«12-жылдық білім беру негіздері» -...

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Педагогика факультеті «Педагогика жəне психология» кафедрасы

«12-жылдық білім беру негіздері»

(пəннің атауы) Пəннің оқу-əдістемелік кешені

050102 «Бастауышта оқыту педагогикасы жəне əдістемесі» мамандығының

студенттері үшін қашықтан оқытудың желілік технологиясы бойынша

Курс – ІІ

Семестр – 4

Кредит саны - 2

Дəріс – 15 сағат

Практикалық сабақ – 15 сағат

Оқытушының жетекшілігімен

студенттің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ) – 30 сағат

СӨЖ – 30 сағат

Емтихан – 0

Барлығы – 90 сағат

Орал, 2012ж

IІ-курс студенттеріне үшін кредиттік оқыту технологиясы бойынша «12 жылдық білім беру негіздері» пəнінен оқу-əдістемелік кешен Абай атындағы мемлекеттік университеттің 050102 «Бастауышта оқыту педагогикасы мен əдістемесі» мамандығына арналған типтік бағдарламасы негізінде құрастырылды. Құрастырған(дар): оқытушы Байгалиева Ж.Г. Педагогика жəне психология кафедрасының отырысында қарастырылды. 15.10.2011 ж. № 3 хаттама. Педагогикалық факультетінің оқу-əдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді. 17.10.2011 ж. № 3 хаттама

Қолданушыға нұсқау

Комплектация Сырттай бөлімнің студенттеріне «12 жылдық білім беру негіздері» пəнін қашықтан оқытудың оқу- əдістемелік кешені құрамына келесі материалдар кіреді: 1. «12 жылдық білім беру негіздері» курсының жұмыс бағдарламасы 2. «12 жылдық білім беру негіздері» пəнінен дəріс материалдары

3. Білімді тексеруге арналған сұрақтар, тапсырмаларды орындауға жəне емтиханға дайындалуға арналған əдістемелік нұсқаулар

Жүйелік талаптар

Оқу- əдістемелік кешенмен тиімді жұмыс жасу үшін компьютер келесі минималь талаптарды жауап беруі қажет: MS Windows /2000/XP/ операциялық жүйесі, процессор 166 МГц; 128 Мб оперативті жады; DVD-дискіні оқу құралы; дыбыстық карта; «тышқан» құрылғысы. Браузер: Internet Explorer, Opera.

Құжат тілі: HTML.

1. Оқытушы туралы мəлімет

Байгалиева Жадыра Гарипуллиевна –

Педагогика жəне психология кафедрасының оқытушысы

Офис: жəне Педагогика психология кафедрасы Толық мекен-жайы: корпус № 7 – Студенттер көшесі 2 (2- қабат), 212-каб. Жұмыс телефоны: 505346 Ұялы телефоны: 8 702 799 20 70 Электрондық адрес: Zhadra2203@ mail.ru

2. Пəн бойынша мағлұмат:

Əлемдік білім беру кеңістігіне ықпалдасуға бағытталған Қазақстан Республикасындағы білім берудің жаңа жүйесінің қалыптасуы 050102 «Бастауышта оқыту педагогикасы мен əдістемесі» мамандығынан бакалаврларды даярлаудың мазмұнын қайта қарауды талап етті. Бұл мамандықтан кəсіпқой бакалаврларды даярлауда негізгі пəн дидактика ерекше орынға ие. Курстың мақсаты - 12 жылдық білім беру технологиясының негіздерін меңгерту, нəтижеге бағытталған жəне тұлғалық-бағдарлы білім беру көшу бағыттарын анықтау, студенттер бойында кəсіби құзіреттілігін қалыптастыру

Курс міндеттері:

− кəсіби іс-əрекеттің жаңа тəсілдерін, педагогикалық процестің қатысушылары арасындағы жаңа рольдік құрылымдық қатынастарды, жаңа білім беру технологияларын (құзыреттілікті-бағдарланған білім беру технологиялары, модульдік педагогикалық технологиялар) меңгерген маманды дайындау,

− жеткілікті əмбебап (кең профильді) дайындығы бар маманды даярлау; − белгілі бір білім беру парадигмаларына негіз болатын қазіргі философиялық, культуралогиялық

тұжырымдамалар жөнінде білім беру; − 12-жылдық мектептің мəнін бейнелейтін нормативтік құжаттардың мазмұнын талдауға үйрету.

Пререквизиттер: Педагогиканың жалпы негіздері, Дидактика, Тəрбие жұмысының теориясы мен технолологиясы, Педагогикадағы ғылыми зерттеу əдістері. Постреквизиттер: Қазақстандық білім беру жүйесінің қазіргі жағдайы, білім берудегі төмендегідей ыңғайлардың мəні: құзыреттілікті-бағдарланған білім беру технологиялары, модульдік педагогикалық технологиялар, тұлғалық бағдарланған технологиялар, білім берудің прагматикалық ыңғайы, білім берудегі конструктивтік ыңғай. Оқыту əдістері:

- материалды ірі блоктармен беру, - «Сыни тұрғыдан ойлау технологияларын» қолдану; - проблемалық баяндау əдістерін, зерттеушілік əдістерді пайдалану.

Оқыту дəріс , практикалық сабақ түрінде өтеді. Студенттердің білімін бақылау үй тапсырмаларын тексеру, тесттерді орындау , ауызша сұрау түрінде, жеке семестрлік тапсырмалар оларды қорғау түрінде жүзеге асады. Берілген мəліметтерді талдау əдістері, ұйымдастыру, эмпирикалық, интерпритациялау əдістері қолданылады.

Студенттің өз бетіндік жұмыстарының формалары: педагогикалық сөздік жүргізу, түпдеректерді конспектілеу, аннотациялау, педагогикалық əдебиеттерді рецензиялау.

3. «12 жылдық білім беру негіздері» пəнінің жұмыс бағдарламасы– (SILLABUS )

Апта 1

Кредит сағат 1

№ 1 дəріс

Тақырып: Қоғамның əлеуметтік-экономикалық дамуының қазіргі сұраныстарына сəйкес білім беру

мазмұнын жаңарту

1. Дүние жүзінде жəне Қазақстанда білім берудің даму тенденциялары 2. Тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің өзекті жəне перспективті қажеттіліктеріне сəйкес білім берудің қазіргі сапасын қамтамасыз ету. Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 1: ҚР 12 жылдық жалпы орта білім берудің концептуальдық позициялары мен

нормативтік құқықтық жақтарын анықтайтын құжаттар. 1. Қазақстан халқына ҚР президенті Н.Назарбаевтың жолдауы. 2. 2005-2010 ж. ҚР білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. 3. 2015 жылға дейінгі ҚР білім беруді дамыту тұжырымдамасы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СӨЖ мазмұны 1:

Танысқан құжаттардың негізінде 12 жылдық мектептің моделін құру. Əдебиет: 1. Послание Президента Республики Казахстан Н.Назарбаева народу Казахстана / Казахстанская правда № 26 2. Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2005-2010 годы, 11.10.2004 г., №1459 3. Концепция образования Республики Казахстан до 2015 года. «УК» №1-2, 2004 г. 4. Закон «Об образовании РК»


Практикалық сабақ № 1

Тақырып:12-жылдық орта жалпы білім беру позициялары мен тұжырымдамалық негіздері 1. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар жүргізу (ғылыми мақалалар негізінде). 2. Білім берудің фундаментальды жəне қолданбалы сипатын талдау, дəстүрлі мазмұнды сақтай отырып, жаңалықты енгізу. Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел СОӨЖ мазмұны 2: 1. Білім беруді дамытудың əлемдік тенденциялары 2. 12-жылдық орта мектепке көшу қажеттілігі 3. Жалпы орта білім берудің мақсаты мен міндеттері Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары


Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстарды қарастыру барысында ғылыми мақалаларға талдау жасау. Əдебиет:

1. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире образования, Вестник, Образование РК и др.) 2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова А.В. М., 2002

Апта 2


Дəріс № 2

Тақырып: Жалпы білім беру мазмұнын дамыту тенденциялары 1. 12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары 2. 12-жылдық жалпы білім беру мектебінің құрылымы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 3: 4. 12-жылдық мектептегі жалпы білім беру жəне құрылым тұжырымдамасы

5. 12-жылдық білім беру мазмұнының тұжырымдамасы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары


«12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары» тексттік материалды схема түрінде безендіру Əдебиет:

1. Сластенин В.А. и др. Педагогика: учебное пособие для студентов пед.уч.заведений и др – М.. 1998, 2002, 2003.

2. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова А.В. М., 2002


Практикалық сабақ № 2 Тақырып: 12-жылдық жалпы білім беретін мектептің құрылымы 1. 12-жылдық мектепте оқыту деңгейлері 2. Проблемы, требующие решения перехода на 12-жылдық оқытуға көшу проблемасын шешу Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 4: 1. Үздіксіз білім беру мазмұны тұжырымдамасы (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) 2. Үздіксіз білім берудің мақсаты мен міндеттері (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) 3. Үздіксіз білім беру мазмұнын таңдау принциптері (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары


«12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін» құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазу. Əдебиет:


2. Содержание образования в двенадцатилетней школе / под ред. Киселева А.Ф. М., 2000

Апта 3


Дəріс № 3

Тақырып: Білім берудің денсаулықты сақтау қызметі 1. Оқушылардың денелік жəне психикалық денсаулығын қамтамасыз ету 2. Жалпы орта білім беру мазмұны мен құрылымын психологиялық негіздеу Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 5: Білім берудің əрбір деңгейінде жастық мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін, оқушылардың психофизиологиялық даму заңдылықтарын есепке алу Кестені толтыру: Жастық

кезеңдер

Жетекші

əрекет

Бұл кезең

сензитивті

төмендегідей

əрекеттер

үшін:

Негізгі жаңа

өзгерістер

Психологиял

ық

қасиеттер:

Когнитивті

сфераның

негізгі

ерекшеліктері

Ұсыныстар

Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары


«Мектепте бастауышта оқыту үшін ең тиімді жас» тақырыпта эссе жазу Əдебиет:

1. Белкин А.С. Основы возрастной педагогики. В 2 частях – Екатеринбург, 2000 2. Мухина В.С. Шестилетний ребенок в школе: Кн. для учителя.- 2-е изд., испр. и доп.- М.: Просвещение, 1990 3. Ньюкомб Н. Развитие личности ребенка: учеб.-8-е изд.- СПб: Питер,2003Гессен С.И. Основы педагогики:

учеб.- М: Школа-Пресс,1995 4. Бордовская Н.В. Реан А.А. Педагогика: учеб.- Спб: Питер, 2003 5. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. Вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М.,

2001,1998 6. Сластенин В.А. и др. Педагогика: учебное пособие для студентов пед.уч.заведений и др – М.. 1998, 2002,

2003. 7. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003

г. 8. Подласый И.П. Педагогика начальной школы. Уч. пособие. – М., 2000 Кредит сағат 6


Тақырып: 6-жастан бастап балаларды оқыту

1. 6-жасар бала тұлға ретінде 2. Мектепте 6-жасар баланы оқытуда физиологиялық дайындықтарын есепке алу 3. Мектепте 6-жасар баланы оқытуда психологиялық дайындықтарын есепке Өткізілу формасы: Диспут

СОӨЖ мазмұны 6: 1. Баланың мектепке бейімделуі 2. Баланың психикалық күйі

Өткізілу формасы: Диспут


Деңгейлер мен кластар бойынша білім беру мазмұнының көлеміне сəйкес санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтауға қойылатын талаптарды құру. Əдебиет: 1. Белкин А.С. Основы возрастной педагогики. В 2 частях – Екатеринбург, 2000 2. Мухина В.С. Шестилетний ребенок в школе: Кн. для учителя.- 2-е изд., испр. и доп.- М.: Просвещение, 1990 3. Ньюкомб Н. Развитие личности ребенка: учеб.-8-е изд.- СПб: Питер,2003Гессен С.И. Основы педагогики:

учеб.- М: Школа-Пресс,1995 4. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003

г. 5. Подласый И.П. Педагогика начальной школы. Уч. пособие. – М., 2000 6. Апта 4


Дəріс № 4

Тақырып: Интеграция – оқу материалы мазмұнын ұйымдастыру формасы ретінде. 1. Интеграция жөніндегі ғылым – Қазақстандық білім беру реформаларының бағыты 2. Пəнаралық байланыс мүмкіндіктерін жүзеге асыру Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 7: 1. Интеграциялық сабақтың теориясы мен технологиясы 2. Сабақта пəнаралық байланысты қолдану

Өткізілу формасы: Топтық жұмыс СӨЖ мазмұны 7: Бастауыш мектепке арналған интеграциялық сабақтың жоспарын жасау (1-2 сабақ) Əдебиет:

1. Начальная школа Казахстана – научно-методический журнал МОН РК 2. Начальная школа – научно-методический журнал МО РФ 3. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. Вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М.,


2003. 5. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М.,

1999,2000,2001,2003 г. 6. Федорец Г.Ф. Проблемы интеграции в теории и практике обучения.

Пути развития. - Л., 1990 - 82 с. 7. Депенчук Н.П. Особенности интегративного процесса в науке и

формы его реализации. // Единство и многообразие мира, дифференциация и интеграция знаний. - М., 1981. - 176 с.

8. Данилюк А.Я. Метаморфозы и перспективы интеграции в образовании /Педагогика, 1998. - № 2. - с. 8-12.


Практикалық сабақ № 4 Тақырып: Ғылымдар дифференциациясынан интеграцияға көшу

1. Педагогиканың қазіргі проблемаларымен интеграция теориясының өзара əрекеттесу бағыттары 2. Қазіргі кезеңде білім беру мазмұнын жаңарту құралы ретінде пəнаралық байланысты қолдану

Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 8:

1. Бастауыш мектептегі интеграциялық сабақтар 2. Пəнаралық байланысты қолдану арқылы сабақ жүргізу

Өткізілу формасы: Топтық жұмыс

СӨЖ мазмұны 8: Бастауыш кластағы оқу пəні бойынша пəнаралық байланысты қолдану арқылы сабақ жоспарын құру. Əдебиет:

1. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. Вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М., 2001,1998


3. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003 г.

4. Федорец Г.Ф. Проблемы интеграции в теории и практике обучения. Пути развития. - Л., 1990 - 82 с.

5. Депенчук Н.П. Особенности интегративного процесса в науке и формы его реализации. // Единство и многообразие мира, дифференциация и интеграция знаний. - М., 1981. - 176 с.

6. Данилюк А.Я. Метаморфозы и перспективы интеграции в образовании /Педагогика, 1998. - № 2. - с. 8-12.

7. Бейсенбаева А.А. Теория и практика гуманизации школьного образования. - Алматы.: Гылым., 1998. - 225 с.

8. Мендигалиева Г.К. Педагогические основы интеграции науки и практики в школах нового типа. Автореф. дис. .. .к.п.н. - А., 2000. - 24 с.

9. Павленко В.И. Интегративно-дифференцированная модель урока обучения грамоте / Русский язык в национальной школе. 1991. - № 1, - С. 19.

Апта 5


Дəріс № 5

Тақырып: Білім берудегі ізгілендіру 1. Білім берудегі ізгілендіру азаматтық білім беру негізі ретінде 2. Білім беру мазмұнының базалық компонент – білім беруді ізгілендірудің қажетті элементі


Əдебиет:

1. Амонашвили Ш.А. Единство цели: Пособие для учителя. М.: Просвещение, 1987. 2. Зимняя И.А. Педагогическая психология. М.: Логос, 1999 3. Соловейчик С.Л. Педагогика для всех. М.: Детская Əдебиет, 1989. с. 145. 4. Психология: словарь /Под ред. А.В. Петровского, М.Г.Ярошевского.М, 1990.с. 21. 5. Зорин В.И. Проблема формирования духовности человека в системе светского образования. Глобализация и интернационализация высшего образования. Международная научная конференция. 21 декабря 2001. Астана. с. 48. 6. Бурова Е.А. К обновленной ментальности. Статья. Мысль №1.1999. с. 23. 7. Д. Стил, К.Мередис, Ч.Темпл Дальнейшие методы, способствующие развитию критического мышления. Пособ.2. Фонд «Сорос-Кыргызстан»1998. с. 45. 8. Барс – XXI. Концепция общенациональной идеи РК. Экспресс К. 20 марта 2003г. с. 4. 9. Селиванова Н.Л. Гуманистические воспитательные системы вчера и сегодня. М.; Педагогическое общество России. 1998. с. 182. 10. Образование в социально-гуманитарной сфере Российской Федерации/ Аналитический вестник Совета Федерации ФС РФ. -2003. -№ 2 (195) 11. Воронин А.М., Симоненко В.Д. Педагогические теории, системы, технологии. — Брянск, 1997. 12. Сластенин В А., Исаев И.Ф., Мищенко А.И., Шиянов Е.Н. Педагогика. Учебное пособие. — М., 1997. - С. 146-154, гл. 14. 13. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 14. Педагогика. — М., МГПУ, 1994. — Гл. 2. 15. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 16. Современная дидактика: теория — практике. — М., 1994. 17. Современные проблемы образования. — Тула, 1997. СОӨЖ мазмұны 9: 1. Тəрбие - ізгілікті құндылықтарды меңгеру процесі ретінде 2. Білім беруді ізгілендіру Өткізілу формасы: Презентация

СӨЖ мазмұны 9: Тəрбиелік жүйелердегі білім беруді ізгілендіру компоненттерін анықтау Əдебиет:

1. Воронин А.М., Симоненко В.Д. Педагогические теории, системы, технологии. — Брянск, 1997. 2. Сластенин В А., Исаев И.Ф., Мищенко А.И., Шиянов Е.Н. Педагогика. Учебное пособие. — М., 1997. - С.

146-154, гл. 14. 3. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 4. Педагогика. — М., МГПУ, 1994. — Гл. 2. 5. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 6. Современная дидактика: теория — пратике. — М., 1994. 7. Современные проблемы образования. — Тула, 1997.


Практикалық сабақ № 5 Тақырып: Білім беруді ізгілендіру — мəні мен жүзеге асыру жолдары 1. Білім беруді ізгілендіру жəне білім беруді гуманитарландыру түсініктерінің мəні 2. Білім беруді ізгілендіруді жүзеге асыру жолдары Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 10: 1. Гуманистік тəрбиелік жүйелер 2. В.А. Сухомлинский мен Ш.А. Амонашвили көзқарастарындағы педагог жұмысының гуманистік

бағыттылығы 3. Қазақстандағы білім беруді ізгілендіру проблемалары

Өткізілу формасы: Топтық талқылау СӨЖ мазмұны 10: «12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін» құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазуды жалғастыру. Əдебиет:

1. Начальная школа Казахстана – научно-методический журнал МОН РК 2. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире

образования, Вестник, Образование РК и др.) 3. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 4. Воронин А.М., Симоненко В.Д. Педагогические теории, системы, технологии. — Брянск, 1997. 5. Сластенин В А., Исаев И.Ф., Мищенко А.И., Шиянов Е.Н. Педагогика. Учебное пособие. — М., 1997. - С.

146-154, гл. 14. 6. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 7. Педагогика. — М., МГПУ, 1994. — Гл. 2. 8. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 9. Современная дидактика: теория — пратике. — М., 1994. 10. Современные проблемы образования. — Тула, 1997. Апта 6


Дəріс № 6

Тақырып: Тұлғалық бағдарлы білім беру 1. Білім беру мазмұны тұжырымдамасының қазіргі модельдері 2. Білім беру мазмұнын қалыптастыру процесі Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 11: 1. Тұлғалық-бағдарлы білім беру туралы түсінік 2. Білім беру технологияларындағы тұлғалық ыңғай Өткізілу формасы: Топтық жұмыс

СӨЖ мазмұны 11: «12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін» құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазуды жалғастыру. Əдебиет:

1. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студ. пед. вузов: В 2 кн. – М.:Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 1999. – Кн. 2: Процесс воспитания. – 256 с.

2. Научно-методический журнал “Химия: Методика преподавания в школе” 2’ 2001 3. Научно-теоретический и методический журнал “Химия в школе” 6’2001 4. Харламов И.Ф. Педагогика: Учебн.пособие.-3-е изд., перераб и доп.- М.:Юристъ,1997.512 с. 5. Сластенин В А., Исаев И.Ф., Мищенко А.И., Шиянов Е.Н. Педагогика. Учебное пособие. — М., 1997. - С.

146-154, гл. 14. 6. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9.



Тақырып: Тұлғалық-бағдарлы педагогика негіздері

1. Оқытудағы тұлғалық – бағдарлы ыңғай 2. Білім берудің тұлғалық – бағдарлы технологиялары Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 12: 1. Оқытудағы тұлғалық – бағдарлы ыңғайдың мəні 2. Ынтымақтастық педагогикасы Өткізілу формасы: Топтық талқылау Əдебиет:

СӨЖ мазмұны 12: Тұлғалық – бағдарлы сабақтың жоспарын құрып, талдау. Əдебиет:

1. Белухин Д.А. Основы личностно-ориентированной педагогики.М.,1998. 2. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. - М., 1995. 3. Кларин М.В. Инновации в обучении. - М.: Наука, 1997. 4. Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. -

Ростов н/Д: Изд-во РГПУ, 1993. 5. Педагогические технологии: Учебное пособие для студентов педагогических специальностей / Под

общей ред. B.C. Кукушина. - Серия «Педагогическое образование». - М.: ИКД «МарТ»; Ростов н/Д: Издательский центр «МарТ», 2004. - 336 с.

Апта 7


Дəріс № 7

Тақырып: Бастауыш білім беру мазмұнын құру 1. Бастауыш білім беру мазмұнын құрудың тұжырымдамалық негіздері 2. Бастауыш білім беру мазмұнын құру принциптері Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 13: 3. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар жүргізу (ғылыми мақалалар негізінде). 4. Білім берудің фундаментальды жəне қолданбалы сипатын талдау, дəстүрлі мазмұнды сақтай отырып, жаңалықты енгізу. Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел СӨЖ мазмұны 13:

Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар жүргізу бойынша картотека құрастыру Əдебиет:

1. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире образования, Вестник, Образование РК и др.)

2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова А.В.

М., 2002



Тақырып: Білім беру мазмұны тұжырымдамасы – Бастауыш мектеп 1. Бастауыш білім беру мақсаты мен міндеттері 2. Бастауыш білім беру мазмұнын таңдау принциптері Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары СОӨЖ мазмұны 14: 1. Мектепке бару алдындағы балаға сипаттама 2. Бастауыш мектепте оқытудың соңғы жылдарындағы балаға сипаттама Өткізілу формасы: Мозаика

Əдебиет:


Мектепке барғанға дейінгі жəне бастауыш мектепті аяқтағаннан кейінгі баланың дамуын салыстырмалы сипаттау Əдебиет:


2. Содержание образования в двенадцатилетней школе / под ред. Киселева А.Ф. М., 2000 3. Белкин А.С. Основы возрастной педагогики. В 2 частях – Екатеринбург, 2000 4. Мухина В.С. Шестилетний ребенок в школе: Кн. для учителя.- 2-е изд., испр. и доп.- М.: Просвещение,

1990

5. Ньюкомб Н. Развитие личности ребенка: учеб.-8-е изд.- СПб: Питер,2003Гессен С.И. Основы педагогики: учеб.- М: Школа-Пресс,1995

Апта 8


Дəріс № 8 Тақырып: Нəтижеге бағдарланған білім 1. Білім беру нəтижелерін анықтаудың жаңа тұрғылары 2. Əлеуметтену білім беру нəтижесі ретінде Өткізілу формасы: Презентация СОӨЖ мазмұны 15: 1. Əртүрлі авторлардың «білім», «іскерлік» жəне «дағды» ұғымдарына берген анықтамалары 2. Білім берудің нəтижелері ретінде «əлеуметтену» ұғымына анықтама беру 3. Тұлғаны тəрбиелеу жəне əлеуметтендіру Өткізілу формасы: ұғымдарды салыстыру бойынша ұжымдық жұмыс СӨЖ мазмұны 15:

Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар жүргізуді жалғастыру (ғылыми мақалалар негізінде). Əдебиет:


2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова А.В. М., 2002 4. Кукушин В.С. Дидактика: учеб. пособ. М: Высшая школа, 2003 5. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 6. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 7. Бордовская Н.В. Реан А.А. Педагогика: учеб.- Спб: Питер, 2003 8. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. Вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М., 2001,1998 9. Сластенин В.А. и др. Педагогика: учебное пособие для студентов пед.уч.заведений и др – М.. 1998, 2002, 2003. 10. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003 г. 11. Никитина Л.Е. Социальный педагог в школе: учеб. пособ.-2-е изд. М: Акад. проект, 2003 12. Василькова Ю.В. Методика и опыт работы социального педагога М., 2004.160 с., стр. 5-28 13. Шептенко П.А., Воронина Г.А. Методика работы социального педагога: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений/ Под ред. В.А. Сластенина. – М., 2002.-208 с. стр. 3-10. 14. Социальная педагогика: Курс лекций/ Под ред. М.А. Галагузовой. –М., 2000. 15. Шакурова М.В. Методика и технология работы социального педагога, М.,2002 16. Мардахаев Л. В. Методика и технологии работы социального педагога. - М., 2002. 17. Социальная педагогика: Учеб. пособие / Под ред. В.А.Никитина. — М., 2000.



Тақырып: Білім беру нəтижелері 1. Тұлғаның қалыптасуы мен əлеуметтену факторлары 2. Тұлғаның əлеуметтенуіндегі оқытудың ролі Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел

Əдебиет:

СОӨЖ мазмұны 16: 1. Тұлғаны «тəрбиелеу» и «əлеуметтендіру», «қалыптастыру» жəне «даму» ұғымдарының қатынасы 2. Кіші мектеп жасындағы əлеуметтену проблемасы Өткізілу формасы: Диспут


«12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін» құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазуды жалғастыру. Əдебиет:


2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам.

3. Бордовская Н.В. Реан А.А. Педагогика: учеб.- Спб: Питер, 2003 4. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. Вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М.,


2003. 6. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М.,

1999,2000,2001,2003 г. 7. Никитина Л.Е. Социальный педагог в школе: учеб. пособ.-2-е изд. М: Акад. проект, 2003 8. Василькова Ю.В. Методика и опыт работы социального педагога М., 2004.160 с., стр. 5-28 9. Шептенко П.А., Воронина Г.А. Методика работы социального педагога: Учеб. пособие для студ. высш.

учеб. заведений/ Под ред. В.А. Сластенина. – М., 2002.-208 с. стр. 3-10. 10. Социальная педагогика: Курс лекций/ Под ред. М.А. Галагузовой. –М., 2000. 11. Шакурова М.В. Методика и технология работы социального педагога, М.,2002 12. Мардахаев Л. В. Методика и технологии работы социального педагога. - М., 2002. 13. Социальная педагогика: Учеб. пособие / Под ред. В.А.Никитина. — М., 2000.

Апта 9


Дəріс № 9

Тақырып: Құзыреттілік тұрғыны жүзеге асыруға бағдарланған бағыт 1. Құзыреттілік білім беру нəтижесі ретінде 2. Хуторской А.В. бойынша құзыреттіліктер иерархиясы Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 17: Құзыреттіліктің жоғары деңгейлеріндегі қазіргі қоғам қажеттіліктері 1. Кəсіби топтар 2. Бизнесмендерге, новаторларға, жеке кəсіпкерлерге табыс əкелетін сапалар


СӨЖ мазмұны 17: 17СОӨЖ мазмұнын схема түрінде бейнелеу: Əдебиет: 1. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 2. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 3. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире

образования, Вестник, Образование РК и др.) 4. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 5. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 6. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 Кредит сағат 18

Практикалық сабақ № 9 Тақырып: Қазіргі қоғамдағы құзыреттілік мəселесі 1. Шығармашыл адамдардың сипаттамасы 2. Экономикалық дамуға жауапты адамдардың сипаты СОӨЖ мазмұны 18:

1. Еңбек əрекетінен тыс жүзеге асатын құзыреттіліктер 2. Қызметтің маңызды түрлері жəне əлеуметтік-экономикалық даму

Өткізілу формасы: Аквариум

СӨЖ мазмұны 18: 18 СОӨЖ мазмұнын схема түрінде бейнелеу: Əдебиет:

1. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 4. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы //

Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64

Апта 10 Кредит сағат 19

Дəріс № 10

Тақырып: Білім беру нəтижесі ретіндегі құзыреттілік 1. Өзін-өзі жүзеге асыруға, өзін-өзі жетілдіруге қабілеттілікті дамыту

2. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерінің аспектілері Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 19: 1. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерінің аспектілері 2. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-

бағдарланған тапсырмалар Өткізілу формасы: Топтық жұмыс


Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-бағдарланған тапсырмалар құру Əдебиет: 1. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 4. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 5. А.М.Муханбетжанова, А.Б.Хайруллина Д.Ш.Жумагалиева «Окружающий мир» оқу программа для уровня

начального образование. - Астана, 2006. Кредит сағат 20


Тақырып: Басқару, қатысу, жауапкершілік ұғымдар 1. Жетекшінің міндеттері жөніндегі пікірлер 2. Қызмет бойынша жоғары көтерілу мен қызметтік иерархия туралы пікірлер 3. Персоналдың басқаруға қатысуы 4. Жауапкершілік

Өткізілу формасы: Презентация СОӨЖ мазмұны 20:

3. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерінің аспектілері 4. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-


СӨЖ мазмұны 20: Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-бағдарланған тапсырмалар құру Əдебиет: 1. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 2. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 3. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 4. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 5. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 6. А.М.Муханбетжанова, А.Б.Хайруллина Д.Ш.Жумагалиева «Окружающий мир» оқу программа для уровня

начального образование. - Астана, 2006. Апта 11 Кредит сағат 21

Дəріс № 11

Тақырып: Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігі 1. Ақпараттық-коммуникативтік-технологиялық құзіреттілік 2. Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігінің аспектілері

Өткізілу формасы: Презентация Əдебиет:

1. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.).

2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007

СОӨЖ мазмұны 21: 1. Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігінің аспектілері 2. Оқушылардың ақпараттық құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-бағдарланған тапсырмалар


СӨЖ мазмұны 21: Оқушылардың ақпараттық құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкіті-бағдарланған тапсырмалар құру Əдебиет:

1. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 4. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 5. А.М.Муханбетжанова, А.Б.Хайруллина Д.Ш.Жумагалиева «Окружающий мир» оқу программа для уровня

начального образование. - Астана, 2006.



Тақырып: Құзіреттілікті қалыптастыру 1. Қабылдау ерекшеліктерін, құндылықтарды өзгертуге қалай əсер етуге болады 2.Құзыреттілік түрлерін жəне қабылдау тəсілдерін, құндылықтардың жаңа жүйесін пайдаланудың ұзақ мерзімді салдарлары Өткізілу формасы: Презентация Əдебиет:

СОӨЖ мазмұны 22: 1. Құзыреттіліктің дамуын марапаттау. Дамушы ортаны құру. 2. Отбасындағы дамытушы орта 3. Жаңалыққа ұмтылатын шығармашыл тұлғаны дамыту алғышарттары 4. Бастауыш мектеп оқушыларының құзыреттіліктерін дамытуға көмек көрсету 5. ЖОО құзыреттілікті дамыту Өткізілу формасы: Презентация

СӨЖ мазмұны 22: «12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін» құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазуды жалғастыру. Əдебиет: 1. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 2. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 3. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 4. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 5. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 Апта 12


Дəріс № 12

Тақырып: Коммуникативтік құзыреттілік 1. Оқу процесіндегі коммуникация формалары 2. Коммуникативтік құзыреттілік аспектілері Өткізілу формасы: Оқытудың интерактивті əдістері СОӨЖ мазмұны 23:

1. Коммуникативтік құзыреттілік аспектілері 2. Коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыратын құзыреттілікті – бағдарланған тапсырмалар


СӨЖ мазмұны 23: Коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыратын құзыреттілікті – бағдарланған тапсырмалар құру Əдебиет:

1. Леонтьев А.А. Психология общения. – М., 1997. 2. 12-летняя школа. Проблемы и перспективы развития общего среднего образования. / Под ред. Селевко Г.К.

Современные образовательные технологии. Учебное пособие. – М., 1998. 3. В,Ф.Берков, Я.С. Яскевич Культура диалога: Учебное пособие. – М.: Новое знание, 2002. С.4 4. Браун Л. Имидж –путь к успеху. Спб., 2000. 5. О.Я.Гойхман, Т.М. Надеина Речевая коммуникация: Учебник /Под ред. проф. О.Я.Гойхмана. М.:ИНФРА-М,

2001. С. 131. 6. Панасюк А.Ю. Вам нужен имиджмейкер? Или о том, как создавать свой имидж.М.,1998. С.99-113. 7. Педагогика и психология высшей школы. Учебное пособие. – Ростов н/Д.: Феникс, 2002. С.84. 8. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 9. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное

образование. - 2003. - № 2. - С.58-64

10. А.М.Муханбетжанова, А.Б.Хайруллина Д.Ш.Жумагалиева «Окружающий мир» оқу программа для уровня начального образование. - Астана, 2006.


Практикалық сабақ № 12 Тақырып: Дамытушы ортаны құру жолындағы кедергілер

1. Отбасында дамушы ортаны құру жолындағы кедергілер 2. Мектепте құзыреттілктерді қалыптастыру жолындағы кедергілер 3. ЖОО студенттердің құзіреттіліктерін қалыптастырудағы 4. Жұмыс орнындағы дамушы ортаны құру жолындағы кедергілер


СОӨЖ мазмұны 24: 4. Мотивация мен мінез-құлықтың, құзіреттілктің моделі 5. Мотивация мен əлеуметтік мінез-құлық моделі 6. Құзіреттілік моделі мен қабілеттердің психологиялық моделі

Өткізілу формасы: Үш жақты күнделік

СӨЖ мазмұны 24: Модельдің біреуін схема түрінде бейнелеу: 7. Мотивация мен мінез-құлықтың, құзіреттілктің моделі 8. Мотивация мен əлеуметтік мінез-құлық моделі 9. Құзіреттілік моделі мен қабілеттердің психологиялық моделі

Əдебиет:

1. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 2. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.). 3. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 4. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 5. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное

образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 Апта 13


Дəріс № 13

Тақырып: 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының моделі 1. 12-жылдық мектепте жалпы білім беру мазмұнын құру принциптері 2. Білім берудің мақсаты мен күтілетін нəтижелері (ғылыми мақалалар негізінде) Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 25: 1. 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының моделі (ғылыми мақалалар негізінде) 2. Білім берудің мақсаты мен күтілетін нəтижелері (ғылыми мақалалар негізінде) Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел


4. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире образования, Вестник, Образование РК и др.) 5. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 6. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова А.В. М., 2002



Тақырып: 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының жалпы сипаттамасы 1. 12 жылдық жалпы орта білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының мазмұны (Астана, 2008 ж.) 2. 12 жылдық жалпы орта білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының мазмұнын талдау (Астана,

2008 ж.) Өткізілу формасы: Топтық жұмыс СОӨЖ мазмұны 26:

1. Бастауыш білім беру сатысы үшін «Қоршаған орта» оқу бағдарламасының мазмұны (авторлары) 2. Бастауыш білім беру сатысы үшін «Қоршаған орта» оқу бағдарламасын талдау

Өткізілу формасы: Топтық жұмыс СӨЖ мазмұны 26: Қоршаған əлем бойынша құзіреттілікке бағдарланған сабақтың жоспарын жасау Əдебиет:

3. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006 г.).

4. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 5. А.М.Муханбетжанова, А.Б.Хайруллина Д.Ш.Жумагалиева «Окружающий мир» оқу программа для уровня

начального образование. - Астана, 2006. Апта 14


Дəріс № 14

Тақырып: Білім беру нəтижесін бағалау жүйесі 1. Білім беру нəтижесін бағалау жүйесі – оқушылардың меңгерген іс-əрекеттерінің (құзіреттіліктерінің) тəсілдері 2. Тест тапсырмаларының формалары Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 27: 1. Тестілік тапсырмаларды стандарттау 2. Тестілік тапсырмалардың мазмұнына қойылатын талаптар




146-154, гл. 14. 3. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 4. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003

г. 5. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 6. Современная дидактика: теория — пратике. — М., 1994. 7. Современные проблемы образования. — Тула, 1997.



Тақырып: Тестілік тапсырмаларды стандарттау 1. Тестілік сұрақтардың мазмұнына қойылатын талаптар 2. Оқушыларда түйінді құзіреттілктердің қалыптасу деңгейін бағалау критерийлері мен қойылатын

талаптар 3. Ашық тестілік тапсырмаларды бағалау


СОӨЖ мазмұны 28: 1. Бастауыш білім беру деңгейі үшін тестілік тапсырмаларды құру 2. Тестілік тапсырмаларды талдау




146-154, гл. 14. 3. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 4. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003

г. 5. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 6. Современная дидактика: теория — пратике. — М., 1994. 7. Современные проблемы образования. — Тула, 1997. Апта 15


Дəріс № 15 Тақырып: Бастауыш кластардың болашақ оқытушыларының кəсіби құзіреттілігін қалыптастыру

1. Болашақ кəсіби маманды қалыптастырудың жаңа бағыттары 2. Педагогтың кəсіби құзіреттілігі

СОӨЖ мазмұны 29: 1. Бастуыш класс оқытушыларының кəсіби құзіреттілігі (Сорокина бойынша)

2. Кəсіби құзіреттілік құрылымы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары СӨЖ мазмұны 29: «Қазақстандағы 12-жылдық білім беру» тақырыбына резюме Əдебиет:


2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 4. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное

образование. - 2003. - № 2. - С.58-64



Тақырып: Бастауыш классс педагогының түйінді құзіреттіліктері 1. Педагогикадағы кəсіби құзіреттілік теориясы 2. Бастауыш класстың болашақ оқытушысының кəсіби құзіреттілігі


СОӨЖ мазмұны 30: 1. Бастауыш класс оқытушысының прфессиограммасы 2. Қазіргі оқытушыларға қойылатын талаптар


СӨЖ мазмұны 30: Бастауыш кластың оқытушысының құзіреттілік моделін құру

Əдебиет: 1. Республиканские научно-аналитические журналы (12-летнее образование, Поиск, Ұлт тағылымы, В мире

образования, Вестник, Образование РК и др.) 2. Сборники научно-практических конференций, посвященных педагогическим проблемам. 3. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 4. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы // Народное

образование. - 2003. - № 2. - С.58-64 5. Бордовская Н.В. Реан А.А. Педагогика: учеб.- Спб: Питер, 2003 6. Педагогика: учебное пособие для студентов пед. вузов и колледжей / Под.ред. П.И. Пидкасистого. М.,


2003. 8. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студентов пед. Вузов: в 2 кн. – М., 1999,2000,2001,2003

г.

