คำ�นำ�

ก�รดแลประช�ชนทเจบปวยทงทม�รบก�รรกษ�พย�บ�ลทโรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พตำ�บลหรอทโรงพย�บ�ล ห�กก�รรกษ�พย�บ�ลหรอก�รทำ�หตถกรรมต�งๆ โดย ไมมก�รควบคมและปองกนก�รตดเชอ อปกรณ เครองมอแพทยทใชบรก�รผปวยไมมประสทธภ�พก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชออ�จเปนเหตสงผลกระทบทำ�ใหผปวยเกดก�รตดเชอได ซงปญห�ก�รตดเชอ เปนปญห�ทสำ�คญของสถ�นบรก�รส�ธ�รณสขทกระดบ มผลกระทบตอสขภ�พอน�มย คว�มสญเสยท�งเศรษฐกจ เวล�หรอบ�งร�ยอ�จเสยชวตได กระทบตอสงคมสวนรวมทงในผรบบรก�รและ ผใหบรก�ร คณะกรรมก�รพฒน�คณภ�พก�รพย�บ�ล คปสอ. จงไดจดทำ�คมอก�รปองกนและควบคมก�รตดเชอในสถ�นบรก�รสขภ�พขนเพอเปนแนวท�งในก�รปฏบตง�นสำ�หรบเจ�หน�ท และหวงเปนอย�งยงว�คมอน จะส�ม�รถใชเปนแนวท�งในก�รดำ�เนนง�นปองกน และควบคมก�รตดเชอในโรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พตำ�บลใหสำ�เรจต�มวตถประสงคไดอย�งมประสทธภ�พตอไป

คณะกรรมก�รพฒน�คณภ�พบรก�ร

คปสอ. รตภม อ. รตภม จ. สงขล�

กรกฎ�คม 2559

บรรณ�นกรมส�รบญ หน�ก�รควบคมและปองกนก�รตดเชอในโรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พตำ�บล 1 คว�มรเรองโรคตดเชอในสถ�นบรก�รสขภ�พหลกก�รปฏบต ในก�รปองกนตดเชอและควบคมก�รแพรกระจ�ยเชอองคประกอบท 1 บคล�กรทรบผดชอบง�นควบคมปองกนก�รตดเชอในโรงพย�บ�ล 1 องคประกอบท 2 ก�รเฝ�ระวงก�รตดเชอในสถ�นอน�มย 1องคประกอบท 3 ก�รปองกนและควบคมก�รแพรกระจ�ยเชอในสถ�นอน�มย 2 - ก�รจดอ�ค�รสถ�นท - ก�รจดอปกรณเครองมอ เครองใช 3

- ก�รควบคมก�รทำ�คว�มสะอ�ด ก�รทำ�ล�ยเชอ ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ 5 - ลกษณะก�รใชง�นของนำ�ย� Betadine 5 - ต�ร�งลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอและทำ�ใหปร�ศจ�กเชอในอปกรณก�รแพทย 7

- ก�รควบคมก�รตดเชอในง�นบรก�รทนตกรรม 13

- ก�รทำ�ล�ยเชอในเครองมออปกรณ - วสดทนตกรรม 14

วธปฏบตในก�รปองกนก�รตดเชอจ�กก�รใหบรก�ร 17

- ก�รล�งมอ 17

- ก�รปฏบตเพอปองกนก�รเกดอบตเหตจ�กก�รปฏบตง�น 18

ก � ร ค ว บ ค ม เ ท ค น ค บ ร ก � ร 20ก � ร ป ฏ บ ต ง � น ส ข � ภ บ � ล ส ง แ ว ด ล อ ม 21 ก�รพฒน�ด�นวช�ก�ร 22ก � ร เ ฝ � ร ะ ว ง ค ว บ ค ม ก � ร ต ด เ ช อ 23

แนวปฏบตสำ�หรบบคล�กรเมอสมผสเลอดเข�ท�งบ�ดแผล 23

1

ก�รควบคมปองกนก�รตดเชอในโรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พ

ตำ�บล เปนการกำาหนดแนวทางปฏบตงาน ใหเปนมาตรฐานเดยวกนทกโรง

พยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล เพอปองกนการตดเชอในผปวยจากการรบบรการหรอทำาหตถการตางๆ ปองกนการแพรกระจายเชอจากเจาหนาทสผปวย จากผปวยสเจาหนาทผปฏบตงาน และสสงแวดลอมในชมชนตอไป

การดำาเนนงานควบคมและปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล เปนหนาทความรบผดชอบ ของเจาหนาททกระดบ ดงนน จงตองอาศยความรวมมอและการทำางานทมประสทธภาพ ทงนเพอมงหวง จะยกระดบคณภาพชวตของประชาชน และพฒนาคณภาพบรการ รวมทงเปนการสนองนโยบายทางดานการสาธารณสขคว�มรเรองโรคตดเชอในสถ�นบรก�รสขภ�พ

นย�ม การตดเชอซงเปนผลจากการทผปวยไดรบเชอขณะอยในโรงพยาบาล เกดไดจากทงเชอโรคในตวผปวยเอง ( Endogenous) และ/หรอ เชอจากภายนอกรางกายผปวย (Exogenous Organism) โดยขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ผปวยไมมอาการและอาการแสดงของการตดเชอ อนเปนผลจากการไดรบเชอขณะอยในโรงพยาบาล ถอวาเปนการตดเชอในโรงพยาบาลนน จะปรากฏอาการหลงจากผปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลแลว 48 ชวโมง องคประกอบทสำ�คญทเกยวของกบก�รตดเชอ

1. เชอโรค ( Agent )2. คน ( Host )3. สงแวดลอม ( Environment )

องคประกอบทง 3 น มความสมพนธกน ถาอยในภาวะสมดลจะไมกอใหเกดโรคขน หากมสงหนงสงใดทำาใหภาวะสมดลเปลยนแปลงไป จะทำาใหเกดโรค เกดการตดเชอ หรอเกดการกระจายของเชอโรค ซงรายละเอยดของแตละองคประกอบ มดงน

2

1.เชอโรค ( Agent ) เชอโรคททำาใหเกดการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล เกดขนได 2 ทางคอ

1.1 เกดจากแหลงโรคทอยนอกรางกายผปวย เรยกวา Exogenous source ไดแก การไดรบเชอจากมอของบคลากรทมเชอโรคอย หรอสงแวดลอมของผปวย ไดแก เครองมอตางๆ อาหาร นำาและอากาศ ทมการปนเป อนเชอ เมอเชอเขาสรางกายผปวยในระยะแรก เชอจะเจรญอยตามรางกายผปวยแตไมทำาใหเกดโรค แตเมอภมตานทานของผปวยลดลง เชอเหลานจะทำาใหผปวยเกดการตดเชอ ซงการแพรกระจายเชอแบบ Exogenous อาจแพรกระจายโดยการสมผส หรอแพรกระจายทางอากาศ เชอกอโรคทมาจากนอกรางกายผปวยทเกดจากการตดเชอโดยการสมผส ไดแก Staphylococcus aurous , Gram negative bacilli , Clostridium และ Virus ในประเทศไทยเชอกอโรคในโรงพยาบาลทพบไดบอยทสด คอ เชอแบคทเรยกรมลบทรงแทง ( Gram negative bacilli )และเชอกอโรคทมาจากนอกรางกายทเกดจากการตดตอโดยทางอากาศ หรอ ทางการหายใจ ไดแก Staphylococcus aurous , Streptococci , Virus , Gram negative bacilli , Clostridium และ Fungus

1.2 เกดจากแหลงโรคทอยในรางกายผปวย เรยกวา Endogenous source เกดจากเชอประจำาถนทอยตาม สวนตางๆของรางกายผปวยเพมจำานวนมากขน เนองจากรางกายของผปวยออนแอลง ทำาใหเกดการตดเชอขน เชอกอโรคทอยตามสวนตางๆในรางกายผปวย ไดแก บรเวณผวหนงและจมกจะมเชอ Strep.Pyogenes บรเวณลำาไสจะมเชอ Gram negative bacilli Clostridium และ Fungus และบรเวณแผลทมการตดเชอจะมเชอ Staphylococcus aurous

2. ผปวย ( Host) ความตานทานตอเชอโรคของแตละคนจะแตกตางกน ขนอยกบปจจยตางๆไดแก

2.1 อาย มความสมพนธกบความไวตอการตดเชอ การเกดอาการของโรคและภาวะภมคมกนของรางกาย เชน ในทารกแรกเกดภมคมกนยงพฒนาไมสมบรณ แตมกไดรบภมคมกนจากมารดา ผสงอายภมคมกนเรมลดลง

3

2.2 เพศ โรคตดเชอบางโรคเกดในเพศชายมากกวาเพศหญง เชน การตดเชอไวรสตบอกเสบบ, เชอ HIV

2.3 กรรมพนธและเชอชาต มนษยบางเชอชาตมความไวตอการตดเชอตางกน เชน พวกผวขาวและผวเหลอง มความไวตอการตดเชอมาเลเรยมากกวาพวกผวดำา บางโรคพบมากในบางเชอชาต เชนโรคมะเรงตบ ไวรสตบอกเสบบ และซ พบในชาวเอเชยมากกวาชาวยโรปและอเมรกา

2.4 องคประกอบดานพฤตกรรม ปจจบนพบวาองคประกอบดานพฤตกรรมเปนปจจยสำาคญมากในการกอโรค พฤตกรรมทไมถกตองอาจเปนสาเหตทำาใหเพมโอกาสในการรบเชอ เชน พฤตกรรมการสบบหรทำาใหหลอดเลอดตบมผลทำาใหเลอดไปเลยงเนอเยอตางๆไดไมด

2.5 องคประกอบดานสรระ โภชนาการ และจตใจของผปวย จากการศกษา พบวามผลตอความไวในการตดเชอ และระดบภมคมกนของรางกาย เชน หญงตงครรภมโอกาสตดเชองาย และความอวนกบการตดเชอมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญ 2.6 ความเครยด มผลตอการหลง Cortisone ทำาใหภมคมกนในรางกายลดลง เกดการตดโรคไดงาย

2.7 โรคประจำาตว เชนโรคเบาหวาน สาเหตททำาใหผปวยเบาหวานเกดการตดเชอ ไดมากกวาผปวยอนๆ เนองจากผปวยเบาหวานมการตบแคบของหลอดเลอดทำาใหการนำาอาหาร และออกซเจนจากเลอดไปสอวยวะตางๆไดนอยลง ทำาใหเกดการตดเชอไดงาย และผปวยมะเรงกเกดการตดเชอไดงายเนองจากผปวยมภาวะภมตานทานของรางกายลดตำาลง

2.8 การตรวจวนจฉยและการรกษา เชน ผไดรบการรกษาดวยยาตานจลชพ ยากดภมตานทาน เชน สเตยรอยด เคมบำาบด และรงสรกษา มผลทำาใหภมตานทานของรางกายลดตำาลง ทำาใหเกดการตดเชอไดงาย นอกจากนการรกษาพยาบาลอนๆ ซงอาจมผลทำาใหผปวยเกดการตดเชอ ไดแก การผาตด การใหยาระงบความรสก การสวนปสสาวะ การใหสารนำาทางหลอดเลอดดำา การใชเครองชวยหายใจ และการสองกลองเพอตรวจอวยวะภายในตางๆ 3. สงแวดลอม ( Environment)

4

สงแวดลอมเปนอกองคประกอบหนงของการตดเชอในโรงพยาบาล ทมอทธพลตอปจจยทงหลายทอยในวงจรการตดเชอ เปนสวนชวยเพมโอกาสในการรบเชอ ทำาใหเซลลของรางกายไวตอการตดเชอมากขน ทำาใหเชอจลนทรยเพมมากขน หรอทำาใหพาหะและสงนำาโรคเพมมากขน สงแวดลอมดงกลาวไดแก

3.1 สงแวดลอมทางกายภาพ เชน อณหภม ลกษณะภมอากาศ ลกษณะภมประเทศ ตวอยางเชน การเกดภาวะเรอนกระจกทำาใหอณหภมของโลกสงขนทำาใหเพมการแพรระบาดของยง และเพมจำานวนของจลนทรยบางชนดมากขน ดงนนโรคทมยงเปนพาหะ เชนมาลาเรย ไขเลอดออกจะมสงขน

3.2 สงแวดลอมทางชวภาพ เชน มนษย สตว พช และแมลง ซงเปนแหลงแพรเชอหรอบอเกดโรค เชน แหลงเกบโรค ( Reservoir) พาหะนำาโรค (Carrier) สตวพาหะ (Vector) และสอนำาโรค (Vehicle) หากมในสงแวดลอมมากกเพมโอกาสใหรางกาย ไดรบเชอจลนทรยมากขน

3.3 สงแวดลอมทางเคม เชน สารเคม สารพษ และฝน ปรมาณฝนทเพมมากขน ทำาใหเซลลเยอบทางเดนหายใจไวตอการตดเชอ

3.4 สงแวดลอมทางสงคม เศรษฐกจ และจตวทยา เชน ขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ อาชพ การศกษา เชน บคลากรทางการแพทยทปฏบตงานในโรงพยาบาลมโอกาสสมผสเชอ และไดรบเชอมากกวาผทประกอบอาชพอน

วงจรก�รตดเชอ ( Chain of infection)เมอเกดความไมสมดลขององคประกอบทสำาคญทง 3 องคประกอบ คอ

เชอโรค ผปวย และสงแวดลอม จะทำาใหเกดการตดเชอในโรงพยาบาลขน ซงจะเกดวงจรการตดเชอ ดงน

1. เชอทเปนส�เหต ( Infections agent ) โรคตดเชออาจเกดจากเชอจลนทรยตางๆ ไดแก เชอแบคทเรย เชอไวรส เชอรคเคทเซย เชอรา และพยาธ การเกดโรคในคนขนอยกบจำานวนเชอทไดรบเขาสรางกาย ความ

