเทศ

(๘) การด าเนนงานตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา (๙) การด าเนนกจการขององคการทางศาสนา การยกเวนไมใหน าบทบญญตแหงพระราชบญญตนมาใชบงคบแกการด าเนนกจการ

ใดหรอกบหนวยงานใดนอกจากทก าหนดไวในวรรคหนง ใหตราเปนพระราชกฤษฎกาตามขอเสนอของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน “วธปฏบตราชการทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการของ

เจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครองหรอกฎ และรวมถงการด าเนนการใดๆ ในทางปกครองตามพระราชบญญตน

“การพจารณาทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครอง

“ค าสงทางปกครอง” หมายความวา (๑) การใชอ านาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขน

ระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

(๒) การอนทก าหนดในกฎกระทรวง

~ ๓ ~

“กฎ” หมายความวา พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ขอบญญต

ทองถน ระเบยบ ขอบงคบ หรอบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ

“คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท” หมายความวา คณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายทมการจดองคกรและวธพจารณาส าหรบการวนจฉยชขาดสทธและหนาทตามกฎหมาย

“เจาหนาท” หมายความวา บคคล คณะบคคล หรอนตบคคล ซงใชอ านาจหรอไดรบมอบใหใชอ านาจทางปกครองของรฐในการด าเนนการอยางหนงอยางใดตามกฎหมาย ไมวาจะเปนการจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐหรอไมกตาม

“คกรณ” หมายความวา ผยนค าขอหรอผคดคานค าขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของค าสงทางปกครอง และผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนจากผลของค าสงทางปกครอง

มาตรา ๖ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอ านาจออกกฎกระทรวงและประกาศ เพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวงและประกาศนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

หมวด ๑ คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

มาตรา ๗ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง” ประกอบดวยประธานกรรมการคนหนง ปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงมหาดไทย เลขาธการคณะรฐมนตร เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกาและผทรงคณวฒอกไมนอยกวาหาคนแตไมเกนเกาคนเปนกรรมการ

ใหคณะรฐมนตรแตงตงประธานกรรมการและกรรมการผทรงคณวฒ โดยแตงตงจากผซงมความเชยวชาญในทางนตศาสตร รฐประศาสนศาสตร รฐศาสตร สงคมศาสตร หรอการบรหารราชการแผนดน แตผนนตองไมเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง

ใหเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกาแตงตงขาราชการของส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเปนเลขานการและผชวยเลขานการ

~ ๔ ~

มาตรา ๘ ใหกรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระด ารงต าแหนงคราวละสามป

กรรมการซงพนจากต าแหนงอาจไดรบแตงตงอกได ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงตามวาระ แตยงมไดแตงตงกรรมการใหม ให

กรรมการนนปฏบตหนาทไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงตงกรรมการใหม มาตรา ๙ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๘ กรรมการซง

คณะรฐมนตรแตงตงพนจากต าแหนงเมอคณะรฐมนตรมมตใหออกหรอเมอมเหตหนงเหตใดตามมาตรา ๗๖

มาตรา ๑๐ ใหส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง รบผดชอบงานธรการ งานประชม การศกษาหาขอมลและกจการตางๆ ทเกยวกบงานของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง

มาตรา ๑๑ คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) สอดสองดแลและใหค าแนะน าเกยวกบการด าเนนงานของเจาหนาทในการปฏบต

ตามพระราชบญญตน (๒) ใหค าปรกษาแกเจาหนาทเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตน ตามทบคคล

ดงกลาวรองขอ ทงน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองก าหนด (๓) มหนงสอเรยกใหเจาหนาทหรอบคคลอนใดมาชแจงหรอแสดงความเหน

ประกอบการพจารณาได (๔) เสนอแนะในการตราพระราชกฤษฎกาและการออกกฎกระทรวงหรอประกาศ

ตามพระราชบญญตน (๕) จดท ารายงานเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญตนเสนอคณะรฐมนตรเปน

ครงคราวตามความเหมาะสมแตอยางนอยปละหนงครง เพอพฒนาและปรบปรงการปฏบตราชการทางปกครองใหเปนไปโดยมความเปนธรรมและมประสทธภาพยงขน

(๖) เรองอนตามทคณะรฐมนตรหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

~ ๕ ~

หมวด ๒

ค าสงทางปกครอง

สวนท ๑ เจาหนาท

มาตรา ๑๒ ค าสงทางปกครองจะตองกระท าโดยเจาหนาทซงมอ านาจหนาทในเรองนน

มาตรา ๑๓ เจาหนาทดงตอไปนจะท าการพจารณาทางปกครองไมได (๑) เปนคกรณเอง (๒) เปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ (๓) เปนญาตของคกรณ คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใดๆ หรอเปนพ

นองหรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน (๔) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของ

คกรณ (๕) เปนเจาหนหรอลกหน หรอเปนนายจางของคกรณ (๖) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๑๔ เมอมกรณตามมาตรา ๑๓ หรอคกรณคดคานวาเจาหนาทผใดเปนบคคล

ตามมาตรา ๑๓ ใหเจาหนาทผนนหยดการพจารณาเรองไวกอน และแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงทราบ เพอทผบงคบบญชาดงกลาวจะไดมค าสงตอไป

การยนค าคดคาน การพจารณาค าคดคาน และการสงใหเจาหนาทอนเขาปฏบตหนาทแทนผทถกคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๑๕ เม อมกรณตามมาตรา ๑๓ หรอคกรณคดค านว ากรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองคณะใดมลกษณะดงกลาว ใหประธานกรรมการเรยกประชมคณะกรรมการเพอพจารณาเหตคดคานนน ในการประชมดงกลาวกรรมการผถกคดคานเมอไดชแจงขอเทจจรงและตอบขอซกถามแลวตองออกจากทประชม

~ ๖ ~

ถาคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองคณะใดมผถกคดคานในระหวางท

กรรมการผถกคดคานตองออกจากทประชม ใหถอวาคณะกรรมการคณะนนประกอบดวยกรรมการทกคนทไมถกคดคาน

ถาทประชมมมตใหกรรมการผถกคดคานปฏบตหนาทตอไปดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของกรรมการทไมถกคดคาน กใหกรรมการผนนปฏบตหนาทตอไปได มตดงกลาวใหกระท าโดยวธลงคะแนนลบและใหเปนทสด

การยนค าคดคานและการพจารณาค าคดคานใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๑๖ ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา ๑๓ เกยวกบเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจท าใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการผนนจะท าการพจารณาทางปกครองในเรองนนไมได

