Қазақстан Республикасы Білім және ғылым ... · 2017-09-13 ·...

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

30 ПИЛОТТЫҚ МЕКТЕПТЕРДІҢ 2-СЫНЫБЫНА АРНАЛҒАН ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫНДАҒЫ ОҚУ

БАҒДАРЛАМАЛАРЫН, ОҚУЛЫҚТАРДЫ АПРОБАЦИЯЛАУ ПРОЦЕСІНІҢ МОНИТОРИНГІ

Аналитикалық материал

Астана 2016

2

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен баспаға ұсынылды (2016 жылғы 26 желтоқсандағы № 11 хаттамасы)

30 пилоттық мектептердің 2-сыныбына арналған жаңартылған білім

мазмұнындағы оқу бағдарламаларын, оқулықтарды апробациялау процесінің мониторингі. Аналитикалық материал. – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2016. – 240 б.

Осы аналитикалық материалда жаңартылған мазмұндағы Бастауыш білім

берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын 30 пилоттық мектепте апробациялау процесі мониторингінің механизмі мен тәртібі көрсетілген.

Жинақта пилоттық мектептердегі 2-сынып білім алушыларының қалдық білімдерін анықтау бойынша диагностикалық жұмыстың талдауы, сондай-ақ сауалнама нәтижелері берілген.

Әдістемелік құрал облыстық (аудандық) әдістемелік кабинеттерінің басшылары мен әдіскерлеріне, білім беру жүйесі ұйымының басшыларына, бастауыш мектеп мұғалімдеріне арналған.

© Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2016

3

Мазмұны

Кіріспе............................................................................................................... 6 1. Жаңартылған білім мазмұны бойынша оқу бағдарламаларын,

оқулықтарды апробациялаудың мониторингі..................................... 8

1.1 Мониторинг мақсаттары мен міндеттері............................................. 8 1.2 Мониторинг құрылымы......................................................................... 9 1.3 Мониторинг тәртібі................................................................................ 12 2. Жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламаларын апробациялау

мониторингінің нәтижелері................................................................... 14

3. Жаңартылған мазмұндағы оқулықтарды апробациялау мониторингінің нәтижелері.............................................................

122

Қорытынды............................................................................................. 183 Қосымшалар........................................................................................... 185

4

Белгілер, анықтамалар, қысқартулар

Мониторинг – білім беру процестерін жүзеге асырудың жай-күйін және нәтижелері мен шарттары өзгеруінің серпінін, білім алушылар контингентін, білім беру ұйымдары желісін, сондай-ақ олардың қызметі жетістіктерінің рейтингілік көрсеткіштерін жүйелі түрде байқау, талдау, бағалау және болжау.

Апробация – 1) тексеру, сынау негізінде қабылданған шешімді ресми қабылдау, бекіту; 2) бір нәрсенің сапасын, қасиеттерін бағалау мақсатында тексеру, сынау.

Эксперименттік алаң – жаңа педагогикалық технологиялар мен білім беретін оқу бағдарламаларын сынақтан өткізуге арналған эксперимент режимінде білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымы.

МЖМБС – Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты

ҚР БҒМ – Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі ҰБА – Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы «НЗМ» ДББҰ – «Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру

ұйымы ҚалББ – Қалалық білім басқармасы ОблББ – Облыстық білім басқармасы БМӨ – бастапқы мәліметтерді өңдеу ҚР – Қазақстан Республикасы БМЖ – бастапқы мәліметтерді жинақтау БАҚ – бұқаралық ақпарат құралдары ТК – технологиялық карталар ОӘК – оқу-әдістемелік кешендер ОМ – оқыту мақсаттары

5

Нормативтік-құқықтық құжаттар

Мониторинтгі өткізу кезінде келеcі нормативтік-құқықтық құжаттар басшылыққа алу қажет:

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы (2007 жылғы 27 шілде)

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру)мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – ҚР МЖМБС-2012);

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі № 327 қаулысымен бекітілген Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі – ҚР МЖМБС-2015);

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 15 шілдедегі №453 бұйрығымен бекітілген бастауыш білім берудің үлгілік оқу жоспарлары;

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 8 сәуірдегі №266 бұйрығымен бекітілген бастауыш білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары;

ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі №157 бұйрығымен бекітілген «Бастауыш мектептің оқу бағдарламаларын апробациядан өткізу және енгізу туралы ереже»;

«Бастауыш мектептің оқу бағдарламаларын енгізетін 30 пилоттық мектеп педагогіне консультативтік қолдау көрсету үшін Үйлестіру кеңесін құру туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі №160 бұйрығы;

«Білім беру мониторингін жүзеге асыру ережесін бекіту туралы» ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 27 сәуірдегі № 536 қаулысы;

«Білім беру ұйымдары білім беру қызметінде пайдаланатын қатаң есептіліктегі құжаттардың нысанын бекіту туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 23 қазандағы № 502 бұйрығы;

«Білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын бекіту туралы» ҚР Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 21 қаңтардағы № 52 бұйрығы.

http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1600013137

6

Кіріспе

Әлемдік білім беру кеңістігіне кіру мақсатында Қазақстан Республикасы отандық білім берудің озық дәстүрлері мен стандарттарын сақтай отырып, әлемдік білім беру тәжірибесіне бағытталған стратегиялық курсты таңдады. Осыған байланысты, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі орта білім мазмұнын жаңартуға бағытталған іс-шаралар кешенін жүзеге асыруды бастады.

Білім мазмұнын жаңарту – білім беру бағдарламасының құрылымы мен мазмұнын, оқыту мен тәрбиелеудің әдістері мен тәсілдерін қайта қарастыру болып табылады. Ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды бойына сіңірген, кез келген өмірлік жағдайда функционалдық сауаттылығы мен бәсекеге қабілеттілігін көрсете білетін тұлғаның үйлесімді қалыптасуына және зияткерлік дамуына қолайлы білім беру ортасын тудыру – жаңартылған білім мазмұнын енгізудің нәтижесі болуы керек.

2015-2016 оқу жылынан бастап республиканың 30 пилоттық мектептерінде жаңартылған білім мазмұнын апробациялау, ал 2016-2017 оқу жылынан бастап елдің жалпы білім беретін мектептеріне енгізілу басталды.

Жаңартылған білім мазмұнының апробациясы аталмыш үдеріске мониторинг жасаумен қоса жүруі керек, себебі бұдан кейінгі жалпы білім беретін мектептерге енгізу жаңалықтың тиімділігін көрсететін анықтамалар негізінде жүзеге асырылуы қажет. Алғашқы бір жылда жасалған мониторинг барысында жиналған ақпараттар қажетті шараны дереу қолдануды талап ететін мәселелерді табу және оларға талдау жасауға қолданылады. Мониторинг мәліметтері білім беру үдерісін ұйымдастыруды, оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларының құрылымы және мазмұнын, бағалау жүйесін, оқу-әдістемелік кешендерді, мектеп мұғалімдері мен басшыларының біліктілігін арттыру курстарының мазмұнын жетілдіруде пайдаланылады.

Апробацияны мониторингілеу сонымен бірге, жаңартылған білім мазмұнын енгізудің тиімділігіне әсер етуі мүмкін қауіп-қатерлерді анықтауға мүмкіндік береді. Оларға:

- заманауи педагогикалық әдістерді қолдануды талап ететін жаңа білім беру бағдарламасымен жұмыс істеуге педагогикалық кадрлардың дайындығының жеткіліксіз болуы;

- жаңа білім беру бағдарламасының мазмұнына сәйкес келетін білім беру ресурстарының жеткіліксіз болуы;

- БАҚ-тың апробация қорытындыларының кем тұстарын жариялауына байланысты жаңа білім беру бағдарламасын қоғамның қабылдамауы.

Бұл құжат мониторингтің мақсаттары мен міндеттерін, технологиялық тәртіптерін сипаттап, сонымен қатар оны өткізудің мерзімдері мен кезеңдері бойынша ақпараттарды қамтиды.

Білім беру жүйесіне енгізілген жаңашылдықтың бірі – білім алушылардың жетістіктерін бағалау жүйесі, бұл бағалау үдерісі барынша гуманистік және тұлғаға бағыттауға мүмкіндік береді. Бағалау жүйесі баланың білімі мен білігінің даму шекарасы және қалыптасуын бағалауға сәйкес

7

мұғалімнің мақсатқа негізделген жұмысына енгізілуі қажет. Критериалды бағалау жүйесі оқушының табысты көрсеткіштерін көрсетуге және әр баланың жеке тұлғалық қасиеттерін сақтай отырып, оның жеке даму дәрежесін қалыптастыруға бағытталған.

Критериалды бағалау жүйесі технологиясын қолдану білім алушының нақты анықталған жетістігін, оқу материалын қаншалықты меңгергендігін, жалпы дайындық деңгейін белгілеу үшін және түрлі саладағы танымдық іс-әрекеттегі табысты өсу динамикасын алдын-ала белгілі өлшемшартпен салыстыруға негізделеді.

Ұсынылып отырған критериалды бағалау жүйесінің тиімділік мониторингі жаңартылған білім беру мазмұны жағдайында тек қана есеп беру ғана емес, білім беру үдерісіндегі білім алушының жеткен жетістігін бағалау өлшемшарттары және педагогтер мен ата-аналар, білім алушылар деңгейінде бағалау жүйесін қабылдау.

Осылайша, халықаралық стандарттарға сәйкес еліміздің білім беру жүйесіне қажеттілігімен анықталатын, оны мектептерге жаппай енгізу үдерісінің маңызды болып саналатын бағалаудың жаңа технологиясын енгізу, МЖМБС оқу бағдарламаларын апробациялау үдерісінің мониторингін өткізу өзекті болып табылады.

8

1. Жаңартылған білім мазмұны бойынша оқу бағдарламаларын, оқулықтарды апробациялаудың мониторингі 1.1 Мониторинг мақсаттары мен міндеттері

Мониторинг мақсаты: 30 пилоттық мектептердегі нақты оқыту үдерісі

жағдайында жаңартылған мазмұн бойынша әзірленген оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларын, бағалау жүйесі мен ОӘК енгізу тиімділігі мен сапасын бағалау және білім беру бағдарламасының барлық элементтерін барлық білім беру ұйымдарына енгізу үшін жетілдіру.

Мониторинг міндеттері: 1) әзірленген оқу бағдарламаларын, оқулықтар мен ОӘК және

критериалды бағалау жүйесін енгізу тиімділігін тәжірибеде тексеру: - оқу бағдарламалары мен жоспарлардың мұғалімдерге қолжетімділігі

(тиімділігі, оңайлығы, қолайлылығы, түсініктілігі және т.б.); - оқу мақсаттарының сапасы (оқу мақсаттарының анықтығы, бір

тоқсандағы оқу мақсаттарының мөлшерінің оңтайлылығы, оқу мақсаттарының өлшемділігі);

- оқу бағдарламалары компоненттерінің сабақтастығы (түсініктілігі, өзара байланыс және т.б.);

- оқулықтар мен ОӘК сапасы (әзірленген ОӘК мазмұнының оқу бағдарламаларына сәйкестігі, ОӘК оқу мақсаттарына жетуге бағытталуы, дизайны);

- критериалды бағалау жүйесінің оңтайлылығы (оқу мақсаттарына сәйкестігі, қалыптастырушы бағалаудың қолданылуы, бағалау критерийлерінің тиімділігі);

- оқушылардың білім беру үдерісіне эмоционалдық қарым-қатынасы (қабылдауы, қызығушылығы, уәждеме, белсенділігі);

- мұғалімдердің, мектеп әкімшілігінің және ата-аналардың білім беру үдерісіне қанағаттануы (табыстылық, бейімделушілік, тұрақты қажеттілік);

2) «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы құндылықтарына оқу материалдары мазмұнының сәйкестік дәрежесін анықтау:

- «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы құндылықтарын оқушылардың, мұғалімдердің, ата-аналардың түсінуі;

- «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы құндылықтарын сабақ, жобалық-зерттеушілік және сабақтан тыс іс-әрекет арқылы жүзеге асырудың әдістері, тәсілдері, түрлері;

3) апробацияланған оқу бағдарламаларының, оқулықтар мен ОӘК МЖМБС-ның негізгі ережелеріне сәйкестік дәрежесінің анықтамасы;

4) оқу бағдарламалары ұсынатын оқу әдістері мен бағалауды қолдану дәрежесін анықтау (мұғалімдердің түсінуі және қолдануы);

5) жаңа оқу бағдарламасы бойынша оқушылардың оқу нәтижелерін талдау (оқушылардың білім сапасы, оқу мақсаттарына жету, оқу бағдарламасы бойынша оқыту үдерісінің оқушының жалпы денсаулық жағдайына әсері);

9

6) жаңартылған білім мазмұны бойынша әзірленген оқу бағдарламарына, оқулықтан мен ОӘК-ге түзетулер мен толықтырулар енгізу бойынша ұсынымдар әзірлеу (қажет болған жағдайда);

7) 30 пилоттық мектеп мұғалімдеріне әдістемелік қолдау көрсету; 8) жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламаларын мемлекет

мектептеріндегі оқыту үдерісінде қолданудың келешегі, мүмкін болатын қауіп-қатерлерді анықтау.

1.2 Мониторинг құрылымы Мониторингті Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы (бұдан

әрі – ҰБА) «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ (бұдан әрі – ДББҰ) келісе отырып, жүргізді (1-сурет).

1-сурет – Мониторингті ұйымдастырудың құрылымы

Мониторингке қатысушылардың өзара қарым-қатынасының иерархиясы Пилоттық мектептерден монитерингке қатысушылар: 1) эксперименттік және бақылау сыныптарының мұғалімдері; 2) жаңа оқу бағдарламасын апробациялауға жетекшілік ететін пилоттық

мектеп директорының орынбасары (30 адам); 3) пилоттық мектептің директоры (30 адам). Эксперименттік және бақылау сыныптары мұғалімдерінің

функциялары: - «Мектептерді аралау бойынша нұсқаулыққа» сәйкес мектептерді аралау

Нәтижелерді талдау, нәтижелерді жалпылау негізінде қорытындыларды дайындау, келесі әрекеттерді топшылау негізінде ұсынымдарды әзірлеу

Пилот. мектептер

ҰБА және ДББҰ

ҚР БҒМ, Үйлестіру кеңесі

БМЖ Диагностикалық тестілеу, мектептерді аралау, сауалнама жүргізу, бақылау, сұхбаттасу, әңгімелесу

Шешім қабылдау және үйлестіру

Талдау

ОблББ және ҚалББ (128 маман)

БМЖ Диагностикалық тестілеу, мектептерді аралау, сауалнама жүргізу, бақылау, сұхбаттасу, әңгімелесу

Бастапқы деректерді әзірлеу және жүйелеу

10

кезінде жұмыс топтарының оқушылар мен олардың ата-аналарымен әңгімелесу және сауалнама жүргізу үшін қажетті жағдаймен қамтамасыз етеді;

- сауалнама, сұхбат, әңгімелесу жүргізуге қатысады; - мониторинг бойынша бастапқы мәліметтердің шынайылығына жауап

береді; - директордың орынбасарына қажетті ақпараттардың сапасы мен оның

уақытында берілуіне жауап береді. Жаңа оқу бағдарламасын апробациялауға жетекшілік ететін пилоттық

мектеп директоры орынбасарының функциялары (бұдан әрі – директор орынбасары):

- мектеп бойынша мониторингті үйлестіреді; - мұғалімдерді, оқушыларды және олардың ата-аналарынан сауалнама

алуды ұйымдастырады; - мониторинг бойынша жұмыс топтарының мектептерді аралауға

даярлауды жүзеге асырады («Мектептерді аралау бойынша нұсқаулыққа» сәйкес кездесулер кестесін жасайды, фокус-топтар құрады, бақылауға арналған сабақ кестесін әзірлейді және т.б.);

- жаңа оқу бағдарламаларын апробациялауға байланысты туындаған сұрақтарды анықтау мақсатында мұғалімдермен үнемі (тоқсан аяғында 1 рет) талқылаулар жүргізеді, талқылау қорытындысын ҚР БҒМ онлайн-платформасына салады;

- мектеп бойынша жиналған бастапқы мәліметтердің шынайылығына жауап береді;

- ҚалББ (аудандық) әдіскеріне қажетті ақпараттың уақытында тапсырылуына және сапасы жауап береді;

- ҰБА мен ДББҰ-дан келіп түскен сұраныс бойынша қажетті ақпараттарды жинау, өңдеу және тапсыруды жүзеге асырады;

- сауалнама, сұхбат, әңгімелесу жүргізуге қатысады; - апробация қорытындысы бойынша ҰБА тапсыру үшін есеп жасайды

(аралық және қорытынды). Пилоттық мектеп директорының функциясы: - мектеп бойынша тапсырылатын ақпараттардың шынайылығына және

толықтығына жауап береді; - мектепте өткізілетін мониторингтің сапасына жауап береді; - мониторинг бойынша ақпаратты уақытында жинау және тапсыруды

жүзеге асырылуына жауапты; - жаңа оқу бағдарламасын апробациялау мониторингі бойынша

сұрақтарды педагогикалық кеңесте және ата-аналар жиналысында талқылануын ұйымдастырады;

- сауалнама, сұхбат, әңгімелесу жүргізуге қатысады; - мониторинг қорытындысы бойынша есеп жасауға қатысады. ОблББ және ҚалББ мониторингіге қатысушылар: - Аудандық (қалалық) білім бөлімі әдіскерлері (32 адам); - Облыстық, Алматы, Астана ққ. Білім басқармаларының әдіскерлері

(16 адам).

11

Аудандық (қалалық) білім бөлімі әдіскерлерінің функциялары: - аудан (қала) бойынша мониторингті үйлестіруді жүзеге асырады; - мониторинг бойынша жұмыс тобының аралауына аудандық (қалалық)

пилоттық мектептерді даярлауды жүзеге асыру («Мектептерді аралау бойынша нұсқаулыққа» сәйкес кездесулер кестесін жасау, фокус-топтар құру, бақылауға арналған сабақ кестесін әзірлеу және т.б.);

- жаңа оқу бағдарламаларын апробациялауға байланысты туындаған сұрақтарды анықтау мақсатында үнемі (тоқсан аяғында 1 рет) жүргізіліп отыратын талқылауларға қатысып отырады;

- аудан (қала) бойынша тапсырылатын ақпараттардың шынайылығына жауап береді;

- мониторинг бойынша қажетті ақпараттың сапасы мен оның Облыстық, Алматы, Астана қалалары білім басқармаларына уақытында тапсырудың жүзеге асырылуына жауап береді;

- ҰБА және ДББҰ-нан түскен сұраныстарға сәйкес қажетті ақпараттарды жинау, өңдеу және тапсыруды жүзеге асырады.

Облыстық, Алматы, Астана қалалары Білім басқармаларының әдіскерлерінің функциясы:

- облыс бойынша мониторингіні үйлестіруді жүзеге асыру; - жұмыс топтарының аралауына облыстық пилоттық мектептерді

даярлау үдерісін қадағалау; - облыстық пилоттық мектептерді тестілеуге даярлау үдерісін қадағалау; - мәселелі сұрақтарды анықтау мақсатында метеп әкімшілігімен

апробация барысы жайында талқылаулар жүргізеді; - ТК толтыру; - облыс бойынша тапсырылатын ақпараттардың шынайылығына жауап

береді; - қажетті ақпараттың сапасы мен оның ҰБА мен ДББҰ-на тапсырудың

уақытылы жүзеге асырылуына жауап береді; - ҰБА және ДББҰ-нан түскен сұраныстарға сәйкес қажетті ақпараттарды

жинау, өңдеу және тапсыруды жүзеге асырады. ҰБА және ДББҰ-ның функциялары: - мониторингке жалпы басшылық етеді; - мониторингтің барлық кезеңдерінің міндеттерін анықтайды; - мониторингтің құрылымы мен технологиялық карталарын әзірлейді; - бірлесе отырып, «Мектептерді аралау бойынша нұсқаулық», басқа да

құжаттар әзірлейді; - бірлесе отырып, сауалнамалар, сұхбат сұрақтарын, сабақтарды бақылау

парақшаларын әзірлейді; - пилоттық мектептерді аралау кестесін жасайды; - пилоттық мектептерді аралау логистикасын әзірлейді; - мониторинг аясында тестілеу, аралауды жүргізу, қажетті ақпараттарды

тапсыру мерзімдері туралы ақпараттық хаттар дайындайды; - жұмыс топтарының құрамын жасайды; - мониторингтің жұмыс топтарының мүшелерімен нұсқаулық жүргізеді;

12

- бастапқы деректерді жинауды, ақпараттар ағынын өңдеуді жүзеге асырады;

- алынған деректерге талдау жүргізеді; - оқу жоспарлары, бағдарламалары, ОӘК, бағалау жүйелерін

апробациялау үдерісіне байланысты мәселелерді анықтайды; - апробация сұрақтарын талқылауға бастамалық етеді; - онлайн-платформа арқылы мұғалімдермен және ДББҰ-ның

әзірлеушілерімен үнемі байланыста болады; - мониторинг нәтижелерін жалпылайды, қорытындыларды

тұжырымдайды; - мәселелерді шешу нұсқаларын әзірлейді (оқу бағдарламаларына,

бағалау бойынша нұсқаулыққа, ОӘК және т.б. өзгерістер енгізу бойынша ұсынымдар);

- ДББҰ, ҚР БҒМ мәселелерді шешу нұсқаларын үйлестіреді; - мониторинг бойынша аралық және қорытынды есептерді жасайды. ҚР БҒМ Үйлестіру кеңесінің функциялары: - мониторинг және оған қатысушылардың барлығының әрекеттерін

үйлестіру және келістірілуін жалпы басшылыққа алу; - ҚР БҒМ ОблББ және ҚалББ-ға мониторинг жүргізуге жәрдемдесу

жөнінде хаттар жібереді және ОблББ мен ҚалББ-ның мамандарын жұмыс топтарына қосады;

- құжаттар нұсқаларын бақылайды (оқу бағдарламалары мен жоспарлары, басшылықтар, ОӘК);

- құжаттарды мақұлдау және бекіту (оқу бағдарламалары мен жоспарлары, нұсқаулықтар, ОӘК);

- апробацияның қорытынды нәтижелерін шығару және бекіту (оқу бағдарламалары және оқу жоспарлары, бағалау бойынша нұсқаулық, ОӘК және т.б.);

- мектептер мен басқа да ведомстваларға өзгерістер туралы ақпарат таратады.

1.3 Мониторинг тәртібі Білім алушылардың қалдық білімдерін анықтау бойынша диагностикалық

жұмыстың статистикалық көрсеткіштерін жинақтау және талдау 2016-2017 оқу жылының қыркүйек-қазан айларында жүргізілді.

Пилоттық мектептердің директор орынбасарлары «Мектеп бойынша жалпы мәлімметтер» А-ТК және Б-ТК толтырды. Мониторинг барысында 30 пилоттық және 15 бақылау мектептерінің статистикалық көрсеткіштері өңделді, сонымен қатар 2-сынып білім алушыларының білім, білік, дағдыларының бастапқы деңгейін анықтау мақсатында пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының қалдық білімдерін анықтау бойынша диагностикалық жұмыс ұйымдастырылды.

Диагностикалық жұмысты бастауыш мектеп мұғалімдері пилоттық мектептерге жауапты үйлестірушілердің қатысуымен «Диагностика жұмысын

13

ұйымдастыру және жүргізу бойынша нұсқаулыққа» сәйкес жүргізді. Мектепті аралаудың мақсаты бастапқы мәліметтерді талдау кезеңінде

айқындалған мәселелерді зерделеу мен мектептерге әдістемелік көмек көрсету болып табылды және ол бақылау қызметін атқармайды. Мектепті аралау кезінде оқу бағдарламалары мен оқу жоспарлары, ОӘК, бағалау бойынша әдістемелік ұсынымдар мен нұсқаулықтар туралы мұғалімдердің, оқушылардың, ата-аналардың және мектеп әкімшілігінің пікірі қарастырылды және апробациялау үдерісі кезінде мектеп әкімшілігі жағынан мұғалімдерге қолдау көрсету деңгейі анықталды.

ҰБА қызметкерлері мен білім басқармасының (бөлімінің) жауапты мамандарынан құралған мониторингтің жұмыс топтары мәліметтерді жинақтау үшін мектептерге барып, әкімшілікпен, оқушылар және олардың ата-аналарымен және мұғалімдермен сұхбат жүргізіп, сабақтарға қатысты. «Мектептерді аралау бойынша нұсқаулыққа» сәйкес сабақтарды байқау парағы, сұхбаттасу хаттамасы, фотосуреттер мен аудиожазбалар көмегімен мәліметтер жинақтап, өңдеу, талдау және пәндер бойынша есеп дайындау үшін ҰБА-ға берілді.

Статистикалық көрсеткіштерді талдау және түзету. Оқу бағдарламаларына, ОӘК, бағалау бойынша әдістемелік ұсынымдарға

өзгерістерді енгізу бойынша тұжырымдамалар мен ұсынымдар пилоттық мектептерге сапардың және мұғалімдер арасында жүргізілген сауалнамалардың қорытындысы бойынша алынды.

Жұмыс топтары нәтижелерді талдап, жиналған мәліметтерге модерация жасады, мұғалімдермен, бағдарламалар мен бағалау жүйесі әзірлеушілерімен, кеңес өткізе отырып, нәтижелерді жинақтау негізінде тұжырымдамалар мен ұсынымдар әзірледі, оқулықтар мен ОӘК-ді, оқу бағдарламалары мен жоспарларды, мектеп құжаттарын жетілдіру, өзгерістер енгізу бойынша мұғалімдердің ұсыныстарын жинақтап, қорытындылады.

Аналитикалық есепте ОӘК, бағалау бойынша әдістемелік ұсынымдарға, оқу бағдарламалары мен жоспарларға өзгерістерді енгізу бойынша қажетті шаралар ұсынылады.

Енгізілген өзгерістерді бекіту бойынша шешім қабылдау үшін өзгерістерді енгізу бойынша тұжырымдамалар мен ұсынымдарды ҚР БҒМ Үйлестіру кеңесіне ұсынылады.

Өзгерістер енгізілген құжаттардың соңғы нұсқасын барлық мүдделі тараптарға жіберіледі.

14

2. Жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламаларын апробациялау мониторингінің нәтижелері

МЖМБС апробациясына қатысушылар. Пилоттық мектептердегі педагогикалық кадрлардың сапалық

құрамы МЖМБС-ын апробациялау 30 пилоттық мектептердің 2-сыныптарында

жалғасуда. 30 пилоттық мектептің 17-сі қалалық, 13-і ауылдық, оның ішінде 4-і шағын жинақы мектептер (2-кесте).

Жаңа оқу бағдарламаларын апробациялауға бастауыш мектептің 143 мұғалімі қатысты. Олардың 83-і оқыту қазақ тілінде, 58-і оқыту орыс тілінде, 2-і ұйғыр тілінде жүргізілетін мектептің мұғалімдері.

Қазақ тілінде оқытатын 2-сыныптарда МЖМБС-ының апробациясына қатысатын мұғалімдердің ішінен 2014-2016 жылдары 120 бастауыш сынып мұғалімі «НЗМ» ДББҰ білім мазмұнын жаңарту бойынша курстардан өткен, бұл шамамен мұғалімдердің 68 %-ы. Қазақ тілінде оқытатын 2-ші пилоттық сыныптардың 45 мұғалімі «Өрлеу» БАҰО курстарынан өткен, бұл мұғалімдердің шамамен 25 %-ын құрайды.

Сонымен, 30 пилоттық мектептердің 2-сыныптарында МЖМБС апробациясына қатысушы мұғалімдердің 7 %-ы жаңартылған оқу бағдарламалары бойынша курстан өтпеген (1-кесте).

1-кесте 2-сыныптардағы педагогикалық кадрлар бойынша жалпы мәліметтер

Білімі (2-сыныптардағы мұғалімдер саны)

Еңбек өтілі: Санаты (саны) БАҰО «Өрлеу» курстары 2014-2016 жж. (саны)

«НЗМ» ДББҰ курстары 2014-2016 жж. (саны)

жоғ

ары

арна

йы о

рта

өтіл

і ж

оқ

5 ж

ылғ

а де

йін

6-15

жы

л

16-2

5 ж

ыл

26 ж

ылд

ан

жоғ

ары

ж

оғар

ы

I II

сана

тсы

з

163 13 7 36 57 53 24 32 52 56 31 45 120

2-кесте – МЖМБС апробациясына қатысушы пилоттық мектептер (типі

және оқыту тілі)

15

№ р

\н

Білім беру ұйымының атауы

Қал

а/

ауы

л

Оқы

ту т

ілі

Мек

тепт

ің

типі

Сы

ныпт

ар

саны

1 № 69 орта мектеп, Астана қаласы город смеш. ШГ 11 2 № 15 гимназия, Алматы қаласы город смеш. ШГ 7 3 Николь орта мектебі,

Бұланды ауданы село рус. МКШ 1

4 № 5 мектеп-лицей, Степногор қ. Қала қаз. ШЛ 3

5 № 9 мектеп гимназиясы, Ақтөбе қ. Қала орыс. ШГ 6

6 Новая ОМ, Новое ауылы, Ақтөбе облысы

ауыл аралас СШ 9

7 Ш.Уәлиханов ат. № 10 орта мектеп гимназиясы, Талдықорған қаласы

қала аралас ШГ 6

8 Х.Хамраев атындағы орта мектеп Панфилов ауданы, Жаркент қаласы, Алматы облысы

қала ұйғыр. СШ 2

9 № 17 орта мектеп, Атырау қаласы қала орыс. ШЛ 8 10 Ж.Мырзағалиев атындағы орта мектеп,

Тұшықұдық кенті, Исатай ауданы, Атырау облысы

ауыл қаз. СШ 4

11 Абай атындағы мектеп кешені, Үлгүлімаошы ауылы, Көкпекті ауданы, Шығыс Қазақстан облысы

ауыл қаз. МКШ 1

12 № 39 орта мектеп, Өскемен қаласы қала орыс. СШ 4 13 № 1 мектеп лицейі, Құлан ауылы,

Рысқұлов ауданы, Жамбыл облысы ауыл қаз. ШЛ 5

14 А.С. Пушкин атындағы № 41 мектеп гимназиясы, Тараз қаласы

қала орыс. ШГ 6

15 М.Ықсанов атындағы № 36 орта мектеп, Орал қаласы

қала қаз. СШ 3

16 Шаған орта мектебі, «Новая жизнь» кенті, Теректі ауданы, Батыс Қазақстан облысы

ауыл аралас СШ 4

17 № 3 мектеп-гимназия, Қарағанда қаласы


18 № 2 орта мектеп, Киевка кенті, Нұра ауданы, Қарағанды облысы


19 № 31 мектеп-гимназия, Жалағаш ауданы кенті, Қызылорда облысы

ауыл орыс. СШ 3

20 № 2 орта мектеп, Қызылорда қаласы

қала аралас СШ 15

21 Свердлов орта мектебі, Свердлов ауылы, Алтынсарин ауданы, Қостанай облысы

ауыл орыс. МКШ 1

22 № 10 орта мектеп, Қостанай қаласы


16

23 М. Горький атындағы мектеп гимназиясы, Баутино ауылы, Түпқараған ауданы, Маңғыстау облысы

ауыл орыс. ШЛ 4

24 № 11 орта мектебі, Ақтау қаласы


25 № 39 мектеп-гимназия, Павлодар қаласы

қала орыс. СШ 2

26 № 1 орта мектеп, Майқайын ауылы, Баянауыл ауданы, Павлодар облысы


27 Сартомар орта мектебі, Сартомар ауылы, М. Жұмабаев ауданы, Солтүстік Қазақстан облысы

ауыл қаз. МКШ 1

28 № 16 орта мектебі, Петропавл қаласы

қала орыс. СШ 1

29 М. Жұмабаев атындағы № 15 мектепгимназия, Түркістан қаласы, Оңтүстік Қазақстан облысы


30 Созақ мектеп гимназия, Созақ кенті, Созақ ауданы, Оңтүстік Қазақстан облысы

ауыл қаз. ШГ 6

Барлығы:

Қала -17 мектеп, ауыл – 9 мектеп + 4 ШЖМ

қаз.-11, орыс.-10, ұйғыр.-1, аралас 8

ШГ- 8 СШ – 14 ШЛ -4 МКШ- 4

143

30 пилоттық мектептерде апробацияға 143 сынып қатысуда. Оларда 3454

оқушы оқиды, оның ішінде 1915 оқушы қазақ тілінде, 1501 оқушы орыс тілінде, 38 оқушы ұйғыр тілінде оқиды (3-кесте). Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда, Алматы облыстарындағы пилоттық мектептерде сыныптардағы оқушылар саны нормадан артық (норма бойынша әр сыныпта 25 оқушыдан артық болмауы керек).

3-кесте – Аймақтар бойынша пилоттық мектептердің, сыныптардың және

білім алушылардың оқыту тіліне қарай саны

№ Аймақ

Мектеп саны Сынып саны Білім алушылар саны

қаз

оры

с

арал

ас

ұйғы

р

қаз

оры

с

ұйғ

қаз

оры

с

ұйғ

1 Ақмола 1 1 3 1 76 12 2 Ақтөбе 1 1 8 7 183 171 3 Алматы 1 1 4 2 2 102 47 38

17

4 Атырау 1 1 4 8 85 231 5 Шығыс

Қазақстан 1 1 1 4 14 107

6 Жамбыл 1 1 4 7 98 189 7 Батыс Қазақстан 1 1 6 1 124 14 8 Қарағанды 1 1 3 3 69 84 9 Қостанай 1 1 3 1 66 16 10 Қызылорда 1 1 12 6 294 138 11 Маңғыстау 1 1 5 4 103 98 12 Павлодар 1 1 5 2 98 50 13 Солтүстік

Қазақстан 1 1 1 1 5 12

14 Оңтүстік Қазақстан

1 1 12 5 310 184

15 Астана қаласы 1 9 2 211 36 16 Алматы қаласы 1 3 4 77 112 барлығы: 10 10 9 1 83 58 2 1915 1501 38

30 143 3454 Мониторинг барысында жаңартылған оқу бағдарламаларының

апробациясына қатысушы мұғалімдер туралы мәліметтер базасы құрылды. Апробацияға барлығы 429 бастауыш сынып мұғалімдері қатысуда. Қазақ тілінде оқытатын сыныптардағы мұғалімдер саны орыс тілінде оқытатын сыныптардағы мұғалімдер санынан артық. Мониторинг барысында апробацияға қатысушы мұғалімдердің сапалық құрамының мониторингі жасалды.

Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін қалалық пилоттық мектептердегі мұғалімдердің біліктілігі келесідей (1-сурет):

− Жоғары санатты мұғалімдер – 17,2 %; − Бірінші санатты мұғалімдер –18,8 %; − Екінші санатты мұғалімдер – 32,0; − Санаты жоқ мұғалімдер – 32,8 %.

Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін 13 ауылдық пилоттық мектептердегі

мұғалімдердің біліктілігі келесідей (1-сурет): − Жоғары санатты мұғалімдер – 14,5 %; − Бірінші санатты мұғалімдер –38,6 %; − Екінші санатты мұғалімдер – 33,7; − Санаты жоқ мұғалімдер – 13,3 %.

18

1-сурет – Пилоттық сыныптардағы мұғалімдердің біліктілігі туралы

мәліметтер (оқыту қазақ тілінде) Оқыту орыс тілінде жүргізілетін ауылдық және қалалық пилоттық

мектептердегі санаты жоқ мұғалімдердің пайызы шамамен бірдей. Жоғары санатты мұғалімдер саны оқыту орыс тілінде жүргізілетін қалалық та, ауылдық та пилоттық мектептерде көп (2-сурет).

2-сурет – Пилоттық сыныптардағы мұғалімдердің біліктігі туралы

мәліметтер (оқыту орыс тілінде) Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін қалалық пилоттық мектептердегі

бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігі келесідей (3-сурет): − Жоғары санатты мұғалімдер – 23,5 %; − Бірінші санатты мұғалімдер – 23,5 %; − Екінші санатты мұғалімдер – 29,4; − Санаты жоқ мұғалімдер – 25,5 %. Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін ауылдық пилоттық мектептердегі

жоғары санатты бастауыш сынып мұғалімдерінің пайызы қалалық пилоттық мектептердегі жоғары санатты мұғалімдер пайызынан төмен (16,8 %-ға), ал ауылдық пилоттық мектептердегі екінші санатты мұғалімдердің пайызы 33,2 %-ға артық.

Қалалық және ауылдық пилоттық мектептердегі екінші санатты бастауыш сынып мұғалімдерінің пайызы шамамен бірдей.

19

3-сурет – Пилоттық сыныптардағы бастауыш сынып мұғалімдерінің

біліктілігі туралы мәліметтер (оқыту қазақ тілінде) Апробацияға қатысушы оқыту орыс тілінде жүргізілетін қалалық

пилоттық мектептердегі жоғары санатты мұғалімдер 37,8 %-ды, бірінші санатты мұғалімдер пайызы 26,7 %-ды, екінші санатты мұғалімдер пайызы 22,2 %-ды құрайды. Оқыту орыс тілінде жүргізілетін ауылдық пилоттық мектептердегі жоғары санатты мұғалімдер 16,7 %-ды құрайды. Оқыту орыс тілінде жүргізілетін ауылдық пилоттық мектептердегі бірінші санатты мұғалімдер саны артық, яғни 50 %-ды береді (4-сурет).

4-сурет – Пилоттық сыныптардағы мұғалімдердің біліктігі туралы

мәліметтер (оқыту орыс тілінде) Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін қалалық пилоттық мектептердегі барлық

санаттар бойынша пән мұғалімдерінің біліктілігі ауылдық пилоттық мектептерге қарағанда төмен, атап айтқанда сәйкесінде 62, 4 % және 84,9 %-ды береді (5-сурет).

20

5-сурет – Пилоттық сыныптардағы пән мұғалімдерінің біліктігі туралы

мәліметтер (оқыту қазақ тілінде) Оқыту орыс тілінде жүргізілетін қалалық пилоттық мектептердегі пән

мұғалімдерінің көпшілігі екінші санатты (34,2 %), ал ауылдық пилоттық мектептерде бірінші санатты пән мұғалімдері 35,1 %-ды құрайды (6-сурет).

6-сурет – Пилоттық сыныптардағы пән мұғалімдерінің біліктілігі туралы

мәліметтер (оқыту орыс тілінде) Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін қалалық пилоттық мектептердегі

«НЗМ»-те біліктігін арттыру курстарын өткен мұғалімдер 32,8 %, ал ауылдық пилоттық мектептердегі мұғалімдер 45,8 %-ды құрайды. Демек, жаңартылған білім мазмұны және критериалды бағалау жүйесі бойынша курстардан апробацияға қатысушы мұғалімдердің жартысынан азы ғана өткен (7,8-суреттер).

7-сурет – «НЗМ»-те біліктігін арттыру курстарын өткен мұғалімдер

туралы мәліметтер (оқыту қазақ тілінде)

21

8-сурет – «НЗМ»-те біліктігін арттыру курстарын өткен мұғалімдер

туралы мәліметтер (оқыту орыс тілінде) Педагогтардың сәйкес біліктілігінің болмауы, жаңартылған білім

мазмұны бойынша курстармен толық қамтылмауы жаңа оқу бағдарламаларымен оқытудың сапасына әсер ететіні сөзсіз.

Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін пилоттық мектептердегі пән мұғалімдерінің біліктілік арттыру курсынан өткендерінің пайызы қалалық мектептерде 9,3 %-ға артық: сәйкесінше 31,2% және 21,9 %. Оқыту орыс тілінде жүргізілетін ауылдық пилоттық мектептердегі пән мұғалімдерінің біліктілік арттыру курсынан өткендерінің пайызы қалалық мектептердегіден артық – 48, 6%.

Оқыту қазақ және орыс тілідерінде апробацияға қатысушы бастауыш сыныптар мұғалімдерінің жаңартылған оқу бағдарламалары бойынша біліктілік курстарын өткен шамамен сандары бірдей (8-сурет).