5

รนแรงของเชอ ความสามารถของเชอในการกอโรค และความสามารถของเชอในการแทรกเขาสรางกาย

2. แหลงเกบโรค ( Reservoir) เปนทเชอจลนทรยสามารถมชวตเจรญเตบโตและเพมจำานวนได รงโรคอาจเปนคน สตว สงของ อปกรณ เครองมอตางๆ และสงแวดลอม เชอจลนทรยจำาเปนตองมแหลงเกบโรคเปนทอาศย เพอใหมชวตอยและเพมจำานวน คนและสตวทมการตดเชอและเกดการปวยจะเปนแหลงเกบโรคทสำาคญ คนหรอสตวทเปนพาหะของโรคสามารถแพรกระจายเชอได

3. ท�งออกของเชอ ( Portal of exit) เชอจลนทรยออกจากรางกายของคนซงเปนรงโรคไดหลายทาง ไดแก

3.1 ทางระบบการหายใจ เปนทางทพบบอยมาก โดยเฉพาะเชอทกอโรคในระบบทางเดนหายใจ เชนไขหวด โรคปอด โดยเชอจะออกมากบนำามกและลมหายใจ

3.2 ทางระบบทางเดนอาหาร เชน โรคไขไทฟอยด อหวาตกโรค โรคอจจาระรวง โรคไวรสตบอกเสบเอ เชอจะออกมาพรอมกบอจจาระและปสสาวะ

3.3 ทางระบบสบพนธ เชนโรคตดเชอทางเพศสมพนธชนดตางๆ เชนโรคเอดส โรคไวรสตบอกเสบบและซ โดยเชอจะออกมากบเลอดและสารคดหลงตางๆ เชนนำาอสจ นำาในชองคลอด นำาครำา และนำาเหลองเปนตน

3.4 ทางแผลเปด แผลถลอก โดยเชอจลนทรยกอโรคจะออกมากบนำาเหลอง หนองและเลอด เชน โรคเอดส โรคซฟลส และโรคแผลตดเชอตางๆ

3.5 ทางห และตา เชน โรคตาแดง หอกเสบ 3.6 ทางกลไกตางๆ ไดแก ทางออกจาก Host ทตองอาศยสงนำาพา

พวกแมลง ไดแก โรคไขเลอดออก โรคมาลาเรย หรอผานทางการถกเขมตำา หรอของมคมบาด เชน โรคเอดส โรคไวรสตบอกเสบบและซ

4. วธก�รแพรกระจ�ยเชอ ( Mode of transmission) เชอจลนทรยสามารถแพรกระจายจากรงโรคเขาสรางกายของผปวย หรอบคลากรของโรงพยาบาล ไดหลายวธ เชอจลนทรยชนดหนงอาจมวธการแพรกระจายไดมากกวาหนงวธ เชน เชอไวรส สามารถแพรกระจายไดทงทางอากาศและการ

6

สมผสโดยตรง ความรเกยวกบวธการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล จะชวยใหบคลากรปฏบตตนไดอยางถกตองเปนการตดวงจรของการตดเชอ ซงวธการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาลแบงเปน 4 วธ ดงน

4.1 Contact Transmission เปนวธการแพรกระจายเชอทพบไดบอยทสดในโรงพยาบาล กอใหเกดปญหาการตดเชอในผปวยเปนจำานวนมาก การแพรกระจายเชอโดยวธนมกเกดขนระหวางการดแลรกษาพยาบาลผปวย โดยเชอจลนทรยจะแพรกระจายจากคนหนงไปสอกคนหนง (Cross Infection) ซงวธการแพรกระจายเชอโดยการสมผสสามารถแบงออกได 3 แบบ คอ

- Direct Contact เปนการแพรกระจายเชอจากคนสคน เกดขนจากการทมอไปสมผสแหลงโรคแลวสมผสผปวย วธการปองกนการแพรกระจายเชอทสำาคญทสดคอ การลางมออยางถกวธ

- Indirect Contact เปนการสมผสกบสงของ หรออปกรณเครองมอทางการแพทย ทมเชอปนเป อนอย เปนการทเชอเขาสรางกายโดยผานทางตวกลาง 4.2 Common Vehicle Transmission เปนการแพรกระจายเชอซงเกดจากการทมเชอจลนทรยปนเป อนอยในเลอด ผลตภณฑของเลอด อาหาร นำายา และสารนำาทใหแกผปวย การแพรกระจายเชอโดยวธนพบวาทำาใหเกดการตดเชอในผปวยหลายรายเนองจากมผปวยทไดรบสงปนเป อนอยครงละหลายคน เชน เกดการตดเชอ Salmonella จากอาหาร 4.3 Airborne Transmission เปนการแพรกระจายเชอโดยการสดเอาเชอทลอยอยในอากาศเขาสระบบทางเดนหายใจ ซงเชอจลนทรยจะอยในรปของ Droplet Nuclei หรอฝนลองลอยอยในอากาศมขนาดประมาณ 1.5 ไมครอนมขนาดเลกกวา Droplet ซงเกดจากการไอจาม เชอโรคทแพรกระจายโดยวธน ไดแก เชอวณโรค สกใส คอตบ และ Herpes Zoster 4.4 Vectorborn Transmission

7

เปนการแพรกระจายเชอโดยแมลงหรอสตวนำาโรค คนไดรบเชอจากการถกแมลงหรอสตวกดโดยเชอทมอยในแมลงถกถายทอดสคน การแพรกระจายโดยวธน ไดแก การถกยงกดทมเชอไวรส Dengue กด

หลกก�รปฏบต ในก�รปองกนตดเชอและควบคมก�รแพร

กระจ�ยเชอ

ผปวยทกราย

ก�รดแลผปวยใชหลก Standard precaution

หนท�งก�รแพรกระจ�ยเชอ

อ�ก�ศละอองฝอย ก�รสมผส

Airborne Precaution เพม Droplet Precaution เพม contact

precaution(สวม Mask disp.) /ล�งมอ (สวม Mask disp.) / ล�งมอ (สวมถงมอ) / ล�งมอ

8

ไขหวดใหญ วณโรค คอตบ สกใส หดเยอรมน ค�งทม คอตบ ไอกรน Herpes Simplex (เรม) หด Herpes Zoster ไขก�ฬหลงแอน มอ - เท� - ป�ก

เมอรส ไขหวดนก Sars ต�แดง อปกรณปองกนครบชด / Mask N95

ก�รควบคมปองกนก�รตดเชอ ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ องคประกอบท 1 บคลากรผรบผดชอบการควบคมปองกนการตดเชอในรพสต. คอ บคลากรผปฏบตงานในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลทกคนบทบาทหนาทรบผดชอบ1. ปฏบตการรกษาพยาบาล ใหไดตามมาตรฐานทกำาหนดในคมอ2. เขารบการฟ นฟวชาการ เรอ การควบคมปองกนการตดเชอ ปละ 1 ครง

จดประชมโดย รพช. / รพท. / รพศ. 3. สงตอผปวยทสงสยวามการตดเชอทเกนความสามารถในการดแลของ

รพสต. พบแพทยท รพช. เพอการรกษาและวนจฉย เปนการตดเชอเกดจากชมชนหรอจากสถานพยาบาล

4. ตดตามเยยมผปวย ( กรณผปวยกลบไปพกรกษาตวทบาน/ ผปวยตดเตยง ) เพอการดแลผปวยตอเนอง ใหแนะนำาในการปฏบตตวแกถกตองแกญาต ตามหลกการควบคมปองกนการตดเชอทเหมาะสมกบโรค

องคประกอบท 2. การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล ประกอบดวย

9

1.ก�รเฝ�ระวงก�รตดเชอในผรบบรก�ร นยาม การตดเชอทเปนผลจากการไดรบเชอขณะรบการรกษาพยาบาลหรอทำาหตถการจากรพ.หรอ รพสต. หลกในการกำาหนดนยาม 1.ขอมลทใชเปนเกณฑพจารณาจากอาการและอาการแสดง (CLINICAL FINDING) , ผลตรวจชนสตรทางหองปฏบตการ 2.การตดเชอนนตองมขอบงช เชน -ไดรบการทำากจกรรมการพยาบาลหรอทำาหตถการจากโรงพยาบาลหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล เชนฉดยา,เยบแผลกงสะอาด,การคาสายสวนปสสาวะ,เปดเสนเลอดคาเขมไวฉดยาทางหลอดเลอดดำา (On Lock) - ทำาคลอด โดยเจาหนาท รพสต. 3.การตดเชอทตำาแหนงเดม โดยเชอตวใหม 4.การตดเชอทตำาแหนงใหม ซงไมไดเปนผลจากการคกคามหรอภาวะแทรกซอนของการตดเชอทมอยเดม

โรคทเฝาระวงการตดเชอในผปวย1. การตดเชอจาการฉดยา เชน เปนฝ ไข ปวด บวม แดง , เนอเยอ

อกเสบ2. การตดเชอของอวยวะสบพนธ จากการทำา EPISIOTOMY แลวม

การอกเสบหนองออกจากแผล3. การตดเชอจากการทำาหตถการตางๆ เชน เยบแผลสะอาดตางๆ , ทำา

EXCISSION4. การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนปสสาวะแลวมอาการไข > 38 c. ปสสาวะ

กระปรดกระปรอย , ปสสาวะบอย หรอลำาบาก กดเจบบรเวณเหนอหวเหนา5. การตดเชอของเสนเลอดดำาสวนปลายจากการเปดเสนใหสารนำา มรอยบวม แดง ปวด บรเวณ

ผวหนงทแทงเขม6. การตดเชอทสะดอ/ ตาทารกหลงคลอด มรอยบวมแดงรอบสะดอหรอมหนองไหลซม ตาแฉะ

10

บวม แดง หรอ มขตาเขยว2. ก�รเฝ�ระวงก�รตดเชอในเจ�หน�ท

2.1 มการตรวจสขภาพประจำาปเจาหนาททกคน ปละ 1 คร ง ในชวงเดอน ตลาคม-พฤศจกายน

2.2 รวบรวม วเคราะห แปลผล สภาวะสขภาพของเจาหนาทประจำาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล

2.3 คนหาเจาหนาทเจบปวย หรอเสยงตอการตดเชอจากการปฏบตงานและใหไดรบการดแลรกษาท เหมาะสม

2.4 กำาหนดการใชอปกรณปองกนทเหมาะสมและการปฏบตตวเมอเกดอบตเหตเขมหรอของมคม

เป อนเลอดทมตำาระหวางการรกษาพยาบาลผปวย3.ก�รเฝ�ระวงก�รปนเป อนเชอในอปกรณเครองมอ นำ�ย� และสข�ภบ�ลสงแวดลอม 3.1 การคดกรองผปวยและจดแยกพนทบรการผปวยกลมโรคแพรกระจายเชอระบบทางเดนหายใจ และการสมผส มการแยกอปกรณเครองมอบรการทเพยงพอ พรอมใช

3.2 ตรวจสอบคณภาพการทำาใหเคร องมอแพทยปราศจากเชอ ผลตรวจ Spore test เครองนงผานเกณฑมาตรฐานทกรอบของการนงเครองมอ 3.3 ตรวจสอบคณภาพระบบการจดการชดเคร องมอแพทยปราศจากเชอ นำายาฆาเชอและสารนำาทถกตองตามเกณฑมาตรฐานและการนำาใชบรการผปวยทถกตองเหมาะสม

3.4 มระบบการจดการมลฝอยตดเชอ ผาเป อนตดเชอ และน ำาเสยทระบายสชมชนทเหมาะสม โดยกำาหนดเกณฑตดตามประเมนคณภาพการพยาบาลโดย ICN./ ทมกรรมการ IC.ของโรงพยาบาลป 2 ครง /ป1.ก�รจดอ�ค�รสถ�นท

11

1.1 การจดเตยง หองตรวจรกษาพยาบาล หองทำาแผล หองตรวจหลงคลอด หองทนตกรรม

- ใหเวนระยะหางจากฝาผนง 0.30 เมตร - เชดถทำาความสะอาดพนทและเตยงผปวยดวยนำาผสมผงซกฟอกวนละ 1 ครง และทกครงทเป อน เลอด สงสกปรก

1.2 การจดอางลางมอ - แยกอางลางมอ และอางลางเครองมออยางชดเจน ตดปายสอสาร

ชดเจน - จดเตรยมสบเหลวสำาหรบลางมอบรเวณเหนออางลางมอภาชนะบรรจสบเหลวตองลางให สะอาด ทงไวใหแหงกอนเตมนำายาใหมทกครง - มผาเชดมอสะอาดแบบใชเชดคร งละผนไวทขางอางลางมอหยบใชสะดวก มจำานวนทเพยงพอ - ทำาความสะอาดอางลางมอ / อางลางเครองมอดวยผงซกฟอกอยางนอยวนละ 1 ครง

2.ก�รจดก�รอปกรณ เครองมอ เครองใช2.1 รถทำ�แผล

- เครองมอ เครองใชจดเปนหมวดหม - กรณมความจำาเปนตองใชปากคม ( TRANSFER

FORCEPS ) ควรวางในภาชนะทรงกระบอก ดามตองสงเกนขอบดานบนของภาชนะในระดบ 1 ใน 3 ของภาชนะไมตองแชนำายา กำาหนดใหใช DRY TRANSFER FORCEPS ทผานการนงใหปราศจากเชอและตอง เปลยน Set ใหมทกวน

- ขวดนำายาแตละชนดตดปายสอสาร ระบชอ วน-เวลาเปดใชและ หมดอายการใชงานตามเกณฑกำาหนดใหชดเจน

12

- ไมแนะนำาการใชนำายาทำาแผลแบบแบงเตม กรณ ภาชนะบรรจนำายาเปนแกลลอนมความจำาเปนตองแบงใสขวดแกวปราศจากเชอ และทำาการเปลยนขวดใหมทก 3 วน

- นำาเกลอ (NSS.) , นำากลนผสมยา ( Sterile water ) เปลยนใหมทก 24 ชวโมง

- ควรใชกอซ สำาลปราศจากเชอ ชนด Single pack กรณ ใชหมอกอซรวม ตองเปลยนใหมทกวน

- ทำาความสะอาดรถทำาแผล อยางนอยวนละ 1 ครง หรอ ทกครงทมการเป อนสงสกปรก

- ไมควรมถงขยะบนรถทำาแผลปองกนการปนเป อน2.2 ชดเครองมอปร�ศจ�กเชอ

- กำาหนดใหอปกรณเครองมอตองผานการทำาใหปราศจากเชอโดยการนงไอนำา หรอใชนำายาฆาเชอระดบสงทำาลายเชอแทนการทำาลายเชอโดยเครองอบแกส

