1. Ligjerata e Pare, Analize Statistikore

7/29/2019 1. Ligjerata e Pare, Analize Statistikore

1/46

ANALIZA

STATISTIKORE

Ligjerata e PareHyrje ne analizen statistikore


2/46

LIGJERATA E PAR

HYRJE

KONCEPTET BAZ N STATISTIK

MBLEDHJA E T DHENAVE LLOJET E T DHNAVE

BURIMET E T DHNAVE

2


3/46

PRMBAJTJA E LNDS1. Menaxhimi i t dhnave

2. Metodat e zgjedhjes s mostrs

3. Statistika deskriptiveprshkruese (matsit e tendencs qendroredhe variacionit)

4. Probabiliteti dhe distribucionet e probabilitetit

5. Distribucioni diskret i probabilitetit6. Distribucioni normal dhe distribucioni standard normal

7. Intervalet e besimit (Vlersimi piksor dhe intervalor i parametravet populacionit)

8. Testimi i hipotezave I

9. Testimi i hipotezave II10. Analiza e korrelacionit linear

11. Regresioni linear

12. Regresioni multivariabl

13. Serit kohore


4/46

Metodologjia e msimit dhe vlersimit Ligjerata me shembuj konkret

Seminare dhe ushtrime praktike- MS Excel

- Hyrje n SPSS

Vlersimi:

- Pjesmarrja dhe detyrat e shtpis - 20%- Punime individuale - 30%

- Provimi prfundimtar - 50%

Literatura:

- Rahmil Nuhiu: Bazat e Statistiks;

- Statistika- Prkthyer sipas librit Statistics for Business andEconomics, Pegi, Tiran, 2005;

- Ushtrime t Statistiks, Universiteti I Tirans, Fakultati Ekonomik, 2005

- Milan Papiq; Statistika e aplikuar n Ms Excel, Universiteti Victory, etj


5/46

sht statistika?

Pse ?1. Mbledhje e t dhnave

p.sh., Hulumtimit

2. Prpunimi dhe prezantimi

i t dhnave

p.sh Grafik &Tabela

3. Karakterizimi i tdhnave

P.sh. Mesataret

Analiza et

dhnave

Marrja e

vendimeve

1984-1994 T/Maker Co.

1984-1994 T/Maker Co.


6/46

sht statistika?

Statistika sht shkenc e t dhnave . Ajo

prfshin mbledhjen , klasifikimin, organizimin,analizimin dhe interpretimin e informatave

numerike me qllim t marrjes s vendimeve

efikase.

6


7/46

Mbledhja e t dhnave

Le t themi se jeni t interesuar prgjendjen e krizs globale financiare

far lloj t dhnash do t krkoni?

Ku do ti krkoni kto t dhna?

7


8/46

T dhna apo informata

T dhnat jan mbledhje e fakteve dheopinioneve me t cilat ne do t punojm-

zakonisht n form numerike. T dhnat bhen informata kur ato e

informojn shfrytzuesin pr marrjen e

vendimeve.

8


9/46

Elementet fundamentale t

statistiks


10/46

Elementet fundamentale/Terminologjia bazike

1. Popullimi/Dukuria masive-T gjitha njsit me interes

2. Mostra /Zgjedhja

-Nnbashksi/pjes e njsive t popullimit

3. Njsia eksperimentale (Njsia statistikore)

- Objekti pr t cilin mbledhim t dhna.

4. Variablat

- Karakteristikat e nj njsie statistikore

5. T dhnat statistikore (rezultat i matjes s nj variabli meinteres)

6. Parametrat (karakteristikat e popullimit)

7. Statistikat e mostrs/zgjedhjes (vlersimi i parametrave nga

t dhnat e mostrs)

P n Populacion

& Parametr

S n Sample/Zgjedhje

& Statistika


11/46

Populacion apo Zgjedhje/Mostr

a b c d

ef gh i jk l m n

o p q rs t u v w

x y z

Popullimi/Dukuria masive Mostra/Zgjedhja

b c

g i n

o r u

y

Treguesit q prdoren pr tprshkruar populacioninquhen PARAMETRA

Treguesit q llogariten ngat dhnat e mostrs quhenSTATISTIKA


12/46

12

Njsia s tat is tiko re (ind iv id i)

Njsia s tat is tiko re (ind iv id i)paraqet elementetindividuale prej t cilave prbhet trsia e

prgjithshme ose dukuria masive t cilat kankarakteristika variabile.