Жаңартылған білім мазмұны және критериалды бағалау жүйесі бойынша курстармен апробацияға қатысушы 30 пилоттық мектептердің бастауыш сынып мұғалімдері мен пән мұғалімдерінің толық қамтылмауы (50 %-дан төмен) келесі себептерге байланысты:

1) жаңартылған білім мазмұны бойынша педагог кадрларды курстардан өткізу және педагог кадрларға сұранысын анықтап отыру жұмыстары аймақтарда жүйелі түрде ұйымдастырылмаған;

2) педагог кадрлардың тұрақтамау мәселелері; 3) мұғалімдердің біліктілік курсын өту кезінде басқа мұғалімдермен

алмастыру мүмкіндігінің болмауы (әсіресе ШЖМ); 4) жаңартылған білім мазмұны бойынша біліктілікті арттыру

курстарының санының жеткіліксіздігі. 30 пилоттық мектептерде жұмыс атқаратын бастауыш сынып

мұғалімдерінің сапалық құрамы бойынша келесі қорытынды жасауға болады: − бастауыш сынып мұғалімдерінің ең көп саны оқыту қазақ тілінде

жүргізілетін пилоттық мектептерге тиесілі;

22

− біліктілік санаттары бар бастауыш сынып мұғалімдері мен пән мұғалімдері 80%-ды, оның ішінде басым көпшілігі бірінші санатты мұғалімдерді құрайды.

Жаңартылған білім мазмұнын апробациялау аясында пилоттық

мектептерінің 2-сынып білім алушыларының қалдық білімдерін анықтау бойынша диагностикалық жұмысының талдауы.

Білім мазмұнын жаңартудың апробациясы аясындағы 2-сыныптардың қалдық білімдерін анықтаудың диагностикалық жұмыстар қорытындысы

2016 жылғы қыркүйек айында елдің барлық аймақтарында білім

алушылардың қалдық білімдерін анықтау мақсатында 30 пилоттық мектептің және 16 бақылау мектебінің 2-сыныптарында үш оқу пәні бойынша диагностикалық жұмыстары алынды, атап айтқанда, келесі пәндер бойынша – «Қазақ тілі/ Орыс тілі» (Т1/Я1), «Математика», «Дүниетану».

Диагностикалық жұмыс Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

Бұл жұмыстың мақсаты: 2-сыныпта қалдық жалпы білім деңгейін анықтау.

Кіріс диагностикалық жұмыс 5 тапсырма тұрады, олар міндетті жалпы базалық деңгейге жатады. Кестеде білім алушылардың тексерілген жалпы біліктері көрсетілген:

4-кесте – Пәндер бойынша тексерілетін біліктер Тапсырма

№ Тексерілетін біліктер Пән атауы Жоғарғы балл

1 Сөздерді буынға бөліп, олардың санын анықтай білу

Қазақ тілі 3

2 Дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажырата алу

Қазақ тілі 3

3 Әр түрлі құрылымдағы сөздерге екпін қою икемділігі

Орыс тілі 3

4 Фонематикалық естуді дамытуды анықтау, жазуда дауыссыз дыбыстың жіңішкелігін белгілеу

Қазақ тілі/орыс тілі 3

5 Сөздердің графикалық талдауын жасай білу


6 Нақты белгілер бойынша сөздерді топтастыру


7 Жалқы сөздерді табу, олардың жазу емлесін қолдану, сөйлемдерді құру


8 Натуралдық сандардың Математика 2

23

реттілігін білу 9 Өрнектерді салыстыру

біліктілігі Математика 2

10 20-ға дейін қосу және алу Математика 2 11 Берілген ұзындықтың кесіндісін

сызу және кесінділерді салыстыру

Математика 3

12 Суретке негіздеп сұрақтарға жауап беру, белгі-символдық түрде жауап беру.

Математика 4

13 Тірі және өлі табиғаттың нақты белгілерін анықтай алу біліктілігі

Қоршаған орта 3

14 Жыл айларының реттігін білуді тексеру.


15 Нақтыланған белгі негізінде ұғымды анықтау.


16 Табиғатта өзін ұстау ережесін білу деңгейін тексеру


17 Жол ережесіне сәйкес қауіпсіз жолды анықтау біліктілігі


Диагностикалық жұмыс үш пән бойынша пилоттық және бақылау

мектептерінде өткізілді.

9-сурет. Оқыту тілі бойынша пилоттық мектептердегі 2-сыныптардың білім алушыларының саны.

Диагностикалық бақылау жұмысы барлық пилоттық мектептерде үш пән

бойынша алынды – «Қазақ тілі/Орыс тілі», «Математика», «Дүниетану» Диагностикалық жұмысты пилоттық мектептерде 3396 білім алушы орындады, оның ішінде: 1887 білім алушы қазақ тілінде оқытатын мектептен, 1472 білім алушы орыс тілінде оқытатын мектептерден, 37 – ұйғыр тілінде оқытатын мектептерден. Бақылау мектептерінде диагностикалық жұмыстарға 1306 білім алушы қатысты, оның ішінде: 518 білім алушы қазақ тілінде оқытатын

24

мектептен, 665 – оқыту қазақ тілінде емес мектептерден, 123 – ұйғыр тілінде оқытатын мектептен.

10-сурет. 2-сыныпта оқитын диагностикалық жұмысқа қатысқан білім

алушылардың саны 5-кесте. Пилоттық және бақылау мектептерден алынған диагностикалық

жұмыстардың қорытындысы.

Оқыту тілі Пилоттық мектептер Бақылау мектептері Қатысушылар

саны Орташа балл Қатысушылар

саны Орташа балл

қазақ 1887 10,8 518 9,4 орыс 1472 9,8 665 10 ұйғыр 37 10,5 123 10

Барлығы 3396 10,5 1306 10,3

11-сурет. Пилоттық және бақылау мектептерінің диагностикалық жұмыстың қорытындысы бойынша орташа балы

«Қазақ тілі» пәнінен диагностикалық жұмыс 5 тапсырманы қамтиды. 1-тапсырма

25

Сөздерді оқы. Осы сөздердің ішінен үш буынды сөздерді тауып, буынға бөліп жаз. Сөздердегі У дыбыстары дауысты болса бір сызықпен, дауыссыз болса екі сызықпен сыз. Туысқан, белбеу, қауырт, жауын, бауырсақ, суыр _______________________________________________________________

1-тапсырманың мақсаты: сөздерді буынға бөліп, олардың санын анықтау; у дыбысының дауысты не дауыссыз екенін ажырату. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Үш буынды сөздерді тауып буынға бөлді – 1 балл 1-2 қате жіберді – 1 балл У дыбысының дауысты, дауыссыз екенін ажыратты – 2 балл 2-тапсырма Сөздерді оқы. Жіңішке дауысты дыбыстардың астын сыз. Айтылуы жіңішке сөзді тауып жаз. Ұшақ, кітап, сәбіз, қауіпті, мұғалім ______________________________________________________________ 2-тапсырманың мақсаты: жазуда дауысты дыбыстың жіңішкелігін белгілейтін білігін анықтау; айтылуы жіңішке сөзді тауып жазу. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Жіңішке дауысты дыбыстарды ажыратты – 2 балл 1-2 қате жіберді – 1 балл Айтылуы жіңішке сөзді тауып жазды – 1 балл 3-тапсырма Оқы. Берілген сөздерді анықтамаларымен сәйкестендір. Бағдармен көрсет. Әр анықтамаға өз мысалыңды келтір.

Сөздер тобы Анықтамалар Мысал Балалар, доптар, үйлер, қалалар, достар Тасымалданбайтын сөздер

От, нан, Отан, ана, әже Көпше түрде айтылған сөздер Ұзын-қысқа, жақсы-жаман, ащы-тұщы, ақ-қара Қарсы мағыналы сөздер

3-тасырманың мақсаты: 1-сыныпта оқыған орфографиялық ережелер бойынша білімін анықтау, өз бетімен мысалдар келтіре білу деңгейін анықтау,

26

саналы түрде тапсырманы оқу, оның орындалуын жоспарлау, сәйкестікті анықтау, өздігінен бағалауды жүзеге асыру.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Сөздерді анықтамалармен дұрыс сәйкестендірді – 2 балл 1 қате жіберді – 1 балл Мысалды дұрыс келтірді – 1 балл 4-тапсырма Сөздерді оқы. Заттың атауын, сынын, қимылын білдіретін сөздерді топтап, кестеге жаз. Әр топқа лайық атауын жаз.

Орман, сұлу, айтты, көктем, іздеу, алмұрт, жасыл

4-тапсырманың мақсаты: сөз таптарын сұрақтар бойынша анықтау;

саналы түрде тапсырмаларды оқу, оның орындауын жоспарлау, сөздерді нақты белгілер бойынша топтастыру. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Сөздерді топтап жаза алды – 2 балл Әр топқа лайық атын жазды – 1 балл 5-тапсырма Сөздерді оқы. Керекті әріптің астын сыз. Қалаған сөздерден сөйлем ойлап жаз. (И, и)т ( Т, т)арлан (Ө, ө)зен (Е, е)сіл (Қ, қ)ала (А, а) стана ____________________________________________________________________________________________________________________________________

5-тапсырманың мақсаты: жалқы есімдерді таба білу және олардың жазу емлесін қолдану, сөйлемдерді құру және жазу ережесін қолдану, тапсырманы саналы оқу, оның орындалуын жоспарлау. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Әріпті дұрыс таңдады – 1 балл

27

Сөйлемдегі сөздерді дұрыс байланыстырып жазды – 1 балл Сөйлемді дұрыс көркемдеп жазды – 1 балл * Өзі ойлап қосқан сөздегі орфографиялық қателер саналмайды 6-кесте – «Қазақ тілі» пәні бойынша пилоттық мектептердің орташа балы және пән бойынша тапсырманы орындау коэффициенті

№ Облыстар Жұмысты орындаған білім алушылардың саны

Қазақ тілі Орындалған тапсырманың орташа балы

Тапсырманы орындау коэффициенті (%)

Ақмола обл. 70 13,0 86,9 Ақтөбе обл. 180 10,3 68,8 Алматы обл. 103 10,2 67,9 Атырау обл. 81 12,5 83,3 Батыс Қазақстан обл. 116 13,4 89,2 Жамбыл обл. 82 11,6 77,3 Қарағанды обл. 63 10,7 71,4 Қостанай обл. 60 12,5 83,0 Қызылорда обл. 314 10,9 72,6 . Манғыстау обл. 10,6 12,2 81,6 . Оңтүстік Қазақстан обл. 293 10,4 69,1 . Павлодар обл. 93 10,2 68,0 . Солтүстік Қазақстан 5 11,4 76,0 . Шығыс Қазақстан 14 11,5 76,7 . Астана қ. 225 12,3 82,2 . Алматы қ. 82 11,8 78,7

12-сурет «Қазақ тілі» пәні бойынша білім алушылардың тапсырманы орындаудың орташа балы Қорытынды:

28

Білім алушылар жақсы орындады: - 1-тапсырманы (сөздерді буынға бөліп, олардың санын анықтау; у

дыбысының дауысты не дауыссыз екенін ажырату) – 85 %; - 5-тапсырманы (жалқы есімдерді таба білу және олардың жазу емлесін

қолдану) – 83 %; - Білім алушылар қанағаттанарлық орындады: - 3-тапсырманы (1-сыныпта өткен емлелік ережелерді анықтау, өздігінен

мысал келтіру) – 67 %; - 4-тапсырманы (сөз таптарын сұрақтар бойынша анықтау; сөздерді

нақты белгілер бойынша топтастыру) – 63 %; - 2-тапсырманы (фонематикалық естудің дамығанын анықтау, жазуда

дауыссыз дыбыстың жіңішкелігін анықтау ) – 69 %. - Ұсынымдар: - сөз таптарын сұрақтар бойынша анықтау; сөздерді нақты белгілер

бойынша топтастыру; - берілген ереже бойынша мысалдар келтіре білуді дамыту; - жазуда дауыссыз дыбыстардың жіңішкелігін ажырата білу. - Ұсынымдар: - Екінші тоқсанда келесі жұмыстарды жалғастыру: - білім алушылардың сауаттылығын қалыптастыру; - каллиграфиялық қателерді түзету; Нашар оқитын білім алушылармен тиімді жұмыс жасау үшін жаңа

технологияларды, жаңа форма мен оқыту әдістерін, тұлғаға бағытталған тәсілдерді қолдану, сабақтың барлық кезеңдеріндегі деңгейлікті саралау.

Пәндер бойынша диагностикалық жұмыс бақылау мектептерінде де өткізілді. 7-кесте – «Қазақ тілі» пәні бойынша бақылау мектептерінің орташа балы және пән бойынша тапсырманы орындау коэффиценті

№ Облыстар Жұмысты орындаған білім алушылардың

саны

Қазақ тілі Орындалған тапсырманың орташа балы


Ақмола обл. 18 9,5 63,3 Атырау обл. 46 11,0 73,2 Батыс Қазақстан обл. 42 13,6 90,7 Жамбыл обл. 127 9,3 62,0 Қарағанды обл 25 7,53 50,2 Қостанай обл. 4 12,0 80,0 Маңғыстау обл. 85 11,8 78,4 Оңтүстік Қазақстан 141 11,1 74,1 Павлодар обл. 30 4,5 30,2

29

13-сурет Облыстар бойынша «Қазақ тілі» пәнінен бақылау мектептері білім алушыларының орташа балы

Орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы көрсеткішті Батыс Қазақстан облысы (13,6), ал төменгі көрсеткішті Павлодар облысы (4,5) көрсетті.

14-сурет Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары бөлінісінде «Қазақ

тілі» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы көрсеткішті

Батыс Қазақстан облысының пилоттық (13,4) және бақылау мектебі (13,6) көрсетті, ал төменгі көрсеткішті Ақмола облысының бақылау мектебі (9,5) көрсетті.

30

15-сурет Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Қазақ

тілі» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Қазақ тілі»

пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы көрсеткішті Қостанай облысының пилоттық (12,5) және бақылау мектебі (12) көрсетті, ал төменгі көрсеткішті Қарағанды облысының бақылау мектебі (7,53) көрсетті.

16-сурет Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары

бөлінісінде «Қазақ тілі» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары бөлінісінде «Қазақ

тілі» пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы көрсеткішті Маңғыстау облысының пилоттық (12,2) және бақылау мектебі (11,8) көрсетті, ал төменгі көрсеткішті Павлодар облысының бақылау мектебі (4,5) көрсетті.

«Математика» пәні бойынша диагностикалық жұмыс 5 тапсырманы қамтиды. 1-тапсырма

Заңдылықты сақтап, сандар қатарын жалғастыр.

31

3, 6, 9, …, …, …. Берілген тапсырманың мақсаты: натурал сандардың реттігін білуді

анықтау, заңдылықты орната білу, саналы түрде оқу. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Тапсырманы толық орындады – 2 балл 1 қате жіберді – 1 балл

2-тапсырма Салыстыр. >, <, = таңбаларын қой. 3+4……9 13……7+6 2+8……10 15……19-5

Тапсырманың мақсаты: сандарды салыстыру бойынша білім алушылардың қалыптасқан біліктілігін анықтау, оның орындалуын жоспарлау.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Тапсырманы дұрыс орындады – 2 балл 1 қате жіберді – 1 балл

3-тапсырма Мысалдарды оқы. Қатені тауып, түзет. Дұрыс жауабын жаз. 9+4=13 7+7=14 8+5=12 13-4=9 12-7=4 18-9=9

Тапсырманың мақсаты: 20-ға дейін қосу және санау қалыптасқан икемділігін анықтау; саналы түрде оқу, жоспар бойынша тапсырманы орындау.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Барлық қателікті дұрыс тапты – 1 балл Қателікті дұрыстады – 1 балл

4-тапсырма

Біріншісінің ұзындығы 7 см, екіншісі одан 3 см-ге қысқа және үшіншісі біріншіден 2 см-ге ұзын болатындай үш кесінді сыз.

Тапсырманың мақсаты: берілген ұзындық бойынша кесіндіні сызу дағдысын анықтау, кесінділерді салыстыру; жоспар бойынша тапсырманы орындау.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Әр дұрыс сызылған кесіндіге – 1 балл

5-тапсырма Суретке қара.

32

Сұрақтарға жауап бер.

• Бірінші құмырада неше гүл бар? Жаз. • Екінші құмырада неше гүл бар? Жаз. • Екінші құмыраға қарағанда бірінші құмырада қанша гүл артық? Өрнек

құрып, мәнін тап. • Екі құмырада барлығы неше гүл бар? Өрнек құрып, мәнін тап.

Мақсаты: суретті негізге ала отырып, сұрақтарға жауап беру икемдігін

анықтау, жауаптарды белгі-символ түрінде беру. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 4; Әр құмырадағы гүлдің санын дұрыс тапты – 1 балл; Өрнекті дұрыс құрды – әрқайсысына 1 балдан; Өрнектердің мәнін дұрыс тапты – 1 балл. 8-кесте – «Математика» пәні бойынша пилоттық мектептердің орташа

балы


саны

Математика Тапсырманы орындаудың орташа балы


Ақмола обл. 70 11,8 90,8 Ақтөбе обл. 180 10,8 83,5 Алматы обл. 103 10,3 79,6 Атырау обл. 81 11,9 91,8 Батыс Қазақстан обл. 116 11,7 90,3 Жамбыл обл. 82 11,7 90,3 Қарағанды обл. 63 9,8 75,7 Қостанай обл. 60 12,1 92,8 Қызылорда обл. 314 9,8 75,4 . Манғыстау обл. 106 10,7 82,5 . Оңтүстік Қазақстан обл. 293 10,4 79,8 . Павлодар обл. 93 10,4 80,2 . Солтүстік Қазақстан 5 10,0 76,9 . Шығыс Қазақстан 14 10,9 83,8 . Астана қ. 225 11,1 85,1

33

. Алматы қ. 82 11,0 84,4

17-сурет. Облыстар бойынша «Математика» пәнінен пилоттық мектептердегі 2-сыныптардың тапсырманы орындаудағы орташа балы

Қалдық білім бойынша 30 пилоттық мектептердің 2-сынып білім алушылары «Математика» пәні бойынша жоғары нәтижені Қостанай (12,1), Атырау (11,9) облыстары, төменгі баллды Қарағанды, Қызылорда облыстары (9,8) көрсетті. Қорытынды: Білім алушылар жақсы орындады:

• 2-тапсырманы (сандарды салыстыру бойынша білім алушылардың қалыптасқан біліктіліктілігін анықтау) – 100 %;

• 3-тапсырманы (20-ға дейін қосу және санау бойынша қалыптасқан біліктілікті анықтау) – 92 %;

• 5-тапсырманы (суретке негіздеп сұрақтарға жауап беру біліктілікті анықтау, жауаптарды белгі-символ түрінде беру) – 89 %. Білім алушылар қанағаттанарлық орындады:

• 1-тапсырманы (натуралдық сандардың реттігін білуді анықтау, заңдылықты орнату икемділігін білу) – 78 %.

• 4-тапсырманы (берілген ұзындық бойынша кесіндіні сызу біліктілігін анықтау, кесінділерді салыстыру) – 69 %. Ұсынымдар: Ептілікті дамыту:

• екі таңбалы санның ондық құрамын құрастыру; • арттыру немесе кеміту ретімен 100-ге дейінгі сандарды реттеу

Ұсынымдар: - Екінші тоқсанда сандарды сандық сәулеге орналастырылуын сипаттай

білу біліктілігін дамыту бойынша жұмыстарды жалғастыру. - Қарапайым және күрделі сандардың мәнін есептеуге үйрету; - Екі амалды күрделі арифметикалық есептерді әр түрлі

комбинациялармен шешу. - Нашар оқитын білім алушылармен тиімді жұмыс жасау үшін жаңа

технологияларды, жаңа форма мен оқыту әдістерін, тұлғаға бағытталған тәсілдерді, сабақтың барлық кезеңдеріндегі деңгейлік саралауды қолдану.

34

Бақылау мектептеріндегі «Математика» пәнінен диагностикалық жұмыс келесі нәтижені көрсетті:

9-кесте «Математика» пәні бойынша бақылау мектептерінің орташа балы

және тапсырмаларды орындау коэффициенті


саны

Математика Тапсырманы орындаудың орташа балы


Ақмола обл. 18 9,3 71,5 Атырау обл. 46 10,8 82,8 Батыс Қазақстан обл. 42 11,8 90,4 Жамбыл обл. 127 8,7 67,2 Қарағанды обл 25 7,33 56,4 Қостанай обл. 4 11,5 88,5 Маңғыстау обл. 85 11,1 85,5 Оңтүстік Қазақстан обл. 141 10,7 82,2 Павлодар обл. 30 6,3 48,3

18-сурет Облыстар бойынша «Математика» пәнінен бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының орташа балы

«Математика» пәні бойынша жоғары нәтижені Батыс Қазақстан (11,8),

Қостанай (11,5) облыстары бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушылары көрсетті, төменгі нәтижені Павлодар (6,3), Қарағанды (7,3) облыстары көрсетті.

35

19-сурет Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары бөлінісінде «Математика» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары бөлінісінде «Математика» пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы нәтижені Атырау облысының пилоттық (11,9) мектептері көрсетті, ал төменгі нәтижені Ақмола облысының бақылау мектебі (9,3) көрсетті.

20-сурет Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Математика» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сыныптарының білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Математика»

пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы нәтижені Қостанай облысының пилоттық мектептері (12,1) көрсетті, ал төменгі нәтижені Қарағанды облысының бақылау мектебі (7,33) көрсетті.

36

21-сурет Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары бөлінісінде «Математика» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сыныптарының білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары бөлінісінде «Математика» пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы нәтижені Маңғыстау облысының бақылау мектебі (11,1) көрсетті, ал төменгі нәтижені Павлодар облысының бақылау мектебі (6,3) көрсетті.

Дүниетану бойынша диагностикалық жұмыс 5 тапсырмадан тұрады.

1 тапсырма. Оқы. Бірінші және екінші бағандағы сөздерді сәйкестендір. Бағдармен көрсет. Екі топқа да жатпайтын сөзді тауып жаз. _________________

Күн

Тірі табиғат Қайың Сиыр Ауа Құм

Өлі табиғат Көбелек

Автокөлік

Қарағай

Бұл тапсырманың мақсаты: тірі және өлі табиғат объектілерінің нақты белгілерін анықтау; тапсырманы саналы түрде оқу, оның орындалуын жоспарлау, сәйкестікті табу.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Дұрыс сәйкестендірді – 1 балл Артық сөзді дұрыс тапты – 1 балл 1-2 қате жіберді – 1 балл

2 тапсырма. Қалдырылған ай аттарын жаз:

37

Мамыр, …………………………, тамыз, ……………………………………, қараша.

Тапсырма мақсаты: жыл айларының реттілігін білу, оларды жаза алу, тапсырманы саналы түрде оқу.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Дұрыс орындады – 2 балл 1-2 қате жіберді – 1 балл 3 тапсырма. Қай жыл мезгілі туралы айтылған? Жаз __________________________ . Ағаштардан жапырақтар түседі. Күн суыта бастайды. Түнде ауа

температурасы төмендейді. Жаңбырлы күндер көп болады. Күн бұлтты болады.

Толықтырып жаз. Осы мезгілде тағы қандай өзгерістер болады: Тапсырма мақсаты: нақты белгілер бойынша ұғымды анықтау, саналы

түрде оқу. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 3 Жыл мезгілін дұрыс тапты – 1 балл Бір өзгеріс жазды – 1 балл Бірнеше өзгеріс жазды – 1 балл

4 тапсырма.

Табиғат аясында қандай ережелерді сақтау қажет? Анықта және белгіле. • Кез келген жерде от жақпау; • Өзіңнен кейін қалған қоқысты жинап, арнайы ыдысқа салу немесе

алып кету; • Лашық жасау үшін ормандағы ағашты кесу; • Суды лайламау; • Қауіпсіздік талаптарын сақтау; • Әкелген тамақтарыңды ормандағы жануарларға қалдыр; • Отты сөндіріп кету. Тапсырма мақсаты: табиғатта демалу ережесін білу; саналы түрде оқу

және белгіленген тапсырмаға сәйкес ақпаратты таңдау. Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Тапсырманы дұрыс орындады – 2 балл 1 қате жіберді – 1 5 тапсырма Суретті мұқият қара. Мектептен үйге дейінгі қауіпсіз жолды бағдармен

көрсет.

38

Тапсырма мақсаты: жолда жүру ережесіне сәйкес қауіпсіз жолды анықтау, тапсырманы саналы түрде оқу, оның орындауын жоспарлау, сәйкестікті табу, өзіндік бақылауды жүзеге асыру.

Берілген тапсырманың орындалуын бағалау: Ең жоғарғы балл – 2 Тапсырманы дұрыс орындады – 2 балл

10-кесте – «Дүниетану» пәнінен облыстар бойынша пилоттық мектептердің орташа балы және тапсырмаларды орындау коэффициенті


саны

Дүниетану Тапсырманы орындаудың орташа балы


Ақмола обл. 70 11,1 92,8 Ақтөбе обл. 180 9,6 79,6 Алматы обл. 103 9,4 78,7 Атырау обл. 81 11,0 91,6 Батыс Қазақстан обл. 116 10,7 89, 4 Жамбыл обл. 82 10,6 88,0 Қарағанды обл. 63 8,9 74, 3 Қостанай обл. 60 10,5 87,1 Қызылорда обл. 314 9,2 76,5 . Манғыстау обл. 85 10,6 88,4 . Оңтүстік Қазақстан обл. 293 9,6 80,3 . Павлодар обл. 93 9,4 78,7 . Солтүстік Қазақстан 5 8,6 71,7 . Шығыс Қазақстан 14 9,9 82,5 . Астана қ. 225 10,0 83,2 . Алматы қ. 82 10,8 90,3

мектеп

39

22-сурет Облыстар бойынша «Дүниетану» пәні бойынша пилоттық

мектептердің 2-сынып білім алушыларының орташа балы Ұсынымдар: Білім алушылар жақсы орындады: • 5-тапсырманы (жолда жүру ережесіне сәйкес қауіпсіз жолды анықтау

біліктігін анықтау) – 89 %; • 3-тапсырманы (нақты белгілер бойынша ұғымды анықтау икемділігін

тексеру) – 87 %. • Білім алушылар қанағаттанарлық орындады: • 1-тапсырманы (тірі және өлі табиғат объектілерінің нақты белгілерін

анықтау біліктілігін тексеру) – 67%; • 4-тапсырманы (табиғатта демалу ережесін білу деңгейін анықтау ) –

66 %. • Білім алушылар төмен орындады: • 2-тапсырманы (жыл айларының реттілігін білу деңгейін анықтау) – 45

%. Ұсынымдар: • Табиғатта, қоғамдық орындарда өзін дұрыс ұстау біліктілігін

қалыптастыру; • Тірі және өлі табиғат объектілерінің нақты белгілерін анықтауды

үйрету; • Жыл айларының реттілігін білуге үйрету. Екінші тоқсанда келесі жұмыстарды жалғастыру: • өлі және тірі табиғатты ажырату, оларға тән белгілерді білу; • экологиялық тәрбие бойынша іс-шараларды және сынып сағаттарын

өткізу; Нашар оқитын білім алушылармен тиімді жұмыс жасау үшін жаңа

технологияларды, жаңа форма мен оқыту әдістерін, тұлғаға бағытталған тәсілдерді, сабақтың барлық кезеңдеріндегі деңгейлік саралауды қолдану.

40

«Дүниетану» пәні бойынша диагностикалық тапсырма бақылау сыныптарынан да алынды. Облыстар бойынша келесі нәтижелерді көрсетті: 11-кесте – Облыстар бөлінісінде бақылау сыныптарындағы «Дүниетану» пәні бойынша тапсырмалардың орындалуының орташа баллы және орындалуының коэффициенті

№ Облыстар Жұмысты орындаған

оқушылар саны

Дүниетану Тапсырманың

орындалуының орташа баллы

Тапсырманы орындау

коэффиценті (%) 1 Ақмола обл. 18 7,1 59,2 2 Атырау обл. 46 9,2 76,5 3 Батыс Қазақстан обл. 42 11,1 92,5 4 Жамбыл обл. 127 8,1 67,4 5 Қарағанды обл 25 6,3 52,9 6 Қостанай обл. 4 9,5 79,2 7 Маңғыстау обл. 85 10,3 85,8 8 Оңтүстік Қазақстан

обл. 141 9,7 80,9

9 Павлодар обл. 30 5,7 47,5

23-сурет. Облыстар бойынша «Дүниетану» пәнінен бақылау

мектептерінің 2-сынып білім алушыларының орташа баллы Облыстыр бөлінісінде «Дүниетану» пәні бойынша бақылау мектептерінің

арасынан жоғарғы нәтижені Батыс Қазақстан облысының (11,1) білім алушылары көрсетті.

41

24-сурет Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары бөлінісінде

«Дүниетану» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сыныптарының білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары бөлінісінде «Дүниетану» пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы нәтижені Ақмола облысының пилоттық мектептері (11,1) және Батыс Қазақстан облысының бақылау (11,1) мектебі көрсетті, ал төменгі нәтижені Ақмола облысының бақылау мектебі (7,1) көрсетті.

25-сурет Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Дүниетану» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сыныптарының білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

Жамбыл, Қарағанды, Қостанай облыстары бөлінісінде «Дүниетану»

пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы нәтижені Жамбыл облысының пилоттық (10,6) мектептері көрсетті, ал төменгі нәтижені Қарағанды облысының бақылау мектебі (6,3) көрсетті.

26-сурет Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары

бөлінісінде «Дүниетану» пәні бойынша пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сыныптарының білім алушыларының тапсырманы орындауының орташа баллы

42

Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары бөлінісінде «Дүниетану» пәнінен орындалған тапсырманың орташа балы бойынша жоғарғы көрсеткішті Маңғыстау облысының пилоттық (10,6) мектептері көрсетті, ал төменгі көрсеткішті Павлодар облысының бақылау мектебі (5,7) көрсетті. 12-кесте – Пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларына жүргізілген диагностикалық жұмыстың нәтижесі (пәндер бойынша)

Барлық білім алушылар

Диагностикаға қатысты

Пәндер бойынша орташа балл Қазақ тілі

Орыс тілі

Ұйғыр тілі

Матем Дүниетану

Пилоттық мектептер

3449 3396 11,6 9,6 10,9 10,8 9,8

Бақылау мектептері

2004 1306 10 10,2 12,4 10,1 9

27-сурет. Оқу пәндері бойынша бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының білімдері диагностикасының орташа баллы Бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушылары жүргізілген диагностикалық жұмыстың нәтижесі бойынша «Қазақ тілі» пәнінен орташа балл – 10, «Орыс тілі» пәнінен орташа балл – 10,2, «Ұйғыр тілі» пәнінен орташа балл – 12,4, «Математика» пәнінен орташа балл – 10,1, «Дүниетану» пәнінен орташа балл – 9 алды. 13-кесте – Қазақ тілінде оқытатын мектептердің 2-сынып білім алушыларының кіріс диагностикасының нәтижесі (пәндер бойынша)



Пәндер бойынша орташа балл Қазақ тілі

Математика Дүниетану


1909 1887 11,6 10,9 9,8


1073 518 10 10,1 9

43

28-сурет Оқу пәндері бойынша пилоттық мектептердің 2-сынып білім алушыларының білімдері диагностикасының орташа баллы (қазақ тілінде оқытатын мектептер) Қазақ тілінде оқытатын пилоттық мектептердің 2-сынып білім алушылары кіріс диагностикасының нәтижесі бойынша «Қазақ тілі» пәнінен – 11,6 орташа балл, «Математика» пәнінен – 10,9 орташа балл, «Дүниетану» пәнінен – 9,8 орташа балл алды.

29-сурет Оқу пәндері бойынша қазақ тілінде оқытатын бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының білімдері диагностикасының орташа баллы Қазақ тілінде оқытатын бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушылары кіріс диагностикасының нәтижесі бойынша «Қазақ тілі» пәнінен орташа балл – 10, «Математика» пәнінен орташа балл – 10,1, «Дүниетану» пәнінен орташа балл – 9 алды. 14-кесте. Ұйғыр тілінде оқытатын мектептің 2-сынып білім алушыларының кіріс диагностикасының нәтижесі (пәндер бойынша)

44



Пәндер бойынша орташа балл Ұйғыр

тілі Математика Дүниетану


37 37 10,9 11,1 9,6


130 123 12,4 9,8 7,8

Оқыту ұйғыр тілінде жүргізілетін пилоттық мектептердің 2-сынып білім

алушылары диагностикалық кесіндіден «Математика» және «Ұйғыр тілі» пәндері бойынша, бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушылары «Ұйғыр тілі» пәні бойынша жоғары балл алды.

Оқыту ұйғыр тілінде жүргізілетін пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушылары «Дүниетану» пәні бойынша диагностикалық кесіндіден төмен балл алды.

30-сурет «Математика», «Ұйғыр тілі», «Дүниетану» пәндері бойынша ұйғыр тілінде оқытатын пилоттық және бақылау мектептерінің 2-сынып білім алушыларының кіріс диагностикасының нәтижесі.

2-ші сынып білім алушыларының жаңартылған оқу бағдарламалары бойынша білімдерін анықтаудың диагностикалық жұмысы 1-сыныпта алынған білімді меңгеру және сақтап қалу деңгейін анықтау бойынша ғана емес, сонымен қатар 2-сыныпта жаңа бағдарламалар бойынша білім алуға дайындықтарын анықтауға да мүмкіндік береді.

Диагностикалық кесіндінің нәтижелерін педагогикалық диагностиканың негізі ретінде де пайдалануға болады, бұл өз кезегінде екінші сыныптың білім алушыларының білім нәтижелеріне ішкі және сыртқы түзетулер жүргізуге, білім беру мазмұнын жаңарту аясында білім беру процесін одан әрі жоспарлауға мүмкіндік береді.

Жаңартылған білім мазмұнындағы оқу бағдарламаларын

апробациялау мониторингінің қорытындысы

45

Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын пилоттық мектептерде апробациялаудың мониторингі пилоттық сыныптардың мұғалімдері мен пән мұғалімдері үшін әзірленген сауалнамаларды қолдану арқылы жүргізілді, бұл мұғалімдердің оқу бағдарламаларының, оқулықтардың, ОӘК, критериалды бағалау жүйесінің сапасын және т. б. бағалауына талдау жасауға мүмкіндік берді.

Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

Оқу бағдарламасы оқыту процесін оқушылардың пән салалары бойынша білім мен біліктерді саналы түрде меңгеруі үшін әр пәннің әдістемелік әлеуетін қолдануға, оқу, жоба, зерттеу іс-әрекеттері тәсілдерін меңгеру арқылы дербестігінін дамытуға, әлеуметтік-мәдени кеңістікте орнын таба білуі үшін бағыттайды.

Бағдарламаларда оқу-нормативтік құжаттың дәстүрлі міндеттері заманауи мектепте білім беру процесін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдерімен үйлесімді сабақтасқан. Оқытудағы тәсілдер пән бойынша оқу бағдарламасының түбегейлі жаңа құрылымын құруда негізгі бағдарлары болып табылады.

Құндылыққа, іс-әрекетке, тұлғаға бағдарлық коммуникативтік тәсілдер білім берудің классикалық негізі ретінде оқыту мақсаттарының жүйесі мен білім беру процесі нәтижелерінің басымдылығын арттыру үшін қолданылып, оқу бағдарламасының жаңа құрылымында көрініс тапты.

Қазіргі кезеңде оқушының өздігінен білімді игеруі үшін оның белсенді іс-әрекетін ұйымдастыру оқу процесіне қойылатын негізгі талаптардың бірі болып табылады. Мұндай тәсілдер пәндік білімді, әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларды ғана емес, сонымен бірге, өзінің жеке мүдделері мен болашағын сезінуге, сындарлы шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін тұлғалық қасиеттерді де меңгеруге ықпал етеді.

Тұлғалық-бағдарлық білім беруді осындай сипатта жақсарту білім беру процесіне барлық қатысушылардың өзара қарым-қатынасында өктемшілікке жол бермей, ынтымақтастығы үшін алғышарттарды құрайтын оқытудың алуан түрлі интерактивті әдістерін қолдану кезінде мүмкін.

Білім беру процесін ұйымдастырудың барлық инновациялық тәсілдері оқытуды білім, идеялар және іс-әрекет тәсілдерімен белсенді түрде алмасуды көздейтін оқушының шынайы шығармашылық процесіндегі қарым-қатынас моделіне айналдырады.

Нақты пәннің оқу бағдарламасы жергілікті сипаттағы материалдарды (нысандар, кәсіпорындар, ақпарат көздері) пайдалануға бағытталған оқу-жобалау іс-әрекеттерін ұйымдастыру арқылы танымдық және әлеуметтік тұрғыдан оқушының белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Жаңартылған оқу бағдарламаларының мазмұндық ерекшеліктері: - пән мазмұнын жобалаудың күрделілік ұстанымы, яғни білім мен

біліктерді арттыруда оқу материалын тігінен, сондай-ақ көлденеңінен біртіндеп кеңейту (білімді тақырыптар бойынша және сыныптар бойынша күрделендіру);

- таным заңдылығы мен пәндік операциялардың неғұрлым маңызды

46

түрлері бойынша ойлау дағдысының деңгейлік жіктелімдеріне негізделген Блум таксономиясы бойынша оқыту мақсаттарының иерерахиясы;

- білім беру деңгейлері және тұтас оқыту курсы бойынша педагогикалық мақсаттардың пәнішілік байланыстарды барынша ескеруге мүмкіндік беру;

- бір білім саласы пәндері арасында, сондай-ақ пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру барысында «ортақ тақырыптардың» болу;

- бөлімдер мен ұсынылған тақырыптар мазмұнының уақыт талабына сәйкес болуы, әлеуметтік дағдылардың қалыптасуына назар аудару;

- оқу процесін ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді жоспарлар түрінде технологияландырылу болып табылады.

«Қазақ тілі» пәніне арналған бағдарлама білім берудің ұлттық жүйесін халықаралық стандарттарға негіздей отырып, еліміздің алға қойып отырған іргелі міндеттеріне сай және қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық процестерді, ұлттардың бейбітшілік пен келісім өмір салтын қалыптастыру саясатын ұстану қағидаларын басшылыққа ала отырып, мемлекеттік тілді оқытудың тиімді әрі сапалы жүйелерін қалыптастыруды көздейді.

«Қазақ тілі» пәнін оқытудың мақсаты – оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту, қазақ тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, тіл нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

Пәнді оқытудың міндеттері: 1) шығармашылықпен жұмыс істеуге, сын тұрғысынан ойлауға

дағдыландыру; 2) қазақша сөздік қорын үздіксіз дамыту әдістерін меңгерту; 3) қазақша сауатты сөйлеу дағдыларын қалыптастыру; 4) сөз тіркестерін және жай сөйлемдер құру, сол сияқты айтылым

дағдылары негізінде қазақша ойлау дағдыларын қалыптастыру; 5) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-

қатынас жасау қабілеттері мен дағдыларын дамыту; 6) қазақ тілінде меңгерген білім, білік дағдыларына сүйене отырып,

өзгелермен еркін қарым-қатынасқа түсуге үйрету; 7) қазақ тілінің саяси-әлеуметтік әлеуетін ұғындыру; 8) тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту. «Әдебиеттік оқу» пәні – бастауыш сынып оқушыларының оқырмандық

және қатысымдық дағдыларын қалыптастыруға, олардың адамгершілік және әдеби-эстетикалық құндылықтар жөнінде түсініктерін кеңейтуге, сөйлеу мәдениетін қалыптастырып, сөз өнерін сезінуге, көркем шығарманы оқуға деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік беретін негізгі пәндердің бірі. «Әдебиеттік оқу» пәнінің мақсаты – бастауыш сынып оқушыларының көркем шығарманы сезіммен қабылдауы, түсінуі, санасында қайта жаңғырта алуы және шығармадан қабылдағанын өзінің шығармашылық әрекетінде жүзеге асыруға ұмтылуы арқылы функционалдық сауаттылығын қалыптастыру. Бұл пән бойынша төмендегідей міндеттерді жүзеге асыру көзделеді:

1) әдеби көркем шығармаларды оқыту арқылы қазақтың рухани қазынасын меңгерту;

47

2) коммуникативтік (айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым) дағдыларын қалыптастыру;

3) ауыз әдебиетінің, отандық және әлемдік балалар әдебиетінің озық үлгілерімен таныстыру арқылы оқушыларға адамдардың өзара түсінісуі, сыйластық, құрмет сезімдері, адамгершілік қасиеттері, өзінің және өзгенің іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарай білуі сияқты ізгілікті қасиеттерді қалыптастыру;

4) оқу сапасын (дауыстап, түсініп, іштей, мәнерлеп, көз жүгіртіп, болжап оқу) жетілдіру;

5) оқушылардың оқырмандық мәдениетін қалыптастыра отырып, сөз әдебі нормаларын орынды қолдану дағдыларын меңгерту;

6) сыни ойлауын жетілдіру; 7) көркемдік-танымдық сипаттағы мәтіндерді өз мақсатына сай іріктеп,

саралап, талдап, ой қорытындысын жасауға үйрету; 8) алған білімін өмір жағдаяттарына байланысты қолданып, дұрыс шешім

жасай білуге үйрету; 9) оқылған шығарма сюжетінің ізімен немесе еркін тақырыпта ауызша,

жазбаша шығармашылық жұмыс түрлерін орындауға дағдыландыру. «Математика» оқу пәні ретінде бастауыш білім берудің маңызды

мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда елеулі үлес қосады. Математика бойынша бастапқы білім сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады, зерттеу және қарым-қатынастың, математикалық білімді өмірде қолданудың алғашқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Бастауыш білім беру деңгейдегі математика курсы кезең-кезеңге бөлініп, жүйелі түрде берілген, қоршаған ортадағы заттардың сандық арақатынасы мен кеңістіктегі формаларын сипаттаудан тұратын оқу курсының негізгі мақсаты – оқушылардың математикалық таным негіздерін меңгеруіне және тиісті дағдыларын қалыптастыруына мүмкіндік жасау. Бұл оқу пәні математиканы қоршаған ортаны бейнелеу мен түсіну тәсілі ретінде қабылдауды дамытуға бағытталған және оқушылардың қабылдауы мен танымын кеңейтуді, математика ғылымына қызығушылығын талап етеді.