ในกรณตามวรรคหนง ใหด าเนนการดงน (๑) ถาผนนเหนเองวาตนมกรณดงกลาว ใหผนนหยดการพจารณาเรองไวกอนและ

แจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ (๒) ถามคกรณคดคานวาผนนมเหตดงกลาว หากผนนเหนวาตนไมมเหตตามท

คดคานนน ผนนจะท าการพจารณาเรองตอไปกไดแตตองแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงหรอประธานกรรมการทราบ แลวแตกรณ

(๓) ใหผบงคบบญชาของผนนหรอคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครอง ซงผนนเปนกรรมการอยมค าสงหรอมมตโดยไมชกชา แลวแตกรณวาผนนมอ านาจในการพจารณาทางปกครองในเรองนนหรอไม

ใหน าบทบญญตมาตรา ๑๔ วรรคสอง และมาตรา ๑๕ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคสมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๑๗ การกระท าใดๆ ของเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองทไดกระท าไปกอนหยดการพจารณาตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ ยอมไมเสยไป เวนแตเจาหนาทผเขาปฏบตหนาทแทนผถกคดคานหรอคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครอง แลวแตกรณจะเหนสมควรด าเนนการสวนหนงสวนใดเสยใหมกได

~ ๗ ~

มาตรา ๑๘ บทบญญตมาตรา ๑๓ ถงมาตรา ๑๖ ไมใหน ามาใชบงคบกบกรณทมความ

จ าเปนเรงดวน หากปลอยใหลาชาไปจะเสยหายตอประโยชนสาธารณะหรอสทธของบคคลจะเสยหายโดยไมมทางแกไขได หรอไมมเจาหนาทอนปฏบตหนาทแทนผนนได

มาตรา ๑๙ ถาปรากฏภายหลงวาเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอการแตงตงไมชอบดวยกฎหมาย อนเปนเหตใหผนนตองพนจากต าแหนงการพนจากต าแหนงเชนวานไมกระทบกระเทอนถงการใดทผนนไดปฏบตไปตามอ านาจหนาท

มาตรา ๒๐ ผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงตามมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๖ ใหหมายความรวมถง ผซงกฎหมายก าหนดใหมอ านาจก ากบหรอควบคมดแลส าหรบกรณของเจาหนาททไมมผบงคบบญชาโดยตรง และนายกรฐมนตรส าหรบกรณทเจาหนาทผนนเปนรฐมนตร

สวนท ๒ คกรณ

มาตรา ๒๑ บคคลธรรมดา คณะบคคล หรอนตบคคล อาจเปนคกรณในการพจารณาทางปกครองไดตามขอบเขตทสทธของตนถกกระทบกระเทอนหรออาจถกกระทบกระเทอนโดยมอาจหลกเลยงได

มาตรา ๒๒ ผมความสามารถกระท าการในกระบวนการพจารณาทางปกครองได จะตองเปน

(๑) ผซงบรรลนตภาวะ (๒) ผซงมบทกฎหมายเฉพาะก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเรองทก าหนด

ได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (๓) นตบคคลหรอคณะบคคลตามมาตรา ๒๑ โดยผแทนหรอตวแทนแลวแตกรณ (๔) ผซงมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจา

นเบกษาก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเรองทก าหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

~ ๘ ~

มาตรา ๒๓ ในการพจารณาทางปกครองทคกรณตองมาปรากฏตวตอหนาเจาหนาท

คกรณมสทธน าทนายความหรอทปรกษาของตนเขามาในการพจารณาทางปกครองได การใดททนายความหรอทปรกษาไดท าลงตอหนาคกรณใหถอวาเปนการกระท าของ

คกรณ เวนแตคกรณจะไดคดคานเสยแตในขณะนน มาตรา ๒๔ คกรณอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซงบรรลนตภาวะ

กระท าการอยางหนงอยางใดตามทก าหนดแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองใดๆ ได ในการนเจาหนาทจะด าเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณไดเฉพาะเมอเปนเรองทผนนมหนาทโดยตรงทจะตองท าการนนดวยตนเองและตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระท าการแทนทราบดวย

หากปรากฏวาผไดรบการแตงตงใหกระท าการแทนผใดไมทราบขอเทจจรงในเรองนนเพยงพอหรอมเหตไมควรไววางใจในความสามารถของบคคลดงกลาวใหเจาหนาทแจงใหคกรณทราบโดยไมชกชา

การแตงตงใหกระท าการแทนไมถอวาสนสดลงเพราะความตายของคกรณหรอการทความสามารถหรอความเปนผแทนของคกรณเปลยนแปลงไป เวนแตผสบสทธตามกฎหมายของคกรณหรอคกรณจะถอนการแตงตงดงกลาว

มาตรา ๒๕ ในกรณทมการยนค าขอโดยมผลงชอรวมกนเกนหาสบคนหรอมคกรณเกนหาสบคนยนค าขอทมขอความอยางเดยวกนหรอท านองเดยวกน ถาในค าขอมการระบใหบคคลใดเปนตวแทนของบคคลดงกลาวหรอมขอความเปนปรยายใหเขาใจไดเชนนน ใหถอวาผทถกระบชอดงกลาวเปนตวแทนรวมของคกรณเหลานน

ในกรณทมคกรณเกนหาสบคนยนค าขอใหมค าสงทางปกครองในเรองเดยวกน โดยไมมการก าหนดใหบคคลใดเปนตวแทนรวมของตนตามวรรคหนง ใหเจาหนาทในเรองนนแตงตงบคคลทคกรณฝายขางมากเหนชอบเปนตวแทนรวมของบคคลดงกลาว ในกรณนใหน ามาตรา ๒๔ วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม

ตวแทนรวมตามวรรคหนงหรอวรรคสองตองเปนบคคลธรรมดา คกรณจะบอกเลกการใหตวแทนรวมด าเนนการแทนตนเมอใดกไดแตตองมหนงสอ

แจงใหเจาหนาททราบและด าเนนการใดๆ ในกระบวนการพจารณาทางปกครองตอไปดวยตนเอง ตวแทนรวมจะบอกเลกการเปนตวแทนเมอใดกได แตตองมหนงสอแจงใหเจาหนาท