Njsia (individi ) paraqet pjesn prmbajtsoret dukuris masive dhe ka rndsi t veant.


13/46

13

VARIABLAT/ Karakteristikat/Tipari

Atr ibu t i ose t ipar i (var iablat) paraqesin

karkateristikn apo vetin q ndryshonvlern e saj nga nj element n nj tjetr.Nj karkateristik sht nj variabl nseka dy apo m shum vlera apo atribute.

1 7


14/46

14

Tipet (llojet ) e Variablave

Variabla kualitative ose Atributive:karakteristikat e variablave q studiohen

jan jo numerike.

SHEMBUJ: Gjinia, prkatsia fetare, tipi i

automobilit, vendi i lindjes, ngjyra e syveetj.

1-7

1 8


15/46

15

Tipet (llojet ) e Variablave

Variabla kuantitavie (sasiore-numerike):variablat mund t raportohen n mnyr

numerike.

SHEMBULL: bilanci n llogarin e juaj

bankare, mosha e puntorve t nj firme,numri i fmijve n nj familje, etj.

1-8

1 9


16/46

16

Variabla kuantitavie (sasiore-

numerike) Variablat kuantitative mund t klasifikohen sid iskrete - tndrp reradhe tvazhdueshme-

kont inuale. Variablat diskrete - t ndrprera: mund t

marrin vetm disa vlera t caktuara dhegjithmon ka ndrprerje n mes t vlerave.

SHEMBULL: numri i dhomave t fjetjes nshtpi ( 1,2,3,.., etj), numri i antarve tfamiljes, etj.

1-9

1 10


17/46

17

Variabla kuantitavie (sasiore-

numerike)

Variablat e vazhdueshme - kontinuale:

mund t marrin fardo vlere brenda njrangu t caktuar.

SHEMBULL: Koha e kaluar me aeroplanprej Prishtine n Gjenev, gjatsia enxnsve t nj klase, etj.

1-10


18/46

18

Prmbledhje e llojeve t variablave

Variablat

Kualitative/Atributive)

Diskrete/t ndrprera

Numerike/Kuantitative)

Tvazhdueshme/kontinuale

Shembuj:gjinia,nacionalitetingjyra eflokve,etj

Shembuj:Numri i fmijve,Numri i tpunsuarve,Numri i kinemaveNumri i veturave tshitura

Shembuj:Mosha e studentveKilometrat e kaluaran mes t dydistancaveGjatsia trupore enxnsve, etj


19/46

T dhnat statistikore

T dhnat statistikore jan rezultat i matjes snj cilsie, tipari apo karkateristike me interes nnj element t popullimit apo t zgjedhjes.

Sikurse variablat edhe t dhnat mund t jen:

- T dhna sasiore- rezultojn nga matjet eniveleve t variablave sasior

- T dhna cilsore - rezultojn nga matjet e

niveleve t variablave cilsor

19


20/46

Shkallt e matjes s t dhnave Matja e variablave-t dhnave sht nj proces i

gjetjes s vlerave t nj variabli pr elemente tndryshm.

Ne mund t masim variablat pr cdo njsistatistikore qe kemi n studim- individ, familje,grupe, komunitete, shoqri dhe ngjarje.

Psh. Mund t masim nivelin e arsimit t nj

individi, koeficientin e lindshmris s nj vendi,etj.

20


21/46

Shkallt e matjes s t dhnave

Ne prdorim termin shkall pr tiu referuar nj grupi

vlerash q merr nj vriabl.

Vitet e shkollimit jan nj shkall pr matjen e nivelit tarimit t individit.

Koeficienti i lindshmris s nj vendi mund t matet siraport i lindjeve n 1000 banor

Vlerat e variablave q gjejm kur masim dika quhenrezultate

P.sh rezultat sht 16 vjet shkollimi pr indivin X;25.8% lindje pr 1000 banor pr vendin X, etj.