- เครองมอทตองผานการทำาใหปราศจากเชอทกครงกอนนำาไปใชกบผปวยแตละราย มดงน Set ทำาคลอด , Set ทำาแผล, Set เยบแผล , Set I+D , Set ตรวจภายใน , Set ใสหวง , Set สวนปสสาวะ , เขมเยบตาง ๆ , ดามมดผาตด , ลกสบยางแดง , สายสวนยางแดง , ถงมอ Sterile สำาหรบทำาหตถการ , กระบอก , Forcep , กรรไกรตดไหม , กรรไกรตดเนอ , เครองมอ Single pack และ ขวดแกวแบงเตมนำายา - การทำาหบหอชดเครองมอกำาหนด ใชผาเยบทบ 2 ชนจำานวน 1 ผนในชดอปกรณ เครองมอทวไป เชน Set ทำาแผล , Set Flush , Set PV. - ชดเครองมอ ทตองมการสอดใสเขาไปในเนอเยอของผปวยและ ชดเครองมอทำาผาตด กำาหนดใชผาเยบทบ 2 ชนจำานวน 2 ผนหอ Set และภายใน Set ใสแผนทดสอบทางเคมภายใน(Internal Chemical Indicators) หรอ แผน Comply test ไวดานในสวนทอบของ Set หลงผานการนงแถบกระดาษจะเปลยนเปนสดำาตลอดแนว แสดงวาความรอนจาก

13

การนงทำาใหปราศจากเชอไดทวถง สามารถนำาเครองมอใชบรการผปวยได เชน เยบแผล Set สวนปสสาวะ , Set คลอด , ทำาหมน , ขดมดลก , Set Excission , Set ฝงเขม , Set ใสหวงคมกำาเนด - ผาหอชดเครองมอคดแยกเปนผาเป อนทวไป และไมควรนำาผาไปใชทำากจกรรมอนๆเพอปองกนผาชำารด ฉกขาดเปนร อนงใน ปจจบนมการพฒนาคณภาพการทำาใหเครองมอแพทยปราศจากเชอเปนมาตรฐานเดยวกนในระดบเครอขายอำาเภอรตภม ( Central Supply)

กระบวนก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ ใชระบบ Central Supply ของโรงพย�บ�ล ไดกำ�หนดแนวท�งปฏบตดงน 1. เครองมอหลงใชงานแชนำาธรรมดาระดบเครองมอตองอยใตนำา2. เทนำาทงกอนขนยายไปแลกเปลยนเครองมอปราศจากเชอจากหนวยจายกลาง รพ.3. การขนยายเครองมอทใชแลว ตองบรรจในกลองพลาสตกขนาดทเหมาะสมมฝาปดมดชด กำาหนดใช ภาชนะฝา ปด สแดง สำาหรบเครองมอตดเชอ เจาหนาท รพสต. ตองจดเตรยมความพรอมของเครองมอใหแลวเสรจกอนรถรบ-สงไปถง4. ทกรพสต. ใชใบรายการเบก-จายเครองมอ เปนหลกฐานสอสารแนบคทกครงทเบกจายเครองมอ โดยระบชอเครองมอเปน Set / แบบ single pack ชนดหอผาหรอซลซองพลาสตก และจำานวนทถกตอง ชดเจน5. การตรวจนบจำานวนเครองมอทจดสงแลกเปลยน จะทำาในขนตอนการลางเครองมอทหนวยจายกลางโดยจดแยกเครองมอแตละรพสต. อยางชดเจนตงแตกระบวนการลางทำาความสะอาดและบรรจหบหอเครองมอ6. กรณการตรวจนบเครองมอไมครบถวน / ไมถกตองกบใบเบก- จายเครองมอ หนวยจายกลางจะแจงรายการเครองมอทไมครบ/ ไมถกตองในใบเบก-จายเครองมอ แนบคไปกบเครองมอปราศจากเชอทสงคนให

14

7. เจาหนาทจดการเครองมอสกปรก และพขร. ทขนยายเครองมอสกปรก ตองสวมอปกรณปองกนทเหมาะสมเพอปองกนการตดเชอ ( Mask, ถงมอ , เสอคลม , หมวก หรอ ผายางกนเป อน, รองเทาบท)8. การขนยายเครองมอทใชแลวโดยใชรถทแบงแยกสวนพนท เครองมอปราศจากเชอจดเกบ สวน ดานหนารถ และ เครองมอสกปรกจดเกบ สวน ดาน หลงรถขนยาย 9.รถขนยายเครองมอทใชแลวหลงสงเครองมอทกรอบ ใหเชดลางทำาความสะอาดดวยผงซกฟอกหรอนำายาขดลางและตากแดดใหแหง ขนตอนก�รแจกจ�ยเครองมอปร�ศจ�กเชอจ�กหนวยจ�ยกล�ง ￫ รพสต .. 1. รถขนยายตองรบเครองมอปราศจากเชอจากหนวยจายกลางกอนเดนทางไปรบเครองมอสกปรกจากแตละ รพสต.ตามเกณฑกำาหนด ตงแตเวลา 8.00 - 8.30 น. ทกวนจนทร - พธ - ศกร2. การจดสงเครองมอทปราศจากเชอโดยบรรจกลองพลาสตกสะอาดมฝาปดมดชดปองกนเป อนสกปรก หรอ เปยกนำาโดยกำาหนดใช ภาชนะสฟาหรอสเขยว ( ขนาดทเหมาะสมในการขนยายคนเดยว )3. ขนยายเครองมอปราศจากเชอ โดยใชรถทแบงแยกสวนพนทสะอาดอยดานหนาแยกพนทกบการขนยาย เครองมอทใชแลวอยางชดเจน4. เครองมอทแจกจายประกนคณภาพความปราศจากเชอโดยผลทำา Spore test ผานเกณฑมาตรฐานกอน แจกจายใหทกครง5. คนใบรายการเบก- จายเครองมอปราศจากเชอจากจายกลางตามทจายจรงเปนหลกฐานสอสารแตละรพสต. ควบคทกรอบ6. ใหปฏบตการเบก- จายเครองมอ ตามวนเวลาทกำาหนดในวนจนทร - พธ - ศกร กรณจำาเปนตองเบก

15

เครองมอฉกเฉนให โทรศพทแจงหนวยจายกลางลวงหนาเพอประเมนความพรอมกอนทกครง เกณฑกำ�หนด ก�รรบ สง เครองมอทกรพสต– . / เทศบ�ล 1. จดสงเครองมอสกปรกโดยมรถไปรบขนยายจากทก รพสต. ในวนจนทร - พธ ศกร ดงนนทกรพสต– . ตองมจำานวนเครองมอสำารองหมนเวยน 3 ชดหรอ 3 เทาทมอยเดม 2. สงเครองมอวนจนทร จายคนวนพธ / สงวนพธ จายคนวนศกร / สงวนศกรจายคนวนจนทร 3. รถรบ - สงเครองมอในวนจนทร พธ ศกร ทกรพสต– – .จดแบงเปนรอบเชา - รอบบายในแตละวนดงน รอบเช� 1. รพสต.นาสทอง ( 08.00- 09.00 น ) 2. รพสต. เขาพระ 3. รพสต. นคม 4. รพสต. คลองยางแดง 5. รพสต.ทามะปราง 6. PCU. วดใหมทงคา รอบบ�ย 1. รพสต. คหาใต ( 13.00- 14.00 น ) 2. รพสต. ทงมะขาม 3. รพสต. หนองกวางของ 4. รพสต. ควนร 5. รพสต. โหละยาว 6. รพสต. ควนขน 7. เทศบาลกำาแพงเพชร- ชดเครองมอปราศจากเชอทผานเกณฑมาตรฐาน สามารถใชบรการผปวยไดนน ผลตรวจสอบ spore test หลงนงทกรอบไมพบเชอ ( Negative ) ทก Set เครองมอ ตองมการตดสอสาร MARKER TAPE ( Autoclave tape ) ภายนอกหอเครองมอมขนาดความยาว 3 แถบดำา และเทปเปลยนเปนสดำา อยางชดเจน ภายหลงผานการนงทำาใหปราศจากเชอ พรอมทงตดแผน

16

รายการเครองมอภายใน Set ระบวนทนง วนทหมดอายการใชงานและชอผเตรยมทชดเจน - ชดเครองมอปราศจากเชอทำาหตถการทมโอกาสใชนานๆ ครง จะจดบรรจในซองพลาสตกซล (seal) เพอยดอายการใชงาน คงความปราศจากเชอ ชวยลดตนทนและลดภาระงานจากการทำา Re-sterile โดยกำ�หนดชดเครองมอทหอผ�เยบทบ 2 ชน 1 ผน อ�ยก�รใชง�น 7 วน ชดเครองมอทหอผ�เยบทบ 2 ชน 2 ผน อ�ยก�รใชง�น 14 วน จดบรรจในซองพล�สตกซล (seal) อ�ยก�รใชง�น 6 เดอน ชดเครองมอหอผ�และบรรจในซองพล�สตกซล อ�ยก�รใชง�น 1 ป

- การจดเกบชดเครองมอปราศจากเชอเปนหมวดหม พนทเกบแหงสะอาด ปองกนฝนได การจดเรยงใหชด เครองมอทผลตกอนถกนำาไปใชกอน ( เขาทางซาย ยายออกทางขวา ) ระบบ First in - First out - ตเกบเครองมอปราศจากเชอปดมดชด วางระดบเหนอพนไมวางใกลบรเวณทชนแฉะ หรอแดดสอง - ตรวจสอบสภาพหอเครองมอใหพรอมใชทกสปดาห หอมดชด ไมสกปรก มปายสอสาร ไมหมดอายการใชงาน - ใหเกบ Stock เครองมอปราศจากเชอเทาทจำาเปนเทานน จะชวยลดตนทนในการ Re – Sterile และลดภาระงาน - ทำาความสะอาดตเกบเครองมอปราศจากเชอดวยนำายาฆาเชอ(Alcohol 70%) อยางนอยเดอนละ 1 ครง

2.4 ก�รจดก�รผ�เปอน

17

กอนรวบผาเป อน ใสภาชนะรองรบ ตองตรวจสอบทกครงวาไมมสงแปลกปลอม วตถแหลมคมหรอเครองมอทงตดไปกบผาเป อน ผาเป อน แบงออกเปน 2 ประเภท 1.) ผ�เป อนไมตดเชอ หรอผาเป อนทวไป ไดแก ผาเป อนคราบเหงอไคล หรอเปอนคราบสกปรกทวไป ผาเชดมอ ผาหอเครองมอ ใชถงพลาสตกสดำารองรบในภาชนะทเปนถงมฝาปด หรอตะกรา 2.) ผ�เป อนตดเชอ ไดแก ผาเป อนเลอด หนอง หรอสงคดหลง อจจาระ ปสสาวะใชถงพลาสตกสแดงรองรบในภาชนะทมฝาปดมดชด ใชเทาเหยยบปด - เปดฝา การซกผาเป อนโดยเครองซกผาเลอกใชผงซกฟอกทมสารฆาเชอผสม ดำาเนนการซกผารอบแรกเปนผาเป อนทวไปกอน และซกผาเป อนตดเชอลำาดบสดทายผาหลงซกใหทำาการผงแดดหรออบแหงผากอนนำาใชทกครง ผทำาหนาทซกผาตองสวมอปกรณปองกนรางกายอยางเหมาะสม เชน ผาปดปาก-จมก , ถงมอยางหนา , ผากนเป อน , หมวกคลมผมและรองเทาบท เพอปองกนการตดเชอ

2.5 ย� ส�รนำ� และนำ�ย�ฆ�เชอ - จดเกบเปนหมวดหม แยกประเภทยารบประทาน ยานำา นำายาฆาเชอ - จดเรยงใหของเกาหมนเวยนนำาไปใชกอน โดยใชหลก เข�ท�งซ�ย ย�ยออก“ท�งขว�หรอหยบจ�กหน�ไปหลง” พรอมตดปายสอสารการปฏบตใหชดเจน - สถานทเกบอยหางจากความรอนและความชน - ทำาความสะอาดบรเวณพนทจดเกบยา สารนำา และนำายาฆาเชอดวยนำาผสมผ ง ซ ก ฟ อ ก อ ย า ง น อ ย เ ด อ น ล ะ 1 ค ร ง3. ก�รควบคมก�รทำ�คว�มสะอ�ด ก�รทำ�ล�ยเชอ และก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

การใชนำายาฆาเชอ (Antiseptics) และนำายาทำาลายเชอ (Disinfectants)

- กำาหนดมาตรฐานใชนำายาเหมอนกนทก รพสต.