3. Негізгі жəне қосымша əдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Web-сайт адрестері

1. Қазақстан Республикасындағы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. Астана, 2004. 2. 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. Астана, 2004. 3. Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Астана, 2006. 4. Государственный общеобязательный стандарт 12-летнего среднего общего образования (Астана, 2006

г.). 5. Муханбетжанова А.М., Жумагалиева Д.Ш., Хайруллина А.Б. Основы 12-летнего образования –

электр.учебник, ЗКГУ им.М.Утемисова, 2010 6. Зимняя И.А. Ключевые компетенции – новая парадигма результата образования // Высшее образование

сегодня. 2003. №5. 34-42. 7. Петров А. Профессиональная компетентность: понятийно-терминологические проблемы // «Alma mater».

2004. № 10. С. 6-10. 8. Петровская Л.А. Компетентность в общении. М., 1989. 9. Равен Дж. Компетентность в современном обществе: выявление, развитие и реализация / Пер. с англ. М.,

2002. 396 с 10. Реформы образования в современном мире / Воскресенская Н.М. и др. М., 1995 11. Гусинский Э.Н., Турчанинов Ю.И. Современные образовательные теории. М., 2003 12. Равен Дж. Компетентность в современном обществе / пер. с англ. М., 2002 13. Содержание образования в двенадцатилетней школе / под ред. Киселева А.Ф. М., 2000 14. Эксперимент по совершенствованию структуры и содержания общего образования / под ред Баранникова

А.В. М., 2002 15. Краевский В.В., Хуторской А.В. Основы обучения. – М., 2007 16. Кукушин В.С. Дидактика: учеб. пособ. М: Высшая школа, 2003 17. Мухина В. С. Шестилетний ребенок в школе: Кн. для учителя.- 2-е изд., испр. и доп.- М.: Просвещение,

1990

18. Котова И.Б., Шиянов Е.Н. Философские основания современной педагогики. – Ростов-на-Д., 1994 19. Лихачев Б.Т. Педагогика. Курс лекций. –М., 1998 20. Методологические проблемы развития педагогической науки. / Под ред. Атутова П.Р., Скаткина М.Н.,

Турбовского Я.С. – М., 1985


Интернет-көздер: http://www.do.ektu.kz/laws/MONRK/17.pdf http://www.petropavl.kz/skoipkppk/pp_12_06/7.shtml http://www.yk.kz/news/show/12078 http://www.nao.kz/research/publication_detail.php?ID=2791 http://www.myuniver.kz/content/item/kontseptsiya-12-letnego-obrazovaniya-v-kazahstane.html http://www.e.gov.kz/wps/portal/Content?contentPath=/web сontent/citizenry/edu_youth_policy/sec_gen_edu/article/1274&lang= 12 летнее образование http://sc0027.sandyktau.akmoedu.kz/index.php?p=docs-view&s=4D925DE18861E788&d=CE31F331A53B4F40Автор: Киселькова Т.В. Концепция 12-летнего среднего образования Республики Казахстан http://12years.edu-kost.kz/ Joomla Travel Template Template Tools На пути к 12-летнему образованию

http://www.kazpravda.kz/c/1319611831 В 2020 году в Казахстане осуществится полный переход на 12-летнюю модель обучения http://www.balazan.kz/comon/kalendar/detail.php?ID=2391 Контекст организации компетентностно -

ориентированного образования в Казахстане

http://www.minjust.kz:81/doc/show/id/2830 Об утверждении Государственной программы развития образования Республики Казахстан на 2011 - 2020 годы http://open-school2011.narod.ru/glavstr/actualvopros/obrazovanie12.htm Проблемы 12-летнего образования

http://www.myuniver.kz/content/item/kontseptsiya-12-letnego-obrazovaniya-v-kazahstane.html сontent/citizenry/edu_youth_policy/sec_gen_edu/article/1274&lang= 12 летнее образование http://sc0027.sandyktau.akmoedu.kz/index.php?p=docs-view&s=4D925DE18861E788&d=CE31F331A53B4F40Автор: Киселькова Т.В. Концепция 12-летнего среднего образования Республики Казахстан http://12years.edu-kost.kz/ Joomla Travel Template Template Tools На пути к 12-летнему образованию http://www.kazpravda.kz/c/1319611831 В 2020 году в Казахстане осуществится полный переход на 12-летнюю модель обучения сontent/citizenry/edu_youth_policy/sec_gen_edu/article/1274&lang= 12 летнее образование http://open-school2011.narod.ru/glavstr/actualvopros/obrazovanie12.htm Проблемы 12-летнего

образования

5. «12 жылдық білім беру негіздері» пəнінен тапсырмаларды орындау жəне тапсыру

графигі

№

Жұмыс түрі Тапсырма мақсаты жəне

мазмұны

Ұсынылатын

əдебиет

Орындалу

ұзақтығы

Балл Тексеру

формасы

1 Реферат, баяндама

Негізгі баяндама, өз бетімен тақырып б/ша ғылыми басылымдардан ақпарат жинау

Семинар тақырыбына сəйкес

Апталық бөлу кестесіне сəйкес (барлығы 6 баяндама)

0-100

Семинарда реферат жəне баяндама

2 Тақырып б/ша жазбаша сауалнама

Оқу мате- риалын игеру деңгейіне сəй- кес, болашақ- тағы жұмыс формасына сəйкес

Семинар тақырыбына сəйкес

5-10 мин. в конце семинара

0-100

Жазбаша жауап

3 СООӨЖ тапсырмаларын орындау(барл

Аналитикалық жəне танымдық қабілеттерді дамыту

Дəріс жəне семинар тақырыбына сəйкес

СООӨЖ –ға бөлінген уақыт кестесіне сəйкес

0-100

Сұрақтарға жауап беруін, тапсырманы

ығы 15 тапсырма)

ң орындалуын тексеру

4 Аралық тестілеу түріндегі бақылау

Оқу материа- лын игеру, логикалық ой- лау қабілет- терін тексеру

1-тестілеу 1-7 тақырыптарға, 2-тексеру 8-15 тақырыптарға сəйкес

Семинар №7 Семинар №15

0-100

Тест бланкілерін тексеру

5 Емтихан Білімді кешенді тексеру 15 аптаға негізгі əдебиет

Семестр бойы 0-100

тест

6. Мəтіндік оқу құралы, авторлық дəрістер

Дəріс 1

Тақырып: Қоғамның əлеуметтік-экономикалық дамуының қазіргі сұраныстарына сəйкес білім беру

мазмұнын жаңарту

1. Дүние жүзінде жəне Қазақстанда білім берудің даму тенденциялары 2. Тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің өзекті жəне перспективті қажеттіліктеріне сəйкес білім берудің қазіргі сапасын қамтамасыз ету. Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

Қазақстанның жаңа білім беру жүйесінде жеке тұлғаны дамытуға, оның қабілетін басқаруға жəне үнемі

жаңарып отыратын ақпаратты өзбетімен меңгеруге деген қажеттілік оқытудың дəстүрлі тұрғысын қайта қарастыруды талап етуде. Қазіргі білім беру жүйесінің басты міндеті – ғылым мен тəжірибенің жетістіктері негізінде алынған білімді нақты жағдайда пайдалану икемділігін меңгерген, өз бетінше дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады.

Қазақстан Республикасындағы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамытудың тұжырымдамасында, 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында «білім берудің негізгі міндеті – білімдік шоғырланудан нəтижеге бағытталған құзыреттілік тұрғыға көшу» деп көрсетілген.

Тұлғаны қалыптастыру, оның шығармашылдық даралығын дамыту, баланың бар мүмкіншілігін ашып, оны жүзеге асыру білім беру жүйесінің басты бағыттары. Оны біз Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы жобасынан көре аламыз: «Қазіргі жалпы білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология күйінде қалып отыр, пəндік тəсілге негізделген мемлекеттік стандарттар моральдық тұрғыдан ескірген. Оқушының даралығына бағдарланған білікті көзқарас жоқ. Мектепте оқу оқушының өмірлік жолын, мүдделері мен перспективаларын таңдауына нақты дəлелдемелер бермейді .... Орта білім берудің мақсаты – жылдам өзгеріп отыратын дүние жағдайларында алынған терең білімнің, кəсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға жəне өз бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру» делінген.

Əлемдік тəжірибе көрсеткендей, білім берудің жаңа сапасына қол жеткізу 12-жылдық жалпы білім беретін мектеп жағдайында түйінді құзыреттіліктерді қалыптастыруды, тұлғаны əлеуметтендіруді, бейіндік оқытуды, көп тілділікті, қамтамасыз ету арқылы мүмкін болады.

Демек, жаңа мазмұндағы білім əлемдік білім кеңістігіне еніп, отандық сапалы білімді əлемдік кеңістіктегі біліммен бəсекелестік деңгейіне жеткізуді көздейді. Осыған орай, қазіргі отандық педагогикалық қоғам білім берудің жаңа моделін құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеттерін жүзеге асыруда.

Жүргізіліп отырған зерттеулер нəтижесі бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың (тек олар ғана емес) жеке бiлiмдерiн практикада қолдана алмайтындығын, дүние туралы ұғымдарды, олардың жүйесiн талдай, қорытынды жасай бiлмейтiндiгiн, бiлiмдi жаңа жағдайға көшiре алмайтындығын байқатады. Бұл бастауыш сынып оқушыларында өзiндiк жəне жүйелiк ойлаудың қалыптаспағандығының дəлелi. Сонымен, құзыреттілікке бағытталған жалпы орта білім берудің негізгі міндеті – əлеуметтендіру құндылықтарын басшылыққа ала отырып, оқушыға өзін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін құзіреттіліктерді қалыптастыруға жəне қолдануға жағдай жасайды.

Ал, қазіргі көзқарастарға сəйкес оқыту үрдісінің мазмұны тұлғаны жеке өмірінің, өзіндік білім мен тəрбиесінің субъектісі ретінде қалыптастыруға бағытталып, дамытушылық, іс-əрекеттік, тұлғалық бағдарлы тұрғыдан қарастырылуы өзекті мəселе болып танылады. Аталған идеяларды жүзеге асыру білім берудің жаңа моделін оқыту үрдісіне енгізу арқылы мүмкін болатындығын дəлелдеп отыр.

Бастауыш деңгейде білім беру үрдісін жаңаша ұйымдастыру оның философиялық, педагогикалық-психологиялық негіздерін терең зерделеуді қажет етеді. Ғылыми-педагогикалық еңбектерде бастауыш мектептегі оқу-тəрбие үрдісін жетілдіру (Ю.К.Бабанский, И.П.Подласый, т.б.), бастауыш сынып оқушыларының даму ерекшеліктері (Л.В.Занков, В.В.Давыдов, Н.Ф.Талызина, Д.Б.Эльконин, т.б.), бастауыш сынып мұғалімдерін

даярлау (А.Калашникова, т.б.), оқыту технологияларын қолдану (В.П.Беспалько, М.В.Кларин, С.Н.Лысенкова, В.М.Монахов, В.Ф.Шаталов, т.б), тұлғалық-бағдарлы оқыту жəне оның негізінде оқушылардың негізгі құзіреттілігін дамыту (В.В.Сериков, А.В.Хуторской, Д.А.Иванов, Е.Я.Коган, т.б.) мəселелері зерттелген.

Оқу-тəрбие үрдісін ұйымдастырудың əдіснамалық негіздерін жасауда қазақстандық ғалымдар Қ.К.Жампеисова, А.А.Бейсенбаева, Ə.М.Мұханбетжанова, М.Ж.Жадрина, Ү.Б.Жексенбаева т.б. зерттеулері 12-жылдық мектептің жаңа жүйесін жасауда ерекше маңызды орын алады.

Дəріс 2

Тақырып: Жалпы білім беру мазмұнын дамыту тенденциялары

1. 12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары 2. 12-жылдық жалпы білім беру мектебінің құрылымы

1. 12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары

Еуропа кеңесі декларациясына сəйкес (1992) əлемдік практикада 12 жылдық жалпы орта білім беру басымдыққа ие, оны əлемнің 216 елінде таниды, мойындайды. Бұрынғы кеңес елінің ішінде 12 жылдық оқытуға Балтық жағалауы мемлекеттері, Малдова, Беларусь, Украина мен Өзбекстан, ал 2000/2001 оқу жылынан бастап Ресей Федерациясы көшті. 1784 жалпы білім беретін мектепте 12 жылдық жалпы орта білім беруге көшу бойынша кең көлемдегі эксперименттік жұмыс жүргізілуде.

Қазақстан Лиссабон конвенциясына қол қойып кейін Еуропалық білім кеңістігіне ықпалдасудың құқықтық негізін қалады. Бұл жалпы орта білім беру деңгейінде мектептерде 12 жылдық оқытуға көшуді көздейді.

12 жылдық оқытуға көшу Қазақстандық білім беру реформасының стратегиялық міндеттерін ойдағыдай шешуге мүмкіндік береді. Ал оның мəнісі шығармашылық тұлғаны қалыптастыруға бағытталған жаңа ұлттық моделі дамытуға, «жалпыға арналған білім» үлгісінен «таңдауы бойынша білім алу» үлгісіне сапалы көшуде жəне əлемдік білім беру кеңістігіне тезірек кіруді қамтамасыз етуде жатыр. Орта білім беруді ұйымдастыру мен құрудың əлемдік тəжірибесін талдай келіп, көптеген елдерде, ең алдымен жастарды əлеуметтік қорғау мақсатында 12 жылдық жəне 13 жылдық білім берудің жүзеге асырылып жатқанын айтуға болады. Мысалы, Францияда, Испанияда, Польшада, Жапонияда, Литвада, Латвияда, Эстонияда, Молдовада оқушылар – 12 жыл, Италияда, Швецияда, Германияда 13 жыл оқиды. Тұтастай алғанда əлем елдерінің жиырма пайызына жуығы толық орта білім берудің 10-11жылдық мерзімін сақтап қалып отыр.

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының мектептеріндегі білім беру мазмұнының көлемін дамыған Еуропа елдерінің деңгейімен салыстыруға болады. Əлемдік тəжірибеге сəйкес 12 жылдық оқытуға есептелген жалпы орта білім берудің бағдарламасын біздің оқушыларымыз 11 жыл ішінде меңгереді.

12 жылдық білім беру жағдайында жалпы орта білім берудің ұлттық деңгейдегі мақсаты болып саналатын құзіретті, интеллектуалды жəне рухани дамыған тұлғаның қалыптасуына, Қазақстан Республикасының əлеуметтік, экономикалық жəне саяси өміріне белсенді араласуға дайын тұлғаны қалыптастыруға жағдай жасау болып табылады.

12 жылдық жалпы орта білім берудің негізгі міндеттері əрбір білім алушыға төмендегі мүмкіндіктерді беру:

- Қазақстан Республикасының азаматының құқықтары мен міндеттерін білуі, сақтауы; - өзінің одан əрі кəсіби білімі мен қызметіне негіз болатын, тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруы үшін

қажетті саналы білім алуы; - қоршаған əлемде – табиғат құбылыстары, адам мен қоғамның əлеуметтік жəне рухани өмірінде

бағдар табуға мүмкіндік беретін қазіргі дүниенің ғылыми бейнесінің негіздерін меңгеруі; - өзінің білімдік əрекетін тиімді жоспарлауды ұйымдастыра алуды, білімді меңгеру бойынша өз

əрекетін талдауды жəне рефлексияны жүзеге асыра алуы. - əртүрлі өмірлік ситуацияларда өз бетінше шешім қабылдайтын жəне əрекет етуі, əлеуметтік

жағдайларға баға бере алуы, айналасындағылармен өзара əрекетте өз көзқарасын қалыптастырып жəне қорғай алуы;

- өзінің мəдени көзқарасын қазақ жəне əлемдік мұралар негізінде дамытатын, тұлғаны қалыптастырудағы мəдениеттің ең маңызды қырларын бағалай жəне түсіне алатын;

- ұлтына, дініне, мəртебесіне қарамастан басқа мəдениет жəне көзқарас өкілмерімен құндылық-мағыналық ынтымақтастыққа даяр болуы;

- қоршаған шындыққа көзқарастар мен сенімдер жүйесі ретінде біртұтас дүниетанымды қалыптастыру, сонымен қатар өзіне, табиғатқа, қоғамға жағымды қарым-қатынасы жəне соған сəйкес əрекет ету икемділігі;

- қоршаған ортаны қорғау бойынша əрекеттерге жүйелі қатысу, өзі үшін жəне қоғамға қажетті салауатты өмір салтына деген қажеттілікті қалыптастыру.

Жалпы орта білім беру Қазақстан Республикасында үздіксіз білім беру жүйесіне кіреді. Тұлғаның дамуын кезеңдерге бөлу, əртүрлі жас кезеңдеріне сəйкес (кіші мектеп жасы, орта мектеп жасы, жоғары мектеп жасы) іс-əрекет түрлерінің жетекші типологиясы бойынша 12 жылдық білім беру үшін жалпы орта білім берудің үш деңгейі белгіленіп отыр:

- бастауыш білім беру (1-4 сыныптар 6 жастан бастап);

- негізгі орта білім беру; Өскелең ұрпақтың сапалы білімі еліміздің экономикалық жəне əлеуметтік дамуының ең маңызды

факторларының бірі болып табылады жəне оны əлемдегі бəсекеге қабілеттілікпен қамтамасыз етеді. Қазіргі жағдайда қоғамның білім деңгейі мен интеллектуалдық əлеуеті ұлттық байлықты құрайтын

маңызды сипатқа ие болып отыр. Адамның білімділігі, кəсіби икемділігі, шығармашылыққа талпынысы жəне қолайсыз жағдайларда əрекет ете білуі елдің дамуына, тұрақтылығына жəне қауіпсіздігіне негіз бола алатындығы белгілі.

Қазіргі қоғамның маңызды проблемаларының бірі - өзгеріп тұратын əлеуметтік жəне экономикалық жағдайларда өмір сүруге дайын болып қана қоймай өзгертуге игі ықпал ететін тұлғаны қалыптастыру. Мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талаптар – шығармашылық, белсенділік, əлеуметтік жауаптылық, жоғары интеллектілік, терең білімділік, кəсіби сауаттылық. Баланың дамуына мектеп маңызды роль атқарады. Ол өзіндік таңдау жасауы жəне дербес əрекеті үшін жауапкершіліктің артқан шағында экономикалық, саяси, дүниетанымдық еркіндік жағдайында баланы өмірге дайындауы тиіс. Оның жан-жақты дамуына, өз пікірі мен ойын ашық жеткізуіне ықпал ететін балаға қажетті психолого-педагогикалық институттың мектептен басталғаны маңызды.

Қазақстан Республикасында 12 жылдық білім беруге көшуге байланысты білім беруде біршама өзгерістер болуда, оның кейбір тұстары ғана емес, сондай-ақ оқыту мен тəрбиелеу жүйесі түбірімен өзгеруде. Жоғарыда аталған мəселені шешу мен қайшылықтарды жоюдың тиімді жолдарының бірі – оқушының өмірінде маңызды роль атқаратын тұлға ретіндегі өсуі мен кəсіби дамуына мүмкіндік беретін білім берудегі тұлғалық əрекет тəсілін енгізу болып табылады. Сондықтан мектеп түлектері өзгермелі өмірдің жаңа тұжырымдамалары мен үрдістерін қабылдауға дайын болуы, саналы таңдау жасауға, сондай-ақ барлық өмір бойына өмірдегі өзгермелі жағдайларға икемді болуға үйренуі тиіс. Оған сапалы білім, оқушының өміріндегі оқуға жəне өз білімін көтеруге дайындығы негізгі алғышарт болып табылады.

Қазіргі кездегі білім беру сапасы оқушылардың түрлі қызметтер саласындағы проблемаларды өз бетінше шешіу мүмкіндігін қамтамасыз ететін қалыптасқан негізгі құзыреттілік түріндегі білім беру нəтижелерінің жетістіктерімен түсіндіріледі.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Жалпы орта білім. Негізгі ережелер (бұдан əрі - Стандарт) Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына жəне Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының негізгі бағыттарына сəйкес əзірленген.

Осы стандарт 12 жылдық оқыту мерзімімен Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беру ұйымдарының нысанына, типіне, түріне қарамастан, оқушылардың міндетті дайындығының минимумын белгілейді.

2. Жалпы орта білім берудің құрылымы

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында 12 жылдық білімнің құрылымы анықталды. Ол:

- бастауыш білім – 4 жыл, 1-4 сыныптар аралығы; - негізгі орта білім – 6 жыл, 5-10 сыныптар аралығы; - жалпы орта білім – 2 жыл, 10-12 сыныптар аралығы. Мұнда бастауыш білім берудің оқу бағдарламалары баланың тұлғасын қалыптастыруға, оның жеке

қабілеттерін дамытуға, оқуға деген жағымды уəжі мен икемін қалыптастыруға бағытталған. Мəселен, оқуға, жазуға, санауға, тілдік қарым-қатынасына, өзін шығармашылық тұрғыдан танытуға, өзін ұстау мəдениетін дағдыға айналдыруға арналған.

Негізгі орта білім беруге арналған оқу бағдарламалары білім алушылардың ғылымдар жүйесінің базалық негізін игеруге, олардың жеке адамдар арасындағы жəне этнос аралық қарым-қатынастарда жоғары мəдениеттілігін қалыптастыруға, тұлғаның өзін тануы мен кəсіптік бағдарын айқындауға бағытталады.

Жалпы орта білім беруге арналған оқу бағдарламалары бейіналды дайындық пен бейіндік оқыту бағдарламаларын жүзеге асыруға көзделген. Бұл бағдарламалар білім алушыларға оқудың жеке траекториясын таңдауға жəне алдағы уақытта əлеуметтік-гуманитарлық, жаратылыстану-ғылыми бағыттар бойынша оқуына педагогикалық қолдау көрсетуді қамтамасыз етеді.

Жалпы орта білім беру Қазақстан Республикасының үздіксіз білім беру жүйесіндегі білім беру деңгейлерінің бірі болып табылады жəне 6 жастан бастап оқыту мен тəрбиелеудің ұйымдасқан жүйесін көрсетеді.

Жалпы орта білім берудің құрылымдық-мазмұндық моделінің негізінде кіші мектеп жасы, орта мектеп жасы, жоғары мектеп жасы сияқты жас кезеңдеріне тəн жетекші іс-əрекеттер түрлерінің типологиясы болып табылатын негізгі мазмұн жəне жеке тұлға дамуын кезеңге бөлу жатыр.

Жалпы орта білім берудің жалпы оқу ұзақтығымен үш деңгейі белгіленеді: 12 жыл: 5+5+2

I - деңгей – бастауыш білім беру. (1 - 5- сыныптар).

Оқытуды бастау жасы – 6 жас. Оқыту ұзақтығы – 5 жыл.

Бастауыш білім берудің негізгі мəні– білім алушының даралығын ашу жəне оқу əрекетін игерту.

Бастауыш мектептегі оқу əрекетін ұйымдастыру бастауыш білім берудің оқу, жазу, санау, негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыру бойынша білім, білік жəне дағдылардың қажетті жүйесін игертумен қамтамасыз етеді.

II - деңгей - негізгі орта білім беру. (6-10 - сыныптар).

Оқыту ұзақтығы – 5 жыл. Негізгі орта білім берудің негізгі мəні – игерген білім, білік, дағды мен əрекеттердің базалық тəсілдеріне

негізделген базалық мəдени деңгейі мен дүниетанымын қалыптастыру. Негізгі орта мектепте оқу əрекетін ұйымдастыру жеке тұлғаның өзін-өзі таныту тетіктерін, ғылыми таным

мен ойлау əдістерін, зерттеу мəдениетінің негіздерін игеруді, кəсіби мақсаттарын қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

Оқушыларды болашақ кəсіби қызметінің бағытын саналы түрде таңдауға даярлауды жүзеге асыратын мектептің психологиялық-педагогикалық, ақпараттық жəне ұйымдық қызметінің жүйесі ретінде бейіналды дайындық енгізіледі.

Негізгі орта мектеп міндетті базалық деңгей болып табылады жəне базалық білім беру бағдарламаларын аяқтауды жəне негізгі орта білім берудің негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруды қамтамасыз етеді.

ІІІ деңгей - жалпы орта білім беру. (11-12- сыныптар

- бейіндік мектеп). Оқыту ұзақтығы - 2 жыл. Жалпы орта білім берудің негізгі міндеті – саналы түрде кəсіби жəне азаматтық өзін-өзі анықтауына

мүмкіндік туғызатын негізгі құзыреттіліктерді игеруін, сондай-ақ жеке білім алу қажеттілігін қанағаттандыруды қамтамасыз етеді.

Оқушының бейімділіктері мен қабілеттерін есепке ала отырып, білім беру траекториясын барынша даралау мақсатында бейіндік оқыту енгізіледі. Бейіндік оқыту жаратылыстану-математика, əлеуметтік- гуманитарлық, технологиялық бағыттары бойынша жүзеге асырылады.

Дəріс 3

Тақырып: Білім берудің жалпыға міндетті стандарты.

1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. 2. Оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері

Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары 1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Жалпы орта білім.

Негізгі ережелер (бұдан əрі - Стандарт) Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына жəне Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының негізгі бағыттарына сəйкес əзірленген.

Осы стандартта білім беру процесін ұйымдастырудың тың жолдары іске асырылады: - мектеп бітірушінің қалыптасқан негізгі құзыреттіліктері ретінде күтілетін нəтижелер түрінде жалпы орта

білім берудің жалпы мақсаттарын құру; - үйретуде – білім, білік жəне дағдыларды игертуден құзыреттіліктерді қалыптастыруға, ал оқытуда – оқу

ақпаратын берумен оқушыларды күтілетін нəтижелер жетістігімен қамтамасыз ететін оқу қвзметін ұйымдастыруға арналған акценттерді ығыстыру;

- жеке тұлғаның мектептегі білім берудің түрлі деңгейінде дамуының бірізділігін көрсететін оқытудан күтілетін нəтижелердің көп деңгейлі жүйесін құру;

- кең ауқымды қызметтердің тəсілдерінің, яғни құзыреттіліктердің даму динамикасын бақылауға, сондай-ақ оқушының, мұғалімнің, мектептің, барлық білім беру жүйесінің өзіндік дамуын реттеуге бағдарланған оқушының оқу жетістіктерін бағалаудың жаңа жүйесін енгізу;

- білім берудің жоғарғы мектебінде бейіндік оқытуды енгізуге негізделген білім беру мазмұнының жеке бағдары жəне вариативтілігі;

- педагогикалық саралау жəне бейіндендіру негізінде жеке білім беру траекториялары бойынша оқыту процесінде оқушыны табысты əлеуметтендірумен қамтамасыз ету;

- жалпы орта білім беру құрылымы мен мазмұнының психофизиологиялық жəне жас ерекшеліктеріне, мүмкіндіктері мен қабілеттеріне сəйкестігі.

Стандартты қолдану мынадай мақсаттарға жетуді көздейді: - білім беру саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты қамтамасыз ету; - Қазақстанның білім беру жүйесін халықаралық өзара байланыста дамыту; - жалпы орта білім беру құрылымының жас кезеңдеріне сəйкестігі; - балаларды жалпы білім беру процесіне ерекше білім беру қажеттіліктерін енгізу; - жаңа білім беру нəтижесі есебінен білім сапасын арттыру - негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыру жəне

оқушының, педагогтың білім беру ұйымдары қызметінің тиімділігін бағалау жүйесін жасау; - жалпы орта білім беру саласындағы білім беру процесінің барлық субъектілерінің міндеттерін сақтау мен

құқықтарын қамтамасыз ету;

- балалардың дене жəне психологиялық денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету жəне жеке тұлғаның жан-жақты дамуына оның ішінде оқушының қосымша білім алудағы сұраныстарын қанағаттандыру үшін қолайлы жағдай жасау;

- ұйымдардың типтері мен түрлерінің көптүрлігі жағдайында бастауыш, негізгі орта жəне жалпы орта білім берудің баламалылығын қамтамасыз ету;

- жалпы орта білімді қаржыландыруға бөлінген мемлекеттік бюджеттің қаражаттарын ұтымды жəне тиімді пайдалану.

1.3. Стандарттың мынадай талаптары: - оқу пəндері бойынша білім беру бағдарламаларын əзірлеу; - меншік нысандарына, түрлері мен типтеріне қарамастан Қазақстан Республикасы білім беру

ұйымдарының оқу-тəрбие процесін ұйымдастыру; - жалпы орта білім беру жүйесі үшін оқулықтар мен оқу-əдістемелік кешендерді əзірлеу; - білім беру ұйымдарын қаржыландыру; - Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарын аттестаттауда жəне білім беру қызметін

лицензиялау; - білім берудің барлық деңгейлерінде білім сапасын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру; - білім туралы мемлекеттік үлгідегі құжаттарды беру кезінде міндетті болып табылады.

2. Оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері

10.1. 12 жылдық мектептегі оқу процесін ұйымдастыру базалық білім, білік, дағдылар, жалпы адамзаттық жəне ұлттық құндылықтар негізінде оқушылардың негізгі құзыреттіліктерінің қалыптасуын қамтамасыз етеді.

Білім беру процесі базалық жəне вариативтік білім беру мазмұнының үйлестірілуін, білім нəтижелерінің алынуын қамтамасыз ететін оқытудың репродуктивті, өнімді жəне зерттеу технологияларының оңтайлы пайдаланылуын ескере отырып құрылады.

10.2. Білім беру процесі мақсатты ұйымдастырылған, өзара байланысты мұғалім мен оқушы іс-əрекетін қамтиды

10.3. Оқыту процесін ұйымдастыру негізінде мынадай тəсілдер жатыр: - тұлғаға бағдарланған;

- іс-əрекеттік;

- құзыреттілік;

- денсаулық сақтау.

10.4. Тұлғаға бағдарланған тəсіл оқушы тұлғасының əлеуметтік мүмкіндіктерінің дамуы мен есебіне бағытталған.

Оқытудағы тұлғаға бағдарланған бағыттылық вариативтік жəне сараланған бағдарламаларды, оқу жəне оқудан тыс іс-əрекетті ұйымдастырудың, оқушылардың жеке білім траекторияларын құру мəселелерін шешудің түрлі нысандарын пайдалану арқылы қол жеткізіледі. 10.5. Іс-əрекеттік тəсіл оқушының дербес өнімді іс-əрекетін ұйымдастыру жағдайында тұлғаның мүмкіндіктері мен қабілеттері неғұрлым толық көрсету мен дамытуға бағытталған. 10.6. Құзыреттілік тəсілі оқушылардың тұлғалық сапаларының кешенін дамытуға, білім беруден күтілетін нəтижелер ретінде негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруға бағытталған. 10.7. Денсаулық сақтау тəсілі жеке жəне ұлттық құндылықтар ретінде оқушы денсаулығын нығайту, салауатты өмір салтын қалыптастыру мəселелерінің шешілуін қамтамасыз етеді. Бұл тəсіл төңірегінде білім беру процесін ұйымдастыруда психикалық жəне дене бітімі жағынан дені сау тұлғаның дамуын қамтамасыз ететін денсаулық сақтау заттық-кеңістіктік орта құрылады. 10.8. Білім беру процесін ұйымдастыруда мынадай қағидаттар сақталуы тиіс: - білім берудің құзыреттілікті - білімдік-бағдарлы нəтижелерін қолдайтын білім беру салалары

мазмұнының тепе-теңдігі; оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларынан құзыреттілікті-бағдарлы тапсырмаларды орындауға 25%-дан кем емес оқу уақыты бөлінеді; - оқушылардың өнімді жəне репродуктивті іс-əрекеттерінің тепе-теңдігі; оқушылардың өзіндік жұмыстарын (оның ішінде ақпараттық технологияларды) ұйымдастыруға бастауыш мектепте - 20%, негізгі орта мектепте - 35% жəне жоғарғы, бейіндік мектепте - 50% кем емес оқу уақыты бөлінеді; - ақпараттық ресурстарды тиімді пайдалану, оларды оқушылардың өзіндік іс-əрекеттеріне, оның ішінде жобалау жəне зерттеу қызметтерін ұйымдастыру арқылы енгізу; - оқушылардың өзіндік белсенді оқу іс-əрекетін, оқу материалын блоктық-модульдік құрылымдау жəне т.б. қамтитын оқытудың əдістері мен нысандарын, инновациялық педагогикалық технологияларды пайдалану

жəне дамыту.

10.9. Білім беру процесінде негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыру технологиясы ретінде оқушылардың жобалау, зерттеу іс-əрекеттері ұйымдастырылады. Оқу жылының бойында оқушылар жеке немесе топ құрамында пəнаралық жəне пəнүстілік мазмұн базасында тұлғалық маңызды жобаны əзірлеп, іске асырады.

Жобалау, зерттеу іс-əрекетіндегі бағалау нысаны - арнайы əзірленген талаптар мен көрсеткіштер негізінде негізгі құзыреттіліктердің қалыптасу деңгейі болып табылады.

10.10. Білім беру процесін даралау мыналардың есебінен іске асады: - жоғарғы (бейіндік) мектептегі бейіндік білім беру; - оқушылардың таңдауы бойынша модульдік курстар (несиелер) жүйесін енгізу; - негізгі орта мектептегі бейіналды дайындық. 10.11. Білім беру процесін ұйымдастырудың негізгі тəсілдері мен қағидаттарын ұтымды іске асыру үшін жұмыс аптасының бес күндік тəртібі қарастырылады. Жұмыс аптасының алтыншы күні – өзіндік жобалау, зерттеу жұмыстарын жəне өзге де іс-əрекеттерді (спорттық-сауықтыру, шығармашылық жəне т.б.) ұйымдастыруға арналады.;

10.11.1. Мынадай сабақ ұзақтығы тағайындалады: 1-сыныпта – 35 минут; 2-сыныпта – 35 минут; 3-5-сыныптарда – 40 минут; 6-12-сыныптарда – 45 минут. Осы стандарттың мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын оқу сағаттарының тағайындалған саны

аясындағы талаптары орындалатын жағдайда, мектеп бастамасымен 6-12-сыныптарда басқа да сабақ ұзақтығы жүйесін енгізу жоққа шығарылмайды.

10.11.2. Оқу жылының жалпы ұзақтығы 32 оқу аптасын құрайды

Дəріс 4

Тақырып: Интеграция – оқу материалы мазмұнын ұйымдастыру формасы ретінде. 1. Білімді интеграциялау - оқушыларда дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастырудың негізі. 2. Пəнаралық байланыс мүмкіндіктерін жүзеге асыру Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

1. Білімді интеграциялау - оқушыларда дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастырудың негізі.

Қазіргі қоғамдық – саяси, əлеуметтік мəдени жағдай еліміздегі білім берудің əдіснамалық негіздеріне,

стратегиялық бағыттары, мақсаты мен мазмұны жəне құрылымына жаңа талаптар қойып отыр. Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік Бағдарламасы негізінде көп

деңгейлі білім берудің жүйесін жаңғырту арқылы оны əлемдік білім беру кеңістігіне интеграциялау мақсаты көзделуде. АҚШ, Канада жəне Батыс Еуропада жаңа педагогикалық интеграциялық бағыт - ғаламдық білім пайда болды. Олар адамға, дүниеге біртұтас көзқарасқа, дүниені қабылдаудың қалыптасқан дағыларын өзгертуге, дүниені кеңірек қабылдауға мүмкіншілік беруге тиіс деп есептейді. Ғаламдық білімнің мақсаты ұлттық əртүрлілік, мəдени əртектілік, өсіп бара жатқан өзара тəуелділікке тəн біртұтас əлемде өмір сүруге лайық тұлғаға білім, көзқарас жүйесін беруді көздейді (М.Ю.Гийом). Білімнің көкейкесті мəселелерін түсінуде шетелдік зерттеушілерге əртүрлі көзқарас тəн. Мысалы, С.Леймидың айтуынша, АҚШ-та білім жүйесі ең алдымен оқушыларды бəсекеге бейімділікке жəне ұлттық құндылықтарды қорғауды үйретуге тиіс деген көзқарас бар. Ол АҚШ-тың жетістігін, мұратын, дəстүрін бүкіл дүние жүзіне таратуға тырысады. Р.Хенви моделі бойынша, білім адамға мəдени, əлеуметтік, экологиялық деңгейде байланыс жасауға көмектесуге тиіс. Бұл модельге дүниеге бейсаналық бейімделуден саналы түсіну мен алдын алуға негізделген Боткиннің моделі жақын. Алдын алу бұрын соңды болмаған жағдайларды шешу, өткенді жаңамен байланыстыру, жағдайдың зардабын анықтау жатады. Хенви мен Боткин модельдері біріне бірі қарсы емес, бірін-бірі толықтырады. Жалпы адамдық жəне жеке аспектілерді, философиялық толғаныс пен нақты істі байланыстырады. Олар дүниені əрбір адамның өмірімен, басқалармен тығыз байланысты, өзара тəуелді, тұтас əлемдік қауым ретінде қарайды.