21


22/46


Variablat-t dhnat statistikoreklasifikohen n katr tipe bazuar nmnyrn e matjeve:

T dhna nominale T dhna t zakonshme/ordinale/t

renditshme

T dhna intervalore T dhna n form raporti

22


23/46


Shkalla tregon se cilat mnyra t analizs statistikorejan m t prshtatshme.

Shkalla e matjeve prcakton sasin e informatave qprmbahet n t dhna.

Shkallt e matjeve

klasifikimi i t dhnave:Nominale /t parenditshme

E Zakonshme/e renditshme

Intervalore

Raporti/Proporcionale


24/46

Nivelet e matjeve dhe shkallt e matjeve

T dhna intervalore

T dhna ordinale/zakonshme

T dhna nominale

Niveli m i lart

(Forma m efuqishme e matjeve)

Nivele m t larta

Niveli m i ult

(Forma m e dobt

e matjeve)

Kategori (pa ndonjrregull apo drejtim)

Kategori t renditshme(rangimi, rregull )

Diferenca n mes tmatjeve, por jo zerot vertete

T dhna n form raporti/propocionaleDallimet midismatjeve, zero evrtet ekziston


25/46

Nivelet e matjeve dhe shkallt ematjeve

T dhna intervalore

T dhna t

zakonshme

T dhna nominale

Pesha, Mosha,Shpenzimet javore tushqimit

Rangimi i kualiteteve tshrbimit, Rangimi istudentve n baz tsuksesit

Statusi martesor, Tipi iautomobilit q posedojm

T dhna nform raporti

Temperaturat n shkallt Fahrenheit, Celsiusit,Datat kalendarike

Kategori (pa ndonj rregullapo drejtim)

Kategori t renditshme

(rangimi, rregull )

Diferenca n mes tmatjeve, por jo zero tvertete

Dallimet midis matjeve,zero e vertete ekziston

Shembuj


26/46

Shembull pr t dhnat nominale/ t parenditshm

26

Variablat kualitative Kategorit/Modalitetet

Pronar i automobilit Po Jo

Gjendja martesore I/e martuar; I/e pamartuar; I/e ve; I/endar

Gjinia Mashkull; Femr

Veprimtarit ekonomike Industria dhe xehtaria; bujqsia;

tregtia; pylltaria, ndrtimtaria;

komunikacioni dhe lidhjet; etj

Format ligjore t

shoqrive tregtare

Biznes individual, Partneritet,

Korporat, etj


27/46

Shembuj pt t dhnat ordinale/ t renditshme/tzakonshme

Variablat kualitative Kategorit/Modalitetet

Knaqja me produktin Shum i paknaqur; pak i paknaqur;

neutral, Pak i knaqur; shum i knaqur

(Shkallt e Likertit)

Thirrjet akademike t

profesorve

Profesor i rregullt; Profesor i asocuar;

Profesor asistent; Assistent; Asistent i ri.

Suksei i studentve 10; 9; 8; 7; 6; 5.

27


28/46

Shembuj t shkalls intervale dhe proporcionale t

dhnave

Variablat kuantitative Niveli i matjeve

Temperatura (n shkall

Celsius ose Fafrenheit)

Intervale

Gjatsia (n metra dhe cm) Proporcionale/n form raporti

Pesha (n litr ose kg) Proporcionale /n form raporti

Pagat (n euro apo valut

tjerr)

Proporcionale/n form raporti

28


29/46

Shembull. Vrojtimi i puntorve t firms X

Emri dhembiemri

Gjinia Mosha Pozita Pervojae punes

Paga vjetore(000)

Albulena Z. F 30 Menaxhere 12 20

Afrim T. M 25 Shefe e shitjes 13 15

Vjollca M F 22.3 Financa 10 10

Aferdita I. F 45 Marketing 2 8

Agon T. M 32.5 Shites 5 6

Genc M. M 23.8 Shites 8 6

Adelina B. F 27 Shites 6 6

Bardha M. F 19 Shites 14 6

Yll T M 27 Shofer 12 5

Valton K. M 28.6 Shofer 3 5

29

VariablatNjesite/Elementete

T dhnat

T dh t


30/46

Statusi Shitjet Fitimi/

Ligjor Vjetore($M) ($000)