18

- นำายา Antiseptic ทแบงขวดบรรจ ขวดตองผานการทำาใหปราศจากเชอ และเปลยนขวดใหมทก 3 วน นำายาทใชในรพสต. ไดแก

1. 10 % Povidone Iodine Solution (Betadine Solution) 2. 4 % w/v Chlorhexidine Gluconate Scrub (Hibitane Scrub) สำาหรบคนทแพใช Betadine Scrub 3. Hydrogen Peroxide

4. 0.9 % Normal Saline Irrigation (NSS. ลางแผล) 5. Alcohol 70 % ลกษณะก�รใชง�นของนำ�ย� Antiseptic มดงน

- 10 % Povidone Iodine Solution : ใชเชดทำาความสะอาดแผลทวไป - 4 % Chlorhexidine Scrub หรอ Betadine Scrub : ใชฟอกทำาความสะอาดมอหรอทำาลายเชอระดบ ผวหนงกอนทำาหตถการ - Hydrogen Peroxide : ใชทำาความสะอาดและฆาเชอในแผลทมคราบหนอง หรอคราบเลอด - Normal Saline Irrigation : ใชสำาหรบลางทำาความสะอาดแผลและอวยวะสบพนธกอนตรวจภายใน

หรอเชดทำาความสะอาดอวยวะสบพนธผปวยทคาสายสวนปสสาวะใชแทนนำาสบ

- Alcohol 70 % : ใชทำาลายเชอบรเวณผวหนง

ก�รทำ�คว�มสะอ�ด ก�รทำ�ล�ยเชอ และก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอก�รเตรยมผวหนงและอวยวะต�ง ๆ

ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

19

1. การทำาความสะอาดมอ / ฟอกมอ

- สบกอน- สบเหลว

- นำายาทำาลายเชอ แอลกอฮอล เจล

- ลางมอกอนและหลงปฏบตการพยาบาล- เชดมอใหแหงดวยผาสะอาด

- เปลยนผาเชดมอ 1 ครง / ผน- ตองลาง

ภาชนะทบรรจสบให

สะอาดโปรงและไมม

นำาขง2. Scrub มอกอนทำาคลอดและทำาหตถการตาง ๆ

4 % Hibitane Scr ub ห ร อ Betadine Scrub

- ฟอกมอและแขนทง 2 ขางถงขอศอก นาน 3 – 5 นาท

- ภาชนะทบรรจนำายาตองลางใหสะอาดทกครงกอนเตมนำายาโดยเปลยนทก 7 วน

3.การทำาความสะอาดอวยวะสบพนธกอนสวนปสสาวะ

-09. %Nor mal Sal i ne Irrigationหรอนำาสบ

-ทำาความสะอาดบรเวณอวยวะ สบพนธและรเปดทอทางเดนปสสาวะ กอนใสสายสวนปสสาวะ

4. การทำาความสะอาดชองคลอดกอนตรวจภายใน

-09. %Nor mal Sal i ne Irrigation

-ทำาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธกอนใชSpeculum ตรวจภายในหรอ ตรวจประเมนแผลฝเยบหลงคลอด-ทำาความสะอาดอวยวะ

20

สบพนธ กอนใชนวมอตรวจประเมนการเปดขยายของปากมดลกในหญงรอคลอด (PV.)

ก�รใชง�น

นำ�ย�ฆ�เ ช อ

วธใช

หม�ยเหต

5.การทำาความสะอาดผวหนงกอนฉดยา เจาะเลอดหรอใหสารนำา

- 70 % Alcohol

- ใชสำาล Sterile ชบ 70 % Alcohol เชดผวหนงรอบ ๆ บรเวณทแทงเขมโดยเชดจากดานในวนออกมาดานนอกรศมประมาณ 1– 2 นว รอใหแหงกอนแทง เขม - เชดทำาความสะอาดสะดอทารกแรกคลอด - ใชเชดทำาความสะอาดเครองมอทตองการความปราศจากเชอปานกลาง เชน ปรอทวดไข เครองตรวจห stethoscope เปนตน

21

16

ตารางลำาดบขนตอนการทำาลายเชอและการทำาใหปราศจากเชอในอปกรณการแพทย

ลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอ/ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

เครองมอ/อปกรณขจดสงปนเปอนออก

กอน

ล�งนำ�/นำ�ย�ล�ง

จ�น

แชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอ

ล�งดวยนำ�

ตม/สะอ�ด

เชด / ผงใหแหง

ทำ�ใหแหงดวยคว�ม

รอน

ตม

Auto Clave

อบก�ซ

1. ขวดตางๆ- ขวดแกวใสนำายา*- ขวด Drain ทกชนด- ขวด Suction แกว- ขวด Suction พลาสตก- ขวดแกว Sterile

11111

22222

3333

3

44444

2. เครองมอและอปกรณทเปนแกว- แกวยานำา-เมด- ปรอทวดไขทางปาก- ปรอทวดไขทางรกแร

- ปรอทวดไขทางทวารหนก

- Syring สำาหรบ Feeding

111111

222222

4 เชดดวย 70% Alcohol4 เชดดวย 70% Alcohol4 เชดดวย 70% Alcohol

333343

3 4

17

- Syring สำาหรบ irigation3. เครองมอและอปกรณทเปนพลาสตกและยาง - กระบอกปสสาวะ - Crib เดก - Crib เดกทปนเปอน**

1

1

213 2 เชดดวย 70%

Alcohol

324

ตารางลำาดบขนตอนการทำาลายเชอและการทำาใหปราศจากเชอในอปกรณการแพทย (ตอ)

ลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอ/ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

เครองมอ/อปกรณขจดสงปนเปอน

ออกกอนล�งนำ�/

นำ�ย�ล�งจ�น

แชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอ

ล�งดวย

นำ�ตม/สะอ�ด

เชด / ผงใหแหง

ทำ�ใหแหงดวยคว�ม

รอน

ตม

Auto Clave

อบก�ซ

- ตอบเดก (Incubator) - ภาชนะใสนำายาลางมอ - ถงมอ Sterile - ลกสบยางแดง - สาย Drian ตางๆ - สายยางสวนปสสาวะ

1

1111

212222

323333

4444

4. เครองมอและอปกรณตางๆทเปน11

22

33

44

18

โลหะ- กรรไกรตดไหม, ตดเนอ- เขมเยบตางๆ- Curette- ชามรปไต/ลกถวย- ดาม Blade ผาตด- Jug ใสอาหารเหลว- ไมกดลน- Try บรรจเครองมอ ปราศจากเชอ- อบสำาล/หมอกอซ***

111111

2222221

3334332

4444443

*** กรณเปนอบวาสลนกอซ ทำาใหปราศจากเชอดวยไอรอนแหง (Hot Air Oven) เพราะพบวาวาสลนไมสามารถทำาใหปราศจากเชอดวยวธ Autoclave ได

19

ลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอ/ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

เครองมอ/อปกรณขจดสงปนเปอนออก

กอน

ล�งนำ�/นำ�ย�ล�ง

จ�น

แชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอ

ล�งดวย

นำ�ตม/สะอ�ด

เชด / ผงใหแหง

ทำ�ใหแหงดวยคว�ม

รอน

ตม

Auto Clave

อบก�ซ

5. เครองมอ/อปกรณเกยวกบระบบทางเดนหายใจ**** - สายออกซเจน - ออกซเจน Mask - ออกซเจน Box - Set พนยา - Reservoir Bag - หวตอ Ambu Bag - Ambu Bag ทถอดได - Nebulizer - T.T. Tube พลาสตกทงชด - T.T. Tube เหลกทงชด - Inner T.T. Tube เหลก - Mouth Gag - Slip Joint พลาสตก - Laryngoscope

11111111111111

22222

2222222

3333

3 2 เชดดวย 70% Alcohol

2 เชดดวย 70% Alcohol

3 3

334

3,533

4444

34

4

4

4

4 4

20

ตารางลำาดบขนตอนการทำาลายเชอและการทำาใหปราศจากเชอในอปกรณการแพทย (ตอ)

**** อปกรณทเปนพล�สตก หรอส�ยย�ง ใหขจดสงปนเป อน ล�งนำ� / นำ�ย�ล�งจ�น และทำ�ล�ยเชอดวยวธ Pasteurization ไดถ�มเครอง

ต�ร�งลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอและก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอในอปกรณก�รแพทย (ตอ)

ลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอ/ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

เครองมอ/อปกรณขจดสงปนเปอนออก

กอน

ล�งนำ�/นำ�ย�ล�ง

จ�น

แชนำ�ย�ล�งดวยนำ� /ตมสะอ�ด

เชด / ผงใหแหง

ทำ�ใหแหง

ดวยคว�มรอน

ตม

Auto Clave

อบก�ซ

6. เครองมอและอปกรณตาง ๆ ทใช

ในหอผปวย

- Set Cutdown- Set เจาะปอด- Set Irrigation

111111

222222

333333

444444

21

- Set L.P.- Set Dressing- Set สวนปสสาวะ - Set Flushing

1 2 3 4

7. Forcep ตางๆ- Arterial Forceps- Biopsy Forceps- Non-Tooth Forceps- Tooth Forceps- Twisted Forceps- Long Pack Forceps

111111

222222

333333

444444

ตารางลำาดบขนตอนการทำาลายเชอและการทำาใหปราศจากเชอในอปกรณการแพทย (ตอ)

ลำ�ดบขนตอนก�รทำ�ล�ยเชอ/ก�รทำ�ใหปร�ศจ�กเชอ

เครองมอ/อปกรณขจดสงปนเปอนออก

กอน

ล�งนำ�/นำ�ย�ล�ง

จ�น

แชนำ�ย�ล�ง

ดวยนำ�ตม/

สะอ�ด

เชด / ผงใหแหง

ทำ�ใหแหงดวยคว�มรอน

ตม

Auto Clave

อบก�ซ

8. เครองมอและอปกรณตางๆ

22

สำาหรบหนวยงานพเศษ- หวจไฟฟา- Set P.V.- Set ทำาคลอด- Set Curettage- Set Catheter- Teniculum- Set Excission- Retractor ตางๆ- Ear Speculum - Alligator Forceps- Laryngeal Mirror

11111111111

2 (เชด)2222222222

4 เชดดวย 70% Alcohol4 เชดดวย 70% Alcohol4 เชดดวย 70% Alcohol

33333333333

4444444

4

1

ก�รทำ�คว�มสะอ�ด วสด-อปกรณ-ครภณฑก�รแพทยอนๆก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

1.โตะวางเครองมอปราศจากเชอ

70% Alcohol -เชดท ำาความสะอาดดวย 70% Alcohol ทกวนตอนเชาและทนททเปอนสกปรก

-

2.ไฟผาตด โคมไฟตาง ๆ

70% Alcohol -เ ช ด ท ำา ค ว า ม ส ะ อ า ดด วย70% Alcohol ทกวนตอนเชาและหลงใชงาน

-

3. เตยงคลอด 70% Alcohol -หลงทำาความสะอาดทกครงทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอก แลวเชดทำาลายเชอซำาดวย70% Alcohol

-

4. เตยงตรวจภายใน นำาผสมผงซกฟอก

-ทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอกแลวเชดทำาลายเชอดวย70% Alcohol

-ในระหวาง Case ใชการเ ช ด ใ ห แ ห ง ด ว ย ผ าสะอาดและเปลยนผาปรองกนใหม

5. ต Warmer เบาะรองนง

นำาผสมผงซกฟอก

-ทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอกแลวเชดใหแหงดวยผาสะอาด

-ทำาทกวน

6. เตยงผปวย โตะขางเตยงและสงแวดลอมรอบเตยง

นำาผสมผงซกฟอก

-ทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอกแลวเชดใหแหงดวยผาสะอาด กรณเป นผ ป วยต ดเช อดอยา / โรคตดเชอ ตองใช นำายาทำาลายเชอระดบกลาง เชดทำาความสะอาด

-ท ำา ท ก ค ร ง เ ม อจ ำา ห น า ยผปวย หรอทำาทกวน

7. เสานำาเกลอ นำาผสมผงซกฟอก

-ทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอกแลวเชดใหแหงดวยผาสะอาด

-ทำาทกคร งเมอเปลยนการใชเสานำาเกลอในผปวยแตละราย

8. หมอนอน นำาผสมผงซกฟอก

-แชและขดลางดวยนำาผสมผงซกฟอกลางใหสะอาด ผงใหแหง

-ท ำาความสะอ าด ท กครงภายหลงใช

2

9. อางลางมอ ผงซกฟอก -ขดลางทกวนตอนเชา -10.ถงรองรบรก ผงซกฟอก -ขดลางใหสะอาดแลวผง

แดดใหแหง-แยกรกลงถงขยะตดเชอผกมดใหมดชดกอนสงเผา/ ลางถงทกวน

11. ถงเครองมอเป อน ผงซกฟอก -ลางใหสะอาดทกครงหลงใชงาน

-ทำาทกวนหรอทำาทนทหล งจดสงเคร องมอลาง

12. ถงขยะ / ถงผาเป อน

ผงซกฟอก -ขดลางใหสะอาดแลวผงแดดใหแหง

ลางสปดาหละคร งและทนททเปอน

14. พนหอง ผงซกฟอก -ใชนำาผสมผงซกฟอกหรอน ำายาถพ น เ ช ด ท ำาความสะอาดพนหากมการปนเปอนส งค ดหล งหร อ เล อด ใช กระดาษซบใหแหงแลวเชดซำาดวยนำาผสมผงซกฟอกหรอนำายาถพน

-

ก�รควบคมก�รตดเชอในง�นบรก�รทนตกรรม1.ก�รปองกนก�รตดเชอของเจ�หน�ททนตกรรม

- มภมคมกน หรอไดรบวคซนปองกนโรคตบอกเสบบ- สวมถงมอขณะปฏบตงานทกครง- สวมถงมอชนด Surgical Glove ปฏบตงานศลยกรรมในชองปากไดแก การผาตดฟนคด ศลยกรรมปรทนต- ลางมอใหสะอาดกอนใสและหลงถอดถงมอทกครง- สวม Mask ทมประสทธภาพขณะปฏบตงาน- สวมเสอคลมขณะปฏบตงาน- สวมเครองปองกนดวงตาเปนแวนตาหรอหนากากขณะปฏบตงาน-ไมใชมอหยบปลอกเขมสวมหรอถอดเขมฉดยาทใชแลว- ผทำาความสะอาดเครองมอสวมถงอยางหนาสำาหรบลางมอและใชถงมอธรรมดากรณเครองมอชนเลก เชน หวกรอฟน เครองมอรกษารากฟน ทตองการความสะอาดในการทำาความสะอาด

3

- ทำาความสะอาด / ลางเครองมอโดยไมใชนำาขณะไหลจากกอกนำา- สวมหมวกคลมผมขณะปฏบตหนาท- ตรวจสขภาพประจำาป