ทราบกบตองแจงใหคกรณทกรายทราบดวย

~ ๙ ~

สวนท ๓

การพจารณา

มาตรา ๒๖ เอกสารทยนตอเจาหนาทใหจดท าเปนภาษาไทย ถาเปนเอกสารทท าขน

เปนภาษาตางประเทศ ใหคกรณจดท าค าแปลเปนภาษาไทยทมการรบรองความถกตองมาใหภายในระยะเวลาทเจาหนาทก าหนด ในกรณนใหถอวาเอกสารดงกลาวไดยนตอเจาหนาทในวนทเจาหนาทไดรบค าแปลนน เวนแตเจาหนาทจะยอมรบเอกสารทท าขนเปนภาษาตางประเทศ และในกรณนใหถอวาวนทไดยนเอกสารฉบบทท าขนเปนภาษาตางประเทศเปนวนทเจาหนาทไดรบเอกสารดงกลาว

การรบรองความถกตองของค าแปลเปนภาษาไทยหรอการยอมรบเอกสารทท าขนเปนภาษาตางประเทศ ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๒๗ ใหเจาหนาทแจงสทธและหนาทในกระบวนการพจารณาทางปกครองใหคกรณทราบตามความจ าเปนแกกรณ

ถาค าขอหรอค าแถลงมขอบกพรองหรอมขอความทอานไมเขาใจหรอผดหลงอนเหนไดชดวาเกดจากความไมรหรอความเลนเลอของคกรณ ใหเจาหนาทแนะน าใหคกรณแกไขเพมเตมใหถกตอง

มาตรา ๒๘ ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงไดตามความเหมาะสมในเรองนนๆ โดยไมตองผกพนอยกบค าขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ

มาตรา ๒๙ เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจ าเปนแกการพสจนขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการด าเนนการดงตอไปน

(๑) แสวงหาพยานหลกฐานทกอยางทเกยวของ (๒) รบฟงพยานหลกฐาน ค าชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคล

หรอพยานผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจ าเปนฟมเฟอยหรอเพอประวงเวลา

(๓) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญ (๔) ขอใหผครอบครองเอกสารสงเอกสารทเกยวของ (๕) ออกไปตรวจสถานท คกรณตองใหความรวมมอกบเจาหนาทในการพสจนขอเทจจรง และมหนาทแจง

พยานหลกฐานทตนทราบแกเจาหนาท

~ ๑๐ ~

พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยค าหรอท าความเหนมสทธไดรบ

คาปวยการตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๓๐ ในกรณทค าสงทางปกครองอาจกระทบถงสทธของคกรณ เจาหนาทตอง

ใหคกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน

ความในวรรคหนงมใหน ามาใชบงคบในกรณดงตอไปน เวนแต เจาหนาทจะเหนสมควรปฏบตเปนอยางอน

(๑) เมอมความจ าเปนรบดวนหากปลอยใหเนนชาไปจะกอใหเกดความเสยหายอยางรายแรงแกผหนงผใดหรอจะกระทบตอประโยชนสาธารณะ

(๒) เมอจะมผลท าใหระยะเวลาทกฎหมายหรอกฎก าหนดไวในการท าค าสงทางปกครองตองลาชาออกไป

(๓) เมอเปนขอเทจจรงทคกรณนนเองไดใหไวในค าขอ ค าใหการหรอค าแถลง (๔) เมอโดยสภาพเหนไดชดในตววาการใหโอกาสดงกลาวไมอาจกระท าได (๕) เมอเปนมาตรการบงคบทางปกครอง (๖) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง หามมใหเจาหนาทใหโอกาสตามวรรคหนง ถาจะกอใหเกดผลเสยหายอยางรายแรงตอ

ประโยชนสาธารณะ มาตรา ๓๑ คกรณมสทธขอตรวจดเอกสารทจ าเปนตองรเพอการโตแยงหรอชแจง

หรอปองกนสทธของตนได แตถายงไมไดท าค าสงทางปกครองในเรองนน คกรณไมมสทธขอตรวจดเอกสารอนเปนตนรางค าวนจฉย

การตรวจดเอกสาร คาใชจายในการตรวจดเอกสาร หรอการจดท าส าเนาเอกสารใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๓๒ เจาหนาทอาจไมอนญาตใหตรวจดเอกสารหรอพยานหลกฐานได ถาเปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบ

มาตรา ๓๓ เพอประโยชนในการอ านวยความสะดวกแกประชาชน ความประหยดและความมประสทธภาพในการด าเนนงานของรฐ ใหคณะรฐมนตรวางระเบยบก าหนดหลกเกณฑและวธการเพอใหเจาหนาทก าหนดเวลาส าหรบการพจารณาทางปกครองขนไวตามความเหมาะสมแกกรณ ทงน เทาทไมขดหรอแยงกบกฎหมายหรอกฎในเรองนน

~ ๑๑ ~

ในกรณทการด าเนนงานในเรองใดจะตองผานการพจารณาของเจาหนาทมากกวาหนง

ราย เจาหนาททเกยวของมหนาทตองประสานงานกนในการก าหนดเวลาเพอการด าเนนงานในเรองนน

สวนท ๔ รปแบบและผลของค าสงทางปกครอง

มาตรา ๓๔ ค าสงทางปกครองอาจท าเปนหนงสอหรอวาจาหรอโดยการสอความหมายในรปแบบอนกได แตตองมขอความหรอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได

มาตรา ๓๕ ในกรณทค าสงทางปกครองเปนค าสงดวยวาจา ถาผรบค าสงนนรองขอ

และการรองขอไดกระท าโดยมเหตอนสมควรภายในเจดวนนบแตวนทมค าสงดงกลาว เจาหนาทผออกค าสงตองยนยนค าสงนนเปนหนงสอ

มาตรา ๓๖ ค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสออยางนอยตองระบ วน เดอนและปทท าค าสง ชอและต าแหนงของเจาหนาทผท าค าสง พรอมทงมลายมอชอของเจาหนาทผท าค าสงนน

มาตรา ๓๗ ค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสอและการยนยนค าสงทางปกครองเปนหนงสอตองจดใหมเหตผลไวดวย และเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย

(๑) ขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ (๒) ขอกฎหมายทอางอง (๓) ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ นายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายอาจประกาศในราชกจจานเบกษา

ก าหนดใหค า สงทางปกครองกรณหนงกรณใดตองระบ เหตผลไวในค า สงนนเองหรอในเอกสารแนบทายค าสงนนกได

บทบญญตตามวรรคหนงไมใชบงคบกบกรณดงตอไปน (๑) เปนกรณทมผลตรงตามค าขอและไมกระทบสทธและหนาทของบคคลอน (๒) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจ าตองระบอก (๓) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา ๓๒ (๔) เปนการออกค าสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวนแตตองใหเหตผล

เปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของค าสงนนรองขอ

~ ๑๒ ~

มาตรา ๓๘ บทบญญตตามมาตรา ๓๖ และมาตรา ๓๗ วรรคหนง มใหใชบงคบกบ

ค าสงทางปกครองทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๓๙ การออกค าสงทางปกครองเจาหนาทอาจก าหนดเงอนไขใดๆ ไดเทาทจ าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของกฎหมาย เวนแตกฎหมายจะก าหนดขอจ ากดดลพนจเปนอยางอน

การก าหนดเงอนไขตามวรรคหนง ใหหมายความรวมถงการก าหนดเงอนไขในกรณดงตอไปน ตามความเหมาะสมแกกรณดวย

(๑) การก าหนดใหสทธหรอภาระหนาทเรมมผลหรอสนผล ณ เวลาใดเวลาหนง (๒) การก าหนดใหการเรมมผลหรอสนผลของสทธหรอภาระหนาทตองขนอยกบ

เหตการณในอนาคตทไมแนนอน (๓) ขอสงวนสทธทจะยกเลกค าสงทางปกครอง (๔) การก าหนดใหผไดรบประโยชนตองกระท าหรองดเวนกระท าหรอตองม

ภาระหนาทหรอยอมรบภาระหนาทหรอความรบผดชอบบางประการ หรอการก าหนดขอความในการจดใหม เปลยนแปลง หรอเพมขอก าหนดดงกลาว

มาตรา ๔๐ ค าสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนค าอทธรณหรอค าโตแยง และระยะเวลาส าหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย

ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาส าหรบการอทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบค าสงทางปกครอง

มาตรา ๔๑ ค าสงทางปกครองทออกโดยการฝาฝนหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑดงตอไปน ไมเปนเหตใหค าสงทางปกครองนนไมสมบรณ

(๑) การออกค าสงทางปกครองโดยยงไมมผยนค าขอในกรณทเจาหนาทจะด าเนนการเองไมไดนอกจากจะมผยนค าขอ ถาตอมาในภายหลงไดมการยนค าขอเชนนนแลว

(๒) ค าสงทางปกครองทตองจดใหมเหตผลตามมาตรา ๓๗ วรรคหนง ถาไดมการจดใหมเหตผลดงกลาวในภายหลง

(๓) การรบฟงคกรณทจ าเปนตองกระท าไดด าเนนการมาโดยไมสมบรณ ถาไดมการรบฟงใหสมบรณในภายหลง

~ ๑๓ ~

(๔) ค าสงทางปกครองทตองใหเจาหนาทอนใหความเหนชอบกอน ถาเจาหนาทนน

ไดใหความเหนชอบในภายหลง เมอมการด าเนนการตามวรรคหนง (๑) (๒) (๓) หรอ (๔) แลว และเจาหนาทผมค าสง

ทางปกครองประสงคใหผลเปนไปตามค าสงเดมใหเจาหนาทผนนบนทกขอเทจจรงและความประสงคของตนไวในหรอแนบไวกบค าสงเดมและตองมหนงสอแจงความประสงคของตนใหคกรณทราบดวย

กรณตาม (๒) (๓) และ (๔) จะตองกระท ากอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณตามสวนท ๕ ของหมวดน หรอตามกฎหมายเฉพาะวาดวยการนน หรอถาเปนกรณทไมตองมการอทธรณดงกลาวกตองกอนมการน าค าสงทางปกครองไปสการพจารณาของผมอ านาจพจารณาวนจฉยความถกตองของค าสงทางปกครองนน

มาตรา ๔๒ ค าสงทางปกครองใหมผลใชยนตอบคคลตงแตขณะทผนนไดรบแจงเปนตนไป

ค าสงทางปกครองยอมมผลตราบเทาทยงไมมการเพกถอนหรอสนผลลงโดยเงอนเวลาหรอโดยเหตอน

เมอค าสงทางปกครองสนผลลง ใหเจาหนาทมอ านาจเรยกผซงครอบครองเอกสารหรอวตถอนใดทไดจดท าขนเนองในการมค าสงทางปกครองดงกลาว ซงมขอความหรอเครองหมายแสดงถงการมอยของค าสงทางปกครองนน ใหสงคนสงนนหรอใหน าสงของดงกลาวอนเปนกรรมสทธของผนนมาใหเจาหนาทจดท าเครองหมายแสดงการสนผลของค าสงทางปกครองดงกลาวได

มาตรา ๔๓ ค าสงทางปกครองทมขอผดพลาดเลกนอยหรอผดหลงเลกนอยนน เจาหนาทอาจแกไขเพมเตมไดเสมอ

ในการแกไขเพมเตมค าสงทางปกครองตามวรรคหนงใหแจงใหผทเกยวของทราบตามควรแกกรณ ในการนเจาหนาทอาจเรยกใหผทเกยวของจดสงค าสงทางปกครอง เอกสารหรอวตถอนใดทไดจดท าขนเนองในการมค าสงทางปกครองดงกลาวมาเพอการแกไขเพมเตมได

สวนท ๕

การอทธรณค าสงทางปกครอง

มาตรา ๔๔ ภายใตบงคบมาตรา ๔๘ ในกรณทค าสงทางปกครองใดไมไดออกโดย

รฐมนตร และไมมกฎหมายก าหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณ

~ ๑๔ ~

อทธรณค าสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงค าสงดงกลาว

ค าอทธรณตองท าเปนหนงสอโดยระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองประกอบดวย

การอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการบงคบตามค าสงทางปกครอง เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบตามมาตรา ๕๖ วรรคหนง

มาตรา ๔๕ ใหเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง พจารณาค าอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทได รบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบค าอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหด าเนนการเปลยนแปลงค าสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในก าหนดเวลาดงกลาวดวย

ถาเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง ไมเหนดวยกบค าอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอ านาจพจารณาค าอทธรณภายในก าหนดเวลาตามวรรคหนง ใหผมอ านาจพจารณาค าอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจ าเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอ านาจพจารณาอทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบก าหนดเวลาดงกลาว ในการน ใหขยายระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบก าหนดเวลาดงกลาว

เจาหนาทผใดจะเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามวรรคสองใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตมาตรานไมใชกบกรณทมกฎหมายเฉพาะก าหนดไวเปนอยางอน มาตรา ๔๖ ในการพจารณาอทธรณ ใหเจาหนาทพจารณาทบทวนค าสงทางปกครอง

ไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการท าค าสงทางปกครอง และอาจมค าสงเพกถอนค าสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงค าสงนนไปในทางใด ทงน ไมวาจะเปนการเพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการท าค าสงทางปกครองหรอมขอก าหนดเปนเงอนไขอยางไรกได

มาตรา ๔๗ การใดทกฎหมายก าหนดใหอทธรณตอเจาหนาทซงเปนคณะกรรมการ ขอบเขตการพจารณาอทธรณใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน ส าหรบกระบวนการพจารณาใหปฏบตตามบทบญญต หมวด ๒ น เทาทไมขดหรอแยงกบกฎหมายดงกลาว

~ ๑๕ ~

มาตรา ๔๘ ค าสงทางปกครองของบรรดาคณะกรรมการตางๆ ไมวาจะจดตงขนตาม

กฎหมายหรอไม ใหคกรณมสทธโตแยงตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกข ตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาไดทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย ภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงค าสงนน แตถาคณะกรรมการดงกลาวเปนคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท สทธการอทธรณและก าหนดเวลาอทธรณใหเปนไปตามทบญญตในกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกา

สวนท ๖

การเพกถอนค าสงทางปกครอง

มาตรา ๔๙ เจาหนาทหรอผบงคบบญชาของเจาหนาทอาจเพกถอนค าสงทางปกครอง

ไดตามหลกเกณฑในมาตรา ๕๑ มาตรา ๕๒ และมาตรา ๕๓ ไมวาจะพนขนตอนการก าหนดใหอทธรณหรอใหโตแยงตามกฎหมายนหรอกฎหมายอนมาแลวหรอไม

การเพกถอนค าสงทางปกครองทมลกษณะเปนการใหประโยชนตองกระท าภายในเกาสบวนนบแตไดรถงเหตทจะใหเพกถอนค าสงทางปกครองนน เวนแตค าสงทางปกครองจะไดท าขนเพราะการแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอการขมขหร อการชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย

มาตรา ๕๐ ค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวน โดยจะใหมผลยอนหลงหรอไมยอนหลงหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดได แตถาค าสงนนเปนค าสงซงเปนการใหประโยชนแกผรบ การเพกถอนตองเปนไปตามบทบญญตมาตรา ๕๑ และมาตรา ๕๒

มาตรา ๕๑ การเพกถอนค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงน หรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได ใหค านงถงความเชอโดยสจรตของผรบประโยชนในความคงอยของค าสงทางปกครองนนกบประโยชนสาธารณะประกอบกน

ความเชอโดยสจรตตามวรรคหนงจะไดรบความคมครองตอเมอผรบค าสงทางปกครองไดใชประโยชนอนเกดจากค าสงทางปกครองหรอไดด าเนนการเกยวกบทรพยสนไปแลวโดยไมอาจแกไขเปลยนแปลงไดหรอการเปลยนแปลงจะท าใหผนนตองเสยหายเกนควรแกกรณ

ในกรณดงตอไปน ผรบค าสงทางปกครองจะอางความเชอโดยสจรตไมได

~ ๑๖ ~

(๑) ผนนไดแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอ

ขมข หรอชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอใหประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย (๒) ผนนไดใหขอความซงไมถกตองหรอไมครบถวนในสาระส าคญ (๓) ผนนไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครองในขณะไดรบค าสง

ทางปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรง ในกรณทเพกถอนโดยใหมผลยอนหลง การคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทผรบ

ค าสงทางปกครองไดไป ใหน าบทบญญตวาดวยลาภมควรไดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบโดยอนโลม โดยถาเมอใดผรบค าสงทางปกครองไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครองหรอควรไดรเชนนนหากผนนมไดประมาทเลนเลออยางรายแรงใหถอวาผนนตกอยในฐานะไมสจรตตงแตเวลานนเปนตนไป และในกรณตามวรรคสาม ผนนตองรบผดในการคนเงน ทรพยสนหรอประโยชนทไดรบไปเตมจ านวน

มาตรา ๕๒ ค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมายและไมอยในบงคบของมาตรา ๕๑ อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนได แตผไดรบผลกระทบจากการเพกถอนค าสงทางปกครองดงกลาวมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายเนองจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของค าสงทางปกครองได และใหน าความในมาตรา ๕๑ วรรคหนง วรรคสอง และวรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม แตตองรองขอคาทดแทนภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตไดรบแจงใหทราบถงการเพกถอนนน

คาทดแทนความเสยหายตามมาตรานจะตองไมสงกวาประโยชนทผนนอาจไดรบหากค าสงทางปกครองดงกลาวไมถกเพกถอน

มาตรา ๕๓ ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงไมเปนการใหประโยชนแกผรบค าสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอนหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดได เวนแตเปนกรณทคงตองท าค าสงทางปกครองทมเนอหาท านองเดยวกนนนอก หรอเปนกรณทการเพกถอนไมอาจกระท าไดเพราะเหตอน ทงน ใหค านงถงประโยชนของบคคลภายนอกประกอบดวย

ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหประโยชนแกผรบค าสงทางปกครองอาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลตงแตขณะทเพกถอน หรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดไดเฉพาะเมอมกรณดงตอไปน

(๑) มกฎหมายก าหนดใหเพกถอนไดหรอมขอสงวนสทธใหเพกถอนไดในค าสงทางปกครองนนเอง

~ ๑๗ ~

(๒) ค าสงทางปกครองนนมขอก าหนดใหผรบประโยชนตองปฏบต แตไมมการ

ปฏบตภายในเวลาทก าหนด (๓) ขอเทจจรงและพฤตการณเปลยนแปลงไป ซงหากมขอเทจจรงและพฤตการณ

เชนนในขณะท าค าสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมท าค าสงทางปกครองนน และหากไมเพกถอนจะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได

(๔) บทกฎหมายเปลยนแปลงไป ซงหากมบทกฎหมายเชนนในขณะท าค าสงทางปกครองแลวเจาหนาทคงจะไมท าค าสงทางปกครองนน แตการเพกถอนในกรณนใหกระท าไดเทาทผรบประโยชนยงไมไดใชประโยชน หรอยงไมไดรบประโยชนตามค าสงทางปกครองดงกลาว และหากไมเพกถอนจะกอใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะได

(๕) อาจเกดความเสยหายอยางรายแรงตอประโยชนสาธารณะหรอตอประชาชนอนจ าเปนตองปองกนหรอขจดเหตดงกลาว

