1

Kaixo lagunok!

Aipagarria da, azken bolada honetan,

Matematiken presentzia liburutegian.

Espero dugu, guk bezala, zuok gozatzea.

Ondo pasa!

Zbakia: 13

1. Editoriala.

2. Erakusketa. Zenbakiak gure hirietan.

4. Euskara kanpaina.

6. Kirolari paralinpikoak.

8. Ba al zenekien…? Lockheedd SR-71

10. Ba al zenekien…? Animaliak

14. Jose Ignacio Royo. Matematikak eta papiroflexia.

16. Bitxikeriak.

18. Entretenigarriak.

2

ZENBAKIAK

Zenbakiak oso politak dira. Eta libu-ruetan zenbaki asko agertzen dira. Zen-bakiak leku askotan ikus ditzakegu, hauetan adibidez: prezioetan, marraz-kietan, autoen matri-kuletan, zeinaletan, atarietan eta abarre-tan...

Zenbakiak oso onak dira ikasteko eta pertsona bat-zuentzat dibertiga-rriak.

Azaroan, liburu-tegira etorri zitzaigun zenbakiei buruzko erakusketa bat. Guri asko gustatu zitzaigun.

Eta zuei, gus-tatzen zaizkizue zenbakiak?

Egileak; Paula Ga-ray eta Haizea

3

4

5

6

Londresetik, Plentzia eskolara

Aurreko irailean, Plentziako eskolara bi kirolari paralinpiko etorri ziren.

Batek, Aitor Oroza deitzen denak, aurreko Joku paralinpi-koetan parte hartu zuen eta bestea, Josu Moreno, ez zen Joku paralinpikoetan egon. Biek txirrindularitza egiten dute, baina hasieran atletismoa egiten zuten. Musika gelan elkartu ziren, maisu eta ikasleekin, hitz egi-teko eta bideo eta argazki batzuk ikusteko. Haiek praktikatzen diuten hainbat kirolei buruzko informa-zioa eman zieten. Bukatzeko, 3. zikloko ikasleek paralinpikoek erabiltzen dituzten material moldatuak erabiltzeko aukera izan zuten, besteak beste; hiru gurpildun txirrindulaz, eskuz gidatzeko bi-zikletak, futbolean jolasteko pilotak,...etabar.

Egilea; Maialen Cossio

AITOR OROZA, mundu

mailako kirolaria

JOSU MORENO, estatu

mailako kirolaria

7

8

Lockheed SR-71 espioitza hegazkin Esta-tubatuarra izan da erreakzio aparaturik azka-rrena. Bere kolore eta itxuragatik, <Blackbird> (txori beltza) deitzen zitzaion eta etsaien lu-rralde gainean altu eta abiadura handiz hegan egin eta base militarrei argazkiak ateratzeko diseinatuta zegoen. Potentzia handiko kamarekin argazki gar-biak ateratzen zituen 25km-ko altueratik... baita auto baten matrikula ere. 3911km/h-ko abiadura hartzen zuen ge-hienez: ia-ia soinuarena halako hiru. Aparatu horren bi motorren potentzia transalantikoa handi batena baino handiagoa zen. 1.974ko irailaren batean, noraino irits zite-keen erakutsi zuen, Atlantikoan zehar historian ezagutu den hegalaldirik azkarrena eginez: New York eta Londres arteko bidaia ordubete eta 55 minututan egin zuen (merkatal hegazki-nek 7 ordu behar izaten dituzte).

9

Lockheed SR-71 zerbitzutik kanpo gelditu zen 1990ean. Zenbait militar adituk diotenez, agian AEBko. Aire indarrak erreaktore azkarragoa garat-zen ari dira gaur egun. Erreaktorea Aurora deitzen omen da eta 30km-ko altueran hegan egiteko gai izango omen da....Blackbirdarena halako biko abiaduran!

Egileak: Javier Zabala eta Haritza Cuezva

INFORMAZIO ITURRIA ; Errekorren liburua. Ttarttalo

ARGAZKIAREN ITURRIA; rohaut.blogspot.com

10

Izurdea, adimenari dagokionez, txinpantzearekin kon-paratu ohi da.