2.ก�รปองกนก�รปนเป อนขณะใหบรก�รทนตกรรม- เครองมอ วสดปลอดเชอ / ทำาลายเชอ แลวมการจดเกบใหคงสภาพปลอดเชอจนกวาจะใชงาน- ระบบจายเครองมอ วสด จากทจดเกบไมมการปนเป อน- กอนปฏบตงานใหผปวยบวนปากดวยนำาสะอาด หรอ Antiseptic month wash- ขณะปฏบตงานกบผปวย ทนตบคลากรไมใชเครองมอทสวมถงมอเปอนไปทำากจกรรมอน เชน เขยนบตร รบโทรศพท- เปลยนถงมอเมอปฏบตกบผปวยรายตอไป / เมอพบการชำารดของถงมอ-ใชเครองดดปรมาตรสงกรอฟน หรอขดหนนำาลายดวยเครอง- ตดตงเครองปรบอากาศ เครอง เครองกรองอากาศ และพดลมดดอากาศ

ก�รทำ�ล�ยเชอในเครองมอ อปกรณ วสดทนตกรรมหลงใชง�น

ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

ก.การทำาความสะอาดเครองมอทปนเป อนเบองตน

- นำา + นำายาลางจาน

- แชในนำาผสมนำายาลางจาน ลางใหสะอาด ผงใหแหง

เปนการทำาความสะอาดเครองมอเบองตน ซงตองทำากอนทจะนำาเครองมอไปทำาลายเชอ / ปลอดเชอโดยวธทเหมาะสมตอไป

ข.การทำาลายเชอหรอการทำาใหปลอดเชอ สำาหรบเครองมอทนตกรรม

1. เครองมอตรวจ - นำา +นำายา - แชในนำาผสมนำายาลาง - เปนการทำาใหปลอด

4

ทนตกรรมบรณะ ทนตกรรมประดษฐ ทนต กรรมจดฟนททำาดวยโลหะ เครองมอวสดงานศลยกรรม ปรทนตบำาบด รกษาคลองรากฟนททำาดวยโลหะ

ลางจาน จาน ลางใหสะอาดเชดใหแหง แลวสงเขา Auto Clave

เชอ

2. หวกรอฟน และหวกรอแตงฟนปลอม

- นำา +นำายาลางจาน

- Omnicide

- แชในนำาผสมนำายาลางจาน ลางใหสะอาดเชดใหแหง กอนเขา Auto Clave แลว แชในนำายา Omnicide

- เปนการทำาใหปลอดเชอ- นำายา Omnicide เปลยนทก 7 วน

3. เครองมอ วสดททำาดวยยาง พลาสตก

- นำา +นำายาลางจาน

- แชในนำาผสมนำายาลางจาน ลางใหสะอาดเชดใหแหง แลวสงเขา Auto Clave

- เปนการทำาใหปลอดเชอ

4. หลอดยาชา เขมฉดยาใบมด

- - ทงในกระปองโลหะ หรอพลาสตกอยางหนา แลวนำาไปเผาเหมอนขยะตดเชอ

- ทอดดนำาลายทงถงขยะตดเชอ

5. Glass Syring - นำา +นำายาลางจาน

- แชในนำาผสมนำายาลางจานลางใหสะอาดเชดใหแหงแลวสงเขา Autoclave

-

6. หนลบเครองมอ - นำา +นำายาลางจาน

- แชในนำาผสมนำายาลางจานลางใหสะอาดเชดใหแหง

-

ก�รทำ�ล�ยเชอในเครองมอ อปกรณ วสดทนตกรรมหลงใชง�น (ตอ)ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

5

7. แบบพมพฟน ฟนปลอม เครองมอ ทมสวนประกอบ เปนอครลก

- Iodophore - กำาจดสงสกปรกแลวหมหรอสเปรยดวย Iodophore

-

8. การถายภาพรงส

- - เปดปมตางๆใหเรยบรอยกอน- ใสถงมอจบฟลมใสในปากผปวย- หลงถายภาพรงสแกะซองฟลม โดยไมตองใหถงมอทปนนำาลายโดนแผนฟลม- เปลยนถงมอใหมแลวจงลางฟลม

-

9. Handpiece (Micro/Airotor)

- Iodophore

- 70% Alcohol

- เดนเครองปลอยนำาทง ไมนอยกวา 15 วนาท (Airotor) จากนนเชดคราบสกปรกออกดวย 70%Alcohol แลวทำาลายเชอดวยการหม Idophore 5-10 นาท และเชดดวย 70% Alcohol

-

10. เครองขดหนปนไฟฟา

- Handpiece

- Iodophore

- 70% Alcohol

- หลงใชงานเชดคราบสกปรกออกดวย 70% Alcohol แลวหมดวย Iodophore 5-10 นาท แลวเชดออกดวย 70% Alcohol อกครงกอนใชงาน

-

- หวขดหนปน - นำา +นำายาลางจาน

- หลงใชงานถอดหวขดหนปนออกนำาไปแชนำาผสมนำายาลางจาน แลวลางใหสะอาด เชดใหแหงแลวสงเขา Auto Clave

-

11. เครองฉายแสงฮาโลเจน

- ดามจบ

- ทำาเชนเดยวกบ Handpiece ของเครองขดหนปนไฟฟา หรอ

-

6

- ทอนำาแสง

ใหผชวยทนตแพทยทมอไมสมผสสงปนเปอนเปนผถอ- ทำาเชนเดยวกน

12. ดามจบ Suction Triple Syring

- Iodophore

- 70% Alcohol

- เชดคราบสกปรกดวย 70% Alcoholแลวหมดวย Iodophore 5-10 นาท แลวเชดดวย 70% Alcohol

-

ก�รทำ�ล�ยเชอในเครองมอ อปกรณ วสดทนตกรรมหลงใชง�น (ตอ)ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

13. การปองกนการแพรเชอระบบนำาของ Unit ทำาฟน

- 0.5% Omnicide

- ทำาความสะอาดถงนำาเดอนละครง โดยใชนำาผสมผงซกฟอก ระบายนำาออกแลวใส 0.5% Omnicide ปลอยทาง ดามกรอ และ Triple Syring 10 นาท ถายนำายาออกจนหมด ใสนำาสะอาดแลวทำาซำา

-

14. ทโคมไฟ สวทซ ปมปรบดามจบตางๆ บรเวณทวางเครองมอ Cabinet

- Iodophore - 70% Alcohol

- หลงใชงานเชดสงสกปรกออกดวย 70% Alcohol แลวเชดดวย Iodophore ทงไว 5-10 นาทแลวเชดซำาดวย 70% Alcohol

-

15. ขวด Suction - 0.5% Omnicide

- ขวด Suction ใหใส 0.5% Omnicide 1 แกว กอนใช

-

16. Paper Point - - เขา Autoclave -

17. อางบวนปาก - นำาผสมผงซกฟอก

- ราดนำามากๆ หลงจากทำาผปวยแตละราย และราดนำาดวยผงซกฟอก อยางนอย 1 ลตร

-

7

หลงเสรจงานในแตละวน18. เบาะ เกาอทำาฟน - นำาผสมผง

ซกฟอก- 70% Alcohol หรอ นำายาทำาลายเชอ 0. 5 % Umonium

- เชดทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอกหรอนำายาทำาลายเชอ แลวเชดใหแหงดวยผาสะอาดหลงเสรจงานในแตละวน

-

19. พนผวบรการเปอนเลอด

- นำาผสมผงซกฟอก- 70% Alcohol หรอ นำายาทำาลายเชอ 0. 5 % Umonium

- สำาหรบพนผวทมการปนเป อนเลอดหรอสงคดหลง ใหใชกระดาษซบใหแหงกอนแลวเชดดวยนำาผสมผงซกฟอก และ/ หรอทำาลายเชอโดยเชดซำาดวย 70% Alcohol หรอนำายาทำาลายเชอ 0. 5 % Umonium

-

20. พนหอง - นำาผสมผงซกฟอก

- ทำาความสะอาดดวยนำาผสมผงซกฟอก แลวเชดใหแหงดวยนำาสะอาดหลงเสรจงานในแตละวน

20. ผาเปอน -นำาผสมผงซกฟอก

- ทำาการซกแยกถงระหวางผาเป อนทวไปกบผาเป อนตดเชอ เชน ผาคลมสเหลยมเจาะกลาง- ผาหอเครองมอสงซกทแผนกซกฟอกรพ.

-

วธปฏบตในก�รปองกนก�รตดเชอจ�กก�รใหบรก�รก. ก�รล�งมอ แบงออกเปน 3 ประเภท

1. Normal Hand Washing (การลางมอทวไป) - กอนและหลงบรการทวไป - กอนสมผสผปวยภมตานทานตำา, ทารก

8

วธก�ร ใชนำากบสบเหลวฟอกมอใหทว ทงนวมอ งามนวและซอกเลบนานอยางนอย 30 วนาท เชดใหแหง ดวยผาเชดมอ แลวขยมผาปดกอกนำา ใชผาเชคมอครงเดยวแลวสงซก

2. Hygenic Hand Washing เปนการลางมอเพอขจดเชอทปนเป อนมอใหอยในระดบทปลอดภยตอการใหบรการผปวยใชในกรณ

- กอนปฏบตการรกษาพยาบาลทใชเทคนคปราศจากเชอ - ภายหลงสมผสเลอดสารคดหลงจากรางกายหรอสงปนเป อนเชอโรค - ดแลผปวยทไวตอการตดเชอ เชน ทารก ผทมภมตานทานตำา

- ดแลผปวยทมความเสยงสง เชน ผปวยในหอผปวยวกฤตตาง ๆ - ทำา Invasive Procedure เชน การใสสายสวนตาง ๆ การดด

เสมหะ วธก�ร ใชนำากบนำายาทำาลายเชอฟอกมอใหทว ทงนวมอ งามนวและซอกเลบ ลางนานไมนอยกวา 30 วนาท เชดใหแหงดวยผาเชดมอ แลวขยมผาปดกอกนำา ใชผาเชดมอครงเดยวแลวสงซก

ในกรณทมอไมเป อนเลอดหรอสารคดหลงของผปวยทเหนดวยสายตาภายหลงการทำากจกรรมตาง ๆ ใหผปวย และสถานทไมเอออำานวยดวยการลางมอดวยนำา และนำายาทำาลายเชอ อาจใชนำายาทำาลายเชอทมแอลกอฮอลประมาณ 5 ซซ ถมอสองขางใหทวจนนำายาแหง ใชขวดบรรจภณฑจากบรษทอายการใชงานตามวนระบขางขวด

3. Surgical Hand Washing ก�รล�งมอเพอทำ�หตถก�รใหญ เชน ทำาหตถการเยบแผล ทำาผาตด การทำาคลอด ฯลฯ วธก�ร ลางมอดวย นำายา 4 % Hibi-Scrub แปรงฟอกมอและแขนถงขอศอกใหทวเปนเวลา 3-5 นาทแลวเชดใหแหงดวยผาแหงปราศจากเชอ ภาชนะทแบงบรรจนำายาฆาเชอเปนชนดทกดเปดดวยขอศอกหรอเทา เหยยบตองลางใหสะอาดและทำาใหแหงทก 7 วนกอนเตมยาใหม กรณใชขวดบรรจภณฑจากบรษทอายการใชงานตามวนระบขางขวดขอบงชในก�รทำ�คว�มสะอ�ดมอ

9

บคลากรสขภาพควรทำาความสะอาดมอเมอทำากจกรรม( Hand Hygiene for 5 moment ) ดงน

1. กอนสมผสผปวย2. กอนทำากจกรรมสะอาดหรอปราศจากเชอ3. หลงสมผสกบสงคดหลงของผปวย ( Body fluid )หรอสงสกปรก4. หลงสมผสผปวย5. หลงสมผสสงแวดลอมรอบตวผปวย

ก�รเตรยมนำ�ย�ทำ�คว�มสะอ�ดมอ

หองตรวจผปวย : สบเหลวธรรมดา หรอ Alcohol Hand Rub

หองทนตกรรม : สบเหลวธรรมดา , 4 % Hibi - Scrub และ Alcohol Hand Rub หองทำาแผล/ ฉดยา / ทำาหตถการ : สบเหลวธรรมดา , 4 % Hibi-Scrub และ Alcohol Hand Rub

หองฝากครรภ / ฉดวคซน : สบเหลวธรรมดา และ Alcohol Hand Rub

ข. ก�รปฏบตเพอปองกนก�รเกดอบตเหตจ�กก�รปฏบตง�นอบตเหตทเกดขน ขณะปฏบตงาน จากของแหลม และ ของมคมเป อน

เลอดทมตำา เปนอบตเหตทเปนปญหามากทสดในการใหบรการทางการแพทย และ สาธารณสข เมอเกดขนแลวทำาใหผปฏบตงานเสยงตอการตดเชอ และ สงผลกระทบทางดานจตใจ ดงนน การปองกนการเกดอบตเหตจงเปนสงสำาคญทบคลากรทกคนตองปฏบตโดย มแนวทางดงน

1. เลอกใชอปกรณปองกนการตดเชออยางเหมาะสมตามชนด และ หตถการทใช

2. ปฏบตตามแนวทางการปองกนอบตเหตจากของแหลม หรอ ของมคมอยางเครงครด ดงน

1) ก�รฉดย�และก�รเจ�ะเลอด

10

สวมถงมอทกครง หามสวมปลอกเขมโดยใชมอจบ หากมความจำาเปนตองสวมปลอกเขมตองใชอปกรณหรอเครองมอชวยจบปลอกเขมใหตรงอยกบท หากไมจำาเปนตองสวมปลอกเขมใหทงเขมทใชแลวลงในภาชนะทเขมไมสามารถแทงทะลผานไดแลวเกบรวบรวมรอนำาไปทำาลายเชอ

2) ก�รเยบแผล - การเยบแผลไมจบเขมดวยมอโดยตรงใหใชคม (Needle Holder) จบทกครง - ในขณะเยบแผลไมควรใชนวมอขางหนงกดแผลไวแลวเยบผานระหวางนวมอ ควรใชคมคบ ( Forceps) แทนใชนวมอกด

3) ของมคมอน ๆ เชน ใบมด กรรไกร เขม - หามสงของมคมจากมอคนหนงไปสมออกคนหนง

โดยตรง - หามวางหรอหงายสวนแหลมคมขน หรอยนออกมานอกภาชนะรองรบ - ทงใบมดทใชแลวลงในภาชนะสำาหรบทงของมคม

