1

 

Μια «σκυταλοδροµία» ιδεών και εικόνων, που µας θυµίζει τη σχέση των

µουσείων µε τα πολιτιστικά τοπία, φυσικά και

ανθρωπογενή, και την ανάγκη προστασίας και ανάδειξής

τους σε µια εποχή σηµαντικών αλλαγών.

Παρουσιάσεις από φοιτητές και αποφοίτους του ΠΜΣ

Μουσειακών Σπουδών µε την τεχνική Ignite. Ανάπτυξη

ενός θέµατος σε 5 λεπτά και 20 διαφάνειες

Κυριακή 15 Μαΐου 2016, 10:00-15:00, Μουσείο

Ιστορίας Πανεπιστηµίου Αθηνών, Θόλου 5 - Πλάκα

περιλήψεις παρουσιάσεων Ignite

2

Παρουσιάσεις Ignite, Μέρος Α’ Μουσεία και πολιτιστικά τοπία:

Χωρικότητες, χρονικότητες,αξίες, εµπειρίες

1.

Πολιτιστικά τοπία ή πολιτιστικά προϊόντα; Τρόποι αλληλεπίδρασης της αγοράς σύγχρονων έργων τέχνης µε τους πολιτιστικούς φορείς στον «σχηµατισµό» της καθηµερινότητάς µας

Αγγελική Παρτσινέβελου

Πρόκειται για µία µη γεωγραφική ανάγνωση της έννοιας του «πολιτιστικού τοπίου», ιδωµένου στο πλαίσιο της µεταµοντέρνας πραγµατικότητας, όπου η εµπειρία του θεατή φιλτράρεται µέσα από τις τάσεις της αγοράς.

Μέσα από παραδείγµατα θα διενεργηθεί προσπάθεια να αναδειχθούν τα «ίχνη» της επίδρασης της αγοράς σύγχρονων έργων τέχνης στη δράση των πολιτιστικών φορέων, αναφορικά ως προς το αστικό τοπίο και τη «νέα πολιτιστική οικονοµία του χώρου».

Η Αγγελική Παρτσινέβελου γεννήθηκε το 1989, κερδίζοντας παρά ένα έτος λίγη από την αίγλη της δεκαετίας του '80. Έπειτα από 13 χρόνια µαθητικής ζωής στο Αρσάκειο, σπούδασε στο Τµήµα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήµης του ΕΚΠΑ, από όπου αποφοίτησε το 2012 µε πιο ανοιχτούς ορίζοντες. Η αγάπη της για τις τέχνες έστρεψε σταδιακά τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα προς την αισθητική φιλοσοφία, την επιµέλεια και τα ζητήµατα πολιτιστικής διαχείρισης, ενώ –πιθανότατα- την όπλισε µε αρκετό θάρρος, ώστε το 2008 να οργανώσει τη µοναδική ατοµική έκθεση ζωγραφικής της ζωής της στο art cafe «MELIA» της Θεσσαλονίκης. Από το 2012 ως το 2015, όποτε και αποφοίτησε από το Διατµηµατικό Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Μουσειακών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α., απασχολήθηκε σε ιδιωτικούς φορείς και φορείς του δηµοσίου, σε τοµείς που αφορούσαν στη διοργάνωση εικαστικών εκθέσεων και άλλων πολιτιστικών γεγονότων, ενώ συµµετείχε σε συνέδρια, επιστηµονικές ηµερίδες και προγράµµατα εναλλακτικών ξεναγήσεων.

2.

Το µουσειακό κέλυφος ως µεσοτοιχία

Αγάπη Κάντζα

Γιατί πηγαίνουµε στα µουσεία; Δεν πηγαίνουµε στα µουσεία γιατί είναι χαριτωµένα. Πηγαίνουµε στα µουσεία γιατί ανήκουµε στην ανθρώπινη φυλή. Και η ανθρώπινη φυλή είναι γεµάτη πάθος. Η τέχνη, η οµορφιά, η αγάπη... γι’ αυτά ζούµε. Η ζωή είναι γεµάτη ερωτήσεις, χωρίς τελειωµό. Η απάντηση είναι ότι είµαστε εδώ, ότι υπάρχει ταυτότητα. Το παντοδύναµο παιχνίδι συνεχίζεται και εµείς πρέπει να συνεισφέρουµε σ’ αυτό.

3

Με ποιό τρόπο όµως; Πώς µπορούµε να αναδείξουµε τα µουσεία µέσα από το ευρύτερο περιβάλλον τους; Στην παρουσίαση µε τίτλο «Το µουσειακό κέλυφος ως µεσοτοιχία» αναφέρονται τρόποι µε τους οποίους το µουσείο θα βγεί έξω από το κέλυφός του και θα εισχωρήσει στο πολιτιστικό τοπίο. Αρχικά επισηµαίνεται πως οποιαδήποτε προσπάθεια ανάδειξης ενός µουσείου ή αρχαιολογικού χώρου δεν θα είχε αποτέλεσµα αν αυτός δεν διατηρούταν καθαρός. Επίσης επισηµαίνεται ο ρόλος της σηµατοδότησης. Στην παρουσίαση γίνεται αναφορά για πρωτότυπες µορφές σήµανσης, όπως τη χρήση των κολωνακίων των πεζοδροµίων για τη δηµιουργία ενός πολιτιστικού µονοπατιού. Ένας ακόµη τρόπος σύνδεσης του πολιτισµικού χώρου µε τον περιβάλλοντα χώρο αποτελεί η χρήση custom sound button (κουµπί ηχογραφηµένου µηνύµατος) σε καίρια σηµεία της πόλης. Όποιος περιπατητής το πατήσει θα ακούσει µία αφήγηση για κάποιο µουσειακό αντικείµενο ή µία πραγµατική ιστορία. Τέλος έξω από τους µουσειακούς και αρχαιολογικούς χώρους θα δίνεται η ευκαιρία στον εκάστοτε µέσω ορισµένων δράσεων να αντιληφθεί την αξία των µουσειακών και πολιτισµικών αντικειµένων, καθώς και να παίξει ένα παιχνίδι κρυµµένου θησαυρού που θα τον οδηγήσει στο εσωτερικό τους.

Η Αγάπη Κάντζα ζεί και εργάζεται ως αγιογράφος στην Αθήνα. Είναι φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος «Μουσειακές Σπουδές» των Τµηµάτων Ιστορίας & Αρχαιολογίας και Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστηµίου Αθηνών σε συνεργασία µε το Τµήµα Συντήρησης και έργων τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας , και πτυχιούχος του Τµήµατος Εικαστικών Τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (2014). Προσφέρει εθελοντική εργασία στο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο (Τµήµα µουσειοπαιδαγωγικών προγραµµάτων), έχει παρακολουθήσει το µαθήµατα-σεµιναρίο «Μεθοδολογία έρευνας και τεκµηρίωσης καλλιτεχνικού έργου» µε διδάσκοντα τον κο Ντένη Ζαχαρόπουλο (2014) και έχει συµµετάσχει σε οµαδικές εκθέσεις. Επίσης συµµετείχε σε Performance στην Αναδροµική έκθεση του Δηµήτρη Αληθεινού στο ΕΜΣΤ (2014).