Izurdeak ia etengabe igortzen ditu soinuak (txistuak) kideekin komunikatzeko eta, batez ere oihartzuna sortze-ko. Alegia, soinu horiek zerbaiten kontra jotzen dutenean oihartzuna sortzen dute eta horri esker izurdea, batetik, os-topoak saihesten ditu eta, bestetik, harrapakinak detektat-zen (txibiak, ganbak eta arrainak). Daukan arerio gaiztoe-na orka da.

Izurdea hiruzpalau minutu egon daiteke urpean. Lo dagoenean 50 bat cm-ko sakoneran egoten da flotatzen eta 30 segundo oro irteten da ur gainera arnasa hartzeko.

Oso animalia lagunkoia da eta hainbat dozenaka edo ehunaka kidetako taldeetan ibiltzen da, eta buruzagi gabe. Ez da ezohiko gauza izurde bat ikustea kide zauritu edo gaixo bat laguntzen, edota gizakiari laguntzen!

Egileak;

Izaro Masa

eta Irati

Cossio

Informazio iturria;

Nire entziklopedia.

Animaliak. Ttarttalo.

Argazkia; i

tsasokoanima-liak.wordpress.com

11

Eskorpioiek buztan itxurako abdomenaren mutu-rrean ezten zorrotza dute, harrapakinei pozoia injektatzeko erabiltzen dutena. Beren burua babesteko ere erabiltzen dute.

Beste araknidoek bezala, eskorpioiek matrailen bi al-detara hanka pare bat gehiago dute. Hanka horietan harra-pakinari eusteko pintza handiak dituzte.

Jaio ostean, eskorpioi kumeak amaren pintzetatik go-ra haren bizkarrera igotzen dira, eta amak bizkar gainean eramaten ditu azala lehenengo aldiz berritu eta beren kasa moldatzeko gai bihurtzen diren arte.

Egileak: Ekaitz De Blas eta Christian Garay

Argazkiaren iturria; taringa.net

Informazio iturria;

Gazteentzako Entzi-klopedia Ilustratua. Animaliak. Ttarttalo.

12

Lehoia da taldeka bizi den eta taldeka ehizatzen duen felido bakarra. Arrak “animalien errege” deritzo-nak, kalpar dotorearekin han-ditasunez betetzen du erre-getza bere klaneko emeen artean. Sarkinak egundoko orroak egiten ditu, 10 km-ra entzun ahal direnak. Taldean gidatzen duen lehoia eme bat izaten da. Emeak dira ehizatzen dutenak eta lehoi kumeez ar-duratzen direnak. Kumeek ilezko bolatxoak dirudite, eta bizitzako lehen hiru hilabe-teak taldetik aparte igaro-tzen dituzte amarekin.

Hiru urte inguru, espa-rruan agintzen duen lehoi arrak bertatik egozten ditu le-hoi ar gazte koskortuak eta beste tribu baten bila joan behar izaten dute, bertan na-gusitu ahal izateko.

Lehoiak sabanan bizi dira.

http://joxeamenabar.wikispaces.com/LEHOIA

oihanekobizitza.blogspot.com Egileak; Maialen Cossio eta June Masa

Informazio iturria; Nire entziklopedia. Animaliak. Ttarttalo

13

Izenak berak adierazten duen bezala, txori hau jatorriz Kanariar irletakoa da. Tenoren nekaezin honek oso ongi jaz-ten du bizitza osoa kaiola baten eman beharra. Oso zabaldua dago: nork ez du ikusi kanarioren bat bere kaiolan ohiko txi-bihezurra bi barroteen artean duela? Hezur horren mokoa on-gi zorroztuta eduki-tzea ahalbidetzen dio eta gainera hortik lortzen du emeak arrauntza oskolentzat behar duen kaltzioa ere.

Ugalketa garaian intimitate pixka bat edukitzea gustatzen zaio; horregatik, ahalik eta gutxien molestatu behar da bikotea aldi horretan.