Көрнекті американдық дидакт Б.Собел «Біз білімнің интеграциясына ұмтылуымыз керек. Яғни мектеп бағдарламаларында олардың мазмұнының пəндер бойынша бөлінуінен құтылуымыз керек» деп есептейді. Ұлы- британда бұл идеяны Л.Стенхаус, Ч.Джеймс, М.Морис таратты. Олар білім беру мазмұнына қойылатын жаңа талаптар қазіргі ғылыми білімнің интеграциясы мен дифференциясының қарама-қайшылықты процестерімен байланысты екендігін дəлелдейді. Яғни оқу жоспарын пəндік құрылымдау жəне пəндерді оқып-үйренуде алынатын білім, іскерлік жəне дағдының оқушылар санасында бөлшектенуіне қауіп туғызатындығын жəне бұл дүниенің біртұтас бейнесінің жасалуын қиындататындығын дəлелдеген еді. Осындай жүйені жасау мақсатын жүзеге асыру көптеген елдерде қолға алынған. Интегративті оқу курстарын жасау осы мақсатты көздейді. Интегративті курстар шет елдерде бұрын міндетті оқу мектептерінде қолданылып келсе, соңғы онжылдықта Еуропа мен Американың толық орта мектебінің жоғары сыныптарында да кеңінен қолданыс табуда. Оларда интеграцияның бірнеше деңгейлері: бір пəн ішіндегі бірнеше тақырыптарды біріктіру, оқу пəндерінің бір циклндағы əртүрлі пəндерді немесе интеграцияның жоғарғы типі – гуманитарлық, жаратылыс-ғылыми жəне техникалық циклдағы пəндер материалдарын ықпалдастыру қолданылады Білім берудегі интеграция арқылы оқушыларда дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастыру мəселесі, алдымен интеграцияның жалпы ғылыми білім жүйесіне қатынасын, ғылымның философиялық, əдіснамалық негізін, ғылымның идеялары мен нормалары түрінде негізделетін философиялық көзқарастар, қағидалар, дүниенің ғылыми бейнесінің мəніне, ғылыми

танымдағы əдістер мен əрекет түрлеріне талдау жасауды талап етеді. Сол сияқты, тұлғаның қалыптасуына танымдық əрекеттің əсерін, дүниені тұтастықта бейнелеудің маңызын есепке ала отырып, интеграцияның ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру əдістеріне қатынасы мен ғылымаралық бағыт ретіндегі мəселелер ауқымы да айқындалады.

Дүниенің қазіргі ғылыми бейнесі туралы көзқарас философиялық жəне нақты ғылыми ұғымдарды синтездеу арқылы қалыптасады. Білімнің «көлденең» (нақты ғылымдар-аралық) жəне «тігінен» (нақты ғылымдар мен философия-аралық) интеграциялық тенденцияға енуінен олардың арасында күрделі қатынас пайда болды. Нəтижесінде интегральдық теориялар, ғылымдар, бағыттар (жүйенің жалпы теориясы мен жүйелік бағдар, ақпарат пен кибернетика теориясы, семантика, синергетика т.б.) дүниеге келді (Н.Винер, Ф.М.Морэ; Д.К.Кемпбелл, С.П.Курдюмов).

Дүние дегеніміз материяның уақыт-кеңістік бойынша өзгерісі. Сонымен қатар, күрделі бір-бірімен көпсалалы байланыста болатын жəне микро-макро-мега жүйе құрайтын объектілер мен құбылыстардың жиынтығы болып табылады. Адам санасы бұл заңдылықты белгілі бір жүйеде бейнелеуге, яғни дүниенің ғылыми бейнесін құруға қабілетті (Г.И.Рузавин, А.В.Панин т.б.). Педагогикадағы əдіснамалық мəселелердің көкейкестілігі ғылыми зерттеулерде философия, психология, социология. антропология, математика мен кибернетиканың рөлінің күшейуімен, ғылымның əр саласының кірігуі үрдісімен байланысты. Əдіснамалық тұрғыдан ғылымдар интеграциясы процесінің түсінігін дұрыс бермеу, оқытудың тұтасымен жолға қоюда өз əсерін тигізеді. Интеграцияның жүзеге асу формалары мен жолдары мəселесі бойынша қазірге дейін бірыңғай пікір қалыптаспаған. Көптеген ғалымдар (шетелдік: Ф.Чижек, И.Пурщова, И.Стахова, И.Земан, Я.Боднар, сол сияқты ресейліктердің ішінен Б.М.Кедров, А.Д.Урсул, П.Н.Федосеев, С.Н.Смирнов, И.А.Акчурин, И.Т.Фролов т.б.) пікірінше ғылыми пəндердің интеграциясы ғылымның дамуының қазіргі жағдайына сəйкес келетін олардың өзара əсерінің сапалық жаңа түрін көрсетеді. Біз интеграцияны бұрын дифференциацияланған элементтердің жаңа сапаға тұтастық белгісімен бірігу процесі жəне оның нəтижесі ретінде түсінеміз. Олай болса, егер біздің зерттеуіміздегі білім берудің мазмұнында, нысанында, əдістері мен нəтижесінде, яғни бүкіл əдістемелік жүйедегі өзгерістерге бұл белгілер тəн болатын болса, бұл процесті интеграцияға жатқызуға жəне интеграициялық процесс деп атауымызға болады. Оқу процесінің тұтастығы адамның дүниеге қарым-қатынасын анықтайды. Бұл мəселені оқыту процесінде қалай есепке алу қажеттілігін қарастырамыз. Дүниенің ғылыми бейнесі əртүрлі ғылымдардан алынатын білімдердің интеграциясы нəтижесінде жасалады, ғылымның сəйкес кезеңдегі тарихи дамуында өсіп отырады жəне дүние туралы жалпы түсінікті құрайды. Осы мəнінде оны дүниенің жалпы ғылыми бейнесін қалыптастыру – дидактикалық зерттеулердің маңызды объектісі болып табылады. Дидактика оқытудың жалпы теориясы ретінде, жекелеген оқу пəндері «ішінде» жəне олардың арасындағы, білімнің мазмұны мен ойлау əдістеріндегі жалпылықты анықтауы жəне негіздеуі керек. Міне, осы жалпылықты анықтап алғаннан кейін ғана оны арнайы зерттеуге жəне сол арқылы оқушылрда дүниенің біртұтас ғылыми бейнесінің мағынасын қалыптастыруға болады. Пайдаланылған əдебиеттер:

1. Философия и методология науки (под.ред. В.И.Купцова)–М.1996.–540с. 2. Кун Т. Структура научных революций – М.,: Прогресс,, 1975. – 300 с. 3. Вернадский В.И. Философские мысли натуралиста. М. 1988, 355 с. 4. Кедров Б.М. Классификация наук. – М., 1973. 456с 5. Б.Л.Вульфсон Стратегия развития образования на Западе на пороге

ХХІ века», 146-147с. 6. Ə.Мұханбетжанова «Білімді интеграциялау арқылы оқушыларда дүниенің ғылыми бейнесін

қалыптастыру». Монография. ЖАК баспасы. Алматы, 246 б. Дəріс 5

Тақырып: Білім берудегі ізгілендіру 1. Білім берудегі ізгілендіру– басым міндет 2. Білім беру мазмұнының базалық компонент – білім беруді ізгілендірудің қажетті элементі

Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары 1. Білім беруді ізгілендіру – басым міндет

Жалпы білім берудің мазмұнын жаңартудың маңызды аспектісі- ізгілендіру, адамгершілік жəне эстетикалық құндылықтарды, идеологиялық парадигмалардың өзгеруіне ұшырамаған жоғары қоғамдық идеалдарды сақтау мен дамытуға бағыт. Мектептегі білім берудің ізгілік бағдарының күшейту міндеті бірқатар ұлттық жəне халықаралық құжаттар мен көптеген баспа құралдарда көрініс тапқан.

Білім беру мазмұнын ізгілендіру барлық оқу пəндеріне қатысты, алайда олардың ізгілік «салмағы» бірдей емес. Жаратылыстану мен математика адамгершіліктен нейтальды. Ал олардың мектепте оқылу басқа іс. Жаңа нұсқау адамзаттық факторға көп зейін аударуды ұысынады, адамдар өміріне ғылыми жаңалықтардың қалай əсер ететінін көрсету, бұл курстардың тəрбиелік мəнін пайдалану, оқушыларды ғалымдардың өмірімен, олардың

ғылыми ақиқатты таныту жолындағы күресін таныстыра отырып қолдану. Екінші жағынан қазіргі жаратылыстану философияның дамуына, ғылыми танымда əмбебап əдістерді іздеуге бағасыз үлес қосады.

Бірақ білім берудің мазмұнын ізгілендіруде алғашқы рөлді гуманитарлық пəндер ие. Оған қандай мектептегі пəндер жатады дегн сұраққа əртүрлі көзқарастар бар жəне бүгінгі күнде екі жақты бағыттағы ғылымдар дамуда, олар жаратылыстану мен гуманитарлық ғылымдардың қилысында пайда болуда. «Физиктер» мен «лириктердің» арасындағы бəсеклестік ҒТТ дəуірінде пайда болды деп санамау қажет. Бұл мəселе тамырын терең тарих қойнауынан алады.

Жарты ғасырлық тарихы бар мысалға жүгінейік. 1837 жылы француз парламентінде орта мектепте жаратылыстану ғылымын оқытуды кеңейту туралы заң жобасын талқылауда атақты диспут болған физик Д.Ф.Араго мен ақын А.Ламартин арасындағы диспут болды. Араго гуманитарлық пəндерді жаратылыстану пайдасына ысыруды талап етті.: «Өнеркəсіп əдемі сөздер мен өлеңдердің көмегімен дамымайды. Білім əрекеттің иқұралы болуы қажет. Сонымен қатар жаратылыстану ғылымдарын оқу тек материальдық қызығушылықтан емес. Жаратылыстану білімінің жарығы көптеген тұманды сейілтеді, оның əсерінен халық белін жаза алмауда...». Ламартин керісінше заңшығарушыларды мектеп білімінде гуманитарлық пəндердің басым рөлін сақтауды адамгершілік құндылықтарды негізгі сақтаушы ретінде сақтауды жақтады.: «Егер біз оқыстан барлық жаратылыстану білімдерінен айрылып қалсақ, материальды əлем сақталып қалған болар еді, əрине үлкен шығынға кенелген болар еді. Ал егер адам гуманитарлық білім беру сақтайтын ең болмаса бір моралдық ақиқатты жоғалтса, адам жəне барлық адамзат өлер еді».

Гуманитарлық жəне жаратылыстану білімдерінің үйлесімі мəселесін танымал ағылшын ғалымы жəне жазушы Ч.Сноу «Екі мəдениет»мəнерлі формуламен белгіледі, жəне ол біздің кезімізде өзінің өзектілігі артып отыр. Ол білім берудің мазмұнын анықтауда қиын сұрақтар қойып отыр. Болашақ гуманитар қандай деңгейде жаратылыстану білімінің негіздерімен таныс болуы қажет? Инженер мен агрономның минимальды қажетті гуманитарлық білімі қандай болу қажет?

Бұл мəселенің айналасында ғылыми-техникалық төңкеріс пен оның əлеуметтік салдарын қарама-қарсы бағалауы да көрініс алды.

Технологиялық детерминизмнің жақтаушылары мектептің оқу жоспарында жаратылыстану пəндерінің салмағының əлемдік артуын жақтайды. Олардың ойынша басқа білім аймақтары мифология болып табылады.

Білім берудің мазмұнында гуманитарлық білімінің дəстүрлі рөлін қайта қарауды Ж.Фрустье де жақтады. Оның пікірі бойынша Еуропаның басына түскен трагедиялық жағдайларға (кейбір елдерге тоталитарлық режимнің, екінші дүниежүзілік соғыстың келуі) үлкен жауапкершілікті классикалық гуманитарлық мəдениет ие; ол шындыққа сəйкес емес құндылықтар жүйесін жасады, мифтер мен иллюзиялар таратты, ал оларды жүзеге асыру бұрынғы ғасырларда болмаған жабайы зорлық пен варварлықты тудырды. Сондықтан да жаңа тұлға типі дəстүрлі мəдениет əсерінен біршама босаға дəрежеде болу қажет. АҚШ-та білім беруді ізгілендіру тұжырымдамасының жақтаушылары (Ч.Паттерсон, К.Винберг, А.Комбе) тұлғаның эмоциялық сферасының қалыптасуынңы бірінші дəрежелі маңыздылығын баса көрсетіп еді. Олардың пікірі бойынша интеллекттің дамуы баланы жақсы да, бақытты да қылмайды, ол керісінше тұлғаны кедейлендіреді. Ал эмоцияның дамуы гумандық импульстардың дамуына əсер етеді жəне күрделі өмірлік жағдайларда этикалық дұрыс шешім таңдауға көмектеседі. Бастысы- сезімді тəрбиелеу, альтуризм мен эмпатияның бекуі. Мұны мектеп бағдарламасын құраушылар мен педагог-практиктер басшылыққа алуы қажет. Осындай көзқарасты американдық мəдениеттанушы Т.Роззак ұстанады. Өзінің «Тұлға-Планета» кітабында ол үлкендер өздерінің балаларының интеллектуальтдық дамуын ғана ойлайды, болашақ қызметке тар функционализм тұрғысынан даярлайды, эмоциональдық тəрбиенің міндеттерін дұрыс бағаламай отыр. Американдық мектепті сынау Роззак байқағанындай неге Джонни жылдам оқи алмайды жəне сауатты жаза алмайдыға тіреледі. Бұл əрине жаман, бірақ неге адамгершілік-эмоциональдық сферасын ойламаймыз? Неге бізді үнемі Джоннидің жүйке қысымымен жүретіні, босай алмайтыны, агрессиясын жəне қызғанышын баса алмайтыны, сенім мен нəзіктігін бейнелей алмайтыны, өзін-өзі жүзеге асрыра алмауы толғандырмайды

2. Білім беруді ізгілендірудің функциялары, дамуы жəне негізгі категориялары

Ізгілік қарым-қатынас-адам бойындағы адамгершілік түсінік, сезім жəне мінез-құлықтың тұтастығымен, бірлігімен айқындалады. Сонымен қатар, ізгілік қарым-қатынастың қалыптасуында адамдардың өзара іс-əрекетті шешу мотив болып саналады. Əлеуметтік қоғамдағы жалпы азаматтық құндылықтың даму деңгейіне байланысты ізгілік сана, ізгілік сезім, ізгілік сенім, имандылық мінез-құлық қарым-қатынаста өзара əрекетте болады. А.А.Бейсенбаева /59/, Г.К.Шолпанқұловалардың /60/ ғылыми еңбектеріне сүйене отырып, ізгілік қарым-қатынастың төмендегідей қүрылымдық бөліктерін анықтадық:адамдарға көмек көрсету арқылы қайырымдылық қарым-қатынас жасау (еңбек ету барысында); басқаның жағымды ісін сезініп, оған қуана білу (сезім арқылы); өзіне де, басқаға да сый-құрметпен қарым-қатынас жасай білу (қарым-қатынас арқылы); айналадағы адамдардың, əртүрлі жағдайлардың сəтсіздігіне аянышты сезім білдіру (сезім арқылы); шынайы сезіммен шығармашылықпен еңбек ету (еңбек ету барысында); ұстаздарына,ата-анасына,туыстарына түсіністікпен сүйіспеншілік сезіммен қарау (сезім арқылы).

Сонымен, ізгілік қарым-қатынас - адам бойындағы білім,сезім жəне мінез-құлықтың түтастығымен анықталады.

Ізгілік қарым-қатынасты оқыту үрдісі барысында оқушылардың адамгершілікке бағытталған іс-əрекеті, адамгершілік ісінің жағымды мотивінің бірі ретінде қатысатын тұлғалық қатынастың ерекше түрі деп бағалаймыз.

Осыдан ізгілік қарым-қатынасты қалыптастыру жеке түлғада ізгілік қасиет пен сезімді, мінез-құлықты тəрбиелеу барысында тиімді əдістер мен тəсілдерді үйымдастыру үрдісі болып табылады.

Оқу-тəрбие үрдісін ізгілендірудің педагогикалық - психо-логиялық негіздері. Қоғамды ізгілендірудің алғышарттары ретінде, яғни адамдар арасында бірін-бірі сыйлау, бір- біріне көмектесу, қоғамның талаптарына сыйластықпен қарау сияқты адамғершілікке тəрбиелеу негіздерін бүгінгі мектеп партасында отырған оқушылардың дүниетанымындағы басым құндылықтар ретінде ізгілік сапаларын қалыптастыру қажеттілігі айқындалған.

«Білім туралы» Заңның 18 бабына сəйкес білім беруде, мемлекеттік білім стандартында жалпы адамзаттық мəдениетті қалыптастыруға, халықтық педагогика элементтерін ендіруге, оқуды өмірмен байланыстыруға көңіл бөлінуіне байланысты болғандықтан оқу бағдарламалары мен оқулықтардағы материалдар мазмұны қайта қаралып, жеке түлғаға бағытталған, ізгілік мəдениетіне тəрбиелеуге басты назар аударылады. Білім беру жүйесін ізгілендіру баланың жеке басының, оның қабілетінің дамуына жəне дербес ерекшеліктерін ашуға, оқыту барысында тəрбиелеуге бағытталған. Адамның тұлғалық бейнесінің көрсеткішінің бірі- оның ізгілік қасиеті. Оқытуды ізгілендіру сол қасиетті қалыптастыруға қызмет етеді.

Осыдан педагогика ғылымының алдында білім жүйесін ізгілендірудің гылыми-əдістемелік негіздерін анықтау міндеті қойылуда. Осы күнге дейін баланы тұлға ретінде дамытуға басымдық тұрғыда көңіл бөлінбеді. Атап айтсақ:мүғалімдер мен тəрбиешілерді ізгілікке, ізгілік қарым-қатынасқа төрбиелеудің тиімді өдістерімен қаруландыру қанағаттанғысыз; оқушылардың өз халқының мəдениетін, түп-тамырын, өз ана тілін, туған тарихын толық білуі басымдық міндет ретінде қойылмады; ұлттық құндылықтарды білуге жеткілікті көңіл бөлінбеді; оқу құралдарының олқылығы -баланың ойлау қабілетін шектеп, тек белгілі ізбен ғана жүруді үйретті т.б. Əсіресе, математика жəне физика пэндерін оқытқанда, ізгіліктен гөрі технократиялық ойлау басым болып, (техника жетістіктеріне баса назар аударылып, адамға зиянды жақтарына кеңіл бөлмеу), алған білім сапасын жылдан-жылға төмендетіп, оқуға деген оқушы ынтасы азайып, білімсіздік , мектепті тастап кету орын алды.

Адамның түлғалық бейнесінің көрсеткішінің бірі- оның ізгілік қасиеті болғандықтан, оқу-тəрбие үрдісін ізгілендіру сол қасиетті қалыптастыруға қызмет етеді. Бүл ретте адамның ішкі жан дүниесі байлығынан, білімділігі, өмірге, адамға, табиғатқа, қоғамдық өмірге, қоғамдық қатынастардағы тазалық, шынайылық негізінде қүрылған ізгілік керек. Мүғалімдердің оқушыны білімді өзбетімен ізденіп ала білуге, оқу барысында өзінің бойындағы теориялық жəне практикалық білімді игеруге деген даярлығын өздігінен дамытуға, өздігінен білім алуға, өздігінен жетілуге қалыптастыру үшін оку-тəрбие үрдісін бейімдей жүргізу жəне өмір бойы білім алып өтуге дағдыландыруы бүгінгі күннің басты міндеті болып отыр.

Адамның ақыл-ойының дамуы оның интеллектілік, ойлай білу қабілетінің, оқу-танымдық қызметінің дамуымен сипатталатын-дығын ескере отырып, ақыл-ойдың икемділігін жəне жүйелілігін меңгерген, өмірдің өзгеруіне жөне еңбек етуге психологиялық жағынан дайын, қоғамның жаңа сипаттағы бейнесіне ыңғайлана өз білімін үнемі толықтырып, өзгертіп, жаңартып отыратын ізгілікті адам болу үшін оқу-тəрбие үрдісін ізгілендірудің мүмкіндіктерін қарастырумызға болатынын зерделедік.

Қазақ менталитеті қазіргі саяси-экономикалық,нарықтық жағдайға байланысты өзгеріп отыратынын ескерсек, ең алдымен əрбір жасөспірімді үлтжандылыққа тəрбиелеу керек. Бізге қазақтың кең даласында өскен ата -бабаларымыздан сақталып келе жатқан қонақжайлық, мейірімділік, кеңпейілдік т.б. қасиеттермен бірге жасоспірімдер бойында табиғат қүблыстарын тез аңғарғыштық,тез есептеуге бсйімдік, сезімдік, рухани ойлау жөніндегі Əл-Фарабидің /4/ үлағатты пікірлерін басшылыққа ала отырып, ізгілендірудің өзегі етіп алдық. Мысалы, қазақ халқының математикалық модениеті жүлдыздарды бақылау арқылы ауа райын болжаудан, əр түрлі санау жүйссін пайдаланудан, қазақтың байырғы есептерінің терең ойға, тапқырлыққа, проблемалық ахуалға қүрылуынан, күнделікті түрмысы мен тіршілігінен (малы, егіні, жасаған бүйымдары) байқалады (С.Елубаев, Е.Сағындықов) /86/. Сондықтан біз зертеуімізде білім бсру жүйесін ізгілендіру анықтамасын былай деп түсінеміз-жасөспірімнің, оның қабілетінің дамуына жоне дербес срекшеліктсрін ашуға, оқыту барысында торбислсу қажст скендігі.

Жалпы білім беретін мектептің жаңа үлттық моделінің қабылдануы қазіргі заманғы жалпы білім беретін мектептерді демократияландыру, ізгілендіру негізінде қайта түлеп жаңаруына , егеменді мемлекетте жан- жақты жетілген, іскер адамды тəрбиелеуге мүмкіндік тудыратыны анык. Жалпы білім беретін мектептегі білім мазмүнын жаңарту оқытуды ізгілендіруге негіз болып саналады

Қалыптастыру тəжірибесін бастау кезінде 5-9 сыныптағы математика жəне 7-9 сыныптағы физика пəндерінен білім берудегі мақсат-жасөспірімдердің танымдық көзқарастарын байыту, өзгерту, дамыту, ақыл-ой қабілеттерін жетілдіру, өзіндік ойлауын жəне ақыл ой үстамын жетілдіріп, шапшаң ойлай алатын, мəселеге тез талдау жасай отырып, логикалық дүрыс қорытынды жасайтын жеке түлғаны төрбиелеудің қажеттігі бүгінгі уақытта дүрыс шешім қабылдау үшін, осы заманғы əлеуметтік- экономикалық мөселелерді шешуде орбір адамның ақыл-ой қабілетін дамытуды қарастыру үшін қажет болып отыр. Осындай қарастырылғанның қорытындысының негізі мүғалімнің жеке түлғаға жаңа көзқараспен қарайтындығына апарады, яғни мүғалім оқу-тəрбие үрдісінде ізгілсндіруді мақсат ету арқылы, жас оспірімнің жеке түлға субъект ретінде дамуының технологиясын қарастыруға үмтылады. Еркін шығармашылықпен ойланатын, ізгілікті жас өспірімнің қалыптасуы үшін оның сенім, ерік, сана, сезім, қабілеттерін ескеріп, басшылыққа алып, ізгілікті қасиеттерді қозғаушы

Оқу – тəрбие үрдісін ізгілендірудің мақсаты:

Оқушының еркін шығармашылықтағы əрекетінің субъектісі ретіндегі ізгілікті жеке тұлғасы

көздерін анықтап (мотивтер, қызығушылығы, өмір сүру салты т.б.) үлттық жəне жалпы адамзаттық қүндылықтарға бағыттай отырып, ізгілікті білім жоне мəдсниетке, адамға қүрмет қатынасына, ізгілікті мінез-қулықтың олсуметтік тожірибесіне баулиды. Осыдан жоғарыда айтылған талдау нсгізіндс тсориялық модель құрастыруға болады (сурет-1).

Жеке тұлғаның субъект болып қалыптасуының теориялық моделі

өмір деректері мен қоғамдық оқиғаларды зерделеу мақсатындагы ізгілікті білімдер мен практикалық

əрекеттерді меңгеру үрдісіндегі ізгілікті мінез құлықтық əлеуметтік тəжірибесі 1-сурет Iзгі-адамның ең жоғары зиялылығы, парасаттылығы, адамгершілігі, ерікті ойлаудың,адамшылыкхың

символы болып есептелетін үғым. Ендігі қаралатын үғым ізгілік. Бүл үғым - адамды жеке түлға есебінде танып, оның қүндылықтарын

бағалап, оған еркіндік беріп, өз қабілетін көрсете білуге жағдай жасайтын жүйе. Бүл жүйе бойынша адам игілігі - əлеуметтік қүбылысты бағалау өлшемі, ал тегіндік, əділдік, адамшылық ұстанымдары -қоғамдағы қарым-қатынастың қалыпты формасы ретінде бағаланды. Ізгілік-адамгершілік-психологиялық үғымы дəстүрлі ойлауда адамгершілік саласына жататындай мағынада қабылданады: ол-адамилық қасиет. Ізгілік-адамның өзіне баға беруінен басталатындығынан айтылған, яғни жасөспірімнің өзінің өмірдегі орны мен өмір сүрудің негізгі өзегін жəне мəн мен маңызын түсінуі, адамсүйгіштік, адам мен адамдық міндеттерге құрметпен қарауын білдіреді. Педагогикалык, психологиялық тұрғыдан ізгілік адамдар арасындагы қатынастардың сүйіспеншілікке негізделуі, адамның ар -намысын, абыройын, ар-ожданын құрметтеу, жоғары адамгершілік, парасаттылық қасиетпен қамқорлық жасау, адамды сүйе білу, қадірлеуі деп түсінеміз.

А.А.Бейсенбаева /59/, С.Қ.Қалиевтардың /24/ пікірінше адамгершілік екі жақты əрекет арқылы пайда болады. Бір жағынан адамның өзін-өзі тани білуі, екіншіден, өмір сүру үшін күресу, түлғаның құндылық қасиетті бағалауы жəне оның ізгілікке жат іс-əрекетті танып білуі. Ізгілік тұлғаны əлеуметтік құбылыс ретінде қарауды үсынады.

Қазіргі кезде кеңінен қолданылып жүрген бүл ұғым жалпы ізгілікті құндылықтар жиынтығы болатындығын көреміз. Оған дəлел адамның адамгершілік бағыттары оның əлеуметтік белсенділігімен сипатталады: ол тұлғаның өзіндік ізгілікті-адамгершілік бағытта азаматтық борышын жəне жауапкершілігін терең сезінуі, өзіне-өзінің қатаң талап қоюы,басқа адамдарға деген өз бойында адалдық, ілтипаттылық, қайырымдылық, мейірімділік т.б.ізгі қарым-қатынастардың болуы қажет деп білеміз.

Ізгілік қасиет- адамды ізгілікті қарым-қатынасқа,қоғамның жалпы адамзаттық құндылықтарын бағалауға, дүниені жəне өзін-өзі танып білуге, түсінуге үнемі дамытуға ықпал жасайтын, ынталандыратын күш.

Оку-білім берудегі окушының тұлғасын қалыптастырудың əрі жағдайы, əрі нəтижесі болатындығын аңғарамыз. Алайда, ізгілік ұғымына анықтама берсек, ол біздің ойлауымыз бойынша:

Ізгілік- адамгершілік, адамшылық, ықыластылық, қайырымдылық, мəдениеттілік, адамдардың бір-біріне, табиғатқа, қоршаған ортаға сүйіспеншілігі жəне оны бағалап, қамқор болуына жетелейтін күш.

СЕНІМ

ЕРІК

САНА

СЕЗІМ

ҚАБІЛЕТ

Еркін шығармашылықпен ойланатын ізгілікті жеке

тұлға

Ізгіліктің қозғаушы көздері (мотивтер, қажеттіліктер,

қызығушылықтар, өмір сүру салты)

Ұлттық жəне жалпы адамзаттық құндылықтар

Ізгілікті білім жəне мəдениет

Адамға құрмет қатынасы

Одан əрі біз жүйеміздегі үшінші компонент -«ізгілендіру» деген ұғымның мəні мен мазмұнын қарастырайық. Ізгілендіру-адамды үздіксіз оқыту, үйрету арқылы адамгершілік бағытта жүргізіледі. Ізгілендірудің түпкі мақсаты окушыны белсенді тануға ұмтылатын, субъект етіп, шығармашылық тұлға етіп қалыптастыратын дамытуға апаратын ұғым. Сондықтан ғылыми əдебиеттерде барлық ғалымдар (философ, социолог, педагог) бір пікірді білдіреді-өркениетті деңгейге жетуі үшін, ізгілендірусіз əлеуметтік прогресс туралы сөз қозғауға болмайды. Сондықтан бүгінгі мұғалімнің окушымен педагогикалық қарым қатынасында мəдени кеңістік жасалуы, окушының субъект ретінде дамуы тұтас педагогикалық үрдісте білім беру технологиясын ізгілендірудің мүмкіндіктерінің қарастырылуы керектігіне көзіміз жетті.

Осы себептерге байланысты мұғалім окушыға білім беріп, білік-дағдыларын қалыптастырумен қатар жеке тұлғаны дамыту құралдарын (механизмі) қолдана білуі керек.


146-154, гл. 14. 9. Педагогика / Под ред. Пидкасистого. — М., 1995. - Гл. 3, 9. 10. Педагогика. — М., МГПУ, 1994. — Гл. 2. 11. Прогностическая концепция целей и содержания образования. — М., 1994. 12. Современная дидактика: теория — пратике. — М., 1994. 13. Современные проблемы образования. — Тула, 1997.

Дəріс 6

Тақырып: Тұлғалық бағдарлы білім беру 1. Тұлғалық бағдарлы білім берудің ерекшеліктері 2. Тұлғалық бағдарлы білім берудің моделі


1. Білім беру жүйесіндегі тұлғалық бағдарлы технологиялар Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі «жалпыға білім беру» моделінен «əр адамға білім беру» моделіне көшуге негізделген. Ойы жүйрік, ақылы жетік, бəсекеге қабілетті, өзгерістерге бейім жеке тұлғаны қалыптастыру – білім берудің басты міндеті. Осы міндетті шешуде тұлғалық бағдарлы технологиялар кеңінен қолданылуда. Оқыту-тəрбиелеу практикасында тұлғалық бағдарлы тұрғының негізі ізгіліктік психологиядан басталады. Гуманизмнің ірі тұлғаларының бірі Карл Роджерс тұлғалық тұрғының бірнеше ұстанымдарын белгілеген:

1. Ауыспалы дүниеде индивид үшін осы дүниені өзіндік қабылдауы аса маңызды болып табылады. 2. Адамның қоршаған ортаға көзқарасы өзіндік қабылдауы мен өзіндік түсінуі негізінде қалыптасады. 3. Əрбір адам өзін-өзі тануға, өзін-өзі іске асыруға жəне өзін-өзі жетілдіруге қабілетті. 4. Тұлғаның дамуы тек қарым-қатынас арқылы ғана жүреді. 5. Тұлғаның дамуы, өзін-өзі жетілдіруі өзін қоршаған ортамен, басқа адамдармен өзара əрекеттесу негізінде

жүзеге асырылады. Тұлғалық бағдарлы тұрғыдан білім беру идеясы бүгінгі күні педагогика ғылымында А.Маслоу, Д.Дьюи,

Ш.Амонашвили, И.С.Якиманская, В.В.Сериков, Е.В.Бондаревская, А.Плигин, А.А.Бейсенбаева, А.М.Мұханбетжанова, С.М.Бахишева жəне т.б. ғылыми-зерттеу еңбектерінде өз жалғасын табуда.

Тұлғалық бағдарлы білім беру – оқушылардың бар мүмкіншіліктерін дамытуға, олардың өз-өздерін еркін көрсетуге жағдай жасау, яғни тəрбиеленушілердің тұлғалық қасиеттерінің анықталуына жəне дамытылуына толық мүмкіндік беру.

Тұлғалық бағдарлы білім берудің басты мақсаты – адамға өз-өзіне, басқа адамдарға, қоршаған ортаға, өзінің кəсіби іс-əрекетіне деген жеке көзқарасын, қарым-қатынасын анықтауда (өзгертуде, түзетуде, бекітуде жəне т.б.) көмек беру.

Тұлғалық бағдарлы білім берудің ерекшеліктері Тұлғалық бағдарлы білім берудің ұстанымдары: детерминизм, жүйелілік жəне біртұтастық, даму, сана

мен қарым-қатынас бірлігі, мəдениетке сəйкестік, табиғатқа сəйкестік, өзін-өзі өзектілеу. Тұлғалық бағдарлы технологиялар – педагогикалық ситуацияларда нəтижеге жетуде қажет құралдармен қамтамасыз ететін, тұлғаны дамытуға бағытталған іс-əрекеттер мен іс-шаралардың жиынтығы. Олар: диалогты əдістер, ойын технологиялары, тренингті технологиялар, сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиялары, модульдік оқыту жəне т.б.

Тұлғалық бағдарлы білім беру технологиялары түсіндіруден – түсінуге, монологтан – диалогқа, əлеуметтік бақылаудан – дамытуға, басқарудан - өзін-өзі басқаруға көшуге негізделген. Педагогтың негізгі міндеті – қолайлы қарым-қатынасты орнату, оқушылардың өзара түсінісуі, оларға шығармашылық үшін жағдай жасау, еркіндік беру.

Тұлғалық бағдарлы білім берудің технологиясына қойылатын мəнді талаптар: диалогтық, əрекеттік-шығармашылық сипаты, студенттің дамуын қолдауға бағыттылығы, оған өз бетімен шешім қабылдауға, шығармашылықпен оқу жəне тəртіп мазмұны мен тəсілдерін таңдау үшін қажетті еркіндік кеңістігін беру.

Тұлғалық бағдарлы білім беру үрдісі – бұл индивидте адам бейнесін жасау үрдісі, өзіндік Менін өзектілеу үрдісі.

Тұлғалық бағдарлы білім беру үрдісінің концептуалды педагогикалық шарттары мыналар:

- қазіргі білім беру саласындағы ізгіліктік бағыттарды белгілейтін тұлғаның мəнді бағдарларын, мұғалімнің педагогикалық санасы мен педагогикалық ойлауын өзгерту;

- өзін өзі дамытуға құндылықты көзқарас;

- жоғары оқу орнындағы тұлғалық бағдарлы білім беру ортасы. Тұлғалық бағдарлы білім беру үрдісінің нəтижесі – студенттердің тұлғалық өсуі, білім беру үрдісінде

шығармашылықпен өзін-өзі өзектілеуі. 2. Тұлғалық бағдарлы білім берудің моделі

- Оқытудың мақсаты оқытушы жəне студенттермен өзара келісіледі, əдетте оқытушы мен студенттер сабақтан күтілетін нəтиженің өзіндік жүйесін құрады.

- Студенттің өз бетімен ізденуіне, өз бетімен жұмыстануына, өз бетімен жаңа нəрсені тануына бағытталған.

- Əрбір студентпен жұмыс жасау, оқыту үрдісінде оның бейімділіктері мен таңдауларын анықтау жəне есепке алу.

- Таным үрдісінде танымдық стратегиялармен жұмыс жасау. - Оқу үлгерімі əртүрлі студенттерге арналған дидактикалық материал қолданылады. - Əрбір студентке оның танымдық қабілеттерін есепке ала отырып, білім көлемі белгіленеді жəне

соған сəйкес оқу материалы таңдалады. - Күрделілігіне қарай тапсырманы студент өзі таңдайды, тапсырмалар мазмұнын оқытушы өзгертеді. - Əрбір студенттің мүмкіншіліктері мен жеке бейімділіктеріне қарай белсенділігі. - Оқытушы студенттің өзіне топтың немесе жеке жұмысты таңдауға мүмкіндік береді. - Жаңа білімді студенттің оқытушымен біріккен іс-əрекеті барысында алу. - Студент, алдымен, жауабын өзі бағалайды, содан соң оқытушы бағалайды. - Танымдық үрдісті жəне оның нəтижесін сандық жəне сапалық тұрғыдан оқытушы мен студенттің

біріге бағалауы. - Үй тапсырмасының көлемін, күрделілігі мен формасын студенттердің өзі таңдайды. - Қажетті əдебиеттерді студент өзі таңдайды, оқытушы оған кеңес береді. - Оқытушы студенттердің танымдық стратегияларын ұсынуына мүмкіндік жасайды. - Оқытушы өзінің жұмыс жасау стилін студенттердің танымдық таңдаулары жəне когнитивті

стильдерімен есептесе отырып бейімделеді. 1. Подласый И.П. Педагогика. Новый курс: Учебник для студ. пед. вузов: В 2 кн. – М.:Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 1999. – Кн. 2: Процесс воспитания. – 256 с. 2. Научно-методический журнал “Химия: Методика преподавания в школе” 2’ 2001 3. Научно-теоретический и методический журнал “Химия в школе” 6’2001 4. Харламов И.Ф. Педагогика: Учебн.пособие.-3-е изд., перераб и доп.- М.:Юристъ,1997.512 с.

