'[ CYO $TE6lT ;V;$TE7TC`>;@S4;TER
Transcript of '[ CYO $TE6lT ;V;$TE7TC`>;@S4;TER
ทปรกษา : ปลดกระทรวงสาธารณสข(นายแพทยโสภณเมฆธน)
รองปลดกระทรวงสาธารณสขดานพฒนาการแพทย(แพทยหญงประนอมค�าเทยง)
ผอ�านวยการส�านกบรหารการสาธารณสข(นายแพทยกตตกรรภรมย)
ผเขยน : คณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจ
กองบรรณาธการ : นายแพทยโตมรทองศร
ผชวยบรรณาธการ : 1.นายแพทยพจนเจยรณมงคล
2.นางสาวจตตมาภรทตกล
3.นางเกวลนชนเจรญสข
4.นางยภาคงกลนสคนธ
ผประสานงาน : นางสาวอสตนาอสนน
จดพมพและเผยแพร : ส�านกบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข
พมพท : บรษทโอ-วทย(ประเทศไทย)จ�ากด
ปทพมพ : 2559
จ�านวน : 1,500เลม
ISBN : 978-616-11-2953-8
หวใจของเราเปนอวยวะทตองท�างานหนกทสดอวยวะหนงหวใจท�าหนาท
เปนปมสบฉดเลอดออกไปเลยงอวยวะตางๆทวรางกายตลอดเวลาโดยไมมวน
หยดพกตลอดชวตท�าหนาทตงแตเกดมาจนวนสดทายทเราหมดลมหายใจดงนน
ตวของหวใจเองกจ�าเปนตองมเลอดไปเลยงเชนกนโดยผานทางหลอดเลอดหวใจ
น�าเลอดจากหวใจไปเลยงกลามเนอหวใจเพอใหกลามเนอหวใจสามารถท�างาน
ไดอยางมประสทธภาพตลอดเวลา
ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทมาเลยงกลามเนอหวใจไมวาจะเปนการ
ตบแคบของรหลอดเลอด หรอการอดตนของหลอดเลอดกจะท�าใหกลามเนอ
หวใจขาดเลอดและตายในทสด ซงจะสงผลใหกลามเนอหวใจไมสามารถบบตว
ไดอยางเตมทท�าใหเลอดออกจากหวใจลดลงผลทตามมากคออวยวะตางๆไดรบ
เลอดไมเพยงพอและอาจท�าใหถงแกชวตได
ในปจจบนนโรคหลอดเลอดหวใจตบเปนโรคทพบไดบอย และเพมมากขน
เรอยๆโดยพบวาเปนสาเหตการเสยชวตของคนไทยล�าดบตนๆรองจากอบตเหต
และมะเรงหลอดเลอดสมองดงนนจงมความจ�าเปนอยางยงทบคลากรทางการแพทย
ในแตละระดบจะมความรความเขาใจการดแลผปวยโรคหลอดเลอดหวใจแนวทาง
การสรางเครอขายการดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนคณะกรรมการ
พฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจรวมกบส�านกบรหารการสาธารณสข
ไดน�าความรเกยวกบโรคหลอดเลอดหวใจและแนวทางการปฏบตตวของผทเปน
โรคหลอดเลอดหวใจมารวบรวมไวโดยไดรบงบประมาณสนบสนนการพมพ
คมอนจากส�านกบรหารการสาธารณสขจงขอขอบคณไวณทน
นายแพทยศวฤทธรศมจนทร
ประธานคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจ
ค�าน�า
สารบญ
หนา
บทน�า แนวทางการสรางเครอขายการดแลผปวยกลามเนอหวใจ 1
ตายเฉยบพลน
บทท2 แนวปฏบตในการดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน 7
บทท3 บทบาทหนาทในการสรางเครอขายการดแลผปวยกลามเนอ 17
หวใจตายเฉยบพลน
บทท4 แนวทางการจดท�าระบบการสงตอผปวยกลามเนอหวใจ 22
ตายเฉยบพลน(STEMI)
บทท5 แนวทางการวนจฉยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดและกลามเนอ 26
หวใจตายเฉยบพลน
บทท6 การดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(AcuteSTEMI) 35
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
1
ความเปนมา
1. การจดท�าแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ สาขาโรคหวใจ ป 2556-2560
โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด
(Acutecoronarysyndrome)เปนสาเหตการเสยชวตทมอตราการเสยชวตสง
ทสดในกลมของโรคหวใจและหลอดเลอดทงหมดและถงแมแนวโนมการเสยชวตจะ
เรมลดลงในปพ.ศ.2552แตจากสถตของกระทรวงสาธารณสขและThaiACS
registryโดยนายแพทยสพจนศรมหาโชตะและคณะพบวาอตราการเสยชวต
กยงคงสงทงในระยะสนและระยะยาว ทงในโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(acuteSTelevationmyocardialinfarction;STEMI)และโรคกลามเนอหวใจ
ขาดเลอด(non-STelevationacutecoronarysyndrome;NSTEACS)
ดงภาพท1
แนวทางการสรางเครอขายการดแลผปวย
กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
2
ภาพท1กราฟแสดงอตราการเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ
ทมา:สถตสาธารณสขพ.ศ.2549-2550
STEMI:STelevationmyocardialinfarctionNSTEMI:non-STelevationmyocardial
infarctionUA:unstableanginaทมา:ThaiRegistryinAcuteCoronarySyndrome
(TRACS)anExtensionofThaiAcuteCoronarySyndromeRegistry(TACS)Group:
Lower In-HospitalbutstillHighMortalityatOne-yearจดหมายเหตทางแพทย
255595(4):508-18
ดงนนจงเปนทมาของแผนพฒนาบรการสขภาพ2556-2560(service
plan)ทมงพฒนาระบบเครอขายการดแลผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(STEMI)และโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด(NSTEACS)เพอคณภาพชวตทดขน
ของคนไทย
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
3
การพฒนาศกยภาพระดบการดแลรกษาผปวยโรคหวใจตาม Service plan
เปาหมายทางการด�าเนนการ
1. ทกโรงพยาบาลไดรบการพฒนาจนไดระดบ1,2,3ตามก�าหนดใน5ป
2. ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตายเฉยบพลน (STEMI) ไดรบการรกษา
ดวยการใหยาละลายลมเลอด(fibrinolyticagent)หรอการขยายหลอดเลอด
หวใจดวยบอลลน (percutaneous coronary intervention)หรอไดรบการ
สงตอเพอการรกษาดงกลาวเทากบหรอมากกวารอยละ50ในป2556และ
มากกวารอยละ75ในป2560
3. มระบบบรการสขภาพทมมาตรฐาน สามารถตอบสนองตอความ
ตองการตามปญหาสขภาพ
เปาหมายทางคลนก
1. อตราตายในโรงพยาบาลของผปวยSTEMIลดลง
2. อตราการรกษาดวยการเปดหลอดเลอดหวใจ(reperfusiontherapy)
ในผปวยSTEMIเพมขน
ตวชวด (KPI)
ตวชวดระยะสน (ภายใน ป 2558)
1. อตราตายในโรงพยาบาลของผปวยSTEMIเฉลยของเขตไมเกน
รอยละ15
2. อตราการไดรบการรกษาดวยการเปดหลอดเลอดหวใจ ไมต�ากวา
รอยละ50
ตวชวดระยะยาว (ภายในป 2560)
1. อตราตายในโรงพยาบาลของผปวยSTEMIเฉลยของเขตไมเกน
รอยละ12
2. อตราการรกษาดวยการเปดหลอดเลอดหวใจไมต�ากวารอยละ75
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
4
แนวทางการพฒนาเครอขาย โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
กจกรรมและเปาหมายการด�าเนนการในโรงพยาบาลแตละระดบมดงน 1. พฒนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล (รพ.สต)ใหสามารถตรวจคดกรองผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและผปวยเจบหนาอกจากภาวะอนๆ ไดอยางถกตองเหมาะสมสามารถใหการวนจฉยเบองตนจากอาการและอาการแสดง เพอสงตอผปวยไดอยางถกตองสามารถใหยาaspirinในภาวะทสงสยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนไดและสามารถใหความรประชาชน ในการดแลตนเองการปองกนโรค และการสงเกตอาการในผปวยกลมเสยงตอการเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน 2. พฒนาโรงพยาบาลชมชน ระดบ M2-F2ใหมความสามารถเหมอนรพ.สต.และสามารถใหการวนจฉยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจากอาการและคลนไฟฟาหวใจไดมระบบการปรกษากบโรงพยาบาลแมขายในรายทสงสยหรอการวนจฉยซบซอนสามารถใหการรกษาเบองตนดวยdualanti-plateletและfibrinolytictherapyไดอยางเหมาะสมและมระบบสงตอผปวยหลงจากใหการรกษาดวยfibrinolytictherapy 3. พฒนาโรงพยาบาลทวไป ระดบ S-M1 ใหสามารถดแลผปวยหลงให fibrinolytic therapy ไดอยางเหมาะสมและสามารถประเมนความเสยงหลงการรกษา(riskstratification)ดวยEchocardiographyและ/หรอexercisestresstestไดโดยอายรแพทยทผานการอบรมหรอโดยอายรแพทยโรคหวใจ 4. พฒนาโรงพยาบาลศนย ระดบ Aใหสามารถตรวจดวยการฉดสหลอดเลอดหวใจ (coronary angiogram) และใหการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลน(percutaneouscoronaryintervention;PCI)ได สามารถรกษาแบบprimaryPCI ไดตลอด24ชม.และสามารถใหการรกษาดวยการผาตดทางเบยงหลอดเลอดหวใจ(CABG)ในกรณฉกเฉนได
ดงแสดงในตารางท1
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
5
ตารา
งท1
แสด
งการ
วเคร
าะหภ
าพรว
มแล
ะการ
ด�าเน
นการ
(A)
(B)
(C)
(D)
ประเ
ดน
ปญหา
ขนาด
ของป
ญหา
/
ความ
รนแร
ง
มาตร
การห
ลก/
ยทธศ
าสตร
ในกา
ร
แกไข
ปญหา
วธกา
รแกไ
ขปญ
หาดา
นระบ
บบรก
าร (ใ
หหมด
,หรอ
ลดลง
)/กา
รจดก
ารแต
ละระ
ดบ
ปญหา
โรค/
ดานร
ะบบบ
รการ
/
การจ
ดการ
ขอสน
บสนน
ของป
ระเท
ศ
ภาค
เขต
จงหว
ด
รพศ
(A1)
รพท
(A2)
รพท
(S)
รพท
(M1)
รพช.