T dhnatElementet, Variablat, dhe Vrojtimet

Firma

Dataram

EnergyDrink

Dardania

AgroimpexPsychemedics

Individual 73.10 86

SH.P.K 74.00 1.67

Ortakeri 365.70 86

SH.P.K 111.40 33Individual 17.60 13

Variablat

Njesite/elementet

T dhnat


31/46

Bazat e Statistiks 2010Dr. Rahmije Mustafa -Topxhiu 31

Burimet e t dhnave statistikore

Primare

Mbledhja e tdhnave

Sekondare

T dhna tgrumbulluara

Vrojtimi

Eksperimentimi

Studimi

T printuara ose

elektronike


32/46

Burimet e t dhnave

Burimet ekzistuese/Burimet sekondare

Brenda firms gati do departament

Agjencit shtetrore- Enti statistikave,Doganat, Ministrit, etj

Asociacionet e ndryshme

Organizata t specializuara t interesit

Interneti m shum e m shum firma


33/46

T dhnat primare/Studimet statistikore

Burimet e t dhnave

N studimet eksperimentale , s pari identifikohenvariablat me interes. Mandej nj apo dy faktor

mbahen nn kontroll, ashtu q t mund t sigurohen

t dhna nn ndikimin e ktyre faktorve.

P.sh. Nj mnyr e re e prodhimit - ndikimi i saj nsasin e prodhuar.

Ose- Nj medikament i ri ,ndikimi i tij n tensionin

e gjakut. (Eksperimentet jan shum t kushtueshme, dhe

shum her te pamundura

N vrojtime-studime(jo-eksperimentale) nuktentohet q t kontrollohen ndikimet e faktorve

n variablat me interes.

Mnyra m e shpesht e hulumtimit. Anketa sht nj

shembull i mir


34/46

Statistikat zyrtareInstitucionet shtetroe nxjerrin statistika sepse:

1. T dhnat jan pjes e procesit administrativ;2. Ato nevojiten pr matjen e efekteve t politikave

shtetrore;

3. Ato shrbejn pr t prcaktuar dhe kontrolluar efektet

e faktorve t jashtm n politikat e qeveris;4. Me an t statistikave mund t prcaktohen prirjet,

prognozat dhe politikat pr t ardhmen;

N Kosov institucioni kryesor shtetror pr statistika

sht Enti i Statistikave t Kosovs. www.esk.rks-gov.net

34
http://www.esk.rks-gov.net/http://www.esk.rks-gov.net/http://www.esk.rks-gov.net/http://www.esk.rks-gov.net/


35/46

Disa burime t dhnave

www.esk.rks-gov.net

www.ec.europa.eu/eurostat

www.stats.oecd.org

35
http://www.esk.rks-gov.net/http://www.ec.europa.eu/eurostathttp://www.stats.oecd.org/http://www.stats.oecd.org/http://www.ec.europa.eu/eurostathttp://www.esk.rks-gov.net/http://www.esk.rks-gov.net/http://www.esk.rks-gov.net/


36/46

Statistika

StatistiaDeskriptive

StatistikaAnalitike

Prfshin Mbledhjen Organizimin Prmbledhjen Prezantimin et dhnave (grafe,Tabela, mesatare,

Tregues te variacionit, etj

Prfshin Brjen e vlersimeve Testimin e hipotezave Prcaktimin e raporteve Brjen e parashikimeve

Llojet e analizs statistikore


37/46

37

Llojet e analizs statistikore

Univariate

Analiza e tdhnave q iprkasin vetmnj variabli

P.sh. Mesataret,variacioni, etj

Bivariate

Analiza e lidhjesn mes t dyvariablave

P.sh. Regresioni, korrelacioni,tabelat ekryqzuara, testihi n katror, etj

Multivariate

Analiza e tdhnave n mest tri apo mshumvariablave

P.sh.Tabelat ekryqzuara dhemultivariate,

regresioni dhekorrelacioni ishumfisht


38/46

PRFUNDIM/ KONKLUZION

Prdorimi I t dhnave dhe informatavesht pjes e rndsishme e zgjidhjes sproblemeve

Neve kemi nevoj edhe pr t dhnatprimare dhe sekondare

Procesi I hulumtimit t dhnave mund t

krijoj probleme t reja n brendsi dhemundsi pr kreativitet m t lart.