Дəріс 7

Тақырып: Бастауыш білім беру мазмұнын құру 1. Бастауыш білім беру мазмұнын құрудың тұжырымдамалық негіздері 2. Бастауыш мектептегі білім беру процесі мазмұнының ерекшеліктері


1. Бастауыш білім беру мазмұнын құрудың тұжырымдамалық негіздері Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық жалпы орта білім беру Тұжырымдамасы – жалпы орта білім

беру жүйесінің мақсаты, міндеттері, ұйымдастыру ұстанымдары мен бағыттары бейнеленетін негізгі құжат болып табылады. Бұл Тұжырымдама ҚР «Білім туралы» Заңына; «Қазақстан Республикасын 2010 жылға дейін дамытудың стратегиялық жоспарына»; Қазақстан Республикасында білім беруді 2010 дейін дамытудың мемлекеттік бағдарламасына; ҚР Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, əлеуметтік, саяси жаңғыртудың қарқынды жолында» атты жолдауына, Болоньдегі Еуропа елдері білім министрлігінің кеңесіне, ЮНЕСКО-ның үздіксіз білім беру туралы ұсыныстарына сəйкес əзірленді. Жоғары динамикалы, жаһандану дəуірінде өмір сүру үрдісінің, ойлау мен қарым-қатынасты түбегейлі өзгертетін байланыс құралының қарқынды дамуы, сондай-ақ адамның интеллектісіне, əл-ауқаттылығына, оның икемділігіне, жасампаздық іс-əрекетіне қол жеткізетін тəсілдер қоғамның негізгі капиталы бола бастады. Қазақстан қоғамындағы мұндай жағдайда өзекті мəселелердің бірі - өзгермелі əлеуметтік жəне экономикалық жағдайда өмір сүруге дайын ғана емес, айналасындағы шынайы өмірге белсенді қатынасын

байқатып, оны жақсартуға ықпал ете алатын, бəсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады. Осыған байланысты жеке тұлғаға қойылатын мынадай талаптар алдыңғы орынға шығады: креативтік, белсенділік, əлеуметтілік жауапкершілік, ой-өрісінің кеңдігі, жоғары кəсіби деңгейлі сауаттылық, танымдық əрекетке қызығушылығының басымдығыү Қазақстандық жалпы орта білім беру мазмұны оқушының өмірдегі құзыреттілігі үшін жеткіліксіз болып отырған əрбір оқу пəні бойынша білімі, білігі жəне дағдысын алу тəртібімен ғана сипатталады. Білім мазмұнының артық ақпараттылығы оқушының оқуға ынтасының төмендеуіне жəне денсаулығының нашарлауына себепші болады. Мектеп бітірушінің əлеуметтік жəне қоғамдық өмірдегі тұрақты өзгерістерді ескере отырып, қоғам өміріне еркін енуіне дайындығын қамтамасыщз ететін жалпы орта білімді дамытудың қарқынын арттыру қажеттігін əлемдік тəжірибе көрсетіп отыр. Оқушыны тұлғалық дамыту қарқынын арттыру қажеттілігін əлемдік тəжірибе көрсетіп отыр. Оқушыны тұлғалық дамыту міндеттерін іске асырудағы, оның псиикалық жəне физиологиялық денсаулығын сақтаудағы, əлеуметтендірудегі мектеп білімінің рөлін күшейтудің маңызы зор. Тұжырымдаманың мақсаты – 12 жылдық мектеп жағдайында ҚР жалпы орта білім беру жүйесін жаңарту мен дамыту стратегиясын айқындау. Əлемдік жəне отандық тəжірибеге сүйене отырып, 12 жылдық жалпы орта білім беруге көшудің

негіздемесі.

Білім беру жүйесіндегі өзгерістерге негізделген əлемдік дамудың негізгі үрдістері сыналар болып табылады:

• Қоғам дамуының қарқындылығы; • Постиндустриалдық, ақпараттық қоғамға көшу, мəдени аралық өзара қатынас ауқымының кеңеюі; • Алықаралық ынтымақтастық нəтижесінде шешілуі ммкін ғаламдық проблемалардың туындауы жəне

өсуі; • қоғамның демократиялануы; • экономиканың қарқынды дамуы, бəсекелестіктің өсуі; • адам капиталы мəнінің артуы. Осыған сəйкес дамыған елдердің білім беру жүйесінде білім беру философиясы мен əдіснамасын жаңарту

үрдістері, білім беру мазмұнын құру əдістерінің өзгеруі, білім беру мазмұнындағы жетілдірілген модельдердің жасалуы, білім беруді басқарудың тиімді тəсілдерін іздеу жəне т.б. үрдістер байқалып отыр.

Оқытудың дəстүрлі өнімсіз стилін ығыстыру жəне оқушылардың танымдық белсенділігі мен өзіндік ойлауын қамтамасыз ететін жаңа дамытушы, сындарлы білім беру моделіне көшу əлемдік білім берудің стратегиялық бағыттарының бірі болып табылады.

Қазақстандық жалпы орта білім беретін мектеп соңғы жылдары өзінің келбетін өзгертті. Білім беруді жаңарту жүйесін қолдайтын нақты қадамдар жасалды. Олардың ішінде мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарының əзірленуі жəне енгізілуі, кредиттік технология негізіндегі үш сатылы жоғары білім моделінің енгізілуі, вариативті білім берудің енгізілуі, білім сапасын бағалау критерийлерін əзірлеу жөнінде жұмыстар басталды.

Бірақ қол жеткен жетістіктер адам капиталының дамуы мен орнықты экономикалық өсуді толық қамтамасыз ете алмайды. Қазақстанның білім беру жүйесінің даму деңгейіне кері ықпал ететін мынадай факторлар қалып отыр:

1. Орта білім беру жүйесінде диагностикалық мақсаттылықтың болмауы. 2. Білім берудің жеке тұлғаның дамуына емес, формальды нəтижелерге бағдарлануы. 3. Оқу жетістіктерін бағалауда оқушыны қызықтырмайтын, шынайылықты қамтамасыз етпейтін жəне

қиындық тудыратын жағдауға душар ететін ескірген жүйенің сақталуы. 4. Жасөспірімдердің тұлғалық, азаматтық жəне адамгершілік қасиеттерінің жеткілікті дамымауы, өзін-

өзі анықтау мотивтерінің болмауы, өзіндік қызығушылығы мен болашақ жоспарын сезіну деңгейінің төмендігі.

Қазақстан қоғамының қазіргі саяси экономикалық жəне əлеуметтік жағдайы, əлемдік білім кеңістігіне кірігуі Қазақстан Республикасының жалпы орта білім жүйесін жаңғыртуды, атап айтқанда, орта білім мазмұны мен құрылымын, мақсаттарын қайта қарауды жəне оқыту мерзімін кеңейтуді талап етеді.

Қазіргі кезеңде 12 жылдық мектепте есептелген белгілі бір халықаралық білім беру стандарты қалыптасты. Еуропа кеңесінің (1992ж.) декларациясына сəйкес 12 жылдық білім беру əлемдік білім кеңістігінде 136 елде жүзеге асырылуда. Олардың ішінде дамыған елдерден: АҚШ, Жапония, Ремания, Франция жəне т.б. ТМД елдерінен 12 жылдық оқыту мерзімін Беларусь, Украина, Өзбекстан жəне Балтық елдері таңдады.

Қазақстанның 12 жылдық білім беруге көшуі білім берудің жаңа ұлттық моделін жобалаудың стратегиялық міндеттерін табысты шешуге мүмкіндік береді.

2. Бастауыш мектептегі білім беру процесі мазмұнының ерекшеліктері

Оқу, жазу, санау жалпы мəдени дағдыларын меңгерту əрбір баламен жеке жүргізілуі керек. Мұнда анықтаушы ретінде балаға берілуі керек білім көлемі алынбайды, оның орнына көп бейнелі іс-əрекеттер тиімді болып саналады, бұл баланың əмбебап құзіреттілігін дамытуға мүмкіндік береді.

Мұндай бастауыш мектептің маңызды ерекшелігі – жобалық жəне жоба алды іс-əрекетті қолдану. Бастауыш мектептегі жобалар пəндік, пəнаралық, пəннен тыс материалдармен байланысты болуы мүмкін. Оқу процесі үлкен деңгейлі вариативтілік негізде жоспарлануы керек. Мұғалім алға қойған мақсаттан (тақырып, қызмет, тапсырмалар) алысырақ болуға дайын болса, балаларда соғұрлым субъектілік бастама айқын көрінеді, олардың тұлғалық ерекшеліктері мен мүмкіндіктері талапқа сəйкес келеді. Сабақтардың вариативті кестесі жұмыстың жобада жəне жобадан тыс ауысып отыруына мүмкіндік береді, сыныптағы нақты ситуацияларға, балалардың пікірі мен тілектеріне, мəселелік орындарддың пайда болуына байланысты өзгеріп отырады. Ұйымдастырушылық мəселелерді шешуде бірігіп жоспарлауға, мəселе шешімінің əртүрлі тəсілдерін таладуға үлкен мəн беріледі. Балалар оқытушылармен біріге отырып, оқу сабақтарының мазмұнын анықтайды, оқу материалын, формасын таңдайды. Бастауыш мектепте баллдық жүйемен бағалау болмайды. Оқу жылының соңында сапалық – мазмұндық мінездеме беріледі, мұнда баланың жетістіктері, жұмыс жасау тəсілдері көрсетіліп, баланың жұмысын əрі қарай дамыту үшін ұсыныстар беріледі, оның жетістіктері құрдастарымен салыстырмалы түрде емес, өз өзімен талдау негізінде жасалады. Бұл деңгейде əртүрлі формадағы өзін-өзі бағалауға үйрету басталады. Балаларға өз жетістіктерін бағалаудың, іс - əрекетке қатынасын білдірудің, сабақты ұйымдастырудың əртүрлі тəсілдері ұсынылады. Балалар өздерінің тілектерін, сезімдерін, іскерліктерін, мəселелерін рефлексия барысында талдайды. Оқытушының міндеті – баланың зейінін жеке ерекшеліктеріне, қалай ойлайтынына, шығармашылық жұмыстағы туындаған бейнелеріне көңілін аудартады. Осылайша, бала басқа адамды қабылдауға, оның даралығын құрметтеуге үйренеді.

Дəріс 8

Тақырып: Нəтижеге бағдарланған білім 1. Білім беру нəтижелерін анықтаудың жаңа тұрғылары 2. Əлеуметтену білім беру нəтижесі ретінде

Өткізілу формасы: Презентация Қазақстан Республикасындағы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамытудың тұжырымдамасында, 2010

жылға дейінгі білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында білім берудің негізгі міндеті – білімдік шоғырланудан нəтижеге бағытталған құзіреттілік тұрғыға көшу деп көрсетілген.

Педагогика ғылымында құзіреттілік тұрғыдан келуді ендіру мəселесін шешуде басты рөлді тұлға игеруге тиісті таным, тəжірибе, əрекет тəсілдері сияқты мəселелер шеңберіне түсінік беретін ұғымдар қатарында құзірет, құзіреттілік деп аталатын ұғымдарды ғылыми айналымға ендіру жəне қолдану атқарады.

«Құзіреттілік» жəне «құзірет» ұғымдары абстрактілік пен нақтылық диалектикалық категорияларының арақатынасы сияқты күйде, яғни, құзірет – бұл жүзеге асырылған құзіреттілік, іс-əрекеттегі құзіреттілік. Құзіреттер – тұлғаның қандай да бір іс-əрекетте жүзеге асырылған құзіреттілігі. Осылайша түсіндірілетін құзіреттер негізгі немесе тұғырлық жəне қосымша болып бөлінуі мүмкін. Білім берудің тұлғаның негізгі құзіреттіліктерді қалыптастыруға жəне дамытуға бағытталуы оны ұйымдастыруға құзіреттілік тұрғыдан келудің пайда болуын айқындады жəне ол қазіргі білім жүйесінің əдіснамасы жəне нақты білімдік технологиялардың негізі ретінде тану көзделуде.

«Құзіреттілік» ұғымы еңбек əлемінде жəне өнеркəсіп мекемелерінде пайда болды. Еуропа өнеркəсіпшілері

өткізген дөңгелек столдағы өздерінің қорытынды құжаттарында былай деп көрсетеді: «көптеген жас

адамдар мектеп бітіргенде кəсіби өмірінде өте қажет болатын: топта жұмыс істеу қабілеті, командалық

рух; жауапкершілік сезімі жəне жеке тəртібі; белсенділік, шығармашылық сезім; кəсібилік рух, өзін

жетілдіруге тырысу, жарыс сезімі; жалпы іске қызмет ету сезімі, патриотизм сияқты құзіреттер туралы

ешқандай хабары болмай шығады. Бұл сапалар кəсіпорын рухының негізін құрайды».

Батыстың дамыған елдерінде білім берудің мына міндеттері туралы: білім алушыларда

құзіреттіліктерді қалай қалыптастыру, оларда пайда болатын интеграциялау инкемділігін қалыптастыру,

білімді əртүрлі өмірлік ситуацияларға көшіре білу жəне қолдану туралы мəселелер орын алуда. Бүгінгі күні

оларда тұғырлық құзіреттер айқындалып, алғаш рет Еуропа Кеңесі эксперттері 1996 ж. білім беру мəселелері

бойынша «Еуропалық жобада алғаш ұсынылған тұғырлық құзіреттерді оқу процесінде қалыптастыру идеясы

жүзеге асырылды» (4).

Құзіреттілік теориясын дамытуға жоғарыда айтылған «Ключевые компетенции для Европы» (Берн,

1996) симпозиумында шешім қабылданды. Ол қазіргі уақытта Батыс Еуропа мен АҚШ мектептерінде кең

қолданыс тауып отыр. Кембридж жəне Оксфорд университетінде жасалған негізгі құзіреттіліктер жүйесінің

сипаттамасында тұғырлық құзіреттеліктер əртүрлі іс-əрекеттерді жүзеге асыруда, мысалы оқу жəне кəсіби

іс-əрекетті орындау барысында дамиды деп көрсетіледі.

Құзіреттер ішінен пəндік құзіреттіліктер, (пəнаралық жəне т.б.) жəне тұғырлық (қорытылған) барынша жоғары жəне интеграцияланған құзіреттіліктер бөліп көрсетіледі. Еуропа Кеңесі тұғырлық құзіреттің бес тобын айқындаған, соларға ерекше мəн беріледі жəне білім беру мекемесі жастарды «қаруландыруы» керек деп есептейді.

1. Саяси жəне əлеуметтік құзіреттіліктер: өзіне жауапкершілікті ала білу қабілеті, бірлесіп шешім қабылдауға қатысу, дау-жанжалды зорлық-зомбылықсыз жолмен реттеу, демократиялық институттардың қызмет етуіне қатысу жəне оны жақсарту.

2. Көпмəдениетті қоғамда өмір сүру қабілетіне қатысты құзіреттіліктер: расизм мен ксенофобиялар тууына, таралуына жол бермеу, білім беру жастарды өзгешелікті түсіну, бірін-бірі сыйлау, басқа мəдениет тілдері жəне діндегі адамдармен бірге өмір сүру қабілеті сияқты мəдениетаралық құзіреттермен қаруландыруы керек.

3. Қарым-қатынастың ауызша жəне жазбаша формаларын меңгеруге қатысты құзіреттіліктер, соңғысының жұмыста жəне қоғамдық өмірдегі маңыздылығы соншалық, оны меңгермеген адамға қоғамнан аластау қаупі төнеді. Осы топқа бүгінгі күні маңызы артып отырған бірнеше тілді білу де жатады.

4. Қоғамдық ақпаратты пайдалану жəне мойындаумен байланысты құзіреттіліктер жаңа технологияны меңгеру, оны қолдануды түсіну, оның күшті жəне əлсіз жақтарын айқындау, БАҚ тарататын ақпараттар мен жарнамаларға сыни көзқарас.

5. Өмір бойы оқуға қабілеттілік - үздіксіз даярлықтың жəне кəсіби даярлықтың, сонымен қатар жеке жəне қоғамдық өмірдің негізі ретінде (Рыжков М.В.).

Құзіреттілік теориясы В.Чинапах, Я.И.Лефстед, Г.В.Вайлер, Н.Розов, В.В.Сериков, Н.В.Матяш, Ю.В.Койнов жəне т.б. еңбектерінде негізделген.

Жоғары білім беру жағдайында аталған жəне басқа да негізгі құзіреттілік төмендегі шарттарды қолданғанда жүзеге асырылуы мүмкін:

- білімдік мақсаттарға барынша бара-бар келетін əдіснаманың болуы; - əдістемелік жəне педагогика ғылымының қазіргі мəліметтері банкінің болуы; - дидактикалық практика тəжірибесінің жетістіктері мен қорытындылары. Білім беруді жаңарту негіздерінің бірі ретінде құзіреттілік тұрғыдан келуді жақтаушылар күтілетін

нəтижелер тұжырымдамасын жасауда негізгі ереже сапасында таңдау жасайды. Бұл тұрғыдан көзқарасты М.В.Рыжаков (негізгі жалпы білім берудің мемлекеттік білім беру стандарты (теория жəне практика)) өз еңбегінде төмендегіше көрсетеді.

− Құзіреттілік ұғымы тек танымдық (когнитивтік) жəне операционалдық-технологиялық құраушы ғана емес, əрі мотивациялық, этикалық, əлеуметтік жəне мінез-құлықтық, яғни ол оқыту нəтижелерін (білім мен іскерлікті), құндылық бағдар жүйелерін, əдет жəне т.б. қамтиды.

− Құзіреттілік - алынған білім, іскерлік, тəжірибе мен мінез-құлық (тəртіп) тəсілдерін нақты жағдаятта, нақты іс-əрекет жағдайында жұмылдыру қабілетін білдіреді.

− Құзіреттілік ұғымында «нəтижеден» қалыптасатын білім мазмұны интеграциясының идеологиясы жатыр.

− Құзіреттіліктер мектепте оқу процесінде ғана емес, ол əрі қоршаған ортаның əсерімен, яғни қалыпты, қалыптан тыс, қалыпты емес білім алу жағдайында да қалыптасады.

Бұл тұрғыдан көзқарасқа сəйкес білім беру жүйесі тұғырлық (негізгі) құзіреттіліктерді қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Құзіреттілікті келесі сипаттық белгілеріне қарап тұғырлық деп қарастыруға болады:

− интегративтік табиғаты болуы, яғни өзіне біртекті немесе жақын келетін білім мен іскерліктерді, мəдениет пен іс-əрекеттің ауқымын (ақпараттық, құқықтық жəне т.б.) өзіне қамтып алады.

− көпқызметтік, яғни оны меңгеру күнделікті өмірде əртүрлі проблемаларды шешуге мүмкіндік береді; − пəнүстілік жəне пəнаралық сипатта болады, яғни əртүрлі жағдаяттарда қолданылады; − белгілі дəрежеде интеллектуалдық дамуды талап етеді; − көпөлшемдік (сиымдылығы), яғни əртүрлі ойлау процестері мен интеллектуалдық икемділіктерді

қамтиды. Барлық құзіреттіліктер əртүрлі типтегі амал-əрекеттерді талап етумен (қосымша жəне тек белгілі бір

жағдайда көрініс табуы мүмкін) мəнді: − автономды жəне рефлексивтік əрекет ету; − əртүрлі құралдарды интерактивті қолдану; − əлеуметтік-гетерогендік топтарға кіру жəн оларда қызмет ету. Құзіреттілік тұрғыдан келу қазіргі үздіксіз білім беру, соның ішінде кəсіби білім беруде, білімді

дамытудың келесі тенденцияларын айқындайды. Біріншіден, үздіксіз білім берудің жалпы жүйесінде өздігінен білім алу кезеңдерінің мəнділігі. Сондықтан

білім берудің қазіргі кезеңінде білім алушылардың өзбетіндік, танымдық жəне практикалық іс-əрекет дағдысын қалыптастыру міндеті ерекше өзектеліп отыр.

Екіншіден, өздігінен білім алуды дамыту жағдайында сөз жоқ, оқыту құралдарының рөлі артады. Қазіргі кезеңдегі оқыту технологиясында оқытудың ақпараттық технологиясының құралдары ерекше мəнге ие болуда.

Үшіншіден, білім беруді жүзеге асырудың даралап оқыту принципінің ролін күшейтеді, əрбір білім алушы үшін оқу процесін даралауды жүзеге асыруды көздейді.

Төртіншіден, білім беруде пəндік-бағдарлық жүйеден жобалау жүйесіне көшуге бағдарлайды. «Құзірет» - бұл біреудің құзіреті жəне ол білім, іскерлік жəне дағдылар жиынтығы ретінде көрінеді,

субъектіге өзгермелі жағдайға бейімделуге мүмкіндік береді. Негізінен, құзірет – белгілі бір жағдайда əрекет ету жəне өмір сүруге қабілеттілік. Дегенмен, білімсіз құзірет болуы мүмкін емес, бірақ білімнің өзі ол əлі құзірет емес, ал тіпті құзірет болмайынша білім өз көрінісін таба алмауы да мүмкін. Сондықтан қазіргі білім беру

технологияларында кейбір батыс елдерінде алдымен белгілі бір құзіреттіліктерді қалыптастыру міндеті қойылады да, сонан соң білім алуға үйрету, ал онан соң блімнің негізінде құзіреттіліктердің көрініс табуын тексеру жүзеге асырылады (6).

Егер «құзірет» ұғымын келесі ұғым «біліктілік» ұғымымен өзара байланыста қарастыратын болсақ, онда бұл ұғымның пайда болуы экономикалық іс-əрекеттің өзгерістерімен байланыстырылатын кəсіби даярлаудың тарихына жақын келеді. Көптеген кəсіби міндеттердің өзгерісі, жаңа технологиялардың ендірілуімен байланысты жаңа біліктіліктерді талап етеді. Қандай да бір іс-əрекеттің орындалуын сипаттайтын іскерлік жеткілікті бола бермейді. Сонымен қатар, қиындықтарды алдын-ала көре білу, шешім қабылдау, ынтымақтастық жəне өз іс-əрекетін жүйелеу білігі қажет. Қазіргі уақытта кəсіби əрекеттің сапасын бағдарлауда негізгі құзіреттіліктерді дамыту қажеттігі пайда болып отыр.

Литва Республикасының ғалымдары жалпы орта білім берудің басты мақсатын есепке ала отырып, оқушының қазіргі қоғамдағы əлеуметтік тəжірибені меңгеру, өмірлік дағдылар мен практикалық əрекеттерді алуға мүмкіндік беретін негізгі іс-əрекет түрлерін ескере отырып келесі негізгі құзыреттіліктерді айқындаған: - əлеуметтік құзыреттілік; - таным құзыреттілігі; - коммуникациялық құзыреттілік; - креативтілік құзыреттілік; - сыни тұрғыда ойлау жəне проблеманы шешу құзыреттілік; - оқу білігі құзыреттілігі; - салауатты өмір салты құзыреттілігі;

Əлеуметтік-экономикалық жағдайды, білім мазмұнын дамытудың бүгінгі күйін есепке ала отырып, Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық білім беру стандартында қабылдап отырған негізгі құзіреттіліктерді: проблеманының шешімін табу (өзіндік менеджмент), ақпараттық жəне коммуникативтік құзіреттіліктерді дамыту қажет екендігін айта кетуіміз керек. Бұл құзырлылықты игерген оқушы оқу жəне басқа да əрекеттерде өзін-өзі айқындауға қабілетті болады. Одан оқушының жеке жолы жəне тұтастай өмір сүру бағдарламасы тəуелді болады.

2.Тұлғаны əлеуметтендіру

Жалпы орта білім беретін мектеп – мектеп жасындағы жеке тұлғаны əлеуметтендіру процесін реттеу мен əлеуметтік рөлдерін игеруге ықпал ететін барлық қажетті жағдайлардың барлығын орындап отыратын əлеуметтендіру институты. Əлеуметтендіру идеяларын іске асыру біртұтас педагогикалық процесте оқу жəне оқудан тыс уақытты толыққанды пайдалануды, сондай-ақ отбасымен, қосымша білім беру ұйымдарымен тығыз ынтымақтастықты талап етеді.

Оқушыларды əлеуметтендіру нəтижесі мынадай жетістіктерде байқалады: бастауыш мектепті бітіруші:

- адам, азамат, елжанды, ұжымшыл деген түсініктердің мəні туралы көзқарасының болуы; - Қазақстанның барлық халықтарының бірлігінің мəнін, əлемде бейбітшілікті сақтауды, ұлтаралық

қатынаста төзімділік танытуды түсінуі; - Қазақстан Республикасында тұратын қазақ жəне басқа да халықтардың мəдени құндылықтарын түсінуі; - «қоғамдық субъекті» ретінде жаңа əлеуметтік мəнді рөлін (оқушы, сыныптас, ұжым мүшесі жəне т.б.)

игеруі; - балалар ұжымындағы мінез-құлықтың этикалық нормаларын білуі, балалар қоғамдастығында

тұлғааралық қатынастардың негізі ретінде берік достық байланыс орнатуы жəне ондағы жағымды əлеуметтік мəртебені бекітуге талпынуы;

- еңбектің рөлі мен кəсіптер əлеміне біртіндеп енудің қажеттіліктерін түсінуі; - экологиялық білімді меңгеруі жəне табиғатты жалпыадамзаттық құндылық ретінде сезінуі; - жеке гигиенаның дағдылары мен денсаулық сақтаудың негіздерін меңгеруі; - баламалы өзін-өзі бағалау, өзін-өзі реттеу жəне өзін-өзі түсіну негіздерін сезінуі; - жыныстар арасындағы мінез-құлық пен жыныстардың мəртебелік орны туралы түсінігі болуы тиіс. Жалпы орта білім беретін мектеп жағдайында оқушыларды табысты əлеуметтендіру жалпы білім беру

сатыларына сəйкес оларды бірлікте, ынтымақтастықта жəне дамытуда негізгі құзыреттілктерді игеруіне ықпал етеді.

Дəріс 9

Тақырып: Құзыреттілік тұрғыны жүзеге асыруға бағдарланған бағыт 1. Құзыреттілік білім беру нəтижесі ретінде 2. Хуторской А.В. бойынша құзыреттіліктер иерархиясы

Өткізілу формасы: Презентация 1. Құзыреттілік білім беру нəтижесі ретінде

Қазіргі кезде білім беру теориясында «құзіреттілік», «құзірет», «құзіреттік тұрғы», «түйінді құзіреттіліктер» ұғымдарына түрліше пікірлер қалыптасуда. Оның себебі бір жағынан, əлемдік білім беру тəжірибесіне байланысты болса, екінші жағынан, «білім беру тəжірибесінің өзгеру жолы» ұғымын теріске шығарумен, үшіншіден оқушының белсенді өзіндік жұмысы мен өзара іс-əрекетін білім саласына бағыттаумен байланысты болып отыр.

Шетел сөздерінің сөздігінде «құзіретті» ұғымы құзіреттіліктерге ие – белгілі бір ұйымның, адамның өкілеттігі аясы немесе бір адамның жүргізуі тиіс сұрақтар мен істер аясы деп түсіндіріледі. Competent (франц.) – құзыретті, өкілетті, сompetents (лат.) – сəйкесті, қабілетті, сompetenсе (ағылш.) – қабілет (құзыреттілік).

«Құзіреттілік» ұғымы еңбек əлемінде жəне өнеркəсіп мекемелерінде пайда болды. «Түйінді құзыреттілік» ұғымы алғаш рет 1992 жылдан бастап ресми түрде Еуропа Одағының «Еуропадағы орта білім» жобасында айтыла бастады. Бұл жобаның міндеті – Еуропа одағының құрамындағы елдерде білім берудің мақсаты мен мазмұнын, оқушылардың оқу жетістіктерінің деңгейін бағалау механизмдерін талдау болды.

Құзірет (латын сөзі competens – сəйкесті, қабілетті) – орындалатын жұмыстың мəнін, қойылған мақсатқа жетудің тəсілдері мен құралдарын терең жəне түп-түбіріне дейін білу, сонымен қатар сол жұмысқа сəйкес келетін іскерліктер мен дағдылардың болуы.

Жалпымəдениеттілік құзірет – өз бетімен білім алуға, оның барысында пайда болатын танымдық проблемаларды өз бетімен шешуге, өзінің позициясын белгілеуге жеткілікті білімділік деңгейі.

Құзірет – нақты пəндік салада нақты əрекетті тиімді орындау үшін қажет болатын арнайы қабілет жəне оның қатарына арнайы білімдер, ойлау тəсілдері, өз іс-əрекетіне деген жауапкершілікті түсіну де енеді.

Құзірет – өзінің бойындағы белгілі бір білімі мен дағдысы арқылы шешім қабылдауға қатысуға немесе өз бетімен мəселелерді шешуге мүмкіндік беретін лауазым иесінің жеке мүмкіншіліктері, оның біліктілігі (білімі мен тəжірибесі).

«Құзірет» ұғымын кейбір авторлар тұлғаның жетілуімен жəне оның еңбек міндеттерін орындауда өнімді əрекет жасауға жəне жақсы нəтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін күйге жетуімен байланыстырады.

С.И.Ожегов жəне Д.Н.Ушаков өз жұмыстарында құзіреттілікті «білім, хабардарлық, беделділік» деп сипаттай отырып, мұның бəрі құзыреттіліктің, білімнің, мағлұматтың барын негіздейді жəне мəселеге беделді пікір береді деп есептесе, кейбір ғалымдар мен педагогтар құзыреттіліктің негізі ретінде алған білімі мен шеберлігі, дағдысы деп пайымдайды. «Құзірет» ұғымына анықтаманы С.И.Ожегов «біреудің өзіне тиесілі шеңбері» деп берсе, Д.Н.Ушаков «тиесілі шеңбер, яғни сол адамға тиесілі сұрақтар, құқығы, құбылыстар жиынтығы» деп көрсетеді. «Құзіреттілік» пен «құзірет» ұғымдарына «құқық» сөзі байланысты болғандықтан, «құзіреттілік» пен «құзірет» түсінігін заң туралы энциклопедиядан іздеуді қажет етті.

В.Дальдің түсіндірме сөздігінде құзіреттілік «толық құқықтылық» деп сипатталады. Бұл сөздің мағыналық мəні «толық сəйкестік» жəне «құқық» болып табылады. [6; 150 б.] Бұл жағдайда құзіреттілік білім ретінде жасалған əрекетке қатысты құқықты жүзеге асыру мен бекітуге негіз болады. Мұнда құзірет ұғымының ерекшелігі, ол субъекттің ұстанымын мен құзірет субъектісінің жауапкершілігін арттырады. Құзірет бұл тек белгілі біреудің атқарар іс жиынтығы ғана емес, құқық пен міндеттердің де жиыны болып есептеледі. Сонымен қоса, ол құзірет субъектісінің құқыққа жəне құқықты өзіне тартуына араласты. Егер де бірінші түрінде субъект əрекетсіз болса, екінші түрінде құзырет субъектісі белсенділік көрсетеді.

Адамның құзіреттілікті игеруі, алдымен жағдай туғызу, бағыттау, білім саласындағы көрінісінен, тəжірибелік шығармашылықтағы жеткен дəрежелерінен, адамның ізденісінен, пікірталастарды қорытуынан туындайды. Ресей білім саласының теориясы мен тəжірибесінде «құзіреттілік» пен «құзірет» ұғымдары кең таралған. Айта кететін жағдай, ғалымдардың анықтамалары «құзіреттілік» пен «құзірет» ұғымдарын салыстырмайды.

Осылайша, «құзірет» - бұл оқу барысында жинақталған білімге, тəжірибеге, құндылықтарға, бейімділіктерге негізделген жалпы қабілет. Құзірет білімге де, дағдыға да жатпайды. Құзірет – бұл іс-əрекетті, іскерлікті тудыратын нəрсе. Құзірет саналы іс-əрекет барысында қалыптасады.

«Құзіреттілік» ұғымына ғалым, ізденушілер мен тəжірибелі педагогтар түрлі болжамдар айта отырып, құзіреттілікке мынадай анықтамалар берді: «тек өзіне білім мен іскерлікті жинайды, ал ол жиынтықтың туындауына қатысы жоқ» (И.Д.Фрумен, А.А. Пинский, Б.И.Хасон, С.Е.Шишов, т.б.); «құзіреттілік - өзінде бар жан-жақты болмыс» (О.Е.Лебедев, А.А.Пинский, Дж. Равен, А.Н.Тубельский, т.б.); «құзіреттіліктер арнайы жəне белгілі бір бағытталған» (Т.М.Матвеева); «құзіреттілік - субъектіге шығармашылығының арқасында дариды» (А.М.Аронов, П.Г.Шедровицкий, т.б.); «білім алғанда» (С.Е.Шишов, т.б.); «əлеуметтік жағдайға араласудан жəне оған сай болудан» (А.Н.Тубельский, И.Д.Фрумин, В.В.Цветиков, т.б.).

Ғалымдар мен педагогтардың зерттеуінде көрсетілген анықтамалар құзіреттіліктің əр-алуандығын білдіріп қана қоймай, оның көптүрлілігін де айқындайды.

Біздің зерттеуімізге сəйкес жеке тұлғаның қалыптасуы ретінде қарастырылатын «құзіреттілік» пен «құзірет» ұғымдарына байланысты А.М.Аронов, Дж.Равен, П.Г.Щедровский, А.Н.Тубельский, Б.И.Хасон, И.Д.Фрумин т.б. пікірлері зерделенді.

Мысалы, А.М.Аронов «құзіреттілік іс-əрекеттің мінездемесі ме?», «құзыреттілік жеке тұлға сапасы ма, əлде іс-əрекет сапасы ма?» деген сұраққа, «құзыреттілік жеке тұлғаның белгілі бір іс-əрекетке дайындығы жəне өзара екі іс-əрекеттің байланысы, яғни қазіргі уақытта – білім саласы, келешекте – тəжірибелік негіз болады» деп жауап береді. А.М.Ароновтың осы ойын жалғастыра отырып, П.Г.Щедровицкий: «іс-əрекет – ойлау қабілетінің бөлігі», ал «құзыреттілік модустың субъектіленген іс-əрекетінің біліктілігі» деп сипаттама берді. Бұл құзыреттілікті іс-əрекет категориясы ретінде тұжырымдауға мүмкіндік береді. Оның пікіріне жүгінсек, субъектіленген – бұл

өзіндік (субъектілік) іс-əрекет тəжірибесінен өткізілген, субъектілік қажеттілікпен өрнектелген əмбебап субъектілік тəжірибесі. «Модус» - əмбебап модель. Субъект бұл модельді əртүрлі іс-əрекет түрлерінде қолданады (алмастырады). Субъектінің қолданатын үлгісі, оның іс-əрекетіне өзіндік ерекше стиль береді. Құзыреттілікті іс-əрекеттің дəрежесі деп түсіну үшін, ойлау қабілетінен туындайтын іс-əрекеттің, яғни субъект алған білімі мен шеберлігін ойлау үрдісі арқылы өзінің іс-əрекетіне айналдырып əртүрлі жағдайларда жүзеге асыратындығын білу керек.

Осылайша, берілген анықтамаларды қорытындылай келе, «құзыреттілік» ұғымын субъектінің іс-əрекеттің мақсаты мен оны жүзеге асырудың құралын саналы түрде ұғынумен байланыстырылады. Қазақстандық білім беру саласында құзыреттілік ұғымының мəні əлі толық анықталған жоқ. Сондықтан да «құзыреттілік негіздері», «құзырет» жəне «құзыреттілік» ұғымдары жайлы түрлі тұжырымдар бар. Қазіргі кезде құзыреттілік негіздері туралы тек жалпылама түсініктер енгізілген. Құзыреттілік – бұл ситуацияға сəйкес құзыреттерді (іскерлік пен дағды) пайдалану үшін таңдау. Түйінді құзыреттіліктер жөнінде айтылғанда жаңа ситуацияларды меңгеруге «есікті» ашатын құралдар, «кілттер» деп түсіндіруге болады. Түйінді құзыреттілік – бұл анықтаушы құзыреттілік, себебі жүзеге асыру жағдайларына сəйкес келеді, олар шектелмеген, спецификалық емес, бірақ белгілі бір дəрежеде əмбебап болып келеді. Пайдаланылған əдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы, Білім-Образование, №1, 2004.

2. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы //Егемен Қазақстан, 16 қазан, 2004 жыл.

3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Жалпы орта білім. Негізгі ережелер. – Астана, 2006.

4. Рыжков М.В.Ключевые компетенции возможности применения стандарты и мониторинг в образовании, - М., 1999, №4.