3.

Αστική αναζωογόνηση µέσω της διαµόρφωσης νέων πολιτιστικών τοπίων: το παράδειγµα του Riverside Museum of Glasgow

Αλεξάνδρα Σαγιά

Η Γλασκώβη, µία πόλη της Μεγάλης Βρετανίας που βίωσε έντονα τόσο τη βιοµηχανική ανάπτυξη όσο και την αποβιοµηχάνιση, πολύ νωρίς επένδυσε στον πολιτισµό αλλά και σε ευρύτερες πολιτικές µε επίκεντρο την εικόνα της πόλης για την οικονοµική της ανάκαµψη. Από το 1990, που ανακηρύσσεται Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, πραγµατοποιεί αρχικά προγράµµατα ανάπλασης του ιστορικού της κέντρου και στη συνέχεια µεγάλα projects αστικής ανάπτυξης στις όχθες του ποταµού Clyde – την παλιά βιοµηχανική ζώνη ναυπηγείων. Στα πλαίσια του προγράµµατος Clyde Waterfront εντάσσεται – πέρα από συγκροτήµατα κατοικίας, εργασίας και αναψυχής – και ο σχεδιασµός του νέου Μουσείου Μεταφορών της πόλης, σε µια ιστορική θέση της προκυµαίας, εκεί που ο ποταµός Clyde συναντά τον Kelvin.

4

Η Zaha Hadid, αρχιτέκτων του µουσείου, τονίζει τη σχέση του κτιρίου µε την πόλη: “Η ιστορία της Γλασκώβης είναι βαθιά συνδεδεµένη µε την ιστορία του Clyde και µαζί έχουν διαµορφώσει το σχέδιο του µουσείου. Ήθελα το κτίριο να αντικατοπτρίζει τη σηµασία της θέσης του και να επιτρέπει την καινοτόµο και εµπνευσµένη έκθεση της εντυπωσιακής συλλογής του. Ο ρευστός σχεδιασµός συνεχίζει την πλούσια παράδοση της µηχανικής στη Γλασκώβη, µια πραγµατική επίδειξη των ικανοτήτων και του πάθους των ντόπιων µηχανικών που βοήθησαν να γίνει αυτό το κτίριο πραγµατικότητα”.

Ήδη τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του, το 2011, το µουσείο προσελκύει πάνω από µισό εκατοµµύριο επισκέπτες, ενώ το 2013 κερδίζει τον τίτλο του Μουσείου της Χρονιάς του European Museum Forum. Σήµερα, τo Riverside Museum αποτελεί ταυτόχρονα προϊόν της µεταβιοµηχανικής επανεφεύρεσης της Γλασκώβης ως πόλης του πολιτισµού και παράµετρο ενίσχυσης του συµβολικού της κεφαλαίου.

Η Αλεξάνδρα Σαγιά είναι απόφοιτη του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης µε µεταπτυχιακές σπουδές στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στην κατεύθυνση Πολεοδοµίας – Χωροταξίας. Σήµερα, παρακολουθεί το µεταπτυχιακό πρόγραµµα Μουσειακές Σπουδές στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Ως αρχιτέκτων µηχανικός έχει συνεργαστεί µε το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Πολιτιστικό Ίδρυµα Οµίλου Πειραιώς και µε φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης για την εκπόνηση µουσειολογικών – µουσειογραφικών µελετών. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τις χωρικές και κοινωνικές µεταλλαγές στα αστικά κέντρα και ειδικότερα το ρόλο του πολιτισµού στη σύγχρονη πόλη.

4.

Το Μουσείο πόλης ως µέρος του πολιτιστικού τοπίου

Δήµητρα-Κλαίρη Γιαννίρη, Μίνα Παϊσίου, Μαρία Μαλιχουτσάκη

Το πολιτιστικό τοπίο µιας περιοχής είναι συνυφασµένο µε το πολιτιστικό απόθεµα αυτής καθώς από αυτό δηµιουργείται και εµπλουτίζεται, αυτό υποδηλώνει, αυτό εκφράζει, αυτό τονίζει. Το πολιτιστικό απόθεµα, από το οποίο συντίθεται το πολιτιστικό τοπίο µιας περιοχής, µπορεί να περιλαµβάνει µικρότερες ή µεγαλύτερες εικαστικές παρεµβάσεις στον δηµόσιο χώρο, υπαίθρια µνηµεία, αρχαιολογικούς χώρους, πολιτιστικούς οργανισµούς και φυσικά µουσεία.

Η ύπαρξη µουσείου/ων δίνει µια διαφορετική διάσταση στην έννοια του πολιτιστικού τοπίου,αναβιβάζοντάς το, µέσω του κτηρίου του, των συλλογών του, και της συνολικής λειτουργίας του, σε πολιτιστικό πεδίο συναναστροφής, επικοινωνίας, έµπνευσης και ψυχαγωγίας του ανθρώπου.

Επιλέγοντας την περίπτωση όπου το πολιτιστικό τοπίο αφορά σε µια πόλη, εστιάζουµε στην αλληλεπίδραση που µπορεί να δηµιουργήσει µε αυτό η ύπαρξη και η λειτουργία ενός Μουσείου πόλης. Ίσως από τους πιο συµπαγείς πυρήνες του πολιτιστικού τοπίου ενός αστικού

5

κέντρου, το Μουσείο πόλης έχει τη δυναµική να οπτικοποιήσει την ιστορική/κοινωνική/πολιτιστική σχέση του ανθρώπου µε την πόλη του. Ακόµα περισσότερο, φιλοδοξεί να την ενισχύσει και να την θέσει ως αφετηρία και πηγή έµπνευσης τόσο για τις κοινότητες της πόλης όσο και για τους επισκέπτες αυτής.

Στο πλαίσιο αυτό, και µε αφορµή τη µελέτη περίπτωσης για τη δηµιουργία ενός Μουσείου πόλης στην Άµφισσα, θα παρουσιάσουµε επιλεκτικά τρόπους και παραδείγµατα αλληλεπίδρασης και «συνεργασίας» του πολιτιστικού τοπίου της Άµφισσας µε το (ενδεχόµενο) Μουσείο της πόλης της.

Η Δήµητρα-Κλαίρη Γιαννίρη γεννήθηκε στις 29/3/1991 στην Χίο. Έχει τελειώσει το Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας του Πανεπιστήµιο Αιγαίου και έκανε την πρακτική της στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη. Το 2013-14 συµµετείχε στο πρόγραµµα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus, στο Τµήµα Κοινωνικής & Πολιτισµικής Ανθρωπολογίας του Freie Universität Berlin. Είναι δευτεροετής µεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ΠΜΣ “Μουσειακές Σπουδές”. Συµµετέχει στην εθνογραφική έρευνα, στο πλαίσιο του Stelida Naxos Archaeological Project (SNAP) του Mc Master University of Canada.