Бастауыш білім беру деңгейінде математикалық білім берудің негізгі мақсатына сәйкес оқу пәні келесідегідей міндеттерді айқындайды:

1) логикалық ойлауды, кеңістіктік елестетуді және математикалық терминдерді пайдалану біліктілігін дамыту;

2) оқу және тәжірибелік проблемаларды шешу, арифметикалық алгоритмдерді пайдалану, геометриялық салулар мен математикалық зерттеулер жүргізу қабілеттерін дамыту;

3) сын тұрғысынан ойлауды, шығармашылық қабілеттерді дамыту; 4) математиканы әлемді суреттеу, модельдеу және түсіну тәсілі ретінде

қабылдау; 5) өзінің математикалық білімі мен біліктерін басқа пәндерді меңгеруде,

сонымен қатар күнделікті өмірде қалай пайдалану керектігін түсіну; 6) білуге құштарлық, мақсаттылық, жауапкершілік, сенімділік және

тәуелсіздік сияқты тұлғалық қасиеттерді дамыту;

48

7) түсінудің, түсіндірудің, талдаудың, синтездің, жүйелеудің, қолданудың және суреттеудің когнитивтік дағдыларын дамыту;

8) коммуникативтік және әлеуметтік дағдыларын, топпен жұмыс істеу және өз көзқарасын білдіру, басқа адамдардың пікірін құрметтеу, көшбасшылық қасиеттерін көрсету, өз жұмысын жазбаша және ауызша түрде таныстыру дағдыларын дамыту;

9) ақпаратты іздестіру және таңдау, өз уақытын басқару, өзін-өзі реттеу дағдыларын дамытуға негізделген.

«Орыс тілі» оқу пәндерін оқыту сөйлеу қызметінің төрт түрін (тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым) меңгеруге; лексика, фонетика, грамматика туралы алғашқы білімді дамытуға; сауатты жазу мен оқу білігін меңгертуге; оқушылардың сөйлеуін жетілдіруге; оқығанның мазмұнын түсінуге, негізгі ойды бөліп көрсету білігін, саналы түрде оқуды дамыту мен қалыптастыруға; халық ауыз шығармашылығының түрлі жанрлары мен әдеби шығармалар туралы алғашқы білім алуға бағытталған.

«Жаратылыстану» пәнінің маңыздылығы ғылымы бойынша білім беру бастауыш мектеп оқушыларын табиғи білімқұмарлықтың дамуына, әлем жайлы ой-өрісінің кеңеюіне, ғылымды түсінудің және қоршаған ортаны тұтастай қабылдаудың дамуына, қоршаған ортаны қорғау және бағалай білу біліктерінің дамуына көмектеседі.

Бастауыш мектепте «Жаратылыстану» пәнінің оқу бағдарламасы зерттеу, ойлау, коммуникативтік дағдылар мен біліктіліктер негіздерінің қалыптасуына бағытталған.

«Жаратылыстану» пәні бойынша оқу бағдарламасы негізгі мектептегі «Биология», «География», «Химия», «Физика» пәндерін оқыту негізін қалауға, алған білімдерін күнделікті өмірде (үйде, мектепте, табиғат әлемінде) кездесетін табиғат құбылыстары мен процестерін түсіндіру, сипаттау, болжау үшін қолдану білігін дамытуға арналған.

Оқу пәнінің бағдарламасы келесі мақсаттарға жетуге бағытталған: 1) әлемнің қазіргі заманғы жаратылыстану ғылымы тұрғысынан

қалыптасқан бейнесі мен жаратылыстану ғылымдарының әдістері туралы білім негіздерін қалыптастыру;

2) жаратылыстанудың техника мен технология дамуына елеулі ықпал еткен маңызды идеяларымен, жетістіктерімен таныстыру;

3) қоршаған әлемнің құбылыстарын түсіндіру, БАҚ, интернет ресурстары, арнайы және ғылыми-көпшілік әдебиеттерден алынған жаратылыстану ғылымы тұрғысынан және өмірлік маңызды мазмұны бар ақпаратты қабылдау біліктіліктерін қалыптастыру;

4) зияткерлік, шығармашылық қабілеттерді, сын тұрғысынан ойлау қабілетін қарапайым зерттеулер, құбылыстарды талдау, жаратылыстану ғылымдық ақпаратты қабылдау және түсіндіру барысында дамыту;

5) табиғат заңдарын тану және жаратылыстану ғылымдарының жетістіктерін өркениеттің дамуы мен өмір сапасын жақсарту үшін пайдалану мүмкіндігіне сенімділікті тәрбиелеу;

6) күнделікті өмірде тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, заманауи

49

технологияларды сауатты пайдалану, денсаулық пен қоршаған ортаны қорғау үшін жаратылыстану ғылымдары бойынша білімдерін қолдану.

«Дүниетану» пәнінің оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасының Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес негізгі және жоғарғы мектепте қоғамдық-гуманитарлық цикл пәндерінің кіріктірілген пропедевтикалық курсы ретінде әзірленді

«Дүниетану» – адам, табиғат және қоғам, олардың өзара байланысы мен тәуелділігі жөніндегі білім жүйесін құрайтын кіріктірілген пән. Оқу пәнінің нысандары – адам, табиғат және қоғам, оның ішінде отбасы, мәдениет, денсаулық, қарым-қатынас, ұлт, қауымдастық, мемлекет, қоршаған табиғи орта.

«Дүниетану» пәнінің мақсаты: ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар тұрғысынан оқушылардың бойында адам, табиғат және қоғамның өзара байланысуы және өзара келісілуі туралы білім жүйесін қалыптастыру.

Пәннің міндеттері: 1) оқушыларда қоғам және табиғат құбылыстары мен нысандарының

өзара байланысы мен өзара тәуелділігі туралы түсініктер қалыптастыру; 2) оқушыларда табиғи, әлеуметтік және технологиялық ортадағы мінез-

құлық нормаларын және қауіпсіздік ережелерін қалыптастыру; 3) оқушыларда табиғи және әлеуметтік шынайылықты тану әдістерін:

бақылау, эксперимент, сауалнама тәжірибелерінің қалыптасуын қамтамасыз ету;

4) оқушылардың танымдық әрекетін дамытуды қамтамасыз ету; 5) оқушыларды қазіргі қазақстандық қоғамға тән ұлттық және

жалпыадамзаттық құндылықтар жүйесіне дағдыландыру; 6) пәнді оқыту арқылы оқушыларда өзін қоршаған ортаға, қоғамның

табиғи және мәдени құндылықтарына дұрыс қатынастар қалыптастыру «Көркем еңбек» пәні елестету мен бақылау қабілетін, кеңістіктік және

және көру елесі қабілетін қамтамасыз ететін, әртүрлі шығармашылық әрекет барысында, көркем-технологиялық білімдерді, қабілеттер және дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.Түрлі материалдармен жұмыс істеу оқушылардың технологиялық ойлауын, көркем-эстетикалық талғамын, шығармашылық, есте сақтау қабілеттерін, кеңістіктік қиялын, фантазиясы мен қол моторикасын дамытуға, көзбен нақты мөлшерлеу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді

«Көркем еңбек» пәні оқу бағдарламасының мақсаты-жеке тұлғаның қалыптасуы және өз ойын білдіруінің негізі ретінде, рухани-адамгершілік мәдениетін дамыту, шығармашылық, кеңістіктік – образдық ойлауын, көркем-технологиялық білімнің негізін қалыптастыру.

«Көркем еңбек» пәнінің міндеттері: 1) әртүрлі кіріктіру іс-әрекеттері арқылы, пәндік білімдерді, дығдыларды

және қабілеттерді дамыту; 2) ұлттық және әлемдік материалдық мәдениет пен өнер

шығармаларымен таныстыру арқылы құндылық бағыттарын қалыптастыру; 3) оқушылардың визуалды және эстетикалық қабылдауын, сыни

ойлауын дамытуға, терминдер мен түсініктерді меңгеріп өнердің түрлері мен жанрлары туралы білімді қолдану;

50

4) бақылау, жүргізу және көрсетілім жасау арқылы зерттеу дағдыларын дамыту;

5) әртүрлі материалдар мен құралдарды қолдану арқылы шығармашылықпен жұмыс жасау дағдыларын меңгеру;

6) өзін-өзі бағалауды жоғарлату және жағымды көзқарасты қалыптастыру;

7) коммуникацияның бір тілі ретінде ұлттық және әлемдік мәдениет мұраларының мағынасын, сонымен қатар, көркем еңбектің рөлін түсіну;

8) өз жұмысын жасау үшін, әртүрлі ақпарат түрлерін (іздеу, жинау, сұрыптау) бағдарлау қабілетін дамытуға ықпал жасайтын,әртүрлі танымдық, коммуникативтік, ұйымдастырушылық және адамгершілік сипаттағы міндеттерді өздігінен шешу тәжірибелерін қалыптастыру;

9) ұжымдық, топтық және жеке жұмыстарды орындау процесінде қолдың моторикасын, сенсорикалық, қиялдауы мен шығармашылығын, елестетуін және қабылдауын дамыту.

«Музыка» пәні адам өмірінің бөлігі ретінде оқушыларда музыкаға деген құндылықтық қарым-қатынастың қалыптасуына, музыканың базалық білімі, біліктіліктері және музыкалық қызметінің түрлерін меңгеруге, музыкалық қызмет процесінде шығармашылық өз ойын білдіру және коммуникация біліктіліктерін қалыптастыруға, ұлттық және адамзаттық мәдениет құндылықтарына деген көркемдік-эстетикалық қарым-қатынасты тәрбиелеуге, музыкалық және шығармашылық дағдыларды дамытуға бағытталған.

Пәнді оқытудың мақсаты – білім алушылардың музыкалық негізгі білімі мен біліктіліктерін, музыкалық қызметтегі шығармашылық өз ойын білдіру және коммуникациялық әдіс-тәсілдерін меңгеру, ұлттық және адамзаттық мәдениеттің көркемдік-эстетикалық құндылықтары туралы түсініктерді қалыптастыру, музыкалық және шығармашылық дағдыларды дамыту.

Бастауыш мектептегі «Музыка» пәнінің мазмұны: 1) қазақ музыка фольклорын, дәстүрлі, классикалық және қазіргі музыка

үлгілерін; 2) музыкалық сауатының негізін; 3) орындау және тәжірибеде музыкамен әуестену үшін музыкалық

материалды (композиторлар, халық және классикалық музыкалық аспаптар, музыкалық жанр және стильдер бойынша мағлұматтар);

4) музыка шығару мен суырып-салмалылыққа арналған музыкалық-шығармашылық тапсырмаларды, сонымен қатар АКТ қолдануды;

5) өнердің басқа түрлері және өзге пәндермен пәнаралық байланыс орнатуды қамтиды.

«Дене шынықтыру» бағдарламасының мақсаты оқушыларды дене шынықтырудың негіздерімен таныстыру болып табылады, нақты айтқанда, олардың спорттық-спецификалық қозғалу дағдылары мен дене бітімі (физикалық) қабілеттерін меңгеруімен қатар, салауатты денені шынықтырудың дамуына ықпал етеді.

«Дене шынықтыру» пәні бойынша бағдарлама кезең-кезеңімен жүзеге асырылатын оқу жоспарын ұсынады, бұл жоспар оқушылардың физикалық іс-

51

әрекеттің түрлері бойынша білімдерін, түсініктерін және дағдыларын дамытуға ықпал етіп, сол уақытта олардың жеке гигиена, психикалық денсаулық және салауатты өмір салтының қағидалары сияқты аспектілер тұрғысында жалпы дамуын жақсартады.

Оқу бағдарламасына ұзақ мерзімді және орта мерзімді жоспарлардан тұратын ұсынымдық сипаттағы оқу жоспары қоса беріледі. Оқытудың мақсаттары мен тәсілдеріне негізделген жоспарларда мұғалімдер үшін әрбір бөлім мен тақырыптарды өткізу, оқушылардың сабақта білім алуын ұйымдастыру бойынша ұсынымдар берілген, сонымен бірге оқу ресурстары енгізілген (интернет, мәтіндер, жаттығулар, бейне және аудио материалдары т.б.).

Оқу бағдарламалар мен жоспарлар сапасын бағалау үшін мұғалімдерге мынадай жауаптар шкаласы ұсынылды: 2 – толық келісемін немесе – толық байқалады, 1 – жартылай келісемін немесе ішінара байқалады, 0 – келіспеймін немесе байқалмайды. Оқу бағдарламаларға деген мұғалімдердің көзқарасын анықтау үшін мынадай пайымдаулар ұсынылды:

- Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты;

- Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді;

- Оқу мақсаттарының саны оптималды; - Барлық оқу мақсаттары жетімді; - Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды

дамытуға бағытталған; - Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір

жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізді; - Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның

мақсаттарына сәйкес келеді; - Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас

ерекшеліктеріне сәйкес келеді; - Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент

көрініс тапқан; - Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа

ресурстарды оңай табамын «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының

басымдығы неде?» деген сұрақ бойынша мұғалімдерге мынадай бағалау параметрлері ұсынылды:

- Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған; - Сын тұрғысынан ойлауды дамытады; - Оқу мақсаттары қисынды құрылған; - Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік

береді Төмендегі диаграммалар пәндер және оқыту тілі бойынша сұрақтарға

жауап берген мұғалімдер үлесін көрсетеді.

52

Пилоттық мектептердің 2-ші сыныптарында МЖМБС апробациялаудәр мониторингі әрбір оқу пәнінің оқу бағдарламаларын жетілдіру бойынша мұғалімдердің ұсыныстарын алуға мүмкіндік берді.

Мұғалімдерге «Сіздің білім алушыларыңызға арналған жаңа оқу бағдарламасының басты мәселелері неде?» деген сұрақ қойылып, оған нақты жауаптар алынды. Пилоттық мектептердің 2-ші сыныптарында МЖМБС апробациялау мониторингі әрбір оқу пәнінің оқу бағдарламаларын жетілдіру бойынша мұғалімдердің ұсыныстарын алуға мүмкіндік берді. Мұғалімдерге «Сіздің білім алушыларыңызға арналған жаңа оқу бағдарламасының басты мәселелері неде?» деген сұрақ қойылып, оған нақты жауаптар алынды.

Мониторингке қатысушылар түсінуде, жүзеге асыруда, бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттарын көрсетті (тек 1-жартыжылдық бойынша).

Пән түсінуде жүзеге асыруда бағалауда Қазақ тілі (Т1) 2.4.1.1

2.2.6.1(2), 2.2.1.1 2.1.7.1 2.2.3.1(2), 2.2.5.1 2.3.3.1,

2.2.3.1(2) 2.1.6.1 2.1.7.1 2.2.4.1, 2.4.1.2, 2.2.5.1, 2.2.9.1, 2.3.3.1(2) 2.1.5.1, 2.3.1.1.

2.1.1.1, 2.1.6.1, 2.3.1.1.

Русский язык (Я2)

2.3.4.1 2.2.6.1 2.5.1.1(2) 2.5.1.5, 2.1.1.1, 2.1.3.1

2.5.1.1(3), 2.4.1.1(2), 2.2.1.1, 2.3.4.1 2.5.1.5, 2.2.6.1

4.4 2.5.1.1

Ағылшын тілі

2.S1 , 2S5 R1, UE2 UE1, R2

2.L1 2.UE3(2) UE1, R3, UE6(2) , UE11, 2UE13, R2 R4, UE2(2), USE,UE9, 2UE4, 2R2, 2R3

2S2, R1, R3

Әдебиеттік оқу 2.2.7.1(2), 2.3.3.1, 2.2.2.1, 2.3.2.1, 2.2.9.1(2), 2.1.1.1, 2.3.1.1, 2.2.4.1; 2.1.4.1

2.1.4.1(2), 2.3.3.1. 2.2.8.2(3), 2.2.9.1(2), 2.2.7.1(2), 2.2.1.1, 2.1.5.1, 2.2.1.2, 2.3.2.1(2), 2.2.5.1

2.2.4.1

Математика 2.5.2.1 , 2.5.1.7, 2.1.2.7, 2.5.2.2, 2.4.1.3, 2.1.3.1, 2.1.3.3, 2.5.1.4, 2.5.1.6, 2.5.1.1

2.5.1.7, 2.4.2.1, 2.1.2.5 (2), 2.1.2.3, 2.1.3.1, 2.1.2.6(2), 2.1.2.7, 2.5.1.8, 2.1.3.3, 2.5.1.4,

2.5.1.4, 2.5.1.6, 2.5.1.1

53

2.5.1.6, 2.5.1.1

Жаратылыстану 2.1.2.6, 2.1.2.2 2.1.1.1, 2.1.2.1,

2.1.2.4(2), 2.1.2.3.,

2.1.2.7, 2.2.2.2, 2.1.2.3(2), 2.1.2.2, 2.12.6

Дүниетану 2.1.2.3, 2.1.1.4, 2.1.5.1, 2.1.2.4

2.1.5.1, 2.1.2.3, 2.1.2.6, 2.1.3.2, 2.1.2.4

2.1.2.3, 2.1.2.4

Музыка 2.1.1.1, 2.1.3.1

2.2, 2.2.2.1(3) 2.1.1.1 2.3.1.1

Көркем еңбек 2.1.3.2(2), 2.1.2.1(2), 2.1.1.1

2.1.3.1, 2.1.3.2, 2.1.2.1

2.3.3.1, 2.1.4.4

Дене шынықтыру 2.2.3.3, 2.3.3.2. 2.3.3.3

2.2.3.3 2.2.8.8

Сонымен қатар, мұғалімдер оқу бағдарламасындағы алып тастауды, біріктіруді, бөлуді, нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарын атап көрсетті:

Пән Мақсат кодтары (қысқаша түсініктеме беріңіз)

алып тастауды

біріктіруді бөлуді нақтылауды

Қазақ тілі (Т1) 2.2.3.1, 2.1.7.1, 2.2.1.1 2.2.6.1, 2.3.1.1

2.2.4.1, 2.4.1.2, 2.3.3.1

2.3.2.1, 2.3.1.1,

2.2.4.1, 2.3.5.1, 2.2.1.1, 2.2.3.1 2.1.4.1

Русский язык (Я2)

2.2.6.1 4.1 4.2, 2.1.1.1, 2.3.2.1

2.5.1.1(3), 2.5.1.4

3.4 сұрақ қою


UE3, R2, R, USE, R1,

S1 S4 S5

L3 L1, UE3, UE1, 2UE5 UE2

Әдебиеттік оқу 2.2.2.1 2.3.2.1 2.2.9.1 2.1.1.1

2.3.3.1-2.1.1.1,

2.2.6.1(2), 2.1.2.7 2.4.1.3, 2.2.4.1,

2.3.3.1(2). 2.2.8.2, 2.3.2.1, 2.5.2.1, 2.1.5.1, 2.1.7.1 , 2.2.4.1, 2.1.4.1, 2.2.2.1

Математика 2.1.2.7, 2.1.2.5, 2.5.1.1, 2.4.2.1,

54

2.4.1.3 (2), 2.5.2.2 2.1.2.5

2.1.2.7, 2.5.1.4, 2.5.1.1

1.5.1.8, 2.5.2.1 , 2.1.3.3

Жаратылыстану 2.1.1.1 2.1.2.1

2.1.2.7 2.2.1.3, 2.1.1.1

2.2.2.2., 2.2.1.7 2.1.2.1

Дүниетану 2.1.2.3 2.1.1.4

2.11.1 2.1.1.4, 2.11.2(2)

2.1.1.4, 2.1.1.2, 2.1.2.3

2.1.2.3, 2.1.1.4, 2.1.5.1

Музыка 2.2, 2.2.2.1

2.2.2.1, 2.1.1.1(2), 2.1.2.1

2.1.2.2.

2.1.2.1, 2.1.1.1.

Көркем еңбек 2.1.2.1(3)

2.1.1.1, 2.2.3.1,

2.1.3.1, 2.1.2.1(2), 2.1.3.2

Дене шынықтыру 2.2.6.66 2.2.3.3

2.2.5.5-2.2.1.1

2.2.6.1, 2.3.4.4

2.2.8.8, 2.3.3.2. 2.3.3.3

Мұғалімдер үшін көптеген оқу пәндері бойынша түсінуде, жүзеге

асыруда және бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары бар. Пәндер бойынша қиындық тудырған оқу мақсаттары төменде көрсетілген: «Қазақ тілі» Т1 Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.2.6.1 – мұғалімнің көмегімен белгілі бір тақырыпта жазылған мәтіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын табу; 2.2.3.1 – мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру. Сонымен қатар: 2.4.1.1 – я, ю әріптерінің емлесін сақтап жазу; 2.2.1.1 – сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? Неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау; 2.2.5.1 – дереккөздерді (сөздік, анықтамалық, энциклопедия) және ақпаратты табу жолын анықтайды, берілген тақырып/сұрақ бойынша ақпаратты іріктеп алу; 2.1.7.1 – сөз ішінде дауысты дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (бүгін-бүгүн, түтін – түтүн, көсеу – көсөу, т.б.) 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құру және тірек сөздерді пайдалана отырып мазмұндама жазу

55

Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.2.3.1 – мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру; 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құру және тірек сөздерді пайдалана отырып мазмұндама жазу; Сонымен қатар: 2.1.6.1 – интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) қолданып, тақырыпқа (Сіз қалай ойлайсыз? Сіз не ұсынар едіңіз? Т.б.) назарын аударту; 2.1.7.1 – сөз ішінде дауысты дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (бүгін-бүгүн, түтін – түтүн, көсеу – көсөу, т.б.); 2.2.4.1 – мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 2.4.1.2 – «у», «и, й» әріптерінің емлесін сақтап жазу; 2.3.1.1 – мұғалім көмегімен жеке сурет/сюжетті суреттер арқылы шағын сипаттау/әңгімелеу мәтіндерін құрап жазу және т.б.: 2.2.5.1, 2.2.9.1, 2.1.5.1. Бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.1.1.1 – тыңдаған материал бойынша түсінбеген сөздерін белгілеу, мәтін мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беру; 2.1.6.1 – интонацияны, вербалды емес тілдік құралдарды (қимыл, ым-ишара) қолданып, тақырыпқа (Сіз қалай ойлайсыз? Сіз не ұсынар едіңіз? Т.б.) назарын аударту; 2.3.1.1 – мұғалім көмегімен жеке сурет/сюжетті суреттер арқылы шағын сипаттау/әңгімелеу мәтіндерін құрап жазу. «Русский язык» Я2 Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.5.1.1 – различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя. Сонымен қатар: 2.3.4.1 – формулировать простые вопросы по содержанию текста и отвечать на них; 2.2.6.1 – высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения («я думаю…», «я считаю…»); 2.5.1.5 – различать слова, обозначающие признаки предметов; подбирать признаки к предметам по цвету, форме, величине, материалу және 2.1.1.1, 2.1.3.1 Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.5.1.1 – различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя;

56

2.4.1.1 – писать связные предложения по данной иллюстрации, используя слова-описания. Сонымен қатар: 2.2.1.1 – использовать в речи слова и словосочетания для составления вопросительных предложений по имеющейся информации, комментирования действий; 2.3.4.1 – формулировать простые вопросы по содержанию текста и отвечать на них және 2.5.1.5; 2.2.6.1. «Ағылшын тілі» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.S1 – make basic statements related to personal information, people and objects on familiar topics and classroom routines; 2S5 – begin to articulate clearly the difference between various sounds; 2.R1 – read and spell out words for others; 2. R2 – identify, remember and sound out high-frequency sound and letter patterns; 2.UE2 – use cardinal numbers 1 -50 to count; 2.UE1 – use singular nouns, plural nouns – including some common irregular plural forms in giving simple descriptions Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.UE2 – use cardinal numbers 1 -50 to count; 2.UE3 – use common adjectives in descriptions and to talk about simple feelings; UE6 – use demonstrative pronouns this, these, that, those to make and respond to requests for information; 2.R2 – identify, remember and sound out high-frequency sound and letter patterns; 2.R3 – read and follow with considerable support simple, words, phrases and sentences on familiar and general topics and familiar instructions for classroom activities. Сонымен қатар: 2.L1 – understand a range of short basic supported classroom instructions; 2.UE1 – use singular nouns, plural nouns – including some common irregular plural forms in giving simple descriptions; 2UE4 – use determiners a, an, the, some, any, this, these, that, those to identify things және т.б. (UE11, 2UE13, UE9, R4). Бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2S2 – ask questions in order to satisfy basic needs and find information on familiar topics and classroom routines; 2.R1 – read and spell out words for others; 2.R3 – read and follow with considerable support simple, words, phrases and sentences on familiar and general topics and familiar instructions for classroom activities.

«Әдебиеттік оқу» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің

көпшілігі көрсеткен:

57

2.2.4.1 – мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау; 2.2.7.1 – мұғалімнің көмегімен шығармадағы көркемдеуіш құралдарды (салыстыру, кейіптеу) табу; 2.2.9.1 – сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу; Сонымен қатар: 2.1.1.1 – шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру; 2.1.4.1 – сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану; 2.2.2.1 – мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу; 2.3.1.1 – мұғалім көмегімен оқылған шығарманы бөліктерге бөліп, жоспар құру; 2.3.2.1 – мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру; 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.4.1 – сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану; 2.2.8.2 – мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру 2.2.7.1 – мұғалімнің көмегімен шығармадағы көркемдеуіш құралдарды (салыстыру, кейіптеу) табу; 2.2.9.1 – сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу; 2.3.2.1 – мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру; Сонымен қатар: 2.1.5.1 – өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу; 2.2.1.1 – шығарманы дауыстап дұрыс әрі түсініп оқу/рөлге бөліп/ мәнерлеп оқу; 2.2.1.2 – шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу 2.2.5.1 – мұғалімнің көмегімен көркем шығармадағы оқиғаның басталуын, дамуын мен аяқталуын анықтау; 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу. «Математика» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.1.3.1 – әртүрлі өлшеу аспаптары шәкілдерін бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау; 2.1.3.3 – шамалар мәндерін: ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ көлем (сыйымдылық) (л)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау;

58

2.1.2.7 – мынадай жағдайларда: 45±9,45±19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау 2.4.1.3 – жиындар мен олардың элементтерін диаграммада белгілеу; элементтердің жиынға жиындардың бірігуіне және қиылысуына; 2.5.1.1 – бір; екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу; 2.5.2.1 – екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені пайдалану және т.б.: 2.5.1.7, 2.5.2.2, 2.5.1.4, 2.5.1.6. Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.2.5 – бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу және азайту тәсілін қолданып 100 көлеміндегі сандарды/жүздіктерді ауызша қосу және азайтуды орындау; 2.1.2.6 – екі таңбалы сандарды: 40+17, 57-40; 35±12 түріндегі өрнектерді ондықтан аттамау жағдайында ауызша қосу және азайтуды орындау. Сонымен қатар: 2.1.2.3 – қосудың ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін/көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін тиімді есептеулер жүргізу үшін қолдану; 2.1.2.7 – мынадай жағдайларда: 45±9,45±19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау; 2.1.3.1 – әртүрлі өлшеу аспаптары шәкілдерін бір бірінен ажырату және шамалардың сәйкес мәндерін анықтау; 2.1.3.3 – шамалар мәндерін: ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ көлем (сыйымдылық) (л)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау; 2.4.2.1 – тұжырымдардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау, ақиқат немесе жалған тұжырымдар құру және т.б.: 2.5.1.7, 2.5.1.8, 2.5.1.4, 2.5.1.6, 2.5.1.1 Бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.5.1.1 – бір; екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу; 2.5.1.4 – санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру; 2.5.1.6 – көбейту мен бөлуге берілген есептерге қатысты таңдаған амалдарын негіздеу, шығару әдісін түсіндіру. «Жаратылыстану» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.2.4 – бақылау жүргізудің жоспарын құру; Сонымен қатар: 2.1.1.1 – қоршаған әлем құбылыстары, процестері мен нысандарын зерделеуге қажетті жағдайлар мен тұлғалық қасиеттерді анықтау; 2.1.2.1 – «ақпарат көзі» ұғымын және оның зерттеу жүргізудегі маңызын түсіндіру;

59

2.1.2.2 – бақылаудың басты белгілерін анықтау (мақсат, нысан, жоспар, мерзімдер, нәтиже); 2.1.2.3 – бақылау нәтижелерін шартты белгілердің көмегімен белгілей білу; 2.1.2.6 – эксперименттің басты белгілерін анықтау (мақсат, болжам, ресурстар, жоспар, мерзімдер, нәтиже); Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.2.3 – бақылау нәтижелерін шартты белгілердің көмегімен белгілей білу. Сонымен қатар: 2.1.2.2 – бақылаудың басты белгілерін анықтау (мақсат, нысан, жоспар, мерзімдер, нәтиже); 2.1.2.6 – эксперименттің басты белгілерін анықтау (мақсат, болжам, ресурстар, жоспар, мерзімдер, нәтиже); 2.1.2.7 – эксперимент жүргізу және оның нәтижелерін кесте түрінде белгілеу; 2.2.2.2 – жануарлар класының өкілдерін ажырату: жәндіктер, балықтар, қосмекенділер, бауырмен жорғалаушылар, құстар және сүтқоректілер. «Дүниетану» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары аздаған түрінде кездеседі: 2.1.1.4 – бақылау мен сауалнама негізінде тұтыну заттарына деген отбасы қажеттіліктерінің құрылымын, олардың түсу көзін анықтау; 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру; 2.1.2.4 – өз сыныбын сипаттау; 2.1.5.1 – өз өмірінен мысалдар келтіру негізінде құқықты, міндетті және жауапкершілікті ажырату. Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру; 2.1.2.4 – өз сыныбын сипаттау; 2.1.3.2 – Қазақстан картасынан ірі өзен-көлдерді, қалаларды, жолдарды, өз облысын көрсету 2.1.5.1 – өз өмірінен мысалдар келтіру негізінде құқықты, міндетті және жауапкершілікті ажырату. Бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру; 2.1.2.4 – өз сыныбын сипаттау. «Көркем еңбек» Түсінуде қиындық тудырған оқу мақсаттары, оның ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.3.2 – шығармашылық идеяларды дамытуға ақпарат жинау; 2.1.2.1 – Ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттап, өз идеяларын дамыту үшін қолдану. Сонымен қатар:

60

2.1.1.1 – қоршаған ортаның кейбір ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау (сызық, түс, фактура, пішін); Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.1.2.1 – Ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттап, өз идеяларын дамыту үшін қолдану; 2.1.3.1 – әртүрлі материалдар мен техникалардың негізінде, өз идеялары мен сеземдерін шығармашылық деңгейде ұсыну; 2.1.3.2 – шығармашылық идеяларды дамытуға ақпарат жинау. Бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттары: 2.3.3.1 – әртүрлі тәсілдермен материалдарды және компоненттерді өлшеу, белгілеу, қию, формасын келтіру, жинақтау, қосу және біріктіру; 2.1.4.1 – меңгерген білімдердің негізінде жұмысты орындау барысын жоспарлау «Музыка» Түсінуде және бағалауда қиындық тудырған оқу мақсаттарының ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.1.1.1 – тыңдалған әннің немесе музыкалық шығарманың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем құралдарын, музыкалық терминдерді қолдана отырып анықтау және салыстыру; Жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттарының ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.2.2.1 – дауысты және музыкалық аспаптарды қолдану арқылы музыкалық фразалар (2-4 такт) шығару және импровизациялау «Дене шынықтыру» Түсінуде және жүзеге асыруда қиындық тудырған оқу мақсаттарының ішінде мұғалімдердің көпшілігі көрсеткен: 2.2.3.3 – түрлі дене жаттығуларын орындауда қолайлы оқыту ортасын құру маңыздылығын мойындай отырып, идеяларды, ресурстарды кеңістікте аусыстыру білімін бекітеді Сонымен қатар: 2.3.3.3 – дене жаттығуларын орындау кезінде ағзадағы физикалық өзгерістерді қалай бақылайтынын біледі Мұғалімдерге ұсынылған сауалнамада «Сіздің ойыңызша, қай оқу мақсаттарының кодтары алып тастауды, біріктіруді, бөлуді, нақтылауды қажет етеді?» деген сұрақ қойылды. Ұстаздарың басым көпшілігі жаңа бағдарламаларды толық колдап отырса да, жауаптардың арасында оқу пәндер бойынша аз болса да ұсыныстары кездеседі. Мұғалімдердің пікірлеріне жүгіне отырып, бұл тұрғыдағы жалпы көріністі келтіруге болады. «Қазақ тілі» Т1 Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.6.1 – мұғалімнің көмегімен белгілі бір тақырыпта жазылған мәтіндердің ұқсастығы мен айырмашылығын табу; 2.2.3.1 – мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру;

61

2.2.1.1 – сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? Неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау; 2.1.7.1 – сөз ішінде дауысты дыбыстардың өзара үндесуін сақтап айту (бүгін-бүгүн, түтін – түтүн, көсеу – көсөу, т.б.) 2.3.1.1 – мұғалім көмегімен жеке сурет/сюжетті суреттер арқылы шағын сипаттау/әңгімелеу мәтіндерін құрап жазу Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.4.1 – мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау; 2.4.1.2 – «у», «и, й» әріптерінің емлесін сақтап жазу; 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен оқыған, тыңдаған және аудиовизуалды материалдар бойынша жоспар құру және тірек сөздерді пайдалана отырып мазмұндама жазу Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.3.1.1 – мұғалім көмегімен жеке сурет/сюжетті суреттер арқылы шағын сипаттау/әңгімелеу мәтіндерін құрап жазу. 2.3.2.1 – үлгі бойынша қарапайым хабарландыру, хабарлама және нұсқаулық (ас әзірлеу рецептісі) жазу. Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.1.1 – сұрақ қою арқылы (не істеді? Қандай? Неліктен?) мәтін түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау) және құрылымдық бөліктерін (басы, негізгі бөлім, соңы) анықтау; 2.2.3.1 – мәтін мазмұны бойынша фактілерді анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап беру. 2.2.4.1 – мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбы мен негізгі ойды анықтау және 2.1.4.1; 2.3.5.1 «Русский язык» Я2 Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.6.1 – высказывать простое оценочное мнение об информации/герое/событии на основе сравнения («я думаю…», «я считаю…»); Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – слушать и понимать устную речь, аудиовизуальный материал, повторяя простейшие фразы; 2.3.2.1 – понимать значение простых фраз в тексте, содержащих знакомые слова. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.5.1.1 – различать и использовать в письменной и устной речи слова-предметы/слова-признаки/слова-действия и изменять их по числам с помощью учителя; 2.5.1.4 – использовать глаголы единственного числа прошедшего времени в нужном роде. «Ағылшын тілі» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: UE3 – use common adjectives in descriptions and to talk about simple feelings; R1 – read and spell out words for others;

62

R2 – identify, remember and sound out high-frequency sound and letter patterns; Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.S1 – make basic statements related to personal information, people and objects on familiar topics and classroom routines; S4 – respond to basic supported questions giving personal and factual information; 2S5 – begin to articulate clearly the difference between various sounds. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: L3 – understand the main points of short, slow and carefully articulated talk on routine and familiar topics features such as colour and number. Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: L1 – understand a range of short basic supported classroom instructions; UE1 – use singular nouns, plural nouns – including some common irregular plural forms in giving simple descriptions UE2 – use cardinal numbers 1 -50 to count; UE3 – use common adjectives in descriptions and to talk about simple feelings; UE5 – use interrogative pronouns including which, what, where, whose to ask who people are and what they are doing «Әдебиеттік оқу» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру; 2.2.2.1 – мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қою және оның жауабын шығармадан таба білу; 2.2.9.1 – сұраққа жауапты анықтамалық кітаптардан/ жинақтардан/ сөздіктерден табу және ақпаратты берілген үлгі/ кестеге салу; 2.3.2.1 – мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру. Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – шығарманың мазмұны бойынша берілген сұрақтарға жауап беру; 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.4.1 – мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау 2.2.6.1 – кейіпкердің сыртқы келбетін сипаттау, мінез-құлқы мен іс-әрекетін бағалау Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.3.3.1 – мұғалімнің көмегімен сурет/ калиграмма/ аппликация/ фотосуреттер пайдаланып, шығармашылық жұмыс жазу 2.1.4.1 – сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану; 2.2.8.2 – мұғалімнің көмегімен көркем шығарма үзіндісін басқа үлгідегі (иллюстрация/ мультфильм) нұсқасымен салыстыру 2.1.5.1 – өз ойы мен сезімін тірек сөздерді пайдалана отырып жеткізу; 2.2.4.1 – мақал-мәтел, жұмбақ, ертегі, тұрмыс-салт жырлары, әңгіме, өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін анықтау;

63

2.3.2.1 – мұғалім көмегімен үлгі бойынша шағын ертегілер/ жұмбақтар жазу немесе дайын ұйқастарды қатыстырып шумақтар/санамақтар құрастыру және 2.1.7.1; 2.2.2.1; 2.5.2.1. «Математика» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.2.5 – бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу және азайту тәсілін қолданып 100 көлеміндегі сандарды/жүздіктерді ауызша қосу және азайтуды орындау; 2.1.2.7 – мынадай жағдайларда: 45±9,45±19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау; 2.4.1.3 – жиындар мен олардың элементтерін диаграммада белгілеу; элементтердің жиынға жиындардың бірігуіне және қиылысуына және 2.5.2.2. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.2.5 – бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу және азайту тәсілін қолданып 100 көлеміндегі сандарды/жүздіктерді ауызша қосу және азайтуды орындау; 2.1.2.7 – мынадай жағдайларда: 45±9,45±19; 26+14, 40-14, 65+35, 100-35 ондықтан аттап, ауызша қосу мен азайтуды орындау; 2.5.1.1 – бір; екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу; 2.5.1.4 – санды бірнеше есе арттыру/кемітуге; еселік салыстыруға берілген есептерді талдау және шығару; кері есептерді құрастыру және салыстыру; Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.3.3 – шамалар мәндерін: ұзындық (см, дм, м)/ масса (кг, ц)/ көлем (сыйымдылық) (л)/ уақыт (сағ, мин, ай, жыл) өлшем бірліктерін салыстыру және амалдар орындау; 2.4.2.1 – тұжырымдардың ақиқаттығын немесе жалғандығын анықтау, ақиқат немесе жалған тұжырымдар құру; 2.5.1.1 – бір; екі амалмен орындалатын есепті кесте, сызба, қысқаша жазба түрінде модельдеу; 2.5.1.8 – барлық арифметикалық амалдарға берілген жай есептердің шешуін санды өрнектер түрінде модельдеу және шығару; 2.5.2.1 – екі таңбалы сандардың графикалық моделін құру, разрядтық кестені пайдалану. «Жаратылыстану» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – қоршаған әлем құбылыстары, процестері мен нысандарын зерделеуге қажетті жағдайлар мен тұлғалық қасиеттерді анықтау; 2.1.2.1 – «ақпарат көзі» ұғымын және оның зерттеу жүргізудегі маңызын түсіндіру; Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – қоршаған әлем құбылыстары, процестері мен нысандарын зерделеуге қажетті жағдайлар мен тұлғалық қасиеттерді анықтау; 2.1.2.7 – эксперимент жүргізу және оның нәтижелерін кесте түрінде белгілеу; Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары:

64

2.1.2.1 – «ақпарат көзі» ұғымын және оның зерттеу жүргізудегі маңызын түсіндіру; 2.2.1.7 – эксперимент жүргізу және оның нәтижелерін кесте түрінде белгілеу; 2.2.2.2 – жануарлар класының өкілдерін ажырату: жәндіктер, балықтар, қосмекенділер, бауырмен жорғалаушылар, құстар және сүтқоректілер. «Дүниетану» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.4 – бақылау мен сауалнама негізінде тұтыну заттарына деген отбасы қажеттіліктерінің құрылымын, олардың түсу көзін анықтау; 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру. Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – отбасылық мұрағат негізінде отбасы мүшелерінің ауызша портретін жасау; 2.1.1.2 – мысалдар келтіре отырып, өз отбасындағы әдеп нормаларын түсіндіру; 2.1.1.4 – бақылау мен сауалнама негізінде тұтыну заттарына деген отбасы қажеттіліктерінің құрылымын, олардың түсу көзін анықтау. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.4 – бақылау мен сауалнама негізінде тұтыну заттарына деген отбасы қажеттіліктерінің құрылымын, олардың түсу көзін анықтау; 2.1.1.2 – мысалдар келтіре отырып, өз отбасындағы әдеп нормаларын түсіндіру; 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру. Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.4 – бақылау мен сауалнама негізінде тұтыну заттарына деген отбасы қажеттіліктерінің құрылымын, олардың түсу көзін анықтау; 2.1.2.3 – мектеп қауымдастығындағы ұжымдық, топтық және тұлғааралық мінез-құлық нормаларын түсіндіру; 2.1.5.1 – өз өмірінен мысалдар келтіру негізінде құқықты, міндетті және жауапкершілікті ажырату. «Музыка» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.2.1 – дауысты және музыкалық аспаптарды қолдану арқылы музыкалық фразалар (2-4 такт) шығару және импровизациялау. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – тыңдалған әннің немесе музыкалық шығарманың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем құралдарын, музыкалық терминдерді қолдана отырып анықтау және салыстыру; 2.1.2.1 – екпіні мен ырғағын сақтай отырып, әртүрлі сипатты әндерді музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен орындау; 2.1.2.2 – екпіні мен ырғағын сақтай отырып, қарапайым шулы музыкалық және қазақ халық аспаптарында ойнау; 2.2.2.1 – дауысты және музыкалық аспаптарды қолдану арқылы музыкалық фразалар (2-4 такт) шығару және импровизациялау. Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары:

65

2.1.1.1 – тыңдалған әннің немесе музыкалық шығарманың көңіл-күйін, мазмұнын және көркем құралдарын, музыкалық терминдерді қолдана отырып анықтау және салыстыру; 2.1.2.1 – екпіні мен ырғағын сақтай отырып, әртүрлі сипатты әндерді музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен орындау. «Көркем еңбек» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.2.1 – ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттап, өз идеяларын дамыту үшін қолдану. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.1.1 – қоршаған ортаның кейбір ерекшеліктерін таныс бейнелер мен пішіндерді зерттеу барысында сипаттау (сызық, түс, фактура, пішін); 2.2.3.1 – әртүрлі тәсілдермен материалдарды және компоненттерді өлшеу, белгілеу, қию, формасын келтіру, жинақтау, қосу және біріктіру Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.1.2.1 – ұлттық және әлем мәдениетінің әртүрлі өнер туындыларын сипаттап, өз идеяларын дамыту үшін қолдану; 2.1.3.1 – әртүрлі материалдар мен техникалардың негізінде, өз идеялары мен сеземдерін шығармашылық деңгейде ұсыну; 2.1.3.2 – шығармашылық идеяларды дамытуға ақпарат жинау. «Дене шынықтыру» Алып тастауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.3.3 – түрлі дене жаттығуларын орындауда қолайлы оқыту ортасын құру маңыздылығын мойындай отырып, идеяларды, ресурстарды кеңістікте аусыстыру білімін бекітеді; 2.2.6.6 – тақырыптарды, көңіл күйлер мен эмоцияларды жеткізу қабілеттігін көрсетіп, өзінің композициялық идеяларын түсінеді және талқылайды. Біріктіруді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.5.5 – өзінің шығармашылық тапсырмалары мен басқаларының тапсырмалары бойынша талқылайды және қорытындылар шығарады, сонымен қатар конструктивті ұсыныс жасайды; 2.2.1.1 – баламаларды түсінетінін көрсетіп, қозғалыс идеяларын, стратегияларын және жоспарларды талқылайды және көрсетеді. Бөлуді қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.3.4.4 – денсаулықты нығайтуға ықпал ететін аз ғана дене жаттығуларын орындау кезінде қиындықтар мен тәуекелдерді түсіну, оларға жауап қайтарудың кейбір негізгі жолдарын анықтау. Нақтылауды қажет ететін оқу мақсаттарының кодтары: 2.2.8.8 – түрлі қарапайым әрекеттерді орындау кезінде олардың айырмашылық-тарын біле отырып, өзінің және басқаларының рөлін түсіну және көрсету 2.3.3.3 – дене жаттығуларын орындау кезінде ағзадағы физикалық өзгерістерді қалай бақылайтынын білу.