แมขา
ย
(M2)
รพช
(F1)
รพช
(F2)
รพช
รพสต
.
1.เค
รอขา
ยST
EMI
1.อ
ตราเสย
ชวตข
อง
ผปวย
STE
MI=
5.5
%
(3–
17)
2.อ
ตราก
ารได
รบกา
รรกษ
า
ดวยก
ารเป
ดหลอ
ดเลอ
ด
30%
สาเห
ต
1.วนจ
ฉยผด
2.ให
การว
นจฉย
โรคช
า
3.ให
การร
กษาท
ถกตอ
ง
และเหม
าะสม
ลาชา
การว
จย√
√√
√√
√√
√√
Cons
ulta
tion
system
√√
√√
√√
√√
×
การร
กษา
√√
√√
√√
√√
×
Dualant
iplate
let
√√
√√
√√
√√
×
Fibr
inol
ytic
ther
apy
√√
√√
√√
√op
tiona
l×
Refe
rrals
yste
m√
√√
√√
√√
√×
Postre
perfu
sion
care
√√
√√b
optio
nal
××
××
Risk
stra
tifica
tion
1.ES
T,Ec
hoca
rdio
√√
√op
tiona
lop
tiona
l√
√√
×
2.PC
I,(re
scue
,prim
ary)
√
(24/
7)
optio
nal
√√
√√
√×
3.Em
erge
ncyCA
BG√
optio
nal
××
××
××
×
Seco
ndarypr
even
tion
√√
√√
√√
√√
√
24/7
=เป
ดท�าก
ารรก
ษาดว
ยการ
ท�าบอ
ลลนถ
างขย
ายหล
อดเล
อดทก
วนตล
อด 2
4 ชว
โมง
A :ก
รณทโ
รงพ
ยาบา
ลมแพ
ทยเฉ
พาะ
ทางโ
รคหว
ใจ b
: กรณ
ม IC
U
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
6
2. การจดท�าแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service plan) 2561-2565
โดยมกจกรรมบรการ (Service delivery) และตวชวด (KPI) ดงน
ล�าดบ Service Delivery รายการ
1 H1 บรการใหยาละลายลมเลอดในผปวยโรค
กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(STEMI)
2 H2 บรการผาตดหวใจ
3 H3 บรการขยายหลอดเลอดหวใจ(Percutaneous
CoronaryIntervention–PCI)
4 H4 บรการใหยาวารฟารนโดยทมสหวชาชพ
5 H5 บรการดแลรกษาผปวยภาวะหวใจลมเหลวโดย
ทมสหวชาชพ
ล�าดบ KPI
1 KH1รอยละของผปวยSTEMIทไดรบยา
ละลายลมเลอดและหรอPPCI
2 KH2รอยละของผปวยSTEMIทเสยชวต
ภายในโรงพยาบาลหลงไดรบการรกษา
KPI (ตวชวด)
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
7
เพอใหโรงพยาบาลแตละระดบสามารถด�าเนนการใหเปนไปตามเปาหมายดงกลาวขางตนคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจจงก�าหนดแนวทางปฏบตดงน1. โรงพยาบาลชมชนทไมสามารถใหยาละลายลมเลอด(fibrinolytic agent) ใหมแนวทางปฏบตดงน 1. เมอพบผปวยมอาการเจบหนาอก หรออาการสงสยวาเปนกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนใหตรวจประเมนอาการเบองตนโดยซกประวตอาการเจบหนาอกและวดสญญาณชพ 2. ท�าECG12leadsทนทและแปลผลECGภายใน10นาท 3. ถาแปลผลECGแลวพบวาเปนSTEMIใหการรกษาเบองตนดงน 3.1. OnO2cannula3-5lite/minuteหรอO2Maskwithbag เพอให oxygen saturationมากกวารอยละ 90 และถายงม อาการเจบหนาอกควรใหmorphineเพอลดอาการ 3.2. ใหaspirin300mgเคยวแลวกลน(ส�าหรบผปวยทไมไดรบยา aspirinเดมอยกอน) 3.3. ใหclopidogrel300mg(75mg4tab)รบประทานทนท ในผปวยอาย≤75ปและ75mg(1tab)ในผปวยอาย>75ป 4. monitorECGleadIIดวยเครองdefibrillator 5. ตรวจ CBC, BUN, creatinine, electrolytes, troponin-T/troponinI(PT,PTTถาสามารถสงตรวจได)ทงนไมตองรอผลtroponinในการวนจฉยและรกษา
บทท
2แนวปฏบตในการดแลผปวยกลามเนอ
หวใจตายเฉยบพลน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
8
6. เปดหลอดเลอดดวย0.9%NSS1000mlIVdripKVOพรอมตอextension tube และ T-Way ทแขนซาย ในกรณทไมมภาวะหวใจลมเหลวเฉยบพลน(acutedecompensatedheartfailure) 7.ตดตอโรงพยาบาลแมขาย เพอสงตอผปวยไปรบยาละลายลมเลอด โดยปฏบตตามแนวทางการรบสงตอผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(STEMI) ซงผปวยควรไดรบยาละลายลมเลอดโดยเรวทสด 8. สงผปวยไปรกษาตอยงโรงพยาบาลแมขายโดยใหโรงพยาบาลชมชนทไมสามารถใหยาละลายลมเลอดรบสงผปวยไปยงโรงพยาบาลทสามารถใหยาละลายลมเลอดโดยเรวทสดทงนตองพจารณาถงความปลอดภยในระหวางการสงตอผปวยรวมดวยโดยเฉพาะผปวยทอยในภาวะความดนโลหตต�าทกรายควรไดรบการประเมนความรนแรงของโรคกลามเนอหวใจตายและสาเหตของความดนโลหตต�าและใหท�าการรกษาเบองตนใหถงขนทปลอดภยเพยงพอทจะสงตอไปยงโรงพยาบาลแมขายไดรวมทงประสานงานและใหขอมลผปวยกบโรงพยาบาลแมขายตลอดจนอธบายใหญาตผปวยยนยอมรบความเสยงทอาจเกดขนไดระหวางเดนทาง 9. พยาบาลผน�าสงควรใหขอมลแกผปวยและญาตระหวางเดนทางในรถพยาบาลเกยวกบความจ�าเปนในการใหยาละลายลมเลอด เพอความรวดเรวในการตดสนใจยนยอมใหยาเมอถงโรงพยาบาลแมขาย โดยอธบายผลดและภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนไดจากการไดรบยาละลายลมเลอดโดยภาวะแทรกซอนรนแรงทอาจเกดขนมนอยมากเมอเทยบกบประโยชนทผปวยจะไดรบเชนมเลอดออกในสมองพบเพยงรอยละ0.1-0.3 กรณทสามารถสงตอไปยงโรงพยาบาลแมขายทสามารถท�าPrimaryPCIไดภายในเวลา120นาทใหพยาบาลผน�าสงใหขอมลแกผปวยและญาตระหวางเดนทางในรถพยาบาล เกยวกบความจ�าเปนในการเปดหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนแบบปฐมภม (Primary PCI) เพอความรวดเรวในการตดสนใจยนยอมท�าหตถการขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนเมอมาถงโรงพยาบาลแมขายโดยอธบายผลดและภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
9
หมายเหต: โรงพยาบาลชมชนในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลแมขายแตละแหง ควรมระบบปรกษาผปวยภายในจงหวดและในเขตกรณทแพทยเวร ไมแนใจในการวนจฉยใหท�าEKGแผนท2ภายใน5-10นาทหลงจาก แผนแรกและ/หรอสงปรกษาโรงพยาบาลแมขายอยางไรกตาม โรงพยาบาลชมชนทกแหง ควรพฒนาศกยภาพใหสามารถใหยา ละลายลมเลอดไดทกแหง
2. โรงพยาบาลชมชนทสามารถใหยาละลายลมเลอด (Fibrinolytic Agent) ไดมแนวทางปฏบตดงน 1. เมอพบผปวยมอาการเจบหนาอก หรออาการสงสยวาเปนกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ใหการตรวจประเมนเบองตน โดยซกประวตอาการเจบหนาอกและวดสญญาณชพ 2. ท�าECG12leadsทนทและแปลผลECGภายใน10นาท 3. ถาแปลผลECGแลวพบวาเปนSTEMIใหการรกษาเบองตนดงน 3.1. OnO2cannula3-5lite/minuteหรอO2Maskwithbag เพอใหoxygen saturationมากกวารอยละ90และถายงม อาการเจบหนาอกควรใหmorphineเพอลดอาการ 3.2. ใหaspirin300mgเคยวแลวกลน(ส�าหรบผปวยทไมไดรบยา aspirinเดมอยกอน) 3.3. ใหclopidogrel300mg(75mg4tab)รบประทานทนท ในผปวยอาย≤75ปและ75mg(1tab)ในผปวยอาย>75ป 4. monitorECGleadIIดวยเครองdefibrillator 5. ตรวจ CBC, BUN, creatinine, electrolytes, troponin-T/troponinI(PT,PTTถาสามารถสงตรวจได)ทงนไมตองรอผลtroponinในการวนจฉยและรกษา 6. เปดหลอดเลอดดวย0.9%NSS1000mlIVdripKVOพรอมตอextension tube และ T-Way ทแขนซาย ในกรณทไมมภาวะหวใจลมเหลวเฉยบพลน(acutedecompensatedheartfailure)