Η Μαρία Μαλιχουτσάκη γεννήθηκε το 1991 στην Αθήνα και µεγάλωσα εκεί. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές µου πάνω στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης µε κατεύθυνση στην συντήρηση των έργων τέχνης το 2014. Η πτυχιακή µου εργασία αφορούσε στην αποκατάσταση τοιχογραφιών. Πραγµατοποίησα πρακτική άσκηση στο εργαστήριο πινάκων του Βυζαντινού Μουσείου. Επιπρόσθετα, έχω εργαστεί στο εργαστήριο τοιχογραφιών στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Έχει πάρει µέρος στο πρόγραµµα Erasmus, όπου έµεινε έξι µήνες στο Βέλγιο παρακολουθώντας µαθήµατα. Είναι ενεργή εθελόντρια στο Βιοµηχανικό Μουσείο Φωταερίου. Γνωρίζει αγγλικά, ιταλικά και γερµανικά. Από το 2014 είναι φοιτήτρια στο µεταπτυχιακό πρόγραµµα "Μουσειακές Σπουδές" του Πανεπιστηµίου Αθηνών.

Η Μίνα Παϊσίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Ξεκίνησε τις σπουδές της στην Αρχιτεκτονική στο University of Central England και τις ολοκλήρωσε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 2006. Το ενδιαφέρον της εστιάστηκε στις αστικές αναπλάσεις, τις επαναχρήσεις κτηρίων και την αξιοποίηση της βιοµηχανικής κληρονοµιάς. Συνέχισε τις σπουδές της ολοκληρώνοντας το 2014 το επιµορφωτικό πρόγραµµα Πολιτιστική Κληρονοµιά και Σύγχρονες Κοινωνίες (ΕΚΠΑ), ενώ το τρέχον διάστηµα φοιτά στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Μουσειακών Σπουδών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών.

5.

Experience Corinthia. Η πολιτιστική κληρονοµιά της Κορινθίας στο προσκήνιο

Σοφία Καρούνη

Η παρούσα εισήγηση πραγµατεύεται την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς µιας περιοχής µέσω της σύνδεσης πολιτισµού και τουρισµού, έχοντας ως βάση τη δραστηριότητα του οργανισµού Experience Corinthia.

Το δίκτυο Experience Corinthia ιδρύθηκε το 2013 µε σκοπό την προώθηση θεµατικών µορφών τουρισµού στην Κορινθία. Έως σήµερα έχει δηµιουργήσει πολλές και διαφορετικές δράσεις για τους

6

τουρίστες αλλά και για τους κατοίκους της Κορινθίας, ενώ από τα τέλη του 2015 εντάσσει στη δυναµική του το κοµµάτι του πολιτισµού (πολιτιστικός τουρισµός) µε στόχο την ανάδειξη των µουσείων και των µνηµείων της Κορινθίας και την παροχή διαφόρων και διαφορετικών εµπειριών στους επισκέπτες και τους κατοίκους της περιοχής.

Στην εν λόγω εισήγηση θα παρουσιαστούν τρεις από τις δράσεις που ετοίµασε ή ετοιµάζει ο Οργανισµός, στις οποίες η πολιτιστική κληρονοµιά έχει κεντρικό ρόλο. Πρόκειται για: α) τη δηµιουργία 10σέλιδων ενηµερωτικών φυλλαδίων µε ενδεικτικές πληροφορίες για τα µουσεία και τα µνηµεία της Κορινθίας, β) τη διοργάνωση ηµερίδας µε τίτλο «Η συµβολή της πολιτιστικής κληρονοµιάς στην ανάπτυξη του τουρισµού στην Κορινθία», στα πλαίσια του Blue Money Show, του µεγαλύτερου Πολυσυνεδρίου για την Οικονοµία και τον Πολιτισµό, και γ) τη δηµιουργία έκθεσης µε θέµα τη διώρυγα της Κορίνθου.

Η Σοφία Καρούνη είναι αρχαιολόγος – µουσειολόγος. Σπούδασε αρχαιολογία στο Τµήµα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας και συνέχισε τις σπουδές της στο µεταπτυχιακό πρόγραµµα του Πανεπιστηµίου Αθηνών, «Μουσειακές Σπουδές». Από το 2015 συνεργάζεται µε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ενώ παράλληλα, είναι Υπεύθυνη της Θεµατικής Οµάδας Πολιτισµικού Τουρισµού του Experience Corinthia.

6.

Σέριφος: ένα ανεκ-µετάλλευτο πολιτιστικό τοπίο

Καλλιόπη Ορειάνου, Παναγιώτης Φραντζής

Το νησί της Σερίφου αποτελεί ένα µοναδικό γεωλογικό µνηµείο µε σηµαντικά πολιτιστικά κατάλοιπα της εξορυκτικής δραστηριότητας που αναπτύχθηκε σε αυτό, η οποία είναι συνυφασµένη µε τη συνολική µνήµη του τόπου (βιοµηχανική και οικονοµική δραστηριότητα, εργατικό κίνηµα, καθηµερινότητα).

Αναδεικνύεται µουσειολογικά; Και πώς;

Η Καλλιόπη Ορειάνου είναι απόφοιτος του Τµήµατος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας και µεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ΠΜΣ Μουσειακές Σπουδές του ΕΚΠΑ.

Ο Παναγιώτης Φραντζής είναι δηµοσιογράφος µε εµπειρία στον χώρο της επικοινωνίας και της διαφήµισης, και µεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Μουσειακές Σπουδές του ΕΚΠΑ.

7.

Ανάδειξη και διατήρηση αρχαιοτήτων σε σύγχρονα κτήρια. Το παράδειγµα του κτηρίου της Εθνικής Τράπεζας, του Μουσείου Ισλαµικής Τέχνης και του Ξενοδοχείου Divani Palace Acropolis

7

Ευγενία Μήτρου-Γεωργίου

Η ανάδειξη αρχαιοτήτων µέσα στον αστικό ιστό της πόλης σε χώρους θεµελίωσης σύγχρονων κτηρίων αποτελεί ένα πολύ προκλητικό θέµα έρευνας για τους σύγχρονους αρχαιολόγους.

Το παρελθόν µας σαν κατάλοιπο κάποιας µακρινής εποχής παίρνει υλική υπόσταση µέσω των αρχαιοτήτων που αποκαλύπτονται µε τις ανασκαφές, αλλά µας δίνει ταυτόχρονα την ευκαιρία να εντάξουµε αυτά τα στοιχεία του παρελθόντος µέσα στο παρόν, ως στοιχεία της σύγχρονης ζωής, ενσωµατώνοντας το παρελθόν στο παρόν.

Μία, σε κυριολεξία, τέτοια ενσωµάτωση του παρελθόντος στο παρόν αποτελεί η ολοένα και συνηθέστερη τακτική της διατήρησης αρχαιοτήτων µέσα ή κάτω από σύγχρονα κτήρια. Με την ένταξη αυτών των αρχαιοτήτων στην αρχιτεκτονική µελέτη και κατασκευή κάποιου νέου κτηρίου, ως βέβαιο επακόλουθο της διάσωσής τους, έρχεται η αναγκαιότητα για ανάδειξη των καταλοίπων που επιλέγονται να διασωθούν και να διατηρηθούν κάθε φορά.