5. Словарь иностранных слов.- 13-е изд., стереотип. – М., 1986. 6. Ожегов С.И., Шведова Н.Ю. Толковый словарь русского языка. М., 1993. - С.294. 7. Дж. Равен. Компетентность в соврменном обществе: выявление, развитие и реализация / Пер.с анг. М.,

2002. С.48. Дəріс 10

Тақырып : Білім беру нəтижесі ретіндегі құзыреттілік 1. Өзін-өзі жүзеге асыруға, өзін-өзі жетілдіруге қабілеттілікті дамыту 2. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерінің аспектілері

Өткізілу формасы: Презентация 1. Проблемаларды шешу құзыреттілігі мен өзіндік менеджмент: - əр түрлі жағдайдағы проблемаларды анықтауға, жауапты шешім қабылдауға, өз шешімінің нəтижесін

бағалауға; - өз қызметіне мақсат қоюға, оны іске асыру үшін қажетті жағдайларды анықтауға, ондағы жетістіктерге

жету процестерін жоспарлауға жəне ұйымдастыруға (яғни, барабар міндеттерге технологиялар əзірлеу); - өзіндік бағалау мен қорытынды жасауға, өзінің əрекеті мен оның нəтижелерін бағалауды жүзеге асыруға; - өзі үшін барабар жағдайлар, іс-əрекет пен мінез-құлық нормаларын таңдауға; - барабар қойылған міндеттерге технологиялар таңдауға, технологияларды нақты қадағалауға мүмкіндік

туғызады. Проблемаларды шешу құзыреттілігінің мынадай аспектілері бойынша білім алушының

жетістіктері а) Бастауыш білім беру деңгейінде: 1) проблеманы сəйкестендіру (анықтау): - мұғалім ұйымдастырған проблеманы шешуге ден қоя алады; - шынайы жəне қалауы бойынша жағдаяттарды жалпы түрде сипаттай алады; 2) мақсат қою жəне іс-əрекетті жоспарлау: - міндеттерді шешу қадамдарын логикалық жəне уақыт бірізділігі бойынша анықтайды жəне реттейді; 3) технологияларды қолдану: - нұсқаулықпен жасайды; 4) қорларды (ресурстарды) жоспарлау: - белгілі іс-əрекеттерді орындау үшін қажетті ресурстарды атайды; 5) қызметті бағалау: - өз іс-əрекетіне берілген алгоритм бойынша бақылауды жүзеге асырады; 6) қызмет нəтижесін/ өнімін бағалау: - жоспарланған жəне алынған нəтижелердің сипаттамаларын салыстырады жəне нəтижелер сапасының

ойдағыға сəйкестігі жөнінде қорытынды жасайды; - өз əрекетінің нəтижелерін берілген өлшемдер мен тəсілдерге сəйкес бағалайды; 7) өзіндік ілгері жылжуын бағалау:

- өз əрекетінің күшті жəне əлсіз жақтарын көрсете алады; - өз əрекетінің себептерін атай алады. ə) Негізгі орта білім беру деңгейінде: 1) проблеманы сəйкестендіру (анықтау): - қалаған жағдаятты негіздейді жəне нақты жағдаяттарға талдау жасайды жəне олардың

арасында туындаған қарама-қайшылықты көрсетеді; - проблеманың пайда болуының себептерін көрсетеді; 2) мақсат қою жəне іс-əрекетті жоспарлау:

- қойылған проблемаға сəйкес мақсат қояды; - қойылған мақсатқа сəйкес міндеттерді қояды; - алдын-ала берілген баға критерийлері негізінде өз əрекетінің жоспарланған нəтижесінің сипатын өз

бетінше анықтайды. 3) технологияларды қолдану:

- нақты міндеттерді шешу үшін іс-əрекеттер технологиясын (міндеттерді шешу тəсілдерін) немесе белгілі бір алгоритмнің бөлігін таңдайды жəне іс-əрекет жоспарын жасайды;

4) ресурстарды жоспарлау:

- қойылған міндетті шешуге қажетті ресурстарды жоспарлайды; 5) қызметті бағалау:

- өз іс-əрекетін жоспарлайды жəне ағымдық бақылау жасауды жүзеге асырады; 6) қызмет нəтижесін/ өнімін бағалау:

- əрекет ету мақсатына сəйкес өз бетінше анықтаған өлшемдер бойынша өз əрекетінің нəтижесін бағалайды;

7) өзіндік ілгері жылжуын бағалау: - іс-əрекет жетістіктері мен кемшіліктерінің себептерін көрсетеді; - міндеттерді шешу кезінде кездескен қиыншылықтарды атап көрсетеді жəне оларды жеңу жолдарын

ұсынады. б) Жалпы орта білім беру деңгейінде: 1) проблеманы сəйкестендіру (анықтау):

- проблеманы анықтайды жəне тұжырымдайды; - проблемаға талдау жасайды; 2) мақсат қою жəне іс-əрекетті жоспарлау:

- мақсатқа жету кезінде туындайтын тəуекел ету жағдайларын көрсетеді; - проблемаларды шешудің балама тəсілдерін талдау негізінде мақсат қояды;

- қойылған мақсаттарға жетуді негіздейді; 3) технологияларды қолдану:

- обьектілер параметрлерінің өзгергенін ескере отырып сол санаттағы обьектіге, күрделі обьектіге технологияны қолданады жəне əрекет ету жоспарын жасайды;

4) ресурстарды жоспарлау: - балама ресурстарға талдау жүргізеді жəне міндеттерді шешу үшін оларды пайдаланудың тиімділігін

негіздейді; 5) іс-əрекетті бағалау:

- ағымдағы бақылау нəтижесі бойынша өз іс-əрекетіне өзгерістер енгізу немесе енгізбеу себептерін негіздейді;

6) іс-əрекет нəтижесін/өнімін бағалау:

- қойылған мақсатқа жету тəсілдері мен көрсеткіштерін ұсынады; 7) өзіндік ілгері жылжуын бағалау:

- міндеттерді шешу кезінде қол жеткізген ресурстарды (білім, іскерлік, тəжірибе т.б.) басқа да қызмет түрлерінде қолдану мүмкіндігін дəйектейді.

Дəріс 11

Тақырып: Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігі 1. Ақпараттық-коммуникативтік-технологиялық құзіреттілік 2. Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігінің аспектілері

Өткізілу формасы: Презентация 1. Ақпараттық құзыреттілік: - сыни тұрғыдан талданған ақпараттар негізінде саналы шешім қабылдауға; - өз бетінше мақсат қоюға жəне оны негіздеуге, жоспарлауға жəне осы мақсаттарға жету үшін танымдық

қызметтерді жүзеге асыруға; - өз бетінше табуға, талдауға, іріктеу жасауға, қайта құруға, сақтауға, түсіндіруге жəне ақпараттарды

тасымалдауды оның ішінде қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асыруға;

- логикалық операцияларды (талдау, жинақтау, қорыту, құрылымдау, тікелей жəне жанама дəлелдеме, ұқсастығы бойынша дəлелдеме, моделдеу, ойлау эксперименті, материалдарды жүйелеу) қолдана отырып, ақпараттарды өңдеуге;

- қызметін жоспарлау жəне жүзеге асыру үшін ақпараттарды қолдануға мүмкіндік береді. Ақпараттық құзыреттіліктің мынадай аспектілері бойынша білім алушының жетістіктері а) Бастауыш білім беру деңгейінде: 1) ақпараттық ізденісті жоспарлау

- ақпаратты белгілі мен белгісізге бөледі; - ұсынылған ақпараттан қойылған міндеттерді шешуге қажеттілерін бөліп алады; - анықтамалықтарды, энциклопедияларды қолданады, кітаптардың мазмұны бойынша жəне сайттағы

сілтемелер бойынша бағдар жасай алады; 2) алғашқы ақпаратты алу:

- бақылау, қойылған міндетке сəйкес жоспар бойынша эксперимент жүргізеді; - адамға сұрақ қоя отырып, ақпаратты алады; - ақпарат көздерінен қажеттісін бөліп алады; 3) ақпаратты екінші қайтара алу:

- берілген екі немесе одан да көп негіздеме бойынша ақпараттарды бөліп алады жəне жүйелейді; 4) ақпаратты алғашқы өңдеу: - алынған ақпаратты қарапайым берілген құрылым (1 белгі бойынша) аясында жүйелендіреді; 5) ақпараттарды өңдеу:

- алынған ақпаратты дəл баяндай алады; - ақпараттың жеткіліксіздігін немесе өзінің түсінбегендігін ескертеді; - ұсынылған ақпарат көздерінен дəйектерді таба біледі жəне оларды негіздей алады. ə) Негізгі орта білім беру деңгейінде:

1) ақпараттық ізденісті жоспарлау: - қойылған міндеттерді шешу үшін қандай ақпарат (не туралы) талап етілетінін атап көрсетеді; - интернеттің іздестіру жүйелерін қолданады; - библиографиялық жəне тұрақты басылымдарды пайдаланады; 2) алғашқы ақпаратты алу;

- өз бетінше бақылау, ақпараттық ізденістердің міндеттеріне сəйкес эксперименттің мақсаты мен барысын жоспарлай отырып эксперимент жүргізеді; - сұрақтар көмегімен ақпараттар жинауды жоспарлайды жəне оны жүзеге асырады; - берілген сұрақтар бойынша статистикалық, тарихи жəне көркемдік ақпарат көздерінен мəлімет ала алады;

3 ) екінші қайтара ақпарат алу:

- алынған тапсырмалардың сипатына қарай өз бетінше негіздеме тұжырымдайды, оларды реттейді жəне ізделінді ақпаратты ала алады;

- анықталған қарама-қайшылықты көрсете біледі; 4) ақпаратты алғашқы өңдеу:

- алынған ақпаратты берілген күрделі құрылым шеңберінде (екі немесе одан да көп белгілеріне қарай) жүйелейді; 5) ақпараттарды өңдеу:

- алынған ақпаратты шешілетін міндеттің мəнмəтінінде баяндай алады; - ақпараттың нақтылығын ұсынылған тəсіл бойынша тексереді; - алынған ақпарат негізінде өз бетінше қорытынды жасайды немесе қорытындымен келіседі жəне оны дəлелдеу үшін бірнеше дəйектер немесе оны растайтын мəліметтерді келтіреді. б) Жалпы орта білім беру деңгейінде: 1) ақпараттық ізденісті жоспарлау: - қызметке қойылған міндетке сəйкес ақпараттық ізденісті жоспарлайды - ақпараттық ізденісті аяқтау туралы өз бетінше жəне дəйекті шешім қабылдайды; 2) алғашқы ақпаратты алу:

- ақпаратты іздеу міндетіне сəйкес бұқаралық ақпарат құралдарына өз бетінше мониторинг жүргізудің мақсатын жəне жүргізу жолын айқындауды жоспарлай отырып, оны жүзеге асырады; - статистикалық, тарихи көздерден, көркемдік мəтіні бар көздерден ақпараттарды алуды өз бетінше жоспарлайды жəне жүзеге асырады; 3) екінші қайтара ақпаратты алу:

- орындалатын жұмыстың мақсатын өзіндік түсіну деңгейінде өз бетінше анықтаған негіздер бойынша ақпаратты ала алады; 4) ақпаратты алғашқы өңдеу:

- бөліп алған ақпараттарды өзі таңдаған күрделі құрылымға сəйкес жүйелейді; 5) ақпараттарды өңдеу:

- тексеруге қажетті ақпаратты өз бетінше көрсетеді жəне ақпараттың нақтылығын тексеру тəсілдерін қолданады;

- түрлі көзқарастарды сыни талдау немесе алғашқы ақпарат пен соңғы ақпаратты салыстыру негізінде қорытынды жасайды, өзінің алған дəйектерін немесе өз бетінше алған ақпараттарды негіздейді аспектісіндегі жалпы орта білім беру деңгейінің құзыреттілігі.

Дəріс 12

Тақырып. Коммуникативтік құзыреттілік 1. Оқу процесіндегі коммуникация формалары 2. Коммуникативтік құзыреттілік аспектілері Өткізілу формасы: Оқытудың интерактивті əдістері

1. Коммуникативтік құзіреттілік мынадай мүмкіндіктер береді: - нақты өмірлік ситуацияларда нақты міндеттерді шешу қазақ жəне басқа тілдерде ауызша жəне жазбаша

коммуникацияның түрлі құралдарын пайдалануға; - коммуникативті міндеттерді шешуге бағытталған стильдер мен жанрларды реттеуге жəне қолдануға; - этикет нормаларына сəйкес өзінің көзқарасын, пікірін білдіруге;

жалпы нəтижені алу үшін түрлі позициядағы адамдар тобымен қарым-қатынасты орнату. - өнімді өзара іс-қимылды, оның ішінде басқа да көзқарас пен бағыттарды ұстанатын басқа ұлт өкілдерімен

қарым-қатынас диалогына түсе отырып, жанжалдық ахуалды шешуді жүзеге асыруға; - Жалпы орта білім беру жүйесін дамытудың əлемдік тəжірибесін зерделеу, білім берудің жаңа сапасына

қол жеткізу тек 12 жылдық жалпы білім беретін мектептің жағдайында ғана мүмкін болатынын көрсетеді.

Коммуникативтік құзыреттіліктің мынадай аспектілері бойынша білім алушының жетістіктері

а) Бастауыш білім беру деңгейінде: 1) жазбаша қатынас: - қарапайым құрылымдағы жазбаша қатынастың стандарт үлгілері бойынша ойын рəсімдейді; - мəтінді ресімдеу жəне берілген үлгідегі көмекші сызбалар нормаларын сақтай отырып сұрақтарды баяндай алады; 2) көпшілік алдында сөз сөйлеу:

- сөз сөйлеу жоспарын жасайды; - көпшілік алдында сөз сөйлеу нормасын жəне регламентті сақтайды; - өзінің баяндамасының мазмұнды топтамаларын бөліп алу үшін кідіріс жасай алады;

3) сұхбат: - монологта, сұхбатта, пікірталаста (топ) шын мəнісіндегі, бағаланатын ақпараттың негізгі мазмұнын қабылдай алады;

4) нəтижелі топтық қатынас: - білім алушылар топтық талқылаудың берілген тəртібіне өз беттерінше ілесе алады; - білім алушылар топтық жұмысқа арналған тапсырмаға сəйкес жауап бере (амалдар орындай) алады; - білім алушылар өздерінің ойларын, пікірлерін ұсынады, түсіндіре алады немесе топтың басқа мүшелерінің ойларына, пікірлеріне деген көзқарасын дəйектей алады.

ə) Негізгі орта білім беру деңгейінде: 1) жазбаша қатынас:

- күрделі құрылымдағы жазбаша қатынастың стандарт үлгілері бойынша ойын ресімдейді; - күрделі құрылымдағы тақырыпты баяндай алады жəне көмекші құралдарды сауатты қолдана біледі; - құжаттардың (белгілі үлгілер ішінен алынған) жанрын жəне құрылымын қатынас жасау мақсатына сəйкес анықтайды; 2) көпшілік алдында сөз сөйлеу:

- өзінің баяндамасының мазмұнды топтамаларын бөліп алу үшін ауызша айту тəсілдерін (логикалық байланыс құралдарын) қолданады; - ауызша айтудан басқа тəсілдерді жəне көрнекі құралдарды қолданады;

3) сұхбат:

- монологта, сұхбатта, пікірталаста шын мəнісінде бағаланатын ақпараттың талап етілетін мазмұнын қабылдай алады;

4) нəтижелі топтық қатынас: - топ алдына қойылған міндетке сəйкес талқыланатын ережелер мен сұрақтар жөнінде білім алушы өз беттерінше келісімге келеді; - білім алушылар топтық жұмыс тапсырмаларын орындау шеңберінде өздерінің міндеттерін бөліседі жəне қабылдайды; - білім алушылар бір-бірінің пікірлерін нақтылау жəне түсіну үшін сұрақтар қояды, өз пікірлерін топтың басқа мүшелерінің пікірлерімен салыстырады, бір-бірінің ой-пікірлерін дамытады, нақтылайды.

б) Жалпы орта білім беру деңгейінде: 1) жазбаша қатынас: - ақпаратты өңдеу нəтижелерін жазбаша түрде (регламентпен шектелмеген) ұсынады;

- талқылауға ұсынылған айқындама көзқарастарды қолдайтын жəне/немесе оларға қарсы дəйектемесі бар мазмұндағы жазбаша құжатты дайындай алады; - өз іс-əрекетінің мақсатына сəйкес жазбаша қатынас жасаудың мақсаты мен адресатын анықтайды; 2) көпшілік алдында сөз сөйлеу:

- қатынас жасау міндетіне барабар көрнекі материалдарды өз бетімен дайындайды жəне оларды сауатты пайдаланады; - өз сөзінде қисындық жəне шешендік тəсілдерді, аудиториямен кері байланыс тəсілдерін қолданады;

3) сұхбат: - мəлімет беру тақырыбын, айтылған ұсыныстарды, дəлелдерді, дəйектерді, қорытындыларды анықтай отырып, монологта, сұхбатта, пікірталаста шын мəнісінде бағаланатын ақпараттың мазмұнын толық қабылдай алады;

4) нəтижелі топтық қатынас:

- білім алушылар пікірталас шиеленіскен жағдайда одан шығу тəсілдерін пайдаланады немесе топтың нəтижеге қол жеткізе алмау себептерін түйіндейді;

- білім алушылар көзқарастардың бір-бірімен сəйкес келетін жəне сəйкес келмейтін жақтарын, неге сəйкес келмеуінің мəнін анықтай отырып, ұсыныстарға топтық жұмыс мақсатына сəйкес салыстырмалы баға береді.

Дəріс 13

Тақырып: 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының моделі 1. 12-жылдық мектепте жалпы білім беру мазмұнын құру принциптері 2. Білім берудің мақсаты мен күтілетін нəтижелері (ғылыми мақалалар негізінде) Өткізілу формасы: Презентация

1. 12-жылдық мектепте жалпы білім беру мазмұнын құру принциптері Жалпы орта білім беру құрылымын жаңарту білім беру процесіне қатысушылардың талабын, мүмкіндігі мен қызығушылығын толық ескеруді, оқыту сатылары бойынша оқу материалдарын бірдей қайта бөлуді, оқытуды дараландыруға жағдай жасауды көздейді. 12 жылдық жалпы орта білім берудің құрылымдық-мазмұндық моделі төмендегі ұстанымдар негізінде ұйымдастырылды:

• Жеке тұлғаның жас кезеңдерінің ескерілуі; • Күтілетін нəтижелердің жетістіктеріне бағыттылығы; • Оқытудың сабақтастығы; • əрбір оқыту сатысының даралығы. 12 жылдық білім беру жағдайында мектепке дейінгі тəрбие мен білім беру деңгейі ерекше мəнге ие болып

отыр. 5 жастағы балаларды мектепалды даярлау олардың психологиялық, педагогикалық, дене жəне физиологиялық талаптарын ескере отырып, бастауыш мектепке оқытуға дайындау сапасының басты жағдайы ретінде жүзеге асырылуы тиіс. 1 – саты жалпы орта білім беру (1-4 сыныптар) Оқытуды бастау жасы – 6 жас Оқыту ұзақтығы – 4 жыл

1 – сатыдағы негізгі бағдар – оқушының өзін-өзі таныту мүмкіндігі мен қоршаған ортасының шынайылығы туралы білімді игерудегі даралығын ашу, оқуға талабын жəне білігін қалыптастыру, яғни оқытудың келесі сатыларына қажетті танымдық қызығушылығын арттыру, кіші жастағы оқушылардың біртұтас оқу əрекетін қалыптастыруға ықпал ету.

Баланың тұлғалық қалыптасуын, оның қабілеттерінің тұтастай дамуын қамтамасыз ету. Бастауыш мектепте қажетті біліктер мен дағдыларды игеруге, оқу, жазу, санау, шығармашылықпен ойлау элементтерінің, жеке гигиенасы мен денсаулығын сақтау негіздерінің болуына ықпал ететін оқу əрекетін ұйымдастыру.

Білім беру мазмұнын жаңартудың негізгі бағыттары

Білім беру мазмұнын жағартудың негізгі бағыттары мыналар: • білім беру мазмұнын қоғамның қазіргі əлеуметтік-экономикалық сұранысына сəйкестендіру; • білім беру мазмұнын ізгілендіруді, оның вариативтілігін қамтамасыз ету; • өз бетімен білім алуға, оны практикада қолдана білуге жəне қажеттілікке тəрбиелеуге бағытталған,

негізгі құзырлылық қалыптастыруға ықпал ететін білім беру мазмұнымен қамтамасыз ету; • танымдық уəждемелерін қалыптастыруға бағытталған білім беру мазмұнын іріктеу; • білім беру мазмұнын оқушының ғылыми тəсілмен тануына, өз бетімен ізденуіне мақсатты жəне жүйелі

тартуға бағдарлау; • білім мазмұнын ұлттық мəдениетті құрметтеуге, өзге мəдени бастамаларға ашық болуға тəрбиелеуге

бағдарлау.

Отандық жəне алықаралық мектептердің орта білім беру мазмұнын ұйымдастыруғады тəжірибесіне ескере отырып, Қазақстан Республикасының білім беру мазмұнын ұйымдастырудағы тəжірибесіне ескере отырып, Қазақстан Республикасының білім беру мазмұны құрамына 8 білім саласы енгізілді: «Тіл жəне əдебиет», «Математика», «Жаратылыстану», «Қоғамтану», «Технология», «Өнер», «Дене шынықтыру», «Адамтану».

Білім беру саласының мазмұны Мемлекеттік базистік оқу жоспарында қарастырылған пəндер арқылы іске асырылады.

Білім мазмұнына инварианттық компонент жəне вариативтік компонент кіреді. Мұнда оқушының өзіндік зерттеушілік жағдыларын қалыптастыруға арналған «Зерттеу мəдениетінің негіздері» атты арнаулы курсы беріледі, жоғары сатыға бейіндік компонент қосылады.

Білім беру процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері. 12 жылдық мектептегі білім беру процесінің моделі түрлі деңгейлі вариативті білім беру мазмұны негізінде

жəне оқытудың репродуктивтілігі мен шығармашылық технологиялары үйлесімді қабысқан мұғалім мен оқушының ынтымақтастығы негізінде қалыптастырылуы тиіс.

12 жылдық мектепте оқытуды ұйымдастыру жалпы дидактикалық ұстанымдармен бірге шешуші мəні бар мынадай приницптерге ие болады:

• жеке тұлғаның жас жəне псиофизиологиялық ерекшелігінің ескерілуі; • күтілген нəтижеге жетуге бағдарлығы; • ашықтығы; • интерактивтігі.

Нəтижеге бағдарланған білім беру моделінде оқыту оқушы мен мұғалімнің өзара байланыс əрекетіне əр оқу процесі компоненттерінің мақсаттарын шектеуді талап етуді мақсатты ұйымдастырылған болып табылады.

Мұғалім қызметінің мақсаты: • білім беру саласының пəндік жəне негізгі мақсаттарын ескере отырып, оқу процесінің негізгі

мақсаттарын жобалау; • оқу процесін оқу материалдарын игеруді ұйымдастыру бойынша міндеттеркешенін шешуге

бағдарланған білім беру стандарттарының талаптарына сəйкес консрукциялау; • оқу материалдарын даярлау жəне оқу мақсаттарына сəйкес оқытуды ұйымдастыру; • оқу процесін жобалауға жəне іс жүзінде іске асыруда ақпараттық ортаның əлеуетін пайдалану; • оқушының оқу материалын игеруінің тұлғалық-əрекеттік бағыттылығын реттеу; • оқушының оқу дамуын ұйымдастыру үшін толыққанды жағдай жасау; • құзыреттілік түрінде жеке қол жеткізген нəтижелеріне жағымды эмоция туғызу, қолдау көрсету

жəне психологиялық жағымды орта құру; • оқушының өзінің алған білімін қолдана білудегі жеке тəжірибесі мен өзін-өзі анықтау, өзін

таныту, өзіндік білін көтеруге дайындығы бойынша білім алу кеңістігін кеңейту мүмкіндіктерін қарастыру;

• ағымдағы нəтижелерді бағалау, қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған оқытуды уақытында түзету;

Оқушы қызметінің мақсаты: • жеке білім беру траекториясын қоя білуге берілген мүмкіндікті қолдану; • əрекет ету əдістерін, тəсілдерін, біліктілігін оқу менəлеуметтік құзіреттіліктің құрамдық бөлігі

ретінде игеру; • оқу жағдайларын шешуге немесе құзыреттіліктің пайда болуына арналған жұмыстардың əдістері

мен тəсілдерін, біліктері мен дағдыларын кіріктіру; • жалпы орта білім беретін мектептегі білім беру мазмұнын игеруге жəне оны жеке

білімдіккапиталына енгізуге арналған ақпараттық ортадағы берілген мүмкіндікті қолдану. Оқулықты əзірлеу жəне басып шығару – мемлекеттік басым міндеттерінің бірі. Əзірленетін оқулықтар

мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттың талаптарына сəйкес болуы тиіс жəне оқыту мазмұнын талдау нəтижеге бағдарланған білімді ескере отырып жүргізіледі. Сабақты консультациялауда кезек оқушының өзін-өзі таныту мақсаттарына, оқу материалдарын модельдеуіне, оқушының өнімді əрекетін ұйымдастыруға мүмкіндік туғызатын оқытудың формалары мен əдістеріне кезек беріледі. 12 жылдық мектептегі оқыту мен тəрбиелеуде жеке тұлғаның қабілеттерін толық көрсетіп, дамытатын негізгі тəсілдердің бірі - əрекеттік тəсіл. Əрекеттік тəсілге сəйкес адамның дамуы кезінде осы жас кезеңіндегі жетекші əрекетке зор үлес қосады. Əрекеттік қатынас оқушының əлеуеттік мүмкіндігін дамытуға жəне есепке алуға көзделген, əрекетті сабақтан тыс ұйымдастыру нысандарымен, саралау тапсырмаларымен, вариативті бағдарламалармен жететін, жеке білім алу міндеттерінтолығымен шешуге мүмкіндік беретін тұлғалық-бағдарлық тəсілмен тығыз байланысты. Құзыреттілік тəсіл 12 жылдық мектепте жаңа тəсіл болып табылады жəне мектеп түлегінің өзгермелі жағдайда əлеуметтік икемділігі мен əрекетін жүзеге асыру қабілетіне пайда болатын оқушылардың сапалық кешенін дамытуды көздейді.

Оқытудағы тұлғаның психологиялық жəне физиологиялық денсаулығын дамытудың міндеттерін білім беру процесін ұйымдастыруда біртұтас қарастырылатын денсаулық сақтаудың пəндік-кеңістік ортасын құрудың маңызы зор. Дəстүрлі қатынастармен қатар білім беру процесін ұйымдастыруда оқыту процесінің жалғасу циклдерінің түрлі нұсқаларының мүмкіндігіне қарастыратын оқу-тəрбие процесінің топтамаблокты: апталық, екі апталық, айлық, тоқсандық, жартыжылдық жүйесі қолданылады. Осы ретте білім беру процесінде күтілетін нəтижеге сəйкес бақылау жасауға жəне түзету енгізуге мүмкіндігі болатын педагогтардың қызметі жеткізіледі. Жаңа педагогикалық технологияларда педагогтың ақпарат беруші қызметімен бірге үйлестіруші, кеңесші, оқушының шығармашылық белсенділігі мен өзіндік танымдық қызметін ұйымдастырушы қызметіне көшіріледі. Нəтижеге бағдарланған білім беру моделінде негізгі қызметті оқушының оқыту кезеңдерінде тұлғалық ішкі ресурстарын дамытуды қадағалау болып табылатын псиологиялық қызметтің рөлі артады. Тұлғалық-бағдарлық оқытудың міндеттерін табысты іске асыру үшін ұйымдар жұмыс аптасының бес күндік ұйымдастыру тəртібін тиімді қолдануды қарастырады. Сенбі – оқушының жеке бағдарлы білімін қамтамасыз ететін сабақтарды ұйымдастыруға бағытталған дамыту күні болып табылады. Оқытудың ұзақтығын тоқсандар (8 апта) мен каникул уақыттары бойынша реттеу балалардың денсаулығын сақтауға игі ықпал етеді.

2. 12 жылдық жалпы орта білім берудің мақсаты мен күтілетін нəтижелері.

12 жылдық білім берудің басты мақсаты: Өзінің жəне қоғамның мүддесіне өзін-өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бəсекеге қабілетті жəне құзыретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту жəне қалыптастыру.

Білім берудің күтілетін нəтижелері белгіленген мақсатқа сəйкес мектеп түлегінің негізгі құзырлылығы төмендегіше анықталды: 1. Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік – оқушының қоршаған ортаны бірдей қабылдайтын қабілеті, жоғары

əдептілік құндылықтар негізінде жасампаз қоғам өмірінде өзінің рөлін таба білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы. Бұл құзыреттілік өмірдегі түрлі жағдайда шешім қабылдай білу білігін қамтамасыз етеді. Ең бастысы, өзінің Отаны Қазақстан патриоты болу азаматтық белсенділігін көрсету, саяси жүйені түсіну, болып жатқан əлеуметтік жағдайларға баға бере білу.

2. Мəдениеттанымдық құзіреттілік – жалпы адамзаттық мəдениет жетістіктері негізіндегі іс-əрекет тəжірибесін жəне қоғамдағы дəстүрлер мен жеке, отбасылық жəне əлеуметтік өмірдің мəдени негіздерін, этномəдениеттік құбылыстарды игеруге мүмкіндік беретінұлттық ерекшеліктерін тани білу. Адам мен қоғамның дамуындағы ғылымның рөлін түсіну. Өзі халқының мəдениеті мен əлемнің мəдени көптүрлілігін түсінуге жəне бағалауға мүмкіндік беретін мəдени-демалыс қызметін тиімді ұйымдастыру тəсілдерін игеру; рухани келісім мен толеранттылық идеяларына бейім болу.

3. Оқу-танымдық құзіреттілік – оқушының зерттеу əрекеті мен өзіндік оқу-танымдық процесін қамтамасыз ететін кешенді құзырлылық. Бұл құзырет өзінің білімділік қызметін ұйымдастыра білуді, сəйкес функционалдық сауаттылық талаптары негізіндегі білімді игеруде əлемнің ғылыми бағытын түсінуге ізденушілік-зерттеушілік əрекет дағдыларын игеруге мүмкіндік беретін өзінің əрекетіне талдау жəне қорытынды жасау тəсілдерін қарастырады.

4. Коммуникативті құзыреттілік – адамдармен өзара əрекет пен қарым-қатынас тəсілдерін білуді, түрлі əлеуметтік топтарда жұмыс істеу дағдыларын, қоғамдағы түрлі əлеуметтік рөлдерді орындауды, өмірдегі нақты жағдайларда шешім қабылдау үшін байланыстың түрлі объектілерін қолдана алу біліктілігін, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста шетел тілінде қатынас дағдылары болуын қарастырады.

5. Ақпараттық-технологиялық құзыреттілік – бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу, талдай, таңдай білу, өзгерте білу, сақтай білу, білім мен ақпаратты ақпараттық технологиялар мен техникалық объектілердің көмегімен жеткізуді жүзеге асыра білу жəне интерпретациялау білігі.

6. Əлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық, саяси, қоғамдық тəжірибе мен білімге ие болуды білдіреді. Бұл құзырет əлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, шешім қабылдай білуді, түрлі өмірлік жағдайларда жеке басына жəне қоғам мүддесіне сəйкес ықпал ете білуді қарастырады.

7. Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілік. Бұл құзырет отбасылық, еңбек, экономикалық жəне саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді азаматтық-қоғамдық қызмет білімі мен тəжірибесінің болуын білдіреді. Құзырет нақты экономикалық-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білуді, түрлі өмірлік жадайларда жеке жəне қоғам пайдасына сəйкес шешім қабылдауды жəне ықпал етуді қарастырады.

Дəріс 14

Тақырып: Білім беру нəтижесін бағалау жүйесі

1. Білім беру нəтижесін бағалау жүйесі – оқушылардың меңгерген іс-əрекеттерінің (құзіреттіліктерінің) тəсілдері 2. Тест тапсырмаларының формалары


1. Білім беру нəтижесін бағалау жүйесі – оқушылардың меңгерген іс- əрекеттерінің (құзіреттіліктерінің)

тəсілдері Бақылау-бағалау қызметін жүргізу үшін жалпы орта білім берудің сапасын арттыруға бағытталған

оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау жүйесі əрекет етеді. Оқушылардың білім, біліктер, дағдылар мен құзыреттіліктер түрінде ұсынылған білім нəтижелеріне қол

жеткізуі бағаланатын болады. Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың мынадай түрлері енгізіледі: сыртқы баға, ішкі баға жəне

портфолио.

Сыртқы бағаны білім беру жүйесін мемлекеттік бақылау барысында мемлекеттік білім беруді басқару органдары жүзеге асырады.Сыртқы бағаның мақсаты - оқушының қол жеткізген білім нəтижелерінің осы стандарттың талаптарына сəйкестігін белгілеу, ұлттық масштабта түлектердің дайындық сапасын бағалау.

Оқушылардың оқу жетістіктерін мемлекеттік бақылау білім берудің əрбір деңгейі аяқталғаннан кейін жүргізіліп отырады.

Білім, білік, дағдылар мен құзыреттіліктерді меңгеру деңгейін өлшеу, сыртқы баға үшін мазмұны, рəсімдері жəне тексеру тəсілдері бойынша стандартталған білім беру саласының Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органдары əзірлеген тапсырмалар жүйесі пайдаланылады.

Білім беру ұйымдарындағы оқыту сапасының ішкі бағасы оқу пəні бойынша оқыту сапасының диагностикасын қамтиды жəне тікелей білім беру ұйымымен жүргізіледі.Ішкі бағаның мақсаты – оқушылардың шынайы тұлғалық жетістіктерінің оқу пəні бойынша күтілетін оқу нəтижелеріне сəйкестігін белгілеу. Ішкі баға мұғалімнің білім, біліктер, дағдылар мен құзыреттіліктерді меңгеру деңгейін өлшеу үшін пайдаланатын стандартталмаған тапсырмалары арқылы жүргізіледі.Ішкі баға білім нəтижелеріне қол жеткізу деңгейінің жүйелі бақылануын, олардың дер кезінде түзетілуін қамтамасыз етеді.

Жеке білім беру траекториясының іске асырылуының, оқудағы ілгерілеудің байқалуының, тұлғаның дамуы мен оқушының əлеуметтік белсенділігінің деңгейі, жалпы мəдениетінің, оқушы ой-өрісінің жеке қырларының ерекшеліктері, рефлексияға қабілеттілігі белгілі оқу кезеңі, оқу жылы бойындағы оқу жетістіктерін мақсатты, жүйелі, үздіксіз бағалау мен өзіндік бағалау нысаны ретінде портфолио көмегімен есепке алынады жəне бағаланады. Портфолио – оқушының əлеуметтік маңызды, жеке жетістіктерінің нəтижелерін ұсыну тəсілі.

Оқушылардың оқу жетістіктері диагностикасының нəтижелерін бағалау үшін, оқушылардың жеке ерекшеліктерін, оқу іс-əрекетінің нəтижелілігін, сандық жəне сапалық көрсеткіштерін ескеретін бағалау шкаласын құру мақсатында 12 балдық бағалар ауқымы орнатылады.

Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау кезіндегі өлшеу аспаптарына: ашық жəне жабық типтегі тестер, есептеу жəне практикалық мəселелер, жобалар, жаттығулар, компьютерлік модельдеу жəне т.б. түрлі оқу тапсырмалары жатқызылады.

Бақылау өлшеуіштері оқытудан күтілетін нəтижелерге сəйкес əзірленеді жəне оқу материалын меңгерудің əрбір деңгейіне тəн оқу іс-əрекетінің мазмұнын көрсетеді. Оқушы тұлғасының дамуын диагностикалау жəне түзету енгізу мақсатында оқу іс-əрекетін психологиялық қолдау жүзеге асырылады. Оқушының əлеуметтік белсенділігі оның іс-əрекетін белгілі оқу кезеңінде оқу жəне өмірлік жағдаяттарда бақылау нəтижесінде портфолио көмегімен бағаланады.

Дəріс 15

Тақырып: Бастауыш кластардың болашақ оқытушыларының кəсіби құзіреттілігін қалыптастыру 1. Болашақ кəсіби маманды қалыптастырудың жаңа бағыттары 2. Педагогтың кəсіби құзіреттілігі


1. Болашақ педагогты құзыреттілік тұрғыдан кəсіби даярлау мəселесі

Қазақстанның халықаралық білім беру кеңістігіне біртіндеп кірігуі жүзеге асырылуда, бұл өз кезегінде жоғары білім беру жүйесін реформалаудың түйінді бағыттарын нақтылауды қажет етіп отыр. Тез өзгеретін технологиялар заманында оның басты ұстанымы «өмір бойы білім алу, адамның сапалы кəсіби жəне ғылыми дайындығы, өз бетінше іздене білуі жəне өзін-өзі жетілдіруге қабілеттілігі болуы қажет» (1). Қазіргі кезеңдегі ең өзекті мəселенің бірі – бəсекелестікке қабілетті, еңбек нарығында сұранысқа ие бола алатындай кəсіби мамандар дайындау. Бұл тек жоғары оқу орындарында білім сапасын арттыру, əлемдік білім кеңістігінің тəжірибелерін игеру арқылы ғана жүзеге асатындығы белгілі. Осы ретте жоғары оқу орындарының бағдарламалары қазіргі кезде белгілі дəрежеде халықаралық талаптарға сəйкестендіріліп, жоғары білім берудің мемлекеттік стандарттары оқытудың кредиттік жүйесіне бағытталып жасалынуда.

Қазақстан Республикасында 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында білім берудің негізгі міндеті – білімдік шоғырланудан нəтижеге бағытталған құзіреттілік тұрғыға көшу деп көрсетілген (2).

Соңғы жылдары болашақ мамандардың құзыреттіліктерін сипаттап көрсету мəселесі ғалым-дидактардың, кəсіби педагогика мəселесімен шұғылданатын ғалымдардың талқылау пəніне айналып отыр. Бұл құбылыстың философиялық, психологиялық жəне педагогикалық қырлары қарастырылуда. Жоғары кəсіби білім берудің (мемлекеттік) мазмұнын айқындайтын құжаттарда, яғни ЖКББМС-да, басқа да құжаттарда негізгі құзыреттіліктердің көрініс табуы қажеттілігі туындап отыр. Осы мəселені шешу үшін жоғары мектеп дидактикасы, жоғары білім мазмұнының теориясы, əдістемесі мен технологиясы саласындағы жетістіктері тұрғысынан ғалымдардың күш-жігері талап етілуде.

Біз қарастырып отырған проблема – жоғары педагогикалық білім беру жүйесінің бүгінгі қойылып отырған талаптарға сай негізгі құзыреттіліктерді студенттер бойында қалыптастырудың қажеттілігі мен педагогика ғылымының категориалдық аппаратына негізгі жəне кəсіби құзыреттіліктердің ендірілмеуі, оған сəйкес теориялық жəне əдіснамалық көзқарастардың қалыптаспауы арасындағы қарама-қайшылықтардың шешімін іздестіру.

Осы тұрғыдан «құзыреттілік», «құзырет» ұғымдарының пайда болуы, оның шетелдік тəжірибесі т.б. мəселелерге өз көзқарасымызды көрсетуге тырысып отырмыз. Педагогика ғылымында құзыреттілік тұрғыдан келуді ендіру мəселесін шешуде басты рөлді тұлға игеруге тиісті таным, тəжірибе, əрекет тəсілдері сияқты мəселелер шеңберіне түсінік беретін ұғымдар қатарында құзырет, құзыреттілік деп аталатын ұғымдарды ғылыми айналымға ендіру жəне қолдану атқарады.