4) หลอดย� Ampule - หกหลอดยา โดยใชผาสะอาดหรอสำาลสะอาดรองเพอ

ปองกนเศษแกวทมตำา ,บาดมอ - ทงหลอดยาทใชแลวในภาชนะทไมสามารถแทงทะลได 5) หลอดฮม�โตครต - ตองทงในภาชนะททงของมคม หามทงของมคมหรอของ

แหลมลงในถงขยะหรอถงขยะสดำา 6) ก�รเกบรวบรวมเครองมอ - เมอสนสดการใชตองเกบอยางระมดระวง โดยใชอปกรณ

หยบจบแทนการใชมอ 7) ก�รเกบและรวบรวม Specimen สงตรวจ - ตองสวมถงมอทกครงทสมผสสงสงตรวจ - บรรจสงสงตรวจในภาชนะทปดฝาปดมดชด

11

- หามวางสงสงตรวจหรออปกรณทปนเปอนสงสงตรวจบนโตะการพยาบาล ค. ก�รปฏบตตนเมอเกดอบตเหตจ�กก�รสมผสเลอดหรอส�รคดหลง

1. เมอถกเขมหรอของมคมทเป อนเลอดหรอสารคดหลงของผปวยตำาหรอบาดผวหนงใหบบเคนเลอดออกแลวลางดวยนำาสบ และเชดซำาบรเวณนนดวย Alcohol 70 % หรอ 10 % Betadine Solution

2. ถาเลอดหรอสารคดหลงของผปวยกระเดนถกผวหนงไมวาจะมบาดแผลหรอไมใหลางบรเวณนนดวยนำาและสบใหสะอาด หากพบมบาดแผลอาจใช Acohol 70 % หรอ 10 % Betadine Solution

3. ถาเลอดหรอสารคดหลงของผปวยกระเดนเขาตาใหลางตาดวยนำาธรรมดาหรอนำายาลางตาทนท

4. ถากระเดนเขาปาก ใหบวนนำาลายทงโดยเรวทสดและลางปากกลวคอดวยนำาสะอาดหลายๆ ครง

5. รายงานหวหนาสถานอนามย และปรกษาพยาบาลควบคมการตดเชอ/แพทยโรงพยาบาลรตภมทนท

ง. ก�รใชเครองปองกน1. ก�รใชถงมอ1.1 การเลอกชนดใหเหมาะสมกบกจกรรม 1.1.1 ถงมอปราศจากเชอ ( Sterile glove ) ขอบงชการ

ใช - เพอหยบจบเครองมอปราศจากเชอ

- สำาหรบทำาหตถการเชน เยบแผล , ทำาคลอด , ตรวจภายใน, ใสหวง , ฝงเขมหรอ การตรวจทวไปทตองการความสะอาดปราศจากเชอ

1.1.2 ถงมอสะอาด ( Non Sterile glove ) ไดแก - Eexaminations Glove สำาหรบการตรวจทวไป ท

ตองการความสะอาดเทานน

12

- Heavy Duty Glove ถงมอยางอยางหนา สำาหรบซกลาง ทำาความสะอาด และลางเครองมอ 1.2 กอนสวมถงมอปราศจากเชอตองลางมอใหสะอาดดวยนำาหรอนำายาทำาลายเชอ เพอปองกนเชอบนมอไมใหไปปนเปอนวสดหรอรางกายผปวยในกรณทถงมอขาดเนองจากถงมอทใชจะขาดกอนใชหรอหลงจากการใชกไดในกรณเชนนมอทสะอาดจะมอนตรายนอยกวามอทสกปรก 1.3 สวมถงมออยางถกวธ โดยระมดระวงไมใหผวดานนอกของถงมอสมผสกบผวหนง 14 ถาถงมอร วหรอขาดเลกนอยขณะใชใหสวมถงมอปราศจากเชอคใหมทบซอนแตถาขาดมาก เชนนวทะลถงมอออกมา ใหถอดถงมอทงแลวลางมอดวยนำายาทำาลายเชอ เชนเดยวกบทกลาวขางตนกอนสวมถงมอใ ห ม 15 ตองเปลยนถงมอใหมทกครง เมอตองดแลผปวยรายใหมและเปลยนทกครง เมอถงมอ St er i l e เกดปนเป อนหรอเปลยนกจกรรมใ ห ม 1.6 เมอเสรจภารกจใหเชดหรอลางคราบเลอด สงคดหลงออกจากถงมอใหมากทสด แลวจงถอดถงมอใสลงในถงทเตรยมไว เพอนำาไปซกลางและเขากระบวนการทำาใหปราศจากเชอ ถาเปนถงมอใชครงเดยวทง ใหถอดทงในถงมลฝอยตดเชอหลงจากใชทนทโดยไมตองเชดหรอลาง 1.7 เมอถอดถงมอแลว ใหลางมอดวยนำาและนำายาทำาลายเชอนาน ประมาณ 30 นาท ( Hygienic hand washing ) เพอทำาลายเชอบนผวหนงทอาจตดมาเนองจากถงมอรวหรอขาดระหวางใชงาน ก�รสวมถงมอโดยไมจำ�เปนทพบไดบอยๆ มดงน

- การจบตองผปวยทไมมบาดแผล ไมเปนโรคตดตอ เชน การจบชพจร การวดความดนโลหต การวดอณหภมรางกาย

- การทำางานเอกสาร เชนการเขยนรายงาน การกรอกรายงาน เชอทตดบนถงมอจะเปอนเอกสารท สมผส คนทจบตองตอมาจะตดเชอได

- การจบหโทรศพท เปดปดประตโดยใชมอบดลกบด

13

2. ก�รใชเสอคลม การทำาคลอด, การผาตด จะมเลอดหรอสารคดหลงของผปวยกระเดน

จงควรสวมเสอคลม เมอใชแลวระมดระวงไมจบดานนอกของเสอ เมอจะถอดมวนให ด าน ในอย ด านนอก น ำา ไป ใส ต ะกร าผ าต ด เช อแล วล างม อ 3. ก�รใชผ�กนเป อน

เสรมในการปองกน เมอคาดวาจะมเลอดหรอสารคดหลงของผปวยกระเดนเปนปรมาณมาก เชน การทำาคลอดปกต, การผาตดคลอด, การเคลอนยายหรอชวยเหลอผปวยอบตเหต ปจจบนสวนใหญทำาดวยพลาสตกอาจจะเปนชนดใชครงเดยวทงหรอชนดซกลางนำามาใชใหมได 4. ก�รใช Mask และแวนต�ปองกน

ชวยปองกนไมใหเลอดหรอสารคดหลงจากผปวยกระเดนเขาตา, ปาก, จมก เชน ทำาฟน, ทำาคลอด, ผปวยอบตเหต, การดดเสมหะ, การใสทอชวยหายใจ, , การทำาแผล และโดยเฉพาะปองกนการแพรกระจายเชอทางเดนหายใจ ควรสวม Mask ใหกระชบใบหนาปดปาก+จมก ถาเปยกชนควรเปลยนใหม เมอเสรจกจกรรมควรลางมอกอนถอด Mask และแวนตา และไมสมผสดานนอกของสงเหลาน เพราะเปนดานทสมผสเชอ 5. ก�รใชหมวก

เพอปองกนการแพรเชอจากบคลากรสผปวย และปองกนการตดเชอจากเลอดและสารคดหลงจากผปวย ใชหลกปฏบตเดยวกบขอ 4 6. ก�รใชรองเท�บท

ปองกนมใหเลอดและสารคดหลงทไหลมาสมผสเทา เชน การทำาคลอด การผาตด การขดมดลก

ก�รควบคมเทคนคบรก�รท�งก�รพย�บ�ล

14

ก�รปองกนก�รตดเชอท�งเดนปสส�วะจ�กก�รใสหรอค�ส�ยสวนป ส ส � ว ะ

1. ลางมอใหสะอาดแบบ ( Hygienic hand washing) ทงกอนและหลงสวนการปสสาวะ โดยใชนำายาทำาลายเชอฟอกนานอยางนอย 30 วนาท เชดใหแหงดวยผาสะอาด ใชหลกเทคนคการปลอดเชอในการเตรยมอปกรณตางๆ 2. สวนปสสาวะตามวธการสวนปสสาวะโดยใชหลก St er i l e

t echni que และใช 09. % Normal Saline Irrigation ทำาความส ะ อ า ด อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ แ ล ะ ร เ ป ด ท อ ป ส ส า ว ะ ก อ น ส ว น ท ก ค ร ง

3. กรณคาสายสวนใหตดสายสวนปสสาวะกบหนาขาระวงไมยกถงปสสาวะสงกวากระเพาะปสสาวะ - ไมวางถงรองรบปสสาวะลงบนพน จดถงรองปสสาวะใหอยตำาเสมอ - ดแลการระบายใหเปนระบบปดตลอดเวลา ควรปลอยปสสาวะออกจากถงทก 6-8 ชวโมง ดแลสายสวนไมใหหก พบ งอ หรออดตน - หากถงรองรบปสสาวะหรอสานตอรว / อดตนใหเปลยนถงรองรบปสสาวะและสายสวนใหมทงชด - การเทปสสาวะใชสำาลชบ Alcohol 70 % เชดปลายทอกอนและหลงเทปสสาวะ ระมดระวงไมใหทอเปดเทปสสาวะสมผสกบภาชนะทรองรบ - ทำาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธดวยนำาและสบเชา-เยนและหลงถายอจจาระทกครง - ตรวจสอบการยดตรงของสายสวนทหนาขา /หนาทองเพอปองกนการเลอนเขา-ออกก�รเปลยนส�ยสวนปสส�วะและถงรองรบปสส�วะ มหลกปฏบต ดงน 1.เปลยนสายสวนปสสาวะเมอมการอดตนหรอรว กรณตองคาสายสวนไวนานๆจะกำาหนดระยะเวลาการเปลยนสายสวนทเหมาะสมคอระยะเวลาทนานทสดทไมมหนปนเกาะมากจนเปนอปสรรคตอการดงสายสวนออก โดยใหทดสอบซำาๆ ดงน

15

- คาสายสวน 2 สปดาหแลวเปลยนใหม ถาไมพบหนปนทปลายสายสวน ครงตอไปใหลองเปลยนเมอ 4 , 6, 8 สปดาห ตามลำาดบ - กำาหนดระยะเวลาการเปลยนสายสวนแตละคน 2. ใชถงรองรบปสสาวะในผปวยทคาสายสวนปสสาวะไดนาน 28 วน ( 1 เดอน ) โดยไมตองเปลยนยกเวนวาจะมปญหา เชน สายสวนหลด ถงขาด ถงเกามากสงทไมควรปฏบต เปลยนสายสวนโดยไมจำาเปน และ ทำาความสะอาดอวยวะสบพนธดวยนำายาฆาเชอเปนประจำาโดยไมจำาเปนก�รปองกนก�รตดเชอจ�กก�รใหส�รนำ�ท�งหลอดเลอดดำ�

1. ลางมอใหสะอาดแบบ Hygienic hand washing กอนทำาการเปดเสนทกกระบวนการใชหลก Aseptic technique

2. เชดทำาความสะอาดผวหนงดวย Alcohol 70 % ปลอยทงไวใหแหง กอนแทงเขม

3. เปลยนชดใหสารนำาทก 96 ชม. และเปลยนสารนำาใหมทก 24 ชม. 4. ตรวจดตำาแหนงทแทงเขมมรอยบวม แดงรอบๆทอาจแสดงถงการตดเชอ 5. กรณทผปวยมอาการหรออาการแสดงของการอกเสบตำาแหนงทแทงเขมใหเปลยนตำาแหนงและเขมใหมทนท ก�รปองกนก�รตดเชอบรเวณสะดอในท�รกแรกเกด

1. กอนสมผสทารกทกครง ใหลางมอใหสะอาด ใช 70 % แอลกอฮอล เชดสะดอ2. เชดสะดอ อยางนอยวนละ 2 ครง (เชา เยน– ) และสงเกต

อาการบวมแดงบรเวณรอบ ๆ สะดอ3. วธเชดสะดอม 2 แบบ

* สะดอสด (หลงคลอด 1 – 2 วน) ใชมอขางทถนดหยบกานไมพนสำาลชบ แอลกอฮอลพอหมาด อกมอ จบปลายสะดอขน โดยไมพนสำาล กานท 1

16

เชดสวนปลายสะดอ ไมพนสำาล กานท 2 เชดรอบ ๆ สายสะดอจนถงโคนสะดอไมพนสำาล กานท 3 เชดรอบโคนสะดอวนจากดานในออกไปดานนอก* สะดอแหง (หลงคลอดมากกวา 3 วน) ใชมอจบแบบเดยวกบการเชคสะดอสด ยกปลายสะดอขนใหตงเลกนอย โดยไมพนสำาลกานท 1 เชดจากโคนสะดอใหสะอาด (โดยเฉพาะบรเวณชองวางเลก ๆ) ไมพนสำาลกานท 2 เชดโคนสะดอถงปลายสะดอ ไมพนสำาลกานท 3 เชดรอบ ๆ สะดอวนจากดานในออกไปดานนอก ก�รทำ�คว�มสะอ�ดอวยวะสบพนธ

- 0.9 % NSS. Irrigation ใชทำาความสะอาดกอนสวนปสสาวะ, ตรวจภายในเกบ LAB , ตรวจประเมนแผล Episiotomy , Flush ผปวยคาสายสวนปสสาวะ

ก�รทำ�แผลอบตเหตหรอแผลสกปรก- ฟอกทำาความสะอาดแผลดวย 4 % Hibi-Scrub แลวลางแผล

ดวย 0.9 % NSS. Irrigation ใหสะอาดซบใหแหงเชดแผลดวย 10 % Betadine Solution

ก�รปฏบตง�นสข�ภบ�ลสงแวดลอม

ก�รจดก�รขยะ มลฝอย มการแยกขยะเปน 4 ชนด1.ขยะไมตดเชอ ขยะจำาพวก เศษอาหารทวๆ ไป และวสดอนๆทไมปนเปอนสงคดหลงจากตวผปวยใสถงพลาสตกสดำารองรบในภาชนะทเปนถงหรอตะกราใชเชอกผกปดปากถงใหแนน เกบรวบรวมในภาชนะหรอพนทปองกนสตวกด คยเขย ถงขยะใหรถขนขยะเทศบาลตำาบล เกบไปทำาลาย2. ขยะตดเชอ มลฝอยเป อนเลอดหรอสงคดหลง เชน ผาพนแผล ผากอซทำาแผล สำาลเชดแผล เศษเนอจากการผาตด , นำาเลอด, นำาหนอง , สายสวนปสสาวะ , สายนำาเกลอ , ผาปดปาก-จมกทใชแลว , นำามก , นำาลาย , กระบอกฉดยา , ถงมอเปอน และ ถงเกบปสสาวะ เปนตน ใสถงพลาสตกสแดงรองรบในภาชนะทมฝาปดมดชดใชเทาเหยยบปด – เปดได เลอกใชถงขยะทไมชำารด ลางทำาความสะอาดสปดาหละครง หรอทนททเป อนและผงแดดใหแหงกอนนำามาใช

17

ถงขยะตดเชอ : กำาหนดใชเชอกผกมดปดปากถงใหมดชดเกบรวบรวมในถงทมฝาปดและไมแตกรวซม หรอรวบรวมจดเกบในพนทปองกนแมลงนำาเชอไปแพรกระจาย หรอ สตวกด คยเขย รอรถจางเหมาขนยายสงเผาทำาลายเชอตามเกณฑกำาหนดทกสปดาห

ก�รจดก�รเขมฉดย� และของมคมตดเชอ - ใชภาชนะทมฝาปดมดชดและเขมไมสามารถแทงทะลผานออกมาไดเชน แกลลอน - ทงเขมฉดยาและใบมดทใชแลวลงในภาชนะดงกลาวบรรจโดยไมมการสวมปลอกเขมเขาทเดมและปลดหวเขม โดยไมตองใชมอปลด ( ใหเจาะเปนหวลกศรทฝาแกลลอนไวสำาหรบปลดเขม หรอ เรยกวา ครมาศ ) หรอใชคมชวยปลดเขมแทนการใชมอ กำาจดโดยการเผาดวยความรอนสงโดย ปดฝาแกลลอนมดชด ปดปายระบ มลฝอยตดเชอประเภทมคม อยางชดเจน กอนขนยายสงเผาทำาลายเชอ ก�รจดก�ร มลฝอยทเปนขวดวคซน วคซนกลมทผลตมาจากตวเชอโรคทมชวต เชน ขวดวคซนวณโรค โปลโอ หด หดเยอรมน คางทม สกใส คดแยกเปนขยะตดเชอ ทงในภาชนะทปองกน Ampule / vial. วคซนแตกและปดฝามดชด พรอมปดปายระบ มลฝอยตดเชอ อยางชดเจน กอนขนยายสงเผาทำาลายเชอ3. ขยะอนตร�ย เชน ถานไฟฉาย แบตเตอร กระปองสเปรย หลอดไฟฟลออเรสเซนต ใสถงพลาสตกสเทา ( ถาม ) รองรบ ผกปดปากถงและปดปายระบ ขยะอนตราย รวบรวมจดสงทำาลายโดยรถขนขยะเทศบาลตำาบล4. ขยะรไซเคล เชน กระดาษ พลาสตก ขวดแกว เกบรวบรวมสงขายหรอสามารถนำากลบมาใชไดอก

ระบบนำ�ทง

18

ใชระบบบอบำาบดนำาเสยหรอบอเกรอะโดยทอรบนำาเสยมตะแกรงกกขยะปดปากทอและ นำาใชแลวไหลลงสทอโดยสะดวก ระบบนำ�ใช - นำาใชควรมการตรวจสอบคณภาพนำาอยางนอยปละ 1 ครง - นำาไหลจากกอกโดยสะดวก อยางสมำาเสมอ - ขด / ลางทำาความสะอาดกอกนำาและอางนำาทกวนและทกครงทมการปนเป อน ก�รกำ�จดพ�หะนำ�โรค - ทำาความสะอาดอาคารสถานททกวน ไมใหเปนแหลงทอยของสตวพาหะนำาโรค - เกบเศษอาหารใสในถงพลาสตกทรองรบภายในถงขยะทมฝาปดมดชด ไมใหเปนแหลงอาหารของสตวพาหะนำาโรคและตองมลำาเลยงออกจากหนวยงานบรการทกวน

ก�รพฒน�ด�นวช�ก�ร1. ก�รพฒน�บคล�กร 1.1 ปฐมนเทศเจาหนาททกระดบกอนเขาประจำาการ / นกศกษา

ฝกงาน 1.2 รวมเขาฟงประชมวชาการ / ฝกอบรมทรพช. / รพท. / รพศ.

จดเพอเสรมความรแกเจาหนาท อยางนอยคนละ 1 ครงตอป 2. ก�รใหสขศกษ�และประช�สมพนธ เรองการปองกนและควบคมการตดเชอในสถานบรการสขภาพ 2.1 เผยแพรความร ใหคำาแนะนำาแกผมารบบรการท รพสต เกยวกบการปองกนและควบคมการตดเชอโดยเฉพาะในผปวยและญาตของผปวยทเปนโรคตดตอ รวมถงผทมภมตานทานตำา เดกทารก เพอใหทราบถงวธการปองกนการรบเชอและการแพรเชอใหกบผอน

19

2.2 เผยแพรสอการสอนสขศกษาและสอประชาสมพนธในบรเวณทมองเหนชดเจน

ก�รเฝ�ระวงควบคมก�รตดเชอจ�กอปกรณเครองมอแพทย

1.กำาหนดใหทก รพสต.เครอขายและศนยสาธารณสขชมชนเทศบาลตำาบลกำาแพงเพชร อำาเภอรตภม บรการทางการรกษาพยาบาลโดยใชวสดอปกรณและเครองมอทางการแพทย ทผานระบบการทำาใหปราศจากเชอทมคณภาพ ถกตองตามเกณฑมาตรฐาน จากหนวยจายกลางของโรงพยาบาลแมขาย ( ระบบ Central Supply CUP ) : กำาหนดให ทำา Spore Test หมอนง ในทกรอบของการนง โดยใสในชองอบทสดของหมอนงเพอตรวจสอบประสทธภาพการทำาใหปราศจากเชอของหมอนง

2.มการทดสอบ Chemmical Internal Indicator ( Comply test Class 5 ) เฉพาะใน Set ทใชเครองมอการสอดใสสมผสเนอเยอของผปวย เชน Set ทำาคลอด , Set เยบแผล เปนตน

แนวท�งปฏบตสำ�หรบบคล�กรเมอถกเลอดหรอส�รนำ�ในร�งก�ยผปวยเข�ท�งบ�ดแผลหรอเยอเมอก 1. เมอบคลากร ถกเขมหรอของมคมทเป อนเลอดผปวยตำา/บาดทผวหนงหรอกระเดนถกผวหนงของรางกายทมบาดแผล ใหรบบบไลเลอดออกพอประมาณ ระมดระวงเนอเยอชอกชำา และฟอกลางบาดแผลดวยนำาสะอาดและสบ เชดทำาลายเชอซำาดวย Alcohol 70% 2. เลอดหรอสารนำาในรางกายผปวยกระเดนเขาปากใหบวนนำาลายทงใหเรวทสด และบวนปากดวยนำา 3. ถาเลอดหรอนำาคดหลงกระเดนเขาตา ใหลางตาดวยนำา หรอนำายาลางตาทนท 4. บคลากรทไดรบอบตเหตสมผสเลอด ควรรายงานใหผบงคบบญชาหรอหวหนางานทราบ

20

5. ในกรณทยงไมทราบวาผปวยมเลอดบวกตอไวรสเอดสหรอไม ใหสอบถามผปวยถงพฤตกรรมเสยงของผปวย และขออนญาตเจาะเลอดเพอตรวจหาเชอเอดส และเชอไวรสตบอกเสบบ ตบอกเสบซ ภายใน 24- 48 ชม. - ถาผลตรวจเลอดเปนลบ และผปวยไมมพฤตกรรมเสยงตอการตดเชอเอดส กไมตองดำาเนนการตอไป - แตถาผปวยมพฤตกรรมเสยง ใหดำาเนนการตอไปเหมอนกบผปวยทมผลการตรวจเลอดบวก - ถาทราบอยแลววาผปวยรายนนมเลอดบวก ใหปรกษาแพทยเวร / แพทยผเชยวชาญ / ผอก.โดยเรวทสด เพอพจารณาการใชยาตานไวรสเอดส ตามสตรการรกษา (เปนระยะเวลา 4-6 สปดาห) นอกจากนบคลากรทเกดอบตเหตเขมตำา สมผสเลอด สารคดหลง ควรไดรบการประเมนและคำาอธบายถงอตราเสยงตอการตดเชอ HIV ขอดขอเสยของการใชยา รวมทงผลขางเคยงของยาเอดส ( ถาตดสนใจใชยา ) ทด ควรเรมกนยาภายใน 4 ชวโมง หลงจากไดรบอบตเหต และใหการใชยานน อยภายใตการควบคมดแลอยางใกลชดของแพทยทรบผดชอบ โดยกอนใหยาตองมการเซนตยนยอม และเจาะเลอดตรวจ CBC Platelet Count6. ใหเจาะเลอดบคลากรหลงไดรบอบตเหตภายใน 72 ชวโมง หรอเจาะเลอดเกบเปนซรมไวสำาหรบตรวจหาการตดเชอ HIV ตรวจเลอดซำา 12 สปดาห และ 6 เดอน หลงเกดอบตเหต - ถาผลการตรวจเลอดของบคลากรเปนบวกตงแตแรก แสดงวาบคลากรตดเชอ HIV กอนไดรบอบตเหต - กรณทผลเลอดทเจาะภายใน 72 ชวโมงหลงจากไดรบอบตเหตเปนลบ แตการเจาะเลอดครงตอมาเปนบวก แสดงวาบคลกรนนไดรบเชอจากการไดรบอบตเหตขณะปฏบตงาน 7. ขณะทยงไมทราบผลเลอดบคลากร ทไดรบอบตเหตควรไดรบคำาปรกษา แนะนำาปลอบโยนและใหกำาลงใจ บคลากรนนตองไมบรจาคโลหต หลกเลยงการตงครรภ ใชถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธจนกวาจะทราบผลเลอดขนสดทาย (ครบ 6 เดอน)

21

การพจารณาใหยาตานไวรสเอดส เพอปองกนการตดเชอหลงจากไดรบอบตเหตพจารณาจากขอมลความรนแรงของอบตเหตดงน

1) อบตเหตรนแรงม�ก (Massive Exposure) ไดแก การไดรบเลอดทมเชอไวรสเอดส หรอสารคดหลงทมเชอไวรสเอดสความเขมขนสงจากผลการตรวจทางหองปฏบตการ กรณเหลานมโอกาสตดเชอสงมาก แนะนำาใหไดรบยาตานไวรสเอดส

2) อบตเหตรนแรง (Dramatic Exposure) ไดแกถกเขมฉดยาขนาดใหญทมเลอดอยขางในแทงลกถงกลามเนอ หรอถกเครองมอเป อนเลอดหรอสารคดหลงของผปวยบาดลก กรณเหลานมโอกาสตดเชอสงแนะนำาใหไดรบยาตานไวรสเอดส 3) อบตเหตเลกนอย (Probable Exposure) ไดแกถกเขมเป อนเลอดแทงเขาใตผวหนงแตไมมเลอดออก ถกสารคดหลงของผปวยสมผสผวหนงทมบาดแผล สมผสเยอเมอกทตาหรอปาก กรณเหลานมโอกาสตดเชอนอยจะใชยาตานไวรสเอดส หรอไมขนกบดลยพนจของแพทยและผไดรบอบตเหตรวมกนพจารณา 4) อบตเหตทไมอนตร�ย (Doubtful Exposure) ไดแกอบตเหตทไมเกยวของกบสารทมเชอหรอสารทเชอสมผสผวหนงทไมมบาดแผล กรณเหลานไมมโอกาสตดเชอไมตองใชยาตานไวรสเอดส ผลของการใชยาตานไวรสเอดสสำาหรบปองกนการตดเชอหลงเกดอบตเหตยงไมทราบประสทธภาพแนชดแพทยผใหบรการปรกษาควรเปนผใหขอมลและใหบคลากรเปนผตดสนใจเองวาจะรบประทานยาหรอไม กรณทผปวยมเลอดบวกสำาหรบ HbsAg โอกาสทผปวยไมมภมคมกนและถกเขมปนเป อนเลอดของผปวยทมและ / หรอตำาจะตดเชอคอนขางสง คอประมาณรอยละ 30 ดงนนถาบคลากรนนยงไมเคยไดรบวคซนมากอน ใหฉด Hepatitis B Immunoglobulin 1 เขมทนท หรอภายใน 7 วนและเรมฉดวคซนปองกนโรค Hepatitis B ถาไมทราบผลเลอดผปวยใหเจาะเลอดหา HbsAg ดวน เพอพจารณาการให Immunoglobulin และตรวจเลอดหา Hepatitis B Profile ถาใหผลลบหมด ควรใหวคซน

22

แนวทางการใชยาตานไวรสเอดสสำาหรบบคลากรทางการแพทยทสมผสเชอ HIV จะประเมนตามความเสยงและอยในดลยพนจของแพทย

คว�มคงตวของย�ฉดทเกบในตเยนชองธรรมด�

ชอส�มญ ชอท�งก�รค�

เกบทหอง/ต

เยน

อณหภม

กนแสง

ระยะเวล�ก�รใชง�น

หม�ยเหต

( เพอปองกนการตดเชอ )

ADRENALINE * ADRENALINE

ตเยน 2 - 8

yes 24 ชม.

ANTI SERUM งเห� *

ตเยน 2 - 8

yes 24 ชม.

ANTI SERUM งกะปะ *

ตเยน 2 - 8

yes 24 ชม.

ANTIRABIES VACCINE *

PCEC ตเยน 2 - 8

yes 72 ชม. ห�มแชแขง

ANTIRAEBIES VACCINE*

VERORAB

ตเยน 2 - 8

no 72 ชม.

HEP.B VACCINE *

ENGERIC B

ตเยน 2 - 8

yes 72 ชม.