Η λέξη ανάδειξη εµφανίστηκε για πρώτη φορά στον Χάρτη των Αθηνών (1931). Τα τελευταία χρόνια η «ανάδειξη των µνηµείων» έχει καταφέρει να αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της λεγόµενης «ολοκληρωµένης προστασίας» της πολιτιστικής κληρονοµιάς, (Διακήρυξη του Άµστερνταµ (1975), Σύµβαση της Γρανάδας (1985), χάρτης του ICOMOS για την Προστασία και τη Διαχείριση της Αρχαιολογικής Κληρονοµιάς, Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονοµιάς του Λονδίνου (1969), Σύµβαση της Βαλέττας -Μάλτας (1992).

Αντικείµενο της παρουσίασης είναι η ανάδειξη και η διατήρηση καταλοίπων της αρχαίας αθηναϊκής οχύρωσης ενταγµένων σε σύγχρονα κτήρια της Αθήνας.

Παρουσιάζεται η ανάδειξη τµηµάτων του θεµιστόκλειου τείχους (και των ανακατασκευών του) και η ένταξή τους σε τρία σύγχρονα κτήρια του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας.

Τα κτήρια αυτά είναι: α) το νέο κτήριο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος στη συµβολή των οδών Αιόλου και Σοφοκλέους, β) το Μουσείο Ισλαµικής Τέχνης (παράρτηµα του Μουσείου Μπενάκη) στην οδό Αγ. Ασωµάτων 22 στο Θησείο και γ) το ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis στην οδό Παρθενώνος 19-25, στην περιοχή Μακρυγιάννη.

Η Ευγενία Μήτρου-Γεωργίου σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία Τέχνης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές της στο Διατµηµατικό Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα των Μουσειακών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστηµίου από το οποίο αποφοίτησε µε Άριστα και σήµερα είναι υποψήφια διδάκτωρ της Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τµήµα από το οποίο ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές της.Εργάζεται ως αρχαιολόγος στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισµού και Αθλητισµού από το 2001 και έχει µια κόρη, που φοιτά στο Γυµνάσιο.

8

8.

Χαϊδάρι: Μια ιστορική περιφέρεια

Βασιλική Τσιουµπανούδη

Το Χαϊδάρι αποτελεί το δυτικότερο άκρο της Αθήνας. Τα µνηµεία του- µια αρχαία κεντρική οδική αρτηρία, η Ιερά Οδός, ένα βυζαντινό µοναστήρι, η µονή Δαφνίου, µια εξοχική κατοικία, το Παλατάκι, ένα ψυχιατρείο, το Δροµοκαΐτειο, ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, το στρατόπεδο Χαϊδαρίου, και ένας βοτανικός κήπος, ο Διοµήδειος- οφείλουν την ύπαρξη τους στον περιφερειακό χαρακτήρα της περιοχής, αλλά κι αµφίδροµα πια συν-διαµορφώνουν ένα περιφερειακό πολιτιστικό τοπίο. Η συνοµιλία τους στο χώρο και στο χρόνο καθιστά σαφή την ανάγκη της από κοινού ανάδειξης τους. Κάτι τέτοιο απαιτεί τη συνεργασία των εµπλεκόµενων φορέων για τη δηµιουργία ενός είδους δικτύου πολιτιστικών χώρων.

Η Βασιλική Τσιουµπανούδη έχει σπουδάσει στο Τµήµα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών µε κατεύθυνση Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης και συνεχίζει τις σπουδές της µε µεταπτυχιακή ειδίκευση στις Μουσειακές Σπουδές, επίσης στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Έχει παρακολουθήσει σεµινάρια στην πολιτιστική διαχείριση και την εκπαίδευση ενηλίκων. Έχει υπάρξει εθελόντρια στο Ελληνικό Παιδικό Μουσείο και στο Κοινωνικό Φροντιστήριο του Δήµου Αθηναίων, ενώ στο παρόν ασχολείται µε την ιδιωτική εκπαίδευση.

9.

Πρόταση Δικτύου Μουσείων του Δήµου Δελφών

Χριστίνα Κακούρου, Μαριάννα Κανελλοπούλου, Βίβιαν Καρβελά, Καλλιόπη Χαρακοπίδου

H πολιτιστική κληρονοµιά του Δήµου Δελφών περιλαµβάνει σπάνια µνηµεία και σηµαντικές συλλογές που αντανακλούν την ιδιαίτερη ιστορία και ταυτότητα του τόπου. Στις µέρες µας ο Δήµος καλείται να ανταπεξέλθει στις οικονοµικές συγκυρίες που πλήττουν σοβαρά τη βιωσιµότητα των µουσείων, και ταυτόχρονα να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των προδιαγραφών της αναγνώρισης των µουσείων από το κράτος. Κατόπιν καταγραφής και αποτίµησης της υπάρχουσας κατάστασης, προτείνεται η σύσταση του Δικτύου Μουσείων Δήµου Δελφών που αποτελεί ένα ευέλικτο σχέδιο και προσφέρει πολλά οφέλη. Περιγράφονται οι ενέργειες που αφορούν στη διοικητική οργάνωση του δικτύου και στην ανάπτυξη κοινών δράσεων και πολιτικών των µελών του.

Η Χριστίνα Κακούρου, η Μαριάννα Κανελλοπούλου, η Βίβιαν Καρβελά και η Καλλιόπη Χαρακοπίδου είναι τελειόφοιτες στο ΠΜΣ Μουσειακών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η διεπιστηµονικότητα της

9

οµάδας αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο µιας επιτυχηµένης συνεργασίας για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας.

Η Χριστίνα Κακούρου είναι Αρχαιολόγος, απόφοιτη του Τµήµατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών.

Η Μαριάννα Κανελλοπούλου είναι Συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, απόφοιτη του ΤΕΙ Αθηνών.

Η Βίβιαν Καρβελά είναι Νηπιαγωγός, απόφοιτη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών.

Η Καλλιόπη Χαρακοπίδου είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός, απόφοιτη του Δηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης.

10.

Στη σκιά των Δελφών

Κατερίνα Σέρβη

Η παρουσίαση στηρίζεται στην εµπειρία από τα όσα συνθέτουν το αρχαιολογικό τοπίο στην περιοχή των Δελφών και σε εργασία των Κ. Σέρβη και Μ. Παλτόγλου µε τίτλο «Ακουστικός Οδηγός για το αρχαίο µονοπάτι Κίρρας-Δελφών και τον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών» για το µάθηµα της Μουσειακής Εκπαίδευσης, του 3ου εξαµήνου, του ΠΜΣ Μουσειακές Σπουδές. Οι Δελφοί είναι ένας διάσηµος αρχαιολογικός χώρος, σε παγκόσµιο επίπεδο, παρ’ όλα αυτά οι επισκέπτες έρχονται και φεύγουν ως κοµήτες. Σπάνια τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν τη γύρω περιοχή, η οποία έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, αρχαιολογικό και φυσιολατρικό. Η µικρή έρευνα κοινού στο πλαίσιο της εργασίας έδειξε ότι οι επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου θα ενδιαφέρονταν για έναν οδηγό για την ευρύτερη περιοχή των Δελφών, καθώς και την προτίµησή τους για τους ακουστικούς οδηγούς. Η απόπειρα δηµιουργίας ενός «πιλότου» για τον ακουστικό οδηγό έδειξε πώς µπορεί να αξιοποιηθεί ο πολιτιστικός πλούτος ενός τόπου, έτσι ώστε να προσφέρεται στους επισκέπτες µια πιο ολοκληρωµένη και τελικά πιο γοητευτική εικόνα του.