ในกรณทมการเพกถอนค าสงทางปกครองเพราะเหตตามวรรคสอง (๓) (๔) และ (๕) ผไดรบประโยชนมสทธไดรบคาทดแทนความเสยหายอนเกดจากความเชอโดยสจรตในความคงอยของค าสงทางปกครองได และใหน ามาตรา ๕๒ มาใชบงคบโดยอนโลม

ค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายซงเปนการใหเงนหรอใหทรพยสนหรอใหประโยชนทอาจแบงแยกได อาจถกเพกถอนทงหมดหรอบางสวนโดยใหมผลยอนหลงหรอไมมผลยอนหลงหรอมผลในอนาคตไปถงขณะใดขณะหนงตามทก าหนดไดในกรณดงตอไปน

(๑) มไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของค าสงทางปกครอง

(๒) ผไดรบประโยชนมไดปฏบตหรอปฏบตลาชาในอนทจะด าเนนการใหเปนไปตามเงอนไขของค าสงทางปกครอง

ทงน ใหน าความในมาตรา ๕๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

สวนท ๗ การขอใหพจารณาใหม

มาตรา ๕๔ เมอคกรณมค าขอ เจาหนาทอาจเพกถอนหรอแกไขเพมเตมค าสงทางปกครองทพนก าหนดอทธรณตามสวนท ๕ ไดในกรณดงตอไปน

~ ๑๘ ~

(๑) มพยานหลกฐานใหม อนอาจท าใหขอเทจจรงทฟงเปนยตแลวนนเปลยนแปลงไป

ในสาระส าคญ (๒) คกรณทแทจรงมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองหรอไดเขามาใน

กระบวนการพจารณาครงกอนแลวแตถกตดโอกาสโดยไมเปนธรรมในการมสวนรวมในกระบวนการพจารณาทางปกครอง

(๓) เจาหนาทไมมอ านาจทจะท าค าสงทางปกครองในเรองนน (๔) ถาค าสงทางปกครองไดออกโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอกฎหมายใดและตอมา

ขอเทจจรงหรอขอกฎหมายนนเปลยนแปลงไปในสาระส าคญในทางทจะเปนประโยชนแกคกรณ การยนค าขอตามวรรคหนง (๑) (๒) หรอ (๓) ใหกระท าไดเฉพาะเมอคกรณไมอาจ

ทราบถงเหตนนในการพจารณาครงทแลวมากอนโดยไมใชความผดของผนน การยนค าขอใหพจารณาใหมตองกระท าภายในเกาสบวนนบแตผนนไดรถงเหตซง

อาจขอใหพจารณาใหมได

สวนท ๘ การบงคบทางปกครอง

มาตรา ๕๕ การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน เวนแตจะมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน

มาตรา ๕๖ เจาหนาทผท าค าสงทางปกครองมอ านาจทจะพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองเพอใหเปนไปตามค าสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบไวกอนโดยเจาหนาทผท าค าสงนนเอง ผมอ านาจพจารณาค าอทธรณหรอผมอ านาจพจารณาวนจฉยความถกตองของค าสงทางปกครองดงกลาว

เจาหนาทตามวรรคหนงจะมอบอ านาจใหเจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนเปนผด าเนนการกไดตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

ใหเจาหนาทตามวรรคหนงหรอวรรคสองใชมาตรการบงคบทางปกครองเพยงเทาทจ าเปนเพอใหบรรลตามวตถประสงคของค าสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของค าสงทางปกครองนอยทสด

~ ๑๙ ~

มาตรา ๕๗ ค าสงทางปกครองทก าหนดใหผใดช าระเงน ถาถงก าหนดแลวไมมการ

ช าระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนช าระภายในระยะเวลาทก าหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามค าเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอช าระเงนใหครบถวน

วธการยด การอายดและการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอ านาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๕๘ ค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า ถาผอยในบงคบของค าสงทางปกครองฝาฝนหรอไมปฏบตตาม เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) เจาหนาทเขาด าเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอนกระท าการแทนโดยผอยในบงคบของค าสงทางปกครองจะตองชดใชคาใชจายและเงนเพมในอตรารอยละยสบหาตอปของคาใชจายดงกลาวแกเจาหนาท

(๒) ใหมการช าระคาปรบทางปกครองตามจ านวนทสมควรแกเหตแตตองไมเกนสองหมนบาทตอวน

เจาหนาทระดบใดมอ านาจก าหนดคาปรบทางปกครองจ านวนเทาใดส าหรบในกรณใด ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

ในกรณทมความจ าเปนทจะตองบงคบการโดยเรงดวนเพอปองกนมใหมการกระท าทขดตอกฎหมายทมโทษทางอาญาหรอมใหเกดความเสยหายตอประโยชนสาธารณะ เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยไมตองออกค าสงทางปกครองใหกระท าหรอละเวนกระท ากอนกได แตทงนตองกระท าโดยสมควรแกเหตและภายในขอบเขตอ านาจหนาทของตน

มาตรา ๕๙ กอนใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา ๕๘ เจาหนาทจะตองมค าเตอนเปนหนงสอใหมการกระท าหรอละเวนกระท าตามค าสงทางปกครองภายในระยะเวลาทก าหนดตามสมควรแกกรณ ค าเตอนดงกลาวจะก าหนดไปพรอมกบค าสงทางปกครองกได

ค าเตอนนนจะตองระบ (๑) มาตรการบงคบทางปกครองทจะใชใหชดแจง แตจะก าหนดมากกวาหนง

มาตรการในคราวเดยวกนไมได (๒) คาใชจายในการทเจาหนาทเขาด าเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอน

กระท าการแทน หรอจ านวนคาปรบทางปกครองแลวแตกรณ

~ ๒๐ ~

การก าหนดคาใชจายในค าเตอน ไมเปนการตดสทธทจะเรยกคาใชจายเพมขน หาก

จะตองเสยคาใชจายจรงมากกวาทไดก าหนดไว มาตรา ๖๐ เจาหนาทจะตองใชมาตรการบงคบทางปกครองตามทก าหนดไวในค า

เตอนตามมาตรา ๕๙ การเปลยนแปลงมาตรการจะกระท าไดกตอเมอปรากฏวามาตรการทก าหนดไวไมบรรลตามวตถประสงค

ถาผอยในบงคบของค าสงทางปกครองตอสขดขวางการบงคบทางปกครอง เจาหนาทอาจใชก าลงเขาด าเนนการเพอใหเปนไปตามมาตรการบงคบทางปกครองไดแตตองกระท าโดยสมควรแกเหต ในกรณจ าเปนเจาหนาทอาจขอความชวยเหลอจากเจาพนกงานต ารวจได