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
10
7. ซกประวตดความเหมาะสมและขอหามในการใหยาละลายลมเลอด 8. ถาผปวยไมมขอหามในการใหยาละลายลมเลอด ใหแนะน�าญาตเกยวกบประโยชนและความเสยงของการใหยาละลายลมเลอด หลงจากนนใหยาละลายลมเลอดตามแนวปฏบตการใหยาละลายลมเลอดไดทนทโดยใหญาตเซนยนยอมใหยาละลายลมเลอด และเฝาระวงตดตามการเปลยนแปลงหลงไดรบยาละลายลมเลอด 9. หลงใหยาละลายลมเลอดแลวใหตดตอโรงพยาบาลแมขายเพอสงตอ ผปวยไปรกษาตอทงนตองพจารณาถงความปลอดภยในระหวางการสงตอรวมดวย โดยเฉพาะผปวยทอยในภาวะความดนโลหตต�าทกราย ควรไดรบการประเมนความรนแรงของโรคและสาเหตของความดนโลหตต�าและใหท�าการรกษาเบองตนใหถงขนทปลอดภยเพยงพอทจะสงตอไปยงโรงพยาบาลแมขายได รวมทงประสานงานและใหขอมลผปวยกบโรงพยาบาลแมขายตลอดจนอธบายใหญาตผปวยยนยอมรบความเสยงทอาจเกดขนไดระหวางเดนทาง 10.ใหสงผปวยมาพรอมECGmonitorsและoxygentherapyโดยไมจ�าเปนตองรอใหยาละลายลมเลอดหมดถาอาการผปวยคงท(อาจจะรอสงเกตอาการประมาณ15นาท) 11.กรณมความดนโลหตต�าหลงใหยาละลายลมเลอดใหhydrocortisone100mgหรอdexamethazone8mgIVและอาจจะใหDopamineรวมดวยได ถาความดนโลหตไมดขน 12.ในกรณทผปวยไมสามารถใหยาละลายลมเลอดไดเนองจากมขอหามในการใหยาละลายลมเลอดอยางเดดขาด (absolutecontraindication)ใหพจารณาสงผปวยไปยงโรงพยาบาลแมขายทสามารถท�าการขยายหลอดเลอดหวใจแบบปฐมภม(PrimaryPCI)โดยตดตอโรงพยาบาลแมขายตามแนวทางการสงตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(STEMI)
หมายเหต: โรงพยาบาลชมชนในเขตรบผดชอบของโรงพยาบาลแมขายแตละแหง ควรมระบบปรกษาผปวยภายในจงหวดและในเขตกรณทแพทยเวร ไมแนใจในการวนจฉยใหท�าEKGแผนท2ภายใน5-10นาท
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
11
หลงจากแผนแรกและ/หรอสงปรกษาโรงพยาบาลแมขายอยางไร กตามโรงพยาบาลชมชนทกแหงควรพฒนาศกยภาพใหสามารถให ยาละลายลมเลอดไดทกแหง
3. โรงพยาบาลศนยและโรงพยาบาลทวไปทสามารถใหยาละลายลมเลอดไดแตไมสามารถขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนได 1. เมอพบผปวยมอาการเจบหนาอก หรออาการสงสยวาเปนกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนใหการตรวจประเมนเบองตนโดยซกประวตการเจบหนาอกและวดสญญาณชพ 2. ท�าECG12leadsทนทและแปลผลECGภายใน10นาท 3. ถาแปลผลECGแลวพบวาเปนSTEMIใหการรกษาเบองตนดงน 3.1. OnO2cannula3-5lite/minuteหรอO2Maskwithbag เพอให oxygen saturationมากกวารอยละ 90 และถายงม อาการเจบหนาอกควรใหmorphineเพอลดอาการ 3.2. ใหaspirin300mgเคยวแลวกลน(ส�าหรบผปวยทไมไดรบยา aspirinเดมอยกอน) 3.3. ใหclopidogrel300mg(75mg4tab)รบประทานทนท ในผปวยอาย≤75ปและ75mg(1tab)ในผปวยอาย>75ป 4. monitorECGleadIIดวยเครองdefibrillator 5. ตรวจ CBC, BUN, creatinine, electrolytes, troponin-T/troponinI(PT,PTTถาสามารถสงตรวจได)ทงนไมตองรอผลtroponinในการวนจฉยและรกษา 6. เปดหลอดเลอดดวย0.9%NSS1000mlIVdripKVOพรอมตอextension tube และ T-Way ทแขนซาย ในกรณทไมมภาวะหวใจลมเหลวเฉยบพลน(acutedecompensatedheartfailure) 7. ซกประวตดความเหมาะสมและขอหามในการใหยาละลายลมเลอด
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
12
8. ถาผปวยไมมขอหามในการใหยาละลายลมเลอด ใหแนะน�าญาตเกยวกบประโยชนและความเสยงของการใหยาละลายลมเลอด หลงจากนนใหยาละลายลมเลอดตามแนวปฏบตการใหยาละลายลมเลอดไดทนทโดยใหญาตเซนยนยอมใหยาละลายลมเลอด และเฝาระวงตดตามการเปลยนแปลงหลงไดรบยาละลายลมเลอด 9. หากผ ป วยไมมลกษณะบงชว าหลอดเลอดเปด (no sign ofreperfusion)ภายใน90นาทตามตารางท2ใหพจารณาสงผปวยไปยง โรงพยาบาลแมขายทสามารถท�าการรกษาโดยขยายหลอดเลอดหวใจแบบRescue PCIไดโดยตองค�านงถงความปลอดภยในระหวางการน�าสงรวมดวยโดยเฉพาะผปวยทอยในภาวะความดนโลหตต�าทกรายควรไดรบการประเมนความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอดและสาเหตของความดนโลหตต�าพรอมทงเตรยมผปวยใหพรอม โดยท�าการรกษาเบองตนใหถงขนทปลอดภยเพยงพอทจะสงตอไปยงโรงพยาบาลแมขายได 10.ประสานงานกบโรงพยาบาลแมขายทรบผปวยพรอมสงขอมลอาการผปวยกบพยาบาลหอผปวยหรอพยาบาลหองปฏบตการสวนหวใจตามแนวทางการสงตอภายในเขต 11. อธบายใหญาตผปวยยนยอมรบความเสยงทอาจเกดขนในระหวางเดนทางและความเสยงในการท�าหตถการขยายหลอดเลอดหวใจกอนเดนทาง 12. สงผ ปวยไปรกษาตอยงโรงพยาบาลแมขายและเตรยมอปกรณเครองมอชวยฟนคนชพใหพรอมในการสงตอ 13.ในกรณทผปวยไมสามารถใหยาละลายลมเลอดไดเนองจากมขอหามในการใหยาละลายลมเลอดอยางเดดขาด (absolutecontraindication)ใหพจารณาสงผปวยไปยงโรงพยาบาลแมขายทสามารถใหการขยายหลอดเลอดหวใจได(primaryPCI)โดยเรวทสดและตองค�านงถงอนตรายในระหวางน�าสงรวมดวย 14.หากใหยาละลายลมเลอดแลวมลกษณะทบงชวาหลอดเลอดหวใจเปด ใหรบผปวยไวใน ICUหรอ CCU เพอ ตดตามการท�างานของคลนไฟฟาหวใจ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
13
และเฝาระวงภาวะแทรกซอนอนๆ หลงจากนน ใหประเมนความเสยง (riskstratification)ดงในบทท6
ตารางท 2 ลกษณะทบงชวายาละลายลมเลอดสามารถเปดหลอดเลอดไดส�าเรจ
Sign of successful reperfusion therapy
1.อาการปวดหนาอกลดลงหรอหายอยางรวดเรว
2.พบวาSTelevationลดลงมากกวารอยละ50ท90-120นาทหลงเรมใหยาละลายลมเลอด
3. ระดบ CK-MB จะขนสงสดประมาณ 12 ชวโมง หลงจากผปวยมอาการเจบหนาอก (ปกตถาไมม reperfusion ระดบCK-MBจะขนสงสดท24-36ชวโมง)จากการserialCKMBทก6ชวโมง
4.พบ reperfusion arrhythmia เชนNon sustain ventriculartachycardiaatrialfibrillationacceleratedidioventricularrhythm(AIVR)frequentprematureventricularcomplexes(พบไดถมากขนกวาเดม2เทาภายใน90นาทหลงใหยาละลายลมเลอด)
4. โรงพยาบาลศนยทสามารถใหยาละลายลมเลอด และสามารถขยายหลอดเลอดหวใจได แบงออกเปน 2 แนวทาง ดงน กรณผปวยมาเอง(ไมไดReferมาจากโรงพยาบาลอน) 1. เมอพบผปวยมอาการเจบหนาอก หรออาการสงสยวาเปนกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ใหท�าการตรวจประเมนอาการเบองตน โดยซกประวต การเจบหนาอกและวดสญญาณชพ 2. ท�าECG12leadsทนทและแปลผลECGภายใน10นาท
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
14