Η Kατερίνα Σέρβη γεννήθηκε στην Αθήνα η καταγωγή της όµως είναι από το Χρισσό, ένα µικρό χωριό κάτω από τους Δελφούς. Η αγάπη για την περιοχή και οι πολυάριθµες επισκέψεις στο µουσείο των Δελφών από πολύ νεαρή ηλικία υπήρξαν ίσως ένας από τους λόγους για τους οποίους έγινε αρχαιολόγος. Μετά τις σπουδές της εργάσθηκε επί σειρά ετών σε πολυεθνικές διαφηµιστικές εταιρίες, ως κειµενογράφος, ενώ παράλληλα άρχισε να ασχολείται µε τη συγγραφή. Έχει εκδόσει µία επίτοµη µυθολογία, αρχαιολογικούς οδηγούς και 15 βιβλία για παιδιά, αρκετά από αυτά µε αρχαιολογικό και ιστορικό περιεχόµενο. Το 2015 ολοκλήρωσε το µεταπτυχιακό Μουσειακές Σπουδές του ΕΚΠΑ.

10

Παρουσιάσεις Ignite, Μέρος Β’

Μουσεία και πολιτιστικά τοπία: µάθηση, ανακάλυψη, µεταµόρφωση, θεραπεία

11.

Πολιτιστικά Τοπία µέσα από Προγράµµατα στο σχολείο: Η ευχάριστη πλευρά της µάθησης σ’ ένα χαρούµενο σχολείο

Μαρία Ζαχαροπούλου

Ξεκλειδώσαµε µέσα από ένα πολιτιστικό πρόγραµµα τοπία και ανθρώπους, την ιστορία και τους προβληµατισµούς µίας εποχής, ερωτήµατα για τη σχέση του ατόµου µε την κοινωνία, το περιβάλλον και τον κόσµο, όλα µε τρόπο διασκεδαστικό. Ξεδιπλώσαµε το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό συγκείµενο µιας εποχής µέσα από την ιστορία ενός ανθρώπου. Το παράδειγµα ενός Πολιτιστικού Προγράµµατος στο 1ο 12/θ Πειραµατικό Δ.Σ. του Παν/µίου Αθηνών (Μαράσλειο) που αναδεικνύει τις διαστάσεις των πολιτιστικών τοπίων ως ερεθίσµατα για την καλλιέργεια της φαντασίας, ως πηγές έµπνευσης, δηµιουργίας, γνώσης, κατανόησης, ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας, θετικής στάσης ζωής, ως γέφυρες πολιτισµών και ανθρώπων.

Η Μαρία Ζαχαροπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Αθηνών µε καθηγητές τον Μ. Πλωρίτη, τον Κ. Γεωργουσόπουλο, τον Σ. Ευαγγελάτο κ.ά. Φοίτησε για ένα χρόνο στο Παρίσι στο Πανεπιστήµιο Paris X – Nanterre στο Τµήµα Etudes Théâtrales. Απόφοιτος του Διατµηµατικού Μεταπτυχιακού Πρόγραµµατος «Μουσειακές Σπουδές» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήµιου Αθηνών, συµµετέχει σε εκθέσεις και συνέδρια ως µουσειολόγος. Από το 2002 εργάζεται ως θεατρολόγος στη δηµόσια εκπαίδευση. Το 2009 διορίστηκε στη Δευτεροβάθµια Εκπαίδευση και από το 2013 εργάζεται µε θητεία στα Πειραµατικά Δηµοτικά Σχολεία του Παν/µίου Αθηνών (Μαράσλειο).

12. Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο µουσείο Κατερίνα Κωστή

Ως εναλλακτικό περιβάλλον µάθησης το µουσείο και γενικώς οι χώροι πολιτισµικής αναφοράς έχουν να παράσχουν ποικίλα ερεθίσµατα για τη γνώση και να προσφέρουν αυθεντικές εµπειρίες και πλούτο ιδεών. Ωστόσο, ο εκπαιδευτικός τόσο της Πρωτοβάθµιας όσο και της Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης συνήθως στέκεται µε δέος απέναντι στο «µουσειακό φαινόµενο», αντιµετωπίζοντάς το σαν κάτι ξένο από τα δεδοµένα της εργασίας του, άγνωστο και συχνά αφιλόξενο ή εχθρικό. Ακόµη, όµως, και οι εκπαιδευτικοί που εκτιµούν το µουσείο ως χώρο µάθησης, αποφεύγουν να λάβουν

11

ενεργητικό ρόλο σε αυτό, καθώς το αντιµετωπίζουν ως ένα «βασίλειο ειδικών», στο οποίο δεν έχουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες, αλλά και τους αντικειµενικούς όρους, ώστε να αυτενεργήσουν. Αποτέλεσµα είναι συνήθως να επιχειρούνται επισκέψεις σχολικών οµάδων σε µουσεία και αρχαιολογικούς χώρους χωρίς σαφείς σκοπούς και χωρίς την ενεργό συµµετοχή των άµεσα εµπλεκοµένων εκπαιδευτικών και µαθητών. Η παρούσα εισήγηση προτείνει ένα πλαίσιο επιµόρφωσης εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση του µουσείου ως χώρου µάθησης και περιγράφει ένα σχετικό πρόγραµµα που εφαρµόστηκε από την εισηγήτρια µε τη µορφή σχεδίου εργασίας σε εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης.

Η Κατερίνα Κωστή εργάζεται ως εκπαιδευτικός Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Αθηνών και κάτοχος µεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (Μ.Α.) από το ΠΜΣ Μουσειακές Σπουδές του ΕΚΠΑ. Πρόσφατα ολοκλήρωσε τη Διδακτορική της Διατριβή µε θέµα τη χρήση της Δραµατικής Τέχνης στην Εκπαίδευση στη διδασκαλία της Ιστορίας στο Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου. Έχει υπηρετήσει ως υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεµάτων Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, θέση από την οποία ανέπτυξε πλήθος επιµορφωτικών σεµιναρίων για εκπαιδευτικούς µε θέµα τον εκπαιδευτικό ρόλο του Μουσείου και την αξιοποίηση εναλλακτικών διδακτικών µεθόδων, όπως η Δραµατική Τέχνη στην Εκπαίδευση.

13. Μικροί µουσειολόγοι στο νηπιαγωγείο: φυτεύοντας πρώιµα τον σπόρο Βένια Δεληγιαννίδη Μπορούν οι µαθητές ενός νηπιαγωγείου να εργαστούν ως µουσειολόγοι; Να κατανοήσουν τυπολογικές διαφορές των µουσείων, να διαχειριστούν συλλογές αντικειµένων και να σχεδιάσουν το µουσείο που ονειρεύονται; Η παρουσίαση αυτή αποτυπώνει στιγµιότυπα από δραστηριότητες νηπίων σε σχέση µε την καλλιέργεια δεξιοτήτων µουσειακής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο στο πλαίσιο της υλοποίησης καινοτόµου δράσης-εγκεκριµένου πολιτιστικού προγράµµατος. Αφετηρία υπήρξε η ιδέα για εκπόνηση προγράµµατος βιωµατικής µουσειακής εκπαίδευσης, για εισαγωγή και ευαισθητοποίηση των νηπίων σε ποικίλα θέµατα µουσείων και διαχείρισης πολιτισµικών αγαθών. Η σχετική µε τα µουσεία εκπαίδευση κατά την προσχολική ηλικία αποσκοπεί στην «εµφύτευση» του σπόρου για µελλοντική καλλιέργεια και ανθοφορία, γιατί η διαδικασία απαιτεί χρόνο, µαθητεία και πρώιµο ενδιαφέρον. Η συστηµατική ενασχόληση των µαθητών/µαθητριών µε το θέµα, σε ρόλο µικρών «µουσειολόγων», απέδωσε σε λίγους µόλις µήνες. Παρατηρώντας τα νήπια να συζητούν διαρκώς, να επισκέπτονται και να εµπνέονται από τα µουσεία, τους ρόλους και τις αφηγήσεις των αντικειµένων, διαπιστώνει κανείς ότι ο σπόρος ετοιµάζεται να ανθίσει. Σπόρος δυναµικός, απαραίτητος για την ύπαρξη κάθε µουσείου και πολιτιστικού τοπίου. Δραστηριότητα µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα παιδιά υπήρξε ο σχεδιασµός και η δηµιουργία µικρών εκθέσεων, τις οποίες τα παιδιά αποκαλούσαν µε τη λέξη «µουσείο» σε αναφορά µε το οποίο υποδύονταν διάφορους κατ’ επιλογήν ρόλους. Μέσα από συγκεκριµένα θέµατα, έγινε επίσης προσπάθεια τα αποκτήσουν τα νήπια µία πρώτη επαφή µε θεµατικά µουσεία (σχετικά µε τη σηροτροφία και τη µεταξουργία) και να

12

κατανοήσουν συνδέσεις φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, σε ένα αναγνώσιµο πολιτιστικό τοπίο που αναπτύσσεται σε πολλά επίπεδα.

Η Βένια Δεληγιαννίδη είναι πτυχιούχος του Τµήµατος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστηµίου Αθηνών µε µεταπτυχιακό δίπλωµα στις «Μουσειακές Σπουδές». Εργάζεται ως νηπιαγωγός στη δηµόσια εκπαίδευση, πεδίο δράσης, όπου η ίδια ερευνά καθηµερινά τρόπους µε τους οποίους το σχολείο µπορεί να προσεγγίσει τη µουσειακή εκπαίδευση.

14. Ζωντανεύοντας ένα Μουσείο και ένα Μνηµείο µε δράση και ιστορική µατιά Ιωάννα Γκουρτζιούµη

Η επικοινωνία θεωρείται σήµερα µία από τις θεµελιώδεις λειτουργίες των µουσείων. Στο πλαίσιο αυτό οι περισσότεροι µουσειακοί οργανισµοί διαµορφώνουν συνειδητή επικοινωνιακή πολιτική η οποία, εκτός των άλλων, επιδιώκει τον εµπλουτισµό των δραστηριοτήτων τους µε σκοπό την προσέλκυση επισκεπτών,την αλληλεπίδραση µαζί τους και τη µεταµόρφωση της επίσκεψης σε ευχάριστη εµπειρία. Ο προσανατολισµός αυτός καταδεικνύει τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα των σύγχρονων µουσείων ο οποίος επεκτείνεται πλέον και στο ευρύτερο περιβάλλον των µουσείων, σε συναφείς πολιτιστικούς τόπους, όπως είναι τα µνηµεία και οι αρχαιολογικοί χώροι.

Η εκπαιδευτική δράση «Aς γίνουµε Αρχαιολόγοι» εκτυλίσσεται διαδοχικά σε ένα µουσείο και στο ευρύτερο περιβάλλον ενός Μνηµείου. Απευθύνεται σε µαθητές και επιδιώκει τη βιωµατική προσέγγιση της αρχαιολογικής επιστήµης από το στάδιο της ανασκαφής έως τη συντήρηση, µελέτη και έκθεση των ευρηµάτων. Αποτελεί µια πρόταση πιο συστηµατικής επικοινωνίας του σχολείου µε το µουσείο αφού προτείνονται τρεις επισκέψεις, καθώς, η κάθε µία από αυτές αντιστοιχεί σε διαφορετική θεµατική ενότητα. Επιτυγχάνεται έτσι αφ’ ενός η σφαιρική και ουσιαστική προσέγγιση των διαδικασιών έρευνας και παρουσίασης του παρελθόντος και αφ’ ετέρου η ανάπτυξη ουσιαστικών δεσµών και αισθηµάτων οικειότητας ανάµεσα στα παιδιά και τους µουσειακούς χώρους.

Η Ιωάννα Γκουρτζιούµη είναι απόφοιτη του Τµήµατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και φοιτήτρια του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος των Μουσειακών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Εργάστηκε ως συµβασιούχος αρχαιολόγος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής και σε ανασκαφές στους Ν. Καστοριάς, Πιερίας και Αττικής. Από το 2006 εργάζεται ως αρχαιολόγος ΙΔΑΧ στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής του Υπουργείου Πολιτισµού και την ενδιαφέρει κυρίως η κοινωνική και εκπαιδευτική διάσταση των µουσειακών χώρων.

13

15.

Ανάδειξη της πολιτιστικής σηµασίας του Λιµανιού της Ζέας και των γειτονικών του µουσειακών και αρχαιολογικών χώρων στον Πειραιά µέσα από εκπαιδευτικό πρόγραµµα σε πιλοτική εφαρµογή

Παναγιώτα Ρεντούµη

Με άξονες την εξοικείωση των µαθητών µε τους αρχαιολογικούς χώρους, την ευαισθητοποίηση και αναγνώριση της σηµασίας των αρχαιοτήτων και της προστασίας της πολιτισµικής κληρονοµιάς, τη διεκδίκηση του µέλλοντος στο ιστορικό παρελθόν, την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης και τη σύνδεση του φυσικού µε το πολιτισµικό περιβάλλον, αλλά και βάσει των Αναλυτικών Προγραµµάτων Σπουδών και των διδακτικών στόχων του µαθήµατος της ιστορίας στο Δηµοτικό για αναγνώριση του χώρου και του χρόνου των ιστορικών γεγονότων, ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και ιστορικής συνείδησης, διαµόρφωση αξιών και στάσεων που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συµπεριφοράς στο παρόν και στο µέλλον, εφαρµόζεται πιλοτικά στους µαθητές Στ’ τάξης του 2ου Δηµοτικού Σχολείου Ν. Φαλήρου ένα εκπαιδευτικό πρόγραµµα µε σκοπό την ανάδειξη της πολιτιστικής αξίας και σηµασίας του Λιµανιού της Ζέας στον Πειραιά. Οι µαθητές εφαρµόζουν ένα πλήρες εκπαιδευτικό πρόγραµµα που περιλαµβάνει προετοιµασία στην τάξη, εκπαιδευτική επίσκεψη ακολουθώντας συγκεκριµένη περιβαλλοντική και πολιτιστική διαδροµή στο Μουσείο Ιστορίας Εµπορικής Ναυτιλίας στον Πειραιά, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς και στους περιβάλλοντες αρχαιολογικούς χώρους του λιµανιού της Ζέας αλλά και ύστερη επεξεργασία στην τάξη των αποκτηθεισών εµπειριών, ανακαλύπτοντας έτσι την πολιτιστική κληρονοµιά της τοπικής τους κοινωνίας, καθώς τα παιδιά διαµένουν και φοιτούν στον Πειραιά και συνειδητοποιώντας την αναγκαία τουριστική αξιοποίηση µε σεβασµό στο πολιτισµικό αγαθό. Ανώτερος στόχος όλου του εκπαιδευτικού προγράµµατος είναι να επιτευχθεί ο γενικός σκοπός της εκπαίδευσης, που είναι η εξασφάλιση συνθηκών που επιτρέπουν στους µαθητές να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους µε κριτική και διαλεκτική ικανότητα καθώς και θετική διάθεση για συνεργασία και αυτενέργεια, ώστε να γίνουν οι αυριανοί υπεύθυνοι και δηµοκρατικοί πολίτες που διέπονται από ανθρωπιστικές αρχές ,µε όχηµα την ατέρµονη εκπαιδευτική αξία των µουσείων και των πολιτιστικών τοπίων.