2-сыныптың оқу бағдарламалары оқушылардың нақты оқу мақсаттарына қол жеткізуіне бағдарланған және білімнің белгілі бір көлемін алуды, сондай-ақ оларды оқудағы және өмірдегі проблемаларды шешуде қолдану дағдыларын

66

дамытуда қолдануды білдіреді. Спиральділік принципіне сәйкес, пәннің мазмұнын жобалау барысында, яғни білім мен білікті біртіндеп арттыруда оқу материалы тікелей, сондай-ақ көлденең бойынша кеңейтілетін болады.

Бұл орайда, барлық бағдарламалар оқушыларға «қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік», «құрмет», «ынтымақтастық», «еңбек және шығармашылық», «ашықтық», «өмір бойы білім алу» сияқты ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды меңгертуге бағытталғанын ескеру қажет. Бұл құндылықтар 2-сынып оқушысының тұлғасын қалыптастыру және «Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясын өмірде жүзеге асыру факторы болуы тиіс.

Мониторинг барысында пилоттық мектептердің мұғалімдеріне ұсынылған сауалнамада олардың жаңа оқу бағдарламалары туралы оқу пәндері бойынша пікірлерін анықтау үшін сұрақтар қойылды. Мұғалімдердің жауаптарын талдау нәтижелері төмендегі диаграммаларда көрсетілген. Сұрақтарға үш түрлі баға ұсынылды: 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды.

Қазақ тілі (Т1) «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның

басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Қазақ тілі» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 71,2% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 28,8%.

«Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымың басым

көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 80,8% мұғалімдер таңдап, 19,2% «ішінара байқалады» жауабын белгілеген.

«Оқу мақсаттарының саны оптималды» деп мұғалімдердің 71,2% білдірді,

яғни пайымдаумен толық келіскенін көрсетті, ал 28,8% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

67

«Барлық оқу мақсаттары жетімді» деген паймдаумен мұғалімдердің 82,2% толық келіседі, сонымен қатар 17,8% «ішінара байқалады» деген пікірін білдірді.

«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға

бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 83,6% толық келіседі, 16,4% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

«Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның

мақсаттарына сәйкес келеді» пайымдауды мұғалімдердің 84,9% толық қолдады да, 15,1% «ішінара байқалады» жауабын белгіледі.

68

«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас

ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 80,8% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 19,2% мұғалімдер көрсетті.

«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент

көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын мұғалімдердің 79,5% белгіледі, ал 20,5% мұғалімдер «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

«Мен өзімнің қысқа мерзімді жоспарларымды оңай әзірлеймін» деген пайымдауды 75,3% мұғалімдер толық колдап шықты, ал 24,7% «ішінара байқалады» деген пікір білдірді.

69

«Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 60,2% «толық байқалады» жауабын, ал «ішінара байқалады» жауабын 39,8% таңдады.

Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 70 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 74,3%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 78,4%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 75,7%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 79,7% толық қолдады.

Пилоттық мектептердің 2 сыныптары бойынша критериалды бағалау жүйесін іске асыруын зерттеу мақсатымен мұғалімдерге сұрақтар қойылды. Әр сұрақ бойынша үш түрлі жауап ұсынылды: «толық байқалады», «ішінара байқалады», «байқалмайды». «Қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жүргізу кезінде қандай қиындықтар туындады?» деген сұраққа берілген пайымдаулар бойынша жауап берген мұғалімдер үлесі төмендегі диаграммаларда көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 35,1%, «ішінара байқалады» - 45,9%, «байқалмайды» -18,9% мұғалім белгіледі; «Кері байланысты ұсыну» пайымдауға қойылған баллдардың нәтижесі: «толық байқалады» - 59,5%, «ішінара байқалады» - 20,3%, «байқалмайды» - 20,3%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар әзірлеу» пайымдау

70

бойынша берілген жауаптар үлесі: «толық байқалады» - 41,9%, «ішінара байқалады» - 40,5%, «байқалмайды» - 17,6%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 63,5%, «ішінара байқалады» - 14,9%, «байқалмайды» - 21,6%; «Топта оқу мақсатына жетуді бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 58,1%, «ішінара байқалады» - 29,7%, «байқалмайды» - 12,2%; «Ауызша жұмысты/жауапты бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 72,4%, «ішінара байқалады» - 5,3%, «байқалмайды» - 22,4%.

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 33,8%, «ішінара байқалады» - 40,5%, «байқалмайды» - 25,7%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 44,6%, «ішінара байқалады» - 28,4%, «байқалмайды» - 27,0%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 48,6%, «ішінара байқалады» - 35,1%, «байқалмайды» - 16,2%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 40,5%, «ішінара байқалады» - 37,8%, «байқалмайды» - 21,6%.

71

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (81,1%), «өзгермеді» деп тек 16,2% санайды және 2,7% жауап беруге қиналды.

Орыс тілі (Я2) «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Орыс тілі» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 66,7% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 28,6%, «байқалмайды» - 4,8%

«Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 64,3% мұғалімдер таңдап, 28,6% «ішінара байқалады», 7,1% «байқалмайды» жауабын белгілеген.

«Оқу мақсаттарының саны оптималды» деп мұғалімдердің 50% білдірді,

яғни пайымдаумен толық келіскенін көрсетті, ал дәл сонша 50% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

72

«Барлық оқу мақсаттары жетімді» деген паймдаумен мұғалімдердің 63,6% толық келіседі, сонымен қатар, 29,5% «ішінара байқалады», ал 6,8% «байқалмайды» деген пікірлерін білдірді.

«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 71,4% толық келіседі, 26,2% «ішінара байқалады» және 2,4% «байқалмайды» жауаптарын таңдады.

«Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір

жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізеді» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 69% «толық байқалады» жауабын таңдап, 23,8% «ішінара байқалады» және 7,1% «байқалмайды» жауабын таңдады.

73

«Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның

мақсаттарына сәйкес келеді» пайымдауды мұғалімдердің 69% толық қолдады да, 31% «ішінара байқалады» жауабын белгіледі.

«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 54,8% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 40,5%, «байқалмайды» жауабын 4,8% мұғалімдер көрсетті.

«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын мұғалімдердің 71,4% белгіледі, ал 26,2% мұғалімдер «ішінара байқалады», 2,4% «байқалмайды» жауабын таңдады.

74

«Мен өзімнің қысқа мерзімді жоспарларымды оңай әзірлеймін» деген пайымдауды 52,4% мұғалімдер толық колдап шықты, ал 40,5% «ішінара байқалады» және 7,1% «байқалмайды» деген пікір білдірді.

«Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 60,2% «толық байқалады» жауабын, «ішінара байқалады» жауабын 39,8%, ал 2,4% «байқалмайды» жауабын таңдады.

Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 50 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 65,8%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 57,9%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған»

75

- 71,1%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 71,1% толық қолдады.

«Қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жүргізу кезінде қандай қиындықтар туындады?» деген сұраққа берілген пайымдаулар бойынша жауап берген мұғалімдер үлесі төмендегі диаграммаларда көрсетілген.

«Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 31,4%, «ішінара байқалады» - 54,3%, «байқалмайды» -14,3% мұғалім белгіледі; «Кері байланысты ұсыну» пайымдауына қойылған баллдардың нәтижесі: «толық байқалады» - 22,9%, «ішінара байқалады» - 48,6%, «байқалмайды» - 28,6%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша берілген жауаптар үлесі: «толық байқалады» - 28,6%, «ішінара байқалады» - 54,3%, «байқалмайды» - 17,1%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 28,6%, «ішінара байқалады» - 51,4%, «байқалмайды» - 20%; «Топта оқу мақсатына жетуді бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 35,3%, «ішінара байқалады» - 55,9%, «байқалмайды» - 8,8%; «Ауызша жұмысты/жауапты бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 22,9%, «ішінара байқалады» - 57,1%, «байқалмайды» - 20%.

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша:

76

«толық байқалады» - 31,4%, «ішінара байқалады» - 62,9%, «байқалмайды» - 5,7%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 25,7%, «ішінара байқалады» - 48,6%, «байқалмайды» - 25,7%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 37,1%, «ішінара байқалады» - 48,6%, «байқалмайды» - 14,3%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 31,4%, «ішінара байқалады» - 54,3%, «байқалмайды» - 14,3%.

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді

ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (70,3%), «өзгермеді» деп тек 8,1% санайды және 21,6% жауап беруге қиналды.

Әдебиеттік оқу

«Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Әдебиеттік оқу» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 83,1% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 16,9%.

77

«Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым

көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 90,1% мұғалімдер таңдап, 9,9% «ішінара байқалады» жауабын белгілеген.

«Оқу мақсаттарының саны оптималды» деп мұғалімдердің 69,0% білдірді, яғни пайымдаумен толық келіскенін көрсетті, ал 31% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.


«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 85,9% толық келіседі, 14,1% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

78

«Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізеді» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 74,3% «толық байқалады» жауабын таңдап, 25,7% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

«Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның мақсаттарына сәйкес келеді» пайымдауды мұғалімдердің 86,3% толық қолдады да, 13,7% «ішінара байқалады» жауабын белгіледі.

«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 89% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 11% мұғалімдер көрсетті.

79

«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын мұғалімдердің 82,2% белгіледі, ал 17,8% мұғалімдер «ішінара байқалады» жауабын таңдады.



80


«Қа лыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жүргізу кезінде қандай қиындықтар туындады?» деген сұраққа берілген пайымдаулар бойынша жауап берген мұғалімдер үлесі төмендегі диаграммаларда көрсетілген.

«Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 30,6%, «ішінара байқалады» - 54,2%, «байқалмайды» -15,3% мұғалім белгіледі; «Кері байланысты ұсыну» пайымдауға қойылған баллдардың нәтижесі: «толық байқалады» - 52,8%, «ішінара байқалады» - 18,1%, «байқалмайды» - 29,2%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша берілген жауаптар үлесі: «толық байқалады» - 41,7%, «ішінара байқалады» - 38,9%, «байқалмайды» - 19,4%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 66,7%, «ішінара байқалады» - 13,9%, «байқалмайды» - 19,4%; «Топта оқу мақсатына жетуді бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 50,0%, «ішінара байқалады» - 31,9%, «байқалмайды» - 18,1%; «Ауызша жұмысты/жауапты бағалау» пайымдау

81

бойынша: «толық байқалады» - 58,3%, «ішінара байқалады» - 13,9%, «байқалмайды» - 27,8%.

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай

қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 31,9%, «ішінара байқалады» - 48,6%, «байқалмайды» - 19,4%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 45,8%, «ішінара байқалады» - 29,2%, «байқалмайды» - 25,0%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 47,2%, «ішінара байқалады» - 37,5%, «байқалмайды» - 15,3%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 38,9%, «ішінара байқалады» - 41,7%, «байқалмайды» - 19,4%.

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді

ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (84,7%), «өзгермеді» деп тек 11,1% санайды және 4,2% жауап беруге қиналды.

82

Жаратылыстану «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Жаратылыстану» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 80,0% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 20,0%.

«Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 80,0% мұғалімдер таңдап, 20,0% «ішінара байқалады» жауабын белгілеген.

«Оқу мақсаттарының саны оптималды» деп мұғалімдердің 80,0% білдірді, яғни пайымдаумен толық келіскенін көрсетті, ал 20,0% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

83

«Барлық оқу мақсаттары жетімді» деген паймдаумен мұғалімдердің 80% толық келіседі, сонымен қатар 20% «ішінара байқалады» деген пікірін білдірді.


«Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізеді» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 80% «толық байқалады» жауабын таңдап, 20% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

84


«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 85,7% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 14,3% мұғалімдер көрсетті.

«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын

85

мұғалімдердің 81,4% белгіледі, ал 18,6% мұғалімдер «ішінара байқалады» жауабын таңдады.


«Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 51,4% «толық байқалады» жауабын, ал «ішінара байқалады» жауабын 45,7% және 2,9% таңдады.

86

Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу

бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 70 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 77,5%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 85,9%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 83,1%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 83,3% толық қолдады.


«Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 39,4%, «ішінара байқалады» - 38,0%, «байқалмайды» -22,5% мұғалім белгіледі; «Кері байланысты ұсыну» пайымдауға қойылған баллдардың нәтижесі: «толық байқалады» - 52,1%, «ішінара байқалады» - 31,0%, «байқалмайды» - 16,9%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша берілген жауаптар үлесі: «толық байқалады» - 38,0%, «ішінара байқалады» - 45,1%, «байқалмайды» - 16,9%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 63,4%, «ішінара байқалады» - 19,7%, «байқалмайды» - 16,9%; «Топта оқу мақсатына жетуді бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 47,9%, «ішінара байқалады» - 31,0%, «байқалмайды» - 21,1%; «Ауызша жұмысты/жауапты бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 53,5%, «ішінара байқалады» - 18,3%, «байқалмайды» - 28,2%.

87

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 36,6%, «ішінара байқалады» - 43,7%, «байқалмайды» - 19,7%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 43,7%, «ішінара байқалады» - 31,0%, «байқалмайды» - 25,4%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 49,3%, «ішінара байқалады» - 31,0%, «байқалмайды» - 19,7%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 36,6%, «ішінара байқалады» - 43,7%, «байқалмайды» - 19,7%.

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (92,5%), «өзгермеді» деп тек 6% санайды және 1,5% жауап беруге қиналды.

88

Дүниетану «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Дүниетану» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 75,4% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 24,6%.


89




«Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір

жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізеді» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 79,7% «толық байқалады» жауабын таңдап, 20,3% «ішінара байқалады» жауабын таңдады.

90


«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 87% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 13% мұғалімдер көрсетті.


91



Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 70 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 73,9%, «Сын

92

тұрғысынан ойлауды дамытады» - 87,0%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 81,2%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 82,6% толық қолдады.



«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың

93

өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 33,3%, «ішінара байқалады» - 40,6%, «байқалмайды» -26,1%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 43,5%, «ішінара байқалады» - 27,5%, «байқалмайды» - 29%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 46,4%, «ішінара байқалады» - 29%, «байқалмайды» - 24,6%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 34,8%, «ішінара байқалады» - 44,9%, «байқалмайды» - 20,3%.


Математика «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Математика» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 84,9% мұғалім таңдады, «ішінара байқалады» жауабын 15,1%.

94

«Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 86,3% мұғалімдер таңдап, 12,3% «ішінара байқалады», 1,4% жауабын белгілеген.



95

«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 83,6% толық келіседі, 12,3% «ішінара байқалады», 4,1% «байқалмайды» жауаптарын таңдады.



96


«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын мұғалімдердің 80,8% белгіледі, ал 17,8% мұғалімдер «ішінара байқалады», 1,4% «байқалмайды» жауаптарын таңдады.


97



98



«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың

99

өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 30,1%, «ішінара байқалады» - 45,2%, «байқалмайды» -24,7%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 45,9%, «ішінара байқалады» - 28,4%, «байқалмайды» - 25,7%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 51,4%, «ішінара байқалады» - 29,2%, «байқалмайды» - 19,4%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 37,8%, «ішінара байқалады» - 39,2%, «байқалмайды» - 23%.


Музыка «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Музыка» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 78,8%, «ішінара байқалады» жауабын 21,2%, мұғалім таңдады.

100



101


«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 91,4% толық келіседі, 8,6% «ішінара байқалады», жауаптарын таңдады.


102




103



Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау

104

ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 60 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 86,1%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 86,1%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 69,4%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 75% толық қолдады.


«Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру» пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын 30,6%, «ішінара байқалады» - 30,6%, «байқалмайды» -38,9% мұғалім белгіледі; «Кері байланысты ұсыну» пайымдауға қойылған баллдардың нәтижесі: «толық байқалады» -47,2%, «ішінара байқалады» - 16,7%, «байқалмайды» - 36,1%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша берілген жауаптар үлесі: «толық байқалады» - 33,3%, «ішінара байқалады» - 27,8%, «байқалмайды» - 38,9%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 47,2%, «ішінара байқалады» - 16,7%, «байқалмайды» - 36,1%; «Топта оқу мақсатына жетуді бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 41,7%, «ішінара байқалады» - 27,8%, «байқалмайды» - 30,6%; «Ауызша жұмысты/жауапты бағалау» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 50,0%, «ішінара байқалады» - 11,1%, «байқалмайды» - 38,9%.

105

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 31,4%, «ішінара байқалады» - 31,4%, «байқалмайды» -37,1%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 48,6%, «ішінара байқалады» - 14,3%, «байқалмайды» - 37,1%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 48,6%, «ішінара байқалады» - 14,3%, «байқалмайды» - 37,1%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 28,6%, «ішінара байқалады» - 34,3%, «байқалмайды» - 37,1%.

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (88,9%), «өзгермеді» деп тек 11,1% санайды және жауап беруге қиналғандары болмады.

106

Көркем еңбек «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Көркем еңбек» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 79,6%, «ішінара байқалады» жауабын 20,4% мұғалім таңдады.



107


«Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдаумен мұғалімдердің 81,6% толық келіседі, 16,3% «ішінара байқалады», 2% «байқалмайды» жауаптарын таңдады.


108




109


«Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 51% «толық байқалады» жауабын, ал «ішінара байқалады» 46,9% және «байқалмайды» жауабын 2% таңдады.

Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау

110

ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 70 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 85,7%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 87,8%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 79,6%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 81,6% толық қолдады.



111


«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (89,8%), «өзгермеді» деп тек 10,2% санайды және 0% жауап беруге қиналды.

Ағылшын тілі (Т3) «Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты» деген пайымдау бойынша «Ағылшын тілі» пәні бойынша «толық байқалады» жауабын 85,7%, «ішінара байқалады» жауабын 12,2%, «байқалмайды» жауабын 2% мұғалім таңдады.

112


«Оқу мақсаттарының саны оптималды» деп мұғалімдердің 55,1% білдірді, яғни пайымдаумен толық келіскенін көрсетті, ал 40,8% «ішінара байқалады», 4,1% «байқалмайды» жауабын таңдады.


113


«Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізеді» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 73,5% «толық байқалады» жауабын таңдап, 24,5% «ішінара байқалады», 2% «байқалмайды» жауабын таңдады.

114

«Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның мақсаттарына сәйкес келеді» пайымдауды мұғалімдердің 79,6% толық қолдады да, 18,4% «ішінара байқалады», 2% «байқалмайды» жауабын белгіледі.

«Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді» деген пайымдаумен мұғалімдердің 71,4% толық келісті, ал «ішінара байқалады» жауабын 26,5% және «байқалмайды» 2% мұғалімдер көрсетті.

«Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан» деген пайымдау бойынша «толық байқалады» жауабын мұғалімдердің 67,3% белгіледі, ал 30,6% мұғалімдер «ішінара байқалады» және 2% «байқалмайды» жауабын таңдады.

115

«Мен өзімнің қысқа мерзімді жоспарларымды оңай әзірлеймін» деген пайымдауды 75,5% мұғалімдер толық колдап шықты, ал 22,4% «ішінара байқалады», 2% «байқалмайды» деген пікір білдірді.

«Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын» пайымдауы бойынша мұғалімдердің 65,3% «толық байқалады» жауабын, ал «ішінара байқалады» 32,7% және «байқалмайды» жауабын 4,1% таңдады.

Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу

бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдердің үлесі 50 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 85,7%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 63,3%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған»

116

- 55,1%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 81,6% толық қолдады.

«Қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жүргізу кезінде қандай

қиындықтар туындады?» деген сұраққа берілген пайымдаулар бойынша жауап берген мұғалімдер үлесі төмендегі диаграммаларда көрсетілген.


117

«Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды?» сұрақ бойынша мұғалімдер берген жауаптар үлестері төменде көрсетілген. «Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 34,1%, «ішінара байқалады» - 38,6%, «байқалмайды» -27,3%; «Кері байланысты ұсыну» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 52,3%, «ішінара байқалады» - 25,0%, «байқалмайды» - 22,7%; «Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 36,4%, «ішінара байқалады» - 38,6%, «байқалмайды» - 25%; «Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу» пайымдау бойынша: «толық байқалады» - 50,0%, «ішінара байқалады» - 27,3%, «байқалмайды» - 22,7%.

«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (80,9%), «өзгермеді» деп тек 14,9% санайды және жауап беруге қиналғандары 4,3% болды.

Дене шынықтыру Дене шынықтыру мұғалімдеріне ұсынылған сауалнамада олардың жаңа

оқу бағдарламалары туралы бойынша пікірлері бірдей болды – 100% («толық байқалады» немесе «ішінара байқалады»). Мұғалімдерге қойылған «Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде?» деген сұрақтың құрамында 4 пайымдау ұсынылды. Барлық пайымдаулар бойынша «толық байқалады» жауабын

118

таңдаған мұғалімдердің үлесі 70 пайыздан асты. Мысалы, «Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған» пайымдауды мұғалімдердің 73,9%, «Сын тұрғысынан ойлауды дамытады» - 87,0%, «Оқу мақсаттары қисынды құрылған» - 81,2%, «Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді» - 82,6% толық қолдады.



119


«Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?» деген сұраққа мұғалімдердің басым көпшілігі «өзгерді» жауабын таңдады (78,4%), «өзгермеді» деп тек 10,8% санайды және жауап беруге қиналғандары 10,8% болды.

Тәрбие жұмысы Оқу бағдарламаларының контекстінде тұлғааралық қарым-қатынас субъектісі және өз оқу-жаттығу субъектісі ретінде білім алушының тәрбиесіне деген нақты оқу пәнінің үлесі бар. Оқу бағдарламалары білім беру құндылықтары мен мектептен «шығыс» нәтижелерінің нақты пәннің оқыту мақсаттары жүйесімен өзара байланысына және өзара шарттылыққа негізделген тәрбие мен оқыту бірлігі қағидатын іске асыруды қамтамасыз етеді. Оқу бағдарламаларының ерекше айырмашылығы – олардың пәндік білім мен дағдыларды ғана емес, сонымен қатар, мектептің білім беру тәжірибесінде де,

120

сондай-ақ болашақта, мектепті бітіргеннен кейін де оқушылардың жетістіктеріне кепіл болып табылатын кең спектрлі дағдыларды қалыптастыруға бағытталуы. Оқу үдерісімен тығыз байланысты білім беру мазмұнын жаңартудың тәрбиелік аспектісін іске асырудың жалпы көрінісін анықтау мақсатында пилоттық сыныптар мұғалімдеріне барлық пәндер бойынша сұрақтар ұсынылды. «Бағдарлама отбасылық құндылықтарды қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?» сұрағына «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдер үлесі «Ағылшын тілі» (46,3%) пәнінен басқа барлық пәндер бойынша 70 пайыздан асты. Ең жоғары көрсеткіштерді мына 4 пән бойынша көруге болады: «Көркем еңбек» - 90 %, «Дүниетану» - 92,8 %, «Қазақ тілі» - 95,2 %, «Әдебиеттік оқу» - 95,9 %.

«Бағдарлама қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?» сұрағына «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдер үлесі «Ағылшын тілі» (46,7%) пәнінен басқа барлық пәндер бойынша 70 пайыздан асты. Ең жоғары көрсеткіштерді мына 4 пән бойынша көруге болады: «Көркем еңбек» - 94%, «Дүниетану» - 97%, «Қазақ тілі» - 97,3%, «Әдебиеттік оқу» - 98,5%.

«Бағдарлама өз халқының және басқа да халықтардың дәстүрлерін түсінуді қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?» сұраққа «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдер үлесі 51%-бен 98,6%-дың арасында байқалады. Ең жоғары үлесі – «Әдебиеттік оқу» (98,6%), ең төмен – «Ағылшын тілі» (51%) пәндерден көрсетілген.

121

«Бағдарлама еңбек дағдыларын және өзіне-өзі қызмет ету дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?» сұраққа «толық байқалады» жауабын таңдаған мұғалімдер үлесі 68%-бен («Ағылшын тілі») 100%-дың («Әдебиеттік оқу») арасында байқалады. Салыстырмалы жоғары көрсеткіштер – 100% (98,6%), ең төмен – (51%) пәндерден көрсетілген.

122

3. Жаңартылған мазмұндағы оқулықтарды апробациялау мониторингінің нәтижелері

Оқулықтар мен ОӘК талдау жасау жаңартылған мазмұндағы оқулық

сапасын пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдеріне Академия әзірлеп, ұсынған бағалау критерийлері негізінде іске асырылды. Критерийлер мыналарды анықтауға бағытталған:

– барлық оқу пәндері бойынша оқулықтардың жаңартылған білім беру мазмұнындағы оқу бағдарламаларына қаншалықты сәйкес екенін;

– оқу материалдарын әзірлеуге қойылатын талаптарға оқулықтардың құрылымы сәйкес пе;

–оқу тапсырмалары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес пе; – жаңа оқу бағдарламасына сәйкес пәндер бойынша оқулықтарға зерттеу

сипатындағы тапсырмалар мен қорыту үшін тапсырмалар енгізілген бе; – иллюстрациялық материал қаншалықты көркем, ол мазмұнымен

байланысты ма; – баяндалған оқу материалының тілі мен стилі әдеби нормаларға және

оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келе ме; – оқу материалын баяндау кезінде қандай да бір қателіктерге жол

берілген бе?: фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық. 2-ші пилоттық сынып мұғалімдеріне пайымдауларды келесі балдық

шкала бойынша бағалау (2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды) және өз пікірлерін ескертулерде негіздеу ұсынылды.

Төмендегі диаграммаларда оқулықтар мен баспалар бойынша «толық байқалады» деген жауапты таңдаған респонденттердің үлесі көрсетілген.

Сауалнама барысында мұғалімдердің оқулықтар мен ОӘК туралы

пікірлері келесі критерийлер бойынша анықталды: 1. Оқулықтың құрылымы мен мазмұнына қойылатын талаптарға

сәйкестігі: – оқулық мазмұнының оқу бағдарламасына сәйкестігі; – оқулық құрылымының талаптарға сәйкестігі (мазмұны, кіріспе,

мәтіндер, суреттер, бақылау сұрақтары және тапсырмалары, шартты белгілерді, сигналдар-символдарды қолдану);

– бөлімдер бойынша оқу материалы көлемінің оптималдығы; – білім алушылардың психологиялық ерекшеліктеріне оқу материалының

сәйкестігі; – оқу материалын баяндау логикасы (тақырыптардың, бөлімдердің

сабақтастығы); – оқулық мазмұнында қазақстандық компоненттің көрініс табуы. 2. Оқу материалының әдістемелік жағы: - білім алушылардың жас ерекшелігіне оқу тапсырмаларының

сәйкестігі;

123

- зерттеу сипатындағы тапсырмалардың, дамытушы, үйретуші, тәрбиелеуші тапсырмалардың болуы.

3. Иллюстрациялық материал: - иллюстрацияның сапасы; - мазмұнымен байланысы; - иллюстрация материалының көркемдігі, иллюстрациядағы түс

түрлерінің оптималдығы; - иллюстрация көлемінің оптималдығы; - білім алушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыруға

иллюстрациялардың әсері. 4. Оқу материалын баяндау тілі мен стилі: - анықтығы, нақтылығы, мәнерлілігі ясность, четкость, лаконичность; - фактологиялық қателердің болуы; - грамматикалық қателердің болуы; - стилистикалық қателердің болуы. 5. Оқулықтың салмағы мен көлемі - Сізге оқулықтың салмағы қолайлы ма? - Сізге оқулықтың көлемі қолайлы ма? 6. Оқулықтың оқу-әдістемелік кешенін алдыңыз ба? - әдістемелік құрал; - хрестоматия; - оқу кітаптары; - жұмыс дәптері; - басқалар. 7. Оқулықты жалпы бағалау, одан әрі пайдалануға ұсынымдар - ұсынылады; - өңдеуді қажет етеді; - ұсынылмайды.

Қазақ тілінде оқытылатын мектептерге арналған оқулықтар Қазақ тілінде оқытылатын 2-сыныптарда МЖМБС апробациядан өткізу

мониторингі бойынша оқулықтарға және ОӘК талдау жүргізілді. Кестеде 2-сыныптың оқу пәндері бойынша оқулықтарының сапалық көрсеткіші берілген.

Мұғалімдердің көпшілігі «НЗМ» және «Алматыкітап» баспаларының оқулықтарын жоғарырақ бағалады. 30 пилоттық мектеп мұғалімдерінің оқулық сапасын бағалау көрсеткіші (оқыту қазақ тілінде)

Баспа Математика

Дүниетану

Жаратылыстан

у

Қазақтілі (Т1)

Орыс тілі (Т2)


Көркем еңбек

Музыка

124

Алматыкітап 81,3 87,2 70 86,6 75 89,9 86,5 70,4

Атамұра 69,6 80,5 75,2 79,6 52,9 75,9 74,9 78

НЗМ 81,3 83,1 83,3 80,4 63,7 86,6 74,7 81,6

Мектеп - 74,5 75,8 - - - - -

Көкжиек-Горизонт - - - 66,9 - - -

Дәуір-Кiтап 68,1

Оқулықтар бойынша жалпы баллдары

Қазақ тілді оқыту бағыты бойынша 2-сынып оқулықтарының сапасын жалпы бағалау әрбір баспа бойынша диаграммаларда көрсетілген.

«Алматыкітап» баспасының (68,5 %) және «Express Publishing (Edu stream)» баспасының (67,7 %) «Ағылшын тілі» оқулықтарының сапасы, фокус-топтарда сауалнамаға қатысқан мұғалімдердің пікірі бойынша, осы пән бойынша сынақтан өтіп жатқан басқа 5 баспа оқулықтарымен салыстырғанда жоғарырақ.

Сауалнама қорытындысы бойынша ағылшын тілі пәнінен 100,0% 2- сынып мұғалімдері «өңдеуді қажет етеді» деп тапқан оқулықтар «Pearson Education Ltd», «Cambridge University Press» баспаларынан шыққан.

Ағылшын тілі пәнінен оқулықтары сынаққа енген баспалардың кітаптары бойынша жалпы сапалық көрсеткіш төмендегідей болды:

• «Алматыкiтап» баспасы – 68,5%; • «Мектеп» баспасы – 58,8%; • «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында –

67,7%; • «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 39,5% • «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 43,2%

125

• «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –43,9% • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 48,0%.

Қазақ тілі (Т1)

АОО НИШ Алматыкiтап Атамүра

80,4

86,6

79,6

Мұғалімдердің пікірі бойынша жоғары балл «Алматыкітап» баспасының «Қазақ тілі» оқулығына тиесілі (86,6 %,).

Русский язык Я-2

Мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» баспасының «Орыс тілі» оқулығы жоғары баллды (75 %), ал төменгі баллды «Атамұра» баспасы алды (52,9%).


«НЗМ» ДББҰ

126

Мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» баспасының «Әдебиеттік

оқу» оқулығы жоғары баллды алды (89,9 %). Осы оқулық бойынша төменгі баллды «Атамұра» баспасы көрсетті (75,9%).

Дүниетану

Мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» баспасының «Дүниетану» оқулығы жоғары баллды (87,2 %), ал төменгі баллды «Мектеп» баспасының оқулығы көрсетті (74,5%).

Математика

Мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» және «НЗМ» ДББҰ баспаларының «Математика» оқулығы 81,3 % баллды көрсетті.

Жаратылыстану

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90 83,3

7075,2

68,1

АОО НИШ Алматыкiтап Атамура Мектеп

127

Мұғалімдердің пікірі бойынша «НЗМ» ДББҰ баспасының «Жаратылыстану» оқулығы жоғары баллды (83,3 %), ал «Мектеп» баспасының оқулығы (68,1%) алды.


74,7

86,5

74,9

АОО НИШ Алматыкiтап Атамүра

Мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» баспасының «Көркем еңбек» оқулығы жоғары баллды (86,5 %), ал төменгі баллды «НЗМ» ДББҰ баспасы көрсетті (74,7%).

Музыка

Мұғалімдердің пікірі бойынша «НЗМ» ДББҰ баспасының «Музыка» оқулығы жоғары баллды (81,6 %), ал төменгі баллды «Алматыкітап» баспасы (70,4 %) көрсетті.

ҚАЗАҚ ТІЛІ (Т1)

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдері

«Қазақ тілі» пәні бойынша оқулықтың құрылымы мен мазмұнына талдау жасады. Осы талдау бойынша «Алматыкiтап» баспасы оқулығының құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі 85,4%-ға және «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша сәйкестік 85,2%-ға бағаланды. «НЗМ» ДББҰ оқулығы бұл параметрлер бойынша 72,7 % көрсетті. Бұл көрсеткіштер жалпы есеппен «Атамұра», «Алматыкітап» баспаларының оқулықтарында –15% және «НЗМ» оқулығы бойынша – 27% материал мазмұнын мұғалімдердің қайта қарап,

128

толықтыруға ұсынып отырғанын көрсетеді. Келесі диаграммада аталған 3 баспаның «Қазақ тілі» оқулығының осы параметрлер бойынша бағалау нәтижелері берілген.

Сауалнамаға қатысқан 2-сынып мұғалімдері қазақ тілі оқулығының оқу материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігіне 81,4% – 91,3% аралығында оң баға берген:

• «Алматыкiтап» баспасы – 91,3%; • «Атамұра» баспасы – 81,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 72,7% көрсетті.

Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 94,4%; • «Атамұра» баспасы – 82,2%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 87,6%.

«НЗМ» ДББҰ

129

Қазақ тілі оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі

бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі: • «Алматыкiтап» баспасы – 79,2%; • «Атамұра» баспасы – 91,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 81,8% көрсетті.

Оқулықтарда орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша:

• «Алматыкiтап» баспасы – 62,8%; • «Атамұра» баспасы – 57,9%; • «НЗМ» оқулықтары бойынша – 78,3% көрсеткішті берді.

Талдау нәтижесі көрсеткендей «Атамұра» баспасының оқулығы материалдардың анықтығы, нақтылығы, баяндау мәнері жоғары 91,4% болғанмен, оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша мұғалімдер сапасы төмен деп бағалаған және өңдеуді қажет етеді. Сонымен қатар, «Алматыкiтап» баспасының оқулығы бойынша да 37,2% материал өңдеуді қажет ететінін көрсетіп отыр. «НЗМ» оқулығы бойынша – 78,3% көрсеткіш, бұл оқулықтарда да қателіктер орын алғанын көрсетеді.

Нәтижесінде барлық 3 баспаның да қазақ тілі пәнінен оқулықтарында жіберілген фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша өңдеуді қажет етеді.

«НЗМ» ДББҰ

130

Ғалымдардың пайымдауы бойынша бастауыш сынып оқушысының оқулығының салмағы 300 гр. аспауы керек, 5-6 сынып білім алушылары үшін – 400 гр., ал жоғарғы сыныпта – 600 гр.

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, оқулықтың салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері екі жақты болып бөлінген. Орта есеппен алғанда сауалнамаға қатысушылардың жартысына жуығы оқулықтың көлемі үлкен, оқу дәптерімен бірге қойғанда партаға сыймайды, күнделікті мектепке апаратын оқулықтарының жалпы салмағы ауыр деп санайды.

2 сынып мұғалімдерінің пікірі бойынша «Алматыкiтап» баспасы бойынша – 65,2%, «Атамұра» баспасы бойынша – 50%, «НЗМ» оқулығы бойынша – 36,8% қазақ тілі пәнінің оқулығы салмағы мен көлемі жағынан қолайлы. Сынаққа енген барлық баспалардың қазақ тілі пәнінің оқулықтары бойынша мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

«НЗМ» ДББҰ

131

Мұғалімдер үшін маңызды ресурс болып табылатын, сынаққа түскен оқу-әдістемелік кешеннің құрамына оқу дәптері, хрестоматия, әдістемелік нұсқаулық және оқуға арналған кітап кіреді.

Баспалардың көпшілігі оқу дәптерлерін, әдістемелік нұсқаулық және аздаған көлемде хрестоматия және оқуға арналған кітап дайындаған.