3. ถาแปลผลECGแลวพบวาเปนSTEMIใหการรกษาเบองตนดงน 3.1. OnO2cannula3-5lite/minuteหรอO2Maskwithbag เพอให oxygen saturationมากกวารอยละ 95 และถายงม อาการเจบหนาอกควรใหmorphineเพอลดอาการ 3.2. ใหaspirin300mgเคยวแลวกลน(ส�าหรบผปวยทไมไดรบยา aspirinเดมอยกอน) 3.3. ใหclopidogrel300mg(75mg4tab)รบประทานทนท ในผปวยอาย≤75ปและ75mg(1tab)ในผปวยอาย>75ป 4. monitorECGleadIIดวยเครองdefibrillator 5. ตรวจ CBC, BUN, creatinine, electrolytes, troponin-T/troponin I (PT, PTTถาสามารถสงตรวจได)ทงนไมตองรอผล troponinในการวนจฉยและรกษา 6. เปดหลอดเลอดดวย0.9%NSS1000mlIVdripKVOพรอมตอextension tube และ T-Way ทแขนซาย ในกรณทไมมภาวะหวใจลมเหลวเฉยบพลน(acutedecompensatedheartfailure) 7. หองฉกเฉนโทรประสานงานกบหองปฏบตการตรวจสวนหวใจ(Catheterizedlaboratory)เพอพจารณาท�าprimaryPCI 7.1. ถาทมหองปฏบตการตรวจสวนหวใจพรอมท�าหตถการใหปฏบต ตามแนวปฏบตการผปวยท�าprimaryPCIโดยปฏบตดงน 7.1.1. แพทยหองฉกเฉนใหขอมลผปวยและญาตเกยวกบวธ การรกษาโดยการท�าprimaryPCIโดยอธบายถงความ จ�าเปนในการท�าหตถการภาวะแทรกซอนและความเสยง ทอาจจะเกดขนได (กรณทไมมญาตมาดวยใหพยายาม ตดตอทางโทรศพท) 7.1.2. ถาผปวยและญาตยนยอมท�าหตถการใหเซนใบยนยอม ท�าหตถการ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
15
7.1.3. เตรยมผปวยตามแบบฟอรมทก�าหนด(standingorder) และซกถามประวตความเสยงในการท�า primary PCI ไดแก -ประวตการแพสารทบแสงประวตการแพอาหารทะเล -มภาวะcardiogenicshock -มภาวะheartfailure -ประวตการมเลอดออก 7.1.4. สงผปวยไปหองปฏบตการตรวจสวนหวใจพรอมญาต (ใหญาตนงรอทหนาหองปฏบตการสวนหวใจขณะก�าลง ท�าหตถการ) 7.1.5 ท�าบตรadmitหอผปวยวกฤต(CCUหรอICU)และ โทรสงเวรกบหอผปวยวกฤตไวดวยเพอการเตรยมพรอม รบผปวยจากหองปฏบตการสวนหวใจหลงท�าprimaryPCI 7.2. ถาทมสวนหวใจไมพรอมท�าหตถการใหแพทยหองฉกเฉนพจารณา ใหยาละลายลมเลอดตามแนวปฏบตการใหยาละลายลมเลอด
กรณผปวยสงตอมาจากโรงพยาบาลอน ทไดรบการประสานงานทางโทรศพทลวงหนาให สงผปวยมาทหอผปวยวกฤตหรอหองปฏบตการสวนหวใจโดยไมตองผานหองฉกเฉน 1. กรณผปวยทยงไมไดยาละลายลมเลอด ใหเจาหนาทหองCCU/ICUโทรประสานงานกบเจาหนาทหองปฏบตการสวนหวใจเพอพจารณาท�าprimaryPCIถาหองปฏบตการสวนหวใจพรอมท�าหตถการใหปฏบตตามแนวปฏบตการสงผปวยท�าprimaryPCIแตถาไมพรอมท�าใหแพทยCCU/ICUพจารณาใหยาละลายลมเลอด 2. กรณผปวยทไดรบยาละลายลมเลอดจากโรงพยาบาลอนมาแลว แตไมมreperfusionภายใน90นาทใหโทรประสานงานหองปฏบตการสวนหวใจเพอท�าrescuePCI
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
16
แนวทางปฏบตการเตรยมผปวย STEMI เพอท�า primary PCI มแนวทางปฏบตดงน 1. โรงพยาบาลชมชนโทรตดตอโรงพยาบาลแมขายเพอประสานงานการสงตอผปวยSTEMIเพอท�าprimaryPCI 2. เมอตดตอไดแลวและพรอมท�า primary PCI ใหแพทยโรงพยาบาลชมชนใหขอมลแกผปวยและญาตเกยวกบวธการรกษาโดยการท�าprimaryPCIความจ�าเปนในการท�าหตถการอธบายผลดและภาวะแทรกซอนและความเสยงทอาจจะเกดขนได(กรณทไมมญาตมาดวยใหพยายามตดตอญาตทางโทรศพท) 3. เตรยมผปวยตามแบบฟอรมทก�าหนดดงน 3.1 ซกถามประวตความเสยงในการท�าprimaryPCIไดแก - ประวตการแพสารทบแสงประวตการแพอาหารทะเล - มภาวะcardiogenicshock - มภาวะheartfailure - ประวตการมเลอดออก 3.2 เปดIVทแขนซายดวย0.9%NSS1000ml.rate40ml./hr. พรอมตอextensionและT-way 4. ใหยาตามแนวปฏบตทางคลนกในการดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนดงทกลาวแลวในเบองตนหรอใบStandingorderforSTEMInoteดงตวอยางในภาคผนวก 5. สงผปวยพรอมใบStandingorderforSTEMInoteมาทหองปฏบตการสวนหวใจโดยไมตองผานหองฉกเฉน 6. ถาผปวยมอาการเปลยนแปลงหลงจากทตดตอแลวใหโทรสงเวรเพมเตม
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
17
เพอใหโรงพยาบาลแตละระดบสามารถด�าเนนการใหเปนไปตามแนวทาง
ปฏบตดงกลาวขางตนคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจ
จงก�าหนดบทบาทหนาทของบคลากรในเครอขายดงน
1. คณะกรรมการพฒนาเครอขายบรการโรคหวใจระดบเขต
มบทบาทหนาทดงน
1. รวบรวมและวเคราะหสถานการณผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
ภายในเขตและรวบรวมสวนทยงขาดจากเปาหมาย
2. ก�าหนดแนวทางการสรางและพฒนาเครอขายการดแลผปวยกลามเนอ
หวใจตายเฉยบพลนจงหวดตางๆภายในเขตสขภาพโดยเรมจาก
2.1 โรงพยาบาลแมขายควรมศกยภาพในการรกษาผปวยกลามเนอ
หวใจตายเฉยบพลนตงแตการใหยาละลายลมเลอดจนถงการขยายหลอดเลอด
หวใจดวยบอลลนอยางนอย1แหงภายในเขตสขภาพ
2.2 โรงพยาบาลลกขายควรมศกยภาพตามทก�าหนดไวในบทท1
2.3 มระบบปรกษาระหวางโรงพยาบาลแมขายและโรงพยาบาลลกขาย
ทใชไดสะดวกรวดเรวและสามารถใชได24ชวโมงเชนโทรศพทโทรสารหรอ
เทคโนโลยสารสนเทศ(socialmedia)
2.4 มระบบบรหารจดการยาละลายลมเลอดทดภายในจงหวดและ
ในเขตเนองจากโรงพยาบาลชมชนมอตราการใชยานอยท�าใหยาหมดอายกอน
หรอการซอยาในปรมาณนอยท�าไดยาก
3. ประเมนและตดตามผลการด�าเนนงานของแตละจงหวด ในแตละ
ไตรมาสเพอวเคราะหปญหาและอปสรรคการพฒนาเครอขาย
บทท
3
บทบาทหนาทในการสรางเครอขายการ
ดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
18
2. คณะกรรมการพฒนาเครอขายบรการโรคหวใจระดบจงหวด
มบทบาทหนาทดงน
1. รวบรวมและวเคราะหสถานการณผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
ภายในจงหวดและรวบรวมสวนทยงขาดจากเปาหมาย
2. ก�าหนดแนวทางการสรางและพฒนาเครอขายการดแลผปวยกลามเนอ
หวใจตายเฉยบพลนของอ�าเภอตางๆภายในจงหวดโดยเรมจาก
2.1 โรงพยาบาลแมขายควรมศกยภาพในการรกษาผปวยกลามเนอ
หวใจตายเฉยบพลนดวยการใหยาละลายลมเลอด และรองรบการรกษาหลงให
ยาดงกลาวได
2.2 โรงพยาบาลลกขายควรมศกยภาพตามทก�าหนดไวในบทท1
2.3 มระบบปรกษาระหวางโรงพยาบาลแมขายและโรงพยาบาลลกขาย
ทใชไดสะดวกรวดเรวและสามารถใชได24ชวโมงเชนโทรศพทโทรสารหรอ
เทคโนโลยสารสนเทศ(socialmedia)
2.4 มระบบบรหารจดการยาละลายลมเลอดทดภายในจงหวดเนองจาก
โรงพยาบาลชมชนมอตราการใชยานอยท�าใหยาหมดอายกอนหรอการซอยาใน
ปรมาณนอยท�าไดยาก
3. ประเมนและตดตามผลการด�าเนนงานของแตละอ�าเภอ ในแตละ
ไตรมาสเพอวเคราะหปญหาและอปสรรคการพฒนาเครอขาย
3. บคลากรในโรงพยาบาลแมขายและลกขาย
มบทบาทหนาทดงน
แพทยและพยาบาลมสวนส�าคญในการดแลผปวยกลามเนอหวใจตาย
เฉยบพลน(acuteSTEMI)โดยมบทบาทหนาทตามล�าดบในการปฏบตดงน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
19
1. แพทย
- ใหการวนจฉยโรคและปรกษาแมขายในกรณไมแนใจการวนจฉย
- ประเมนผปวยกอนใหยาละลายลมเลอดตามแบบประเมนผปวย
ทรบการรกษากอนใหยาละลายลมเลอดรวมทงขอบงชในการใหยาละลาย
ลมเลอด
- ใหขอมลผปวยและญาตเกยวกบความจ�าเปนในการใหยาละลายลม
เลอดอธบายผลดและภาวะแทรกซอนของยาละลายลมเลอดการใหยามความ
ปลอดภยสงในผปวยทมขอบงชและไมมขอหาม สามารถเปดหลอดเลอดหวใจ
ไดถงรอยละ 50 อาจมภาวะแทรกซอนทรนแรงทอาจเกดขนได แตนอยมาก
เมอเทยบกบประโยชนทผปวยจะไดรบเชนภาวะเลอดออกในสมองพบรอยละ
0.5-1.5,ภาวะเลอดออกในระบบทางเดนอาหารรอยละ4-5แตถาไมใหโอกาส
เสยชวตสงถงรอยละ13
2. พยาบาล
- ใหผ ปวยหรอญาตเซนใบยนยอมการไดรบยาละลายลมเลอด
ในแบบประเมนผปวยทไดรบการรกษากอนใหยาละลายลมเลอด
- เรมใหยาละลายลมเลอดโดยเรวทสดควรเรมใหภายใน30นาท
หลงจากผปวยมาถงโรงพยาบาลและภายใน12ชวโมงหลงจากเรมมอาการเพอ
ใหไดผลด โดยมาตรฐานจงก�าหนดใหมการพฒนาระบบการรกษาใหสามารถ
ใหยาละลายลมเลอดไดภายใน30นาท(doortoneedletimewithin30
minute)
ขนตอนการเตรยมยา Streptokinase ดงน
1 ละลายดวย0.9%NSSควรฉดสารละลายอยางชาๆดานในบรเวณ
ขางขวดยา
2 กลงขวดยาอยางชาๆเพอใหยาผสมเขากน หามเขยา เนองจาก
ท�าใหเกดฟองได
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
20
3 น�าสารละลายทไดเจอจางผสมใน0.9%NSS100ml
4 ตรวจสอบดวามอนภาคหรอการเปลยนสกอนใหยาละลายลมเลอด
กบผปวย
5 หามผสมยาอนในภาชนะเดยวกน
6 ควรใชสารละลายหลงผสมทนทเนองจากยาไมมสวนผสมของสาร
กนเสยและเกบไดนาน8ชวโมงเทานนทงนโรงพยาบาลทใชยาละลายลมเลอด
ตวอนเชนr-TPA,tenecteplaseใหปฏบตตามแนวทางการเตรยมยานนๆ
- เฝาระวงผลขางเคยงและภาวะแทรกซอนจากการใหยาละลายลมเลอด
โดยตดตามผปวยทไดรบยาละลายลมเลอดดงน
- สงเกตอาการเจบหนาอก อาการเหนอยของผปวยและอาการทวไป
ตลอดจนตดตามสญญาณชพและตดตามECGmonitoringอยางใกลชดหลง
ผปวยไดรบยาละลายลมเลอด
- ตองตดตามECG12leadsท90นาทเพอประเมนการเปดหลอด
เลอดหวใจ (reperfusion) หากมลกษณะตามตารางท 2 แสดงวาหลอดเลอด
หวใจนาจะเปด
- รายงานแพทยหากอาการเจบหนาอกไมดขนหรอไมมลกษณะของการ
เปดหลอดเลอด(reperfusion)ภายในชวงเวลา90-120นาทหลงเรมใหยา
ละลายลมเลอดเพอพจารณาท�าการขยายหลอดเลอดหวใจ(rescuePCI)ตอ
ขอควรระวงในการใหยาละลายลมเลอด
1. หามใหยาstreptokinaseซ�าอกในผปวยทเคยไดรบยาstreptokinase
มากอนภายใน5วนถง2ปโดยใหเลอกใชยาละลายลมเลอดชนดอนหรอวธ
การขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนแทน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
21
2. ควรใหสารน�าแกผปวยใหเพยงพอรวมกบพจารณาหยดยาทมฤทธลด
ความดนโลหตชวคราวและ/หรอพจารณาใหยาเพมความดนโลหตพรอมกบการ
ใหยาstreptokinaseในผปวยทมความดนโลหตต�า
3. ควรพจารณาท�าการขยายหลอดเลอดหวใจชนดปฐม(primaryPCI)
ในผปวยภาวะหวใจลมเหลว หรอผปวยทพบหรอคาดวาจะเกด cardiogenic
Shock หากผปวยสามารถรบการขยายหลอดเลอดหวใจไดในเวลาทเหมาะ
สมคอไมเกน120นาทหลงจากมาโรงพยาบาล(firstmedicalcontactto
balloon<120minute)
4. ควรรกษาดวยการใหเลอดและสวนประกอบของเลอดทดแทนในผปวย
ทเกดภาวะเลอดออกรนแรงหลงไดรบยาละลายลมเลอด
5. แพทยควรประเมนผปวยหลงไดรบยาละลายลมเลอดแลวประมาณ
90–120นาทวาสามารถเปดหลอดเลอดไดหรอไมหากไมมสญญาณของการ
เปดหลอดเลอดภายในชวงเวลา90-120นาทหลงเรมใหยาละลายลมเลอดเพอ
พจารณาท�าการขยายหลอดเลอดหวใจ(PCI)
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
22
การรกษาผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (STEMI) ใหไดผลดนน
จ�าเปนตองด�าเนนการอยางรวดเรว เพอใหสามารถเปดหลอดเลอดหวใจใหเรว
ทสดกอนทกลามเนอหวใจสวนนนจะตายไปทงหมดการสงตออยางมระบบและ
มการเตรยมความพรอมไวกอนจงเปนสงจ�าเปนอยางมากส�าหรบทกพนททงโรง
พยาบาลชมชนทเปนผสงผปวยและโรงพยาบาลแมขายทเปนผรบผปวย
การจดท�าระบบการสงตอผปวย STEMI ควรจดท�ารวมกนระหวางโรง
พยาบาลลกขาย และโรงพยาบาลแมขาย โดยมคณะกรรมการพฒนาระบบ
บรการสขภาพ (serviceplan)สาขาหวใจ เปนผด�าเนนการ เชนคณะกรรม
การพฒนาฯ ระดบจงหวด มบทบาทหนาทในการจดท�าระบบการสงตอผปวย
STEMIภายในจงหวดคณะกรรมการพฒนาฯระดบเขตมบทบาทหนาทในการ
จดระบบการสงตอฯภายในเขตโดยใชหลกการดงน
1. โรงพยาบาลชมชนทไมสามารถใหยาละลายลมเลอดได
ใหพจารณาสงตอโรงพยาบาลทสามารถเปดหลอดเลอดหวใจได
อนดบแรกคอพจารณาสงตอโรงพยาบาลทสามารถขยายหลอดเลอดหวใจ
ดวยบอลลนแบบฉกเฉน(primarypercutaneouscoronaryintervention;
PPCI)ไดภายในเวลา120นาท(นบเวลาตงแตผปวยมาโรงพยาบาลวนจฉย
ปรกษา ตามทมสงตอและรถพยาบาล เขาหองสวนหวใจ จนถงขยาย
บอลลน)
อนดบสองถาไมสามารถสงตอเพอท�าPPCIไดตามเวลาดงกลาวให
พจารณาสงตอโรงพยาบาลทสามารถยาละลายลมเลอดได ทอยใกลทสดและ
สามารถใหยาไดเรวทสด โดยมาตรฐานการรกษา ผปวยควรไดรบยาละลาย
บทท
4
แนวทางการจดท�าระบบการสงตอผปวย
กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (STEMI)
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
23
ลมเลอดภายในเวลา 30 นาท โดยนบเวลาตงแตผปวยมาโรงพยาบาลจนถง
เรมใหยาละลายลมเลอด(doortoneedletime)ดงนนการสรางแนวทาง
การประสานงานระหวางโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลแมขายจงตองชดเจน
รวมทงการประสานงานเตรยมรถพยาบาล ระยะเวลาในการเตรยมทมสงตอ
จงเปนสงจ�าเปนอยางไรกตามโรงพยาบาลในกลมนควรพฒนาใหสามารถใหยา
ละลายลมเลอดไดโดยรวมมอกบโรงพยาบาลแมขายตอไป
2. โรงพยาบาลทสามารถใหยาละลายลมเลอดได แตไมสามารถท�า
PPCI ได
ใหพจารณาแนวทางการเปดหลอดเลอดหวใจดงน
อนดบแรกคอพจารณาสงตอโรงพยาบาลทสามารถท�าPPCIไดภายใน
เวลา120นาท(นบเวลาตงแตผปวยมาโรงพยาบาลวนจฉยปรกษาตามทม
สงตอและรถพยาบาลเขาหองสวนหวใจจนถงขยายบอลลน)
อนดบสอง ถาไมสามารถสงตอเพอท�า PPCI ไดตามเวลาดงกลาว
ใหพจารณาใหยาละลายลมเลอดโดยเรวทสด โดยมาตรฐานการรกษา ผปวย
ควรไดรบยาละลายลมเลอดภายในเวลา 30 นาท โดยนบเวลาตงแตผปวยมา
โรงพยาบาลจนถงเรมใหยาละลายลมเลอด(doortoneedletime)จงตองม
แนวทางการรกษาผปวยSTEMIภายในโรงพยาบาลทชดเจนรวมทงมาตรการ
ดานความปลอดภยในการใหยาเชนใบตรวจสอบขอบงชใบตรวจสอบขอหาม
การใหยาละลายลมเลอด
ภายหลงการใหยาละลายลมเลอดควรสงเกตอาการในICU/CCUและ
มการตดตามคลนไฟฟาหวใจ (ECGmonitoring) ดงนนในโรงพยาบาลทไมม
ICU/CCUควรสงตอไปยงโรงพยาบาลแมขายทมICU/CCUสวนโรงพยาบาลทม
ICU/CCUอยแลวใหสงเกตอาการในICU/CCUทโรงพยาบาลนนๆระหวางท
สงเกตอาการควรสงเกตsignofreperfusionในกรณทมsignofreperfusion
(ดงตารางท 2) ใหสงเกตอาการและเฝาระวงภาวะแทรกซอน แลวประเมน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
24
ความเสยง(riskstratification)และพจารณาขอบงชในการสวนหวใจดงใน
บทท6ถามขอบงชควรสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลทสามารถท�าPCIได
ในเวลาราชการ
ในกรณทไมมsignofreperfusionท90-120นาทหลงใหยาละลาย
ลมเลอดใหพจารณาสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลทสามารถท�าPCIไดในทนท
โดยควรเปนโรงพยาบาลทอยใกลทสดหรอระยะเวลาในการเดนทางสนทสดและ
มแนวทางการสงตอระหวางโรงพยาบาลทง2แหงอยางชดเจนเชนถาไมมsign
ofreperfusionใหปรกษาเพอการสงตอทCCUหรอไลน(line)กลมปรกษา
จะเหนไดวาการสงตอและประสานงานจะเปนไปไดอยางรวดเรวจ�าเปนตองม
ระบบการปรกษาทสะดวกชดเจนเปนไปในแนวทางเดยวกนทงระดบจงหวด
และระดบเขตโดยระบบการปรกษาอาจเปนโทรสาร(Fax),socialmedia(line
group,wechat)หรอการโทรศพทอยางไรกตามการโทรศพทเพยงอยางเดยว
อาจท�าใหมความผดพลาดในการสงขอมลจงควรมระบบทควบคกบโทรศพทดวย
เชนโทรสารเพอความครบถวนของขอมลและสามารถทบทวนไดเมอเกดปญหาขน
3. โรงพยาบาลทสามารถใหยาละลายลมเลอดได และท�า PCI ได
ใหพจารณาแนวทางการเปดหลอดเลอดหวใจดงน
อนดบแรกคอพจารณาการท�าPPCIภายในเวลา90นาท(doorto
balloontime)ถาสามารถท�าไดควรสงผปวยไปท�าโดยเรวทสด
อนดบสองถาไมสามารถท�าPPCIไดตามเวลาดงกลาวใหพจารณา
ใหยาละลายลมเลอดโดยเรวทสด โดยมาตรฐานการรกษา ผปวยควรไดรบยา
ละลายลมเลอดภายในเวลา30นาทโดยนบเวลาตงแตผปวยมารพ.จนถงเรม
ใหยาละลายลมเลอด(doortoneedletime)จงตองมแนวทางการรกษาผปวย
STEMIภายในโรงพยาบาลทชดเจนรวมทงมาตรการดานความปลอดภยในการ
ใหยาเชนใบตรวจสอบขอบงชใบตรวจสอบขอหามการใหยาละลายลมเลอด
หลงการใหยาละลายลมเลอดควรสงเกตอาการและตดตามคลนไฟฟาหวใจ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
25
ECGmonitoringในICU/CCUและถาไมมsignofreperfusionควรพจารณา
การท�าrescuePCIตอไปจะเหนไดวาในโรงพยาบาลทสามารถใหยาละลาย
ลมเลอดและท�าPPCIไดตองมการเลอกวธการรกษาอยางเรงดวนจงจ�าเปนตอง
มแนวทางการรกษาภายในโรงพยาบาลทชดเจนเชนกน เชนกรณทผปวยมา
โรงพยาบาลเองและวนจฉยทหองฉกเฉน ใหตดตอระบบปรกษาภายใน (line)
ดงแบบฟอรมและตวอยางในภาคผนวก
ในการท�าแนวทางการสงตอจ�าเปนตองมขอมล ระยะทางและระยะ
เวลาในการเดนทางจากโรงพยาบาลลกขายถงโรงพยาบาลแมขายรวมถงระยะ
เวลาในการเตรยมทมรกษาของโรงพยาบาลลกขายแตละแหง เชน เวลาในการ
ตามทมสงตอ เวลาในการเตรยมรถพยาบาล และระยะเวลาในการเตรยมทม
รกษาของโรงพยาบาลแมขาย เชน เวลาในการเตรยมทมสวนหวใจ ระยะเวลา
ในท�าหตถการ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
26
โรคหลอดเลอดหวใจโคโรนารหมายถงกลมโรคทมกลามเนอหวใจขาดเลอด
หรอกลามเนอหวใจตายจากหลอดเลอดแดงโคโรนารตบหรออดตนโรคกลามเนอ
หวใจขาดเลอดมอาการแสดงได3ลกษณะคอ
1. Chronic stable angina (CSA)หมายถงกลามเนอหวใจขาดเลอด
แบบเรอรง เกดจากหลอดเลอดหวใจคอยๆ ตบอยางชาๆ ใชเวลานานเปนป
อาการมกไมรนแรง
2. Silent ischemia (SI)หมายถงกลามเนอหวใจขาดเลอดแบบไมม
อาการผดปกตแตตรวจพบโดยบงเอญเชนการตรวจสขภาพประจ�าปการเตรยมตว
กอนการผาตดเปนตน
3. Acute coronary syndrome (ACS)หมายถงกลามเนอหวใจ
ขาดเลอดเฉยบพลน เกดจากการตบหรออดตนของหลอดเลอดหวใจในเวลา
อนสนท�าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดอยางรวดเรวผปวยจงมอาการเจบหนาอก
รนแรงโดยสามารถแสดงออกได4รปแบบคอ
- กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (ST elevationmyocardial
infarction;STEMI)
- กลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน(non-STelevationACS;
NSTEACS)
- unstableangina,
- non-ST-elevationmyocardialinfarction;NSTEMI)
- หวใจหยดเตนกะทนหน(suddencardiacarrest)
บทท
5
แนวทางการวนจฉยโรคกลามเนอหวใจ
ขาดเลอดและกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
27
พยาธก�าเนด
เรมตนจากการสะสมของไขมนทผนงหลอดเลอดหวใจท�าใหหลอดเลอด
หวใจ คอยๆตบอยางชาๆ ในกรณนผปวยจะมอาการแบบ chronic stable
angina เมอเกด plaque rupture และตามมาดวย platelet aggregation
และthrombusformationท�าใหหลอดเลอดตบอยางรวดเรวจงเกดACSโดย
ในกรณทเกด near total occlusion ผปวยจะแสดงอาการแบบ unstable
anginaหรอNSTEMIแตถาเกดtotalocclusionผปวยจะแสดงอาการแบบ
STEMIดงรปท1
รปท 1 พยาธก�าเนดและอาการทางคลนกในโรคหวใจโคโรนาร
อยางไรกตามโรคหวใจโคโรนารอาจเกดจากสาเหตอนไดเชน การหดเกรง
ของหลอดเลอดโคโรนาร,erosioncoronaryplague,coronaryvasculitis,
coronary emboli หรอจาก hypercoagulable state, systemic
hypoperfusionแตพบไดนอยประมาณรอยละ5ของผปวยโรคหลอดเลอด
หวใจโคโรนารเทานน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
28
อาการและอาการแสดง
ผปวยโรคหวใจโคโรนารมกมาพบแพทยดวยอาการเจบหนาอกเปนสวนใหญ
อาการเจบหนาอกทเกดจากกลามเนอหวใจขาดเลอด มลกษณะทส�าคญ คอ
ในรายทอาการเจบหนาอกนนเปนจากโรคหวใจโคโรนารนยมเรยกอาการนนวา
angina การประเมนวาอาการเจบหนาอกนนเปนจากหลอดเลอดหวใจหรอไม
สามารถประเมนจากลกษณะของการเจบและปจจยเสยงของผปวย โดยเฉพาะ
อายและเพศดงตารางท3ในรายทโอกาสเปนโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนารต�า
ควรตรวจหาสาเหตอน สวนรายทโอกาสเปนโรคปานกลาง ควรสงเกตอาการ
หรอตรวจสบคนเพมเตมเพอการวนจฉยโรคเชนการท�าstresstestตรวจคลน
ไฟฟาหวใจหรอcardiacbiomarkerในรายทมลกษณะของACSสวนในราย
ทโอกาสเปนโรคสงควรใหการวนจฉยแยกโรคตอดงแผนภมท1อยางไรกตาม
ในผปวยเบาหวานผปวยสงอายผปวยทมperipheralneuropathyอาจมเจบ
หนาอกทผดแปลกออกไปจากนกได
ตารางท 3 โอกาสเปนโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนารจากลกษณะเจบหนาอก
และเพศ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
29
หมายเหต :typicalanginaคอการเจบหนาอกทมลกษณะครบทง3ขอคอ
1. substernalpain2.painonexertion/stress3. relievedby rest/
nitroglycerineatypicalanginaคอการเจบหนาอกทมลกษณะเพยง2ใน3
ขอโอกาสเปนโรคสงหมายถงโอกาสเปนโรคมากกวารอยละ90โอกาสเปนโรค
ปานกลางหมายถงโอกาสเปนโรครอยละ10-90โอกาสเปนโรคต�าหมายถง
โอกาสเปนโรคนอยกวารอยละ10(ดดแปลงจากMKSAP14,Cardiovascular
Medicine)
สวนการบอกความรนแรง ของ angina นยมใช Canadian Cardiac
Societyclassification(CCSC)ดงน