มาตรา ๖๑ ในกรณไมมการช าระคาปรบทางปกครอง ใหเจาหนาทด าเนนการตอไปตามมาตรา ๕๗

มาตรา ๖๒ ผถกด าเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองอาจอทธรณการบงคบทางปกครองนนได

การอทธรณการบงคบทางปกครองใหใชหลกเกณฑและวธการเดยวกนกบการอทธรณค าสงทางปกครอง

มาตรา ๖๓ ถาบทกฎหมายใดก าหนดมาตรการบงคบทางปกครองไวโดยเฉพาะแลว แตเจาหนาทเหนวามาตรการบงคบนนมลกษณะทจะเกดผลนอยกวามาตรการบงคบตามหมวดน เจาหนาทจะใชมาตรการบงคบทางปกครองตามหมวดนแทนกได

หมวด ๓

ระยะเวลาและอายความ

มาตรา ๖๔ ก าหนดเวลาเปนวน สปดาห เดอน หรอปนน มใหนบวนแรกแหง

ระยะเวลานนรวมเขาดวย เวนแตจะไดเรมการในวนนนหรอมการก าหนดไวเปนอยางอนโดยเจาหนาท ในกรณทเจาหนาทมหนาทตองกระท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาท

ก าหนด ใหนบวนสนสดของระยะเวลานนรวมเขาดวยแมวาวนสดทายเปนวนหยดท าการงานส าหรบเจาหนาท

ในกรณทบคคลใดตองท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทก าหนดโดยกฎหมายหรอโดยค าสงของเจาหนาท ถาวนสดทายเปนวนหยดท าการงานส าหรบเจาหนาทหรอ

~ ๒๑ ~

วนหยดตามประเพณของบคคลผรบค าสง ใหถอวาระยะเวลานนสนสดในวนท างานทถดจากวนหยดนน เวนแตกฎหมายหรอเจาหนาททมค าสงจะก าหนดไวเปนอยางอน

มาตรา ๖๕ ระยะเวลาทก าหนดไวในค าสงของเจาหนาทอาจมการขยายอกได และถาระยะเวลานนไดสนสดลงแลวเจาหนาทอาจขยายโดยก าหนดใหมผลยอนหลงไดเชนกนถาการสนสดตามระยะเวลาเดมจะกอใหเกดความไมเปนธรรมทจะใหสนสดลงตามนน

มาตรา ๖๖ ในกรณทผใดไมอาจกระท าการอยางหนงอยางใดภายในระยะเวลาทก าหนดไวในกฎหมายไดเพราะมพฤตการณทจ าเปนอนมไดเกดขนจากความผดของผนน ถาผนนมค าขอเจาหนาทอาจขยายระยะเวลาและด าเนนการสวนหนงสวนใดทลวงมาแลวเสยใหมกได ทงน ตองยนค าขอภายในสบหาวนนบแตพฤตการณเชนวานนไดสนสดลง

มาตรา ๖๗ เมอมการอทธรณตามบทบญญตในสวนท ๕ ของหมวด ๒ แหงพระราชบญญตนหรอการยนค าขอตอคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทหรอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาเพอใหวนจฉยชขาดแลวใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางนนจนกวาการพจารณาจะถงทสดหรอเสรจไปโดยประการอน แตถาเสรจไปเพราะเหตถอนค าขอหรอทงค าขอใหถอวาอายความเรยกรองของผยนค าขอไมเคยมการสะดดหยดอยเลย

หมวด ๔ การแจง

มาตรา ๖๘ บทบญญตในหมวดนมใหใชบงคบกบการแจงซงไมอาจกระท าโดยวาจาหรอเปนหนงสอไดหรอมกฎหมายก าหนดวธการแจงไวเปนอยางอน

ในกรณค าสงทางปกครองทแสดงใหทราบโดยการสอความหมายในรปแบบอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ใหมผลเมอไดแจง

มาตรา ๖๙ การแจงค าสงทางปกครอง การนดพจารณา หรอการอยางอนทเจาหนาทตองแจงใหผทเกยวของทราบอาจกระท าดวยวาจากได แตถาผนนประสงคจะใหกระท าเปนหนงสอกใหแจงเปนหนงสอ

การแจงเปนหนงสอใหสงหนงสอแจงตอผนน หรอถาไดสงไปยงภมล าเนาของผนนกใหถอวาไดรบแจงตงแตในขณะทไปถง

~ ๒๒ ~

ในการด าเนนการเรองใดทมการใหทอยไวกบเจาหนาทไวแลว การแจงไปยงทอย

ดงกลาวใหถอวาเปนการแจงไปยงภมล าเนาของผนนแลว มาตรา ๗๐ การแจงเปนหนงสอโดยวธใหบคคลน าไปสง ถาผรบไมยอมรบหรอถา

ขณะน าไปสงไมพบผรบ และหากไดสงใหกบบคคลใดซงบรรลนตภาวะทอยหรอท างานในสถานทนน หรอในกรณทผนนไมยอมรบ หากไดวางหนงสอนนหรอปดหนงสอนนไวในทซงเหนไดงาย ณ สถานทนนตอหนาเจาพนกงานตามทก าหนดในกฎกระทรวงทไปเปนพยานกใหถอวาไดรบแจงแลว

มาตรา ๗๑ การแจงโดยวธสงทางไปรษณยตอบรบใหถอวาไดรบแจงเมอครบก าหนดเจดวนนบแตวนสงส าหรบกรณภายในประเทศหรอเมอครบก าหนดสบหาวนนบแตวนสงส าหรบกรณสงไปยงตางประเทศ เวนแตจะมการพสจนไดวาไมมการไดรบหรอไดรบกอนหรอหลงจากวนนน

มาตรา ๗๒ ในกรณทมผรบเกนหาสบคนเจาหนาทจะแจงใหทราบตงแตเรมด าเนนการในเรองนนวาการแจงตอบคคลเหลานนจะกระท าโดยวธปดประกาศไว ณ ทท าการของเจาหนาทและทวาการอ าเภอทผรบมภมล าเนากได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว

มาตรา ๗๓ ในกรณทไมรตวผรบหรอรตวแตไมรภมล าเนาหรอรตวและภมล าเนาแตมผรบเกนหนงรอยคน การแจงเปนหนงสอจะกระท าโดยการประกาศในหนงสอพมพซงแพรหลายในทองถนนนกได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว

มาตรา ๗๔ ในกรณมเหตจ าเปนเรงดวนการแจงค าสงทางปกครองจะใชวธสงทางเครองโทรสารกได แตตองมหลกฐานการไดสงจากหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคมทเปนสอในการสงโทรสารนน และตองจดสงค าสงทางปกครองตวจรงโดยวธใดวธหนงตามหมวดนใหแกผรบในทนททอาจกระท าได ในกรณนใหถอวาผรบไดรบแจงค าสงทางปกครองเปนหนงสอตามวน เวลา ทปรากฏในหลกฐานของหนวยงานผจดบรการโทรคมนาคมดงกลาว เวนแตจะมการพสจนไดวาไมมการไดรบหรอไดรบกอนหรอหลงจากนน

~ ๒๓ ~

หมวด ๕

คณะกรรมการทมอ านาจด าเนนการพจารณาทางปกครอง

มาตรา ๗๕ การแตงตงกรรมการในลกษณะทเปนผทรงคณวฒใหแตงตงโดยระบตว

บคคล มาตรา ๗๖ นอกจากพนจากต าแหนงตามวาระ กรรมการพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) เปนบคคลลมละลาย (๔) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนความผดลหโทษหรอ

ความผดอนไดกระท าโดยประมาท (๖) มเหตตองพนจากต าแหนงกอนครบวาระตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา ๗๗ ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงกอนวาระ ผมอ านาจแตงตงอาจ

แตงตงผอนเปนกรรมการแทนได และใหผทไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของผซงตนแทน

ในกรณทมการแตงตงกรรมการเพมขนในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระอยในต าแหนง ใหผทไดรบแตงตงใหเปนกรรมการเพมขนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการทไดรบแตงตงไวแลว

มาตรา ๗๘ ภายใตบงคบมาตรา ๗๖ การใหกรรมการในคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทพนจากต าแหนงกอนครบวาระจะกระท ามได เวนแตกรณมเหตบกพรองอยางยงตอหนาทหรอมความประพฤตเสอมเสยอยางรายแรง

มาตรา ๗๙ ภายใตบงคบมาตรา ๑๕ วรรคสอง การประชมของคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมอยางนอยกงหนงจงจะเปนองคประชม เวนแตบทบญญตแหงกฎหมายหรอกฎหรอค าสงทจดใหมคณะกรรมการชดนนจะก าหนดไวเปนอยางอน

ในกรณมกรรมการครบทจะเปนองคประชมได แตการพจารณาเรองใดถาตองเลอนมาเพราะไมครบองคประชม ถาเปนการประชมของคณะกรรมการซงมใชคณะกรรมการวนจฉยขอพพาท หากไดมการนดประชมเรองนนอกภายในสบสวนนบแตวนนดประชมทเลอนมา และการประชมครง

~ ๒๔ ~

หลงนมกรรมการมาประชมไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนกรรมการทงหมด ใหถอวาเปนองคประชม แตทงนตองระบความประสงคใหเกดผลตามบทบญญตนไวในหนงสอนดประชมดวย

มาตรา ๘๐ การประชมใหเปนไปตามระเบยบการทคณะกรรมการก าหนด การนดประชมตองท าเปนหนงสอและแจงใหกรรมการทกคนทราบลวงหนาไมนอย

กวาสามวน เวนแตกรรมการนนจะไดทราบการบอกนดในทประชมแลว กรณดงกลาวนจะท าหนงสอแจงนดเฉพาะกรรมการทไมไดมาประชมกได

บทบญญตในวรรคสองมใหน ามาใชบงคบในกรณมเหตจ าเปนเรงดวนซงประธานกรรมการจะนดประชมเปนอยางอนกได

มาตรา ๘๑ ประธานกรรมการมอ านาจหนาทด าเนนการประชม และเพอรกษาความเรยบรอยในการประชม ใหประธานมอ านาจออกค าสงใดๆ ตามความจ าเปนได

ถาประธานกรรมการไมอยในทประชมหรอไมสามารถปฏบตหนาทไดใหรองประธานกรรมการท าหนาทแทน ถาไมมรองประธานกรรมการหรอมแตไมสามารถปฏบตหนาทได ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงขนท าหนาทแทน

ในกรณทประธานกรรมการมหนาทตองด าเนนการใดๆ นอกจากการด าเนนการประชมใหน าความในวรรคสองมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๘๒ การลงมตของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมหนงเสยงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธาน

ในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด เรองใดถาไมมผคดคาน ใหประธานถามทประชมวามผเหนเปนอยางอนหรอไม เมอ

ไมมผเหนเปนอยางอน ใหถอวาทประชมลงมตเหนชอบในเรองนน มาตรา ๘๓ ในการประชมตองมรายงานการประชมเปนหนงสอ ถามความเหนแยงใหบนทกความเหนแยงพรอมทงเหตผลไวในรายงานการประชม

และถากรรมการฝายขางนอยเสนอความเหนแยงเปนหนงสอกใหบนทกความเหนแยงนนไวดวย มาตรา ๘๔ ค าวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยขอพพาทตองมลายมอชอของ

กรรมการทวนจฉยเรองนน ถากรรมการคนใดมความเหนแยง ใหมสทธท าความเหนแยงของตนรวมไวในค า

วนจฉยได

~ ๒๕ ~

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๘๕ ใหถอวาระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตราชการเพอประชาชนของหนวยงานของรฐ พ.ศ. ๒๕๓๒ เปนระเบยบทคณะรฐมนตรวางขนตามมาตรา ๓๓ แหงพระราชบญญตน

มาตรา ๘๖ บรรดาค าขอเพอใหมค าสงทางปกครองทเจาหนาทไดรบไวกอนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหเจาหนาทท าการพจารณาค าขอดงกลาวตามหลกเกณฑทกฎหมายหรอกฎส าหรบเรองนนไดก าหนดไว

มาตรา ๘๗ เมอไดมการจดตงศาลปกครองขนแลว บทบญญตมาตรา ๔๘ ใหเปนอนยกเลก

ผรบสนองพระบรมราชโองการ บรรหาร ศลปอาชา นายกรฐมนตร

~ ๒๖ ~

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทการด าเนนงานทางปกครองในปจจบนยงไมมหลกเกณฑและขนตอนทเหมาะสม จงสมควรก าหนดหลกเกณฑและขนตอนตางๆ ส าหรบการด าเนนงานทางปกครองขนเพอใหการด าเนนงานเปนไปโดยถกตองตามกฎหมาย มประสทธภาพในการใชบงคบกฎหมายใหสามารถรกษาประโยชนสาธารณะได และอ านวยความเปนธรรมแกประชาชน อกทงยงเปนการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน