3

1. ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА

Дадзеная праграма прызначана для правядзення дзяржаўнага экзамена па

спецыяльнасці, напрамку спецыяльнасці, спецыялізацыі па напрамку спецыяльнасці 1-26 02 04-02 Дакументазнаўства (інфармацыйнае забеспячэнне кіравання), які мае на мэце вызначыць тэарэтычную і практычную падрыхтаванасць выпускніка да выканання сацыяльна-прафесійных задач. Праграма выкарыстоўваецца для выніковай атэстацыі студэнтаў Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта па названым напрамку спецыяльнасці незалежна ад формы навучання.

Змястоўную аснову дзяржаўнага экзамена па спецыяльнасці, напрамку спецыяльнасці, спецыялізацыі складае змест наступных вучэбных дысцыплін вучэбнага плана:

– Дакументазнаўства; – Гісторыяі і сучасная арганізацыя дзяржаўных устаноў Беларусі; – Правазнаўства (з уключэннем курсаў «Асновы права», «Канстытуцыйнае

права», «Адмiнiстрацыйнае права», «Грамадзянскае права», «Працоўнае права»).

У адпаведнасці з Правіламі правядзення атэстацыі студэнтаў, курсантаў, слухачоў пры засваенні зместу адукацыйных праграм вышэйшай адукацыі (зацверджаны пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 29 мая 2012 г. № 53) пры распрацоўцы праграмы дзяржаўнага экзамена былі выкарыстаны тыпавыя вучэбная праграмы і вучэбныя праграмы БДУ па названых вышэй дысцыплінах.

Праграма складаецца з тлумачальнай запіскі, зместу праграмы і пераліку крыніц і літаратуры. Падрабязныя спісы крыніц, што могуць быць выкарыстаны пры падрыхтоўцы да ўступнага экзамена, вызначаныя ў тыпавых праграмах па адпаведных спецыяльных дысцыплінах.

На падставе дадзенай праграмы распрацоўваюцца білеты, якія падпісваюцца штогод дэканам гістарычнага факультэта не пазней месяца да пачатку працы дзяржаўнай экзаменацыйнай камісіі. Колькасць пытанняў у экзаменацыйным білеце павінна адпавядаць колькасці вучэбных дысцыплін, якія выносяцца на дзяржаўны экзамен (тры пытанні). Колькасць камплектаў экзаменацыйных білетаў павінна адпавядаць колькасці вучэбных груп, а колькасць білетаў - перавышаць колькасць асоб, якія навучаюцца, у вучэбнай групе з максімальным колькасным складам. Паўторнае выкарыстанне экзаменацыйных білетаў не дапускаецца.

42. ЗМЕСТ ПРАГАРАМЫ

Дакументазнаўства як навуковая дысцыпліна Дакумент - асноўны аб’ект дакументазнаўчых даследаванняў. Роля

дакумента ў жыцці чалавека і грамадства. Дакументы ў сферы права і кіравання. Уплыў навукова-тэхнічнай рэвалюцыі на развіццё дакумента. Развіццё фармуляра дакумента. Навукова-гістарычная і практычная каштоўнасць дакумента. Метады даследавання дакументазнаўчых праблем. Агульнанавуковыя і адмысловыя метады. Станаўленне і развіццё дакументазнаўства як навуковай дысцыпліны. Сувязь дакументазнаўства з тэорыяй інфармацыі, архівазнаўствам і крыніцазнаўствам. Выкарыстанне дакументазнаўствам дасягненняў інфарматыкі, гістарычнай навукі, права, лінгвістыкі, тэорыі кіравання і іншых навуковых дысцыплін. Роля дакументазнаўства ва ўдасканаленні працэсаў кіравання.

Крыніцы і літаратура Заканадаўчыя акты, нарматыўныя матэрыялы XVI - пачатку XX ст.

Пісьмоўнікі. Метадычныя распрацоўкі. Інструкцыі па справаводстве. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь. Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь. Заканадаўчыя акты і іншыя нарматыўныя прававыя акты. Дзяржаўныя стандарты і ўніфікаваныя сістэмы дакументацыі. Метадычныя дакументы Дзяржаўнай архіўнай службы Рэспублікі Беларусь. Перыядычныя выданні. Літаратура. Даведачныя выданні. Класічныя і сучасныя даследаванні па дакументазнаўчай праблематыцы айчынных і замежных аўтараў.

Паняцці «інфармацыя» і «дакумент» Паняцці «інфармацыя» і «дакумент». Сувязь інфармацыі і дакумента. Роля

інфармацыі ў сацыяльных і эканамічных працэсах. Інфармацыя як аснова прыняцця кіраўніцкага рашэння. Роля інфармацыі ў аўтаматызаваных сістэмах.

Узнікненне дакумента, яго прызначэнне. Паняцце «дакумент», яго трансфармацыя. Дакумент - аб’ект даследавання тэарэтычных і прыкладных дысцыплін. Прававы, кіраўніцкі, гістарычны аспекты ў азначэнні дакумента. Пашырэнне паняцця «дакумент» з развіццём навукі і тэхнікі. Паняцце «электронны дакумент». Азначэнне дакумента ў нарматыўных прававых актах і дзяржаўных стандартах. Паняцце «дакумент» у дакументазнаўстве.

Нарматыўныя прававыя акты аб абавязковасці дакументавання інфармацыі. Прызначэнне дакументнай інфармацыі. Фактары, якія ўплываюць на інфармацыйную каштоўнасць дакументаў. Залежнасць каштоўнасці інфармацыі ад паўнаты, аб’ектыўнасці, верагоднасці, своечасовасці перадачы і атрымання, перыядычнасці або частаты перадачы. Аператыўная і гістарычная (рэтраспектыўная) дакументная інфармацыя як адзіная інфармацыйная сістэма.

Функцыі дакументаў Паняцце «функцыя дакумента». Залежнасць паняцця «дакумент» ад яго

функцыі. Значэнне вывучэння функцыі дакумента. Інфармацыйная функцыя дакумента як сродак увасаблення і захавання інфармацыі. Сацыяльная функцыя

5

дакумента. Культурная функцыя дакумента. Камунікатыўная функцыя як сродак перадачы інфармацыі.

Кіраўніцкая функцыя і яе значэнне ў арганізацыі кіравання. Прававая функцыя. Функцыя ўліку. Функцыя дакумента як гістарычнай крыніцы. Функцыі стала дзеючыя і функцыі аператыўныя. Уплыў функцый дакумента на яго структуру. Поліфункцыйнальнасць дакумента.

Спосабы дакументавання Гукавая маўленне, яго магчымасці і недахопы ў замацаванні і перадачы

інфармацыі. Прадметны і знакавы спосабы перадачы паведамленняў. Паняцце «спосаб дакументавання». Гістарычны характар дакументаў і дакументавання. Этапы развіцця спосабаў дакументавання.

Начартальны спосаб замацавання і перадачы інфармацыі. Тэкставае дакументаванне. Піктаграфічнае пісьмо і яго асаблівасці. Лагаграфічнае (ідэаграфічнае) пісьмо, яго перавагі і недахопы. Ужыванне піктаграфічнага і лагаграфічнага пісьма ў цяперашні час. Складовае пісьмо. Узнікненне фанетычнага (літарнага) пісьма.

Развіццё графікі беларускага і рускага пісьма. Стэнаграфія. Ужыванне тэкставага дакументавання.

Тэхнічнае дакументаванне. Асноўныя групы тэхнічнай дакументацыі. Віды тэхнічных дакументаў. Галіны ўжывання тэхнічнага дакументавання. Фотадакументаванне. Значэнне фатаграфіі як спосабу фіксацыі інфармацыі. Ужыванне фотадакументаў. Кінадакументаванне. Паняцце «кінадакумент». Віды кінадакументаў. Відэазапіс. Фонадакументаванне. Яго асаблівасці, сферы ўжывання. Дакументаванне з ужываннем інфармацыйна-лагічных машын. Сучасныя спосабы дакументавання з выкарыстаннем новых тэхналогій.

Матэрыяльныя носьбіты інфармацыі Носьбіты інфармацыі. Найбольш старажытныя матэрыялы для пісання.

Матэрыялы для пісання ў Пярэдняй Азіі (клінапісныя таблічкі). Выраб і ўжыванне папірусу. Выкарыстанне для пісання пергаменту, бяросты і іншых матэрыялаў. Вынаходства паперы, яе перавагі, якія абумовілі паўсюднасць яе распаўсюджвання. Вадзяныя знакі (філіграні). Сродкі і прылады пісьма і іх уплыў на развіццё графікі пісьма.

Матэрыялы для тэхнічнага дакументавання. Матэрыялы для фотакінадакументавання. Відэаграмы. Матэрыялы для фонадакументавання. Машынныя (электронныя) носьбіты інфармацыі. Уплыў носьбіта інфармацыі на даўгавечнасць і кошт дакумента.

Прыкметы дакумента Паняцце арыгінала, прыкметы арыгінала. Памножаныя арыгіналы.

Чарнавікі і белавікі тэкставых дакументаў. Аўтографы. Рэдакцыі. Арыгіналы кіна- і фотадакументаў. Арыгіналы фонадакументаў. Арыгіналы тэхнічных дакументаў.

Паняцце «аўтэнтык». Сапраўдныя і падробленыя дакументы.

6

Паняцце «копія». Гістарычнае развіццё копій. Віды копій, якія вызначаюцца спосабам іх узнаўлення. Копіі, што адрозніваюцца па спосабе іх пацвярджэння. Парадак афармлення копій. Юрыдычная сіла копій.

Фармуляр дакумента і яго складаючыя часткі Паняцце «рэквізіт». Сталыя і пераменныя рэквізіты. Паняцце «фармуляр

дакумента». Асаблівасці фармуляра дакументаў, атрыманых рознымі спосабамі дакументавання (тэкставымі, машыннымі, кіна-, фота-, фона-, тэхнічнымі). Індывідуальны і тыпавы фармуляр дакумента. Фармуляр-узор, яго задачы ва ўніфікацыі патрабаванняў да рэквізітаў дакумента і іх размяшчэння.

Фармуляр тэкставага дакумента Вялікага княства Літоўскага XVI - XVII стст. Пераход ад сярэднявечнага дакумента да дакумента новага часу. Уплыў

традыцый, закона і еўрапейскай практыкі на складванне фармуляра дакумента. Заканадаўчае замацаванне патрабаванняў да складання і афармлення дакументаў. Спецыфіка абазначэння назвы віду дакумента, указанне аўтара і ўкладальніка дакумента. Абазначэнне адрасата, указанняў на наяўнасць дадаткаў, сведак здзяйснення акту, месца складання (выдання). Асаблівасці датавання дакументаў. Пацвярджэнне дакумента. Пячатка, як асноўны пацвярджаючы рэквізіт дакумента XVI - XVII стст. Віды пячатак, спосабы іх прымацавання. Месца і характар подпісаў дакумента. Выкарыстанне стэрэатыпных пісарскіх формул для пацвярджэння дакументаў. Тэкст дакумента, яго кампазіцыя і структурнае дзяленне. Мова дакументаў. Асаблівасці сінтаксічнай пабудовы тэкстаў. Асаблівасці фармуляра лацінамоўных дакументаў.

Фармуляр тэкставага дакумента Расійскай Імперыі XVIII ст. Распаўсюджванне на беларускія землі сістэмы расійскага справаводства.

Пераход ад фармуляра дакумента ВКЛ да фармуляра Расіі. Заканадаўчыя і нарматыўныя акты Расіі аб складанні і афармленні дакументаў. Уплыў іерархіі «улад і месцаў» на развіццё відаў і разнавіднасцяў дакументаў. Пазначэнне аўтара і яго месца ў фармуляры дакумента. Тэкст дакумента. Роля заканадаўчых актаў XVIII ст. ва ўніфікацыі тэксту пэўных відаў дакументаў. Загаловак да тэксту, яго прызначэнне і месца. Пацвярджэнне дакументаў. Скрэпа. Пячаткі і правілы карыстання імі. Адзнакі, іх віды, прызначэнне і месца ў фармуляры.

Фармуляр тэкставага дакумента XIX - пачатку ХХ ст. Рэгламентацыя заканадаўчымі актамі парадку складання і афармлення

дакументаў. Пазначэнне віду, аўтара дакументаў, іх месца ў фармуляры. З’яўленне бланка. Асаблівасці адрасавання дакументаў і афармлення даты. Змены ў парадку афармлення подпісу розных відаў дакументаў. Прастаўленне пячатак. Характар адзнак на дакументах. Структура тэксту дакумента. Агульнадзяржаўная ўніфікацыя дакументаў і структуры тэкстаў.

7

Фармуляр сучаснага кіраўніцкага дакумента Пытанні дакументавання, складання і афармлення дакументаў у

заканадаўчых і іншых нарматыўных актах. Уніфікацыя дакументаў. Унутрывідавая ўніфікацыя. Развіццё ўніфікацыі і стандартызацыі дакументаў. Сучасныя дзяржаўныя стандарты на дакументы. Асаблівасці арганізацыйна-распарадчых дакументаў. Дзяржаўны стандарт Рэспублікі Беларусь 6.38-. Склад рэквізітаў, усталяваных дзяржаўным стандартам.

Бланк дакумента. Віды бланкаў. Склад бланка, парадак размяшчэння рэквізітаў у бланку. Бланкі з вуглавым і падоўжным размяшчэннем рэквізітаў. Цэнтраваны і сцягавы спосабы размяшчэння рэквізітаў бланка. Правілы канструявання бланка. Бланкі з выявай Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь.

Аўтар дакумента. Парадак пазначэння вышэйстаячай арганізацыі на бланку. Афармленне наймення арганізацыі (структурнага падраздзялення) - аўтара дакумента. Даведачныя дадзеныя аб аўтары, іх склад, размяшчэнне на бланку. Подпіс, пячатка як прыкметы аўтара.

Від і разнавіднасць дакумента. Віды дакументаў, якія вызначаюцца нарматыўнымі прававымі актамі і метадычнымі дакументамі. Сувязь відаў дакументаў і функцый кіравання. Пазначэнне віду дакумента, яго месца і прызначэнне ў фармуляры дакумента. Залежнасць формы дакумента ад яго віду.

Пазначэнне адрасата. Правілы напісання і месца ўказання адрасата ў фармуляры дакумента. Адлюстраванне сферы дзеяння дакумента ў яго адрасаце. Парадак афармлення дакумента з некалькімі адрасатамі. Правілы афармлення паштовага адрасу.

Дата дакумента. Значэнне датавання дакумента. Аўтарскія даты (складанне, падпісанне), даты, якія адносяцца да зместу. Даты, якія характарызуюць элементы фармуляра. Даты апрацоўкі дакументаў. Парадак афармлення дат.

Склад пацвярджэння дакументаў. Прызначэнне падпісання дакументаў. Правілы падпісання дакументаў розных катэгорый. Месца подпісу ў фармуляры дакумента. Электронны лічбавы подпіс.

Пячаткі і іх прызначэнне. Віды пячатак. Пячатка з выявай Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь. Заканадаўства аб вырабе і выкарыстанні пячатак. Парадак прастаўлення пячаткі на дакументах.

Зацвярджэнне дакументаў. Спосабы зацвярджэння. Склад грыфа зацвярджэння, парадак яго афармлення, месца ў фармуляры дакумента.

Узгадненне дакумента. Парадак і віды ўзгаднення. Візы і грыф узгаднення, іх афармленне, месца ў фармуляры дакумента.

Адзнакі на дакументах. Іх роля ў праходжанні і выкананні дакумента, месца ў фармуляры дакумента. Адмысловае прызначэнне рэзалюцыі. Патрабаванне да яе зместу і афармлення. Адзнакі аб пастаноўцы дакумента на кантроль, выкананні дакумента і інш.

Асаблівасці фармуляра нарматыўных прававых актаў Рэспублікі Беларусь. Спецыфіка афармлення даты, зацвярджэння і ўзгаднення нарматыўных прававых актаў.

8

Тэкст дакумента Паняцце «тэкст дакумента» пры розных спосабах дакументавання.

Парадак падрыхтоўкі дакумента. Змест простых і складаных дакументаў. Парадак выкладу тэксту дакумента. Патрабаванне дакладнасці і яснасці

тэксту. Лагічная структура тэксту. Узаемасувязь зместу і формы дакумента. Фармалізацыя тэксту дакумента.

Элементы тэксту. Паняцце «загаловак дакумента». Прызначэнне загалоўка, яго месца ў фармуляры дакумента. Дадаткі да тэксту і парадак іх афармлення.

Асаблівасці пабудовы тэкстаў нарматыўных прававых актаў. Спецыфіка пазначэння дат і структурных частак тэкстаў у нарматыўных прававых актах.

Уніфікацыя тэксту дакумента Уніфікацыя дакумента як адзін з накірункаў яго ўдасканалення.

Перадумовы ўніфікацыі. Метады ўніфікацыі. Уніфікацыя структуры тэксту. Элементы фармалізацыі. Фармалізаваны

характар тэкстаў уліковай дакументацыі. Уніфікацыя моўных сродкаў. Формы прадстаўлення ўніфікаваных тэкстаў: складны тэкст (тыпавы, трафарэтны), табліца, анкета, графікі, дыяграмы.

Складванне сістэм дакументацыі Паняцце «сістэма дакументацыі». Прыкметы сістэмы дакументацыі.

Асновы класіфікацыі сістэм дакументацыі. Гістарычная абумоўленасць фарміравання сістэм дакументацыі. Сістэмы

дакументацыі, якія сфарміраваліся ў Вялікім княстве Літоўскім, Расійскай Імперыі.

Развіццё сістэм дакументацыі на сучасным этапе. Якасныя змены складу і зместу сістэм дакументацыі. Дзяржаўная сістэма дакументацыі. Функцыянальныя сістэмы дакументацыі. Галіновыя і ведамасныя сістэмы і іх узаемасувязь.

Уніфікаваныя сістэмы дакументацыі Паняцце «уніфікаваная сістэма дакументацыі». Распрацоўка ўніфікаваных

сістэм дакументацыі - новы этап ва ўніфікацыі і стандартызацыі дакументаў. Характарыстыка ўніфікаваных сістэм дакументацыі. Дзяржаўныя стандарты на ўніфікаваныя сістэмы. Патрабаванні да пабудовы фармуляра-узору. Вопыт міжнароднай стандартызацыі дакументаў.

Праектаванне ўніфікаваных форм дакументаў. Тыпавыя спецыялізаваныя формы дакументаў. Метады змястоўнай і фармальнай уніфікацыі.

Агульнадзяржаўныя і галіновыя ўніфікаваныя формы дакументаў; уніфікаваныя формы дакументаў арганізацыі. Рэгістрацыя ўніфікаваных форм дакументаў. Парадак увядзення ў дзеянне ўніфікаваных форм дакументаў. Альбом форм уніфікаваных дакументаў.

Рэгламентацыя складу відаў і разнавіднасцяў дакументаў пэўнага комплексу па задачах кіравання. Табель форм дакументаў.

9

Сістэма арганізацыйна-распарадчай дакументацыі Уніфікаваная сістэма арганізацыйна-распарадчай дакументацыі.

Асаблівасці сістэмы, яе склад. Распарадчыя дакументы. Пастановы, рашэнні, загады, распараджэнні,

указанні. Парадак іх складання і афармлення. Арганізацыйныя дакументы. Палажэнні, статуты, інструкцыі, правілы і

інш. Патрабаванні да іх складання і афармлення. Даведачна-інфармацыйныя дакументы: акты, даведкі, дакладныя і

тлумачальныя запіскі, лісты, тэлеграмы, тэлефанаграмы. Іх складанне і афармленне.

Асаблівасці афармлення дзейнасці калегіяльных органаў. Арганізацыйна-распарадчыя дакументы ў сістэме нарматыўных прававых

актаў Рэспублікі Беларусь. Заканадаўчае рэгуляванне падрыхтоўкі, афармлення і прыняцця нарматыўных прававых актаў. Суадносіны паняццяў «заканадаўчыя акты», «акты заканадаўства» і «заканадаўства». Віды нарматыўных прававых актаў. Тэхнічныя нарматыўныя прававыя акты. Асаблівасці ўвядзення ў дзеянне нарматыўных прававых актаў. Паняцце юрыдычнай экспертызы нарматыўнага прававога акту.

Спецыфіка падрыхтоўкі і афармлення арганізацыйна-распарадчых дакументаў з выкарыстаннем камп’ютэрных тэхналогій.

Комплексы дакументаў Паняцце «комплекс дакументаў». Першасныя комплексы тэкставых

дакументаў і іх віды. Комплексы тэхнічных і кінафотадакументаў. Складаныя комплексы. Паняцце «дакументальны фонд» і «архіўны фонд».

Комплексы дакументаў устаноў, арганізацый і структурных падраздзяленняў. Фонды асабістага паходжання. Паняцце «калекцыя дакументаў».

Паняцце «архіў». Дзяржаўныя архівы. Сістэма Дзяржаўнай архіўнай службы Рэспублікі Беларусь. Архівы недзяржаўных арганізацый.

Нацыянальны архіўны фонд Рэспублікі Беларусь. Дзяржаўная і недзяржаўная частка Нацыянальнага архіўнага фонду.

Навукова-гістарычная і практычная каштоўнасць дакументаў Паняцці «каштоўнасць дакумента», «экспертыза каштоўнасці».

Узнікненне экспертызы. Выпрацоўка прынцыпаў і крытэрыяў ацэнкі дакументаў.

Дакументы з інфармацыяй, якая паўтараецца. Віды паўтаральнасці. Формы паўтаральнасці: дублетнасць, паглынутасць, сумаванне, варыянтнасць, рэфераванне. Агульныя заканамернасці, якія вызначаюць узнікненне дакументаў з інфармацыяй, якая паўтараецца. Фактары, якія выклікаюць узнікненне дакументаў з інфармацыяй, якая паўтараецца, у межах галіны.

Значнасць з’яў, падзей, фактаў у першасных і другасных дакументах, адпаведнасць інфармацыі, якая ў іх змяшчаецца, асноўным або дапаможным функцыям арганізацыі. Юрыдычная сіла гэтых дакументаў. Характар паўтаральнасці, перыядычнасць утварэння дакументаў.

Выбарачная ацэнка дакументаў.

10

Спецыяльныя крытэрыі ацэнкі навукова-тэхнічнай дакументацыі (НТД). Вывучэнне ўнутранага складу дакумента па праблемах (тэмах) і мадэлях (канструкцыях). Значэнне навукова-тэхнічнай ідэі. Значнасць аб’екта для народнай гаспадаркі. Унікальнасць будынка або канструкцыі.

Крытэрыі каштоўнасці кінафотафонадакументаў. Асаблівасці ацэнкі машыначытальных дакументаў.

Рэгламентацыя працэсаў дакументаўтварэння Неабходнасць рэгулявання працэсу дакументаўтварэння. Высвятленне і

ўхіленне прычын неапраўданага ўзрастання відавай разнастайнасці і колькасці дакументаў. Усталяванне абгрунтаваных крытэрыяў стварэння дакументаў. Фактары, якія вызначаюць неабходны комплекс дакументаў. Тыпізацыя форм дакументаў. Распрацоўка навуковых канцэпцый міжгаліновай уніфікацыі форм дакументаў. Стварэнне банкаў даных.

Прававое рэгуляванне працэсу дакументаўтварэння. Формы прававога рэгулявання.

Выкарыстанне новых тэхналогій у дакументаванні Уплыў укаранення вылічальнай тэхнікі на ўтварэнне дакументаў.

Дакумент у электроннай форме. Праблема прававога рэжыму дакумента, створанага ў электроннай форме. Асаблівасці ўзгаднення і падпісання электронных дакументаў.

Развіццё сістэмы перадачы інфармацыі. Магчымасці бездакументнага абмену інфармацыяй у кіраванні.

Арганізацыя і развіццё справаводства ў Беларусі ў 1917–2018 гг. Першыя дакументы савецкай улады аб рэгламентацыі асобных бакоў

дакументавання. Пошукі рацыянальных формаў арганізацыі справаводства. Навуковая арганізацыя працы (НАП) у галіне рацыяналізацыі дзейнасці

дзяржаўнага апарата. Стварэнне навукова-даследчыцкіх інстытутаў, ведамасных і пазаведамасных органаў рацыяналізацыі. Даследчыцкая дзейнасць, практычныя распрацоўкі і іх выкарыстанне.

Роля Бюро па НАП Народнага камісарыята рабоча-сялянскай інспекцыі (НК РСІ) БССР у распрацоўцы і ўвядзенні прынцыпаў і метадаў арганізацыі кіравання і справаводства. Увядзенне ў практыку адзіных і рацыянальных правілаў арганізацыі арганізацыі справаводства. Дзейнасць Асацыяцыі па НАП пры Інстытуце беларускай культуры. Характарыстыка і значэнне «Агульных правіл дакументацыі і дакументаабарота», як спробы абагульнення метадаў рацыяналізацыі справаводства і ўвядзення ў практыку адзіных правілаў арганізацыі і тэхналогіі справаводства.

Пастановы ўраду Беларусі ў 1920–1990-я гг. па ўдасканаленню справаводства. Дзейнасць органаў дзяржаўнай архіўнай службы па метадычным забеспячэнні справаводства. Удасканаленне справаводства ў 1960–1980-я гг. Стварэнне Адзінай дзяржаўнай сістэмы справаводства (АДСС) і Дзяржаўнай сістэмы дакументацыйнага забеспячэння кіравання (ДСДЗК).

11

Стандартызацыя і ўніфікацыя кіраўніцкіх дакументаў у 1970–2000-х гг. і іх уплыў на дакументаванне і арганізацыю працы з дакументамі. Нарматыўныя і нарматыўна-метадычныя дакументы, якія рэгламентуюць арганізацыю дакументацыйнага забеспячэння кіравання ў 1990-я–2000-я гг. Уплыў развіцця тэхналогій на эвалюцыю заканадаўства ў галіне справаводства і архіўнай справы.

Рэгістрацыя дакументаў як асноўная частка ДЗК. Інфармацыйна-даведачны апарат у справаводстве Рэгістрацыя дакументаў як складаючая частка тэхналогіі ДЗК. Правілы і

прынцыпы рэгістрацыі дакументаў. Характарыстыка сучасных рэгістрацыйных формаў, склад інфармацыі і парадак запаўнення. Узаемасувязь рэгістрацыі дакументаў і інфармацыйна-пошукавых сістэм па дакументах арганізацыі.

Кантроль выканання дакументаў Значэнне кантролю за выкананнем дакументаў у апараце кіравання,

асноўныя прынцыпы яго арганізацыі. Функцыі службы ДЗК па кантролю за тэрмінамі выканання дакументаў. Тыпавыя і індывідуальныя тэрміны выканання дакументаў. Тэхналогія вядзення кантролю пры розных формах рэгістрацыі. Абагульненне, аналіз і выкарыстанне даных аб выкананні дакументаў ва умовах традыцыйнай і аўтаматызаванай тэхналогіі апрацоўкі дакументаў.

Наменклатура спраў Паняцце наменклатуры спраў. Роля і значэнне наменклатуры спраў для

фарміравання і ўліку спраў у справаводстве. Методыка складання наменклатуры спраў. Класіфікацыйная схема наменклатуры спраў, якая адлюстроўвае дакументаванне працы і пытанні дзейнасці арганізацыі. Парадак афармлення, узгаднення і зацвярджэння наменклатуры спраў. Тэрміны захоўвання дакументаў. Віды наменклатур спраў, іх асаблівасці і прызначэнне.

Фарміраванне спраў Паняцце «фарміраванне спраў», асноўныя патрабаванні да правядзення

гэтай працы. Фарміраванне спраў у арганізацыях розных узроўняў кіравання. Задачы службы ДЗК па забеспячэнні фарміравання спраў у справаводстве. Правілы фарміравання ў справы розных катэгорый дакументаў. Захоўванне спраў у структурных падраздзяленнях арганізацыі. Арганізацыя даведачнай працы і парадак выдачы спраў у часовае карыстанне.

Парадак захоўвання спраў у арганізацыі. Экспертыза каштоўнасці Паняцце «экспертыза каштоўнасці». Нарматыўна-метадычныя асновы

правядзення экспертызы каштоўнасці дакументаў. Патрабаванні да правядзення экспертызы каштоўнасці. Арганізацыя працы экспертных службаў арганізацыі (ЦЭК, ЭК). Афармленне вынікаў экспертызы каштоўнасці дакументаў.

Паняцце «пералік дакументаў». Тыпавыя і ведамасныя пералікі дакументаў з вызначэннем тэрмінаў захоўвання. Прызначэнне і выкарыстанне пералікаў у якасці асноўных крыніц па вывучэнні складу і зместу дакументаў, вызначэнні тэрмінаў захоўвання.

12

Асноўныя патрабаванні да афармлення спраў. Поўнае і частковае афармленне спраў. Правілы складання вопісаў спраў сталага, часовага (звыш 10 гадоў) захоўвання. Перадача спраў у ведамасны архіў. Адзінства арганізацыі дакументаў у службе ДЗК і ў архіве арганізацыі.

Служба ДЗК і рэгламентацыя яе дзейнасці Асноўная задача і функцыі службы ДЗК. Рэгламентацыя функцый

падраздзяленняў па ДЗК. Тыпавыя і індывідуальныя палажэнні аб службе ДЗК. Фармуляр, склад інфармацыі, парадак распрацоўкі і зацвярджэння палажэння аб службе ДЗК.

Службовы і колькасны склад працаўнікоў службы ДЗК. Функцыі працаўнікоў службы ДЗК. Службовыя інструкцыі. Фармуляр, склад інфармацыі, парадак распрацоўкі і зацвярджэння службовай інструкцыі.

Інструкцыя па ДЗК – асноўны акт па рэгламентацыі і арганізацыі тэхналогіі ДЗК. Тыпавыя і індывідуальныя інструкцыі. Парадак распрацоўкі і склад інфармацыі. Правіла зацвярджэння і ўвядзення інструкцыі па ДЗК.

Тыпавыя нарматывы часу на справаводныя работы. Умовы працы, абсталяванне працоўных месцаў. Парадак захоўвання пячатак, бланкаў, правіла іх выкарыстання.

Паняцце дакументазвароту, прынцыпы і метадычныя асновы яго арганізацыі Вызначэнне паняцця «дакументазварот». Агульныя прынцыпы і

метадычныя асновы арганізацыі дакументазвароту. Прыём, праходжанне і парадак выканання паступаючых дакументаў. Экспедыцыйная апрацоўка дакументаў. Папярэдні разгляд дакументаў. Разгляд дакументаў кіраўніцтвам і іх накіраванне на выкананне. Дастаўка дакументаў выканаўцам, праца выканаўцаў з дакументамі. Парадак апрацоўкі зыходзячых дакументаў. Правілы руху ўнутраных дакументаў. Накірункі ўдасканалення дакументазвароту. «Безпапяровае справаводства», «Электронны дакументазварот». Аб’ём дакументазвароту, шляхі яго скарачэння, улік колькасці дакументаў.

Справаводства па зваротах грамадзян і юрыдычных асоб Заканадаўчая рэгламентацыя працы са зваротамі грамадзян і юрыдычных

асоб. Асноўныя задачы службы ДЗК па арганізацыі працы са зваротамі грамадзян і юрыдычных асоб. Прыём, рэгістрацыя, кантроль выканання, прыняцце рашэнняў па зваротах грамадзян юрыдычных асоб. Тэрміны выканання. Фарміраванне і захоўванне спраў са зваротамі грамадзян і юрыдычных асоб. Абагульненне, аналіз і выкарыстанне даных аб працы са зваротамі грамадзян юрыдычных асоб у апараце кіравання.

Паняцце і віды тэхнатронных дакументаў Паняцці тэхнатроннага дакумента, машыначытальных даных,

электроннага дакумента (ЭД), лічбавага дакумента. Агульнае вызначэнне дакумента і змены ў ім, якія адлюстроўваюць спецыфіку ЭД. Дакументы і інфармацыйныя рэсурсы. Структура і віды тэхнатронных дакументаў. Паняцці вонкавага і ўнутранага прадстаўлення дакумента, фізічнай і лагічнай структуры.

13

Тэхнатронныя носьбіты інфармацыі. Аналагавы і лічбавы спосабы фіксацыі інфармацыі. Тыпы носьбітаў для ЭД: магнітныя стужкі, магнітныя дыскі, магніта-аптычныя і лазерныя дыскі. Флэш-карты.

Электронныя дакументы: віды і характарыстыка Класіфікацыя ЭД па спосабах ўспрымання чалавекам. Тэкст, графіка,

аўдыё- і відэаданыя, змешаныя даныя. Класіфікацыя па тыпах інфармацыйных тэхналогій. Сістэмы кіравання базамі даных; электронныя табліцы; тэкставыя працэсары; графічныя рэдактары; сістэмы запісу і прайгравання аўдыё- і відэа даных; мультымедыя сістэмы; гіпертэкставыя сістэмы і іншыя.

Асаблівасці ЭД у параўнанні з папяровымі дакументамі. Недаступнасць чалавечаму ўспрыманню без спецыяльных тэхнічных і праграмных сродкаў; наяўнасць розных спосабаў кадавання і арганізацыі даных; адсутнасць жорсткай сувязі з канкрэтным носьбітам інфармацыі, магчымасць быць зафіксаванымі на носьбітах розных тыпаў; магчымасць ўнясення ў дакумент змен, якія пасля практычна немагчыма распазнаць.

Фарматы электронных дакументаў Фарматы тэкставых файлаў. Кодавыя табліцы. Фарматы выкарыстання і

фарматы захоўвання. Крытэрыі выбару аптымальнага фармату. Захоўванне простых тэкстаў. Захаванне вонкавага афармлення (разметкі). Паняцці фізічнай і лагічнай разметкі. Захаванне гіпертэкстаў. Фарматы графічных, гукавых і відэафайлаў. Вектарная і растравая графіка. Захоўванне тэксту ў выглядзе малюнка. Сканіраванне тэксту. Алгарытмы сціскання. Асноўныя графічныя фарматы: PCX, BMP, TIFF, GIF, JPEG. Праграмнае забеспячэнне для доступу да графічных файлаў. Захоўванне ЭД, якія спалучаюць тэкст і графіку. Аўдыё- і відэафарматы. Электронныя табліцы і архіўныя копіі баз даных як віды дакументаў. Захоўванне электронных табліц як асобных дакументаў і уставак у тэкставыя дакументы. Тры варыянты захавання інфармацыі баз даных.

Аўтаматызацыя дакументацыйнага забеспячэння кіравання Аўтаматызаваныя сістэмы дакументацыйнага забеспячэння кіравання.

Пытанні тэрміналогіі. Агляд рынку. Крытэрыі выбару сістэмы. Дакументазварот, справаводства і дакументацыйнае забеспячэнне кіравання (ДЗК) на аснове сучасных інфармацыйных тэхналогій. Тры стадыі аўтаматызацыі і тры пакаленні аўтаматызаваных сістэм. Арганізацыйныя пытанні, якія патрабуюць рашэння: адзіны пратакол абмену; кіраванне ключавой інфармацыяй; нарматыўная база. Параўнальны аналіз АС ДЗК. Асноўныя справаводныя функцыі, якія падвяргаюцца аўтаматызацыі. Агляд айчыннага рынку АС ДЗК. Пытанні ўзаемнай сумяшчальнасці. Крытэрыі выбару сістэмы. Нарматыўна-метадычныя дакументы. Віды дакументаў, якія вызначаюць патрабаванні да тэхнатронных дакументаў. Архіўнае заканадаўства. Тэзнічныя НПА. Інструкцыі і метадычныя рэкамендацыі па электронным дакументаванні.

Кіраванне электроннымі дакументамі Планаванне жыццёвага цыклу ЭД. Стадыі жыццёвага цыклу: стварэнне,

аператыўнае абарачэнне, архіўнае захоўванне. Пералікі тыпавых ЭД.

14

Вызначэнне патрабаванняў да ЭД, выбар аптымальных фарматаў файлаў. Усталяванне канкрэтных працэдур узгаднення, зацвярджэння, рэгістрацыі ЭД, парадку захоўвання, тыражавання, унясення змяненняў, знішчэння ЭД, якія не падлягаюць пастаяннаму захоўванню; вызначэнне парадку рэзервовага капіявання і захоўвання рэзервовых копій ЭД.

Ідэнтыфікацыя электронных дакументаў. Абавязковыя рэквізіты на розных стадыях жыццёвага цыклу. Правілы ўліку дакументаў на стадыях стварэння і абарачэння. Фармат XML як сродак праграмна-незалежнага прадстаўлення рэквізітаў пры інфармацыйным узаемадзеянні сістэм ДЗК.

Пацвярджэнне сапраўднасці электронных дакументаў. Электронны лічбавы подпіс. Абарона ЭД. Агульныя патрабаванні па абароне інфармацыі і вызначэнне парадку доступу да яе. Арганізацыйныя, прававыя, тэхнічныя (праграмныя і апаратныя) меры абароны. Тэхналогіі крыптаабароны.

Архіўнае захоўванне тэхнатронных дакументаў Адбор тэхнотронных дакументаў на архіўнае захоўванне. Крытэрыі адбору

і ўздзеянне на іх інфармацыйных тэхналогій. Экспертыза каштоўнасці ЭД, вызначэнне тэрмінаў іх захоўвання. Асаблівасці правядзення экспертызы на розных стадыях жыццёвага цыклу: пры праектаванні (укараненні) сістэмы, пры яе мадыфікацыі, пры заканчэнні тэрміну захоўвання ў арганізацыі. Забеспячэнне архіўнага захоўвання тэхнатронных дакументаў. Вызначэнне працэдур перадачы ЭД на ведамаснае захоўванне і стварэння суправаджальнай дакументацыі. Вызначэнне парадку ведамаснага захоўвання і перадачы ЭД на дзяржаўнае захоўванне. Ідэнтыфікацыя і ўлік ЭД у архіве. Інфармацыйна-пошукавая характарыстыка і суправаджальная дакументацыя. Асноўныя тэхнічныя параметры па захоўванні машынных носьбітаў з запісам. Кантроль фізічнага стану носьбітаў. Праблемы і спосабы доўгатэрміновай захаванасці ЭД. Апаратная, праграмная і платформавая залежнасць. Капіяванне, канвертацыя, міграцыя даных.

Інфармацыйнае забеспячэнне кіравання Інфармацыйныя праблемы арганізацыі кіравання. Суадносіны функцый

кіравання і інфармацыйных працэсаў, якія забяспечваюць гэтыя функцыі. Задачы і структура інфармацыйнага забеспячэння кіравання. Уніфікаваныя сістэмы дакументацыі. Дакументы, якія вырабляюцца сродкамі вылічальнай тэхнікі (ВТ). Класіфікатары тэхніка-эканамічнай і сацыяльнай інфармацыі. Забеспячэнне пэўнасці і абароны інфармацыі ў ІЗК. Праектаванне сістэм інфармацыйнага забеспячэння кіравання.

Кадравае справаводства Прававыя пытанні дакументавання дзейнасці кадравай службы.

Дзяржаўны нагляд і кантроль за выкананнем заканадаўства ў галіне дакументавання працы з кадрамі. Склад і віды дакументаў кадравай службы. Асноўныя патрабаванні да афармлення кадравай дакументацыі. Уніфікаваныя сістэмы дакументацыі, што ўжываюцца пры дакументаванні працы з персаналам. Дакументаванне працэдур, што папярэднічаюць заключэнню працоўнай дамовы.

15

Дакументаванне працоўных адносін. Правілы афармлення кадравых дакументаў. Афармленне прыѐму на працу. Перавод на іншую працу. Прадстаўленне адпачынку. Накіраванне працаўнікоў у камандзіроўку. Змяненне анкетна-біяграфічных даных. Заахвочванне і ўзнагароджанне працаўнікоў. Накладанне спагнанняў. Атэстацыя працаўнікоў. Звальненне працаўнікоў. Афармленне і вядзенне асабовых спраў. Афармленне і выдача даведак, выданне загадаў. Вядзенне працоўных кніжак, кніга ўліку руху працоўных кніжак і ўкладышаў да іх. Службовыя, працоўныя і тэхналагічныя інструкцыі (асноўныя палажэнні, функцыі, абавязкі, правы, адказнасць). Персаніфікаваны ўлік. Вайсковы ўлік. Сістэматызацыя, захоўванне і знішчэнне кадравай дакументацыі.

Арганізацыйнае праектаванне Тэарэтычныя і метадалагічныя асновы арганізацыйнага развіцця і

арганізацыйнага праектавання сістэм кіравання. Планаванне і арганізацыя праектных прац. Стадыі арганізацыйнага праектавання сістэм кіравання. Метады даследавання і аналізу сістэм кіравання. Метады праектавання сістэм кіравання. Метады ацэнкі эфектыўнасці на розных стадыях арганізацыйнага праектавання. Кіраванне інавацыямі. Укараненне канкрэтных арганізацыйных праектаў.

Дакументная лінгвістыка Паняцце аб мове і маўленчай дзейнасці. Паняцце аб літаратурнай мове.

Сістэма функцыянальных стыляў сучаснай рускай літаратурнай мовы. Навуковы стыль. Публіцыстычны стыль. Літаратурна-мастацкі стыль. Размоўна-гутарковы стыль. Агульная характарыстыка афіцыйна-дзелавога стылю. Гісторыя развіцця афіцыйна-дзелавога стылю. Адміністрацыйна-канцылярскі падстыль. Заканадаўчы падстыль. Дыпламатычны падстыль. Парламенцкі падстыль. Стылістычныя асаблівасці рэкламных тэкстаў. Дэтэрмінаванасць афіцыйных зносін сістэмай сацыяльных роляў. Жанры дзелавой камунікацыі. Этыка і псіхалогія правядзення дзелавых гутарак. Камунікатыўныя якасці маўлення. Правільнасць, дакладнасць, лагічнасць, багацце, выразнасць, дарэчнасць маўлення. Кампазіцыйныя, сінтаксічныя, лексічныя і іншыя асаблівасці тэкстаў службовых дакументаў. Агульныя прынцыпы рэдагавання службовых дакументаў. Выпраўленне лексічных памылак у тэкстах службовых дакументаў. Выпраўленне сінтаксічных памылак у тэкстах службовых дакументаў. Праца над кампазіцыяй дакумента. Лагічныя асновы рэдагавання. Віды і тэхніка праўкі. Перспектывы развіцця афіцыйна-дзелавога стылю.

Функцыянальныя асновы афіцыйна-дзелавога стылю сучаснай беларускай літаратурнай мовы. Лексічныя, арфаграфічныя і граматычныя асаблівасці службовых дакументаў на беларускай мове. Спецыфіка справаводнай тэрміналогіі беларускай мовы. Асаблівасці сінтаксісу службовых дакументаў на беларускай мове.

Сакратарская справа Роля сакратара ў структуры дакументацыйнага забеспячэння кіравання.

Катэгорыі сакратароў. Прафесійныя патрабаванні да розных сакратароў. Нарматыўна-метадычная база працы сакратара. Рэгламентацыя службовых

16

абавязкаў. Прававая аснова сакратарскай дзейнасці. Нармаванне працы сакратара. Арганізацыя працоўнага месца сакратара. Умовы працы. Адміністрацыйныя функцыі сакратара. Арганізацыйныя функцыі сакратара. Аналітычныя функцыі сакратара. Праца сакратара па складанні і афармленні дакументаў, яго абавязкі па іх арганізацыі, выкарыстанні і захоўванні. Этыка сакратара. Працаўладкаванне. Адаптацыя да працы.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Архівазнаўства Архівазнаўства як навуковая дысцыпліна. Класіфікацыя архіўных

дакументаў. Нарматыўна-прававая і метадычная база працы архіваў. Сістэма навукова-даведачнага апарату да архіўных дакументаў. Забеспячэнне захаванасці і камплектаванне Нацыянальнага архіўнага фонду Рэспублікі Беларусь. Віды, задачы і функцыі архіваў. Арганізацыя працы архіва. Экспертыза каштоўнасці дакументаў у архіве. Улік і выкарыстанне архіўных дакументаў. Прыѐм дакументаў на захоўванне ў дзяржаўны архіў.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Крыніцазнаўства Крыніцазнаўства ў сістэме гуманітарных навук. Тэарэтычныя праблемы

крыніцазнаўства. Прырода гістарычнай крыніцы. Гісторыя крыніцазнаўства. Крыніцазнаўчая эўрыстыка. Класіфікацыя і тыпалогія крыніц, характарыстыка асобных тыпаў крыніц. Рэчыўныя крыніцы. Заканамернасці ўзнікнення і эвалюцыя крынічнай базы. Метадалагічныя прынцыпы вывучэння крыніц. Праблемы крытыкі крыніц. Сучасныя метады назапашвання і аналізу крынічнай інфармацыі. Цэнтры захоўвання гістарычных крыніц і прынцыпы іх арганізацыі. Практычнае крыніцазнаўства. Крыніцазнаўства айчыннай гісторыі. Методыка самастойнай працы з крыніцай.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Фінансавая справаздачнасць Рэгуляванне бухгалтарскага ўліку і справаздачнасці ў Рэспубліцы

Беларусь. Метадалагічнае кіраванне бухгалтарскім улікам і справаздачнасцю. Міжнародныя і нацыянальныя стандарты фінансавай справаздачнасці. Прадмет, задачы, аб’екты і метады бухгалтарскага ўліку. Уліковая палітыка. Сістэма рахункаў. Метад падвойнага запісу. Узаемасувязь рахункаў і бухгалтарскага балансу. Бухгалтарская дакументацыя. Інвентарызацыя. Мэта і аб’екты інвентарызацыі. Асноўныя правілы правядзення інвентарызацыі. Адлюстраванне вынікаў інвентарызацыі і сум нястач, страт, выяўленых падчас загатавання, захоўвання, рэалізацыі. Фінансавая справаздачнасць. Прызначэнне фінансавай справаздачнасці. Склад фінансавай справаздачнасці. Падрыхтоўка, складанне, зацвярджэнне, прадстаўленне, публікацыя фінансавай справаздачнасці. Бухгалтарскі баланс. Балансавы метад абагульнення інфармацыі. Прызначэнне, змест і будова бухгалтарскага балансу. Характарыстыка пазаабаротных актываў, абаротных актываў, капіталу. Абавязанні. Актывы і абавязанні, што ўлічваюцца па-за балансам. Прызначэнне справаздачы аб прыбытках і стратах. Змест і будова справаздачы аб прыбытках і стратах. Дадаткі да бухгалтарскага балансу і справаздачы аб прыбытках і

17

стратах. Прызначэнне, змест і структура справаздачы: аб змяненні капіталу, справаздачы аб руху грашовых сродкаў, дадаткаў да бухгалтарскага балансу, справаздачы аб мэтавым выкарыстанні атрыманых сродкаў, тлумачальнай запіскі. Аўдыт фінансавай справаздачнасці. Рэгуляванне аўдытарскай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь. Мэта і задачы аўдыту фінансавай справаздачнасці. Абавязковы аўдыт. Аўдытарскае заключэнне. Скажэнні фінансавай справаздачнасці. Узаемасувязь дакументацыі, рахункаў і справаздачнасці.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Інфармацыйная бяспека і абарона інфармацыі Асновы інфармацыйнай бяспекі і абароны інфармацыі. Асноўныя

накірункі забеспячэння бяспекі інфармацыйных рэсурсаў. Прамысловы і эканамічны шпіянаж. Інфармацыйныя войны. Прававое забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі. Арганізацыйныя меры абароны інфармацыі. Аналітычная праца пры забеспячэнні інфармацыйнай бяспекі. Канфідэнцыяльны дакументазварот і забеспячэнне яго абароны. Парадак працы персаналу з канфідэнцыяльнымі дакументамі і матэрыяламі. Абарона інфармацыі пры правядзенні нарадаў і перамоў, падчас навуковай, рэкламнай і выставачнай дзейнасці. Асновы абароны інфармацыі пры выкарыстанні камп’ютараў, сетак і сродкаў сувязі. Ахова тэрыторый, будынкаў, памяшканняў, транспарту і персаналу арганізацыі.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Этыка і псіхалогія дзелавых адносін Асноўныя паняцці псіхалогіі прафесійных адносін. Сутнасць зносін:

функцыі, бакі, віды, формы. Сродкі зносін. Бар’еры зносін у прафесійных адносінах. Псіхалагічныя асаблівасці дзелавых зносін. Псіхалагічныя і этычныя нормы і прынцыпы дзелавых зносін. Праблемы сацыяльна-псіхалагічнай адаптацыі. Псіхалогія канфлікту і яго сутнасць. Паводзіны ў канфліктах. Стрэс і яго асаблівасці. Механізмы пабудовы прафесійных адносін. Псіхалагічны ўплыў і маніпуляванне. Спосабы псіхалагічнай абароны. Этыка дзелавых зносін. Этыкет зносін і ўзаемаадносін у арганізацыі.

Сувязь дакументазнаўства з іншымі дысцыплінамі. Асновы кіравання інтэлектуальнай уласнасцю Інтэлектуальная ўласнасць. Аўтарскае права і сумежныя правы.

Прамысловая ўласнасць. Патэнтная інфармацыя. Патэнтныя даследаванні. Увядзенне аб’ектаў інтэлектуальнай уласнасці ў грамадзянскае абарачэнне. Камерцыйнае выкарыстанне аб’ектаў інтэлектуальнай уласнасці. Абарона правоў аўтараў і праваўладальнікаў. Вырашэнне спрэчак аб парушэнні правоў аўтараў і праваўладальнікаў. Вырашэнне спрэчак аб парушэнні правоў у галіне інтэлектуальнай уласнасці. Дзяржаўнае кіраванне інтэлектуальнай уласнасцю.

Дакументацыйнае забеспячэнне аховы працы Прававыя і арганізацыйныя пытанні аховы працы. Аналіз умоў працы.

Сістэма кіравання аховай працы. Асноўныя прынцыпы і напрамкі дзяржаўнай палітыкі ў галіне аховы працы. Канцэпцыя дзяржаўнага кіравання аховай працы

18

ў Рэспубліцы Беларусь. Асноўныя нарматыўныя прававыя акты Республікі Беларусь па ахове працы. Канвенцыі МАП і іншыя нормы міжнароднага права ў галіне аховы працы. Міжгаліновыя і галіновыя нарматыўныя прававыя акты, тэхнічныя нарматыўныя прававыя акты, якія змяшчаюць патрабаванні па ахове працы. Сістэма стандартаў бяспекi працы (ССБП). Сістэма кіравання аховай працы ў арганізацыі. Размеркаванне функцыянальных абавязкаў па ахове працы паміж кіраўнікамі і спецыялістамі арганізацыі. Служба аховы працы арганізацыі, яе задачы, функцыі і правы. Арганізацыя работы і абсталяванне кабінета аховы працы. Планаванне і распрацоўка мерапрыемстваў па ахове працы. Iнструктажы па пытаннях аховы працы: вiды, змест, перыядычнасць. Інструкцыі па ахове працы. Парадак складання, афармлення, зацвярджэння, давядзення да персаналу. Праца з нарматывамі па пытаннях аховы працы. Кантроль і нагляд за станам аховы працы. Адказнасць за парушэнне аховы працы і пажарнай бяспекі ў арганізацыях сацыяльна-гуманітарнай сферы і сферы кіравання. Атэстацыя працоўных месцаў. Класіфікацыя няшчасных выпадкаў і прафесійных захворванняў. Расследаванне і ўлік няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў. Спецыяльнае расследаванне няшчасных выпадкаў на вытворчасці. Распрацоўка мерапрыемстваў па прафілактыцы вытворчага траўматызму і прафесійных захворванняў. Страхаванне работнікаў. Правы і абавязкі застрахаванай асобы. Пакрыццѐ шкоды, прычыненай здароўю працоўных. Віды і парадак прызначэння страхавых выплат.

Гісторыя Беларусі Месца айчыннай гісторыі ў сістэме сацыяльна-гуманітарных ведаў.

Этнагенез славян і этнакультурныя працэсы ва ўсходнім славянстве. Месца і роля Полацкага, Тураўскага і іншых княстваў у гісторыі земляў Русі, характар іх узаемадзеянняў з еўрапейскай і ўсходняй цывілізацыямі. Фарміраванне Вялікага княства Літоўскага як літоўска-беларускай дзяржавы. Кансалідацыя беларускай народнасці (этнаса). Палітычнае і эканамічнае становішча Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай (другая палова XVII-XVIII стст.). Шляхі развіцця Беларусі ў складзе Расійскай дзяржавы. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці. Супярэчнасці грамадскага і духоўнага развіцця. Прычыны крызісу савецкай грамадскай сістэмы. Сучасная Беларусь. Станаўленне цывільнага грамадства і прававой дзяржавы.

Органы ўлады і кіравання Вялікага Княства Літоўскага Дзяржаўны лад і адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне ВКЛ. Вялікі

князь літоўскі. Рада, Сейм як органы ўлады ў ВКЛ. Канцылярыя ВКЛ. Вышэйшыя службовыя асобы ў сістэме кіравання. Эвалюцыя сістэмы мясцовага кіравання ВКЛ. Судовыя органы ВКЛ. Уваходжанне ВКЛ у склад Рэчы Паспалітай, сістэма органаў улады новай дзяржавы. Статут 1588 г. Спробы правядзення рэформ дзяржаўнага ладу Рэчы Паспалітай у другой палове XVIII ст.

19

Органы ўлады і кіравання Расійскай Імперыі ў апошняй трэці XVIII – першай палове ХІХ стст. Уключэнне беларускіх зямель у склад Расійскай Імперыі, ажыццяўленне

першых пераўтварэнняў. Арганізацыя самакіравання. Станаўленне міністэрскай сістэмы. Сенат, Дзяржаўны Савет. «Уласная Яго Імператарскай Вялікасці канцылярыя». Змены ў сістэме мясцовага кіравання ў першай палове ХІХ ст.

Буржуазныя рэформы другой паловы XIX ст., асаблівасці іх правядзення на тэрыторыі Беларусі. Сістэма дзяржаўных органаў у

1880-х – 1890-хгг. Рэвалюцыя 1905–1907 гг., змены ў сістэме органаў дзяржаўнага кіравання. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г., Часовы ўрад. Саветы рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў. Падрыхтоўка Устаноўчага сходу.

Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. Стварэнне беларускай дзяржаўнасці на савецкай аснове I Усебеларускі з’езд у Мінску (снежань 1917 г.). Рада Усебеларускага

з’езда і яе выканаўчы камітэт – Народны Сакратарыят Беларусі. Рада БНР. Усталяванне савецкай улады ў Беларусі. Абвяшчэнне ССРБ, сістэма яе органаў. Літоўска-Беларуская рэспубліка. Другое абвяшчэнне ССРБ. Фарміраванне дзяржаўнага апарату ў 1921–1922 гг.

Органы ўлады і кіравання ў БССР у 1920-я–1930-я гг. Утварэнне СССР. Органы ўлады і кіравання СССР і саюзных рэспублік.

Змены ў сістэме кіравання эканомікай ва ўмовах «новай эканамічнай палітыкі». Палітыка беларусізацыі. Канстытуцыя БССР 1927 г. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная будова і мясцовыя органы. Уплыў мадэрнізацыйнай палітыкі на сістэму кіравання. Рэжым адзінаасобнай улады І. В. Сталіна. Канстытуцыя СССР 1936 г. і Канстытуцыя БССР 1937 г. Мясцовыя органы кіравання і самакіравання на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў 1921–1939 гг.

Органы ўлады і кіравання напярэдадні і ў гады Вялікай Айчыннай вайны Уключэнне тэрыторыі Заходняй Беларусі ў склад савецкай дзяржавы і

стварэнне органаў Савецкай улады ў 1939 г. Дзейнасць надзвычайных органаў улады ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Перабудова цэнтральных органаў кіравання для патрэб ваеннага часу. Цэнтральны штаб партызанскага руху.

БССР у 1945 – пачатку 1990-х гг. Пасляваеннае аднаўленне народнай гаспадаркі. Выхад БССР на

міжнародную арэну. Сацыяльна-эканамічнае развіццё БССР у другой палове 1950-х — першай палове 1980-х гг. Спробы дэмакратызацыі грамадска-палітычнага жыцця ў гады «адлігі». Канстытуцыйнае замацаванне кіруючай ролі камуністычнай партыі. Роля Саветаў у грамадска-палітычным жыцці краіны. «Перабудова». Распад СССР.

Абвяшчэнне незалежнасці Рэспублікі Беларусь Пачатак дэмантажу адміністрацыйна-каманднай сістэмы ў другой палове

1980-х – пачатку 1990-х гг., лібералізацыя палітычнага рэжыму. Дэкларацыя аб

20

дзяржаўным суверэнітэце. Фарміраванне дзяржаўнага апарату. Рашэнне праблемы «саюзнай спадчыны». Рэарганізацыя органаў улады і кіравання. Узаемадзеянне выканаўчай і заканадаўчай улады. Беларусь – удзельніца СНД. Інтэграцыя Беларусі і Расіі.

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 г. і сістэма органаў дзяржавы. Рэспубліканскія органы дзяржаўнага кіравання Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь. Унясенне дапаўненняў і змяненняў у

Канстытуцыю. Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь і яго канстытуцыйныя паўнамоцтвы. Нацыянальны Сход. Дзейнасць Савета Міністраў. Фарміраванне і развіццё сістэмы рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання. Органы галіновага кіравання. Органы функцыянальнага кіравання. Арганізацыйная будова асноўных ведамстваў Рэспублікі Беларусь. Статус кіраўніка рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання.

Мясцовае кіраванне і самакіраванне ў Рэспубліцы Беларусь Сістэма органаў мясцовага самакіравання. Парадак фарміравання і

дзейнасці органаў мясцовага самакіравання. парадак іх фарміравання. Выканаўчыя камітэты, мясцовыя адміністрацыі. Унутраная будова мясцовых органаў кіравання, іх кампетэнцыя, арганізацыя дзейнасці і асноўныя асаблівасці яе дакументавання.

Органы суда, пракуратуры, дзяржаўнага кантролю, Следчы камітэт Судова-прававая рэформа ў Рэспубліцы Беларусь. Канстытуцыйны суд.

Сістэма агульных судоў. Склад, структура і паўнамоцтвы Вярхоўнага Суда. Гісторыя сістэмы гаспадарчага правасуддзя. Пракуратура. Сістэма органаў дзяржаўнага кантролю. Следчы камітэт.

Асновы права Паходжанне дзяржавы і права. Тэорыі паходжання дзяржавы і права.

Паняцце і прыкметы дзяржавы. Формы дзяржавы. Форма кіравання: манархія і рэспубліка. Форма дзяржаўнага ладу: унітарныя і федэратыўныя дзяржавы. Палітычны рэжым. Дэмакратычныя і аўтарытарныя рэжымы. Дзяржаўныя органы і дзяржаўны апарат. Паняцце і сацыяльнае прызначэнне права. Прыкметы права. Функцыі права. Прынцыпы права. Права ў сістэме сацыяльных нормаў. Норма права. Формы (крыніцы) права. Нарматыўныя прававыя акты. Сістэма і структура права. Прававыя сістэмы сучаснасці. Нацыянальнае і міжнароднае права. Праватворчасць. Прававыя адносіны. Рэалізацыя і ўжыванне права. Тлумачэнне права. Законнасць і правапарадак. Правамерныя паводзіны і правапарушэнне. Юрыдычная адказнасць. Канстытуцыйныя асновы прававой сістэмы. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь. Прыватнае права. Параўнальнае правазнаўства. Правасвядомасць і прававая культура. Прававая дзяржава і правы чалавека. Прававое выхаванне. Прававая і сацыяльная дзяржава.

Канстытуцыйнае права Канстытуцыйнае права як навука, галіна права і вучэбная дысцыпліна.

Тэорыя і гісторыя канстытуцыяналізму. Паняцце канстытуцыі і асноўнага

21

закона. Класіфікацыя канстытуцый. Крыніцы канстытуцыйнага права. Канстытуцыйнае заканадаўства Рэспублікі Беларусь. Канстытуцыйныя нормы і канстытуцыйнае правадачыненне. Канстытуцыйная юстыцыя і сістэма канстытуцыйнага нагляду Рэспублікі Беларусь. Асновы канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь. Канстытуцыйна-прававы статус чалавека і грамадзяніна ў Рэспубліцы Беларусь. Выбарчае права як падгаліна канстытуцыйнага права. Сучасныя выбарчыя сістэмы. Выбарчая сістэма Рэспублікі Беларусь. Працэдура змены і ўнясення паправак у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь. Адзінства сістэмы дзяржаўнага ладу Рэспублікі Беларусь. Мадэль выканаўчай улады, заканадаўчая і судовая ўлада ў Рэспубліцы Беларусь.

Адміністрацыйнае права Сістэма нормаў адміністрацыйнага права і яго месца ў беларускай

прававой сістэме. Дзяржаўнае кіраванне і адміністрацыйнае права. Адміністрацыйнае права як галіна права і навука. Суб’екты адміністрацыйнага права. Адказнасць па адміністрацыйным праве. Адміністрацыйны працэс. Законнасць і дысцыпліна ў дзяржаўным кіраванні.

Грамадзянскае права Паняцце грамадзянскага права як галіны права, навукі і вучэбнай

дысцыпліны. Крыніцы грамадзянскага права. Паняцце, змест і віды грамадзянскіх праваадносін. Грамадзяне (фізічныя асобы) як суб’екты грамадзянскіх праваадносін. Юрыдычныя асобы як суб’екты грамадзянскіх праваадносін. Дзяржава і яе суб’екты, муніцыпальныя ўтварэнні – суб’екты грамадзянскіх праваадносін. Аб’екты грамадзянскіх праваадносін. Падставы ўзнікнення, змянення і спынення грамадзянскіх праваадносін. Ажыццяўленне правоў і выкананне абавязкаў у грамадзянскіх праваадносінах. Права на абарону. Тэрміны ажыццяўлення і абароны правоў і выканання абавязкаў у грамадзянскіх праваадносінах. Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы. Права ўласнасці грамадзян. Права ўласнасці юрыдычных асоб. Права дзяржаўнай і муніцыпальнай уласнасці. Права агульнай уласнасці. Абарона права ўласнасці і іншых рэчавых правоў. Грамадзянска-прававое рэгуляванне асабістых немаѐмасных правоў. Паняцце, віды і выкананне абавязанняў. Адказнасць па грамадзянскім праве. Грамадзянска-прававая дамова. Дамова куплі-продажу. Дамова пастаўкі. Дамова арэнды, лізінгу і пазыкі. Дамова падраду. Выкананне навукова-даследчых, доследна-канструктарскіх і тэхналагічных прац. Аўтарскія дамовы.

Працоўнае права Паняцце працы і працоўнага права. Прадмет, метад і сістэма працоўнага

права. Крыніцы працоўнага права. Асноўныя прынцыпы працоўнага права. Суб’екты працоўнага права. Праваадносіны ў сферы працоўнага права. Калектыўныя дамовы і пагадненні. Прававое рэгуляванне занятасці і працаўладкавання. Працоўная дамова (кантракт). Працоўны час і час адпачынку. Аплата працы. Матэрыяльная адказнасць бакоў працоўнай дамовы (кантракту). Працоўная дысцыпліна. Ахова працы. Працоўныя спрэчкі.

22

3. КРЫНІЦЫ І ЛІТАРАТУРА1

1. Архiўная справа на Беларусi ў дакументах i матэрыялах (1921–1995 гг.). – Мінск, 1996.

2. Архивы Беларуси [Электронный ресурс] / БелНИЦЭД. – Минск, 2006–2017. – Режим доступа: http://archives.gov.by.

3. Архівазнаўства: дапаможнік / А.М.Бяляўскі [і інш.]; пад рэд. М.Ф.Шумейкі. – Мінск: БДУ, 2013.

4. Беларускі навукова-даследчы інстытут дакументазнаўства і архіўнай справы: Бібліягр. паказ. / БелНДІДАС; Склад.: Т. А. Самайлюк, В. У. Скалабан, Т. А. Дзем’яновіч, Л. І. Доўнар. – Мінск: БелНДІДАС, 1997.

5. Библиографический указатель нормативных и научно-методических разработок ВНИИДАД за 1986–2005 гг. / ВНИИДАД. – М., 2006.

6. Гісторыя Беларусі : Курс лекцый: У 2 ч. / Беларус. дзярж. ун-т , Гродзен. дзярж. ун-т імя Я. Купалы. – Мінск: РІВШ БДУ, 2000–2002. – 2 ч.

7. Гісторыя і сучасная арганізацыя дзяржаўных устаноў Беларусі: дапаможнік / С.Л. Лугаўцова [і інш.]; пад агульн. рэд. С.М. Ходзіна. – Мінск: БДУ, 2013.

8. Государственная система документационного обеспечения управления. Основные положения. — М., 1991.

9. Государственный стандарт Республики Беларусь (СТБ) 1.5-93 «Государственная система стандартизации Республики Беларусь. Требования к построению, изложению, оформлению и содержанию стандартов».

10. Гражданский кодекс Республики Беларусь: Кодекс Респ. Беларусь, 7 дек. 1998 г., № 218-З.

11. Давыдова, Э. Н. История и организация делопроизводства в Беларуси / Э. Н. Давыдова, А. Е. Рыбаков. – Минск, 1999.

12. Давыдова, Э. Н. Технология и организация документационного обеспечения управления / Э. Н. Давыдова, А. М. Назаренко, А. Н. Сукач. – Минск, 2014.

13. Делопроизводство и архивное дело. Термины и определения: СТБ 2059-2013. – Минск, 2013.

14. Делопроизводство и документоведение: Краткий словарь современной терминологии / Авт-разраб.: С.В.Жумарь [и др.]. – Минск: БелНИИДАД, 2001.

15. Документоведение: пособие / А. Е. Рыбаков, А. М. Назаренко. – Минск: БГУ, 2013.

16. Ерошкин, Н.П. История государственных учреждений дореволюционной России: [Научно-педагогические труды]. 5-е изд., доп. / Н. П. Ерошкин; под ред. А. Е. Иванова, А. Д. Степанского. – М., РГГУ, 2008.

1 Тэксты нарматыўных прававых актаў Рэспублікі Беларусь (у тым ліку тых, што страцілі сілу) выкарыстоўваліся ў іх бягучых або апошніх рэдакцыях на падставе прававой даведачнай сістэмы “Консультант Плюс: Беларусь. Технология ПРОФ” [Электронный ресурс] / ООО “ЮрСпектр”, Нац. центр правовой информации Респ. Беларусь. – Минск, 2017

23

17. Илюшенко, М. П. Формуляр документа: Учеб. пособие / М. П. Илюшенко, Т. В. Кузнецова. – М.: МГИАИ, 1986.

18. Илюшенко, М.П. Документоведение. Документ и системы документации: учеб. пособие / М.П. Илюшенко, Т.В. Кузнецова, Я.З.Лившиц. – М.: МГИАИ, 1977.

19. Инструкция по делопроизводству в государственных органах, иных организациях : утв. постановлением М-ва юстиции Респ. Беларусь, 19 янв. 2009 г., №4.

20. Исторические источники по истории России XVIII – начала XX в. на русском языке в Интернете [Электронный ресурс] // Электронная библиотека Исторического факультета МГУ им. М.В.Ломоносова [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/PICT/russia.htm. – Дата доступа: 14.12.2017.

21. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь = Конституция Республики Беларусь: [1994 года (са змянен. і дапаўн.): прынят. на рэсп. рэферэндумах 24 ліст. 1996 г. і 17 кастр. 2004 г.].

22. Кодекс Республики Беларусь об административных правонарушениях: Кодекс Респ. Беларусь, 21 апр. 2003 г., № 194-З.

23. Кокорев, В.И. Основы стандартизации в информационных системах / В.И. Кокорев. – М., 1988.

24. Кузнецова, Т. В. Делопроизводство: (Документационное обеспечение управления) / Т. В. Кузнецова. – М., 2002.

25. Ларин, М.В. Управление документацией и новые информационные технологии. / М.В. Ларин – М.: Науч. кн., 1998.

26. Ларин, М.В. Электронные документы в управлении. Научно-методическое пособие. – изд. 2-е, доп. / М. В. Ларин, О. И. Рысков. – М.: ИПО «У Никитских ворот», 2008.

27. Мингалев, B. C. Организационное проектирование систем управления и делопроизводства государственных учреждений: учеб. пособие / В. С. Мингалев. – М., 1979.

28. Мингалев, B. C. Основные закономерности и тенденции документообразования в социально-экономических системах управления: учеб. пособие / В.С. Мингалев. – М., 1983.

29. Митяев, К. Г. История и организация делопроизводства в СССР.: учеб. пособие / К. Г. Митяев; под ред. А. В. Чернова. – М., 1973. – 359 с.

30. Назаренко, А. М. Правовое регулирование управления : учеб. пособие / А. М. Назаренко. — Минск, 2014.

31. О бухгалтерском учете и отчетности: Закон Респ. Беларусь, 18 окт. 1994 г.

32. О государственных секретах: Закон Респ. Беларусь, 19 июля 2010 г. 33. О государственных символах Республики Беларусь: Закон Респ.

Беларусь, 5 июля 2004 г. 34. О дебюрократизации государственного аппарата и повышении

качества обеспечения жизнедеятельности населения: Директива Президента Респ. Беларусь, 27 дек. 2006 г., № 2.

24

35. О Национальном архивном фонде и архивах в Республике Беларусь: Закон Респ. Беларусь, 6 окт. 1994 г., № 3277-ХІІ.

36. О нормативных правовых актах Республики Беларусь: Закон Респ. Беларусь, 10 янв. 2000 г., № 361-З: в ред. от 2 июля 2009 г.

37. О техническом нормировании и стандартизации: Закон Респ. Беларусь, 5 января 2004 г., № 262-З.

38. О товарных знаках и знаках обслуживания: Закон Респ. Беларусь, 5 фев. 1993 г., № 2181-XII.

39. Об архивом деле и делопроизводстве в Республике Беларусь: Закон Респ. Беларусь, 25 нояб. 2011 г., № 323-З.

40. Об информации, информатизации и защите информации: Закон Респ. Беларусь, 10 нояб. 2008 г., № 455-З.

41. Об обращениях граждан и юридических лиц: Закон Респ. Беларусь, 18 июля 2011 г., № 300-З.

42. Об упорядочении изготовления и использования бланков документов с изображением Государственного герба Республики Беларусь: Указ Президента Респ. Беларусь, 28 июня 2000 г., № 357.

43. Об утверждении Положения о Национальном архивном фонде Республики Беларусь, а также сети государственных архивных учреждений Республики Беларусь: Указ Президента Респ. Беларусь, 20 сент. 1996 г., № 373.

44. Об утверждении системы государственных архивных учреждений Республики Беларусь: Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 20 марта 2012 г. № 243.

45. Об электронном документе и электронной цифровой подписи: Закон Респ. Беларусь, 28 дек. 2009 г., № 113-З.

46. Об электронном документе: Закон Респ. Беларусь, 10 января 2000 г., № 357-З.

47. Перечень типовых документов Национального архивного фонда Республики Беларусь, образующихся в процессе деятельности государственных органов, иных организаций и индивидуальных предпринимателей, с указанием сроков хранения: утв. постановлением М-ва юстиции Респ. Беларусь, 24 мая 2012 г., № 140.

48. Положение о Департаменте по архивам и делопроизводству Министерства юстиции Республики Беларусь: утв. постановлением Совета Министров Респ. Беларусь, 31 июля 2006 г., № 986: в ред. от 19 авг. 2010 г.

49. Положение о порядке изготовления и использования бланков документов с изображением Государственного герба Республики Беларусь: утв. постановлением Совета Министров Респ. Беларусь, 31 июля 2000 г., № 1172.

50. Положение о порядке подготовки проектов нормативных правовых актов: утв. Указом Президента Респ. Беларусь, 11 авг. 2003г., № 359.

51. Правила работы архивов государственных органов, иных организаций: утв. постановлением М-ва юстиции Респ. Беларусь, 24 мая 2012 г., № 143.

25

52. Правила работы государственных архивов Республики Беларусь: утв. постановлением К-та по архивам и делопроизводству при Совете Министров Респ. Беларусь, 25 нояб. 2005 г., № 7.

53. Правила работы с научно-технической документацией в государственных архивах Республики Беларусь: утв. постановлением М-ва юстиции Респ. Беларусь, 14 марта 2007 г., № 14.

54. Примерная инструкция по делопроизводству в министерствах, госкомитетах и других центральных органах управления, учреждениях, организациях и на предприятиях Республики Беларусь: утв. приказом председателя К–та по архивам и делопр-ву Респ. Беларусь, 23 мая 1995 г., № 13.

55. Рахманин, Л.В. Стилистика деловой речи и редактирование служебных документов / Л.В. Рахманин, М.: Высш. шк. : Инфра-М, 1997.

56. Рудельсон, К.И. Современные документные классификации / К.И. Рудельсон. – М.: Наука, 1973. – 267 с.

57. Русско-белорусский словарь делопроизводственной и архивной терминологии = Беларуска-рускі слоўнік справаводнай і архіўнай тэрміналогіі / БелНДІДАС; Аўт. рус.-бел. часткі: У.А. Сарока, Т. М. Мальцава, Г.В. Запартыка, бел.-рус. часткі: У.А. Сарока, Т.М. Мальцава; нав. рэд. В.П. Лемцюгова. – Мінск: Полымя; БелНДІДАС, 1997.

58. Системы документирования: Учеб. пособие / М.П. Илюшенко [и др.]; Моск. гос. ист.-арх. ин-т; Под ред. доц. Я.З. Лившица. – М.: [Б. и.], 1977.

59. Словарь современной архивной терминологии социалистических стран. – М., 1982, Вып.1.

60. Сокова, А.Н. Понятие вида в документоведении (документная систематика) / А.Н. Сокова // Делопроизводство. – 2002. – № 3. – С. 7–12.

61. Теория и практика архивного дела в СССР. – М., 1980. 62. Теория и практика экспертизы ценности документов и

комплектования государственных архивов СССР. – М., 1974. 63. Трудовой кодекс Республики Беларусь: [принят Палатой

представителей 8 июня 1999 г.: одобрен Советом Республики 30 июня 1999 г.]. 64. Уголовный кодекс Республики Беларусь: [принят Палатой

представителей 2 июня 1999 г.: одобрен Советом Республики 24 июня 1999 г.]. 65. Унификация текстов управленческих документов. Методические

рекомендации. / Л.А. Ковш [и др.]. — М.: ВНИИДАД, 1998. 66. Унифицированная система организационно-распорядительной

документации: унифицированные формы, методические материалы по применению классификатора унифицированных форм : утв. приказом директора Департамента по арх. и делопроизводству М-ва юстиции Респ. Беларусь от 14 мая 2007 г., № 25. – Минск, 2007.

67. Ходзiн, С. М. Крынiцазнаўства гiсторыi Беларусi : дапаможнік / С. М. Ходзін. – Мінск: БДУ, 2012.

68. Юхо, Я. А. Гiсторыя дзяржавы i права Беларусi. Ч. 1–2. / Я. А. Юхо. Мінск, 2000.