CCSCI : สามารถท�ากจวตรประจ�าวนไดจะเจบหนาอกเมอออกแรง
อยางหนกมาก
CCSCII : สามารถท�ากจวตรประจ�าวนไดแตเจบหนาอกเมอออกแรง
เพยงเลกนอย
CCSCIII : เจบหนาอกเมอท�ากจวตรประจ�าวน
CCSCIV : อยเฉยๆกมอาการเจบหนาอก
การตรวจรางกาย
ในผปวยโรคหวใจโคโรนารเฉยบพลนจะมอาการเจบรนแรงอาจนานถง
30นาทอาจเกดขณะพกหรอท�าใหตนขนกลางดกกไดนอกจากนนอาจมาดวย
ภาวะหวใจลมเหลวเฉยบพลน หรอ หวใจหยดเตนเฉยบพลนหลงมอาการแนน
หนาอก
สวนใหญในchronicstableanginaตรวจรางกายไมพบความผดปกต
สวนในโรคหวใจโคโรนารเฉยบพลนอาจปกตหรอพบความดนโลหตต�าเหงอแตก
ผวหนงซดและเยนหวใจเตนเรวฟงเสยงหวใจไดยนเสยง3และ4gallopหรอ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
30
ไดยนnewmurmurและฟงปอดไดbasilarraleบงชวามภาวะหวใจลมเหลว
เฉยบพลน
ดงนนเมอพบผปวยทมาดวยอาการเจบหนาอก และสงสยโรคหวใจ
โคโรนารควรพจารณาดงแผนภมท1ตอไปน
แผนภมท 1แนวทางการวนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจโคโรนาร
UA; unstable angina, ACS; acute coronary syndrome, STEMI; ST
elevationMI,NSTEMI;non-STelevationMI,ECG;electrocardiography
NSTEACS;non-STelevationacutecoronarysyndrom
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
31
Acute coronary syndrome
การวนจฉย
การวนจฉยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนตองอาศยสงเหลาน
ดงแผนภมท1ประกอบดวย
1. ประวตและการตรวจรางกาย
2. คลนไฟฟาหวใจ
3. Cardiacbiomarker
ในการวนจฉยกลามเนอหวใจตาย (Myocardial Infarction)ตองใช 2
ใน3ขอโดยตองมcardiacbiomarkerสงขน
ประวตและการตรวจรางกาย
ค�านยามของunstableangina
คออาการเจบหนาอกทมลกษณะขอใดขอหนงตอไปน
- เจบหนาอกทเกดขนใหมในชวง2เดอน(newonset)CCSC>III
- เจบหนาอกรนแรงขนหรอบอยขน(increasingangina)CCSCI, II
ไปเปนCCSCIII,IV
- เจบหนาอกขณะพก(anginaatrest)
- postMIangiaตงแต24ชวโมง–2สปดาห
ลกษณะการเจบหนาอกแบบunstableanginaเปนตวบงชวามacute
coronarysyndromeเกดขน
สวนNSTEMIและSTEMIอาการคลายunstableanginaแตรนแรงกวา
และเจบหนาอกนานกวาอาจนานกวาครงชวโมง ในผปวยทมประวต chronic
stableanginaและมประวตเปนกลามเนอหวใจขาดเลอดมากอนเมอมอาการ
เจบหนาอก ถงแมคลนไฟฟาหวใจจะปกต กมโอกาสเปน unstable angina
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
32
คอนขางมากซงตางจากผปวยทไมเคยมประวตเจบหนาอกมากอนไมมปจจยเสยง
พรอมกบคลนไฟฟาหวใจปกตอาจตองระวงในการวนจฉยแยกโรค เชน
หลอดเลอดแดงเอออรตาฉกและเยอหมหวใจอกเสบเฉยบพลนซง2ภาวะน
มขอหามในการใหยาเฮปารน
คลนไฟฟาหวใจพบการเปลยนแปลงไตหลายแบบดงน
1. SignificantSTdepression(≥0.1mV)
2. STelevationindomeshapepatternในleadทเขาไดกบผนง
ดานใดดานหนงของกลามเนอหวใจหองลางซายซงตรงกบการเลยงของหลอดเลอด
โคโรนาร
3. T wave change แตไมจ�าเพาะส�าหรบหวใจขาดเลอดเฉยบพลน
โดยเฉพาะถานอยกวา0.3mV
ปจจบนการแยกวาเปนSTEMIหรอNSTEMIใชคลนไฟฟาหวใจเปนหลก
บางครงไมพบความผดปกตของคลนไฟฟาหวใจในผปวยunstableanginaหรอ
NSTEMIท�าใหการวนจฉยคอนขางยาก
Cardiac biomarker
การแยกภาวะNSTEMIออกจากunstableanginaซงอาการเจบหนาอก
คลายกนและการเปลยนแปลงคลนไฟฟาหวใจอาจจะคลายกนไดสามารถ
แยกกนดวยcardiacbiomarkerโดยในNSTEMIคาจะสงขนสวนในSTEMI
ตองมการเปลยนแปลงในคลนไฟฟาหวใจและcardiacbiomarkerสงขนทกราย
cardiac biomarker ทนยมตรวจคอ CK-MB, troponin T หรอ I การใช
troponin พบวาความไว และความจ�าเพาะสงกวา CK-MB การสงขนของ
cardiacbiomarkerมลกษณะดงรปท2
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
33
รปท 2แสดงระยะเวลาการเปลยนแปลงของcardiacbiomarker
ดดแปลงจากACC/AHA2007GuidelinesfortheManagementofPatients
WithUnstableAngina/Non-ST-ElevationMyocardialInfarction
จะเหนไดวาcardiacbiomarkerไมไดขนทนทเชนtroponinTจะตรวจ
พบ4ชวโมงหลงเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนดงนนในการรกษาSTEMI
ซงตองการความเรงดวนจงไมไดใชcardiacbiomarkerมารวมในการดดสนใจ
การรกษา
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
34
การตรวจทางหองปฏบตการอน ๆ
- ภาพถายรงสทรวงอกมความจ�าเปนในการวนจฉยภาวะน�าคงในปอด
หรอน�าทวมปอดซงพบในNSTEMIและSTEMIมากกวาunstableangina
- ระดบไขมนในพลาสมา เปนการหาปจจยเสยงของหลอดเลอดแดงแขง
ควรสงตรวจทนททผปวยมอาการหรอภายใน24ชวโมงเพราะระดบโคเลสเตอรอล
จะลดลงหลง24ชวโมงแรกของโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน
- การตรวจเพอหาสาเหตทตยภมของ unstable angina ในบางราย
เชน ตรวจการท�างานของไทรอยดในกรณทผปวยมอาการหวใจเตนเรวตลอด
เวลาและสงสยโรคไทรอยดเปนพษหรอสงตรวจระดบฮโมโกลบนในกรณทผปวย
มอาการซด
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
35
กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (Acute STEMI) เปนกลมโรคหวใจ
โคโรนารเฉยบพลนทตองการการรกษาอยางเรงดวน เนองจากหลอดเลอดอดตน
ท�าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดอยางรนแรง และมอตราการตายสงเฉลยถง
รอยละ13การวนจฉยSTEMIคลายในNSTEMIคอประวตเจบหนาอกคลนไฟฟา
หวใจแสดงSTelevationรวมกบcardiacbiomarkerขนสงอยางไรกตาม
เนองจาก cardiac biomarker อาจขนชา การรกษาผปวยกลามเนอหวใจ
ตายเฉยบพลน(AcuteSTEMI)จงไมค�านงถงcardiacbiomarkerแตจะเนน
ทประวตเจบหนาอกและการเปลยนแปลงของคลนไฟฟาหวใจเปนหลก
การรกษา
1. การรกษาเบองตน
1.1 ลดอาการเจบหนาอกดวยการใหมอรฟน (morphine sulfates)
(M)1-5มก.ทางหลอดเลอดยกเวนมความดนโลหตต�ายากลมน
มฤทธทงระงบอาการปวดและคลายความวตกกงวล
1.2 การใหออกซเจน(O)โดยเฉพาะผปวยทมอาการเขยวขาดออกซเจน
หรอมภาวะหวใจลมเหลว
1.3 หลงใหมอรฟนถายงมเจบหนาอกอยควรใหไนเตรท(N)ทางปาก
หรอเขาหลอดเลอดด�า
1.4 ใหแอสไพรน(A)ขนาด162-325มก.เคยวแลวกลนทนท
บทท
6การดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(Acute STEMI)
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
36
1.5 ใหclopidogrel(75mg)4taboralในอาย≤75ป,75mg
(1tab)ในอาย>75ปรวมขอ1.1-1.5เปนใชตวยอเปนMONAC
1.6 ส�าหรบผปวยทกรายควรใหนอนพกผอนเตมทและควรนอนในหอง
ทเงยบสงบ
1.7 หลกเลยงการออกแรงหรอการเบงถาย
1.8 ควบคมความดนโลหตใหต�ากวา140/90 มม.ปรอท,ระดบน�าตาล
ในเลอดนอยกวา<180มก./ดล.