Η Παναγιώτα Ρεντούµη είναι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τµήµατος Δηµοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστηµίου Πατρών. Είναι διορισµένη µέσω ΑΣΕΠ στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση και υπηρετεί στην οργανική της θέση στο 2ο Δ.Σ. Ν. Φαλήρου. Αυτή την περίοδο είναι µεταπτυχιακή φοιτήτρια στις Μουσειακές σπουδές στο ΕΚΠΑ. Γνωρίζει άριστα αγγλικά. Είναι σύζυγος και µητέρα δύο παιδιών. Το ενδιαφέρον της είναι να προωθήσει την έννοια και το χώρο του µουσείου µέσα στην εκπαίδευση µε σκοπό την σωστή πνευµατική ανάπτυξη των παιδιών.

14

16. “Το Ναύπλιο στον 19ο αιώνα”- Η πόλη γίνεται µουσείο Κασσιανή Πλατή

Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύµατος “Το Ναύπλιο στον 19ο αιώνα” έχει ως στόχο να οδηγήσει το Μουσείο εκτός των τειχών και να το συνδέσει άµεσα µε το πολιτιστικό τοπίο της πόλης του Ναυπλίου. Το πρόγραµµα δηµιουργήθηκε το 1993 και ήταν το αποτέλεσµα της συνεργασίας του τµήµατος εκπαιδευτικών προγραµµάτων του ΠΛΙ, των εκπαιδευτικών του Νοµού Αργολίδας και του Σωµατείου των Φίλων του ΠΛΙ. Το 1995 εντάχθηκε στα µόνιµα εκπαιδευτικά προγράµµατα του Μουσείου και από τότε επιδιώκει να φέρει τα παιδιά σε επαφή µε την έννοια της πόλης-µουσείο και παράλληλα να τους δώσει την ευκαιρία να παρατηρήσουν, να συγκρίνουν και να γνωρίσουν την πόλη µέσα από έναν ευχάριστο περίπατο.

Το πρόγραµµα στοχεύει, µέσα από την παρατήρηση, στη γνωριµία µε τα ιστορικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά µιας εποχής και στην περιβαλλοντική σύγκριση του χθες µε το σήµερα.

“Το Ναύπλιο στον 19ο αιώνα” επιθυµεί να γίνει το εργαλείο που θα χρησιµοποιήσει ο µικρός ή νεαρός επισκέπτης για να ανακαλύψει µια εποχή µέσα από τα στοιχεία που προσφέρει το δοµηµένο περιβάλλον. Παράλληλα όµως µπορεί να γίνει και αφετηρία για τη δηµιουργία, από τα ίδια τα παιδιά, ενός προγράµµατος που να αφορά τον δικό τους τόπο είτε πρόκειται για αστικό περιβάλλον είτε για περιβάλλον υπαίθρου που, όµως, τις περισσότερες φορές η καθηµερινότητα τους αφαιρεί τη δυνατότητα µιας ιδιαίτερης παρατήρησης.

 

Η Κασσιανή Πλατή είναι πτυχιούχος του Τµήµατος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης και κάτοχος του Μεταπτυχιακού Διπλώµατος Εξειδίκευσης (ΜΔΕ) στις Μουσειακές Σπουδές από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Έχει εργαστεί κατά διαστήµατα στο Mουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, το Αρχαιολογικό Μουσείο Άργους και στο Ίδρυµα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης. Από το 2014 εργάζεται στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυµα «Β.Παπαντωνίου» στο Ναύπλιο. Στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων της έχoυν προκύψει δηµοσιεύσεις σε διεθνή συνέδρια όπου πραγµατοποίησε και τις σχετικές παρουσιάσεις.

17. «Μεταλλωρύχος για µια µέρα» στο Vagonetto Σελεύκεια Μαυρογιάννη

Η συγκεκριµένη παρουσίαση έχει ως θέµα το σχέδιο ανάπτυξης ενός εκπαιδευτικού προγράµµατος για το Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας (Vagonetto). Το εκπαιδευτικό πρόγραµµα θα σχεδιαστεί στα πλαίσια µαθήµατος του ΠΜΣ «Μουσειακές Σπουδές» σε συνεργασία µε το Vagonetto.

15

Το θεµατικό πάρκο αποτελείται από την Στοά 850, παλιό µεταλλείο εξόρυξης βωξίτη, και το µουσείο, που περιλαµβάνει την γεωλογική αίθουσα και την διαδραστική αίθουσα, οι οποίες συµπληρώνουν την περιήγηση του επισκέπτη. Στην Στοά 850, µέσω ηχητικών και οπτικών µέσων, γίνεται παραστατική παρουσίαση της εργασίας των µεταλλωρύχων, ενώ µέσω προβολών βίντεο στην διαδραστική αίθουσα ο επισκέπτης εξοικειώνεται ως ένα βαθµό µε την ζωή των µεταλλωρύχων. Σκοπός του προγράµµατος είναι να ενισχύσει την µουσειακή αφήγηση σε ότι αφορά στην εργασία και την καθηµερινότητα των µεταλλωρύχων και να συνδέσει πιο αποτελεσµατικά τον χώρο της στοάς µε το µουσείο. Το πρόγραµµα απευθύνεται σε µαθητές ηλικίας 11-12 ετών. Μέσα από εποπτικό υλικό, παιχνίδι ρόλων και hands-on διαδραστική εξερεύνηση, το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραµµα στοχεύει στην κατανόηση του τρόπου εργασίας σε ένα µεταλλωρυχείο, της ανάγκης των µέτρων ασφαλείας στις ιδιαίτερες αυτές εργασιακές συνθήκες, την σηµασία της εξόρυξης µεταλλευµάτων για τον άνθρωπο και της σχέσης του ανθρώπου µε το περιβάλλον και την ανάγκη προστασίας του.