Қазақ тілінен «оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген:

• «Алматыкiтап» баспасы – 73%; • «Атамұра» баспасы – 72,1%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 68,3% .

Сауалнама қорытындысына сәйкес, сынақ барысында 2 сыныптардың білім алушылары мен мұғалімдері қазақ тілі оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен

• «Алматыкiтап» баспасынан– 27%; • «Атамұра» баспасынан – 27,9%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 31,7%-ға қамтамасыз етілмеген.

132

ӘДЕБИЕТТІК ОҚУ Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің

бағалауы бойынша әдебиеттік оқу пәні оқулығының құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі «Алматыкiтап» баспасының оқулығы бойынша – 88,8% және «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 73,2%. «НЗМ» оқулығы бұл параметрлер бойынша – 84,5% көрсетті. Яғни, барлық үш баспаның оқулықтары бойынша оқулықтағы материалдардың мазмұнын қайта қарап, құрылымын әлі де жүйелеу қажеттігін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған 3 баспаның әдебиет оқулығының осы параметрлер бойынша бағалау нәтижесі берілген.

Сауалнамаға қатысқан 2-сынып мұғалімдері әдебиеттік оқу пәні

оқулығының оқу материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін төмендегідей бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы – 84,9%; • «Атамұра» баспасы – 84,8%; • «НЗМ» оқулықтары бойынша – 80,0%. Бұл жерде де орта есеппен 15-20% аралығында көрсеткіштің төмен

болуы, алдыңғы талдаудағы оқулықтың құрылымы мен мазмұнының өңделіп, толықтырылуы қажеттілігіне қатысты мұғалімдердің пікірінің дұрыстығын көрсетеді.

Сонымен қатар оқулықтағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 91,6%; • «Атамұра» баспасы – 91,6%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 93,3%. Яғни, иллюстрациялық материалдардың деңгейі қанағаттанарлық .

133

Әдебиеттік оқу пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі

мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі: • «Алматыкiтап» баспасы – 94,1%; • «Атамұра» баспасы – 70,6%; • «НЗМ» оқулықтары бойынша – 100,0% көрсетті.



Талдау нәтижесі көрсеткендей «Атамұра» баспасының әдебиеттік оқу пәні оқулығы материалдардың анықтығы, нақтылығы, баяндау мәнері мұғалімдердің пікірі бойынша «Алматыкітап» және «НЗМ» оқулықтарымен салыстырғанда төмен, оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша «Алматыкітап» баспасының әдебиеттік оқу пәні оқулығының сапасы сын көтермейді және өңдеуді қажет етеді. Сауалнамаға қатысқан мұғалімдердің 40,9%-ы оң баға бермеген. Сонымен қатар, «Алматыкiтап» баспасының әдебиеттік оқу пәні оқулығы және «НЗМ»

134

әдебиеттік оқу пәні оқулығы бойынша да оқулықтарда қателіктер орын алғанын көрсетеді.

Нәтижесінде барлық 3 баспаның да әдебиеттік оқу пәні оқулықтарында жіберілген фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша өңдеуді қажет етеді.

Мониторинг барысында мұғалімдер 2 сынып оқушыларының әдебиеттік оқу пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы сұрақтарға жауап берді.

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, оқулықтың салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері біржақты емес. Орта есеппен алғанда сауалнамаға қатысушылардың жартысына жуығы оқулықтың көлемі үлкен, күнделікті мектепке апаратын оқулықтарының жалпы салмағы ауыр деп санайды.

• «Алматыкiтап» баспасы – 47,8%; • «Атамұра» баспасы – 65,2%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 52,9% мұғалімдер әдебиеттік оқу пәні

оқулығының салмағы мен көлемі қолайлы деп есептейді. Сынаққа алынған баспалардың әдебиеттік оқу пәні оқулықтары бойынша мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

135

«Әдебиеттік оқу пәні оқулығымен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз

ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген: • «Алматыкiтап» баспасы – 71,4%; • «Атамұра» баспасы – 78,1%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 73,1% .

Сауалнама қорытындысына сәйкес, сынақ барысында 2 сыныптардың білім алушылары мен мұғалімдері әдебиеттік оқу пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген.

ОРЫС ТІЛІ (Т2)

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің бағалауы бойынша орыс тілі пәні оқулығының құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі «Алматыкiтап» баспасының оқулығында –74,5% және «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 42,3%. «НЗМ» оқулығы бұл параметрлер бойынша – 55,3%, «Көкжиек-горизонт» баспасының оқулығы – 63,3 % көрсетті. 2 сынып мұғалімдерінің пікірі бойынша «Атамұра» баспасының орыс тілі оқулығының құрылымы мен мазмұны жағынан талапқа сәйкестігі – 42,3%-ды

136

көрсетіп, ең төменгі көрсеткішті берді. «Алматыкiтап», «Көкжиек-горизонт», «НЗМ» баспаларының оқулықтарын зерделеу қорытындысы материалдардың мазмұнын қайта қарап, құрылымын әлі де жүйелеу қажеттігін көрсетті. Келесі диаграммада аталған 4 баспаның орыс тілі оқулықтарының осы параметрлер бойынша бағалау нәтижесі берілген.

Сауалнамаға қатысқан 2 сынып мұғалімдері орыс тілі пәні оқулығының оқу материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін төмендегідей бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы – 65,0%; • «Атамұра» баспасы – 49,8%; • «НЗМ» оқулықтары бойынша – 70,4%. • «Көкжиек-горизонт» баспасы – 58,8 %.

Бұл жерде де көрсеткіштердің төмен болуы алдыңғы талдаудағы оқулықтың құрылымы мен мазмұнын өңдеп, толықтыруға қатысты мұғалімдердің пікірінің дұрыстығын көрсетеді. Сонымен қатар оқулықтағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 89,1%; • «Атамұра» баспасы – 65,8%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 78,2%. • «Көкжиек-горизонт» баспасы – 79,9 %.

Яғни, иллюстрациялық материалдардың деңгейі де барлық баспалар үшін орыс тілі пәнінен оқулықтарды өңдеп, толықтыру барысында қайта қарауды қажет етеді.

137

Орыс тілі пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен

стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі: • «Алматыкiтап» баспасы – 84,2%; • «Атамұра» баспасы – 72,7%; • «НЗМ» оқулықтары бойынша – 72,7%; • «Көкжиек-горизонт» баспасы – 66,7 % көрсетті.


• «Алматыкiтап» баспасы – 39,7%; • «Атамұра» баспасы – 33,8%; • «НЗМ» оқулықтары – 42,6%; • «Көкжиек-горизонт» баспасы – 65,6 % көрсеткішті берді.

Талдау нәтижесі көрсеткендей «Атамұра», «Алматыкітап», «НЗМ», «Көкжиек-горизонт» баспаларының орыс тілі пәні оқулығы баяндау стилі тұрғысынан өңдеуді қажет етеді. Сауалнамаға қатысқан мұғалімдердің пікірі осыны дәлелдейді.

138

Мониторинг барысында мұғалімдер 2 сынып оқушыларының орыс тілі

пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы сұрақтарға жауап берді.

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, оқулықтың салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері біржақты емес. Орта есеппен алғанда сауалнамаға қатысушылардың көпшілігі, нақты айтсақ

• «Алматыкiтап» баспасы – 31,6%; • «Атамұра» баспасы – 38,6%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 52,4%. • «Көкжиек - горизонт» баспасы – 29,4%-ы оқулықтың көлемі үлкен, күнделікті

мектепке апаратын оқулықтарының жалпы салмағы ауыр деп санайды. Оқулықтың салмағы мен көлемі қолайлы деп санайтындар:

• «Алматыкiтап» баспасы – 68,4%; • «Атамұра» баспасы – 61,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 47,6%. • «Көкжиек - горизонт» баспасы – 70,6%.

139

Өнімдері сынақтан өткізілген баспалардың орыс тілі пәні оқулықтары бойынша мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

«Орыс тілі пәні оқулығымен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?»

деген сұраққа төмендегідей жауап берілген: • «Алматыкiтап» баспасы – 69,3%; • «Атамұра» баспасы – 60,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 63,9% . • «Көкжиек - горизонт» баспасы – 79,2%.

Сауалнама қорытындысына сәйкес, сынақ барысында 2 сыныптардың білім алушылары мен мұғалімдері орыс тілі пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген.

МАТЕМАТИКА Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің

бағалауы бойынша математика пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұны «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 84,6%;

140

«Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 60,2%; «НЗМ» оқулығы бойынша – 89,7% сәйкес келеді.

Бұл көрсеткіштер жалпы «Атамұра», «Алматыкітап», «НЗМ» баспаларының оқулықтарының материал мазмұнын қайта қарап, «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 15,4%, «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 39,8%, «НЗМ» оқулығы бойынша – 10,3% өңделуге тиіс материалды анықтау қажеттігін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған 3 баспаның математика оқулықтарының осы параметрлер бойынша бағалау нәтижесі берілген.

Сауалнамаға қатысқан 2 сынып мұғалімдері математика оқулығының оқу

материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін төмендегідей бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы – 75,4%; • «Атамұра» баспасы – 66,7%; • «НЗМ» оқулығы бойынша –96,3%.

Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 83,6%; • «Атамұра» баспасы – 89,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 91,4%

141

Математика оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 66,7%; • «Атамұра» баспасы – 80,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 82,6% көрсетті.



Талдау нәтижесі көрсеткендей «Атамұра» баспасының математика оқулығы бойынша – 20,0%, «Алматыкiтап» баспасының оқулығы бойынша – 33,3%, «НЗМ» оқулығы бойынша –17,4%-ға баяндау тілі ауыр және есеп мәтіні түсініксіз. Оқулықтарда орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша көрсеткіш математика оқулықтарының толық өңдеуді қажет ететінін көрсетеді.

142

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, оқулықтың салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері екі жақты болып бөлінген. Орта есеппен алғанда сауалнамаға қатысушылардың жартысына жуығы математика оқулығының көлемі үлкен, оқу дәптерімен бірге қойғанда партаға сыймайды, күнделікті мектепке апаратын оқулықтарының жалпы салмағы ауыр деп санайды. Фокус-топтарда 2 сынып оқушыларының ата-аналарымен жүргізілген сұхбат қорытындылары да осыны дәлелдейді. Сынаққа алынған баспалардың математика пәнінің оқулықтары бойынша салмағы мен көлемі қанағаттанарлық деп санайтын мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі:


143

«Математика оқулығымен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген:

• «Алматыкiтап» баспасы – 77,0%; • «Атамұра» баспасы – 43,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 69,0% .

Сауалнама қорытындысына сәйкес, сынақ барысында 2 сынып мұғалімдері математика оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген. Соның ішінде «Атамұра» баспасының математика оқулығының оқу-әдістемелік кешені – 56,6%-ға, «Алматыкiтап» баспасынан – 23,0%, «НЗМ» тарапынан –31,0%-ға жеткіліксіз болған.

«НЗМ» ДББҰ

144

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің бағалауы бойынша жаратылыстану пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі:

• «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 53,7%, • «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 64,7%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 88,1%; • «Мектеп» баспасының оқулығында – 78,5%; • «Дәуір-кітап» баспасының оқулығында – 73,6% нәтиже көрсетті.

Бұл көрсеткіштер барлық баспалардың оқулықтарында мазмұны өңдеуге және толықтыруға жататын материалдардың бар екенін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған баспалардың жаратылыстану пәні оқулықтарын осы параметрлер бойынша 2 сынып мұғалімдерінің бағалау көрсеткіші берілген.

Сауалнамаға қатысқан 2 сынып мұғалімдері жаратылыстану оқулығының оқу материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы - 51,9%; • «Атамұра» баспасы - 76,2%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 83,3%; • «Мектеп» баспасы – 90,5%; • «Дәуір-кітап» баспасы – 75,0 % көрсетті.

«НЗМ» ДББҰ

145

Жаратылыстану пәнінен «Алматыкiтап» баспасының оқулығы құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі жағынан, сонымен қатар әдістемелік жағынан алғанда да сапасы төмендігін көрсетті. Яғни, сауалнама нәтижесі бойынша тиісінше 46,3% және 48,1% оң жауапты жинай алмаған. Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 78,8%; • «Атамұра» баспасы – 81,8%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 95,1%; • «Мектеп» баспасы – 86,5%; • «Дәуір-кітап» баспасы– 73,2 % көрсетті.

Жалпы қанағаттанарлық, дегенмен өңдеп, толықтыруды қажет етеді.

146

Жаратылыстану пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 75,0%; • «Атамұра» баспасы – 80,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 83,3%; • «Мектеп» баспасы – 88,2%; • «Дәуір-кітап» баспасы- 72,7 % көрсетті. Оқулықтарда орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық

қателері бойынша: • «Алматыкiтап» баспасы – 45,8%; • «Атамұра» баспасы – 73,3%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 66,7%; • «Мектеп» баспасы – 35,2%; • «Дәуір-кітап» баспасы– 45,7%. Талдау нәтижесі көрсеткендей оқулықта орын алған фактологиялық,

грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша «Мектеп», «Дәуір-кітап», «Алматыкітап» баспаларының оқулықтарының сапасы төмен және өңдеуді қажет етеді. Сонымен қатар, «Алматыкiтап» баспасының оқулығы, «НЗМ» оқулығы бойынша оқулықтарда қателіктер орын алғанын көрсетті.

Нәтижесінде барлық 5 баспаның да жаратылыстану пәнінің оқулықтары баяндалу тілі мен стилі бойынша өңдеп және толықтыруды қажет етеді.

147

Пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, жаратылыстану пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері төмендегідей:

• «Алматыкiтап» баспасы – 90,9%; • «Атамұра» баспасы – 50,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 59,6%; • «Мектеп» баспасы – 76,5%;

148

• «Дәуір-кітап» баспасы – 29,2 % көрсетті. Оқулықтары сынаққа енген баспалардың ішінде жаратылыстану

пәні бойынша салмағы мен көлемі ең қолайлы деп табылғаны «Алматыкiтап» – 90,9% және «Мектеп» баспасы – 76,5%. Мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

«Жаратылыстану пәнінен оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген:

• «Алматыкiтап» баспасы – 85,0%; • «Атамұра» баспасы – 71,3%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 75,0%; • «Мектеп» баспасы – 63,1%; • «Дәуір-кітап» баспасы – 73,2 % .

Сауалнама қорытындысы көрсеткендей, сынақ барысында 2 сынып білім алушылары мен мұғалімдері жаратылыстану пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген.

149

ДҮНИЕТАНУ

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің бағалауы бойынша дүниетану пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі:

• «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 81,6%, • «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 83,1%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 85,9%; • «Мектеп» баспасының оқулығында – 74,2%, нәтиже көрсетті.

Бұл көрсеткіштер барлық баспалардың оқулықтарында мазмұны өңдеуге және толықтыруға жататын материалдардың бар екенін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған баспалардың дүниетану пәні оқулықтарын осы параметрлер бойынша 2 сынып мұғалімдерінің бағалау көрсеткіші берілген.

150

Сауалнамаға қатысқан 2-сынып мұғалімдері дүниетану оқулығының оқу

материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы – 85,0%; • «Атамұра» баспасы – 84,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 95,8%; • «Мектеп» баспасы – 79,4%.

Дүниетану пәнінен «Мектеп» баспасының оқулығы құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі жағынан сауалнама қорытындысы бойынша салыстырмалы түрде төмен көрсеткіш көрсеткен. Барлық баспалардың оқулықтары әдістемелік тұрғыдан жетілдіруді талап ететіні анықталды. Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:


Жалпы қанағаттанарлық, өңдеп және толықтыруды қажет етеді деген пікірлер 10-14% аралығын құрайды.

151

Дүниетану пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі:



• «Алматыкiтап» баспасы – 77,2%;

152

• «Атамұра» баспасы – 62,2%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 52,1%; • «Мектеп» баспасы – 69,4%

Талдау нәтижесі көрсеткендей оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша барлық баспалардың оқулықтары өңдеуді және толықтыруды қажет етеді. Барлық 4 баспаның да дүниетану пәнінің оқулықтары баяндалу тілі мен стилі бойынша 2 сынып мұғалімдерінің қолдауына толық ие болған жоқ.

153

Пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі

көрсеткендей, дүниетану пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері төмендегідей:

• «Алматыкiтап» баспасы – 72,5%; • «Атамұра» баспасы – 83,3%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 68,8%; • «Мектеп» баспасы – 40,7%

Оқулықтары сынаққа енген баспалардың ішінде дүниетану пәні бойынша салмағы мен көлемі ең қолайлы деп табылғаны «Атамұра» баспасының дүниетану оқулығы. Мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

154

Дүниетану пәнінен оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба

деген сұраққа төмендегідей жауап берілген: • «Алматыкiтап» баспасы – 75,0%; • «Атамұра» баспасы – 69,3%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 68,8%; • «Мектеп» баспасы – 60,2%.

Сауалнама қорытындысы көрсеткендей, сынақ барысында 2 сынып білім алушылары мен мұғалімдері дүниетану пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген.

155

МУЗЫКА

Пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдерінің бағалауы бойынша музыка пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі:

• «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 83,2%, • «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 90,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 82,3%.

Бұл көрсеткіштер барлық баспалардың оқулықтарының құрылымы мен мазмұнында өңдеуге және толықтыруға жататын материалдардың бар екенін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған баспалардың музыка пәні оқулықтарын осы параметрлер бойынша 2 сынып мұғалімдерінің бағалау көрсеткіші берілген.

156

Сауалнамаға қатысқан 2-сынып мұғалімдері музыка оқулығының оқу

материалдарының әдістемелік жүйесі мен материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін бағалаған:


Музыка пәнінен «Алматыкiтап» баспасының оқулығы құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі жағынан, сонымен қатар әдістемелік жағынан алғанда да төмен нәтиже көрсетті. Яғни, сауалнама қорытындысы бойынша салыстырмалы түрде төмен бағаланды. Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:


Жалпы қанағаттанарлық, өңдеп және толықтыруды қажет етеді деген пікірлер 12-13% аралығын құрайды.

157

Музыка пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі:


158

Музыка оқулығында орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша:


Талдау нәтижесі көрсеткендей оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша барлық баспалардың оқулықтары өңдеуді және толықтыруды қажет етеді.

159

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі көрсеткендей, музыка пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері төмендегідей:


Оқулықтары сынаққа енген баспалардың ішінде музыка пәні бойынша салмағы мен көлемі ең қолайлы деп табылғаны «Алматыкітап» баспасының дүниетану оқулығы– 97,1%. Мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

160

«Музыка пәнінен оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген:


Сауалнама қорытындысы көрсеткендей, сынақ барысында 2 сынып білім

алушылары мен мұғалімдері музыка пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілмеген.

КӨРКЕМ ЕҢБЕК

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің

бағалауы бойынша көркем еңбек пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі:

• «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 94,4%, • «Атамұра» баспасының оқулығы бойынша – 93,4%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 84,4%;

Бұл көрсеткіштер «Алматыкiтап» баспасының және «Атамұра» баспасының көркем еңбек пәні оқулықтарының құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі бойынша сапасы жоғары екенін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған баспалардың көркем еңбек пәні оқулықтарын осы параметрлер бойынша 2 сынып мұғалімдерінің бағалау нәтижесі берілген.

161

Сауалнамаға қатысқан 2 сынып мұғалімдері көркем еңбек оқулығының

оқу материалдарының әдістемелік жүйесі мен құрылымын, материалдардың білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкестігін бағалаған:


Көркем еңбек пәнінен «Атамұра» баспасының оқулығы құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі жағынан, сонымен қатар әдістемелік жағынан алғанда да 2 сынып мұғалімдерінің басым қолдауына ие болды. Яғни, сауалнама қорытындысы бойынша салыстырмалы түрде жоғары бағаланды. Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:

• «Алматыкiтап» баспасы – 87,0%; • «Атамұра» баспасы – 98,1%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 90,5 %

Материалдардың иллюстрациялық деңгейі бойынша да «Атамұра» баспасының көркем еңбек оқулығы талаптарға сәйкес жасалғаны анықталды. «Алматыкiтап» баспасы мен «НЗМ» оқулықтары бойынша да «оқулықтағы материалдардың иллюстрациялық деңгейі сәйкес» деп санайтын мұғалімдердің пікірі басым, дегенмен «Алматыкiтап» баспасының оқулығы бойынша– 13,0%, «НЗМ» оқулығы бойынша – 9,5 % сауалнамаға қатысушылар «өңдеуді, толықтыруды қажет етеді» деп көрсеткен.

162

Көркем еңбек пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі

мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі: • «Алматыкiтап» баспасы – 66,7%; • «Атамұра» баспасы – 100,0%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 85,7%.


163


Талдау нәтижесі көрсеткендей оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша барлық баспалардың оқулықтары өңдеуді және толықтыруды қажет етеді.

«Атамұра» баспасының көркем еңбек пәнінің оқулығы материалдарының анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі бойынша 100,0% 2 сынып мұғалімдерінің колдауына ие болған.

Пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі бойынша көркем еңбек пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері төмендегідей:


164

Оқулықтары сынаққа енген баспалардың ішінде көркем еңбек пәні бойынша салмағы мен көлемі ең қолайлы деп табылғаны «Атамұра» баспасының көркем еңбек оқулығы. «Алматыкiтап» баспасы бойынша – 45,5%, «НЗМ» оқулығы бойынша – 55,3% сауалнамаға қатысушылар көркем еңбек пәні оқулығының салмағы мен көлемі үлкен, ауыр, жұмыс дәптерімен бірге партаның үстінде ашып пайдалануға ыңғайсыз деп санайды. Фокус-топтарда 2 сынып оқушыларының ата-аналарымен жүргізілген сұхбат қорытындысы да мұғалімдердің жауаптарымен сәйкес келеді. Мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

«Көркем еңбек пәнінен оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз

ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген: • «Алматыкiтап» баспасы – 100,0%; • «Атамұра» баспасы – 89,6%; • «НЗМ» оқулығы бойынша – 100,0%

165

Сынақ барысында 2-сынып білім алушылары мен мұғалімдері «Алматыкiтап», «НЗМ» оқулығы бойынша көркем еңбек пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен толық қамтамасыз етілген. «Атамұра» баспасы көркем еңбек пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен 89,6%-ға қамтыған.

АҒЫЛШЫН ТІЛІ (Т3)

Сауалнамаға қатысқан пилоттық мектептердің 2 сынып мұғалімдерінің бағалауы бойынша ағылшын тілі пәнінен оқулықтың құрылымы мен мазмұнының сәйкестігі:

• «Алматыкiтап» баспасының оқулығында – 66,5%, • «Мектеп» баспасының оқулығында – 63,3%; • «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында – 60,0%; • «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 32,9%; • «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 35,7%; • «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –83,3%; • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 40,0%.

Бұл көрсеткіштер барлық баспалардың оқулықтарында мазмұны өңдеуге және толықтыруға жататын материалдардың көлемі өте үлкен екенін көрсетеді. Келесі диаграммада аталған баспалардың ағылшын тілі пәні оқулықтарын осы параметрлер бойынша 2-сынып мұғалімдерінің бағалауы көрсетілген. 2-сынып мұғалімдерінің көпшілігінің тарапынан қолдауға ие болған ағылшын тілі пәнінің оқулығы «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының кітабы.

166

Сауалнамаға қатысқан 2-сынып мұғалімдері ағылшын тілі оқулығының оқу материалдарының әдістемелік жағынан сәйкестігін бағалаған:

• «Алматыкiтап» баспасы – 68,6%; • «Мектеп» баспасы – 78,7%; • «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында – 63,0%; • «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 26,2%; • «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 36,9%; • «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –28,6%; • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 40,0%.

Сауалнама нәтижесі ағылшын тілі пәнінен оқулықтардың әдістемелік жағынан жетілдірілуі қажет екенін көрсетті. Сонымен қатар оқулықтардағы иллюстрациялық материалдардың сапасын, мазмұнмен байланыстылығын, көркемдігін бағалау нәтижесі зерделенген. Диаграммада көрсетілгендей, иллюстрациялық материалдардың деңгейі:


Ағылшын тілі пәні оқулықтарындағы иллюстрациялық материалдардың сапасы мен көркемделуі жағынан өңдеп және толықтыруды қажет етеді деген пікірлер барлық баспалардың оқулықтарына қатысты көрініс тапқан.

167

Ағылшын тілі пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі:



• «Алматыкiтап» баспасы – 60,3%; • «Мектеп» баспасы – 26,1%; • «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында – 66,7%; • «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 26,7%; • «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында –33,3 %; • «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –0,0%; • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 40,0%.

Талдау нәтижесі көрсеткендей оқулықта орын алған фактологиялық, грамматикалық, стилистикалық қателері бойынша барлық баспалардың оқулықтары өңдеуді және толықтыруды қажет етеді. Ағылшын тілі пәні оқулығындағы оқу материалдарының баяндалу тілі мен стилі бойынша анықтылығы, нақтылығы, мәнерлілігі мұғалімдердің тарапынан 50% қолдау таппаған баспалар:

• «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 42,9%;

168

• «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 44,4%; • «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –37,5%; • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 40,0%.

Пилоттық мектептердің 2-сынып мұғалімдерінің сауалнама нәтижесі

көрсеткендей, ағылшын тілі пәні оқулығының салмағы мен көлемінің сәйкестігі туралы пікірлері төмендегідей:

• «Алматыкiтап» баспасы – 85,4%;

169

• «Мектеп» баспасы – 83,3%; • «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында – 66,7%; • «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 63,6%; • «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 83,3%; • «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –87,5%; • «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 100,0%.

Оқулықтары сынаққа енген баспалардың ішінде ағылшын тілі пәні бойынша салмағы мен көлемі 100,0% қолдау тапқан «Cambridge University Press» баспасының оқулығы. Мұғалімдердің жауаптарының нәтижесі диаграммада берілген.

«Ағылшын тілі пәнінен оқулықпен бірге оқу-әдістемелік кешен алдыңыз ба?» деген сұраққа төмендегідей жауап берілген:

«Алматыкiтап» баспасы – 74,0%; «Мектеп» баспасы – 85,0%; «Express Publishing (Edu Stream)» баспасының оқулығында – 81,3%; «Macmillan Education» баспасының оқулығында – 70,8%; «Pearson Education Ltd» баспасының оқулығында – 62,5%; «Knowledge Partners (Britannica)» баспасының оқулығында –75,0%; «Cambridge University Press» баспасының оқулығында – 85,0%. Сауалнама қорытындысы көрсеткендей, сынақ барысында 2 сынып білім

алушылары мен мұғалімдері ағылшын тілі пәні оқулығының оқу-әдістемелік кешенімен ешқандай баспа тарапынан толық қамтамасыз етілмеген.

170

2-ші сыныпқа арналған оқулықтарды ұсынатын, ұсынбайтын және өңдеуден кейін ұсынатын мұғалімдер пайызы

Қазақ тілі (Т1)

«НЗМ» ДББҰ Алматыкітап Атамұра

Ұсынылады 62,5 82,5 26,8 Өңдеуді қажет етеді 37,5 9,2 70,7 Ұсынылмайды 0 8,3 2,5


«НЗМ» ДББҰ Алматыкітап Атамұра Ұсынылады 39,5 89,3 52,2 Өңдеуді қажет етеді 60,5 8,2 39,1 Ұсынылмайды 0,0 2,5 8,7

Орыс тілі (Т2)

«НЗМ» ДББҰ

Көкжиек - Горизонт

Алматыкітап Атамұра

Ұсынылады 14,3 35,3 49,1 10,5 Өңдеуді қажет етеді 71,4 58,8 42,2 89,5 Ұсынылмайды 14,3 5,9 8,7 15,8

171


«НЗМ» ДББҰ Алматыкітап Атамұра Ұсынылады 87,0 80,6 36,8 Өңдеуді қажет етеді 8,7 19,4 36,8 Ұсынылмайды 4,3 0 26,4


«НЗМ» ДББҰ

Алматыкітап

Атамұра Мектеп Дәуір -

Кітап Ұсынылады 69,2 54,5 76,7 52,9 61,5 Өңдеуді қажет етеді 23,1 45,5 23,3 47,1 30,8 Ұсынылмайды 7,7 0,0 0,0 0,0 7,7

Дүниетану

«НЗМ»

ДББҰ Алматыкіт

ап Атамұра Мектеп

Ұсынылады 53,3 67,9 80,0 30,8 Өңдеуді қажет етеді 40,0 26,3 20,0 61,5 Ұсынылмайды 6,7 5,8 0,0 7,7

Музыка

«НЗМ» ДББҰ Алматыкітап Атамұра Ұсынылады 50,0 62,5 76,9 Өңдеуді қажет етеді 44,4 18,8 23,1 Ұсынылмайды 5,6 18,7 0,0


«НЗМ» ДББҰ Алматыкітап Атамұра Ұсынылады 75,0 54,2 52,9 Өңдеуді қажет етеді 0,0 45,8 35,3 Ұсынылмайды 25,0 0 11,8

Ағылшын тілі (Т3)

Алматыкітап

Мектеп

Express Publish

ing (Edu

Macmillan

Education

Pearson Education Ltd

Knowledge

Partners

Cambridge

University

172

stream) (Britannica)

Press

Ұсынылады 45,8 25,0 25,0 0,0 0,0 57,1 0,0 Өңдеуді қажет етеді 54,2 41,7 75,0 100,0 100,0 42,9 100,0 Ұсынылмайды 0 33,3 0 0 0 0 0

173

2-ШІ ПИЛОТТЫҚ СЫНЫП МҰҒАЛІМДЕРІНІҢ ОҚУЛЫҚТАР БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАРЫ

2-ші сынып мұғалімдерінің «Қазақ тілі» и «Әдебиеттік оқу» оқулықтары бойынша ұсыныстары

Оқулықтың атауы

Баспасы

АЛМАТЫКІТАП

НЗМ

АТАМҰРА

Қазақ тілі - оқу мақсаттары толық қамтылған; - оқу материалдары,

тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар оқушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуіне арналған; - тапсырмалар қызықты, түсінікті берілген.

-тапсырмалар сыни ойлауға бағытталған;

- мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен байланысты.

-тақырыптардың реттілігі сақталмаған; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - сыни тұрғыдан ойлауға берілген тапсырмалар аз;

- жұмыс дәптерінде жазылымға тапсырмалар аз берілген;

- тыңдалымға арналған аудиодискі жоқ.

- грамматикалық тапсырмалар, ережелер жетіспейді;

- мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулық оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарымен сәйкес келмейді. 1-тоқсанда қамтылуы тиіс мақсаттар 2-тоқсанда қамтылған; - ережелер қысқа, түсініксіз берілген; - оқу материалдары оқушылардың психологиялық ерекшелігіне сәйкес келмейді; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар көп жағдайда түсініксіз берілген; - дамытушылық,

тәрбиелеушілік тапсырмалар түсініксіз берілген; - айтылым, тыңдалымға тапсырмалар көп берілген, жазылымға тапсырмалар

-жаңа бағдарламаға сәйкес құрастырылмаған; -тапсырмалар жетілдіруді қажет етеді; -сюжетті суреттер аз;

- көшіруге арналған жаттығулар көп берілген; - мәтіндер «Әдебиеттік оқудан» алынған, балаға қызықты емес; -иллюстрациялар көз тартарлықтай емес; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар қисынсыз; - жұмыс дәптеріндегі жазу жолдары оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес сызылмаған; - СD-диск ашылмайды.

174

аз берілген; - жұмыс дәптерінде берілген тапсырмалар балаларға түсініксіз, қиын (жас ерекшелігіне сәйкес келмейді); - жұмыс дәптеріндегі иллюстрациялар жақсартуды қажет етеді; - сауатты жазу дағдысын қалыптастыруға арналған тапсырмалар аз берілген.


-оқулық бағдарламаның идеясын, ерекшелігін басшылыққа ала отырып, нақты, жүйелі жасалған; - мазмұны пәндер арасындағы ортақ тақырыптар арқылы жан-жақты тереңдете білім беруге негізделген; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар оқушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуіне, сыни ойлауына арналған; - оқулық мазмұны, мұқабасы, көркемделуі өте жақсы.

- оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары толық қамтылған; - мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптардың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптерінде берілген тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес келеді; - оқулық мазмұны тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым дағдыларын дамытуға, зерттеушілік, өз ойын тұжырымдап жеткізуіне, оқушының өзін тұлға ретінде сезінуге бағытталған; - тапсырмалардың орындалуы жеңіл әрі қызық, өмірмен байланыстырылған; - әр сабақта оқу мақсаты мен сабақ тақырыбын анықтауда қиындық туғызбайды; - әр бөлімнің соңында білім алушылардың өз білімін балдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген.

-оқушылардың сөйлеу дағдысын дамытуға және топпен жұмыс жасауға көптеген тапсырмалар берілген; - оқулық ұлттық нақышта өте жақсы көркемделген; - әріптер көлемі оқушылар үшін ыңғайлы, суреттері анық әрі тақырыпқа сай берілген.

-тапсырмалар көп берілген.

- оқылым бойынша мәтіндер аз берілген; - оқулық материалдары оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес

- кей мәтіндер, ертегілер оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай келмейді. Мысалы: «Жақсылардың

175

келмейді; - мәтіндердің мазмұны әлі де ойластыруды қажет етеді; - оқу материалының көлемі қайта қарастыруды қажет етеді; - мәтіннің мазмұны оқушылардың мазмұндауына қиын; - мәтіндер аз, мазмұны түсініксіз; - оқулықтағы зерттеушілік, дамытушылық т.б. сипаттағы тапсырмалар оқушылардың жас ерекшелігін ескермейді, түсініксіз құрастырылған, яғни балалар өз беттерімен жұмыс істей алмайды; - оқу дәптеріндегі кей тапсырмалар оқу мсақсаттарына сай емес.

жақсысы», «Мысық пен тышқандар» секілді ертегілер оқушылар үшін ауырлау, түсініксіздеу; -кейбір тапсырмалар оқу мақсаттарына сәйкес емес; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар берілмеген; -СD-диск ашылмайды; -оқушы қызығушылығын арттыратын тапсырмалар жетіспейді.

2-ші сынып мұғалімдерінің «Математика» оқулығы бойынша

ұсыныстары


Баспасы

МАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА

Математика - оқу мақсаты мен сабақ тақырыбын анықтауда қиындық туындамайды; -берілген тапсырмалар ортақ тақырыпты қамтиды; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқушылардың логикалық қабілеттерін дамытуға, қызығушылығын арттыруға бағытталған; -тақырыпқа берілген тапсырмалар саны оптималды; - әр бөлімнің соңында

- тапсырмалар нақты, түсінікті, қызықты, жақсы көркемделген, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай берілген; - жұмыс дәптері оқулықпен байланысты құрастырылған.

- оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары толық қамтылған; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай берілген; - есеп мазмұны ортақ тақырыпты ашады.

176

білім алушылардың өз білімін балдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген; - есеп мазмұны ортақ тақырыпқа сай. -кейбір тақырыптардың реттілігі сақталмаған; - логикалық тапсырмалар аз берілген; - тапсырмалар көп берілген, кейбіреулері түсініксіз; - жұмыс дәптеріндегі кей тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес келмейді.

-математикалық терминдердің ретіне назар аудару қажет; - оқу материалының көлемі аз; -жаңа тақырыпқа тапсырмалар аз берілген; - шартты белгілер, реттік нөмірлер мүлдем берілмеген; -суреттер мен мәтіндер көп, тым көлемді; - ұлттық нақыш жоқ.

- 1-тоқсанда өтілуі тиіс мақсаттың тапсырмасы 2-тоқсанның 49-сабағында қамтылған; - тапсырмалар көп берілген; - оқулықтың беттері түгел емес (8-17 беттері жоқ); - көлемді тақырыптарға сағат саны аз; - оқулық мазмұнында қазақстандық компоненттер көрініс таппаған; - иллюстрациялық материал аз берілген; - зерттеу, дамытушы сипаттағы тапсырмалар берілмеген; - тапсырмалар бір-біріне ұқсас, түрлендірілмеген; -есеп тапсырмаларының сөздері өте күрделі және шұбалаңқы берілген.

2-ші сынып мұғалімдерінің «Жаратылыстану», «Дүниетану» оқулықтары бойынша ұсыныстары


Баспасы

АЛ

МА

ТЫ

КІТ

АП

НЗМ

АТ

АМ

ҰРА

МЕ

КТ

ЕП

ДӘ

УІР

-КІТ

АП


-оқу бағдарламасына сәйкес жасалған

- оқулық оқу бағдарламасына, білім беру талаптарына, оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне сай

- «Тірі табиғат» және «Заттар және олардың қасиеттері» бөлімдеріндегі тақырыптар өте

- мазмұны мен құрылымы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес; - оқу


177

жасалған; - биология, география, химия, физика пәндерін зерделеуге, алған білімдерін күнделікті өмірдегі табиғат құбылыстары мен процестерін түсіндіруге, зерттеу, сипаттау, болжау үшін қолдана білуге үйретуге бағытталған; -жеке және топпен жұмыс жасауға қарастырылған; - тапсырмалар түрленген, оқушы үшін қызықты; - мұғалімге арналған нұсқаулықта тақырыптардың күнтізбелік жоспары және сабақ жоспары берілген.

жақсы берілген, оқушыларға түсінікті; - зерттеу жұмыстарына тапсырмалар нақты берілген; - «Бұл қызық» айдарындағы ақпараттар оқушылар үшін қызықты; -оқулық өте жақсы көркемделген. Әріптер көлемі оқушылар үшін ыңғайлы, суреттері анық әрі тақырыпқа сай берілген.

материалдары қызықты, түсінікті; - жұмыс дәптері оқулықпен байланысты.

-тақырып бойынша тапсырмалар қайталанып келеді; - жұмыс дәптерінде берілген зерттеулік сипаттағы тапсырмалар жас ерекшелікке сай емес.

-илюстрациялар тым көп берілген;

-бір сабаққа берілген оқу материалының көлемі үлкен; - дамытушылық сипаттағы тапсырмалар аз берілген; - материалды баяндау логикасы күрделі;

-оқу бағдарламасына сай емес; - мәтіндер дәптермен сәйкес келмейді; - суреттер берілмеген; - күрделі тапсырмалар көп берілген;

- тапсырмалар нақты берілмеген; - оқулықтың көлемі қолайсыз; - 11-беттегі суреттеп жазуға берілген тапсырмаға жол аз берілген.

етану -оқу бағдарламасына сәйкес жасалған;

-тақырыптар оқушылардың жас

178

- мазмұны балалардың мүмкіндіктеріне сәйкес ақпарат іздеу, талдау, және түсіндіру дағдыларын дамытуға бағытталған; - материалдар жүйелік-әрекеттік және жеке тұлғаға бағдарларланған технологияға негізделіп ұсынылған.

ерекшеліктеріне сай келеді; -«Саяхат», «Отбасым», «Менің мектебім» бөлімдеріндегі тақырыптар өте жақсы берілген, оқушыларға түсінікті; - тапсырмалар нақты берілген; - «Бұл қызық» айдарындағы ақпараттар оқушылар үшін қызықты; - иллюстрациялары қанық, тақырыпқа сай берілген; - әр тақырыптың соңында рефлексия жасауға тапсырмалар берілген.

- тақырыпқа берілген материалдар аз.

-тақырыпқа берілген мәтіндер түсініксіз; - ұлттық ерекшелігімізге келмейтін, өмірмен байланысы жоқ иллюстрациялар кездеседі, - оқу мәтіндері аз; -оқулықтың көлемі қолайсыз; - жұмыс дәптерін баланың өздігімен орындауына қиын.

-тақырыптарды жүйелеу қажет; - тапсырмалар өте көп, жұмыс дәптерінде бір тақырыпқа екі бет тапсырма берілген.

- жаңа бағдарламаға сәйкес емес; - тақырыпқа берілген материал көлемі аз; - оқулықтағы материалдар жұмыс дәптерінде көп қайталанады, тапсырмалар түрлендірілмеген; - мәтіндердің бояуы солғын; - иллюстрацияық материалдың сапасы нашар.

179

2-ші сынып мұғалімдерінің «Русский язык» оқулығы бойынша ұсыныстары


Баспасы АЛМАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА КӨКЖИЕК-

ГОРИЗОНТ Русский язык

-оқулық құрылымы талаптарға сай; -жұмыс дәптердегі тапсырмалар белсенді әдістерді қолдануға бағытталған.

- сөздік жұмыстар ұтымды келтірілген;

-кейбір тақырыптар бағдарламаға сәйкес емес; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - жұмыс дәптерінің мазмұны оқу мақсаттарына сәйкес емес;-тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес емес; - жұмыс дәптерінің беттері түгел емес.