Erraz bereizten dira kanario arra eta emea kantuan: arra-rena askoz melodiatsuagoa da. Emeak 2-6 arrautza txitatzen ditu aldiko, arrautza urdin argiak eta puntutxo marroiz zipriztin-duak izaten dira.13-14 egunez inkubatu ondoren jaiotzen dira kumeak eta hilabete dutenerako gai izaten dira beren kabuz elikatzeko.

Egileak; Paula

Garay eta Hai-

zea Etxegarai

Informazio iturria; Nire

entziklopedia. Animaliak.

Ttarttalo

Argazkiaren iturriak;

Wikipedia

14

Aurreko ekainean, ikasturtea

bukatzerakoan, Jose Ignacio Ro-

yo, Euskal Herriko Unibertsitate-

ko Ingeniaritza Goi Eskolako Ma-

tematika Aplikatua saileko ira-

kaslea izateaz gain, Divulgamat-

en laguntzailea dena, etorri zitzai-

gun liburutegira.

3. ziklokoei papiroflexia saio

bat eman zien, gogo eta ilusio

handiz.

Denetarik eskaini zigun, bai

ikasleei baita irakasleei ere; matematikak, zaletasun bat, ipuin

bat orri markatzaile bat osatzeko eta gogoratzeko, jolas bat…

Oso dibertigarria

izan zen. Matematikak

ikasten genuen bitarte-

an... primeran igaro ge-

nuen !!!

Mila esker Jose Ig-

nacio solasaldi ederra,

oso, eskaintzeagatik!!!

15

16

ARRAINAK

EL PEZ RENO

El pez reno es

más que un re-

mo: ¡como cuatro

canoas juntas! Es

el pez óseo más

largo que existe,

y se encuentra en

todos los océanos

del mundo. Son criaturas bonitas, con una vistosa aleta ro-

ja que les recorre el dor-

so.

EL PEZ LUNA:

!Pez luna y cara de luna!

Los peces luna son enor-

mes, tanto que llegan a

pesar una tonelada. Su

nombre científico es Mola

mola, del latín (muela,o

Egileak; Eneko Dos Santos, Manuel Castellanos y Carlos Castellanos.

Informazio iturria; 100 cosas que deberías saber sobre los océanos. Susaeta.

Argazkia; wikipedia.org

Argazkia: universalocean.es

17

PUMA

Ehiztari indartsua eta maltzurra da. Batzuetan “lehoi amerikarra” esaten zaio, lehoiaren antza baitu benetan, nahiz eta dezente txikiagoa izan. Dena dela, hartz eme arre bat be-re kumeekin gehiegi da berarent-zat. Hobe du bere kumeak hartu eta azkar alde egitea !

GEPARDOA

Gepardoa da lasterketa egiten duen bizkorrena; 100 km/h-ko abiadura zineztezina lor dezake baina ez luzaro, laster nekatzen baita. Termitategietara igotzen dira sabana

ikuskatzeko: handik harra-pakinak zelata tzen dituzte, errazenaren bila. Geopar-doak beren gorpuzkeragatik dira hain bizkorrak: argalak dira, hanka luzeak eta biz-karrezur malgua dute. Ba-karrik bizi dira, baina ku-meak urte pare batez zaint-

zen dituzte.

Egileak; Sara Higon eta Mariana Ralde

Informazio iturria; MUNDUKO ANIMALIAK .SUSAETA.

Arggazkia; angypiluchi.blogspot.com

Argazkiz: Wikipedia

18

Gaia:

Mun-

duko

herrial-

deak

ARAUAK:

Goitik behera, eskerretik eskuinera, eskuinetik eskerrera eta zehar-

katuta aurkituko dituzu.

Egileak: Haritza Cuezva, Izaro Masa eta Irati Cossio

Festa batean emaz-teak errieta egin dio sena-rrari: - Laugarren aldiz hartu du-zu tarta izozkiarekin. Ez zara lotsatzen ala?