Η Σελεύκεια Μαυρογιάννη είναι πτυχιούχος του Τµήµατος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών (κατεύθυνση Ιστορίας). Είναι µεταπτυχιακή φοιτήτρια του διατµηµατικού προγράµµατος «Μουσειακές σπουδές» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, παραδίδει ιδιαίτερα µαθήµατα φιλολογικών µαθηµάτων και εργάζεται εθελοντικά στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Έχει κάνει πρακτική άσκηση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και έχει εργαστεί εθελοντικά στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών-Ίδρυµα Βούρου-Ευταξία. Μιλάει άριστα αγγλικά, καλά ισπανικά και ελάχιστα γαλλικά.

18. Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία, ανακαλύπτω τα µουσεία

Άλκηστις-Κυριακή Γεωργούλη

Δυστυχώς ακόµα και στον 21ο αιώνα πολλά παιδιά δεν είναι ευαισθητοποιηµένα ως προς τους χώρους πολιτισµού και γενικότερα τα πολιτιστικά τοπία. Ως εκ τούτου ούτε επισκέπτονται συχνά Μουσεία και Αρχαιολογικούς χώρους, αλλά ούτε έχουν επαφή µε την γενικότερη δραστηριότητα και τα επιτεύγµατα του ανθρώπου που διαµορφώνουν την πολιτισµική ταυτότητα του λαού τους.

Στα πολιτιστικά τοπία µπορεί να συµπεριληφθεί και η Τέχνη του Λόγου, καθώς αποτελεί µια ανθρώπινη δραστηριότητα που συγκαταλέγεται στην πολιτιστική κληρονοµιά. Πώς θα µπορούσε άραγε η Παιδική Λογοτεχνία να µιλήσει στην παιδική ψυχή και να κάνει τα παιδιά κοινωνούς της πολιτιστικής κληρονοµιάς; Γιατί στο Αρχαιολογικό Μουσείο ένα άγαλµα κρυώνει και γιατί τα αγάλµατα εξαφανίστηκαν πριν την Κατοχή; Πώς γίνεται να γεννηθεί ξανά ένα κορίτσι της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. και τι γίνεται στο Μουσείο της Ακρόπολης όταν οι πόρτες κλείνουν; Τη τελευταία δεκαετία πολλοί συγγραφείς έχουν αισθανθεί την ανάγκη να µιλήσουν για τέτοια θέµατα και ως εκ τούτου η πλοκή της ιστορίας

16

τους εκτυλίσσεται µέσα στα Μουσεία και οι ήρωες είναι τα ίδια τα εκθέµατα και οι ιστορίες που αφηγούνται. Τα βιβλία µπορούν να αποτελέσουν το κίνητρο που θα οδηγήσει τους νέους στα Μουσεία, καθώς, χάρη στο µυθοπλαστικό πλαίσιο που περιβάλλει τις ιστορίες, τους φέρνει σε επαφή µε το παρελθόν ευχάριστα, χωρίς πρόθεση διδακτισµού. Εποµένως το ταξίδι στον χρόνο προσφέρει παράλληλα γνώσεις, απόλαυση, συγκίνηση και επιτυγχάνει να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά για την πολιτιστική τους κληρονοµιά.

Η Άλκηστις - Κυριακή Γεωργούλη(Αργοστόλι 1992) είναι πτυχιούχος του Παιδαγωγικού Τµήµατος Δηµοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών και Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Διατµηµατικού Προγράµµατος «Μουσειακές Σπουδές». Γνωρίζει Γερµανικά και Αγγλικά. Με υποτροφία της DAAD (Internationale Sommeruniversität an der LMU München) παρακολούθησε µαθήµατα στο Πανεπιστήµιο του Μονάχου. Έχει παρακολουθήσει σεµινάρια εκπαιδευτικής ψυχολογίας και ειδικής αγωγής, διδακτικής µεθοδολογίας, αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, καθώς και εικαστικά και πολιτιστικά σεµινάρια. Από το 2015 ασχολείται εθελοντικά µε την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραµµάτων στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης. Επίσης έχει σχεδιάσει τα εκπαιδευτικά προγράµµατα «Ο Μίµης και η Άννα πάνε στο… Μουσείο» και «Ζωντανεύοντας τα παλιά παιχνίδια».

19. Ο θεραπευτικός ρόλος των πολιτιστικών τοπίων: Μουσείο περιβάλλοντος Στυµφαλίας και φυλακές ανηλίκων Κορίνθου Ειρήνη Μυτικιώτη

Το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυµφαλίας στοχεύει στην ανάδειξη της άρρηκτης αλληλεπίδρασης ανθρώπου και φύσης. Είναι κτισµένο στη κατάφυτη πλαγιά του όρους Ζήρεια έχοντας απρόσκοπτη θέα στη λίµνη Στυµφαλίας. Οι φυλακές ανηλίκων Κορίνθου αποτελούν ένα χώρο κράτησης εφήβων παραβατών µε ιδρυτικό στόχο την αναµόρφωση αυτών των νέων και την επανένταξη τους στη κοινωνία.

Στην παρουσίαση αυτή τονίζεται η θεραπευτική δύναµη της φύσης σύµφωνα µε τις τελευταίες έρευνες από τον χώρο της οικοψυχολογίας, ο πολιτισµός ως µέσο αναµόρφωσης και η σηµαντική συµβολή ενός πολιτιστικού τοπίου στα πλαίσια της ανακατεύθυνσης των εφήβων κρατούµενων. Υπό αυτό το πρίσµα προτείνονται δράσεις οι οποίες θα εντάσσονται στο σχολικό πρόγραµµα των κρατούµενων-µαθητών και θα πραγµατοποιούνται σε συνεργασία µε τις µουσειολόγους και τους εκπαιδευτικούς.

Όταν το ποσοστό υποτροπής εφήβων και νέων κρατούµενων ξεπερνά το 50 % , και η αναµόρφωση και εκπαίδευση κρατούµενων µέσω του πολιτισµού αποτελεί ελληνική ουτοπία, είναι χρέος µας να υποστηρίξουµε εµείς –οι µουσειολόγοι- ανάλογα προγράµµατα υποστηρίζοντας τα πιστεύω µας και τον συνάνθρωπο. Για µια φυλακή που δεν θα είναι φυλακή, µια ανοιχτή κοινωνία, µία γερή ανθρώπινη αλυσίδα.

17

Η Ειρήνη Μυτικιώτη γεννήθηκε το 1989 στην Αθήνα. Σπούδασε Βιβλιοθηκονοµία και Συστήµατα πληροφόρησης στο ΤΕΙ Αθήνας και έχει εργαστεί ως ασκούµενη αρχειονόµος στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας καθώς και στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδηµία Αθηνών όπου ανέλαβε την οργάνωση του υλικού της βιβλιοθήκης. Μιλάει αγγλικά και αραβικά. Αυτήν την περίοδο είναι µεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΠΜΣ Μουσειακών σπουδών του ΕΚΠΑ στο β΄ εξάµηνο σπουδών και την ενδιαφέρουν ιδιαίτερα θέµατα σύγχρονης µουσειολογίας και ανάδειξης των συλλογών µέσω της τεκµηρίωσης.