HUMULIN-N 100 U/ML

ตเยน COOL

yes 1 เดอน ห�มแชแขง

HUMULIN-R 100 U/MLย�หยอดต� / ย�ป�ยต�

ตเยนตเยน

COOL

yes 1 เดอน1 เดอน

ห�มแชแขง

IMMUNOGLOBULIL

GLOBUMAN BERNA

ตเยน 2 - 8

no 72 ชม. ห�มแชแขง

TERBUTALINE BRICANYL

ตเยน < 25

yes 24 ชม.

TETANUS ตเยน 2 - no 72 ชม. ห�มแช

23

ANTITOXIN * 8 แขงTETANUS TOXOID 5 ML*

ตเยน 2 - 8

no 72 ชม. ห�มแชแขง

VITAMIN B Complex *

ตเยนดกว�

< 25

yes 72 ชม.

VITAMIN B1 100 MG/ML *

ตเยน 72 ชม.

VITAMIN B1-6-12

ตเยน 24 ชม.

XYLOCAINVentolin solution **Beradual solution **

ตเยนดกว�

ตเยนตเยน

< 25

no 1 เดอน7 วน (ในตเยน 1 เดอน)

7 วน (ในตเยน 1 เดอน )

ห�มแชแขง

** = ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช วธก�รดดย�ใชหลก Aseptic techniqueและปดฝ�หลงใช กรณ dilute แลวอยใน syring ควรใชภ�ยใน 24 ชม* = amp ใชแลวทง ( Syringe 1 วน ), vial 3 วนRT = อณหภมหอง ( 1 ) = Handbook of Injectable Drugs # บรษทแจง / ฉล�ก เกณฑกำ�หนดก�รใชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอ / ส�รนำ� / ย�

ฉด / อปกรณ Sterile(ชนดสำ�เรจจ�กบรษท) ปองกนก�รปนเปอนเชอโรคหลงเปดใช

ลำ�ดบท

ร�ยก�ร อ�ยก�รใช หม�ยเหต

1. 0.9% NSS ล�งแผล 24 ชม. ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช

2. ส�รนำ�ใหท�งหลอดเลอดดำ� หรอใชผสมย�ฉด

24 ชม. กรณ Admit ตด Sticker สทกระเป�ะส�ย IV กำ�หนดวนเปลยนต�มทหนวยง�นกำ�หนด

24

3. นำ�นง หรอ Sterile water ใชเตมขวด O2

7 วน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทครงทเปดใช** เปลยนนำ� / กระเป�ะ O2 ทก 24 ชม.

4. Alcohol 70% 7 วน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช

5. Betadine solution / Betadine scrub

1 เดอน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช

6. 4% Hibi scrub 1 เดอน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช

7. ย�หยอด / ย�ป�ยต�NPH , Insulin และ Xylocain

1 เดอน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช

8. Hibitane cream / K-Y jelley

1 เดอน ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใช ปดฝ�มดชดทกครง

9. หมอ Gauze/สำ�ล 24 ชม. ตด Sterile tape ข�งหมอสอส�รวนนง -วนหมดอ�ย

10.

กระปก Gauze Drain 24 ชม. ใหดง Sterile tape ตดข�งกลองทกครงทเปดผ�หอ

11.

กลองไมพนสำ�ลกลอง gauze drain กลอง vasaline gauzeกลองไม pap smear

24 ชม.เฉพ�ะกรณภ�ยในกลองไมไดบรรจซองแยกเปนสดสวน

ใหดง Sterile tape ตดข�งกลองทกครงทเปดผ�หอ

12.

-กระบอก Forceps / Transfer Forceps -กระปก Alcohol

8 ชม. ใหดง Sterile tape ตดข�งกลองทกครงทเปดผ�หอ พรอมระบวนทเปดใช

13.

Ventolin solution Beradual solution

7 วน อณหภมหอง

ใหระบวนเวล�เปด/วนหมดอ�ยทกครงทเปดใชวธดดย�ใช Aseptic technique

25

(ในตเยน 1 เดอน)

และปดฝ�หลงใชกรณ dilute แลวอยใน syring ควรใชภ�ยใน 24 ชม.

14.

หมอ ถงมอบรรจในปลอกผ� 7 วน

15.

ส�ย IV / Medicut 96 ชม.

16.

กระเป�ะพนย� 24 ชม. แยกใชร�ยตอร�ย

17.

กระบอกนำ� O2 24 ชม.

18.

ส�ย O2 canular / mask

1 - 3 วน แยกใชร�ยตอร�ย

แนวท�งก�รใชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอและก�รปองกนก�รตดเชอ

1. ก�รเตรยมผวหนงและอวยวะต�ง ๆ

ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

1.การทำาความสะอาดมอหรอลางมอทวไป

- สบกอน- สบเหลว

-ลางมอเมอเป อนสกปรก-ล า ง ม อ ก อ น แ ล ะ ห ล งใหการพยาบาลผปวยทวไปนานอย างน อย 30 วนาท-หลงลางมอเชดมอใหแหงดวยผาสะอาด

- เปลยนผาเชดมอ 1 ครง / ผน- ลางภาชนะทบรรจสบให

สะอาดทก 2 สปดาห / ทวางสบกอนตองโปรงและไมมนำาขง

2.Scrub มอกอนทำาผาตด / ทำาคลอดและทำาหตถการตาง ๆ

- 4% Hibi Scrub

- ฟอกมอและแขนถงขอศอก นาน 3 - 5

นาท -หลงลางมอเชดมอใหแหงดวยผาสะอาด

- ภาชนะทบรรจนำายาตองลางใหสะอาดทำาใหแหงทก 1 สปดาหกอนเตมนำายา- ชนดเตม ภาชนะทบรรจนำายาตองลางใหสะอาด

26

ทำาใหแหง ทก 1 สปดาหกอนเตมนำายาใหม

3.ทำาความสะอาดมอกรณรบเรงหรออยในสถานทไมสะดวกกบการใชอางลางมอใชเฉพาะกรณมอไมเป อนเลอด หรอเป อนสงสกปรกทเหนชดเจนเทานน

- Alcohol hand r ub

- ลางทำาความสะอาดมอกอนและหลงใหการพยาบาลในปรมาณ 3-5

ml.นานอยางนอย 30 วนาท ปลอยใหมอแหง

- ชนดสำาเรจมาจากบรษท อายการใชงานทระบขางขวด ประสทธภาพการทำาลายเชอดทสด ควรใชภายใน 1 เดอน หลงเปดขวด

4.การทำาความสะอาดผวหนงกอนฉดยา เจาะเลอด หรอใหสารนำาทางหลอดเลอดดำาและเชดทำาความสะอาดสะดอทารกแรกคลอด

-70 % Alcohol -ใชสำาล Sterile ชบ 70%

Alcohol เชดผวหนงรอบ ๆ บรเวณทแทงเขมโดยเชดจากดานในวนออกมาดานนอก รศมประมาณ 1 – 2 นว รอใหแหงกอนแทงเขมทกครง-ใชสำาลSterile ชบ 70 %

Alcohol เชดทำาความสะอาดสวนปลายและโคนสะดอจนกระทงสะดอหลด

- กระปกใสสำาลชบ 70%

Alcohol ตองเปลยนทก 8

ชวโมง- ภาชนะตองผานการฆาเชอโดย Autoclave ทกครงทเปลยนใหม

5. การทำาความสะอาดชองคลอดกอนตรวจภายใน

-0.9 % Normal Saline Irrigate

- ทำาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธ

แนวท�งก�รใชนำ�ย�ทำ�ล�ยเชอและก�รปองกนก�รตดเชอ

2.ก�รเตรยมผวหนงและอวยวะต�ง ๆ

27

ก�รใชง�น นำ�ย�ฆ�เชอ วธใช หม�ยเหต

28

6. การทำาความสะอาดกอนสวนปสสาวะ

- Normal Saline Irrigate

- ทำาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธแลวใช K-Y Jelly หลอลนสายกอนสวนปสสาวะ

-

7.การทำาความสะอาดบรเวณ perineum ชองคลอดกอนทำาคลอด / เยบแผลฝเยบ / ขดมดลก

- Hibi Scrub dilute Normal Saline Irrigate

-10 % Betadine Solution

- ทำาความสะอาดบรเวณ perineum ชองคลอดกอนทำาคลอดและเยบแผลฝเยบกอนใชผา Sterile รองกน/ คลมหนาขา / หนาทอง

-ใชเชดทำาลายเชอบรเวณ perineum กอนตดแผลฝเยบและบรเวณรอบๆแผล กอนเยบแผลหลงจากใชผา Sterile รองกน/ คลมหนาขา และ หนาทองเรยบรอยแลว

-

8. การทำาความสะอาดกอนทำาการผาตดทำาหมนและหตถการททำาในหองผาตด

- 4 % Hibi Scrub

- 10 % Betadine Solution

-ใชฟอกทำาความสะอาดผวหนงบรเวณทจะทำาการผาตดแลวซบออกดวยผา sterile หรอ Gauze sterile

-เชดทำาลายเชอทผวหนงบรเวณทจะทำาการผาตดกอนใชผา Sterile คลมเพอเตรยมทำาการผาตด

- ภาชนะทแบง บรรจนำายาตองนงฆาเชอและเปลยนนำายาใหมทก 3 วน

9.การทำาความสะอาดแผลและรกษาแผล

- 0.9 % Normal Saline Irrigate / 4 % Hibi Scrub

-ใชฟอกหรอลางทำาความสะอาดแผลสด / Dirty wound และ Infected wound-เชดทำาลายเชอผวหนงบรเวณรอบๆแผลทกชนด

29

- 10 % Betadine Solution- Silveral Cream

-ปายทำาลายเชอรกษาแผล BURN

แนวท�งก�รคดกรอง แยกพนท รอรบ บรก�ร สำ�หรบผปวย ทสงสยเปนโรคตดเชอ

หรอผปวย กลมโรคแพรกระจ�ยเชอระบบท�งเดนห�ยใจ และก�รสมผส

1. ผปวยทมอาการสงสยตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 มประวตดงน มอาการไขหวด ( ไข ไอ นำามก เจบคอ ) ปวดเมอยตว / หายใจเหนอยหอบ

รวมกบมประวตอยางนอย 1 ขอ 1.1 มประวตเดนทางกลบ จากการแสวงบญของมสลม ทประเทศซาอดอาระเบย ภายใน 1 เดอน 1.2 มประวตเดนทางกลบจาก 9 ประเทศ ดงน จอรแดน ซาอดอาระเบย กาตาร โอมาน องกฤษ ฝรงเศส สหรฐอาหรบอมเรดส ตนเซย เยอรมน และอตาล 1.3 เปนบคคลอยใกลชด รวมบาน หรอ รวมหองทำางานกบขอ 1.1 หรอ 1.22. ผปวยมอาการสงสยไขหวดนก ( H 5 N1 ) ไขหวดใหญ 2009 ( H 1 N1 ) และทมอาการคลายไขหวดใหญ( Influenza like illness) โดยมอาการดงตอไปน - มอาการไขหวดรวมกบปวดเมอยตวมาก

30

3. ผปวยทมอาการสงสยตดเชอวณโรคปอด - ไอเรอรง > 2 สปดาห หรอไอมเสมหะปนเลอด - ผปวยทรอผล Sputum AFB 4. ผปวยตดเชอวณโรคปอด ( Pul. TB) - ทกำาลงรกษาใน TB Clinic ระยะเวลารกษาไมครบ 2 เดอนหรอยงมผลตรวจ Sputum AFB : Positive - ผปวยตดเชอวณโรคดอยา 5. กลมผปวยตดเชอดอยาตานจลชพ 6. ผปวยมอาการไขและมผน / ตมนำาใสขนตามตว สงสยหด สกใส งสวด โรคมอ-เทา-ปาก 7. มอาการตาแดง ทเกดจากการตดเชอ ปฏเสธสงแปลกปลอมเขาตามากอน หม�ยเหต : ผปวยตองไดรบการคดกรองซกประวตความเสยงเรองโรคตดเชอกอน

สงเขาหองตรวจรกษา เพอปองกนการแพรกระจายเชอในพนทบรการรกษาพยาบาล จากผปวยสผปวยอนๆ และจากผปวยสบคลากรทปฏบตงาน ประจำาวน : ผปวยทมความเสยงตอการแพรเชอควรไดรบคำาแนะนำาในการปฏบตระหวางรอรบบรการและเมอกลบบาน สวมผาปดปาก-จมก และการลางมอทเหมาะสม

บรรณ�นกรม

คณะกรรมการปองกนและควบคมการตดเชอแหงชาต. แนวปฏบตของสถ�นพย�บ�ลในก�รดำ�เนนก�รปองกนก�รตดเชอจ�กเขมทมตำ� สมผส

31

เลอดหรอส�รคดหลงจ�กก�รปฏบตง�นของบคล�กร. สถาบนบำาราศนราดร กรมควบคมโรค ,2557

ชมรมปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล.แนวท�งปฏบตก�รปองกนและควบคมเชอกอโรคดอย�.สถาบนบำาราศนราดร กรมควบคมโรค , 2557

กำาธร มาลาธรรม และ สสณห อาศนะเสน. คมอก�รปฏบตและควบคมก�รตดเชอในโรงพย�บ�ล. สถาบนบำาราศนราดร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ,2556 สมหวง ดานชยวจตรและคณะ. คมอก�รปฏบตง�นก�รปองกนก�รตดเชอจ�กก�รใหบรก�รท�งก�รแพทยและ ส�ธ�รณสข ฉบบปรบปรงครงท 2. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548.

อะเคอ อณหเลขกะ.การพยาบาลพนฐานการปองกนและการควบคมการตดเชอในสถานบรการสาธารณสข.สาธารณสขสำาหรบพยาบาล.สำานกการพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข,2547.

นตยาจาร กตตเดชาและคณะ.คมอก�รปองกนก�รตดเชอและก�รควบคมก�รแพรกระจ�ยในสถ�นบรก�ร

ส�ธ�รณสขสำ�หรบพย�บ�ล.สำานกการพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข,2546

32