- Lotsatu? Zer dela eta? Zuretzat dela esaten diet beti.

Tren-geltokiko txartel-degian galdetu du gizon batek: - Mesedez, ez al dago hau baino txartel merkea-gorik?

- Bai, jauna, baina mutu-rretakoa eraman beharko zenuke.

Egileak: Unai Artaza eta Gaizka Cuevas

G O A L E M A N I A A

A N J I S R D F R N R

H I A T T Z R D A I M

Z P P U M N B U K X E

K R O A Z I A Z S T N

U T N N F G N A R I I

I R S I D S U E D I A

O R E A L B A N I A A

19

Bere etxera iristera txoriari lagundu al izango zenioke ?

Eta autoari garajera heltzera ?

Egilea; Eneko Dos Santos

Egileak; Manu eta Carlos Castellanos

20

BERTIKALKIBERTIKALKIBERTIKALKIBERTIKALKI

A. Elefanteari beldurra ematen diona, (alderantziz).

B. Liburuz beteta dagoen gunea eta irakurtzera joaten dena.

C. Bokal. Kontsonante. Zenbat kontinente daude munduan?. Kontsonante.

HORIZONTALKI

1. Euskal Herriko kostaldeko eta gurea den herrialdea.

2. Kontsonante. Arrainak arnasteko erabiltzen dituenak.

3. Bokala. Denbora neurtzeko lagungarria dena.

4. Mineral bat da; kiroletan lehenengo saria emateko erabiltzen dena. Kontsonante.

5. Kontsonante. Interneten oso ospetsua den web orrialdea eta bideoak ikusteko era-biltzen dena.

6. Nola deitzen da Athletic Clubeko zelaia?. Kontsonante.

7. Marmola da.

Egilea: Javier Zabala

B A

2

1

3

C

4

5

6

7

21

Egilea: Gaizka Cuevas OSO ERRAZA

8 6 4 1 5 2 3

7 5 6 2 4 1 8

1 2 3 4 8 7 6 9 5

1 8 5 9 2

9 7 2 3 1 5 8 6

3 8 9 1 4

7 1 3 4 8 9 6

3 4 6 1 9 2 8 7

2 8 9 5 6 3 4 1

Egileak: Ekaitz De Blas eta Christian Garay

ARAUAK

Zenbakiak ezin dira le-

rro, zutabe edo lauki

bakoitzean errepikatu.

¡Ea falta diren zenba-

kiak topatzen dituzun!.

Zenbakiak 1etik 9ra

daude kokatuta.

_ING_I_O_ U_TR_S_ _RO_

22

EZETZ ASMATU ZER EZETZ ASMATU ZER EZETZ ASMATU ZER EZETZ ASMATU ZER

DIREN!!DIREN!!DIREN!!DIREN!!

PINGUINOAPINGUINOAPINGUINOAPINGUINOA

ULTRASAUROAULTRASAUROAULTRASAUROAULTRASAUROA

GURUTZEGRAMA

G O A L E M A N I A A

A N J I S R D F R N R

H I A T T Z R D A I M

Z P P U M N B U K X E

K R O A Z I A Z S T N

U T N N F G N A R I I

I R S I D S U E D I A

O R E A L B A N I A A

8 6 4 9 1 5 7 2 3

9 7 5 6 2 3 4 1 8

1 2 3 4 8 7 6 9 5

6 1 8 7 5 4 9 3 2

4 9 7 2 3 1 5 8 6

5 3 2 8 6 9 1 7 4

7 5 1 3 4 8 2 9 6

3 4 6 1 9 2 8 5 7

2 8 9 5 7 6 3 4 1

L

B I Z K A I A

K B R A N K I A K

A E R L O J U A

U R R E R

G Y O U T U B E

A T O

S A N M A M E S S

G T

M I N E R A L

SUDOKU

HIZKIHIZKIHIZKIHIZKI----ZOPAZOPAZOPAZOPA

LABIRINTOAKLABIRINTOAKLABIRINTOAKLABIRINTOAK