«Құзыреттілік» жəне «құзырет» ұғымдары абстрактілік пен нақтылық диалектикалық категорияларының арақатынасы сияқты күйде, яғни, құзырет – бұл жүзеге асырылған құзыреттілік, іс-əрекеттегі құзыреттілік. Құзыреттер – тұлғаның қандай да бір іс-əрекетте жүзеге асырылған құзыреттілігі. Осылайша түсіндірілетін құзыреттіліктер негізгі немесе тұғырлық жəне қосымша немесе кəсіби болып бөлінуі мүмкін. Білім берудің тұлғаның негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға жəне дамытуға бағытталуы оны ұйымдастыруға құзыреттілік тұрғыдан келудің пайда болуын айқындады жəне ол қазіргі білім жүйесінің əдіснамасы жəне нақты білімдік технологиялардың негізі ретінде тану көзделуде.

Кез келген технологияны, соның ішінде білім беру технологияларын құру оның əдіснамасын таңдауды жəне негіздеуді талап етеді. Негізгі құзыреттіліктерді дамыту теориясының міндеттеріне барынша бара-бар келетін білімдік əдіснама құзыреттілік педагогикалық тұрғыдан келу болып табылады. Бұл тұрғыдан келуді білім берудің практикасына ендіру жəне негізгі құзыреттіліктерді дамытудың теориясын жасау əлемдік педагогика ғылымы мен практикасы үшін бүгінгі күні барынша көкейкесті мəселеге айналуда.

Егер аталған ұғымдар білім берудің теориясы мен практикасының категориалдық аппаратына ендірілетін болса, онда теория саласында негізгі құзыреттіліктер мемлекеттік білім беру стандарттары мен білімдік бағдарламалары ережесіне сəйкес меңгеруге тиісті білім, іскерлік, əрекет тəсілдері белгіленуі қажет. Ал, білім беру практикасы саласында олар прагматикалық сипатта болады жəне ол мыналарға бағытталады: тəжірибеден пайдалыны ала білу; өзінің алған білімінің өзара байланысын ұйымдастыра білу жəне оларды тəртіпке келтіру; материалды зерделеудің өзіндік тəсілдерін жасау; білім алушылар алдында пайда болатын міндеттерді шеше білу икемділігі; өз білімімен өзбетінше айналыса білу икемділігі жəне т.б.

Батыстың дамыған елдерінде білім берудің мына міндеттері: білім алушыларда құзыреттіліктерді қалыптастыру, оларда пайда болатын интеграциялау инкемділігін қалыптастыру, білімді əртүрлі өмірлік ситуацияларға көшіре білу жəне қолдану туралы мəселелер орын алуда. Бүгінгі күні оларда негізгі құзыреттер айқындалып, алғаш рет Еуропа Кеңесі эксперттері 1996 ж. білім беру мəселелері бойынша «Еуропалық жобада алғаш ұсынылған тұғырлық құзыреттерді оқу процесінде қалыптастыру идеясы жүзеге асырылды»(4).

Құзыреттілік теориясын дамытуға жоғарыда айтылған «Ключевые компетенции для Европы» (Берн, 1996) симпозиумында шешім қабылданды. Ол қазіргі уақытта Батыс Еуропа мен АҚШ мектептерінде кең қолданыс тауып отыр. Кембридж жəне Оксфорд университеттерінде жасалған негізгі құзыреттіліктер жүйесінің сипаттамасында олар əртүрлі іс-əрекеттерді жүзеге асыруда, мысалы оқу жəне кəсіби іс-əрекетті орындау барысында дамиды деп көрсетіледі.

Құзыреттілік теориясы В.Чинапах, Я.И.Лефстед, Г.В.Вайлер, Н.Розов, В.В.Сериков, Н.В.Матяш, Ю.В.Койнов жəне т.б. еңбектерінде негізделген.

Қазіргі кезеңдегі білім берудің мақсаттарының жиынтығы негізгі құзыреттіліктерді дамытуды көздейді, оның негіздеріне көпмəдениетті қоғамда өмір сүруге қабілеттілік, білімді практиканың қажеттіліктерімен байланыстыру икемділігі, өмірлік жағдаятты бара-бар бағалай алу жəне проблеманың шешу жолдарын табу жəне т.б. Жоғары білім беру жағдайында аталған жəне басқа да негізгі құзыреттілік төмендегі шарттарды қолданғанда жүзеге асырылуы мүмкін:

- білімдік мақсаттарға барынша бара-бар келетін əдіснаманың болуы; - əдістемелік жəне педагогика ғылымының қазіргі мəліметтері банкінің болуы; - дидактикалық практика тəжірибесінің жетістіктері мен қорытындылары. Бұл мақсатты кəсіби білім беруді ұйымдастыруға құзыреттілік тұрғыдан келу арқылы жүзеге асыруға

болады. Педагогикада аталған көзқарас бойынша нақты іс-əрекет тəсілдерін меңгеруге бағытталған жұмыстар М.Н.Скаткин, И.Я.Лернер, В.В.Давыдов, П.Я.Гальперин жəне т.б. ғалымдардың еңбектерінде қарастырылған. Бірақ, бұл тұрғыдан көзқарас кəсіби білім берудің мақсатын, мазмұнын, əдістерін анықтауда көптеген жылдар

бойы басты орын алмай келді. Құзыреттілік тұрғының теориялық базасын жасау (Н.В.Кузьмина, В.А.Сластенин, И.Ф.Исаев, Е.Н.Шиянов жəне т.б.) жөніндегі мұғалім қызметінің тұжырымдамасы мен моделін (Е.А.Климов, А.К.Маркова, Л.М.Митина, Е.И.Рогов, В.А.Сластенин жəне т.б.), жоғарғы білім беру деңгейіндегі кəсіптік құзыреттілікті белсенді зерттеу (Ю.Г.Татур, В.А.Адольф, Л.А.Петровская жəне т.б.), жалпы білім беру саласына құзіреттілік тұрғыдан келуді зерттеу (И.А.Зимняя, Н.А.Гришанова, А.И.Савинков т.б.) зерттеу еңбектерінен басталғаны белгілі.

Кəсіби білім берудегі құзыреттілік тұрғы əртүрлі құзыреттілік түрлерінің жиынтығы арқылы күтілетін нəтижені қалыптастыруды көздейді. Тек аталмыш тұрғыдан келу арқылы ғана кəсіби салада өнімді өзбетіндік жəне жауапты іс-əрекетке дайын маман даярлауға болады. Педагогтың құзыреттілігін жеке тұлға қасиеттерінің интеграциясы ретінде қарастыра отырып, кəсіби педагогикалық құзыреттіліктер моделін анықтау қажет. Ресейлік жəне шетел ғалымдарының еңбектерінде педагогтың құзыреттілігі келесі бағыттарда қарастырылған: кəсіби еңбек нəтижелілігін анықтайтын білім мен біліктердің жиынтығы (Е.П.Тонконогая); жеке тұлғалық сапалар мен қасиеттердің үйлесімі (Л.М.Митина); кəсіби жəне жалпымəдени көрсеткіштердің бірлігі (Т.Г.Браже, Е.А.Соколовская). Педагог құзыреттілігінің моделін жасауда Герцен атындағы РГПУ ғалымдарының пікірлері қызығушылық тудыруда. Олар мұғалімнің кəсіби құзыреттілігін үш құрамдас бөліктердің: негізгі, базалық жəне арнайы құзыреттіліктердің бірлігі ретінде қарастырады. Болашақ мұғалімнің негізгі құзыреттілігі оны дайындау құрылымының басты элементі болып табылады. Ол нақты кəсіби іс-əрекетпен байланысты болмаса да, бірақ ол жалпы жəне кəсіби білім берудің арасындағы дəнекер тізбек ретінде алынады. И.А.Зимняя өз жұмыстарының бірінде үш топқа біріктірген он негізгі құзыреттіліктерді қарастырады:

1. Адамның жеке тұлғалық іс-əрекет пен қарым-қатынас субъектісі ретіндегі құзыреттіліктер; 2. Адамның өзара іс-əрекеті мен əлеуметтік саласына қатысты құзыреттіліктер; 3. Адамның іс-əрекетіне қатысты құзыреттіліктер(5).

Негізгі құзыреттіліктер жалпы орта білім беру саласында қалыптасып, қандай да бір мамандықтың іргетасын құрайтын компоненттерден тұратын базалық құзыреттіліктердің негізіне дайындайды. Э.Ф.Зеердің пайымдауынша базалық құзыреттілікке жататындар:

- жалпығылыми ұғымдар - табиғат, қоғам жəне адамның іс-əрекетінің негізгі заңдары; - экономика мен мінез-құлықты ұйымдастырудың негізін құрайтын əлеуметтік-экономикалық; - азаматтық-құқықтық; - ақпараттық-коммуникациялық; - политехникалық – техника мен технологияның, жаратылыс-ғылыми, автоматтандырылған

өндірістік қызмет ету принципі, бақылау жəне басқару жүйелері; - жалпы кəсіптік-мамандықтар тобына қатысты.

Білім беруді жаңарту негіздерінің бірі ретінде құзыреттілік тұрғыдан келуді жақтаушылар күтілетін нəтижелер тұжырымдамасын жасауда негізгі ереже ретінде таңдау жасайды. Бұл тұрғыдан көзқарасты М.В.Рыжаков (негізгі жалпы білім берудің мемлекеттік білім беру стандарты (теория жəне практика)) өз еңбегінде төмендегіше көрсетеді:

− құзыреттілік ұғымы тек танымдық (когнитивтік) жəне технологиялық құраушы ғана емес, əрі мотивациялық, этикалық, əлеуметтік жəне мінез-құлықтық, яғни ол оқыту нəтижелерін (білім мен іскерлікті), құндылық бағдар жүйелерін, əдет жəне т.б. қамтиды.

− құзыреттілік - алынған білім, іскерлік, тəжірибе мен мінез-құлық (тəртіп) тəсілдерін нақты жағдаятта, нақты іс-əрекет жағдайында жұмылдыру қабілетін білдіреді.

− құзыреттілік ұғымында «нəтижеден» қалыптасатын білім мазмұны интеграциясының идеологиясы жатыр.

− құзыреттіліктер білім беру мекемесіндегі оқу процесінде ғана емес, ол əрі қоршаған ортаның əсерімен, яғни қалыпты, қалыптан тыс, қалыпты емес білім алу жағдайында да қалыптасады(4).

Бұл тұрғыдан көзқарасқа сəйкес білім беру жүйесі негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Құзыреттілікті келесі сипаттық белгілеріне қарап негізгі деп қарастыруға болады:

− интегративтік табиғатының болуы, яғни өзіне біртекті немесе жақын келетін білім мен іскерліктерді, мəдениет пен іс-əрекеттің ауқымын (ақпараттық, құқықтық жəне т.б.) өзіне қамтып алады.

− көпқызметтік, яғни оны меңгеру күнделікті өмірде əртүрлі проблемаларды шешуге мүмкіндік береді; − пəнүстілік жəне пəнаралық сипатта болады, яғни əртүрлі жағдаяттарда қолданылады; − белгілі дəрежеде интеллектуалдық дамуды талап етеді; − көпөлшемдік (сиымдылығы), яғни əртүрлі ойлау процестері мен интеллектуалдық икемділіктерді

қамтиды. Барлық құзыреттіліктер əртүрлі типтегі амал-əрекеттерді талап етумен (қосымша жəне тек белгілі бір

жағдайда көрініс табуы мүмкін) мəнді: − автономды жəне рефлексивтік əрекет ету; − əртүрлі құралдарды интерактивті қолдану; − əлеуметтік-гетерогендік топтарға кіру жəн оларда қызмет ету. Еліміздегі əлеуметтік-экономикалық жағдайды, білім мазмұнын дамытудың бүгінгі жағдайын есепке ала

отырып, Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық орта білім беру стандартында қабылданып отырған негізгі

құзыреттіліктерді: проблеманының шешімін табу (өзіндік менеджмент), ақпараттық жəне коммуникативтік құзыреттіліктерді қалыптастырып дамыту көзделіп отыр(3). Олай болса болашақ маман аталған құзыреттіліктерді оқушылар бойында қалыптастыруды жоғарғы оқу орнының қабырғасында меңгеріп шығуы тиіс екедігіне ешкімнің дауы жоқ деп ойлаймыз.

Құзыреттілік тұрғыдан келу қазіргі үздіксіз білім беру, соның ішінде кəсіби білім беруде, білімді дамытудың келесі тенденцияларын айқындайды.

Біріншіден, үздіксіз білім берудің жалпы жүйесінде өздігінен білім алу кезеңдерінің мəнділігі. Сондықтан, білім берудің қазіргі кезеңінде білім алушылардың өзбетіндік, танымдық жəне практикалық іс-əрекет дағдысын қалыптастыру міндеті ерекше өзектеліп отыр.

Екіншіден, өздігінен білім алуды дамыту жағдайында сөз жоқ, оқыту құралдарының рөлі артады. Қазіргі кезеңдегі оқыту технологиясында оқытудың ақпараттық технологиясының құралдары ерекше мəнге ие болуда.

Үшіншіден, білім беруді жүзеге асырудың даралап оқыту принципінің ролін күшейтеді, əрбір білім алушы үшін оқу процесін даралауды жүзеге асыруды көздейді.

Төртіншіден, білім беруде пəндік-бағдарлық жүйеден жобалау жүйесіне көшуге бағыттайды. Мұның барлығы өз тарапынан жоғары білім берудегі тиісті құрылымдық қайта құруды, сондай-ақ алдыңғы

қатарлы əлемдік беталысқа сəйкес болу мақсатында білім беру жүйесінің ішкі түрлендіруін қажет етеді. Бұл білім беру жүйесінің сыртқы ортаға бейімделуі жағдайында жəне оның қазіргі заманның келешекте жасайтын жаңа қадамдарына ұмтылысы кезінде ғана мүмкін болады. Осыған сəйкес білім берудің мəні ғана емес, сонымен қатар оқыту нысандары да түпкілікті түрде өзгеріп отыр, бұған ең алдымен интерактивті оқыту технологияларын (іскерлік ойын, проблемалық жағдай, кейс технологиялар) жатқызуға болады. Сонымен қатар, оқыту үдерісінде жобалық – ұйымдастырылған тəсілдерді қолдану өз тиімділігін көрсетіп отыр.

Сонымен, қарастырылып отырлған проблеманың жоғары педагогикалық білім беру жүйесінің бүгінгі қойылып отырған талаптарға сай негізгі құзыреттіліктерді студенттер бойында қалыптастыру мен осы проблеманы шешу үшін педагогика ғылымының əдіснамасына, теориясына жəне практикасына құзыреттілік тұрғыдан келуді ендіру қажет деп есептейміз.

Пайдаланылған əдебиеттер:

1. 1. Қазақстан Республикасындағы 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы. Астана, 2004. 2. 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. Астана, 2004. 3. Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Астана, 2006. 4. Рыжаков М.В.Ключевые компетенции: возможности применения. //Стандарты и мониторинг в образовании, - М., 1999, №4. 5. Зимняя И.А. Ключевые компетенции – новая парадигма результата образования // Высшее образование сегодня. 2003. №5. 34-42. 6. Петров А. Профессиональная компетентность: понятийно-терминологические проблемы // «Alma mater». 2004. № 10. С. 6-10. 7. Петровская Л.А. Компетентность в общении. М., 1989. 8. Равен Дж. Компетентность в современном обществе: выявление, развитие и реализация / Пер. с англ. М., 2002. 396 с

7. Электрондық оқу құралдары

1. Муханбетжанова А.М., Жумагалиева Д.Ш., Хайруллина А.Б. Основы 12-летнего образования – электр.учебник, ЗКГУ им.М.Утемисова, 2010

8. Практикалық (семинарлық) жəне лабораториялық сабақтар бойынша методикалық ұсыныстар. Семинар сабағы студентке не береді? Бұл:

Ғылым тілін меңгеру; Ұғымдарды қолдану дағдысын қалыптастырады; Интеллектуалдық проблемаларды жəне тапсырмаларды қою жəне шешудегі, өз көзқарасын қорғаудағы біліктіліктер мен

дағдыларды меңгеру. Семинар сабақтары төмендегідей түрлерде өткізіледі:

1. Алдын-ала берілген тақырып бойынша топ болып əңгімелесу.; 2. Семинарға қатысушылардың талқылауы бойынша студенттердің сөйлеуі; 3. Топтарға бөліну, прзентация, мозака, жұппен жұмыс, т.б.

Семинарға дайындық жəне оның өткізілуі:

Семинар сұрақтары алдын-ала беріледі. Сұрақты түсінбеген жағдайда тікелей оқытушымен кеңесуіне болады. Əрбір семинарға бөлек əдебиеттер тізімі жəне қосымша дайындалуға əдебиеттер тізімі беріледі. Студент сол əдебиеттерді

Университеттің оқу залдарынан(№4 корпус №1,2 оқу залдары), кітапхананың абонемент бөлімдерінен (№4 корпус, №1 қабат) немесе кафедрадан алып дайындалуына құқылы.

Семинардың барлық сұрақтарына міндетті түрде дайындалу керек. Семинарға дайындалу кезінде міндетті түрде болашақта емтихандар мен аралық бақылауларға керек болғандықтан

арнайы дəптерге барлық сұрақтар бойынша ақпараттарды жазып алу керек.

Семинар кезіндегі берілетін жауаптар міндетті түрде сұраққа сəйкес, қысқа да нұсқа түрде болуы жəне сұрақ толық ашылуы тиіс.

Студенттер жауап беруші студентке кеселін тигізбей мұқият тыңдап отырғандары дұрыс. Семинарға дайындалмай келген студенттің баллдары кемітіледі жəне сол тақырып бойынша дайындалып келіп жауа бару

керек. Сұрақтарға жауап беруде жəне пікірталас туғызатын мəселелерге өз ойын айтқысы келген студенттер қолдарын көтеріп,

оқытушының рұқсатымен өз пікірлерін анық айтулары тиіс. Семинарға қойылатын талаптар дəріс сабақтарында да сақталады. Белсенді қатысқан студенттер қосымша тиісті балл ала алады. Семинарға дайындалған кезде студент дəрісті де толық меңгеруі керек.

Практикалық сабақтарға əдістемелік нұсқау. Дөңгелек үстел. Дəріс семинар сабағының материалына негізделген ашық əңгіме ұйымдастыру. Əңгімен барысында мəселені шешудің тиімді əдісін қарастыру. “Дөңгелек үстел - өз ойын еркін айта білу. Жүргізуші нақты мəселе жөнінде жоспар жасайды. Мақсаты: таңдап алынған тақырыпты талдауға қатысушылардың көңілін аудара білу”.Сонымен “дөңгелек үстел” əдісін студенттерге де қолдануға болады. Ол əдіс оқушылардың өз ойын əдемі, реттеліп жинақталған түрде нақты дəлелдермен қалыпты темпте жеткізіп, сөйлеу барысында белгіленген мəдениет пен шарттардан аспай, ресми тұлға ретінде өздерін сезіне білу, ұқсап бағуға үйретеді. Үлкен шеңбер əдісі: Жұмыс үш кезеңнен тұрады.

Бірінші кезең. Топ үлкен шеңбер болып отырғыштарға отырады. Мұғалім мəселені ұсынады.

Екінші кезең. Белгілі уақыт ішінде (10 минут) əрбір оқушы жеке осы мəселені шешудің жолдарын қағаздарын

жазады.

Үшінші кезең. Шеңбер бойынша əрбір оқушы өз ұсыныстарын ұсынады, топ бұл ұсынстарды сынамай тыңдайды,

жəне əңгіме бойынша тақтаға жазылып тұратын ортақ шешімге қосу, қоспауға дауысқа салады.

“Үлкен шеңбер” əдісін сұрақтың шешімін тез табу керек болған жағдайда қолдануға болады. Осы форманың көмегімен

мысалы, заң жобаларын немесе нұсқауларды, нормативті-құқықтық актілерді жасауға болады.

Аквариум əдісі- балаларға мəселені “қоғам алдында” талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын топ белгілі

бір мəселе бойынша диалогты жүргізуге кімге сеніп тапсыруға болатынын таңдайды. Кейде тілек білдірушілер

бірнеше болуы мүмкін. Қалған барлық оқушылар көрермен ролін атқарады. Соныдықтан да мұны аквариум деп

атайды.

Психологиялық консилиум: Психологиялық мəселе бойынша əдістерді қолдануды талқылау. Топ рольдерге бөлінеді: психологтар, сарапшылар, түрлі мекеме өкілдері. Мəселені жан-жақты талдап тиімді қотынды шығарулары керек. Пікірталас əдісі жеке тұлғаның интеллектуалды дамуын, оның əлеуметтік белсенділігінің артуына ықпалын тигізеді. Оның себебі пікірталаста алынған тақырыпқа дайындық барысында студенттер талқыланатын мəселелерге қатысты зерттеу жүргізіп, көптеген ақпаратпен таныса алады. Бұл өз ретінде олардың өзіндік пікірлерін қалыптастыруға, өз ойларын қарсыластарының көзқарастарымен салыстыра отырып, ойын барысында қорғауға үйренеді. Пікірталас жастардың жан-жақты білімдерін жетілдіріп, мəдениет деңгейлерін көтереді. Басқа адамдарға түсіністікпен қарап, олармен санасуға үйретеді, əрі шешендік өнерге баулиды. “Миға шабуыл”, “ойға шабуыл” (мозговая атака) немесе “миға батыл əрекет” (мозговой штурм) əдісі ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады. Бұл əдістің мақсаты – шығармашылық тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инерциясынан айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру. Бұл əдістің негізгі принципі мен ережесі – қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау жəне мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтежиесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне тікелей байланысты болып келеді. Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы адамдармен, 2 кезеңде жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды идеялар таңдап алынса, екіншісінде солардың ішінен шығармашылық тапсырмалар мақсатын қанағаттандыратын ең оптималды нұсқасы таңдалынады. Кеңес беру. Кеңес беру техникаларын қолдана отырып кеңес беріледі. Студенттер жұпқа бөлінеді. Жұптың бір мүшесі «клиент» жəне екінші мүшесі «психолог-консультант ролінде болады». «Клиент» роліндегі студент «психолог-консультант роліндегі» студентке өмір тəжірибесінен алынған проблемасын шешуде көмек алу үшін консультантқа келеді. 30 минут кеңес беру процессіне арналады. 20 минут кеңес беру нəтиежесін топта талдауға арналады. “Іскерік ойын” əдісі. Бұл əдіс өзінің жоғары дəрежелі біргіп жұмыстануда оқушылардың индивидуалдық үйлесімділігімен ерекшеленеді. Бұл əдіс негізінен еліктеу, сипаттау, көрсету, образға кірудің көмегі арқылы студенттердің бойына басқарушылықтың шеберлігін қалыптастыруда үлкен үлесін қосады. Интеративті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген əдіс бұл – тренинг. Осы аталған əдістің жаңадан қолдануға енуі, біріншіден, Батыс Еуропа елдерінде кіші топ, яғни тренинг топтарында психологиялық түзету жұмысын жүргізуге арнайы қарым-қатынас ұйымдастырылуына қарамастан, бізде ол туралы ұзақ уақыт бойы көп нəрсе белгісіз болды. Екіншіден, ол психологияны оқытудағы студенттерді массалық оқыту да пайдаланылады. Бірақ кейін шынайы жағдаяттардағыдай сияқты əрекет жасауда сол əрекетің нəтежиелілігі үшін жауапкершіліпен қаралатын, ойындық немесе шартты түрдегі тренингтер кеңінен қолданылды. Əрекеттің жүру барысындағы əр қатысушының индивидуалдық жауапкершілігі – топтық əрекеттің жемісі, үлкен нəтежиелілігі, яғни үйлесімділігі.

� мақсатты айқындау; � тренингтің сценарийлік жоспарын құру; � оқушылардың белсенді тренинке араласуын алдын-ала қамтамасыз ету; � өзін дайындау (сұрақ қоюы, айтылған жауаптарға əсерленуі, өз ойын айтуы немесе оқушылардың пікірін талап

етуі, тренингтің қорытындылау кезеңінде неге жəне не үшін оқушыларды бағалау); � қатысушыларға рөлдерді дұрыс бөлу (олардың өздерінің ұсыныстарын ескеру).


Тақырып:12-жылдық орта жалпы білім беру позициялары мен тұжырымдамалық негіздері 1. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар

жүргізу (ғылыми мақалалар негізінде). 2. Білім берудің фундаментальды жəне қолданбалы сипатын талдау, дəстүрлі мазмұнды сақтай отырып,

жаңалықты енгізу. Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел

Практикалық сабақ № 2 Тақырып: 12-жылдық жалпы білім беретін мектептің құрылымы 1. 12-жылдық мектепте оқыту деңгейлері 2. 12-жылдық оқытуға көшу проблемасын шешу Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

Практикалық сабақ № 3 Тақырып: 6-жастан бастап балаларды оқыту

1. 6-жасар бала тұлға ретінде 2. Мектепте 6-жасар баланы оқытуда физиологиялық дайындықтарын есепке алу 3. Мектепте 6-жасар баланы оқытуда психологиялық дайындықтарын есепке



Тақырып: Ғылымдар дифференциациясынан интеграцияға көшу 1. Педагогиканың қазіргі проблемаларымен интеграция теориясының өзара əрекеттесу бағыттары 2. Қазіргі кезеңде білім беру мазмұнын жаңарту құралы ретінде пəнаралық байланысты қолдану


Практикалық сабақ № 5 Тақырып: Білім беруді ізгілендіру — мəні мен жүзеге асыру жолдары 1. Білім беруді ізгілендіру жəне білім беруді гуманитарландыру түсініктерінің мəні 2. Білім беруді ізгілендіруді жүзеге асыру жолдары Өткізілу формасы: Презентация


Тақырып: Тұлғалық-бағдарлы педагогика негіздері 1. Оқытудағы тұлғалық – бағдарлы ыңғай 2. Білім берудің тұлғалық – бағдарлы технологиялары Өткізілу формасы: Презентация


Тақырып: Білім беру мазмұны тұжырымдамасы – Бастауыш звено 1. Бастауыш білім беру мақсаты мен міндеттері 2. Бастауыш білім беру мазмұнын таңдау принциптері Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары


Тақырып: Білім беру нəтижелері 1. Тұлғаның қалыптасуы мен əлеуметтену факторлары 2. Тұлғаның əлеуметтенуіндегі оқытудың ролі

Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел


Тақырып: Қазіргі қоғамдағы құзыреттілік мəселесі 1. Шығармашыл адамдардың сипаттамасы 2. Экономикалық дамуға жауапты адамдардың сипаты


Тақырып: Басқару, қатысу, жауапкершілік ұғымдар 1. Жетекшінің міндеттері жөніндегі пікірлер 2. Қызмет бойынша жоғары көтерілу мен қызметтік иерархия туралы пікірлер 3. Персоналдың басқаруға қатысуы

4. Жауапкершілік Өткізілу формасы: Презентация


Тақырып: Құзіреттілікті қалыптастыру 1. Қабылдау ерекшеліктерін, құндылықтарды өзгертуге қалай əсер етуге болады 2.Құзыреттілік түрлерін жəне қабылдау тəсілдерін, құндылықтардың жаңа жүйесін пайдаланудың ұзақ мерзімді салдарлары Өткізілу формасы: Презентация


Тақырып: Дамытушы ортаны құру жолындағы кедергілер 5. Отбасында дамушы ортаны құру жолындағы кедергілер 6. Мектепте құзыреттілктерді қалыптастыру жолындағы кедергілер 7. ЖОО студенттердің құзіреттіліктерін қалыптастырудағы 8. Жұмыс орнындағы дамушы ортаны құру жолындағы кедергілер



Тақырып: 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының жалпы сипаттамасы 6. 12 жылдық жалпы орта білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының мазмұны (Астана, 2008 ж.) 7. 12 жылдық жалпы орта білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының мазмұнын талдау (Астана,

2008 ж.) Өткізілу формасы: Топтық жұмыс


Тақырып: Тестілік тапсырмаларды стандарттау 1. Тестілік сұрақтардың мазмұнына қойылатын талаптар 2. Оқушыларда түйінді құзіреттілктердің қалыптасу деңгейін бағалау критерийлері мен қойылатын

талаптар 3. Ашық тестілік тапсырмаларды бағалау



Тақырып: Бастауыш классс педагогының түйінді құзіреттіліктері 1. Педагогикадағы кəсіби құзіреттілік теориясы 2. Бастауыш класстың болашақ оқытушысының кəсіби құзіреттілігі


9. СОӨЖ сабақтарға əдістемелік нұсқаулар.

СОӨЖ мазмұны 1: ҚР 12 жылдық жалпы орта білім берудің концептуальдық позициялары мен

нормативтік құқықтық жақтарын анықтайтын құжаттар. 1. Қазақстан халқына ҚР президенті Н.Назарбаевтың жолдауы. 2. 2005-2010 ж. ҚР білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. 3. 2015 жылға дейінгі ҚР білім беруді дамыту тұжырымдамасы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 2: 1. Білім беруді дамытудың əлемдік тенденциялары 2. 12-жылдық орта мектепке көшу қажеттілігі 3. Жалпы орта білім берудің мақсаты мен міндеттері


СОӨЖ мазмұны 3: 1. 12-жылдық мектептегі жалпы білім беру жəне құрылым тұжырымдамасы 2. 12-жылдық білім беру мазмұнының тұжырымдамасы



1. Үздіксіз білім беру мазмұны тұжырымдамасы (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) 2. Үздіксіз білім берудің мақсаты мен міндеттері (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) 3. Үздіксіз білім беру мазмұнын таңдау принциптері (мектепке дейінгі жəне бастапқы звено) Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 5: Білім берудің əрбір деңгейінде жастық мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін, оқушылардың психофизиологиялық даму заңдылықтарын есепке алу Кестені толтыру: Жастық

кезеңдер

Жетекші

əрекет

Бұл кезең

сензитивті

төмендегідей

əрекеттер

үшін:

Негізгі жаңа

өзгерістер

Психологиял

ық

қасиеттер:

Когнитивті

сфераның

негізгі

ерекшеліктері

Ұсыныстар


СОӨЖ мазмұны 6: 1. Баланың мектепке бейімделуі 2. Баланың психикалық күйі


СОӨЖ мазмұны 7: 1. Интеграциялық сабақтың теориясы мен технологиясы 2. Сабақта пəнаралық байланысты қолдану



1. Бастауыш мектептегі интеграциялық сабақтар 2. Пəнаралық байланысты қолдану арқылы сабақ жүргізу


СОӨЖ мазмұны 9: 1. Тəрбие - ізгілікті құндылықтарды меңгеру процесі ретінде 2. Білім беруді ізгілендіру Өткізілу формасы: Презентация

СОӨЖ мазмұны 10: 1. Гуманистік тəрбиелік жүйелер 2. В.А. Сухомлинский мен Ш.А. Амонашвили көзқарастарындағы педагог жұмысының гуманистік

бағыттылығы 3. Қазақстандағы білім беруді ізгілендіру проблемалары

Өткізілу формасы: Топтық талқылау

СОӨЖ мазмұны 11: 1. Тұлғалық-бағдарлы білім беру туралы түсінік 2. Білім беру технологияларындағы тұлғалық ыңғай Өткізілу формасы: Топтық жұмыс

СОӨЖ мазмұны 12: 1. Оқытудағы тұлғалық – бағдарлы ыңғайдың мəні 2. Ынтымақтастық педагогикасы Өткізілу формасы: Топтық талқылау

СОӨЖ мазмұны 13: 1. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстар

жүргізу (ғылыми мақалалар негізінде). 2. Білім берудің фундаментальды жəне қолданбалы сипатын талдау, дəстүрлі мазмұнды сақтай отырып,

жаңалықты енгізу. Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел

СОӨЖ мазмұны 14: 1. Мектепке бару алдындағы балаға сипаттама 2. Бастауыш мектепте оқытудың соңғы жылдарындағы балаға сипаттама Өткізілу формасы: Мозаика

СОӨЖ мазмұны 15: 1. Əртүрлі авторлардың «білім», «іскерлік» жəне «дағды» ұғымдарына берген анықтамалары 2. Білім берудің нəтижелері ретінде «əлеуметтену» ұғымына анықтама беру 3. Тұлғаны тəрбиелеу жəне əлеуметтендіру

Өткізілу формасы: ұғымдарды салыстыру бойынша ұжымдық жұмыс

СОӨЖ мазмұны 16: 1. Тұлғаны «тəрбиелеу» и «əлеуметтендіру», «қалыптастыру» жəне «даму» ұғымдарының қатынасы 2. Кіші мектеп жасындағы əлеуметтену проблемасы


СОӨЖ мазмұны 17: Құзыреттіліктің жоғары деңгейлеріндегі қазіргі қоғам қажеттіліктері

1. Кəсіби топтар 2. Бизнесмендерге, новаторларға, жеке кəсіпкерлерге табыс əкелетін сапалар


СОӨЖ мазмұны 18: 1. Еңбек əрекетінен тыс жүзеге асатын құзыреттіліктер 2. Қызметтің маңызды түрлері жəне əлеуметтік-экономикалық даму

Өткізілу формасы: Аквариум





СОӨЖ мазмұны 21: 1. Оқушылардың ақпараттық құзыреттілігінің аспектілері 2. Оқушылардың ақпараттық құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-бағдарланған тапсырмалар


СОӨЖ мазмұны 22: 1. Құзыреттіліктің дамуын марапаттау. Дамушы ортаны құру. 2. Отбасындағы дамытушы орта 3. Жаңалыққа ұмтылатын шығармашыл тұлғаны дамыту алғышарттары 4. Бастауыш мектеп оқушыларының құзыреттіліктерін дамытуға көмек көрсету 5. ЖОО құзыреттілікті дамыту


СОӨЖ мазмұны 23: 1. Коммуникативтік құзыреттілік аспектілері 2. Коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыратын құзыреттілікті – бағдарланған тапсырмалар


СОӨЖ мазмұны 24: 1. Мотивация мен мінез-құлықтың, құзіреттілктің моделі 2. Мотивация мен əлеуметтік мінез-құлық моделі 3. Құзіреттілік моделі мен қабілеттердің психологиялық моделі

Өткізілу формасы: Үш жақты күнделік

СОӨЖ мазмұны 25: 1. 12-жылдық мектепте жалпы білім берудің бастауыш сатысының моделі (ғылыми мақалалар негізінде) 2. Білім берудің мақсаты мен күтілетін нəтижелері (ғылыми мақалалар негізінде) Өткізілу формасы: Дөңгелек үстел

СОӨЖ мазмұны 26: 1. Бастауыш білім беру сатысы үшін «Қоршаған орта» оқу бағдарламасының мазмұны (авторлары) 2. Бастауыш білім беру сатысы үшін «Қоршаған орта» оқу бағдарламасын талдау


СОӨЖ мазмұны 27: 1. Тестілік тапсырмаларды стандарттау 2. Тестілік тапсырмалардың мазмұнына қойылатын талаптар


СОӨЖ мазмұны 28: 1. Бастауыш білім беру деңгейі үшін тестілік тапсырмаларды құру 2. Тестілік тапсырмаларды талдау


СОӨЖ мазмұны 29: 1. Бастуыш класс оқытушыларының кəсіби құзіреттілігі (Сорокина бойынша) 2. Кəсіби құзіреттілік құрылымы Өткізілу формасы: «Сыни тұрғыдан ойлау» технологиясының стратегиялары

СОӨЖ мазмұны 30: 1. Бастауыш класс оқытушысының прфессиограммасы 2. Қазіргі оқытушыларға қойылатын талаптар


10. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР.

Студенттің өз бетімен жұмысы – белгілі ғылым саласы бойынша білімдерін толықтыруға жəне танымдық іс-əрекетті

қалыптастыруға, дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға бағытталған оқу іс-əрекетінің ерекше түрі. Студенттің өз бетімен жұмысы оқу материалын игерудегі зерттеушілік тұрғы, шығармашылық белсенділік,

логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін, практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты. Студенттің өз бетімен жұмысы – оқытушының қатсуынсыз, бірақ оның əдістемелік жетекшілігімен орындалатын,

студенттің жоспарлы жұмысы. Студенттің өз бетімен жұмысы əрбір дəріс жəне семинар сабағында өткен тақырыптар бойынша жүргізіледі.

Студенттің өз бетімен жұмысының сұрақтарын оқытушының өзі береді. Бұл сұрақтарға студент берілген əдебиеттер тізімі бойынша дайындала алады.

Студенттің өз бетімен жұмысы төмендегідей формаларда өтеді: жазбаша жұмыс (реферат, баяндама, бақылау тапсырмалары, аннотация); ғылыми жоба дайындау (семестрлік, курстық, дипломмдық жұмыстың басы, университет газетіне проблемалық мақалалар); виртуалды ақпараттар жинақтау (локальды байланыс жəне Интернет арқылы); электронды курс материалдарын меңгеру (компьютерлік жүйе арқылы).

Студенттің өз бетімен жұмысын оқытушы бағалау кестесі бойынша бағалайды. Студенттің өз бетімен жұмысы талапқа сай жəне уақытында жазылған кезде ғана орындалған болып саналады.

11. Реферат , курстық жұмыс, жоба, презентациялардың деректер қоймасы

1. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша жұмыстарды қарастыру барысында ғылыми мақалаларға талдау жасау.