-оқу материалдары түсініксіз, мазмұнды емес; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады; -зерттеу

сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай емес; - тақырыптардың, бөлімдердің сабақтастығы қисынсыз; - тақырыпқа байланысты суреттер аз; - берілген материалдың көлемі үлкен; - қазақстандық компонент көрініс таппаған; - иллюстрациялар заманауи емес, оқушылардың пәнге деген қызығушылын арттыратындай емес.

-тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес емес; -кейбір тақырыптар бағдарламаға сай емес; - қазақстандық компонент аз; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - жұмыс дәптеріндегі көп тапсырмалар оқу мақсатына сәйкес келмейді; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады.

- оқулық мазмұны оқу бағдарламадағы тақырыпшалармен сәйкес келмейді; - берілген тапсырмалар күрделі, жас ерекшелігіне сәйкес емес; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; -қазақстандық компоненттер аз; - грамматикалық қателер кездеседі; - оқулықтың көлемі қолайсыз.

180

2-ші сынып мұғалімдерінің «Ағылшын тілі» оқулығы бойынша ұсыныстары

Оқулық тың

атауы

Баспасы АЛМАТЫКІТАП

ЕXPRESS

PUBLISHING MACMILLAN EDUCATION

PEARSON EDUCATION CAMBRIDGE UNIVERSITY


-оқулықтың мазмұны бағдарламаға сәйкес.

-құрылымы оқушының жас ерекшелігіне сай, толық қамтылған; - әр түрлі сипаттағы нақты, қызықты, иллюстрацияланған тапсырмалар берілген.

–оқулықтың құрылымы талаптарға сай емес; - тапсырмалар кейбір оқу мақсаттарына сәйкес емес; - тапсырмалар қызықты емес; иллюстрациялық материалдың сапасы нашар; -иллюстрация пәнге деген қызығушылығын арттырмайды; -қазақстандық компонент жоқ, қазақстандық патриотизмді қалыптастыру мүмкін емес.

- -сөздер көп берілген; - кейбір тақырыптар берілмеген; - қазақстандық компоненттер аз; - оқу материалының көлемі үлкен, күрделі; - - иллюстрация мазмұнымен байланысы аз, пәнге деген қызығушылығын арттырмайды; -оқулықтың салмағы мен көлемі қолайсыз.

-оқу материалы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай емес; -оқулық пен оқу бағдарламасының мазмұны сәйкес келмейді.

-оқулық бағдарламаға сәйкес келмейді; -оқулық мазмұнында ұлттық құндылық сақталмаған; - бағдарламада белгіленген грамматикалық тапсырмалар оқулықта жоқ; -кейбір мәтіндер қандай ақпаратты меңгеруге көзделетіні нақтыланбаған; - кей тапсырмалар білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай келмейді; - дамытушы, үйретуші, тәрбиелеуші сипаттағы тапсырмалар аз; - кейбір тапсырмалар түсініксіз.

-оқулық мазмұны оқу бағдарламасына толық сай емес; -бөлімдер бойынша берілген оқу материалы күрделі, жас ерекшелігіне сай емес; ұлттық құндылық сақталмаған.

181

2-ші сынып мұғалімдерінің «Музыка» и «Көркем еңбек» оқулықтары бойынша ұсыныстары


Баспасы АЛМАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА

Музыка -оқушылардың жас ерекшелігіне сай құрылған; - қазақстандық компонент көрініс тапқан.

- бөлімдерге бөлініп, ортақ тақырып сақталған; - мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықта берілген тапсырмалармен сәйкес; - жұмыс дәптері мен оқулықтағы тапсырмалар оқушылардың тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым дағдыларын дамытуға, зерттеуге, өз ойын тұжырымдап жеткізуге бағытталған; - нота жазбалары, ырғақтық жазбалар оқушылардың шығармашылық дағдыларын дамытуға бағытталған.

- оқу мақсаттары толық қамтылған; - мазмұны пәндер арасындағы ортақ тақырыптарды жан-жақты тереңдете білім беругенегізделген; - білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар білім алушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуге, сыни тұрғыдан ойлауына арналған; - тапсырмалар қызықты әрі түсінікті берілген; - деңгейлік тапсырмалар, ырғақтық өрнектер және әр бөлімнің соңында пысықтау тапсырмалары берілген; - әр сабаққа музыкалық материал фонохрестоматияда жинақталған.

-тапсырма көп берілген; - бағадраламаға сай келмейді.

- фонохрестоматиясы жоқ; - үш тілділік қамтылмаған; 16, 19-беттердегі әндер оқушылардың орындауына қиындық туғызады.

-жұмыс дәптері, нота хрестоматиясы жоқ; - үш тілділік қамтылмаған.

182

Көркем еңбек - мазмұны, мұқабасы, көркемдік жағы ұтымды; - тапсырмалар қызықты әрі түсінікті берілген; - топтық жұмыстарға, сыни тұрғыдан ойлауға, өздігінен ақпарат іздеуге тапсырмалар берілген.

- оқу мақсаттары толық қамтылған; - білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - әр бөлімнің соңында білім алушылардың өз білімін баллдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген.

-теориялық анықтамалар күрделі, көп берілген.

-жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықта берілген тапсырмалармен сәйкес емес.

183

Қорытынды

Білімнің барлық саласындағы ақпараттардың үлкен легі, қазіргі қоғамның жылдам кәсіби қайта бағдарлауды, біліктілікті жоғарылатуды, адамның өмір жолының кез келген бөлігінде өзін-өзі дамыта алуы мүмкіндіктерін қамтитын икемді, бейімделген білім беру жүйесіне қажеттілігі «өмір бойғы білім» қағидатына негізделген заманауи білім беру парадигмасына ауысуға алып келді.

Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың 2010 жылғы Қазақстан халқына жолдауында «заманауи білім беру жүйесі мен ұшқыр, ауқымды, жаңаша ойлайтын заманауи менеджерлерсіз біз инновациялық экономика жасай алмаймыз» деген еді.

Сондықтан қазіргі уақытта дайын білімдерді игеру мен жалпылау мақсат емес, адамның интеллектуалды дамуының көмекші құралы болып табылады. Ал қажетті ақпараттарды өз бетінше табу, мәселелерді анықтау және оларды шешу жолдарын іздеу, алынған білімдерді сын тұрғысынан талдай білу және оларды жаңа тапсырмаларды орындауда қолдану жаңартылған білім мазмұнының нәтижесі.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі Қаулысымен бекітілген Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандарты нәтижелерге негізделген білім беру моделіне құрылған, ал білім берудегі құндылықтар «Не үшін мектепте білім алады?» деген сұрақтан өрбиді.

2015-2016 оқу жылында МЖББС пилоттық енгізу жаңартылған білім мазмұныны апробациялау процесін бастауға және жаңа жағдайда білім беру процесінің сапасын бағалауға мүмкіндік береді.

Мониторинг білім беру процесінің сапасын алынған нәтижелерді ескере отырып, оқу бағдарламаларының, жоспарлардың, ОӘК одан арғы келешегі мен жетілдірулерді болжайтын ақпараттарды жинау, сақтау, талдау және қолдану арқылы үнемі бағалап отыруы қажет. МЖББС апробациялау мониторингін жүргізу әдістемесі ерекше қызығушылық туғызып және білім мазмұнын жаңарту жағдайында оқушылардың оқу жетістіктерін жаңаша бағалауға мүмкіндік береді.

МЖББС апробациялау мониторингі мониторингтің нақты бағдарламасы, оны жүзеге асыру механизмі әзірленгенде, негізгі көрсеткіштері анықталғанда және оқушылардың алға жылжу процестері мен нәтижелерін көруге мүмкіндік беретін тек күтілетін, болжалды нәтижелер ғана емес сонымен қатар күтілмеген, кездейсоқ, теріс нәтижелер де тіркеліп отыратын, мазмұн мен әр оқушының даму қарқынын ескере отырып оқушылардың оқу сапасын бақылау технологиясын әзірлеген жағдайда ғана тиімді болмақ.

Әдістемелік құралда МЖББС апробациялау мониторингінің негізгі кезеңдері, оның функциялары, әдістері мен тәсілдері ғана емес, оның мектепті басқару жүйесіндегі орны да көрсетілген.

Әзірленген әдістемелік құралда мониторинг нәтижелерін өңдеу процесін оңтайландыру әдістері ұсынылып, ұзартылған процестерді бақылаудың кезеңдері және білім беру процесінде оқушылардың алға жылжуының нәтижелері суреттелді. Әзірленген тәжірибелік ұсынымдар, білім беру жүйесі

184

қызметкерлеріне ұсынылған мониторинг әдіснамасы қолданбалы сипатқа ие. МЖББС апробациялау мониторингінің әдіснамасын әзірлеу барысында

нақты мақсат қойылды, оған жету жолдары анықталды, мониторингтің механизмі мен аспаптары ұсынылды, педагогикалық және оқу ортысда болып жатқан кешенді жүйелі ұзартылған процестерді бақылау мәселелерін шешу жолдары көрсетілген.

Жүйелік жіне тұтастық тәсілдеме негізінде әзірленген МЖББС апробациялау мониторингінің жалпыланған моделі және жаңартылған білім мазмұнының оқу бағдарламаларын, оқу жоспарларын, ОӘК бағалаудың теориялық-әдіснамалық және технологиялық тәсілі 30 пилоттық мектепте қолданылып, барлық мектепте жаңартылған білім мазмұнының негізі қызметін атқарады.

Әзірленген және ұсынылған МЖББС апробациялау мониторингінің әдіснамасы мектептішілік басқару жүйесінде тәжірибелік маңызға ие және білім беру қызметкерлерін қайта даяралау және біліктіліктерін арттыру процесі, сонымен қатар мектепішілік басқару жүйесін оңтайландыру процесі барысында қолданылуы мүмкін.

185

Қосымша 1 Мектепті аралау бойынша нұсқаулық

Жалпы ережелер

Пилоттық мектептерді аралау жаңа білім беру бағдарламасын апробациялау мониторингісінің бір бөлігі болып болады.

Мектептерді аралаудың мақсаты: алғашқы мәліметтерді талдау нәтижесінде айқындалған мәселелі сұрақтарды бағалау және тексеру.

Міндеттері: − білім беру бағдарламасын апробациялау сәтті өтуіне жағдай жасайтын

факторларды анықтау; − білім беру бағдарламасын апробациялау сәтті өтуіне кедергі жасайтын факторларды анықтау;

− білім беру бағдарламасына қажетті өзгерістерді енгізу бойынша ұсыныстарды әзірлеу. Мектептерді аралау сабақтарға қатысуды, мектептің басшыларымен, мұғалімдермен, ата-аналармен және оқушылармен кездесуді қамтиды.

Топтың мүшелері: − ҰБА және ДБҰҰ қызметкерлерінен; − облыстық, Алматы, Астана ққ. Білім басқармасының әдіскерлерінен; − аудандық (қалалық) білім бөлімдерінің әдіскерлерінен; − жаңа білім беру бағдарламаларын енгізуді жетекшілік ететін пилоттық мектеп диреткорының орынбасарларынан тұрады. Мектептерді аралау алдында топтың мүшелері: − мектепті аралау бағдарламасымен келісу (2.1-қосымша); − барлық қажетті құжаттарды (сабақтарды бақылау парағы (2.2-қосымша), сұхбаттасу сұрақтарын (2.3-қосымша), сабақ кестелерін) және құрал-жабдықтарды (ноутбук, фотоаппарат, диктофон) дайындау;

− өздерінің арасында міндеттер мен ролдерді бөлісу қажет. Мектепке барар алдында ҚР БҒМ мектептерді хабарлайды. Ол үшін ҰБА

баратын күні, мерзімі, мақсатын көрсетіп ақпараттық хат дайындайды. Мектепті аралау тәртібі бойынша қысқаша нұсқаулық. 1. Мұғалімдерге байқау олардың сабақты қалай өткізгендерін анықтау

үшін емес, білім беру бағдарламасын енгізу үдерісі байқалатытын және байқаушылар толық бір сабаққа қатыспаулары мүмкін екенін түсіндіру қажет.

2. Мектепте келгеннен кейін топ мүшелеріне кездесу кестесі ұсынылады және топ мүшелері қандай сабаққа қатысатыны туралы өздері шешім қабылдайды. Мұғалімдерге кімнің сабағына қатысатындары туралы айтпауға назар аудару қажет, себебі барлық мұғалімдер байқауға дайын болу керек. Мектептің басшылығына мектепте қысқа экскурсия жүргізу және мектептің маңызды қызметкерлерімен таныстыру қажет екенін хабарлау қажет.

3. Мектептерде әр сыныпқа әрбір пән бойынша қатысқан дұрыс болады. Әрбір топта қатысатын негізгі пәндердің минималды саны болу қажет.

4. Мектепке барған кезде әрбір топ өнімді кездесулер мен байқау

186

өткізетіндей етіп өзінің уақытын ұйымдастыру қажет. Оқушылармен кездесулерді сабақта емес сабақтар арасындағы үзілістерде өткізу керек. Мұғалімдермен кездесуді сабақтардан бос уақытта өткізуді жоспарлау қажет.

5. Топ мүшелері Мектептерді аралау бағдарламасымен келісу үшін мектепке барардан бір күн бұрын кездескен дұрыс.

6. Әр мектепті аралауды мектептің басшылықтарымен кездесуден, қышқаша экскурсиядан, мектептің маңызды қызметкерлерімен танысудан бастау қажет.

7. Әрбір жұмыс күнінің басында және соңында топ мүшелерінің арасында кездесу өткізу үшін уақыт қалдыру қажет. Таңертеңгі кездесу кім қандай сабақтарға қатысатынын, әртүрлі кездесулерге кім қатысатынын бөлуге және неге көңіл аудару керектігіне анықтауға мүмкіндік береді. Әрбір күннің соңындағы кездесу (мектепте, немесе топ тоқтаған қонақ үйде) сол күні өткізілген байқауға рефлекция, жазбаларды тексеруге және олардың жазу тізбектерін тексеруге, нәтижелермен бөлісіп талқылауға және келесі күні неге көңіл аудару қажет екенін анықтауға мүмкіндік береді.

8. Мектептен кетер алдында топ мүшелері мектеп қызметкерлеріне өздерінің алғыстарын білдіру қажет және кездесу кезіндегі бақылау нәтижесі білім беру бағдарламалары мен оқу бағдарламаларына қатысты шешімдерге қалайша әсер ететінін сипаттау керек.

9. Топтың мүшелері мүдделі тараптардан мәліметті қабылдауға ашық болуға тиісті. Мүдделі тараптың барлық тілектерін орындауға қандай да бір жауапкершілікті алмаған дұрыс, бірақ барлық ескертулер мен ұсыныстар міндетті түрде ескерілетінін жеткізу керек. Сәйкесінше, егер мүдделі тараптар туған мәселе жөнінде маманның құзыреті шегінен шығатындай өз көзқарасын білдірсе, бұл мәліметтер жазылып лайықты мекемеге берілетінін түсіндіру қажет.

10. Топтың мүшелері уақыттың көп бөлігін мұғалімдер және оқушылармен қарым-қатынас жасауға жұмсау керек. Мектептің басшыларын тереңдетіп сұрастыру керек, бірақ толық жете сұрастырмай жалпы ақпарат жинау қажет. Білім беру бағдарламасын енгізуге тікелей қатыспайтындарға қарапайым және тікелей сұрақ қоюға болады.

11. Мектеп әкімшілігінен алынған ақпарат мектепте мониторинг үдерісіне (мысалы, есептілік, кездесулер) көмек көрсету мен оны енгізуге қолдау жасау (мысалы, ресурстар, мұғалімдерге қолдау көрсету) үшін құрылған құрылымдардың тиімділігі туралы мәліметтерге назар аударатындай болу керек.

12. Мұғалімдер білім беру бағдарламасын енгізудің құнды дереккөздері болып табылады. Мұғалімдерден алынған мәліметтер білім бағдарламасын енгізудегі тәжірибелерінің барлық аспектілерін қамту керек. Өздерінің күнделікті іс-тәжірибе аясында мұғалімдер педагогикалық практикада іс-тәжірибені қалай қолданғандары туралы құжаттарды әзірлейді, өз алдына бұл құжаттар мониторинг үшін құнды мәліметтері болып табылады (мысалы, сабақтарды бақылау парақтары, отырыстар хаттамасы (2.4-қосымша)). Бұл құжаттар жаңа педагогикалық тәсілдерді мұғалімдер қалай енгізді деген

187

мәліметтермен алуға және үздік тәжірибені, сонымен қатара кәсіптік дамуға салаларды айқындауға мүмкіндік береді. Енгізіліп отырған құжаттар оқушыларға қаншама қызықты және өзекті екенін айтуға мұғалімдерге мүмкіндік беру қажет.

13. Оқушылар білім беру бағдарлама мазмұнын түсінулері туралы мәліметтермен мен оларды егжей-тегжей бере алады. Бірақ, оқушылардан алған мәліметтерді мектептің әкімшілігінен, мұғалімдерден, ата-аналардан алған мәліметтермен салыстыру қажет.

14. Мәліметтерді алуға болатын білім алушылардың әлеуетті саны өте көп. Толық мәлімет алу үшін қолайлы шешім ретінде анонимдік сауалнаманы өткізуге болады. Бірақ, бұл егжей-тегжей ақпаратты жинауға жеткіліксіз болуы мүмкін, сондықтан оқушылармен сұхбат өткізу және білім беру бағдарламасының оқушылардың оқуларына толық әсерін бағалау үшін сабақтың кезінде байқау жүргізу маңызды. Мүмкіндігінше, мұғалімдерден емес оқушылардың өздерінен жиналған білім алушылардың жұмыстары мысалымен расталу қажет.

15. Ата-аналардан алынған ақпарат маңызды болып табылады. Олардан білім беру бағдарламасын қалай қабылдайтыны туралы сұрау қажет (ата-аналарға мектеп туралы пікірлері мен бағдарлама туралы пікірлерін бөліп айтуға қиын болатынын ескеріңіз). Бұл мәліметтер білім беру үдерісіне оқушылардың реакциялары туралы ақпаратты алу үшін қажет.

16. Мектептерді аралау аяқтағаннан кейін топтың әрбір мүшесі келесі түрде қорытынды есеп жазады (әрбір оқу пәні бойынша):

Пән: Сынып(-тар): 1. Өткізілген іс-шаралар (осы есепке қатысты барлық іс-шараларды жазу); 2. Түсініктеме (қандай жаналық бар және т.б.); 3. Қарастырылатын салалар (мектепке баруға дейін айқындалып, кездесу кезінде талданған мәселелер тізімі); 4. Бақылау/кездесудің қызқаша түйіндемесі; 5. Бұл пән/сынып бойынша оқу бағдарламасына ұсынымдар; 6. Бұл пән/сынып бойынша оқу жоспарына ұсынымдар.

188

Қосымша 2 Мектепті аралау бағдарламасы

Баруға жоспарланған мектеп:____________________________________________________________ __________________________________________________________________ Бару күні: _______ Топ мүшелерінің тізімі:

№ Қызметкердің АТӘ Ұйым Жетекшілік ететін пән

1-күн Уақыты Іс-шаралар Ескертулер

Әкімшілікпен кездесу (кіріспе нұсқама жүргізу)

Келу масқаты, келу бағдарламасы, сұрақтар үлгілері, жұмыс кестесін нақтылау Әкімшілікке арналған сұрақтарды қарау

Мектепке экскурсия Бар болған жағдайда мектептен ғимараттың және кабинеттердің орналасу сұлбасын сұрау

Пәндер бойынша сабақтарды байқау

Сабақты байқау бойынша басшылық және Білім алушылардан мәліметтерді жинау нұсқаулығын қарау

Оқушылармен сұхбаттасу Оқушылармен сұхбаттасуға арналған сұрақтар және Білім алушылардан мәліметтерді жинау басшылығын қарау

Мұғалімдермен сұхбаттасу Мұғалімдермен сұхбаттасуға арналған сұрақтар және Сұхбаттасуды өткізу бойынша басшылық қарау

Қарастырылған сабақтар бойынша мұғалімдерге кері байланыс беру (қажет болса)

Сабақты байқау бойынша басшылық қарау

Мектептегі жұмыс нәтижесін талқылау бойынша топтың кездесуі

189

2-күн

Уақыт Іс-шаралар Ескертулер Пәндер бойынша сабақтарды

байқау Сабақты бақылау бойынша нұсқаулық қарау

Ата-аналармен сұхбаттасу Ата-аналармен сұхбаттасуға арналған сұрақтар

Психолог және педиатормен сұхбаттасу (бар болған жағдайда)

Оқушылардың психо-эмоционалдық және физикалық жағдайлары қарау

Мұғалімдермен сұхбаттасу (егер 1-күні барлық мұғалімдермен өткізілмесе)

Мұғалімдермен сұхбаттасуға арналған сұрақтар және сұхбат өткізу бойынша басшылық қарау

Қарастырылған сабақтар бойынша мұғалімдерге кері байланыс беру (қажет болса)

Сабақты байқау бойынша басшылық қарау

Әкімшілікпен қорытынды кездесу

Кездесуді, ұсынымдарды талқылау

Мектептегі жұмыс нәтижесін талқылау бойынша топтың кездесуі

190

Қосымша 3 Сабақты бақылау парағы

Күні Сынып Пән Оқыту тілі Сыныптағы оқушылар саны Сабаққа қатысқандар саны Бақылаушы (-лар)

Мұғалімнің іс-әрекетін бақылау фокусы

Бақылаушының түсініктемесі

жағымды жақсартуды талап етеді

1 2 3 Педаггикалық тәсілдерді жүзеге асыру Білім беру ортасы (сабақтағы психологиялық ахуал, қауіпсіздік)

Сабақты ұйымдастыру түрін таңдаудың мақсаттылығы

Оқу іс-әрекетінің оқыту мақсаттарына сәйкестігі

Сабақтың барлық кезеңдерінде жетістікке жетуге талпыну

Оқу материалының қолжетімділігі

Оқушылардың қажеттілігін есепке алу (дифференциациялау)

Оқыту мақсаттары мен тәрбиелеу аспектісі арасындағы байланысты жүзеге асыру

Оқушылардың іс-әрекетін бақылау фокусы Оқушылардың оқыту іс-әрекетіне белсенді қатысу

Оқушылар берілген тапсырмаларды орындай ала ма

Оқушылар сабақта болғанды рефлекциялап, бағалайды

2.2-қосымшаның жалғасы

191

1 2 3 Рестурстарды қолдану Рестурстарға қолжетімділікті қамтамасыз ету

Мұғалім сабақта ОӘК ұсынылған әдістемелік ұсынымдарды қолданады

Оқушылар оқулықта берілген мәтіндердің мазмұнын түсінуде қиындық көрмейді

Оқушылар оқулықта берілген тапсырмалардың мазмұнын түсінуде қиындық көрмейді

Оқушылар жұмыс дәптерлерінде берілген тапсырмалардың мазмұнын түсінуде қиындық көрмейді

Бағалауды қолдану Мұғалім бақылайды және сыныптағы оқушылардың жетістіктерін жазып отырады

Оқушылар оқыту кезінде мұғалімнен кері байланыс алады (оқытудың қандай кезеңінде және қандай түрде)

Мұғалім табыс критерийін қолданып оқыту мақсатына жету бойынша шешім қабылдайды (егер бұл таңдалған оқу мақсаты болса)

Оқушылардың «Мәңгілік ел» жалпыұлттық ой құндылықтарын түсінулері

Сабақтың мақсатына жетті Сабақтың мақсатына жептеді Жалпы тұжырымдар: Ұсыныстар: Оқыту барысында мұғалімнің қолынан не келмеді? Қандай көмектің түрі мәселені шешеді?

192

Қосымша 4 Мектептерді аралау кезінде сұхбаттасуға

арналған сұрақтардың үлгілері

Мұғалімдермен сұхбаттасуға арналған сұрақтар 1. Сіздің пәніңіз бойынша жаңа оқу бағдарламасының қандай негізгі

артықшылықтары бар (сұрақ қоюшыға – мысалы, мүмкін болатын бағыттар: қызықты және көптеген білім алушыларға сәйкес келеді, мазмұн көлемі мен бірізділігі оқытудың оңтайлығын қамтамасыз етеді, практикалық дағдылардың дамуына жағдай жасайды)?

2. Сіздің пәніңіз бойынша жаңа оқу бағдарламасының қандай негізгі кемшіліктері бар?

3. Жаңа оқу бағдарламасы жалпы сіздің сабақ беруіңізге қалай әсер етті (сабақтағы іс-әрекеттер түрі, басқа мұғалімдермен қарым-қатынас)?

4. Жаңа оқу бағдарламаларымен жұмыс жасау кезінде кіммен және қандай қолдау жасалынады? Қолдаудың қандай түрінде сіз қажетсінесіз?

5. Критериалды бағалауды қолданудың нәтижесінде сабақты беру кезінде не өзгерді?

6. Сіз оқушыларға кері байланысты қалай бересіз? 7. Оқыту мақсаттарына оқушылардың жетуі туралы шешімді қабылдау

кезінде табыс критерийін қолдану қаншама тиімді көмек көрсетеді? 8. Сіз кезекті сабақтарды жоспарлау кезінде оқушылардың жетістік

нәтижелерін қалай қолданасыз? 9. Қалай ойлайсыз, бұл ОӘК-дің жаңалығы және бар әдістемеліктерден

айырмашылығы неде? 10. Сабақты өткізу кезінде ОӘК-нен басқа дереккөздерді қолдануға жиі

жүгінесіз бе? Анықтаңыз. 11. Бағдарлама сыныптағы оқушылардың денсаулығына әсер етеді ме? 12. Бағдарлама сыныптағы оқушылардың психо-сезімдік жағдайларына

әсер етеді ма? (шыдамдылық, белсенділік, енжарлық және т.б.). Оқушылармен сұхбаттасуға арналған сұрақтар 1. Қандай пән саған ұнайды? Неге? 2. Саған сабақтың үстінде көбінесе не істеген ұнайды? Неге? 3. Саған топта жұмыс істеген ұнайды ма? Неге? 4. Сен сабақта шаршайсын ба? 5. Үйде сабақпен айналасуға уақытын жетеді ма? 6. Сен бос уақытында немен айналасасын? 7. Саған оқулықтар ұнайды ма? Саған кітаптағы суреттер мен

кейіпкерлер ұнайды ма? 8. Саған кітаптағы және жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар түсінікті ме? 9. Сенде сыныпта жолдастарын көп пе? 10. Сендер сабақта адамгершілік туралы сұрақтарды қаншалықты жиі

талқылайсындар? Әкімшілікпен сұхбаттасуға арналған сұрақтар

193

1. Қандай пән бойынша білім беру бағдарламаларынан қиыншылықтар туды және қай жерде (бағдарламалар, жоспарлар, бағалау, ОӘК және т.б.)?

2. Қандай пән бойынша білім беру бағдарламаларынан қиыншылықтар болмады және неде?

3. Мұғалімдерге білім беру бағдарламасын жүзеге асыру кезінде қандай қолдау көрсетілді?

4. Мұғалімдер қандай қосымша қолдау сұрады? 5. Жаңа білім беру бағдарламаларын оқыту үшін мұғалімдер қажетті

ресурстарға қол жеткізе алады ма? 6. Қандай ресурстарды сіздер бере алмадыңыздар? 7. Қандай педагогикалық тәсілдер қолданылады (белсенді оқыту,

командалық оқыту және т.б.)? 8. Жаңа педагогикалық тәсілдерді қолдану кезінде мұғалімдер қандай

қиындықтарды кездестірді? 9. Апробациялау үдерісінде оқушылар қандай қиындықтарды

кездестірді? 10. Оқушылар мен мұғалімдер білім беру бағдарламасы бойынша жұмыс

жүктемесіне қанағаттанды ма? Ата-аталармен сұхбаттасуға арналған сұрақтары 1. Сіздің балаңызға мектепте оқыған ұнайды ма? Қалай ойлайсыз, неге? 2. Қандай пән туралы Сіздің балаңыз қызығушылықпен айтады? 3. Сіздің балаңыз көмек жиі сұрайды ма? Егер сұраса, көбінесе қандай

пән бойынша? 4. Сіздің балаңыздың дамуына мектепте оқу қалай әсер етті? 5. Сіздің балаңыз оқу жүктемесін орындай алады ма? 6. Сіздің балаңыз өзінің оқудағы қуаныштары және реніштерімен

бөліседі ме? 7. Сабақ барысында мұғалімдер оқушылармен адамгершілік және

этикалық сұрақтарды талқылайтынын көресіз ба? 8. Балаңыз оқитын оқулықтар сізге ұнайды ма? Оқулықтағы дизайн мен

суреттер Сізге ұнайды ма? 9. Сіз осы ОӘК мен басқа оқулықтарды салыстырдыңызба? Егер

салыстырсаңыз, сіздің пікіріңіз қандай? 10. Сізді мектепте балаңыздың оқуында бір нәрсе алаңдатады ма?

194

Қосымша 5 Сұхбаттасудың хаттамасы парағы

Күні Байқаушы (-лар) Мүделлі тараптар тізімі Қатысушылар саны

1. Кездесу сипаттамасына қысқаша мазмұндама беру Сұхбаттасу түрін және оны ұйымдастыру бойынша сипаттасын көрсетіңіз

(мысалы, кім кездесуді сұрады, қайда өтті және т.б.). Сонымен қатар, сіз кездесуден қандай нәтиже күтесіз, қандай түйінді талқыланатын сұрақтар бар және сол сұрақтарға қандай жауап күтесіз – соны жазып көрсетіңіз. Ол, яғни, кездесудің жоспарын құруға мүмкіндік береді. Неден бастағыңыз келеді? Қандай нәтиже алғыңыз келеді?

Сіз кездесу кезінде бұл бөлімді жасырын түрде қалдыра аласыз. Мұндай жағдайда жазбаны бөлек қағазға жазып, кездесуден кейін орнына қойыңыз.

2. Білім беру бағдарламасы бойынша сұрақтар және оларды жүзеге асыру

Сұхбаттасу кезінде көтерілген әрбір сұрақты жазыңыз. Кім бұл сұрақты қойды және бұл сұрақты қойғанда қандай мысалдар және мәліметтер келтірді? Мүмкіндік болса, қойылған сұраққа кім қолдау көрсетті және кім қарсы пікір білдіргенін жазып алыңыз?

Егер сұрақ екі рет көтерілсе қайталап жазбаңыз. Бірақ, өзіңізге қайтадан көтерілген сұрақ деп ескерту қойыңыз, яғни, бұл – мәселенің шешілмегенін көрсетеді.

Мүмкіндік болса, білім беру бағдарламасы құжаттарының нақты бөлімдеріне сілтеме қойыңыз.

3. Қорытынды/нәтижелер Өткізілген талқылаудың нәтижесінде алынған тұжырымдамалар мен іс-

әрекеттерді жазып алыңыз. Сонымен қатар, кездесудің сәтті өтуіне кедергі болған факторларды белгілеу қажет, мысалы, кездесу езінде біреуді шақырды ма, кездесу кезінде кімнің белсенділігі төмен болды және т.б.

195

Қосымша 6 Сұхбат өткізу бойынша басшылық

Мүдделі тараптар тобынан мәліметтерді жинау үшін қолдануға болатын

топтық сұхбаттасудың 3 түрі бар, олар – бейресми, құрылымдалған және жанама сұхбаттасу.

Бейресми сұхбат алдын ала анықталған мақсаттары және құрылымы жоқ жоспарланбаған және кенеттен өткізілген сұхбат болып табылады. Бейресми сұхбаттың артықшылығы – әңгімелесу шынды болып келеді және қатысушылар қойылған сұрақтарға ашық жауап береді. Бірақ жоспар мен құрылымының болмауы қорытындыны жазу кезінде қиын болуы мүмкін. Мұндай сұхбатты сабақтарды байқау; бейресми жағдайларда, мысалы асханада, онлайн-форумда немесе басқа да кәсіптік іс-шаралар (конференциялар, тренингтер және т.б.) кезінде өткізуге болады. Мамандарға осындай сұхбаттардан көбірек пайда алу үшін бұл бөлімде сипатталған дағдылар көмек береді.

Құрылымдалған сұхбат ресми және бір нарсеге назар аударатындай құрылымдалған болып табылады. Олар сұхбат жүргізуші болып келетін тұлғамен ұйымдастырылады. Сұхбат жүргізуші күн тәртібін анықтап сұхбатты басқарады. Сұхбат жүргізуші әңгімеге тікелей қатысады және бұл модератор (төменде көрсетілген) екеуінің арасындағы айырмашылық болып табылады.

Фокус-топтарымен сұхбаттасу бұл бір нақты мақсаты бар жоспарланған және құрылымдалған кездесу. Бұл сұхбатты модератор өткізеді және қандай да бір нысанға назар аударады, біздің жағдайда назар аударылатын нысан - білім беру бағдарламасы. Мұндай сұхбат білім беру бағдарламасын енгізу үдерісіне қатысушылармен әңгімелесуге мүмкіндік береді. Егер назар аударуға қажет бір нысан қолданылса, ол туралы ойлануға ынталандыру үшін қатысушыларға алдынан ол туралы айту ұсынылады.

Бейресми және фокус-топтарымен сұхбаттасудың негізгі айырмашылығы қатысушылардың арасындағы әңгімені құрылымдап отыратын модератордың бар болуында. Жақсы құрылымдалған сұхбаттасу белсенді қатысуға және қорытынды жасауға жағдай жасайды (бұл жағдайда, ақпаратты жинау). Модератор ретінде мониторингілеу тобының бір мүшесі тағайындалады. Бұл адам сұхбатқа қатыспайды, бірақ теңгерім мен фокусты сақтап қалу үшін бір өзекті уақытта әңгімеге қатысу құқығы бар.

Фокус-топтарымен сұхбаттасуға дайындық Сіз тиімді модератор болу үшін өнімді түрде қарым-қатынас жасау

керексіз. Мұндай дайындық сұхбаттың міндеттерін анықтау үшін бағытталған және сұхбатты басқару дағдыларында сенімділік тудыруға мүмкіндік береді. Әрбір дайындық келесі факторларды қарастыруды талап етеді:

1. Сіз сұхбат туралы не білесіз? Сұхбаттың мақсаты оң әсер ететіндей болу керек және сіз сұхбатты жағымды жақтарынан қалай бастайсыз екенін ойланыңыз. Бұл - әңгімелесу кезінде сыни және сындарлы ескерту болмайды дегенді білдірмейді. Керісініше, апробация үдерісінде маңызды элемент болып табылатын қатысушылардың сындарлы ойларымен бөлісетіндей жағдай жасау керек. Сонымен қатар, сіз сұхбаттан қандай ақпарат алғыңыз келетіні туралы

196

нақты көрініс болу қажет. Нақты мақсат шыққан жерін көрсетеді. Бұл ақпарат ақпараттың бастапқы талдауынан түсіп отырады.

2. Сіз қатысушылар туралы не білесіз? Басқа қатысушыларды неғұрлым көп түсінсеңіз, сіз соғұрлым оларды сұхбатқа қатысуға көбірек тарта аласыз. Барлық қатысушылар бір-біріне сенген жағдайда сұхбат жақсырақ өтеді. Бірақ, жорамал жасау кезінде абайлаңыз, себебі сұхбат кезіндегі қылықтар әрқашан ниетті көрсете бермейді.

Мүмкіндік болса, мұндай сұхбатқа әріптесіңізбен дайындық жүргізіп алыңыз, немесе нақты жағдайда сіз қалай басқаратыңызды елестетіңіз.

Фокус-топпен сұхбатты бастау. Қатысушылардан рұқсат сұрап жеткілікті уақыт пен ресурс болғанда толық талдау жасау үшін сұхбат пен әңгімені диктофонға жазуға болады. Сұхбат кезінде жазба жасап, тұжырымдасын жалпылауға болады. Тиімді болу үшін бір адам әңгімені жүргізеді, ал басқа адам диктофонға жазуға болады. Модераторға әңгімелесуді сұхбаттың мақсатынан бастаған дұрыс. Әңгімелесудің нәтижесінде не күтілетіні туралы айтып кету керек. Бұл қатысушыларға әңгіме мен модератордың ролі туралы алдын ала біржақты пікірдің болдырмауына мүмкіндік береді. Сіз сөйлеу үшін емес, тыңдау үшін келгеніңізді анықтап айтыңыз, сонымен бірге әрбір қатысушының пікір айтатындай мүмкіндігі болу керек. Мысалы:

«Мен ... туралы сөйлескім келеді, бірақ алдымен сіздің пікіріңізді білгім келеді».

«Менде ... туралы дұрыс түсінік болса деймін. Мен осы туралы сіздің пікіріңізді білгім келеді, сонымен қатар сіздермен менің әріптестерімнің пікірлерімен бөліскім келеді».

Әңгіме кезінде қатысушыларды алаңдататын немес оларды ыңғайсыз жағдайға қоятын сияқты күтпеген жағдайлардың болмауы – жақсы бастама болады.

Фокус-топта сұхбаттасу кезіндегі модерация. Әңгімелесуден күтілетін нәтижеге жету үшін модератор қатысушылар өздерінің пікірлерін білдіретіндей өзін ұстау қажет. Достық қарым-қатынасты қолдау және басқаларды тыңдауға дайын екенін көрсету басқа қатысушылардың мінез-қылықтарына жағымды әсер тигізеді. Әңгімелесу кезіндегі басқарудың бір маңызды аспектілерінің бірі – сұхбаттың объективті және жағымды өтуі болады. «Қауіпсіз» ортаны құру қарым-қатынасты бұзбай, қатысушылар өздерінің пікірлерін айтуға мүмкіндік береді. Талқылау нысаны мұндай ортаны құру үшін пайдалы болады. Нысанды (мысалы, оқу бағдарламасы немесе оқу жоспары) сұхбатқа қатысатын адамдардан бөлу керек. Оны жан-жақты зерделеуге болады. Нысан туралы сөз басталғанда әділ және нақты болу керек. Олардың мәлімдемелеріне дәлел болатын мысалдар ұсынуды сұрау арқылы әділ және жеңіл бағаланатын мәліметтерді алуға болады. Кейбір уақытта «не ұнады» және «не ұнамады» туралы әңгіме орынды болуы мүмкін, бірақ ол жеке түсініктеме беруге түрткі болады және субъективті жауап берілу мүмкін.

Модератор әңгімеге қатысушылардың кейбіреулері басқаларының өздері сияқты ойлайды дегенді есіне сақтау керек. Мұндай жағдайда сол қатысушыдан

197

тым айқынырақ түсіндіруін сұраңыз және ол не туралы айтқанын түгелі түсінгеніне көз жеткізіңіз. Жақсы дайындық көмек болады, себебі сіздің қатысушыларды түсінгеніңіз оларды әңгімеге тартуға және қарым-қатынас жасауға жағдай жасайды. Егер кейбір қатысушылардың белсенділігі төмен екенін байқасаңыз, оларға өздерінің пікірлерімен бөлісетіндей тікелей көңіл бөліңіз.

Олардың қимылдары мен мимикаларына қарап, сұхбаттың қай кезі оларды қызықтырғанын және қай уақытта өздерінің пікірлерін айтқылары келетінін көруге болады. Кеңейтілген сұхбаттың басқа тәсілі – бұл, неғұрлым белсенді қатысушыларды айқындап, оларды басқаларын жандандыру үшін қолдану болады.

198

Қосымша 7 Сабақты бақылау бойынша басшылық

Сабақты бақылау – білім алушылардың жұмыстарын бақылауға, олармен

сұхбаттасуға, олар не істеп жатқанын сұрауға, мұғалімнің жазбалары мен бағаларын көруге мүмкіндік беретін ерекше жағдай болып табылады. Бақылаудың нәтижесіндегі жазбалар жеке мұғалім туралы пікір мен көзқарастардан тұрмау керек. Мәліметтерді жинаудың бұл әдісі сабақтағы білім беру бағдарламасын іске асыруға шоғырланған.

Сабақты бақылауды ұйымдастырудың бірнеше тиімді әдістері бар. Мүмкіндік болса сабаққа жұппен қатысып, кейін бірлесіп сабақты талқылаған дұрыс. Бақылаушының сабаққа қатысуы уақыты әртүрлі болуы мүмкін – сабақ бойы, сабақтың жартысы немесе сабақтың бір бөлігі. Бастысы, сол аралықта бақылаушы білім беру бағдарламасын жүзеге асыру бойынша нақты қорытындыға келу керек.