38


39/46

39

Konceptet kyeAnaliza statistikore

Popullimi/trsia eprgjithshmeMostra/Zgjedhja

Njsia statistikore,individiVariablatT dhnat statistikore

ModalitetetParameterStatistik

T dhna nominale

T dhna trenditshme

T dhna intervalore

T dhna n formraporti

Statistik deskriptive

Statistike analitike Analiz univariate

Analiz bivariate

Analiz multivariate


40/46

40

Detyr

Shpjego dallimin n mes t t dhnavekualitative dhe kuantitative dhe jep tre

shembuj pr seciln. Shpjego dallimin n mes t dhnave

diskrete dhe t vazhdueshme dhe jep tre

shembuj pr seciln.


41/46

41

Detyr

Prcakto se cilat nga variablat vijuese sht kualitative ecila kuantitative. Nse jan kuantitative prcaktoni sefenomeni me interes a sht diskret apo kontinual:

- Numri i telefonave n familje,- Lloji i telefonit,- Ngjyra e telefonit,- Pagesa mujore (n euro dhe cent) pr thirrje telefonike,- Numri i thirrjeve lokale t bra gjat muajit,- Zgjatja (n minuta) e thirrjeve lokale gjat muajit,- Fakultetet e Universitetit t Prishtins.


42/46

Shembull

N tabeln vijuese jepen t dhna prpes profesor t Fakultetit Ekonomik

42

Emri Specializimi Gjinia Mosha Grada/titulli shkencor

A.. S Ekonomiks F 45 Prof. i asocuar

D.D Menaxhim F 37 Pro. i rregullt

A.B Financ M 53 Prof. i rregullt

D.A Kontabilitet F 29 Asistent

F.T Marketing M 38 Prof. asistent

a) Sa elemente prmban ky studim?b) Sa variabla jan?c) Sa vrojtime jan?d) Cila shkall e matjes sht prdorur pr do variabl?


43/46

43

Ushtrime

Ushtrim . Jam shum i stresuar sht njshprehje q shum e shpesht n mes tstudentve. ka ju streson juve.

Cili sht populacioni me interes?

Identifikoni m s paku tri arsye pr t marrmostrn.

Identifikoni dy variabla ose karakteristika tantarve t ktij populacioni q ju dshironi t

studioni.


44/46

44

Ushtrime

Ushtrim . Dekani i fakultetit dshiron tshoh se far lloj aktiviteti dhe pune bjn

studentt e diplomuar t fakultetit pas 5vjet diplomimi. Cili sht populacioni me interes? Identifikoni arsyet pr t marr mostrn pr

hulumtim. Identifikoni dy variabla/karakteristika t antarve

t populacionit q ju dshironi t studioni


45/46

45

Ushtrime

Ushtrim . Kryetari i nj shteti dshiron tshoh se sa sht i popullarizuar pas dyvjetve t mandatit t tij. Nj mostr e

votuesve t rritur jan pyetur se a do tarizgjedhnin prap at n at post.A jan t dhnat kualitative apo kuantitative

Nse t dhnat jan kualitative a jan ato

nominale apo rendore/shkallore. Nse jannumerike a jan ato diskrete apo kontinuale.


46/46

Ushtrime

Ushtrim . M posht jan t listuar disa pyetje nga anketa rreth virusit Trojan

horse. Pr do lloj t pyetjes identifikoni se far lloj t dhnash duhet tgrumbullohen.

A sht infektuar kompjuteri juaj me virusin Trojan horse Po, kompjuteri im sht infektuar me kt virus. Jo , kompjuteri im nuk sht infektuar me kt virus. Nuk jam i sigurt se kompjuteri im sht infektuar.

A dini dik tjetr q kompjuteri i sht infektuar me virusin Trojan Horse Po Jo

Sa shpesh ju me kujdes ekzaminoni subjektin e-mailit t juaj para se t

hapni atachmentt. Gjithmon Shpesh Sipas rastit Rrall ose kurr

1. Ligjerata e Pare, Analize Statistikore

Documents

Transcript of 1. Ligjerata e Pare, Analize Statistikore