2. «12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары» тексттік материалды схема түрінде безендіру 3. «12-жылдық мектеп мазмұны мен құрылымы Тұжырымдамасында қолданылатын ұғымдардың сөздігін»

құру, танысқан ұғымдардың анықтамаларын жазу. 4. «Мектепте бастауышта оқыту үшін ең тиімді жас» тақырыпта эссе жазу 5. Деңгейлер мен кластар бойынша білім беру мазмұнының көлеміне сəйкес санитарлық-гигиеналық

нормаларды сақтауға қойылатын талаптарды құру. 6. Бастауыш мектепке арналған интеграциялық сабақтың жоспарын жасау (1-2 сабақ) 7. Бастауыш кластағы оқу пəні бойынша пəнаралық байланысты қолдану арқылы сабақ жоспарын құру. 8. Тəрбиелік жүйелердегі білім беруді ізгілендіру компоненттерін анықтау 9. Тұлғалық – бағдарлы сабақтың жоспарын құрып, талдау. 10. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша

жұмыстар жүргізу бойынша картотека құрастыру 11. Мектепке барғанға дейінгі жəне бастауыш мектепті аяқтағаннан кейінгі баланың дамуын салыстырмалы

сипаттау 12. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-

бағдарланған тапсырмалар құру

13. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкті-бағдарланған тапсырмалар құру

14. Оқушылардың ақпараттық құзыреттіліктерін қалыптастыратын құзіреттілкіті-бағдарланған тапсырмалар құру

15. Коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыратын құзыреттілікті – бағдарланған тапсырмалар құру 16. Қоршаған əлем бойынша құзіреттілікке бағдарланған сабақтың жоспарын жасау 17. «Қазақстандағы 12-жылдық білім беру» тақырыбына резюме 18. Бастауыш кластың оқытушысының құзіреттілік моделін құру

12. Бақылау жəне жеке жұмысты жазуға техникалық талаптар 1. Бақылау жұмысын, титульдық бетін жұмыс құрылымын безендіру

Жұмыс көлемі- баспа мəтіндік 20 бет шамасында. Басапға шығару параметрлері: шрифт TNR, 12 кегль, 1,5 интервал, əр бетте сілтеме, нөмірлеу беттің соңында қойылады. Əдебиеттер тізімі жұмыс соңында жазылады. Список литературы – в конце работы. Құрылымдық компоненттер (тізбекті ретпен): мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған əдебиеттер тізімі. 2. «Кіріспе»

«Кіріспе» бақылау жұмысының негізгі мазмұнын сипаттап тұруы қажет. (көлемі – 0,5 – 1,5 бет). Онда тақырыптың өзектілігі негізделіп, сұрақ бойынша əртүрлі көзқарастар келтіріліп жəне мазмұны негізгі бөлімде қарастырылатын негізгі тақырыптар көрсетіледі. 3. Негізгі бөліммен жұмыс

Бақылаудың негізгі бөлімімен жұмыс жасау үщін бақылау жұмысн жазуға берілген əдістемелік нұсқауды зейін сала оқып шығу қажет. 4. «Қорытындымен» жұмыс

Қорытындыда жасаған жұмысты қорытындылап, алынған нəтижелерді талдау қажет. В Қорытынды көлемі- 0,5 – 1 бет.

Аралық жəне қорытынды емтихан аттестация (емтихан) модулі бойынша бақылау

жасау үшін сұрақтар 1. Дүние жүзінде жəне Қазақстанда білім берудің даму тенденциялары 2. Тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің өзекті жəне перспективті қажеттіліктеріне сəйкес білім берудің қазіргі

сапасын қамтамасыз ету. 3. Қазақстан халқына ҚР президенті Н.Назарбаевтың жолдауы. 4. 2005-2010 ж. ҚР білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. 5. 2015 жылға дейінгі ҚР білім беруді дамыту тұжырымдамасы 6. Білім беру деңгейлерін есепке ала отырып білім беру мазмұнын жаңарту мен қайта қарау бойынша

жұмыстар жүргізу (ғылыми мақалалар негізінде). 7. Білім берудің фундаментальды жəне қолданбалы сипатын талдау, дəстүрлі мазмұнды сақтай отырып,

жаңалықты енгізу. 8. 12-жылдық жалпы білім беруге көшу детерминанттары 9. 12-жылдық жалпы білім беру мектебінің құрылымы 10. 12-жылдық мектепте оқыту деңгейлері 11. 12-жылдық оқытуға көшу проблемасын шешу 12. Білім берудің денсаулықты сақтау қызметі 13. Оқушылардың денелік жəне психикалық денсаулығын қамтамасыз ету 14. Жалпы орта білім беру мазмұны мен құрылымын психологиялық негіздеу 15. Интеграция жөніндегі ғылым – Қазақстандық білім беру реформаларының бағыты 16. Пəнаралық байланыс мүмкіндіктерін жүзеге асыру 17. Педагогиканың қазіргі проблемаларымен интеграция теориясының өзара əрекеттесу бағыттары 18. Қазіргі кезеңде білім беру мазмұнын жаңарту құралы ретінде пəнаралық байланысты қолдану 19. Білім берудегі ізгілендіру азаматтық білім беру негізі ретінде 20. Білім беру мазмұнының базалық компонент – білім беруді ізгілендірудің қажетті элементі 21. Білім беруді ізгілендіру жəне білім беруді гуманитарландыру түсініктерінің мəні 22. Білім беруді ізгілендіруді жүзеге асыру жолдары 23. Білім беру мазмұны тұжырымдамасының қазіргі модельдері 24. Білім беру мазмұнын қалыптастыру процесі 25. Оқытудағы тұлғалық – бағдарлы ыңғай 26. Білім берудің тұлғалық – бағдарлы технологиялары 27. Бастауыш білім беру мазмұнын құрудың тұжырымдамалық негіздері 28. Бастауыш білім беру мазмұнын құру принциптері 29. Бастауыш білім беру мақсаты мен міндеттері 30. Бастауыш білім беру мазмұнын таңдау принциптері

31. Білім беру нəтижелерін анықтаудың жаңа тұрғылары 32. Əлеуметтену білім беру нəтижесі ретінде 33. Тұлғаның қалыптасуы мен əлеуметтену факторлары 34. Тұлғаның əлеуметтенуіндегі оқытудың ролі 35. Құзыреттілік білім беру нəтижесі ретінде 36. Хуторской А.В. бойынша құзыреттіліктер иерархиясы 37. Шығармашыл адамдардың сипаттамасы 38. Экономикалық дамуға жауапты адамдардың сипаты 39. Өзін-өзі жүзеге асыруға, өзін-өзі жетілдіруге қабілеттілікті дамыту 40. Проблеманы шешу жəне өзіндік менеджмент құзыреттіліктерінің аспектілері 41. Жетекшінің міндеттері жөніндегі пікірлер 42. Қызмет бойынша жоғары көтерілу мен қызметтік иерархия туралы пікірлер 43. Персоналдың басқаруға қатысуы 44. Жауапкершілік

Студенттердің білімін тексеруге арналған материалдар

ТЕСТІЛЕР

12 жылдыќ білім беру негіздері

Вопрос №1

12 жылдыќ білім беру арќылы ќалыптасатын ќўзыреттіліктер

аќпараттыќ, коммуникативтік, проблеманы шешу ќўзыреттілігі

танымдыќ, аќпараттыќ, коммуникативтік

когнитивтік, јлеуметтік, психологиялыќ

перцептивті, коммуникативті, интерактивті

танымды, сфералыќ, когнитивті Вопрос №2

12 жылдыќ білім беру бойынша неше сатылы білім беру жїзеге асады?

3

4

2

5

6 Вопрос №3

12 жылдыќ білім беру бойынша бастауыш білім берудіѕ негізгі мјні

білім алушыныѕ даралыєын ашу жјне оќу јрекетін игерту.

саналы тїрде кјсіби жјне азаматтыќ ґзін-ґзі аныќтауына мїмкіндік туєызатын негізгі ќўзыреттіліктерді игеруін, сондай-аќ жеке білім алу ќажеттілігін ќанаєаттандыруды ќамтамасыз етеді.

Оќушыныѕ бейімділіктері мен ќабілеттерін есепке ала отырып, білім беру траекториясын барынша даралау маќсатында бейіндік оќыту енгізіледі.

Бейіндік оќыту жаратылыстану-математика, јлеуметтік- гуманитарлыќ, технологиялыќ баєыттары бойынша жїзеге асырылады.

Педагогикалыќ білім беру Вопрос №4

Ќазаќстан Республикасындаєы 12 жылдыќ жалпы орта білім беру Тўжырымдамасы

жалпы орта білім беру жїйесініѕ маќсаты, міндеттері, ўйымдастыру ўстанымдары мен баєыттары бейнеленетін негізгі ќўжат болып табылады

оќу мазмўны жазылєан ќўжат

оќушылардыѕ іс-јрекетін бейнелейтін ќўжат

шыєармашылыќ ґнімдерді бейнелейтін ќўжат

оќулыќтар негізінде жазылєан ќўжат Вопрос №5

«Тїйінді ќўзыреттілік» ўєымы алєаш рет ќай жылдары ќолданыла бастады?

1992 ж.

1995 ж.

2002ж.

2006ж.

1980 ж. Вопрос №6

Матералистік, идеалистік, диалектикалыќ,єылыми ізгіліктік,діни болып педагогикалыќ технологиялар ќай негізі бойынша бґлінеді?

Философиялыќ

Ќолдану негізі бойынша

Психологиялыќ

Мазмўндыќ

Танымдыќ Вопрос №7

Педагогикалыќ ќарым-ќатынасты ізгілендіру жјне демократияландыру технологияларына ќайсысы жатады?

Ынтымаќтастыќ,ізгіліктік тўлєалыќ технологиялар

Сыни тўрєыдан ойлау

Баєдарламалыќ оќыту жјне компьютерлік оќыту

Аќпараттыќ оќыту

Дамыта оќыту Вопрос №8

Балаєа таѕдау еркіндігі,ґз бетімен жўмыстану теѕдігі берілетін технология

Еркін тјрбиелеу

Іс- јрекетті ўйымдастыру

Дјстїрлі технология

Тўлєалыќ баєдарлы

Баєдарламалыќ Вопрос №9

«Интерактив» термині ќай тілден енді?

аєылшын

грек

латын

орыс

француз Вопрос №10

«Интерактив» сґзініѕ ќазаќша баламасы

ґзара јрекет ету

белсенді јрекет ету

жылдам јрекет ету

жоєарыдан јрекет ету

демонстративті јрекет ету Вопрос №11

Интерактивті оќыту јдістерініѕ бір тїрі

топтыќ тренинг

дјріс

жобалау

семинар

ОЖСҐЖ Вопрос №12

Интерактивті јдістерді ќолдану ережелері (ќате жауапты кґрсетіѕіз)

хабарламалыќ ќўндылыќтардыѕ болуы

жўмысќа сынып мїшелерін тїгел ќатыстыру

оќушылардыѕ осы јдіспен жўмыс жасауын психологиялыќ жаєынан дайындау

жўмыс жасайтын орынныѕ талапќа сай болуы

оќушыларды топќа бґлуде мўќият болу Вопрос №13

Оќытушыныѕ басќаруымен, студенттердіѕ ґзіндік ўйымдастырушылыєымен жоспарланєан ойын сценарийі арќылы жїзеге асатын интерактивті оќыту јдісі -

іскерлік ойын

топтыќ тренинг

«миєа шабуыл»

дґѕгелек їстел

дискуссия Вопрос №14

Тўлєалыќ-баєдарлы сґз тіркесі ќай тілден енген?

аєылшын

грек

латын

неміс

орыс Вопрос №15

Оќушылардыѕ негізгі ќўзіреттіліктерін дамытуда топтыќ оќытудыѕ басымдылыєы неше фактормен белгіленеді?

5

6

4

3

2 Вопрос №16

... - ќўрамы жаєынан їлкен емес (јдетте 5-7 адам) оќу тобы, топ мїшелері жалпы маќсат жјне оќу-танымдыќ іс-јрекетпен біріктірілген, бір-бірімен ґзара тікелей јрекеттесуде болады?

шаєын топ

уаќытша топ

їлкен топ

тўраќты топ

маќсатты топ Вопрос №17

... - наќты білім беру міндетін шешу їшін ўйымдастырылєан, кейін міндет ґз шешімін тапќаннан кейін таратылатын тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ шаєын тобы?

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ уаќытша шаєын тобы

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ тўраќты шаєын тобы

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ стандартталєан шаєын тобы

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ гамогендік шаєын тобы

шаєын ќолдау тобы Вопрос №18

.... - тўраќты ќызыєушылыєы, наќты танымдыќ баєыты бар, ґзіндік аныќталуыныѕ жоєарєы деѕгейінен кґрінетін оќушылардан ќўралєан тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ шаєын тобы?




шаєын ќолдау тобы

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ стандартталєан шаєын тобы Вопрос №19

Јлеуеті жаќсы, біраќ бўрын альтернативті оќу баєдарламасымен оќытылєан оќушыларды жалпы білім беретін мекеменіѕ жўмыс жасау жїйесіне бейімделуді ґзініѕ маќсаты етіп ќоятын тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ шаєын тобы





тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ стандартталєан шаєын тобы Вопрос №20

Тўлєалыќ мјнді пјнді оќуєа ќатысты ўжымдыќ ґтініш болуы барысында бір сынып оќушыларынан ќўрылєан тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ шаєын тобы





тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ уаќытша шаєын тобы Вопрос №21

Тўлєалыќ-баєдарлы оќыту технологиясы педагогикада ќай уаќыттан бастап ќолданысќа енді?

80 жылдардан бастап

60 жылдардан бастап

50-60 жылдардан бастап

70-80 жылдардан бастап

90 жылдардан бастап Вопрос №22

Тўлєалыќ-баєдарлы оќыту технологиясын алєаш болып ўсынєан кім?

Анохин

Якиманская

Бондаревская

Сериков

Роджерс Вопрос №23

Мектептегі барлыќ білім беру жїйесі баланыѕ тўлєасына, оныѕ дамуы їшін ќолайлы, келеѕсіз жјне ќауіпсіз жаєдайды ќамтамасыз етуге, сонымен ќатар оныѕ табиєи мїмкіндіктерін жїзеге асыруєа баєытталєан педагогикалыќ технология?

тўлєалыќ-баєдарлы

авторитарлы технологиялар

ынтымаќтастыќ технологиялар

педагогикалыќ ќарым-ќатынас технологиялары

саралап оќыту технологиялары Вопрос №24

Ынтымаќтастыќ педагогикасын басќалай ќалай атайды.

ену технологиясы

баланы ќолдау технологиясы

тўлєалыќ технологиясы

дамыту технологиясы

интерактивті оќыту технологиясы Вопрос №25

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ маќсаттыќ баєыттарыныѕ бірі

талап ќою педагогикасынан ќарым-ќатынас педагогикасына кґшу

оќыту їрдісін диагностикалау

оќыту їрдісін біреумен немесе бір нјрсемен жїзеге асыру

еркін таѕдау жасау

баланы ќолдау Вопрос №26

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ екінші маќсаттыќ баєыты

оќыту мен тјрбиеніѕ бірлігі

оќыту їрдісін диагностикалау

оќыту їрдісін біреумен немесе бір нјрсемен жїзеге асыру

еркін таѕдау жасау

баланы ќолдау Вопрос №27

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ балаєа деген ізгіліктік-тўлєалыќ ќарым-ќатынас баєытыныѕ маќсаты

оќушыныѕ ішкі кїштері мен мїмкіндіктерін аныќтау,оларды кїшіне енгізу

жалпыланєан білім, іскерлік, даєдыєа, ойлау тјсілдеріне їйрету

жеке жјне ўжымдыќ тјрбиені біріктіру

мектепті отбасы, ќоршаєан орта ынтымаќтастыєымен басќару

білім мектебін тјрбие мектебіне айналдыру Вопрос №28

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ «дидактикалыќ белсендендіруші жјне дамытушы кешен» баєытыныѕ негізгі идеясы

білім, іскерлік, даєды жјне ойлау тјсілдеріне їйрету, оќу їрдісініѕ јдістері мен формаларын жетілдіру



білім мектебін тјрбие мектебіне айналдыру

оќушыныѕ ішкі кїштері мен мїмкіндіктерін аныќтау,оларды кїшіне енгізу Вопрос №29

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ «тјрбиелеу тўжырымдамасы» атты баєытыныѕ мјні






Вопрос №30

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ «ќоршаєан ортаны педагогикалыќ сипатќа ендіру» баєытыныѕ негізгі идеясы





жеке жјне ўжымдыќ тјрбиені біріктіру Вопрос №31

ЌР орта білім беру тўжырымдамасы бойынша ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ негізгі идеясы

ґзара тїсінісу, бір-бірініѕ рухани дїниесіне ену, біріккен дамушы јрекет

баланыѕ ґзін-ґзі тјрбиелеуіне мїмкіндік беру

бір нјрсемен немесе біреумен диалогты јѕгіме режимінде болу

оќушыныѕ ґз жолын, траекториясын аныќтау мїмкіндігі

оќушыныѕ дара білім алу баєыттарын жїзеге асыру Вопрос №32

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ жіктеулік сипаттамасыныѕ балаєа ќарау тўрєысы бойынша

ізгіліктік-тўлєалыќ, субъект-субъектілі

массалыќ (бўќаралыќ)

оќыту-тјрбиелеуші, зайырлы, гуманистік, жалпы білім беретін, енетін

академиялыќ-клубтыќ, жеке-топтыќ

диалогты, ойын, шыєармашылыќ, проблемді-ізденуші Вопрос №33

Ынтымаќтастыќ педагогикасыныѕ жіктеулік сипаттамасыныѕ мазмўныныѕ сипаты бойынша

оќыту-тјрбиелеуші, зайырлы, гуманистік, жалпы білім беретін, енетін

ізгіліктік-тўлєалыќ, субъект-субъектілі

массалыќ (бўќаралыќ)

академиялыќ-клубтыќ, жеке-топтыќ

диалогты, ойын, шыєармашылыќ, проблемді-ізденуші Вопрос №34

Субъект - объектілі ќарым - ќатынас, талап ќою мен зорлаудыѕ басымдылыєы ќай технология типіне тјн?

Авторитарлы

Дидактоцентрикалыќ

Тўлєалыќ - баєдарлы

Демократиялыќ

Ынтымаќтастыќ Вопрос №35

Ізгіліктік мјнге ие, тўлєаєа психотерапевтикалыќ ќолдау кґрсету, кґмек беру.Тўлєалыќ - баєдарлы технологияныѕ ќай тїріне негізделген?

Ізгіліктік - тўлєалыќ

Ынтымаќтастыќ


Эзотериялыќ

Гуманистік Вопрос №36

Демократизмді, педагог пен баланыѕ субъект - субъектілі ќарым - ќатынасындаєы теѕдік, жолдастыќќа баєытталєан тўлєалыќ - баєдарлы технология тїрі?


Ізгіліктік - тўлєалыќ

Эзотериялыќ


Авторитарлыќ Вопрос №37

Субъект - объектілі ќарым - ќатынас, негізгі маќсаты - оќыту, тўлєаны ќалыптастыру ќўралдары - дидактикалыќ ќўралдар. Бўл ќай технология типі?



Тўлєалыќ - баєдарлы


Еркін тјрбиелеу Вопрос №38

Тўлєалыќ - баєдарлы технологияда еѕ бастысы - ...

Бала тўлєасы

Мўєалім тўлєасы

Ќарым - ќатынас жїйесі

Оќу

Iс - јрекеті Вопрос №39

«Ґзіѕді балаєа сыйлай біл» деген кімніѕ сґзі

Ш.А.Амонашвили

Н.А.Алексеев

Е.В.Бондаревская

В.В.Сериков

Якиманская Вопрос №40

Ш.А.Амонашвили жасаєан технологиясын табыѕыз

Ізгіліктік-тўлєалыќ технологиясы

белгі-контекстік оќыту технологиясы

ойын технологиясы

ынтымаќтастыќ педагогикасы

тўлєалыќ баєдарлы білім беру технологиясы Вопрос №41

Амонашвилидіѕ технологиясында не ерекше орынєа ие болып табылады

баланыѕ іс-јрекетін баєалау

сабаќќа ќатысуын тексеру

танымдыќ јрекетін ескеру

білімін практикада ќолдану

пікірталас жјне сґз сґйлеуініѕ ќатаѕ уаќыты Вопрос №42

«Ґмір мектебі»деп аталатын технологияны кім ўсынды?


А.А.Вербицкий

В.А.Сухомлинский

Г.В.Селевко

В.В.Сериков Вопрос №43

Амонашвилидіѕ маќсаттыќ баєытына ќайсысы жатады

тјрбие идеалы-ґзін-ґзі тјрбиелеу

диалогтыќ сипат

баланы сїю

баламен бірге балалыќ шаќта ґмір сїру

Ґмір сїретін ортаны адами сипатќа енгізу Вопрос №44

Амонашвилидіѕ тўжырымдамалыќ ќаєидаларына ќайсысы жатады

Бала ќўбылыс.Оныѕ наќты белгілі бір міндеті бар, сол міндетке ол ќызмет жасайды.Бала табиєат пен космостыѕ еѕ жєарєы жаратылысы оєан сол табиєат пен космостыѕ ќўдіреттілік жјне шексіздік ќасиеттері тјн.

наќты жаєдайда жјне ґндірістіѕ дамуын имитациялыќ моделдеу,диалогтыќ ќарым-ќатынас

баланыѕ жеке дамытылуын ќолдау;іс-јрекеттік -шыєармашылыќ сипат.

білім мектептіѕ тјрбие мектебіне айналуы жјне оќушы тўлєасын ґзектілеу

материалмен алєашќы танысу немесе материалды ќабылдау

Вопрос №45

Гуманизм;ќарым -ќатынас шеберлігі;оќу јрекетідеген јдіс-тјсілдер кґмегімен жїзеге асатын кімніѕ технологиясы?Дўрысын табыѕыз

Амонашвили

Сериков



Алексеев Вопрос №46

Ш.Амонашвилидіѕ маќсатты баєыттары:

Баланыѕ тўлєалыќ ќасиеттерін аныќтау жолымен оныѕ жомарттыєын тўраќтандыруєа,дамытуєа,тјрбиелеуге кґмек беру;баланыѕ танымдыќ кїштерін дамыту;іскерлікті кеѕ тїрде меѕгеру

біріккен іс-јрекет

диалогтыќ ќарым-ќатынас;теория мен практиканыѕ байланысы

іскерлік ойын жобасы;теория мен практикагыѕ байлансысы

дербес шешім ќабылдау;наќты жаєдайды ќолдау Вопрос №47

Баланыѕ жїрегін тірі дїниесін жомартандыру;тјрбие идеалы- ґзін-ґзщі тјрбиелеу деген маќт\сатты юаєыттар кімніѕ технологиясына жатады:

Амонашвили

Алексеев

Сериков



Амонашвили баланыѕ тўтас психикасына ќандай сезімдер тјн деді

даму, ер жету, еркіндікке ўмтылу

даму,есею,махаббат

еркіндікке ўмтылу ,даму

махаббат,есею

даму, ержету, махаббат, еркіндікке ўмтылу

Вопрос №49

Педагогикалыќ шыєармашылыќтыѕ дамытылуына ќажетсіз жаєдайды таѕдаѕыз.

їрей, мазасыздану

объективті жаєдайлар

жаєымды мјдени шыєармашылыќты атмосфера

субъективті жаєдайлар

эмоциональды-психологиялыќ ахуал Вопрос №50

Білім беруді гуманитарландырудыѕ басты міндеті

Білім беру кезінде ізгілік баєдардаєы адамды тјрбиелеу

Бїкіл тјрбие, білім беру, оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде ізгілік баєдардаєы адам тјрбиелеу

Оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде ізгілік баєдардаєы адам тјрбиелеу

Бїкіл тјрбие, білім беру, оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде кјсіби баєдардаєы адам тјрбиелеу

Бїкіл тјрбие, білім беру, оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде ўлтжанды баєдардаєы адам тјрбиелеу Вопрос №51

Мўєалімніѕ шыєармашылыќ потенциалыныѕ білім беру жїйесініѕ јдістемелік жјне техникалыќ жабдыќталу деѕгейіне баєыныштылыєы неден кґрінеді?

оќу-зерттеушілік ќўрал-жабдыќ, техникалыќ жабдыќталу, мўєалімніѕ јдістемелік дайындыєы жјне оќушылардыѕ психологиялыќ дайындыєынан;оќушылармен ќарым-ќатынасты шыєармашылыќ процесс ретінде ўйымдастыруынан;

педагогтыѕ оќушылардыѕ белсенділігі мен ќиялын шектемеуден;

педагогикалыќ ќызметте ортаќ маќсаттыѕ ќойылуынан,

шыєармашылыќ спецификалыќ ќабілеттерден.

ґнерге байланысты Вопрос №52

Педагогикалыќ перцепция:

баланыѕ жан дїниесіне еніп, оныѕ тўлєасын ќабылдау.

педагогикалыќ тактты саќтау

педагогикалыќ щыєармашылыќ

педагогикалыќ ізденіс

баланыѕ аќыл-ой ќабілетін баєалау Вопрос №53

Білім беру жїйесініѕ басты міндеті-....

ўлттыѕ жјне жалпыадамзаттыќ ќазыналар, єылым мен практиканыѕ жетістіктері негізінде жеке адамды ќалыптастыру їшін ќажетті жаєдайлар жасау.

бїкіл тјрбие, білім беру, оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде кјсіби баєдардаєы адам тјрбиелеу

оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде ізгілік баєдардаєы адам тјрбиелеу

бїкіл тјрбие, білім беру, оќу-аєарту жјне мјдениет кешенінде ўлтжанды баєдардаєы адам тјрбиелеу

білім беру кезінде ізгілік баєдардаєы адамды тјрбиелеу Вопрос №54

Педагогикалыќ ќызмет мына жїйеге жатады:

«Адам-адам»

«Адам-кґркем бейне»

«Адам-техника»

«Адам-белгі»

«Адам-табиєат» Вопрос №55

Оќытушы тўлєасыныѕ бес кјсіби маѕызды сападан тўратын моделін ўсынєан єалым:

Н.В. Кузьмина

А. Крутецкий

Н.Д. Левитов

Л.М. Митина

Н.А. Аминов Вопрос №56

Кейде антропоцентрикалыќ деп аталатын технологияныѕ типі:

Тўлєалыќ-баєдарлы



Еркін еѕбек технологиясы

Проблемалы оќыту технологиясы Вопрос №57

Тўлєалыќ-баєдарлы технология ќандай ќарым-ќатынаста болады:?

Субъектілі-субъектілі

Субъектілі-объектілі

Объектілі-объектілі

Объектілі-субъектілі

Бейтарап ќатынаста Вопрос №58

Тўлєалыќ баєдарлы технологияныѕ маќстаы:

Жан-жаќты дамытылєан, еркін, шыєармашыл тўлєаны ќалыптастыру

Оќыту ќўралдар, дидактикалыќ ќўралдар

Талап ќою, жазалап оќыту, тјрбиелеу

Баланы жаќсы кґру, ќўрметтеу

Баланыѕ шыєармашылыєына сену Вопрос №59

Тўлєалыќ баєдарлы технологияныѕ тїрлері:

Ізгілікті, ынтымаќтастыќ, еркін тјрбиелеу

Еркін, гуманистік, авторитарлыќ

Ізгілікті, еркін, бихевиористік

Модульдік, педагогикалыќ, еркін тјрбиелеу

Ынтымаќтастыќ, ґзін-ґзі тјрбиелеу, операциялыќ Вопрос №60

Психотерапиялыќ ќолдау кґрсету, кґмек беру, ќўрметтеу, шыєармашылыєына сену тўлєалыќ баєдарлы технологияныѕ ќай тїрі?

Ізгілікті




Суггестивті Вопрос №61

Тўлєалыќ баєдарлы білім берудіѕ єылыми-теориялыќ негізді тереѕ зерттеген:


Коменский

Гульчевская

Беспалько

Селевко Вопрос №62

Тўлєалыќ баєдарлы білім беру мјдениетке сјйкестік ўстаныммен аныќталады деген:



Амоношвили

Беспалько

Дулатов Вопрос №63

Якиманскаяныѕ тўлєалыќ баєдарлы білім берудегі тўжырымдамалары:

Субъектілі тјжірибеге сїйену

Мјдениетке сјйкестік

ґзара ќарым-ќатынас

ойын арќылы тјрбиелеу

психикалыќ дамуына сїйену Вопрос №64

Тўлєалыќ баєдарлы білім беруде ќандай ќарым-ќатынас маѕызєа ие?

Диалогтыќ

јлеуметтік

педагогикалыќ

монологтыќ

эмоционалды ќарым-ќатынас Вопрос №65

Сериков оќыту концепциясында тўлєалыќ баєдарлы білім беру їрдісін неге негіздейді?

Оќу ситуациясын ќўруєа

Тјжірибеге

Тјрбиеге

Баќылауєа

ґзін-ґзі басќаруєа кґшуге Вопрос №66

Ішкі дау-дамайды, ќаќтыєыстарды, бјсекені ќамтамасыз етуші јлеуметтік ортаны ўќсастыру ќандай технология:

Имитациялыќ ойындар технологиясы

Тапсырмалар технологиясы

Оќу диалогы технологиясы

Тренингті технология

Сын тўрєысынан ойлау технологиясы Вопрос №67

«Белсенді оќыту» тїсінігін кім былай тїсіндіреді: белсенді оќыту јдісі оќытуда дїниетанымдыќ мотивтерді ќызыєушылыќтарды ќамтиды

Вербицкий

Ушинский

Сериков

Роджерс

Эльконин

Вопрос №68

Жобалау јдісі ќай мемлекетте пайда болды:

АЌШ

Ресей

Ќазаќстан

Їндістан

Ќытай Вопрос №69

Оќушыныѕ белгілі бір рольге енуі ќандай јдіске жатады?

Ойындыќ

Ойындыќ емес

Имитациялыќ

Тренинг

Имитациялыќ емес Вопрос №70

Имитациялыќ жјне имитациялыќ емес кім бґліп ќарастырєан?

Новик

Дьюи

Занков

Эльконин

Вербицкий Вопрос №71

Зерттеушілік, јдістемелік, шыєармашылыќ, ќолданбалы тїрлерге бґлінетін технология јдісі?

Жобалау технология

Проблемалыќ технология

Оќушы портфелі технологиясы

Ынтымаќтастыќ технологиясы

Ойындыќ технология Вопрос №72

«Ойын баланы ешкім ешќашан їйрете алмайтын нјрсеге їйретеді» - деген пікірдіѕ авторы:

Эльконин

Давыдов

Воробьев

Собалев

Макаренко Вопрос №73

Модульдік оќыту технология дегеніміз не?

жеке тўлєаныѕ ґз-ґзін дамытуєа, шыєармашылыќ ќабілеттерін арттыруєа , ќажетті іскерліктері мен даєдыларын ќалыптастыруєа ќажетті јдістемелік мїмкіндіктерді ќамтитын бірден-бір технология

проблемалыќ тапсырманы ќўрастыру

мўєалім оќушыларды білім жїйесімен, іскерлікпен, даєдымен ќаруландырып ќана ќоймай, олардыѕ танымдыќ жјне шыєармашылыќ ќабілетін дамыту

кїрделі тапсырмаларды шешу, јр тїрлі кґзќарастарды салыстыру

Топтыќ оќыту Вопрос №74

Проблемалыќ тапсырманы ќўрастыру мен жасауєа кім міндетті.

Мўєалім

Оќушы

Мўєалім-оќушы

Оќушы-мўєалім

Ата-ана Вопрос №75

Проблемалыќ оќытудыѕ маќсаты-

мўєалім оќушыларды білім жїйесімен, іскерлікпен, даєдымен ќаруландырып ќана ќоймай, олардыѕ танымдыќ жјне шыєармашылыќ ќабілетін дамыту

бўл їлкен, ауќымды таќырып немесе бірнеше параграфтан тўратын тарау.

проблемалыќ тапсырманы ќўрастыру

оќу процесiнде педагог пен оќушы арасында субъект-субъектiлiк ќарым-ќатынас басымдыєыныѕ ќалайда саќталуы талап етiледi.

жалпы саєат санына ќарамастан ,кіріспе жјне ќорытынды бґлімдерге 1-2 саєат беріледі. Барлыќ ќалєан уаќыт сґйлесу бґлімініѕ меншігінде болады.

Вопрос №76

Топтыќ оќытудыѕ негізгі маќсаты :

оќушыларды шаєын топтаєы бірлескен жўмысќа тарту.

ойындыќ технологияларды ќолдану

дјріс жїргізу

семинар сабаќтарын ґткізу

Їлкен шеѕбер јдісін жїргізу Вопрос №77

Балаєа ќатынас амалына ќарай технологиялар бґлінеді:

тўлєалыќ, баєдарлыќ

Жеке

Жалпы

Гуманистік

Сыныптастыќ

Вопрос №78

Дамыта оќытуды алєаш зерттеген єалым

Песталоцций

Коменский

Занков

Давыдов

Макаренко Вопрос №79

Жоєары сынып оќушылары јрекетіндегі негізгі тїрі

ќарым-ќатынас

ойын

оќу

еѕбек

јрекет Вопрос №80

Дамудыѕ ќозєаушы кїші

ќарама-ќайшылыќтар кїресі

бўлшыќет

орта, тјрбие

тўќымќуалаушылыќ

жаќын-жуыќ Вопрос №81

Оќушыныѕ болашаќтаєы жетістіктері оныѕ алдыѕєы кезеѕдегі жетістіктеріне байланысты. Бўл педагогикалыќ процестіѕ ќай заѕдылыєы?

Педагогикалыќ процестіѕ динамикалыєы

Тўлєаныѕ педагогикалыќ процесте даму заѕдылыєы

Оќу-тјрбие процесін басќару заѕдылыєы

Сыртќы жјне ішкі іс-јрекеттіѕ біртўтастылыќ заѕдылыєы

Ќарама-ќайшылыќ Вопрос №82

Профессионалды ўйымдастырылєан тўтас оќыту-тјрбие процесініѕ жїзеге асуы

педагогикалыќ процесс

Оќыту процесі

тјрбие процесі

дамыту процесі

тўлєаныѕ ќалыптасуы Вопрос №83

Жеке адамныѕ ќалыптасуына ќандай негізгі факторлар јсер етеді

орта, тјрбие, тўќымќуалаушылыќ

орта, тјрбие, достары

јлеуметтік орта, тўќымќуалаушылыќ

табиєи орта, жанўя, ата-анасы

ќан, тамыр, жїйке Вопрос №84

Ўжымдыќ талаптыѕ бейнеленуі, наќты міндет, іс-јрекет процесінде орындалуы

ќоєамдыќ пікір

їйрету

жаттыќтыру

мадаќтау

Педагогика Вопрос №85

Ўжымныѕ тўлєаны зерттеуге тјрбие деѕгейін, оќу-тјрбие процесініѕ белсенділігін аныќтау маќсатына

диагностикалыќ ќызмет

Конструтивті ќызмет

Ўйымдастырушылыќ ќызмет

коммуникативті ќызмет

ќалыптастыру ќызметі Вопрос №86

Индивидуалдыќ даму

Жеке адамныѕ дамуы

Жас ерекшелік дамуы

белгілі бір кезеѕдегі даму

мінезде сапалардыѕ ќалыптасуы

ќоєамныѕ ыќпалы Вопрос №87

Бўл кешенді диагностикалау, объектініѕ зерттеудегі бастапќы алєышарттарды аныќтау, оныѕ ќўрылымын, даму деѕгейін, ќойылатын талапќа сјйкестігін ішкі жјне сыртќы мінез-ќўлыќ байланысын аныќтап білуі

психологиялыќ-педагогикалыќ тексеру

психологиялыќ тексеру

педагогикалыќ тексеру

диагностикалау

шкалалау Вопрос №88

Анкета дегеніміз

дайындалєан бланкілер кґмегімен жазбаша тїрде жїргізу

Дайындалмаєан жаєдайда жазбаша жїргізу

Ауызша жїргізу

бланклер кґмегінсіз жїргізу

жаппай баќылау Вопрос №89

Маќсат ретінде саналы тїрде ќалыптасќан мјселелерді шешуге баєытталєан, жїйелі жјне маќсатќа баєытталєан єылыми зерттеу:

єылыми білімніѕ концепциясы

танымды идеализациялау

єылыми жаєдай

єылыми жаєдай

єылыми танымныѕ спецификасы Вопрос №90

Жеке тўлєаны ќалыптастыру:

Барлыќ, јлеуметтік, идеологиялыќ, психологиялыќ, жјне т.с.с ыќпалымен адамныѕ јлеуметтік жан иесі ретінде ќалыптасуы.

Јр тїрлі жаєдайлардыѕ адамдардыѕ саналы ќызметене тјуелсіз тїрде ыќпал етуі

Адам аєзасындаєы сандыќ ґзгерістер процессі мен нјтижесі.

Адам аєзасындаєы сандыќ ґзгерістер процессі мен нјтижесі.

Игерілген білімдер негізінде практикалыќ жјне теориялыќ јрекеттерді саналы жјне ґз бетінше орындауєа дайындыќ.

Вопрос №91 Даму:

Уаќыт ішінде јр ќилы факторлардыѕ ыќпалымен жїзеге асатын адамныѕ сандыќ жјне сапалыќ ґзгерістері.

Сандыќ ґзгерістердіѕ аєысындаєы жинаќталуы.

Ескіні жою, жјне жаѕаныѕ пайда болуы.

Ґмір мен ќызмет процессі барысында жїзеге асатын адамныѕ јлеуметтік тіршілік ретінде ќалыптасуы.

Алдын - ала кґзделген сапалыќ ќасиеттердыѕ адамдарда ќалыптасуыныѕ белгілі бір маќсатќа баєытталєан процессі.

Вопрос №92

Жеке тўлєаныѕ дамуындаєы негізгі ќозєаушы кїш:

Ќарама ќайшылыќ.

Тјрбие принципі.

Тјрбие јдісі.