Сабаққа жұппен 20 минуттан қатысуға, кейін 10-15 минут жеке талдау жасап және жұптасып 10 минуттай талқылау жүргізуге ұсынылады. Сабақты бақылаудың мұндай түрі әрбір бақылаушыға көрген сабақты өздігінен талдауға және пікір алмасу кезінде өздерінің жазбаларын толықтыруға мүмкіндік береді, яғни ол мәліметтерді жинақтаудың анықтылық деңгейін арттырады.

Сабаққа қатысу кезінде өте сыпайы және жайдары болу қажет, себебі сабаққа бөтен адамның қатысуы мұғалімге де, оқушыларға да қысым жасайды. Егер сабақтың бірінші бөлігіне қатысу жоспарланған болса, онда сабақтың алдында келіп, мұғаліммен танысып, сабаққа қатысуға рұқсат сұрап және сабаққа қатысудың негізгі мақсатын айту қажет. Сабақта қолданылатын сабақтың жоспарымен танысу керек. Осылайша, сабақтың мақсаты, негізгі кезеңдері және мұғалімнің беретін тапсырмалары туралы жалпы көрініс алуға болады.

Егер сабақтың екінші жартысына қатысу жоспарланған болса, онда сыныпқа кірер алдында мұғаліммен сәлемдесіп, сабақтың өті барысына кедергі жасамауға тырысыңыз. Бақылаушы сабақтың өту кезінде білім алушыларға оқыту үдерісіне кедергі жасамай сыныптың ішінде жүре алады. Кетер алдында мұғаліммен қоштасып және сабаққа қатысқаны үшін ризашылық білдіру қажет. Бақылаудың мақсаты білім беру бағдарламасын апробациялаудың тиімділігін бағалау үшін мәліметтерді және дәлелдеулерді жинау болатынын айқын түсіну қажет.

Осылайша, бақылаудың негізгі нысаны мұғалім іс-әрекетінен оқушылардың іс-әрекеттеріне ауысады, себебі оқушылардың білім беру бағдарламасы мен рестурстарын қабылдау оны сәтті еңгізудің негізгі көрсеткіші болып табылады.

Сабақты бақылаудың үлгісін қолданып, келесі сұрақтарды көрсетуге тырысыңыз:

− Оқыту мақсаттары терең оқытуға және жүйелік-әрекеттік тәсілдің жүзеге асуына мүмкіндік береді ме?

− Сабақта ойлау дағдысының жоғарғы деңгейі дамиды ма?

199

− Оқушылардың сабақтағы іс-әрекеттері оқыту мақсаттарына жетуге жағдай жасады ма?

− Оқыту үдерісі орын алды ма? Оқушылар неге үйренді? − Оқушылар мұғалімдерден кері байланыс алады ма және ол оқыту

үдерісіне жағдай жасайды? Сабақта қолданылған педагогикалық әдіс-тәсілдер, сабақтың өту

барысына, сыныпта мұғалімнің қозғалуына, оқушылардың орындаған тапсырмаларына қатысты байқауларды тіркеу қажет.

Бірақ, сабақтың өту кезінде жазбаларды ықшамдауға ұсынылады, себебі бұл бақылау үдерісінен алаңдатады. Байқаудың нәтижесін сабақ біткеннен кейін тіркеу қажет.

Сонымен қоса, оқушылармен сабақтың үстінде сұхбаттасу ақпараттылықты көтереді. Оқу/оқыту үдерісіне араласуға болмайды. Сабақта өткен тақырыптарға байланысты сұрақтарды қоя отырып, оқушыларды сұхбатқа тарту қажет. Егер оқушылар қандай да бір тапсырманы орындаумен айналасып отырса, онда берілген тапсырманы түсінді ме және орындау үшін не істеу керек екенін біледі ме деген сұрақтар қоюға болады. Оқушылармен сұхбаттасу кезінде олармен бір деңгейде болу керек екенін ұмытпау қажет (мысалы, бастауыш сынып оқушыларымен сұхбаттасу кезінде жанына отыруға болады).

Сабаққа қатысу бойынша рефлекция: 1. Сыныптан шыққаннан кейін бір сабақтың бақылаушылары сабақ

бойынша талқылау жүргізу үшін тыныш орын табу керек. 2. Жүргізілген бақылауды талқылаудың алдында сабақ бойынша

пікірлерімен бөліспей өзіндік рефлекцияға (ойлауға) 5-10 минут уақыт бөлу керек. Әрбір бақылаушы талқылаудың алдында Сабақты бақылау парағына негізгі кезеңдерді белгілеу қажет. Бұл, яғни топта немесе жұпта талқылау кезінде кейбір деректерді қалтырып кету қатері болғандықтан, әрбір бақылаушыға өзінің қорытындысын тұжырымдауға уақыт береді. Сонымен қатар, бұл тәжірибе көрген сабақтың маңызды кезеңдеріне көңіл аударуға мүмкіндік береді.

3. Жеке рефлекция және топтағы талқылауды алдымен сабақтың жағымды аспектілерінен бастауға ұсынылады, кейін дамытуға қажетті аймақтар айтылады. Бақылаушыларға мұғалімнің жеке қаситеттеріне емес білім беру бағдарламасының тиімді немесе сәтсіз енгізуіне назар аудару қажет.

4. Талқылау кезінде барлық маңызды кезеңдерді тіркеп жазып отыру қажет.

5. Талқылау кезінде мұғалімге кері байланыс беру үшін сабаққа негізгі ескертпелерді белгілеу қажет (қажет болған жағдайда).

6. Топтағы талқылауды 10 минуттан ұзақ өткізбеген дұрыс, себебі басқа сабақты бақылау жоспарлануы мүмкін.

7. Егер мұғалім өткен сабақ бойынша кері байланыс беруді сұраса, алдымен ол өзі өткен сабақ бойынша не ойлайтынынын сұрау қажет, яғни сабақта не сәтті өтті және оқушыларды тиімді оқыту үшін не жақсарту қажет деген сұрақтар қоюға болады. Мұғалім өзінің пікірін айтқаннан кейін сабақтың

200

жағымды кезеңдерінен бастап кері байланыс беру қажет. Сұхбаттасу мен бақылауды бірегей бағалау Білім беру бағдарламасын жүзеге асыруды сапалы бағалау үшін

адамдардың топтасып жұмыс істеуінің нәтижесінде жинауға болатын көп мәліметтер қажет. Бірақ мәліметтерді жинау мен талдауды бірнеше адамдар ғана жүзеге асырады. Барлық алынған ақпаратты қолданып, міндетті орындау үшін анықталған құрылымды сақтай отырып, топтар мәліметтерді жинап және жазып отыру қажет.

Мұнда жоспарлау өте маңызды және жазбаша есепті дайындайтын әрбір қызметкер байқауды қалай өткізу, не жазып алу және қалай жазу керек екені туралы нұсқама алу керек.

Осы нұсқама топтың барар алдында өткізілуі керек. Сонымен қатар, мектептерді аралау кезінде байқау мен жазбалардың келісілген талаптарға сай орындалғанын бақылау үшін жауапты адамдар тағайындалады. Өздерінің жазбалары мен байқауларын мектепке бару кезінде талқылаған дұрыс, яғни оған топ мүшелерінің үнемі кездесуі мен талқылауы жағдай жасайды.

Мұндай кездесулерде топ мүшелері: − бақылауларын талқылайды; − өткен сұхбаттарды және сұрақтарға алған жауаптарын талқылайды

және нақтырақ немесе маңызды жауап алу үшін сұрақтарды қалай басқаша айтуға болатынын ойлайды;

− байқауларды түсіндіру мен жазу туралы әртүрлі идеяларды қарастырып, бір ойға келеді;

− дұрыс тұжырымдамалар мен қорытындылар жасаудың жақсы мысалдарын келтіреді.

Топтың мүшелері жасаған бақылауларын талдап, алынған ақпаратты бағалау мен мәліметтерді жинау үдерісін қалай жетілдіру керек екенін ойлау керек. Олар өздерінің ой-пікірлерін түрлендіру жолдарын қарастыру және қорытындыны толығырақ және нақты жазбаларын жүзеге асыруға талпыну керек.

Оқушылардан мәліметтерді жинау бойынша басшылық Үш жастағы балалар өздерінің оқулары туралы айтып бере алатыны

дәлелденген болатын. Бұл кіші оқушылар өздерінің оқулары туралы хабарлары бар екенін және оқушы ролінде болуы туралы ойларын білуге мүмкіндік береді. Бірақ, Скоттың (2008) болжамы бойынша жеке және топтық әңгімелесу кезінде балалар 7 жастан бастап сенерлік жауап береді.

Кіші оқушылармен әңгімелесу әрқашан топта өту керек және: − оқушылардың ынталары; − өздерінің ойлары бойынша қандай прогресс жасап отыр; − білім беру бағдарламасымен оқыту кезінде олар қандай мәселелер

кездестірді және оны шешу үшін қанай іс-әрекеттер жасалғаны туралы ақпаратты береді.

Мұндай талқылауға оқушылардан өздерінің жұмыстарының кейбір үлгілерімен келуге сұрауға болады. Модератор оқушылардың өз жұмыстарына

201

ынталарын және басқа адаммен жұмыс істеу ықыласын бағалай алады. Мониторинг жүргізетін топ кездесуге қатысатын барлық оқушыларға

көңіл аудару керек, бірақ олар кездескен оқушылар бұл мектептің барлық қатысушылардың тек қана бір кішкентай бөлігі екенін ұмытпау керек. Модератор кейбір оқушылардың ой-пікірлерін басқалардың зарарына естіуі мүмкін. Оқушылар мектеп туралы пайдалы мәліметтер бере алады, бірақ оларды тексеру қажет.

Оқушылармен сұхбаттасу. Оқушылардан нақты, шынайы жауап алу үшін мониторингілеу

топтарының мүшелері мұқият ойланып сұрақ қою керек екенін есте сақтау керек. Сұхбат кезінде қолданылатын құралдар оқушылардың жастық ерекшеліктерін ескере отырылып бейімделу керек және сұхбат алушыға айтарлықтай икемді болу керек.

Оқушылар үшін сұрақтарды әзірлеу кезінде төмендегілерді ескеру қажет: 1. Қарапайым лексика қолдану. Оқушылар сұрақтарды түсінбеген

жағдайда нақты, шынайы жауап бере алмайды. Сұрақ түсінікті ма екенін тексеру қажет. Қысқартулар мен техникалық терминдерді қолданбауға тырысу керек.

2. Қысқа, қарапайым сұрақтар қолдану. Оқушыларға ұзын және қиын сұрақтарды түсігуге қиын болады. Нәтижесінде олар тек қана жартылай жауап беру мүмкін. Жауабы екі бөліктен тұратын сұрақтарды қоймаңыз, себебі оқушылар шатасып қалады.

3. Сұрақ қойғанда нақты мысалдар келтіру. Болжамдалған сұрақтарға жауап фактіні көрсетпеуі де мүмкін (мысалы: «егер..., ні істеуші едіңіз?»).

4. Шынайы мерзімдерді қолдану. Көбінесе кіші оқушылар бір апта бұрын өткен тақырып бойынша қойылған сұраққа шын жауап бере алмайды.

Екі жақты да қорғау үшін оқушылармен сұхбатты ашық ортада өткізген дұрыс. Бір оқушымен әңгімелесу үшінші адамның қатысуысыз өтпеу керек.

Оқушыларды бақылау Бастауыш сынып оқушыларының тәжірибесі туралы толық көріністі алу

үшін ақпаратты сұхбаттан алынған және жүйелі байқау нәтижесінде алынған мәліметтермен күшейту қажет. Мұғалімдер оқушылардың үлгерімі мен ара-қатынастарын жақсырақ бағалай алады, ал олардың жазбаларынан оқушылар не айтқанын және/немесе істегенін көруге болады, ол өз алдына оқыту және дамыту және/немесе қандай да бір бар мәселелер туралы мәліметтерді береді.

Барлық сұхбаттасудағы сияқты балалар тобы мен қатысушы ересектердің арасында өзара сыйластық болу қажет. Модератор балаларға өз сөздерін аяқтауға мүмкіндік беру керек, кейін ғана өзінің жауабын береді. Сонымен қоса, ол балаларды өздерінің алғашқы тұжырымдамаларына толық тоқталуға ынталандыру керек.

Ересектеу оқушыларды әңгімеге тартуға болады, себебі олар кіші оқушылармен ересек адамдардың арасында тиімді дәнекерші бола алады.

Мүмкіндік болса, әңгімелесу үйреншікті ортада өткізілігу керек (мысалы, бала ойнап отырғанда). Кіші балалар сендіруге жеңіл беріледі және сұхбат алушыға ұнау себептеріне сәйкес өздерінің жауаптарын тез бейімдей алады.

202

Үйреншікті ортада әңгімелесу кезінде оқушыларды тестілеу сезімінен алшақтауға болады, яғни шыни әғгімелесуге әкеледі. Мөлшерлік ақпаратты сыныптық іс-әрекет арқылы алуға болады, мысалы, жауаптар сызбасына көңілді немесе қайғылы смайликтің тұсына өздерінің жауаптарын жапсыруды сұрауға болады.

Мүмкін болса, түрлі іс әрекеттер кезінде оқушыларды бақылаған дұрыс. 1. Ашық іс-әрекеттер түрлері – қандай да бір нәтиже немесе

оқушылардың жетістіктері бір-бірінен айырмашылығы бар іс-әрекеттердің түрі. Бұл іс-әрекеттің түрі балаларда қандай білім, дағды және түсініктер дамытынын көруге болады.

2. Жабық іс-әрекеттер түлері – мүмкін болатын нәтижелер шектеулі болып табылатын іс-әрекеттердің түрі. Бұл іс-әрекеттер арқылы оқушылар икемденген анықталған дағдылар туралы нақты ақпарат алуға болады.

3. Сұрақтарға жауап алу (ашық немесе жабық сұрақтарға) оқушылардың түсініктері туралы мәліметтер алуға болады, сонымен бірге оқушылар талқылауға қаншама белсенді қатысып отырғаны туралы анықтауға болады.

Бақылау басырында: − тапсырманы таңдау немесе топта, жұпта жұмыс істеу кезінде

оқушылардың шешімдерін, өздерінің пікірлерін түсіндіру біліктерін; − анықталған іс-әрекеттерді орындау үшін міндеттерді қалайша

таңдайтындығын; − тапсырманы аяқтау үшін оқушыларға мұғалім/топтан қандай қолдау

қажет екенін; − өздерінің пікірлері бойынша қаншама ілгері қозғалып келетіні туралы

жеке оқушылармен әңгімелесу; − топтық жұмыста оқушылардың қатысу сапасын, мысалы жұптасып

жұмыс істегенде, талқылау кезінде тіркеу қажет.

203

Қосымша 8 ПИЛОТТЫҚ МЕКТЕПТІҢ 2-СЫНЫП МҰҒАЛІМДЕРІ ҮШІН

САУАЛНАМА (ОҚЫТУ ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ)

Құрметті респондент!

Сауалнама анонимді. Сіздерге өтініш: сұрақтарды мұқият оқыңыз және бағандарды ұқыпты толтырыңыз.

I бөлім. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР.

1. Келесі мәліметтерді көрсетіңіз:

Біліміңіз Сіздің еңбек өтіліңіз:

Санатыңыз («+» қойыңыз) БАҰО «Өрлеу» курстары 2014-2016 жж. (мерзімі, атауы)

«НЗМ» ДББҰ курстары 2014-2016 жж. (мерзімі, атауы)

жоғары I II Санаты жоқ

2. Сіз қай пәндерден сабақ бересіз? (пән нөмірін дөңгелекпен қоршап сызып, баспа атауын жазыңыз)

II бөлім. БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫ

1. Бағандардағы ұсынылған жауаптардың қатарына цифрларды қойып шығыңыз: (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды) (Сіз жүргізбейтін пәндердің атауын сызып тастап, балл қоймаңыз)

Пайымдау пән Қазақ тілі

Әдебиет-тік оқу

Матем Жараты-лыстану

Дүние-тану

Му-зыка


Дене шын.

1 Менің пәнім бойынша жаңа бағдарлама менің

№ Пән Баспа 1 Қазақ тілі 2 Әдебиеттік оқу 3 Математика 4 Жаратылыстану 5 Дүниетану 6 Музыка 7 Көркем еңбек 8 Дене шынықтыру 9 Русский язык (Я2) 10 Ағылшын тілі

204

білім алушыларымның басым көпшілігіне қызықты

2 Пән бойынша бағдарлама менің білім алушыларымның басым көпшілігінің жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді

3 Оқу мақсаттарының саны оптималды

4 Барлық оқу мақсаттары жетімді

5 Пән бойынша бағдарлама мазмұны практикалық дағдыларды дамытуға бағытталған

6 Ұзақ мерзімді жоспар анық құрылымданған, сондықтан менің бір жылдық сабақтарымды оңай жоспарлауыма көмегін тигізді

7 Ұсынылған орта мерзімді жоспарлардың мазмұны бағдарламаның мақсаттарына сәйкес келеді

8 Орта мерзімді жоспарлардың ұсынымдары білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келеді

9 Орта мерзімді жоспарлардың мазмұнында қазақстандық компонент көрініс тапқан

10 Мен өзімнің қысқа мерзімді жоспарларымды оңай әзірлеймін

11 Мен білім алушыларымның қажеттіліктеріне сәйкес келетін жаңа ресурстарды оңай табамын

205

2. Сіздің білім алушыларыңыз үшін жаңа оқу бағдарламасының басымдығы неде? (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды) (Сіз жүргізбейтін пәндердің атауын сызып тастап, балл қоймаңыз) Пайымдау пән

Қазақ тілі




Дүние-тану

Музыка Көркем еңбек

Дене шынықтыру

Кең спектрлі дағдыларды дамытуға бағытталған

Сын тұрғысынан ойлауды дамытады

Оқу мақсаттары қисынды құрылған

Бағдарлама білім алушыларға практикалық жұмыс үшін мүмкіндік береді

3. Сіздің оқушыларыңызға арналған жаңа оқу бағдарламасының басты мәселелері неде?

Пән Мәселелердің сипаттамасы Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру

4. Қиындық тудырған оқу мақсаттарының кодын көрсетіңіз. (тек 1-жартыжылдық бойынша)

Пән түсінуде жүзеге асыруда бағалауда Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка

206

Көркем еңбек Дене шынықтыру

5. Сіздің ойыңызша, қай оқу мақсаттарының кодтары .............қажет етеді: (бағанда кодтардың нөмірлерін жазыңыз)

Пән Мақсат кодтары (қысқаша түсініктеме беріңіз)

алып тастауды

біріктіруді бөлуді нақтылауды

Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру

ІІІ бөлім. БАҒАЛАУ

1. Қалыптастырушы бағалауды ұйымдастыру және жүргізу кезінде қандай қиындықтар туындады? (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды) (Сіз жүргізбейтін пәндердің атауын сызып тастап, балл қоймаңыз)

Қиындықтардың сипаттамасы

пән Қазақ тілі




Дүниетану

Музыка



Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру

Кері байланысты ұсыну

Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру

Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу

Топта оқу мақсатына жетуді бағалау

Ауызша жұмысты/жауапты

207

бағалау 2. Жиынтық бағалауды ұйымдастырған кезде және өткізген кезде қандай қиындықтар туындайды? (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды) (Сіз жүргізбейтін пәндердің атауын сызып тастап, балл қоймаңыз) Қиындықтардың

сипаттамасы пән

Қазақ тілі



Жара-тылыс-тану

Дүние-тану

Музыка Көркем еңбек

Дене шынық-

тыру

Оқу мақсаттарының негізінде бағалаудың өлшемшарттарын құру

Кері байланысты ұсыну

Бағалаудың өлшемшарттарына сәйкес тапсырмалар құрастыру

Әрбір тапсырмаға дескрипторлар әзірлеу

3. Критериалды бағалауды қолданғалы сабақ беру жақсы жаққа өзгерді ме?

Пән Өзгерді

Өзгермеді

Білмеймін

Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру 4. Сіздің ойыңызша, Сіздің мектебіңізде критериалды бағалау жүйесін енгізу қаншалықты сәтті өтуде? А. Барынша сәтті Б. Сәтті, бірақ көптеген сұрақтар туғызады С. Тәжірибеде көптеген қиындықтар кездеседі

IV бөлім. ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ

1. Бағдарлама отбасылық құндылықтарды қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?

Пән Толық мүмкіндік береді

Жартылай мүмкіндік береді

Мүмкіндік бермейді

208

Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру 2. Бағдарлама қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?




Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру 3. Бағдарлама өз халқының және басқа да халықтардың дәстүрлерін түсінуді қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?




Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка Көркем еңбек Дене шынықтыру 4. Бағдарлама еңбек дағдыларын және өзіне-өзі қызмет ету дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді ме?




Қазақ тілі Әдебиеттік оқу Математика Жаратылыстану Дүниетану Музыка

209

Көркем еңбек Дене шынықтыру

V бөлім. ОҚУЛЫҚТАР ЖӘНЕ ОӘК

Назар аударыңыз! Пікір әр пән бойынша жеке-жеке толтырылады.

5.1 ОҚУЛЫҚ Оқулықтың атауы ______________________________________________ Авторлары _______________________________________________ Баспа __________________________________________ 1.Оқулықтың мазмұны мен құрылымы (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау балл ескерту (міндетті түрде) 2 1 0

оқулық мазмұнының оқу бағдарламасына сәйкестігі

оқулық құрылымының талаптарға сәйкестігі (мазмұны, кіріспе, мәтіндер, суреттер, бақылау сұрақтары және тапсырмалары, шартты белгілерді, сигналдар-символдарды қолдану)

бөлімдер бойынша оқу материалы көлемінің оптималдығы

білім алушылардың психологиялық ерекшеліктеріне оқу материалының сәйкестігі

оқу материалын баяндау логикасы (тақырыптардың, бөлімдердің сабақтастығы)

оқулық мазмұнында қазақстандық компоненттің көрініс табуы

2. Оқу материалының әдістемелік жағы (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау

балл ескерту (міндетті түрде)

2 1 0 білім алушылардың жас ерекшелігіне оқу тапсырмаларының сәйкестігі

зерттеу сипатындағы тапсырмалардың болуы

дамытушы, үйретуші, тәрбиелеуші тапсырмалардың болуы

3. Иллюстрациялық материалы

210

(пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау

балл ескерту (міндетті түрде) 2 1 0

иллюстрацияның сапасы мазмұнымен байланысы иллюстрация материалының көркемдігі иллюстрациядағы түс түрлерінің оптималдығы

иллюстрация көлемінің оптималдығы білім алушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыруға иллюстрациялардың әсері

4. Оқу материалын баяндау тілі мен стилі (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау


анықтығы, нақтылығы, мәнерлілігі фактологиялық қателердің болуы грамматикалық қателердің болуы стилистикалық қателердің болуы 5. Оқулықтың салмағы мен көлемі

Сұрақ/жауап Қолайлы Қолайсыз Сізге оқулықтың салмағы қолайлы ма?

Сізге оқулықтың көлемі қолайлы ма?

6. Оқулықтың оқу-әдістемелік кешенін алдыңыз ба? («v» қойыңыз)

ОӘК Иә Жоқ әдістемелік құрал хрестоматия оқу кітаптары жұмыс дәптері басқалар

211

7. Оқулықты жалпы бағалау, одан әрі пайдалануға ұсынымдар

Пайымдау иә жауаптың қысқаша негіздемесі ұсынылады өңдеуді қажет етеді ұсынылмайды

5.2 ОӘК

1.Оқу-әдістемелік кешеннің мазмұны (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау балл ескерту (міндетті түрде) 2 1 0

жұмыс дәптерінің мазмұны оқу мақсаттарына сәйкес

ОӘК компоненттері (жұмыс дәптері және мұғалімдерге арналған басшылық) оқытудың белсенді әдістерін қамтамасыз етеді

жұмыс дәптерінде берілген тапсырмалар оқушыларға түсінікті

2. Жұмыс дәптеріндегі иллюстрациялар (пайымдауларды екі баллдық шкала бойынша бағалаңыз («+» қойыңыз): 2 балл – толық байқалады, 1 балл – ішінара байқалады, 0 балл – байқалмайды; міндетті түрде ескертулермен дәлелдеңіз)

Пайымдау


оқу материалын түсінуге ықпал етеді берілген тапсырмаларды толықтырып тартымды, қызықты етеді

жақсартуды қажет етеді талаптарға сәйкес келмейді

212

Қосымша 9 Пән мұғалімдерімен және бастауыш сынып мұғалімдерімен

сұхбаттасуға арналған сұрақтар

1.Сіздің пәніңіз бойынша жаңа оқу бағдарламасының қандай негізгі артықшылықтары бар (мысалы, қызықты; білім алушылардың көбі сай келеді; мазмұнның кезектілігі және көлемі оңтайлы оқыту барысына қамтамасыз етеді; практикалық дағдылардың дамуына ықпал етеді)?

2. Жаңа оқу бағдарламаға қандай өзгерістер еңгізер едіңіз? 3. Жаңа оқу бағдарламасы Сіздің сабақ беруіңізге жалпы қалай әсер етті

(мысалы, сабақтағы іс-әрекеттің түрлері, басқа мұғалімдермен қарым -қатынас)?

4. Жаңа оқу бағдарламаларымен жұмыс жасау кезінде кімнің тарапынан және қандай қолдау жасалынды? Қандай қолдауды қажет етесіз?

5. Білім алушылармен кері байланысты жүзеге қалай асырасыз? 6. Сабақты жүргізу үшін ОӘК дан басқа, Сіз жие қандай ресурстарды

пайдаланасыз? Нақты айтып берсеңіз. 7. Бағдарлама балалардың денсаулық жағдайы мен психо-эмоционалдық

жай-күйіне қалай әсер етеді? 8. Қалыптастырушы бағалау кезінде оқыту мақсаттары бойынша білім алушылардың жетістіктері туралы шешім қабылдауда дескрипторлар қаншалықты тиімді?.

Мектеп әкімшілігімен сұхбаттасу сұрақтары

1. Қай пәндердің оқу бағдарламалары мұғалімдерге оқу процесін ұйымдастыру кезінде киындык туғызды, не себеп болды (бағдарлама, жоспар, бағалау) ?

2. Білім беру бағдарламасын іске асыруда мұғалімдерге кандай колдау көрсетілді?

3. Мұғалімдер қосымша қандай көмекті қажет етеді? 4. Жаңа білім беру бағдарламалары бойынша оқытуда мұғалімдердің

қажет ресурстарды алу мүмкіндіктері бар ма? 5. Қандай ресурстарды Сіздер ұсына алмадыңыздар? 6. Кандай педагогикалық тәсілдер колданылады (белсенді окыту,

командалык окыту)? 7. Білім алушыларды және мұғалімдерді білім беру бағдарламасы

бойынша жүктемелер қанағаттандырады ма? 8. Жаңартылған білім мазмұнның енгізілуінен бастап педагогикалық

ұжымда психологиялық ахуал қалай өзгерді? 9. Жалпы мектептің қызметіне жаңа бағдарламаларының іске асырылуы

қалай әсер етті? 10. Ата-аналар мен мектептің арасындағы қарым-қатынас өзгерді ме?

Қалай өзгерді?

213

Ата-аналарға арналған сұрақтар

1. Сіздің балаңызға мектепте оқу ұнайма? Себебі........ 2. Сіздің балаңыз қандай пәндер бойынша үлкен қызығушылықпен

айтады? Өзіне қатты ұнататын пән бар ма ? Қалай ойлайсыз, неге? 3. Сіздің балаңыз сабақ оқу барысында жиі көмек сұрайды ма? Олай

болса, қандай пәндерден ? 4. Балаңыздың дамуына мектептегі жаңа бағдарлама бойынша оқыту

қалай әсер етеді? 5. Балаңыз оқу жүктемесін меңгереді ме? 6. Сіздің балаңыз оқу жетістіктерімен бөліседі ме? 7. Мұғалім сабақ барысында моральдық және этикалық мәселелерін

талқылайтынын байқайсыз ба? 8. Сіздің балаңызға оқулықтар ұнайды ма? Оқулықтағы берілген

суреттер және дизайны туралы не ойлайсыз ? 9. Сізді балаңыздың оқуында не мазалайды? 10. Мектептің 5 күндік оқу аптасына көшуі Сізге ұнайды ма ? 11. Ескі бағдарламамен оқып жүрген балардың ата-аналары не дейді?

Оқушылармен сұхбаттасуға арналған сұрақтар

1. Сынпта Сіздің достарыңыз көп пе? 2. Сізге қандай пәндер ұнайды? Неге? 3. Сабақ барасында Сіз көбірек нені істеуге ұнатасыз? Неге? 4. Топта жұмыс істеу сізге ұнай ма? Неге?

5. Сіз сабақта шаршайсыз ба ? Неге? 6. Үйде үй жұмысын орындауға уақытыңыз жеткілікті ме?

7. Сіз бос уақытында немен айналысасыз? 8. Сіздер оқып жатқан оқулықтар ұнайды ма? Оқулықтардағы суреттер

мен кейіпкерлер ұнайды ма? 9. Жұмыс дәптері мен оқулықтардағы тапсырмалар Сізге түсінікті ме? 10. Сіз сабақта өздеріңізді үйде, театрда, асханада, сыныпта қалай ұстау

керек екені туралы әңгімелесіз бе?

214

Қосымша 10 2-ШІ ПИЛОТТЫҚ СЫНЫП МҰҒАЛІМДЕРІНІҢ

ОҚУЛЫҚТАР БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАРЫ 1-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Қазақ тілі» и «Әдебиеттік оқу» оқулықтары бойынша ұсыныстары


Баспасы

АЛМАТЫКІТАП

НЗМ

АТАМҰРА

Қазақ тілі - оқу мақсаттары толық қамтылған; - оқу материалдары,

тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар оқушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуіне арналған; - тапсырмалар қызықты, түсінікті берілген.

-тапсырмалар сыни ойлауға бағытталған;

- мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен байланысты.

-тақырыптардың реттілігі сақталмаған; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - сыни тұрғыдан ойлауға берілген тапсырмалар аз;

- жұмыс дәптерінде жазылымға тапсырмалар аз берілген;

- тыңдалымға арналған аудиодискі жоқ.

- грамматикалық тапсырмалар, ережелер жетіспейді;

- мұғалімге арналған әдістемелік нұсқаулық оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарымен сәйкес келмейді. 1-тоқсанда қамтылуы тиіс мақсаттар 2-тоқсанда қамтылған; - ережелер қысқа, түсініксіз берілген; - оқу материалдары оқушылардың психологиялық ерекшелігіне сәйкес келмейді; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар көп жағдайда түсініксіз берілген; - дамытушылық,

тәрбиелеушілік тапсырмалар түсініксіз берілген; - айтылым, тыңдалымға тапсырмалар көп берілген,

-жаңа бағдарламаға сәйкес құрастырылмаған; -тапсырмалар жетілдіруді қажет етеді; -сюжетті суреттер аз;

- көшіруге арналған жаттығулар көп берілген; - мәтіндер «Әдебиеттік оқудан» алынған, балаға қызықты емес; -иллюстрациялар көз тартарлықтай емес; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар қисынсыз; - жұмыс дәптеріндегі жазу жолдары оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес сызылмаған; - СD-диск ашылмайды.

215

жазылымға тапсырмалар аз берілген; - жұмыс дәптерінде берілген тапсырмалар балаларға түсініксіз, қиын (жас ерекшелігіне сәйкес келмейді); - жұмыс дәптеріндегі иллюстрациялар жақсартуды қажет етеді; - сауатты жазу дағдысын қалыптастыруға арналған тапсырмалар аз берілген.


-оқулық бағдарламаның идеясын, ерекшелігін басшылыққа ала отырып, нақты, жүйелі жасалған; - мазмұны пәндер арасындағы ортақ тақырыптар арқылы жан-жақты тереңдете білім беруге негізделген; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар оқушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуіне, сыни ойлауына арналған; - оқулық мазмұны, мұқабасы, көркемделуі өте жақсы.

- оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары толық қамтылған; - мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптардың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптерінде берілген тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес келеді; - оқулық мазмұны тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым дағдыларын дамытуға, зерттеушілік, өз ойын тұжырымдап жеткізуіне, оқушының өзін тұлға ретінде сезінуге бағытталған; - тапсырмалардың орындалуы жеңіл әрі қызық, өмірмен байланыстырылған; - әр сабақта оқу мақсаты мен сабақ тақырыбын анықтауда қиындық туғызбайды; - әр бөлімнің соңында білім алушылардың өз білімін балдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген.

-оқушылардың сөйлеу дағдысын дамытуға және топпен жұмыс жасауға көптеген тапсырмалар берілген; - оқулық ұлттық нақышта өте жақсы көркемделген; - әріптер көлемі оқушылар үшін ыңғайлы, суреттері анық әрі тақырыпқа сай берілген.

-тапсырмалар көп берілген.

- оқылым бойынша мәтіндер аз берілген; - оқулық материалдары оқушылардың жас

- кей мәтіндер, ертегілер оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай келмейді. Мысалы:

216

ерекшеліктеріне сәйкес келмейді; - мәтіндердің мазмұны әлі де ойластыруды қажет етеді; - оқу материалының көлемі қайта қарастыруды қажет етеді; - мәтіннің мазмұны оқушылардың мазмұндауына қиын; - мәтіндер аз, мазмұны түсініксіз; - оқулықтағы зерттеушілік, дамытушылық т.б. сипаттағы тапсырмалар оқушылардың жас ерекшелігін ескермейді, түсініксіз құрастырылған, яғни балалар өз беттерімен жұмыс істей алмайды; - оқу дәптеріндегі кей тапсырмалар оқу мсақсаттарына сай емес.

«Жақсылардың жақсысы», «Мысық пен тышқандар» секілді ертегілер оқушылар үшін ауырлау, түсініксіздеу; -кейбір тапсырмалар оқу мақсаттарына сәйкес емес; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар берілмеген; -СD-диск ашылмайды; -оқушы қызығушылығын арттыратын тапсырмалар жетіспейді.

2-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Математика» оқулығы

бойынша ұсыныстары


Баспасы

МАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА

Математика - оқу мақсаты мен сабақ тақырыбын анықтауда қиындық туындамайды; -берілген тапсырмалар ортақ тақырыпты қамтиды; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқушылардың логикалық қабілеттерін дамытуға, қызығушылығын арттыруға бағытталған; -тақырыпқа берілген тапсырмалар саны оптималды;

- тапсырмалар нақты, түсінікті, қызықты, жақсы көркемделген, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай берілген; - жұмыс дәптері оқулықпен байланысты құрастырылған.

- оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары толық қамтылған; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай берілген; - есеп мазмұны ортақ тақырыпты ашады.

217

- әр бөлімнің соңында білім алушылардың өз білімін балдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген; - есеп мазмұны ортақ тақырыпқа сай. -кейбір тақырыптардың реттілігі сақталмаған; - логикалық тапсырмалар аз берілген; - тапсырмалар көп берілген, кейбіреулері түсініксіз; - жұмыс дәптеріндегі кей тапсырмалар оқулықтағы тапсырмалармен сәйкес келмейді.

-математикалық терминдердің ретіне назар аудару қажет; - оқу материалының көлемі аз; -жаңа тақырыпқа тапсырмалар аз берілген; - шартты белгілер, реттік нөмірлер мүлдем берілмеген; -суреттер мен мәтіндер көп, тым көлемді; - ұлттық нақыш жоқ.

- 1-тоқсанда өтілуі тиіс мақсаттың тапсырмасы 2-тоқсанның 49-сабағында қамтылған; - тапсырмалар көп берілген; - оқулықтың беттері түгел емес (8-17 беттері жоқ); - көлемді тақырыптарға сағат саны аз; - оқулық мазмұнында қазақстандық компоненттер көрініс таппаған; - иллюстрациялық материал аз берілген; - зерттеу, дамытушы сипаттағы тапсырмалар берілмеген; - тапсырмалар бір-біріне ұқсас, түрлендірілмеген; -есеп тапсырмаларының сөздері өте күрделі және шұбалаңқы берілген.

3-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Жаратылыстану», «Дүниетану» оқулықтары бойынша ұсыныстары


Баспасы

АЛ

МА

ТЫ

КІТ

АП

НЗМ

АТ

АМ

ҰРА

МЕ

КТ

ЕП

ДӘ

УІР

-КІТ

АП



- оқулық оқу бағдарламасына, білім беру талаптарына, оқушылардың жас

- «Тірі табиғат» және «Заттар және олардың қасиеттері»

- мазмұны мен құрылымы оқушылардың жас ерекшеліктерін

-оқу бағдарламасына сәйкес жасалға

218

және психологиялық ерекшеліктеріне сай жасалған; - биология, география, химия, физика пәндерін зерделеуге, алған білімдерін күнделікті өмірдегі табиғат құбылыстары мен процестерін түсіндіруге, зерттеу, сипаттау, болжау үшін қолдана білуге үйретуге бағытталған; -жеке және топпен жұмыс жасауға қарастырылған; - тапсырмалар түрленген, оқушы үшін қызықты; - мұғалімге арналған нұсқаулықта тақырыптардың күнтізбелік жоспары және сабақ жоспары берілген.

бөлімдеріндегі тақырыптар өте жақсы берілген, оқушыларға түсінікті; - зерттеу жұмыстарына тапсырмалар нақты берілген; - «Бұл қызық» айдарындағы ақпараттар оқушылар үшін қызықты; -оқулық өте жақсы көркемделген. Әріптер көлемі оқушылар үшін ыңғайлы, суреттері анық әрі тақырыпқа сай берілген.

е сәйкес; - оқу материалдары қызықты, түсінікті; - жұмыс дәптері оқулықпен байланысты.

н

-тақырып бойынша тапсырмалар қайталанып келеді; - жұмыс дәптерінде берілген зерттеулік сипаттағы тапсырмалар жас ерекшелікке сай емес.

-илюстрациялар тым көп берілген;

-бір сабаққа берілген оқу материалының көлемі үлкен; - дамытушылық сипаттағы тапсырмалар аз берілген; - материалды баяндау логикасы күрделі;

-оқу бағдарламасына сай емес; - мәтіндер дәптермен сәйкес келмейді; - суреттер берілмеген; - күрделі тапсырмалар көп берілген;

- тапсырмалар нақты берілмеген; - оқулықтың көлемі қолайсыз; - 11-беттегі суреттеп жазуға берілген тапсырмаға жол аз берілген.

219

етану -оқу бағдарламасына сәйкес жасалған; - мазмұны балалардың мүмкіндіктеріне сәйкес ақпарат іздеу, талдау, және түсіндіру дағдыларын дамытуға бағытталған; - материалдар жүйелік-әрекеттік және жеке тұлғаға бағдарларланған технологияға негізделіп ұсынылған.

-тақырыптар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай келеді; -«Саяхат», «Отбасым», «Менің мектебім» бөлімдеріндегі тақырыптар өте жақсы берілген, оқушыларға түсінікті; - тапсырмалар нақты берілген; - «Бұл қызық» айдарындағы ақпараттар оқушылар үшін қызықты; - иллюстрациялары қанық, тақырыпқа сай берілген; - әр тақырыптың соңында рефлексия жасауға тапсырмалар берілген.

- тақырыпқа берілген материалдар аз.

-тақырыпқа берілген мәтіндер түсініксіз; - ұлттық ерекшелігімізге келмейтін, өмірмен байланысы жоқ иллюстрациялар кездеседі, - оқу мәтіндері аз; -оқулықтың көлемі қолайсыз; - жұмыс дәптерін баланың өздігімен орындауына қиын.

-тақырыптарды жүйелеу қажет; - тапсырмалар өте көп, жұмыс дәптерінде бір тақырыпқа екі бет тапсырма берілген.

- жаңа бағдарламаға сәйкес емес; - тақырыпқа берілген материал көлемі аз; - оқулықтағы материалдар жұмыс дәптерінде көп қайталанады, тапсырмалар түрлендірілмеген; - мәтіндердің бояуы солғын; -

220

иллюстрациялық материалдың сапасы нашар.

4-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Русский язык» оқулығы бойынша ұсыныстары


Баспасы АЛМАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА КӨКЖИЕК-

ГОРИЗОНТ Русский язык

-оқулық құрылымы талаптарға сай; -жұмыс дәптердегі тапсырмалар белсенді әдістерді қолдануға бағытталған.

- сөздік жұмыстар ұтымды келтірілген;

-кейбір тақырыптар бағдарламаға сәйкес емес; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - жұмыс дәптерінің мазмұны оқу мақсаттарына сәйкес емес;-тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес емес; - жұмыс дәптерінің беттері түгел емес.