Ґзін - ґзі тјрбиелеу јдісі

Тўќым ќуалаушылыќ. Вопрос №93

Ќазіргі замандаєы педагогика атќаратын ќызметтері:

Єылыми - теориялыќ, практикалыќ болжам жасаушылыќ.

Тјрбиелік, ќалыптастырушылыќ, білімділік, тјжірибелік.

Жасампаздыќ, тјрбиелік, дамытушылыќ

Єылыми - теориялыќ, экономиялыќ,, тјжірибелік.

Мотивациялыќ, экономикалыќ, тјжірибелік. Вопрос №94

Баќылау тїрлері

сырттай жјне іштей

тіке жјне ќосалќы

дара жјне кїрделі

тјуелді жјне тјуелсіз

аралыќ баќылау Вопрос №95

Ўжымдыќ зерттеудіѕ мјні:

Ќатысушылар тобыныѕ ортаќ таќырыпты ґѕдеумен байланысты, мўнда зерттеушілердіѕ јрбірі ортаќ жўмыстыѕ бір бґлігін орындайды.

ќатысушылардыѕ јрбірі зерттеу таќырыбын аныќтайды

зерттеушілердіѕ јр ќайсысы жекелей жўмыс жасаумен ќатар бјрініѕ ортаќ бір таќырыпты ґѕдеуіне байланысты

зерттеудіѕ ќатысушылары белгілі бір бірізділкпен жўмыс жасауы

Топ ќатысушыларыныѕ зерттеудіѕ жекелей таќырыбын ґѕдеуімен байланысты Вопрос №96

«+» - жаѕалыќ, «v» келісемін, «-» - келіспеймін, басќаша ойлаймын, «?» - тїсінбедім Бўл ќай стратегия ўєымдары

Тїртіп алу

Еркін жазу

Топтастыру


Топтастыру Вопрос №97

Студенттер топтарєа бґліне отырып, ґздеріне бґлінген, не берілген сўраќтарєа байланысты таќтаєа немесе плакатќа сурет, кесте т.б. ќўрастырып, оны ќорєайды.

Презентация

Аквариум


Мозайка

Тїртіп алу Вопрос №98

«Ґзіѕді балаєа сыйлай біл» деген кімніѕ сґзі


Н.А.Алексеев

Е.В.Бондаревская

В.В.Сериков


Тўлєалыќ мјнді пјнді оќуєа ќатысты ўжымдыќ ґтініш болуы барысында бір сынып оќушыларынан ќўрылєан тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ шаєын тобы

тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ гомогендік шаєын тобы




тўлєалыќ-баєдарлы оќытудыѕ уаќытша шаєын тобы Вопрос №100

Аќпаратты алу їшін аќпараттыќ жјне коммуникативтік технологияларды ќолдану, іздеу, јлеуметтік-педагогикалыќ жјне психологиялыќ-педагогикалыќ білім, іскерлік жјне даєдыларды ўйымдастыру, ґѕдеу, тарату жјне ґзіне ґзі талдау жасау

Аќпараттыќ ќўзыреттілік

Коммуникативтік ќўзыреттілік

Проблеманы шешу ќўзыреттілігі

Базистік ќўзыреттілік

ґѕдеу Вопрос №101

Аудитория алдында сґйлей білу

Коммуникативтік ќўзыреттілік

Аќпараттыќ ќўзыреттілік

Проблеманы шешу ќўзыреттілігі

Базистік ќўзыреттілік

Аќпаратты жинаќтау жјне ґѕдеу Вопрос №102

Адамныѕ ќоєамдыќ ќатынастар жїйесіне ену жјне осы ќатынастарды ґздігінен ќайта жаѕєыртуды ќарастыратын јлеуметтік нормалар мен мјдени ќўндылыќтарды меѕгеру процесі

Тўлєаныѕ јлеуметтенуі.

Тјрбиеленуі

Тўлєаныѕ ортаєа їйренуі

Тўлєаныѕ білім алуы

Тўлєаныѕ оќу процесі. Вопрос №103

Оќушылардыѕ іс-јрекеттіѕ јмбебап тјсілдерін меѕгеруінен кґрінетін білім нјтижесі

Ќўзыреттілік

Білімдердіѕ жїйесі

Іскерлік

Даєды

Ќажеттіліктер Вопрос №104

Студенттердіѕ оќу жетістіктері баєасыныѕ сандар мен ўпайлар тїріндегі сандыќ кґрінісі

Рейтинг

Баєа

Стимул

Тест

Жинаќтау Вопрос №105

Ќандай да бір жїйеніѕ бґлігі

Модуль

Атом

Бґлшек

Бґлшек

объект Вопрос №106

Оќу їрдісін басќарудыѕ икемділігін ќамтамасыз ете отырып, оќушылардыѕ іс-јрекетін баќылаудыѕ сапасын ґзгертеді

компьютер

жїйе

рейтинг

модем

теледидар Вопрос №107

Дамыта оќытудыѕ бала белсенділігіне байланысты маќсаты кімніѕ жїйесіне тјн

Давыдов, Эльконин

Занков

Выготский

Бабанский

Кудрявцев Вопрос №108

Интернет, жаѕа технологиялар, видеотехника, компьютер, теледидарлар ќандай оќыту технологиясына ќажетті ќўралдар

ќашыќтан оќыту

тўлєалыќ-баєдарлы

сын тўрєысынан ойлау технологиясы

Модульдік оќыту технологиясы

Дамыта оќыту Вопрос №109

"Технология" деген ўєым грек тілінен аударєанда ќандай маєына береді

шеберлік, іскерлік

даєды, нышан

оќу, јрекет

жаѕарту, ґзгерту

ќолдау Вопрос №110

Жалпы орта білім берудіѕ басты маќсаты:

Ќазаќстан Республикасыныѕ јлеуметтік, экономикалыќ жјне саяси ґміріне белсенді ќатысуєа дайын, бјсекеге ќабілетті жеке тўлєаны дайындау.

Жан-жаќты жеке тўлєаны тјрбиелеу

Ќоєамєа дайын азаматтарды дамыту мен ќалыптастыру

Талапќа сай келетін индивидті дамыту

Жоєары мектеп жасы сияќты жас кезеѕдеріне тјн жетекші іс-јрекеттер тїрлерініѕ типологиясы болып табылатын негізгі мазмўн жјне жеке тўлєа дамуын кезеѕге бґлу

Вопрос №111 Мектепте оќушылардыѕ ќызыєушылыєы мен ќажеттілігіне орай саєаттарды бґлу мїмкіндігі берілетін

компонент

Бейіндік компонент.

Варитивтік компонент

Элективті компонент

Тўлєаєа баєытталєан компонент

Ќўрылымдыќ компонент Вопрос №112

Ќысќа мерзімді курстар:

Элективті курстар.

Вариативтік курстар

Базалыќ курстар

Ќосымша курстар

Арнайы курстар Вопрос №113

Тўлєаєа баєдарланєан бґлік саєаттары есебінен ќандай ќызметтер жїзеге асады

ґзіндік жобалау - зерттеу ќызметтері.

ґзін-ґзі жїзеге асыру ќызметі

Басќарушы ќызметтері

Конструктивті ќызметтер

Баќылаушылыќ ќызметтер

Вопрос №114

Оќытуды саралау дегеніміз

Тўлєаныѕ жеке-типологиялыќ ерекшеліктері ескерілетін оќу іс-јрекетін ўйымдастыру тјсілі.

Оќушыларєа іскерлік, даєдыларды беру процесі

Оќытудыѕ екі жаќты сипатын ескеру

Білім беру ўйымдарында білім беру процесін жїзеге асыру

Тўлєаныѕ ќалыптасуына јсерін тигізетін факторларды есепке алу Вопрос №115

Оќу процесініѕ жаєдайларын объективті жјне жан-жаќты зерттеуді ќамтамасыз ететін оќытудыѕ ґлшенетін кґрсеткіштерін алу тјсілі

Диагностика

Коррекция

Аєартушылыќ жўмыстар

Кеѕес беру

Профилактикалыќ жўмыстар Вопрос №116

Јрбір оќу пјні бойынша меѕгерілуі тиіс білім, білік, даєдылар мен іс-јрекет тјсілдерініѕ мазмўны мен кґлемін, сондай-аќ бґлімдер мен таќырыптардыѕ оќу жылы бойынша бґлінген мазмўнын аныќтайтын ќўжат

Оќу баєдарламалары

Оќу жоспары

Оќулыќтар мен нўсќаулыќтар.

Аныќтамалыќтар

Компьютер мен аќапарат ќўралдары Вопрос №117

Бір оќу пјнініѕ аралыќ таќырыптыќ блоктарыныѕ негізгі мазмўнын немесе бір білім беру саласыныѕ тїрлі пјндерініѕ ґзара сјйкес келетін таќырыптыќ блоктарыныѕ мазмўнын ґзіне біріктіретін пјндік курс

Кіріктірілген курстар

Арнайы курс

Базалыќ курстар

Ќосымша курстар

Типтік курстар Вопрос №118

Адамныѕ ќоєамдыќ ќатынастар жїйесіне ену жјне осы ќатынастарды ґздігінен ќайта жаѕєыртуды ќарастыратын јлеуметтік нормалар мен мјдени ќўндылыќтарды меѕгеру

Тўлєаныѕ јлеуметтенуі.

Тјрбиеленуі

Тўлєаныѕ ортаєа їйренуі

Тўлєаныѕ білім алуы

Тўлєаныѕ оќу процесі. Вопрос №119

Жалпы орта білім беру деѕгейлері бойынша оќыту тілі мен баєыттарына сјйкес базистік оќу жоспары негізінде јзірленген нормативтік ќўжат

Типтік оќу жоспары.

Оќу баєдарламалары

Оќулыќтар мен нўсќаулыќтар

Аныќтамалыќтар.

Компьютер мен аќапарат ќўралдары Вопрос №120

Білім беру саласындаєы бірыѕєай мемлекеттік саясатты жїргізуге септігін тигізетін, маќсаттар мен міндеттердіѕ жиынтыєы

Мемлекеттік білім беру стандарты.

Оќу жоспарлары

Тўлєаныѕ білім алуы.

Білім беру мазмўны

Типтік оќу жоспарлары мен баєдарламалар Вопрос №121

Оќытушы іс-јрекеттіѕ маќсатын јрбір оќушыныѕ сана сезіміне жеткізуге тырысады, жўмыстыѕ барысын талќылауєа барлыќ оќушыны белсенді ќалыптастырады, ґзініѕ маќсатын тек баќылау мен координация емес сонымен ќатар тјрбиелеу деп тїсінеді, јр бір оќушы мадаќталады, оќушыларда ґзіне сенім туады, ґзін ґзі басќару дамиды. Бўндай басќару...

демократтыќ

либеральдыќ

авторитарлыќ

аралас

шектеушілік Вопрос №122

Педагогикалыќ ќабілеттердіѕ дидактикалыќ тїріне сипттама беріѕіз

мўєалімніѕ оќушыєа оќу материалын жеткізу ќабілеті, оќушыныѕ білім дјрежесін, іскерлігін, даєдысын дўрыс аныќтай білу, ґз пјніне ќызыєушылыєын арттыру, таным белсенділігі, мен ойын дамыту,

оќушыныѕ ішкі дїниесін тани білуі,

мўєалім ќабілетініѕ пјн саласына (математика, физхика, химия, биология, тарих жјне т.б) сјйкестігі,

оќушылармен ќалыпты дўрыс ќарым-ќатынас жасай білу, педагогикалыќ јдептілікті жетілдіру,

тіл арќылы ґз ойын, ішкі сезімін наќты, тїсінікті етіп жеткізе білуі. Вопрос №123

Белсенділік, дербестік, ойлаудыѕ белсенділігін арттыру ќабілеті, жаѕаны сезіну жјне оны тануєа ўмтылысы, маќсатќа баєытталуы, ўќсастыќтар кеѕдігі, байќампаздыќ, кјсіби есте саќтау. Бўл ќандай педагогикаєа тјн ќасиеттер ?

шыєармашыл педагог

ўйымдастырушы педагог

жас педагог

психолог-педагог

ќарым-ќатынасты педагог Вопрос №124

Мўєалім ќызметініѕ диагностикалыќ функциясыныѕ мјні неде ?

оќушылардыѕ мінез- ќўлыќ ерекшеліктерін, даму деѕгейін, тјрбиелік дјрежесін зерттеу;

тјрбиелік іс-јрекеттіѕ маќсатын, міндеттерін, баєытын, нјтижесін жјне жоспарын белгілеу,

жоспардыѕ мазмўнын, мїмкін болатын нјтижесін жобалау, ќўру.

оќушыларды оќу-тјрбие жўмысына еѕгізу, олардыѕ белсенділігін арттыру жјне ынталандыру;

оќу-тјрбие їрдісіне тїрлі јдіс-тјсілдерді ќолдана білуі, белгілі педагогикалыќ мјселені зерттеумен айналасуы, оныѕ шыєармашылыќ ќасиеттерініѕ дамытылуы.

Вопрос №125 Топтыѕ іс- јрекетініѕ баєытын оќытушы жеке ґзі аныќтайды, кім кіммен отыру керек, оќушылардыѕ кез келген бастамасын тоќтатады. Ґзара ќатынастыѕ формалары - бўйрыќ, нўсќау, сґгіс.

авторитарлыќ стиль

либеральдыќ стиль

ґз бетімен жіберушілік стиль

демократтыќ стиль

бетімен жіберушілік Вопрос №126

Жоєарєы сынып оќушыларыныѕ ќалыптасуына еѕ кґп јсер ететін

ґзініѕ пікірі

ата-ананыѕ пікірі

жолдастарыныѕ пікірі

оќытушыныѕ пікірі.

ўжымыныѕ пікірі Вопрос №127

Сґйлеудіѕ ќай тїрі монологќа жатады:

баяндау

јѕгімелесу

пікір сайыс

пікір-талас

мозайка Вопрос №128

Сыныптыќ-сабаќтыќ жїйеніѕ теориялыќ негізін жасаєан:

Я.А.Коменский

К.Д.Ушинский

А.Дистервег

Дж. Локк.

Руссо Вопрос №129

Педагогикалыќ ќабілеттердіѕ перцептивті тїріне сипаттама беріѕіз

оќушыныѕ ішкі дїниесін тани білу

мўєалімніѕ оќушыєа оќу материалын жеткізу ќабілеті, оќушыныѕ білім дјрежесін, іскерлігін, даєдысын дўрыс аныќтай білу, ґз пјніне ќызыєушылыєын арттыру, таным белсенділігі мен ойын дамыту,




Мўєалім ќызметініѕ зерттеу-шыєармашылыќ функциясыныѕ мјні неде ?



тјрбиелік іс-јрекеттіѕ маќсатын, міндеттерін, баєытын, нјтижесін жјне жоспарын белгілеу,


оќушыларды оќу-тјрбие жўмысына еѕгізу, олардыѕ белсенділігін арттыру жјне ынталандыру. Вопрос №131

Профессиограмма -

мўєалім мамандыєына тјн негізгі ќасиеттер мен оєан ќойылатын кјсіби талаптардыѕ жїйесі,

... кјсіптік деѕгейініѕ кґрсеткіші,

... мўєалім ќызметініѕ тїрлері,

... мўєалімніѕ јдістемелік деѕгейі,

... мўєалімніѕ мамандыќќа дайындау жолдары Вопрос №132

Педагогикалыќ ќабілеттердіѕ коммуникативті тїріне сипаттама беріѕіз.


мўєалімніѕ оќушыєа оќ материалын жеткізу ќабілеті, оќушыныѕ білім дјрежесін, іскерлігін, даєдысын дўрыс аныќтай білу, ґз пјніне ќызыєушылыєын арттыру, таным белсенділігі, мен ойын дамыту,

оќушыныѕ ішкі дїниесін тани білуі,



Жанашыл - мўєалім

жалпыєа танылєан жаѕа идеялары бар педагог

оќу материалын ќызыќты тїсіндіретін мўєалім

оќушыныѕ жїрегіне кілт тапќан мўєалім-педагог

ґз пјнін тереѕ меѕгерген мўєалім

традициялыќ емес оќу формалары ќолданатын педагог Вопрос №134

Јрбір елдердіѕ білім беру жїйелерініѕ ќызметтерін жјне дамуын зерттейтін педагогика єылымы саласы.

салыстырмалы педагогика

педагогика тарихы

этнопедагогика

мектеп педагогикасы.

балалар педагогикасы Вопрос №135

Мўєалім ќызметініѕ болжаушы функциясыныѕ мјні неде ?

тјрбиелік іс-јрекеттіѕ маќсатын, міндеттерін, баєытын, нјтижесін жјне жоспарын белгілеу




оќушыларды оќу-тјрбие жўмысына еѕгізу, олардыѕ белсенділігін арттыру жјне ынталандыру

Вопрос №136

Педагогикалыќ техника - ...

ыќпал жасауєа арналєан јдістемелік ќўралдарды тиімді жјне дўрыс ќолдану шеберлігі

мўєалімге оќу-тјрбие їрдісін ўйымдастыруда ќажетті кјсіби білім, білім жјне даєдылардыѕ жиынтыєы

мўєалімніѕ шыєармашылыєы, жеке тјжірибесі, оныѕ жариялылыєы

оќу материалымен жўмыс жасау іскерлігі.

шыєармашылыєы Вопрос №137

Педагог сґзініѕ коммуникативтік сапалары: дўрыстыєы, дјлдігі, орындылыєы, лексикалыќ байлыєы, мјнерлігі, тазалыєы ол - ...

мўєалімніѕ сґзініѕ мјдениеті

коммуникативтік мінез-ќўлќы

мўєалімніѕ мјдениеті

сґйлеуі

тембрі Вопрос №138

Ќазаќстан Республикасыныѕ «Білім туралы» заѕы ќашан ќабылданды ?

2007

1996

2000

2001

1999 Вопрос №139

...оќытушы мен оќушыныѕ біріккен еѕбегінде негізгі тірек оќушыларды оќуєа тартуы:

ынтымаќтастыќ педагогикасы

Вальдорф педагогикасы

ізгілендіру

традициялыќ педагогика

дамыта оќыту технологиясы Вопрос №140

Стандарт емес сабаќтыѕ формалары

сабаќ-конференция, сабаќ-концерт, кіріктіліген сабаќ

бекіту сабаєы,

баќылау жўмысы

білімді меѕгеру сабаєы

ќайталау сабаєы Вопрос №141

Баланыѕ ќўќыєын ќорєайтын халыќаралыќ ќўжат

Баланыѕ ќўќыєы туралы Біріккен Ўлттар ўйымы конвенциясы

білім туралы заѕ

еѕбек туралы заѕ

неке жјне жанўя туралы кодекс.

Жалаќы туралы заѕ Вопрос №142

Мектептегі оќытудыѕ негізгі формасы

сабаќ

їй жўмысы

факультатив

экскурсия

дјріс Вопрос №143

Мўєалімніѕ теориялыќ дайындыєыныѕ мазмўнына енетін іскерліктер... .

аналитикалыќ, жобалаушы, болжаушы, рефлексивті

ўйымдастырушы, коммуникативті,

аналитикалыќ, аќпараттыќ, бейімдеуші

коммуникативті, дамытушы, бейімдеуші,

аналитикалыќ, рефлексивті Вопрос №144

« » - бўл оќушылардыѕ аќыл-ойыныѕ дамуына, білім, білік, даєдыны, аќыл-ой еѕбегініѕ мјдениетін меѕгеруге єылыми дїниетанымды ќалыптастыруєа баєытталєан мўєалім мен оќушы јрекетініѕ екі жаќты процесі

оќыту

тјрбие

ќалыптастыру

білім

даму Вопрос №145

1899-1978 ж.ж. ґмір сїрген кґрнектѕ педагог «Бастауыш білім беру ерекшеліктері мен міндеттері» еѕбегініѕ авторы

Л.В.Занков.

М.А.Данилов


В.Ф.Шаталов.

М.Жўмабаев Вопрос №146

Зерттеу кґздеріне нелер жатады?

ќўжаттар, кітаптар, журналдар, газеттер

тјрбие, білім беру, оќыту, оќу нысанасы

табиєат-адам, адам-адам, адам-техника

јлеуметтік ќолдау, јлеуметтік ќорєау т.б.

ауа, су, топыраќ, ґсімдік Вопрос №147

Психолог-педагогикалыќ јдістер тобына ќандай јдістер кіреді?

сендіру, јлеуметтік зерттеу, баќылау, интервью, еѕбекке тарту

нормалау жјне инструкциялау, кадр таѕдау жјне орналастыру, талап, сынау жјне ґзін-ґзі сынау,

клиенттердіѕ материалдыќ жјне моральдыќ ќызыєушылыќтары мен ќажеттіліктеріне натуралды жјне аќшалай кґмек

жеѕілдіктер жјне компенсациялар, патронаж жјне тўрмыстыќ ќызмет кґрсету

тўлєаныѕ шыєармашылыќ ќабілеттерініѕ кґрінуіне мїмкіндіктерін кеѕейту, јдет-єўрыптарды ќолдану

Вопрос №148

... - бўл ќажеттілік жаєдайында ќолданатын ќўралдар, болашаќ јрекетке керек негізгі кґздер, ішкі мїмкіншіліктер, яєни, ќазіргі уаќытта жасырын нјрсе.

Ресурс

Рефлексия

Ретрадация

Акселерация

Регрессия Вопрос №149

.... - іс-јрекеттен кїтілетін нјтиже.

Маќсат

Пјн

Обьект

Субьект

Арман Вопрос №150

.... - бўл ќандай да іс-јрекеттіѕ жетекшілік ережесі, басты талап, негізгі идея

Принцип

Заѕ

Заѕдылыќ

Идеология

Бўйрыќ Вопрос №151

Ќандай принцип бойынша адамєа оныѕ јрекеттері, ґмір сїру салты жалпы моральдыќ нормаларєа сјйкес келмесе де ґзіндік таѕдау жасауєа ќўќыќ беруге негізделген?

Клиентоцентризм

јлеуметтік ќызметкердіѕ клиенттіѕ ґзіндік кїшіне арќа сїйеу

конфиденциалдыќ

универсалдыќ

толеранттылыќ. Вопрос №152

Коммуникативтік ќарым-ќатынас дегеніміз

аќпарат алмасу

ґзара јрекетті ўйымдастыру

партнерлердіѕ бір-бірін ќабылдауы

партнерлердіѕ бір-бірін ќабылдамауы

аќпаратты жасыру Вопрос №153

-Іскерлік јѕгімелер жїргізу -Жиналыстар ґткізу -Халыќ алдында сґйлеу -Келісім сґздер жїргізу -бўл

Коммукативті даєдылар

Коммукативті мјдениет

Коммукативті кедегілер

Коммукативті тјсілдер

Коммукативті контакт

Вопрос №154

Бўл лидердіѕ ќасиеті наќты психологиялыќ јсер етеді, жўмысќа деген ынтаны кґбейтеді

Ґзіне сенімділік

Доминанттылыќ

Стреске тўраќтылыќ

Креативтілік

Тјуелсіздік Вопрос №155

Бўл кґрсеткіш ўжымдаєы сенімділік, сыйластыќ жјне ќолдау деѕгейлерін білдіреді

Ўжымдаєы ќарым-ќатынастар

Ўжымдаєы ќарым-ќатынастар

Ґндіріске кґѕіл бґлу

Жўмыстыѕ ќўрылымдылыєы

Адамдарєа кґѕіл бґлу Вопрос №156

Адамдарєа ќойылєан міндеттерді орындау мїмкіндігі бўл-

талап

ґтініш

болжам

јрекет

алдау Вопрос №157

Гуманистік ќатынас -

Басќаны ґзгерту емес, ґзара ќатынас объектісіне ќатысты серіктестер кґзќарасын ґзгерту

Басќаны ґзгерту емес, ґзара ќатынас объектісіне ќатысты серіктестер кґзќарасын ґзгерту

Ќарым-ќатынаста басќаны ґзгерту

Ќарым-ќатынаста басќаєа јсер ете отырып, оныѕ позициясын ќабылдау

Ґзара тїсінісу Вопрос №158

Иландыру јдісіне сипаттама бер-

Эмоциональды сипаттаєы психологиялыќ јсер ету тјсілі.

Іс-јрекетін тудыру їшін аќпаратты беру жјне еркін ќабылдауды маќсат еткен, интелектуалдыќ, психологиялыќ јсер.

Бір адамныѕ сыртќы мінез-ќўлќын ќабылдаудаєы бірнеше психикалыќ ќалыптыѕ тууы.

Сыбайласын оныѕ еркінсіз, жасырын басќару.

Сыбайласыѕды ґзіѕе ќажетті баєытќа икемдеу Вопрос №159

Іс-јрекетін тудыру їшін аќпаратты беру жјне еркін ќабылдауды маќсат еткен, интелектуалдыќ, психологиялыќ јсер-

Сендіру

Иландыру

Еліктеу

Кїштеу.

Манипуляция Вопрос №160

Рольдік ќарым-ќатынас дегеніміз-

Орындаушы јлеуметтік ролге ќатысты ќатынас

Ортаќ маќсаттыѕ орындалуы жолындаєы

Іске баєытталєан ќарым-ќатынас

Сыбайласымен белгілі бір маќсат бойынша ќарым-ќатынас жасау

Іске баєытталєан ќатынас

Вопрос №161

Белгілі бір жаєдаяттыќ белсенділіктіѕ жјне ќызыєушылыќтыѕ кґрінуі. Бўл ќай оќу белсенділігі?

жаєдаяттыќ

орындаушылыќ

бастапќы

нґлдік

шыєармашылыќ Вопрос №162

Оќудаєы алєашќы ќиындыќтар бастапќыда неге јкеледі?

бала біліміндегі проблемаларєа

бір немесе бірнеше пјндер бойынша материалды меѕгерудегі ќалыс ќалуєа

жеке немесе жалпы їлгермеушілікке

оќу јрекетінен бас тартуєа

мјнді кедергілерге Вопрос №163

Жеке немесе жалпы їлгермеушілік неге јкеледі?

оќу јрекетінен бас тартуєа

бала біліміндегі мјселелерге

бір немесе бірнеше пјндер бойынша материалды меѕгерудегі ќалыс ќалуєа

мјнді кедергілерге

оќудаєы алєашќы ќиындыќтарєа

Вопрос №164

Мінез-ќўлыќты тїзету жјне ынталандыру јдістеріне жатады:

мадаќтау, жазалау, жарыс

тїсіндіру, жазалау, жарыс

мадаќтау, јѕгіме, жарыс

мадаќтау, жазалау, тїсіндіру

јѕгіме, жазалау, жарыс Вопрос №165

Балалар арасындаєы тјртіптіѕ бўзылуына, тјртіпсіздіктіѕ орын алуына алдымен баланыѕ ґзін ќызыќтыратын істіѕ болмауы себеп болады деген пікірде болєан єалым?

С.Т. Щацкий

Г.А. Фортунов

П.П. Блонский

Н.К. Крупская

В.Н. Мясищев Вопрос №166

Автоматтандырылєан іскерлік ќандай педагогикалыќ ўєымєа жатады?

даєды

себеп (мотив)

тјрбие

білгірлік

білім Вопрос №167

Білім беру ўєымын алєаш енгізген кім?

И.Г.Пестолоцци

Я.А.Коменский

А.С.Макаренко

Сократ пен Платон

Ј.Сембаев Вопрос №168

Тўтас педагогикалыќ процестіѕ ќорєаушы кїші

ќарама-ќайшылыќ

маќсаты, міндеттері, мазмўны, ќўралдар мен формалары

јдістері мен тјсілдері

оќытудыѕ техникалыќ ќўралдары

педагогикалыќ технология Вопрос №169

Педагогиканыѕ єылым ретіндегі дамуы шартталды

адамды ґмір жјне еѕбекке дайындаудыѕ ќажеттігімен

єылыми ќызметкерлердіѕ ќажеттілігімен

ата-аналардыѕ балалар жґніндегі ќамќорлыєымен

тўќымды саќтаудыѕ биологиялыќ заѕымен

тјрбиеніѕ ґмірдегі ролі артуымен Вопрос №170

Гуманистік тјрбиені сипаттайтын тўжырымды таѕдаѕыз

Тўлєаныѕ бостандыєы мен ќўќыќтарын ќўрметтеу

Діни баєытта тјрбиелеу

Орталыќтандырылєан мектеп тјрбиесінен бас тарту

Жаќсы істерді ынталандыру

Тјрбиеленуші јрекетіндегі толыќ бостандыќ Вопрос №171

« » - бўл адамныѕ ќоєамєа, еѕбекке, табиєатќа деген ќарым-ќатынасын аныќтайтын тарихи ќалыптасќан мінез-ќўлыќ ережелері мен нормалары

мораль

пікір

сенім

заѕ

тјрбие Вопрос №172

Негізгі іс-јрекет тїрлері

Ойын, оќу, еѕбек

Оќу, жазу, сызу

тјрбие, оќыту, білім беру

ойын, оќу, жїру

кітап оќу Вопрос №173

Неліктен мўєалім балалардыѕ жас ерекшеліктерін ґз жўмысында есепке алуы тиіс?

жас кезеѕдері бўл баланыѕ психикалыќ дамуыныѕ їлгісі. Їлгіге сјйкес тјрбиеніѕ ќўралдары таѕдалады жјне ќолданылады

жас кезеѕдері негізінде мўєалім балалардыѕ жеке ерекшеліктерін зерттеуді жїзеге асырады жјне тјрбие процесінде оќушылардыѕ кїші мен мїмкіншіліктерініѕ дамуын есепке алады

жас кезеѕдерін білу мўєалімге адамныѕ биологиялыќ дамуы мен ґсуін кґруге мїмкіндік береді

білу ќажет емес, себебі оныѕ тјрбие јдістерін ќолдануы оќушылардыѕ жеке ерекшеліктерін білуге негізделеді

Жас ерекшеліктерін білу ќажет емес

Вопрос №174

Ўжымдыќ талаптыѕ бейнеленуі, наќты міндет, іс-јрекет процесінде орындалуы

ќоєамдыќ пікір

їйрету

жаттыќтыру

мадаќтау

Педагогика

Вопрос №175

Ўжымныѕ тўлєаны зерттеуге тјрбие деѕгейін, оќу-тјрбие процесініѕ белсенділігін аныќтау маќсатына

диагностикалыќ ќызмет

Конструтивті ќызмет

Ўйымдастырушылыќ ќызмет

коммуникативті ќызмет

ќалыптастыру ќызметі Вопрос №176

Оќушылар ўжымын ќалыптастыруда жјне біріктіруде ќандай басты факторды білесіз?

Маќсаты мен басќару органдарыныѕ болуы

Біріккен ќоєамдыќ пайдалы еѕбек

ґзін-ґзі басќарудыѕ берік органдарыныѕ болуы

болашаќ жолдардыѕ болуы жјне сауатты тјрбиешініѕ басќаруы

Оќушылардыѕ ќабілеті Вопрос №177

Іс-јрекеттіѕ пайда болуына ќатысты наќты ќажеттілік

мотив

ќызыєушылыќ

тілек

сендіру

суггестия Вопрос №178

Педагогикалыќ ќарым-ќатынас дегеніміз

мўєаліммен оќушы ынтымаќтастыєы, ґзара јрекеттесуші оќыту формасы

контактімен ґзара јсерлесу

педагогикалыќ јсер ету

рефенттік байланыс

келіспеушілік Вопрос №179

Баланыѕ интеллектілік, коммуникативтік, аќпараттыќ ќўрылымын ныєайтатын јрекеттіѕ тїрі

ќарым-ќатынас

ойын

оќу

еѕбек

ґзара ќатынас Вопрос №180

Оќу танымдыќ іс-јрекеттіѕ компоненті

жаѕа материалды ќабылдау, еске саќтау

ќабылдаудыѕ жїйелігі

ґткен материалды ќайта жаѕєырту

ґткен материалды ќайталау

ойлау Вопрос №181

Топтар арасындаєы ґзара ќарым-ќатынасты зерттейтін негізгі јдіс

социометрия

интервью

јѕгіме

эксперимент

баќылау Вопрос №182

Оќу материалдарын баяндауда мына јдіс диолог ретінде ќолданылады ?

јѕгімелесу

салыстыру

баќылау

эксперименті

тест Вопрос №183

Ќоршаєан ортаєа организмніѕ бейімделуі.

адаптация

синестезия

сенсибилизация

продация

дезадаптация Вопрос №184

Оќушылардыѕ єылыми кґзќарасыныѕ жоєары деѕгейде ќалыптасуына мїмкіндік береді.

проблемалыќ оќыту

баєдарланєан оќыту

дјстїрлі оќыту

технологиялыќ оќыту

дамыта отырып оќыту Вопрос №185

Педагогикалыќ біліктілік -

педагогтыѕ оќыту маќсатын жїзеге асыру жґніндегі тјртіпке келтірілген ќызметі

тјжірибиеге баєытталєан ќызыєушылыќты жїзеге асырудаєы іс-јрекет

педагогикалыќ жобалау даєдысы мен тјжірбиеніѕ барлыєы

адамныѕ санасыныѕ ерекше формасы ґзініѕ кґзќарасын, сенімін, идеалын жїйеге енгізу .

педагогикалыќ ќабілет. Вопрос №186

Оќушылардыѕ аќиќатќа кґзін жеткізудіѕ шынайы кґріністері.

пікірталасќа ќатысуы

сабаќтаєы жауабы

жиналыста сґйлеу.

оќушылардыѕ іс-јрекеті

мўєалімніѕ тїсіндіруі

Вопрос №187

Педагогикалыќ іс-јрекеттіѕ нјтижесі

білімді дамыєан жеке тўлєа

ґте жаќсы баєа

жаќсы психологиялыќ ахуал

жаќсы кґрсеткіш

жарыстарєа ќатысу Вопрос №188

Оќудыѕ мотивтері (тїрткі) -

оќушыныѕ белсенді оќу-јрекетіне жјне білім алу мазмўнын нјтижелі тануєа іштен оянуы

оќу жўмыстарына немќўрайлы ќарау

оќуды ќаламау

білім алушыныѕ оќу процесіне ќатысуы

білім беру процесі Вопрос №189

Дифференциалды оќыту.

јрбір оќушыныѕ немесе жеке оќушылар топтарыныѕ мїмкіншіліктері мен мўќтаждарын барынша есепке алу

артта ќалушы оќушылармен жўмыс

ќиын балалармен жўмыс

жаќсы оќитын оќушылармен жўмыс

барлыќ оќушылармен бірдей жўмыс істеу. Вопрос №190

Жеке тўлєаныѕ єылыми аќиќат жїйесі ретіндегі пікірініѕ ќўрастырушылыќ сипатыныѕ формасы болып табылады.

кґзќарасы

кґз жеткізу

білім

ќўндылыќтары

іскерлік Вопрос №191

Адамдар арасындаєы ќатынас жїйесіндегі жеке адамныѕ ґз орнын жеке ќасиеті мен сапаларыныѕ ґз мїмкіндіктері мен ґзініѕ баєалауын атаѕыз.

ґзін-ґзі баєалау

ґзін-ґзі тану

ґзін-ґзі ќабылдауы

ґзін-ґзі тїсіну

ґзін-ґзі тїзету Вопрос №192

Білім мазмўнындаєы єылымныѕ жетістігін ќамтитын оќыту принципі-

єылымилыєы

жеткіліктілігі

оќытудыѕ жїйелігі

сабаќтастыєы

бірізділігі Вопрос №193

Оќытудыѕ тјсілі.

оќытудыѕ јдістерініѕ ќўралды бґлігі жјне жеке жаєы

оќытудыѕ амал жолдары

оќытудыѕ маќсаты

оќытудыѕ ќўралы

оќытудыѕ моделі Вопрос №194

Оќыту процесініѕ субъектілері :

педагог жјне оќушылар

директор

мектеп ўжымы

оќушылар

педагог Вопрос №195

Педагогикалыќ іскерлік дегеніміз не ?

мўєалімніѕ јртїрлі јрекеттерініѕ жиынтыєы

білім, іскерлік, даєдылардыѕ жиынтыєы

мўєалімніѕ бір ќасиетініѕ кґрінуі

педагогикалыќ шебер болу

педагогикалыќ шеберлікке ўмтылу Вопрос №196

Мектепке дейінгі кезеѕніѕ негізгі сипаттамасы.

ойын

ойын, оќу.

оќу

еѕбек

оќу, еѕбек

Вопрос №197 Кімніѕ пікірі бойынша тўлєа ќоєамдыќ ќарым-ќатынастардыѕ объектісі болып табылады :

А.Г. Ковалев.

А.Н. Леонтьев

К.К. Платонов .

С.Л. Рубинштейн

А.Ф Лазурский Вопрос №198

Маќсатќа ќол жеткізуге баєытталєан процесс сатылары:

Јрекет.

Операция.

Мотив.

Іскерлік.

Ізденушілік ќызмет. Вопрос №199

Тїсіндіруден - тїсінуге, монологтан - диалогќа, јлеуметтік баќылаудан - дамытуєа, басќарудан - ґзін-ґзі басќаруєа кґшу.Бўл ќай технологияєа тјн?

Тўлєалыќ баєдарлы технологиялар

Дамыта оќыту технологиясы

проблемалыќ оќыту технологиясы

Ойындыќ технологиялар

Баєдарламалыќ оќыту технологиялары

Вопрос №200

Рольдерге ену арќылы белгілі бір аудиторияєа белгілі бір таќырып бойынша сґз сґйлеу, бўл ќай јдіс?

РАФТ

кубизм

Психологиялыќ консилиум

Дебат

Пікірталас Қолданушыға нұсқау

Тест билет бойынша ауызша жүргізіледі. Емтихан бойынша максимал баға 100% (ұпай). Қорытынды баға рейтинг жəне емтихан нəтижесі бойынша ұпай санымен анықталады. Емтихан тест түрде болады.

«12-жылдық білім беру негіздері» -...

Documents

Transcript of «12-жылдық білім беру негіздері» -...