-оқу материалдары түсініксіз, мазмұнды емес; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады; -зерттеу

сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай емес; - тақырыптардың, бөлімдердің сабақтастығы қисынсыз; - тақырыпқа байланысты суреттер аз; - берілген материал-дың көлемі үлкен; - қазақстандық компонент көрініс таппаған; - иллюстрациялар заманауи емес, оқушылардың пәнге деген қызығушылын арттыратындай емес.

-тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес емес; -кейбір тақырыптар бағдарламаға сай емес; - қазақстандық компонент аз; -зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; - жұмыс дәптеріндегі көп тапсырмалар оқу мақсатына сәйкес келмейді; - оқулықтағы тапсырмалар жұмыс дәптерінде қайталанады.

- оқулық мазмұны оқу бағдарламадағы тақырыпшалармен сәйкес келмейді; - берілген тапсырмалар күрделі, жас ерекшелігіне сәйкес емес; - зерттеу сипатындағы тапсырмалар аз берілген; -қазақстандық компоненттер аз; - грамматикалық қателер кездеседі; - оқулықтың көлемі қолайсыз.

221

5-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Ағылшын тілі» оқулығы бойынша ұсыныстары


Баспасы АЛМАТЫКІ

ТАП

МЕКТЕП

ЕXPRESS PUBLISHIN

G

MACMILLAN

EDUCATION

KNOWLEDGE PARTNERS

PEARSON EDUCATI

ON

CAMBRIDGE

UNIVERSITY


-оқулықтың мазмұны бағдарламаға сәйкес.

-құрылымы оқушының жас ерекшелігіне сай, толық қамтылған; - әр түрлі сипаттағы нақты, қызықты, иллюстрацияланған тапсырмалар берілген.

–оқулықтың құрылымы талаптарға сай емес; - тапсырмалар кейбір оқу мақсаттарына сәйкес емес; - тапсырмалар қызықты емес; иллюстрациялық материалдың сапасы нашар; -иллюстрация пәнге деген қызығушылығын арттырмайды; -қазақстанды

- -сөздер көп берілген; - кейбір тақырыптар берілмеген; - қазақстандық компоненттер аз; - оқу материалының көлемі үлкен, күрделі; - - иллюстрация мазмұнымен байланысы аз, пәнге деген қызығушылығын арттырмайды; -оқулықтың салмағы мен көлемі қолайсыз.

-оқу материалы оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай емес; -оқулық пен оқу бағдарламасының мазмұны сәйкес келмейді.

-оқулық бағдарламаға сәйкес келмейді; -оқулық мазмұнында ұлттық құндылық сақталмаған; - бағдарламада белгіленген грамматикалық тапсырмалар оқулықта жоқ; -кейбір мәтіндер қандай ақпаратты меңгеруге көзделетіні нақтыланбаған;

-оқулық мазмұны оқу бағдарламасына толық сай емес; -бөлімдер бойынша берілген оқу материалы күрделі, жас ерекшелігіне сай емес; ұлттық құндылық сақталмаған.

222

қ компонент жоқ, қазақстандық патриотизмді қалыптастыру мүмкін емес.

- кей тапсырмалар білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай келмейді; - дамытушы, үйретуші, тәрбиелеуші сипаттағы тапсырмалар аз; - кейбір тапсырмалар түсініксіз.

6-кесте 2-ші сынып мұғалімдерінің «Музыка» и «Көркем еңбек» оқулықтары бойынша ұсыныстары


Баспасы АЛМАТЫКІТАП НЗМ АТАМҰРА

Музыка -оқушылардың жас ерекшелігіне сай құрылған; - қазақстандық компонент көрініс тапқан.

- бөлімдерге бөлініп, ортақ тақырып сақталған; - мәтіндер мен тапсырмалар ортақ тақырыптың мазмұнын ашады; - жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықта берілген тапсырмалармен сәйкес; - жұмыс дәптері мен оқулықтағы тапсырмалар оқушылардың тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым дағдыларын дамытуға, зерттеуге, өз ойын тұжырымдап жеткізуге бағытталған; - нота жазбалары, ырғақтық жазбалар

- оқу мақсаттары толық қамтылған; - мазмұны пәндер арасындағы ортақ тақырыптарды жан-жақты тереңдете білім беругенегізделген; - білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - тапсырмалар білім алушылардың топта жұмыс жасауына, өздігінен ақпарат іздеуге, сыни тұрғыдан ойлауына арналған; - тапсырмалар қызықты әрі түсінікті берілген; - деңгейлік тапсырмалар, ырғақтық өрнектер және әр бөлімнің соңында пысықтау тапсырмалары берілген; - әр сабаққа музыкалық материал фонохрестоматияда жинақталған.

223

оқушылардың шығармашылық дағдыларын дамытуға бағытталған.

-тапсырма көп берілген; - бағадраламаға сай келмейді.

- фонохрестоматиясы жоқ; - үш тілділік қамтылмаған; 16, 19-беттердегі әндер оқушылардың орындауына қиындық туғызады.

-жұмыс дәптері, нота хрестоматиясы жоқ; - үш тілділік қамтылмаған.

Көркем еңбек - мазмұны, мұқабасы, көркемдік жағы ұтымды; - тапсырмалар қызықты әрі түсінікті берілген; - топтық жұмыстарға, сыни тұрғыдан ойлауға, өздігінен ақпарат іздеуге тапсырмалар берілген.

- оқу мақсаттары толық қамтылған; - білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сай; - әр бөлімнің соңында білім алушылардың өз білімін баллдық жүйеде тексеріп, бағалауға мүмкіндік беретін тапсырмалар берілген.

-теориялық анықтамалар күрделі, көп берілген.

-жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар оқулықта берілген тапсырмалармен сәйкес емес.

224

Қосымша 11

2-ші сыныптың оқу пәндері бойынша қысқа мерзімді жоспарлар

Қазақ тілі

Сабақ тақырыбы Мектептегі тәртіп ережелерін құрастырамын. Сұраулы сөйлем

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

2.3.4.1 Берілген тақырыпқа мұғалімнің көмегімен шағын мәтін құрастырып жазады. 2.3.12.1 Сөйлем түрлерін құру барысында бас әріп пен сәйкес тыныс белгілерді (үтір, нүкте, леп белгісі, сұрақ белгісі) өз бетінше дұрыс қолдана біледі.

Сабақ мақсаттары Cуреттерге қарап әңгімелеу және мәтін жазу дағдыларын қалыптастыру. Сөйлем түрлері мен тыныс белгілері туралы білімдерін дамыту.

Жетістік критерийлері Мұғалімнің көмегімен сөздерді орынды қолдана отырып, берілген тақырып бойынша шағын мәтін құрап жаза алады.

Сөздік қор

Мәтіндер жазу және оқу барысында оқушылардың сөздік қорлары молаяды. Үзіліс-перемена-turn,ойын-игра-game, дәліз-корридор-corridor, мәтін-текст-text, жазу-письмо-letter сөздерін үш тілде айтып үйренеді.

Құндылықтарды дарыту

Үзіліс кезіндегі іс-әрекетті бақылау барысында мектеп ішінде тәртіпті сақтау керектігін түсінеді, ойын барысында пәнге деген қызығушылықтары артады, жұмыс барысында өзара көмекке ұмтылады.

Пәнаралық байланыстар Сергіту жаттығуларын жасау кезінде дене шынықтыру және музыкамен байланыс болады. Фотосуретке түсіру кезінде өнер пәнімен байланыс жүзеге асады.

АКТ Үзіліс кезінде түсірілген фотосуреттер слайд арқылы көрсетіліп, талқыланады.

Алдыңғы меңгерілген білім «Үзілісте» тақырыбы бойынша әңгімелеп және сөйлем түрлерін ажырата отырып, шағын мәтіндер жазды.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған

кезеңдері

Сабақта жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы 10 минут

(Ұ) Ойын «Сөздерді сәйкестендір» Оқушылар ойын-игра-game, дәліз-корридор-corridor, оқушылар-ученики-students, үзіліс-перемена-turn, мәтін-текст-text, жазу-письмо-letter сөздерін сәйкестендіреді.

Үш тілде жазылған қима сөздер

ойын game

corridor игра

корридор

дәліз

225

Сабақ ортасы 25 минут

(Ұ) Оқушылар үзіліс кезінде көрген іс-әрекеттер туралы әңгімелейді. (Ұ) Оқушыларүзіліс кезінде түсірген фотосуреттерді талқылайды. Оң қылықтар мен теріс қылықтарды бейнелейтін суреттерді екі қатарға жинастырады. (МК) Тірек сызба арқылы сөйлем түрлері мен тыныс белгілері туралы ережелер еске түсіріледі.

Ой жинақтауға арналған сұрақтар: - Сөйлем деген не? - Сөйлемнің соңына қандай тыныс белгілері қойылады? (Ұ) Сергіту сәті.

(Ж,Қ) (Дифф.) Өз жұбымен қалаған фотосуретті таңдап, сурет бойынша шағын мәтін құрастырып жазу ұсынылады. Жазу кезінде тыныс белгілерін дұрыс қоюлары ескертіледі. (Қабілеті жоғары оқушылар жазу кезінде басшылық жасайды) Мысалы, Үзілісте Қоңырау соғылды. Оқушылар үзіліске шықты. Алима мен Мансұр жұмыс орындарын реттеп қойды. Олар ұқыпты оқушылар. (ОТ,Қ) Оқушылар жазған мәтіндерін оқиды. Ал тыңдаушы жұп өз пікірлерін білдіріп, өзара бағалау әдісі бойынша бағалайды. 46-жаттығу. Оқушыларға оқулықта берілген тапсырманы оқытыңыз. Өлеңді тиісті дауыс ырғағымен оқытыңыз. Өлеңдегі сұрақтардың жауабын дереккөздер- Оқулық http://www. balalaralemi.kz/ Энциклопедия Сынып бұрышындағы материалдарден тауып, іздену жұ-мысын жүргізулеріне ықпал етіңіз. Тапқан

Фотосуреттер слайд арқылы көрсетіліп, талқыланады. https://www.youtube.com/watch?v=6JAdbNkc970 Қағаздан жасалған тыныс белгілері https://www.youtube.com/watch?v=5GNjDy03aIc&list=RDeR7kCG3I8iA&index=4

https://www.youtube.com/watch?v=6JAdbNkc970



https://www.youtube.com/watch?v=5GNjDy03aIc&list=RDeR7kCG3I8iA&index=4




226

ақпараттарын топта талқылаңыздар. Өз ойларын ашық айтуларына мүмкіндік жасаңыз. Өлеңнен сұраулық мағына беріп тұрған сөзді тап-қызып, себебін анық-татып, дәлелдеу. Топтық жұмыс. 47-жаттығу. Оқушылардың сөйлем туралы игерген білімдерін сұрақ-жауап әдісі арқылы пысықтаңыз. Оқулықта берілген тапсырманы оқытыңыз. Ол үшін берілген сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырып жазғы-зыңыз. Жұмыстарын топта жариялатып, бағалак.

Сабақтың соңы 5 минут

Рефлексия Оқушылар фотосуреттерді сөйлейтін қабырғадағы ережелердің қасына іледі.

Дифференциация – оқушыларға көбірек қолдау

көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілеті

жоғары оқушыларға қандай тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру

деңгейін тексеру жоспарыңыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Оқушылардың әр жауаптарына мадақтаулар айтылып, қолдау көрсетіледі. Қабілеті жоғары оқушылар жазу кезінде басшылық жасайды

- фотосуреттер бойынша шағын мәтін құруы; - жазу кезінде тыныс белгілерін дұрыс қоюлары бағаланады. Сондай-ақ, өзара бағалау жүргізіледі.

Сергіту сәті өткізіледі. Дене сымбатын сақтау үшін оқу мен жазу кезінде денені түзу ұстап, партаға дұрыс отыру, жазу мен дәптер арақашықтығы 30-35 см болуы ескертіледі.

Әдебиеттік оқу Тақырыбы: Біріміз бәріміз үшін Менің отбасым және достарым Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

2.2.7.1 мұғалімнің көмегімен шығармадағы көркемдегіш құралдарды (салыстыру, кейіптеу) табу

Бағалау критерийлері

Мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қояды Жауабын шығармадан тауып іздейді

Мұғалімнің көмегімен шығармадағы көркемдегіш құралдарды салыстырады

ҮЗІЛІС КЕЗІНДЕГІ ЕРЕЖЕЛЕР

Үзіліс кезінде

Өзіңнің жұмыс

Сынып

бөлмесіндегі электр

желілеріне жақын

Сынып бөлмесінде жүгіріп ойнама

227

Дескрипторлар 1. Мұғалім көмегімен қарапайым және нақтылау сұрақтарын қоя біледі. 2. Сұрақтарға жауабын шығармадан іздеп жауап бере алады. 3. Мұғалімнің көмегімен шығармадағы көркемдегіш құралдарды салыстыра алады

Тілдік мақсат Түйінді сөздер мен сөз тіркестері: ертегі, сказка, Сыныптағы диалог/жазылым үшін сай келетін тіл стилі: Қазақ тілі Талқылауға арналған сұрақтар: Сен кімге ренжи алмайсың? Ойыңды дәлелде? Ол үшін өз үлесің? Не себепті......деп ойлайсыз? «шын достар тек қиындықта сыналады»

Ишара: қызыл түс – түсінбедім, сары түс – көмек керек, жасыл түс – тамаша Бағдаршам арқылы

Алдынғы оқу: (7минут)

Білімді пысықтау. 1.қарындас деген кім? «Доп лақтыру » Сұрақ- жауап алу. 2.Отбасы дегеніміз не?

Жоспар Жоспарланған уақыт есебі

Жоспарланған жаттығу түрлері (төмендегі жазбаларды сіз жоспарлаған жаттығу түрлерімен ауыстырыңыз)

ресурстар

Басы

1. Психологиялық ахуал Амансың ба, алтын күн! Амансың ба, жарқын күн! Амансыңба, достарым, Ширату жаттығуы( қима-қағаздар құрастыру арқылы өз топтарын анықтайды) Топқа бөлу: 1-топ: алғыр 2-топ: батылдық

Топ аты бойынша суреттер пайдалану

Ортасы

Жаңа сабақ: "Ойлан, тап" ойыны. Суреттерде нелер көрсетілген? Олардың айырмашылығы неде? ертегі гүл, көбелек ойымызбен бөлісейік Бағдаршам әдісімен бағалау Сергіту сәті Оқулықпен жұмыс Ертегіні дауыстап дұрыс және рөлге бөліп оқимыз Ойымызбен бөлісейік Топтық жұмыс

«Миға шабуыл»

көбелек

228

Рефлексия Сабақтың мақсаты мен оқу мақсаттары орындалды ма? Бүгін оқушылар не үйренді? Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті? Уақытты қалай пайдаландым?


апалы сіңілі үш көбелектің мінезін сипаттау

Дәптермен жұмыс Сурет бойынша оқушылардан сұрақ-жауап ал Бөлісейік және жазайық. Шешімін тауып көр Сенің інің саған келген досыңды ренжітті. Досыңды қалай сабырға шақырар едің? Смайликтермен бағалау

Оқылым суреттер Жазылым Видео көрсету

Соңы (2 минут)

«Ыстық орындық» Күн неліктен көбелектерге көмектеседі? Екі топтан екі оқушы

Оқу мақсаттары 2.1.1.2 11 санының құрамы, бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосу кестесін құру

Сабақ мақсаты Ойлау деңгейлері Білу Қолдану

Барлық оқушылар орындай алады 11 ге дейінгі сандарды оқи алады және салыстырады. Сандық құрамын анықтауға өрнектер құрастыра алады Оқушылардың көпшілігі орындай алады Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 ге дейінгі сандарды оқи алады және салыстырады Кейбір оқушылар орындай алады Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 ге дейінгі сандарды оқиды. Тура және кері санай алады

Бағалау критерийлері

- Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 геейінгі сандарды біледі,тура және кері санай алады. Құрамын анықтай алады - Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 ге дейін сандарды салыстырады - Сандық құрамын анықтап, өрнектер құрастыра алады

Тілдік мақсат: 1. сандарды қосу

Үш тілділік мақсат: Б11 ден ге дейінгі/ үш тілде санай білуге үйрету

229

және азайтуға байланысты тілдік сөздермен таныстыру. 2. сандарды қосу және азайтуға байланысты сөздерді үш тілде танып білу, үйрету.

Түйінді сөздер мен сөз тіркестері: Бір-один –one Екі-два-two Үш-три-three Төрт-четыре-four Бес-пять- five Алты-шесть- six Жеті-семь- seven Сегіз-восемь- eight Тоғыз-девять- nine 2 Қосу- сложение-addition Азайту- вычитание- subtraction Кесте-таблица – table Талқылауға арналған сұрақтар: -Бір таңбалы сан дегенді қалай түсінесін? -11санының құрамын ата. -Бір таңбалы сандар натурал сандар қатарына жата ма? Не себепті ... деп ойлайсыз? -0 саны бір таңбалы сандар қатарына кіре ма? -Ең кіші бір таңбалы санды ата. -Ең үлкен бір таңбалы санды ата.

Ишара:

Алдыңғы оқу: Жоспар Жоспарланған уақыт есебі

Сабақ жоспары Ресурстар АКТ, суреттер, смайлинг, карточкалар

Басы Психологиялық ахуал қалыптастыру /3 минут/ «Мен саған гүл сыйлаймын»- әдісі арқылы. - Мен саған гүл сыйлаймын, себебі сен осы топта ... оқушысың! Топқа бөлу /2 минут/ Сыйлаған гүлдердің түстеріне қарай- топтарға бөліну

Оқушыларды топтарға бөлу үшін дайындалған үш тустен тұратын гүл шоқтары

Ортасы Тапсырма: - Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 ден 20- ға дейінгі тура және кері сана. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

- Адасқан сандарды ретімен орналастыр: 20 17 11 14 13 19 16 17 12 18 - Көршілерін тап: 11 18 16 19 12 14 17

Тапсырмалар

230

13 - Сандық құрамын анықта: 11 санының құрамы 6+5 7+4 Оқулықпен жұмыс Оқулықта берілген тапсырманы орындату. «Ортада қаламсап» әдісі бойынша Қаламсапты ортаға қояды, оқушылар кезекпен тақтаға шығып тапсырмалар орындайды. Келесі оқушы шыққанда, алдыңғы оқушы қаламсапты құлатады - Бір таңбалы сандарды таңбалы сандарды /11 ден 20- ға дейінгі сандарды пайдаланып санды өрнектер құрастыр. (Оқушыларға тапсырма орындауда ЖАДА- көмегіне сүйенуіне көпірше боламын. Нәтижесінде оқшылар тапсырманы өз беттерінше орындап шығады.)

Сергіту сәті

Ырғақты бимен дене сергіту

Соңы Бағалау 1. Геометриялық фигуралар арқылы бағалау.

Кері байланыс «Тілек бұрышы» арқылы жақсы тілектер жазады.

Қосымша мәліметтер Саралау- оқушыға мейілінше қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай түрлендіресіз?

Бағалау- оқушы білімін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс- Денсаулық және қауіпсіздік. АКТ-мен байланыс. Өзін-өзі тану, әдебиеттік оқу, жаратылыстану, орыс тілі, ағылшын тілі. Құндылықтармен байланыс (тәрбие элементтері)

Математикалық жұмбақ Екі түйе, үш сиыр, бір қоян, екі ешкі, үш түлкі Таба алмасаң бол күлкі.

«Көшпелі жалауша» әдісі арқылы. Жалауша кімнің қолына тисе сол оқушыға сұрақ қою арқылы

Үлкенді сыйлауға, құрметтеуге ,кішіге қамқор болуға тәрбиелеу.

Рефлексия Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды ма? Бүгін оқушылар не үйренді? Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті?

Сабақтың мақсатымен оқу міндеттері орындалды. Бүгін оқушылар толық мағлұмат алды. Сабақ оқушыларға қызықты, жақсы деңгейде өтті.

231

Музыка Сабақтың тақырыбы : Ертегідегі достық Осы сабақты меңгертуге қол жеткізетін оқу мақсаттары

2.1.2.1 Екпіні мен ырғағын сақтай отырып әртүрлі сипатты әндерді бір тыныспен, шағын топтармен, музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен орындау. 2.1.2.2 Екпіні мен ырғағын сақтай отырып қарапайым шулу музыкалық және қазақ халық аспаптарын ойнау.

Сабақтың мақсаттары Барлық оқушылар : Әр түрлі сипатты әндерді бір тыныспен , шағын топтармен, музыкалық аспаптың көмегімен орындайды. Оқушылардың көпшілігі: Музыкалық саутын дамытады. Ертегіні әнмен орындауға үйретеді. Кейбір оқушылар: Тиісті жағдайларда басқаларды қадағалайды.

Тілдік мақсаттар Пән лексикасы мен терминологиясы: Қатты және жай дыбыстар. Кервен қол белгісімен көрсету. Диалог/ жазу үшін қажетті сөз тіркестері: - Ертегі оқығанда қандай әсер алдың? - Музыкалық ертегі туралы естідің бе? - Әуеннің ырғағы кейіпкерді қалай бейнелейді?

Бастапқы білімдері. Оқушылар үйренген әндерін жатқа орындайды. Қобыз және Қорқыт ата туралы әңгімелейді. Сабақтың барысы Сабақтың кезеңдері

Сабақта жоспарланған іс -әрекет Ресурстар

0-5 минут Сабақтың басы:

Сәлемдесу. « -Сәлемет пе балалар?( до,ре,ми,фо, соль) - Сәлеметсіз бе ,Ұстаз.( соль, фа,ми,ре, до) - Қоңырау соғылды . ( до,ре,ми,фо, соль) - Сабақ басталды. ( соль, фа,ми,ре, до) Сыныпта ынтымақтастық ахуалын қалыптас-тыру. «Ақ әжем» әнін жатқа орындайды. Хормен орындайды.

Музыкалық аспаптар

Сабақтың ортасы

1-Тапсырма : Музыка тыңдау және талдау: Балалар мен достық туралы әңгімелесеміз. «Дос», «достық» деген сөздерді қалай түсінесің? Оқушылар пікірі тыңдалады. Достар бірге жүреміз Бірге ойнаймыз күлеміз. Бірге балық аулаймыз

Аудио жазба.

Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма? (тапсырмалар сәйкес болды ма?) Уақытты қалай пайдаландым? Жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неге?

Жоспарланған саралау жақсы іске асты. Тапсырмалар сәйкес болды. Уақытты тиімді пайдаландым.

232

Міне біздер қандаймыз. Осы төрт жолды өлеңге мұғаліммен бірге импровизация жасайды. 1-фразадан соң шулы аспаппен ырғақ ұру 2-фразадан соң қолшапалақпен ырғақ ұру 3-фразадан соң қолдарын көтеріп ырғақты қимыл жасау. 4-фразадан соң бір –бірінің қолдарын ұстап жоғары көтереді. Бас бармақпен бағалау 2- тапсырма .Сыныптағы талқылау. «Сен білесің бе?» - дидактикалық ойын. Бірнеше ертегі кейіпкерлерінің суретін қойып анықтау. Соңынан Ер Төстіктің суреті көрсетіледі. - Бұл кейіпкер саған таныс па? - Ер Төстік ертегісін оқыдың ба? Бірін-бірі бағалау 3-тапсырма.Оқылым Оқулықтағы мәтінді оқып , Ер Төстікті таныстырамын. –Ол сендермен дос болғысы келеді, біз онымен бірнеше бөлімде бірге боламыз! «Ер Төстік» дауыс қыздыру жаттығуын орындаймыз. «Ер Төстік ертегісін балалар оқып мазмұнын баяндайды. Орындау « Жорық жыры» Н.Тілендиевтің әні . Әнді дыбыс биіктігін көрсете орындауын сұраймын. Достық туралы мақал-мәтел айтқызамын. Оқулықтағы «Ағаш тамырымен мықты, адам досымен мықты» мақалына талдау жасаймыз. Бағдаршам арқылы бағалау

Ертегі кейіпкерлерінің суреттері. «Ер төстік» анимациялық мультфильмі

Сабақтың соңы «Кім шапшаң» ойынына з топ қатысады. Әрбір топ басшысы қолына айқын түсті гүл ұстайды. Күй әуенімен балалар басқарушысының соңынан сағат тіліне қарсы домбыраны ойша ойнап жүреді. Кенет музыка өзгергенде мұғалім жанына барлығы жиналады. Түрлі би қимылдарын жасайды. Мұғалім «Кім шапшаң?» дегенде топ өз басқарушысының қасына шеңбер жасай жиналады. Топтасып болған топ гүл шоғын көтереді. Сол топ ұйымшыл, шапшаң топ болып есептелінеді.

Түрлі түсті гүлдер

Қосымша ақпарат Дифференциация- көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Неғұрлым қабілетті оқушылардың алдына қандай

Бақылау –оқушылардың материалды игеру деңгейін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыстар Денсаулық және қауіпсіздік АКТ- мен бай-р Құндылықтармен бай-р.(тәрбиелік элемент)

233

міндеттер қоюды жоспарлайсыз. Шығармашылық міндеттегі нәтижелерді дифференциациялау Оқушы жүргізуші бола алады.

Бақылау, тыңдау, оқушыларға тыңдауға берілген сұрақтар. - Ертегідегі қандай сүйікті кейіпкерлер бар? - Оқушылар ертегіні мазмұндай ала ма? - Топта бірігіп жұмыс істеуге дағдыланды ма?

Қоршаған ортамен байланыс. Басқалармен жұмысістеу, түрлі пікірлерді құрметтеу.


ДӘРИС№3Бәдиий әмгәкҺәрикәтлинидиған оюнчуқлар Оқуш мәхсәтлири 2.1.3.2.Ижадий идеяләрниң риважлиниши үчүн әхбарат жиғиш;

2.1.3.1.Һәр түрлүк материаллар билән техникилар асасида, өз идеялири билән сезимлирини ижадий балдақта усунуш; • Һәрикәтлинидиған оюнчуқларни ясашта ижадий идеяләрни риважландуруш. • Клоунниң шәклини қәғәздин қийип, һәрикәткә кәлтүрүш. • Өз ишигә комментарий берип, уни яхшилитидиған усулларни тәклип қилиш.

Барлиқ оқуғучилар орунлалайду: • Симдин заклепка ясап көриду; • Техника бехәтәрлигини сақлап, қача билән клоун шәкилни қийип көриду; • Заклепка арқилиқ клоун қисимлирини бириктүрүп көриду; Нурғун оқуғучилар орунлалайду: • Өз идеясини тәклип қилип, симдин заклепка ясап көриду; • Техника бехәтәрлигини сақлап, қача билән клоун шәкилни дурус қийиду; • Мәхсәт қоюп, заклепка арқилиқ клоун қисимлирини бириктүриду, өз ишиға комментарий бериду; Бәзи бир оқуғучилар орунлалайду: • Клоунға қошумчә детальларни тәйярлап қошиду.

Тил мәхсәтлири: Оқуғучилар орунлалайду:1. Тапшурмини орунлаш техникиси тоғрилиқ муһакимә қилиду. Қоллинилидиған сөз вә ибариләр:қәғәз, картон, қача, сизаш, қийиш, бириктүрүш,клоун, заклепка, брадс, сим, жип, жиңнә. Диалог үчүн керәклик лексика вә терминология: Муһакимә қилиш: Бу оюнчуқниң алаһидилиги немидә? Қисимлири бир-бири билән қандақ бириктүрүлгән? Немә арқилиқ һәрикәткә қелиду? Һәрикәткә кәлтүрүш үчүн немә қилиш керәк?

234

Оюнчуқта нәччә қисим бар? Қисимлар қандақ бириктүрүлгән? Бириктүридиған нәрсиләр қандақ ейтилиду? Силәр өз оюнчуғиңларниң қисимлирини қандақ вә немә арқилиқ бириктүрәттиңлар? Ейталамсиләр, немишкә силәр...? ...клоун әза қисимлирини алайтән қийип алдиңлар? ...қисимларни мошу усул билән бириктүрдиңлар?

Алдин-ала билим Қозғилинидиған оюнчуқлар тоғрилиқ чүшәнчә Ресурслар Картон, қача, қериндаш, өчәргүч, брадс, сим, жип, жиңнә Дәрисниң берилиши Дәрис беши (0-3 минут) (3-8 минут) Дәрис оттури (8-10минут)

(С,Й) «Есимизға алайли»рубрикиси. Өткән мавзуни қайтлаш. Әссаламу әләйкүм, оқуғучилар! Өткән дәристә силәр немә тоғрилиқ билдиңлар? Қайсулар асасий рәңләр болуп һесаплиниду? Қошумчә рәңләр тоғрилиқ немә билисиләр? Рәңләр йәнә қандақ түрләргә бөлүниду? Иссиқ рәңләргә қайсу рәңләр ятиду? Соғларғичу? Сүрәтни неминиң ярдими билән тәсвирлииңлар? (С) Дәрисниң бешида оқуғучиларға һәр хил усуллар арқилиқ қозғилидиған оюнчуқлар тоғрилиқ ейтип беришни тәклип қилиш. - Өткән дәрисләрдә немә тоғрилиқ билдиңлар? Оқуғучиларға һәрикәтлинидиған оюнчуқни көрситиш. - Қандақ оюнчуқ көриватисиләр? - Бу оюнчуқниң алаһидилиги немидә? - Қисимлири бир-бири билән қандақ бириктүрүлгән? - Немә арқилиқ һәрикәткә қелиду? - Һәрикәткә кәлтүрүш үчүн немә қилиш керәк? - Қандақ ойлайсиләр, бүгүн немә ясап көримиз? - Дурус, һәрикәтлинидиған оюнчуқларни, болупму клоунларниң бир нәччә түрини ясап көримиз, бүгүнки дәрисниң мавзусини: «Һәрикәтлинидиған оюнчуқлар». - Бүгүнки дәрисниң мәхсәтлирини ениқлавалайличу. - Һәрикәтлинидиған оюнчуқни ясаш үчүн әң алди билән немиләрни тәклип қилиш керәк? - Андин немә қилимиз? - Бүгүнки дәрисимизниң мәхсәтлири: 1. Һәрикәтлинидиған клоунни ясашта ижадий идеяләрни тәклип қилиш. 2. Үлгә бойичә клоун қисимлириниң шәклини сизап, қача билән қийип тәйярлаш вә қисимларни бириктүрүш. 3. Өз ишиға коментарий бериш. (С,Д) «Сән биләмсән?» рубрикиси. Жип арқилиқ һәрикәтлинидиған оюнчуқларни – марионеткилар дәп атайду. Марионеткиларни һәр хил усуллар вә материаллар

235

(10-15минут) (15-20минут)

арқилилиқ ясашқа болиду. Марионеткилар вәтини болуп Италия һесаплиниду. Нами уларни ойлап чиқарған адәм – Мариониң исмидин қалған. Заклепка симдин ясилиду. Бир учи япилақ, иккинчи учи учлуқ. Брадс – төмүр миқлар. Шәкли бойичә икки пути бар шляпкиға охшайду. Икки путини икки яққа әгиш арқилиқ тәкшиликләрни бириктүриду. Һайванатлар шәклидики оюнчуқ-марионеткилар домбра чағандиму қоллинилатти. Уларни бармақларға жип арқилиқ чигип, домбрини чалғанда улар һәрикәткә келәтти. - Йәнә қәйәрләрдә марионеткиларни қоллинилиду? (Ж) «Қараштур» рубрикиси Оқуғучиларға инчик симниң қисмини тарқитип, улардин заклепка ясап көрүшини тәклип қилиш. Бу ишни жүп яки топ билән атқурса болиду. Техника бехәтәрлиги тоғрилиқ есиға селиш. Оқуғучилар қийналса, заклепкини ясашни көрситип бериш. (Т) «Ениқла» рубрикиси Оқуғучиларға клоунниң сүритини көрситиш. - Бу ким? - Клоунни қәйәрдә учритишқа болиду? - Кийими тоғрилиқ немә ейталайсиләр? - Үзи тоғрилиқчу? - У немә көрситиду? - Клоунниң һәрикәтлирини дорап берәләмсиләр? Оқуғучиларға картондин ясалған,һәрикәтлинидиған клоунни берип, у қандақ ясалған, қандақ қисимлардин туриду, қандақ бириктүрилгәнлигини ениқлашни усунуш. - Оюнчуқта нәччә қисим бар? - Қисимлар қандақ бириктүрүлгән? - Бириктүридиған нәрсиләр қандақ ейтилиду? - Силәр өз оюнчуғиңларниң қисимлирини қандақ вә немә арқилиқ бириктүрәттиңлар? (Т,Э) «Қилип көр» рубрикиси Оқуғучиларни топларға бөлүш.Алдин-ала тәйярлап қойған клоунларниң үлгилирини(шаблон)тарқитиш.

236

(20-30минут) (30-38минут) (38-40минут) (30-45 минут)

Иш тәртивини агаһландуруш. 1. Үлгини техника бехәтәрлигини сақлап, қача билән дурус кесип чиқиш. 2. Қисимлардики заклепка селинидиған жайларни тешиш. 3. Қисимлирини симдин тәйярлавалған заклепкилар билән бириктүрүш. Баһалаш критерийларни оқуғучилар билән ениқлаш. - Һәжимлик шәклимиз чиқиши үчүн биринчи немини дурус қилиш керәк? - Қисимлар тәйяр болғандин кейин ишни қандақ дурус давамлаштуримиз? - Оюнчуғимиз тәкшилик үстидә немә қилиши керәк? 1. Қисимлар дурус қийилған. 2. Қисимлар дурус бириктүрүлгән. 3. Оюнчуқ қисимлири һәрикәтлиниду. Тапшурмини орунлап болғандин кейин, оқуғучиларға төвәндики соалларни қоюш. - Бу иш қийин яки оңай болдиму? - Бу ишни атқурғанда немә яқти? - Немини яхшилатқиң келиду? (С) «Бағлиниш тап» рубрикиси Дмитрий Кобалевскийниң «Клоун» пьесисини тиңшап, клоунниң кәйпияти билән һәрикәтлирини көрситишни усунуш. Баһалашни өткүзүш

Дәрисниң ахири Оқуғучилар әмгәклирини вә қурал-сайманлирини жиғиш Қошумчә мәлумат Дифференциация Баһалаш

Пән ара бағлиниш Бехәтәрлик вә саламәтлик ӘКТ билән бағлиниш Қәдрийәтләр бағлиниш (тәрбийәвий элемент)

Алдин-ала тапшурмини аяқлаштурған оқуғучиларға қошумчә тапшурма бериш.Клоунни қошумчә детальлар билән безәнләндүрүшни тәклип қилиш. Мәсилән: рәңлик картондин шар яки гүлләрни қийип қошуш.

Топ билән өзи өзини баһалашни уюштуруш. Төвәндики критерийлар бойичә баһалашни өткүзүш. 1. Қисимлар дурус қийилған. 2. Қисимлар дурус бириктүрүлгән. 3. Оюнчуқ қисимлири һәрикәтлиниду.

Музыка – Д.Кобалевскийниң «Клоун» пьесиси Техника бехәтәрлигини сақлаш. Қача билән ишләштики техника бехәтәрлиги. ӘКТ Қәдрийәтләр бағлиниш (тәрбийәвий элемент)

Рефлексия

237

1. Дәрис вә оқуш мәхсәтлири реал болдиму? 2. Бүгүн дәристә оқуғучилар немә билип алди? 3. Дәрис атмосфериси қандақ болди? 4. Дәристики дифференциациялиқ йол ишләндиму? 5. Графикқа чүштимму? 6. Өз планимға қандақ өзгүрүшләрни киргәзгим келиду вә немә үчүн?

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Умумий баһалаш Дәрисниң қандақ икки аспекти яхши өтти? 1: 2: Дәрисни қандақ башқа икки нәрсә яхшилатти? 1: 2: Келәси дәрискә тәйярлиниш үчүн маңа ярдәм беридиған синип вә алайтән оқуғучилар тоғрилиқ мән немә билдим?


Тақырыбы:Ауысу ойындары Осы сабаққа қол жеткізуге көмектесетін оқыту мақсаттары

2.2.1.1.. Баламаларды түсінетінін көрсетіп, қозғалыс идеяларын, стратегияларын және жоспарларды талқылайды және көрсетеді

Сабақ мақсаттары Барлық оқушылар: -Қозғалыс кеңістігінде толық топ ретінде қауіпсіз істеу -Кеңістікте қызықты жаттығулардыңтүрлерін табу -Белгілі бір әрікет жасағанда өзіне тән ережені сақтау

Оқушылардың басым бөлігі -Сапта тұруды барлық оқушылар біледі -Көріп тұрған жаттығуларды дұрысжасай біледі -Әр түрлі жағдайларда жылдам бейімделе алады

Кейбір оқушылар -Қолдарын құлаштап қозғай отырып,жеңіл қалықтай жүгіре алады Қозғалыстарды жасаған кезде тепе-теңдікті сақтай алады

Жетістік критейлері Жаттығу кезінде қандай дене мүшелері мен бұлшық қолданылатынын біледі. Қызықты жаттығуларды қимыл- қозғалыс арқылы көрсете алады

Тілдік мақсат

Оқушылар «Қозғалыс ойындарындағы қозғалыс дағдылары спектрі»- не екенін түсінгендіктерін сипаттай және көрсете алады Кілт сөздермен тіркестер Қозғалыстар жасау,саппен жүру,жеңіл жүгіру,секіру,отырып жүру,жүгіру Неге екенін.......айта аласың ба? Кеңістікте топпен жүгіргенде неге сақ болу керек екенімізді айта

238

аласыңба?Кеңістікте неге басты биік ұстау керектігін айта аласыңба? Пән аралық байланыс

Дүниетану,шет тілі,қазақ тілі

Жоспар Уақыт шеңбері Жоспарланған жұмыс Ресурстар 0-3минут 4-15минут

-(Б,К)Бүкіл сынып сапқа тұрады.Оқушы баяндайды.Бұрылу жаттығуларын жасау.Қол мен тізені қолданып үлгі жасайды,түрлі бағыттарды және қадам ұзындығын қолдана отырып саппен жүреді.Қолды шынтақты бүгіп асықпай жүгіреді.1қатардан 4 қатар жасап тұрып денені қыздыру үшін жаттығу жасау.

Кең әрі бос кеңістік.

15-40минут

(К) Оқушылар «Соңғы болып алу» ойынын ойнайды. Оқушылар 2 командаға бөлінеді және жалпы старт сызығына бір-бірлеп сап бойынша тізіліп тұрады. Саптардың алдында 15 м қашықтықта городкилар, шоқпарлар, кубиктар қойылады. Заттар екі команданың жалпы оқушылар санынан бір санға аз. Белгі бойынша саптағы жетекшілер затқа жүгіріп, шетінде біреуін алады, біреуі оң жақтан, біреуі сол жақтан алады. Артына оралады, саптарының артқы жағынан жүгіріп келеді де, өз сабының келесі ойыншысына қол береді. Одан кейін сол ойыншы затты алуға жүгіреді. Соңғы затты алған ойыншының тобы жеңеді

Кең ара таза кеңістік Ысқырғыш Суреттер,кітаптар ысқырық

40-45 минут Қандай қызықты жаттығуларды жасадыңдар?Жаттығулар барысында қиыншылықтар болдыма?Қай жаттығу оңай болды? Қай жаттығу қызықты болды?Көрсетіңдер?

Қосымша ақпарат Дифференциациялау-оқушыларға көбірек қолдау көрсету бойынша жоспарыңыз қандай?Қабілетті жоғарырақ оқушылардың алдына қандай міндеттер қоюды

Бағалау-оқушылардың материалды меңгеруін қалай тексеруді жоспарладыңыз?

Пәнаралық байланыстар.Денсаулық пен қауіпсіздікті тексеру.АКТ-мен байланыстар.Құндылықтармен байланыстар.

239

жоспарладыңыз? Қабілетті жоғарырақ Оқушылар-кеңістікте қолдарын сермеп жүреді

Оқушылардың «Ауысу ойындарын»орындағанын смайликтермен бас бармақ әдісі арқылы бағалау.

«Қазақ тілі», «Шет тілі», «Дүниетану»пәндерімен байланыс.

240

30 пилоттық мектептердің 2-сыныбына арналған жаңартылған білім мазмұнындағы оқу бағдарламаларын, оқулықтарды апробациялау

процесінің мониторингі

Аналитикалық материал

Басуға 21. 12.2016. қол қойылды. Пішімі 60×84 1/16. Қағазы офсеттік. Офсеттік басылыс.

Қаріп түрі «Times New Roman». Шартты баспа табағы 15.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» РМҚК 010000, Астана қ., Орынбор көшесі

4, «Алтын Орда» БО, 16-қабат

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым ... · 2017-09-13 ·...

Documents

Transcript of Қазақстан Республикасы Білім және ғылым ... · 2017-09-13 ·...