1.9 ควรนอนพกในโรงพยาบาล เพอทจะตดตามคลนไฟฟาหวใจ
แบบตอเนองภายใน24ชม.แรกทงนเพอเฝาระวงการเกดภาวะ
หวใจเตนผดจงหวะ
2. Reperfusion therapy
คอการเปดหลอดเลอดทอดตนกอนทกลามเนอหวใจบรเวณนนจะตาย
ดงนนจงตองท�าอยางเรงดวนในปจจบนม2วธหลกคอ
2.1 การเปดหลอดเลอดดวยยาละลายลมเลอด(fibrinolytictherapy)
2.2 การเปดหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนอยางเรงดวน (primary
percutaneouscoronaryintervention;PPCI)
การเปดหลอดเลอดดวยยาละลายลมเลอด
คอการใหยาละลายลมเลอด(fibrinolyticagent)เพอละลายลมเลอด
ทอดตนอยในหลอดเลอดมขอบงชดงน
1. ระยะเวลาจากเรมตนของอาการเจบหนาอกถงใหยาไมเกน12ชวโมง
2. STelevationหรอnewLBBB
3. ไมมขอหามของการใชยาละลายลมเลอด
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
37
- ระยะเวลาจากเรมตนของอาการเจบหนาอกถงใหยา (Onset to
needletime)ไมเกน12ชวโมงพบวาการใหยาละลายลมเลอดภายหลง
12ชม.ไปแลวไดประโยชนนอยไมคมกบความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอน
อยางไรกตามในรายทระยะเวลาเรมตนของอาการเจบหนาอกเกน12ชม.แตไม
เกน24ชม.และยงมอาการเจบหนาอกอยพบวายงไดประโยชนถงแมวาประโยชน
ทไดจะนอยกวาการใหภายใน12ชม.กตามการใหยาละลายลมเลอดเรวจะยงม
ประโยชนตอผปวยโดยเฉพาะการใหภายใน4ชม.หลงเรมมเจบหนาอกสามารถ
ลดอตราการตายไดมากถง3เทาดงนนเมอพบผปวยASTEMIควรพจารณา
การรกษาดวย reperfusion therapy อยางเรงดวน โดยมาตรฐานการรกษา
ควรใหภายใน30นาทหลงผปวยมาโรงพยาบาล(firstmedicalcontactto
needletime≤30นาท)
- ST elevation หรอ new LBBB
โดยทSTelevationตองยกสงขนอยางนอย1มลลเมตรในlimbleads
หรอ2มลลเมตรในchestleadและเปนleadทสมพนธกบผนงกลามเนอ
หวใจดวยไมมขอหามใชยาละลายลมเลอดไดแก
absolute contraindication:
1. เคยมประวตเลอดออกในสมองเมอไรกตามหรอมโรคหลอดเลอดสมอง
อนๆทเกดขนภายในระยะเวลา1ป
2. เนองอกในสมอง
3. ก�าลงมเลอดออกภายในสวนหนงสวนใดของรางกาย ยกเวน การม
ประจ�าเดอน
4. ผปวยทสงสยวาอาจจะมการฉกขาดของหลอดเลอดแดงเอออรตา
(Aorticdissection)
5. ในผปวยทไมทราบชนดของโรคหลอดเลอดสมอง ควรเลอกตดสนใจ
ระหวางความเสยงของการไมใหยากบความเสยงของการเกดภาวะแทรกซอน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
38
Relative contraindications:
1. ความดนโลหตสงทยงควบคมไมได หรอมประวตความดนโลหตสง
ขนรนแรงแบบเรอรงมากอน
2. มโรคเลอดออกงายผดปกตหรอก�าลงไดรบการรกษาดวยยาตานการ
แขงตวของเลอดทมINRเทากบ2-3
3. ไดรบอบตเหต หรอมเลอดออกภายในสวนหนงสวนใดของรางกาย
ภายในระยะเวลา 2-4 สปดาห หลงไดรบการผาตดใหญ ไมสามารถหามเลอด
ในต�าแหนงทเจาะเลอดไดและก�าลงมแผลในกระเพาะอาหาร
4. ตงครรภ
5. เคยไดรบการรกษาดวยstreptokinaseในชวงระยะเวลา5วนจนถง
2 ป หรอเคยแพยามากอน สวนใน diabetic retinopathy นน เปนขอหาม
เฉพาะในรายทมหลกฐานของการเกดเลอดออกทจอตามากอน
วธการใหและขนาดยาละลายลมเลอดทนยมใชในปจจบน
1. Streptokinase1.5ลานยนตin0.9%NSS100mlหยดเขาหลอด
เลอดด�าใน1ชม.ครงเดยว
2. Acceleratedr-TPA15มก.ฉดเขาหลอดเลอดด�าทนทตามดวย
- 50มก.(0.75มก/กก)ฉดเขาหลอดเลอดด�าใน30นาทหรอ
- 35มก.(0.5มก/กก)ฉดเขาหลอดเลอดด�าใน60นาท
3. Tenecteplase30-50mgIVbolusนานกวา5วนาทขนไปครงเดยว
ภาวะแทรกซอนจากยาละลายลมเลอด
- ปฏกรยาภมแพอยางรนแรง
- อาการแพยา
- ความดนโลหตต�า
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
39
- อาการสญเสยเลอดเพยงเลกนอยพบไดรอยละ5-30
- อาการสญเสยเลอดจ�านวนมากพบไดรอยละ0.75
- เลอดออกภายในกะโหลกศรษะพบไดรอยละ0.5-0.6
การให reperfusion therapy ดวยยาละลายลมเลอดมขอจ�ากดอยบาง
ไดแกoptimalreperfusionท90นาทของยาstreptokinaseเกดขนประมาณ
รอยละ50เทานนและมโอกาสเกดการอดตนซ�าไดรอยละ28-41อาจมระยะ
เวลาในการเปดหลอดเลอดชาคอมากกวา90นาทและไดผลนอยลงในกลมผปวย
ทม cardiogenic shock โดยลกษณะทบงชวายาละลายลมเลอดสามารถ
เปดหลอดเลอดไดส�าเรจดงในตารางท2
การเปดหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนแบบปฐมภม (PPCI)
คอการเปดหลอดเลอดดวยการใสสายสวนเขาไปในหลอดเลอดหวใจเพอ
ใชบอลลนขยายหลอดเลอดในสวนทอดตนดงรปท3วธนเปดหลอดเลอดไดถง
รอยละ90-95สามารถลดอตราการเสยชวตโอกาสเกดกลามเนอหวใจขาดเลอด
ซ�าซอนรวมทงโอกาสเกดภาวะแทรกซอนหลงเปดหลอดเลอดนอยกวาการใหยา
ละลายลมเลอดโดยเฉพาะภาวะเลอดออกลดลงจากรอยละ0.5-1เหลอเพยง0.01
จะเหนไดวาการขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนดกวาทงดานประสทธภาพ
และภาวะแทรกซอนจากการรกษาปจจบนนจงเปนมาตรฐานในการรกษา
อยางไรกตามการรกษาจะไดประสทธภาพดงขางตนจะตองปฏบตตาม
มาตรฐานการรกษาคอท�าการขยายบอลลนอยางรวดเรวภายใน90-120นาท
หลงจากผปวยมาโรงพยาบาล(firstmedicalcontacttoballoontime<
120min)และท�าโดยผทมความช�านาญในสถานทมหองสวนหวใจ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
40
รปท 3การขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลน
ปญหาในปจจบน คอ โรงพยาบาลทสามารถสวนหวใจและขยายหลอด
เลอดหวใจดวยบอลลนมนอยไมสามารถปฏบตตามมาตรฐานการรกษาขางตน
ไดจงตองมแนวทางการเลอกวธรกษาเพอเปดหลอดเลอดหวใจในผปวยacute
STelevationMIดงตารางท4
นอกจากน ยงมการเปดหลอดเลอดหวใจดวยการผาตดท�าทางเบยง
หลอดเลอดหวใจ(coronaryarterybypassgraft;CABG)มขอบงชคอ
1. urgentCABGในผปวยทไมสามารถท�าPCIและยงคงมเจบหนาอก
เจบหนาอกซ�าcardiogenicshockภาวะหวใจลมเหลวรนแรงหรออยในกลม
ความเสยงสง
2. ผปวยทมmechanicaldefectรวมดวยเชนVSD,severemitral
regurgitation,freewallrupture
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
41
ตารางท 4 หลกการเลอกวธรกษาเพอเปดหลอดเลอดหวใจ (reperfusion
therapy)ในผปวยSTEMI
PPCI:primaryPCI,CAG:coronaryangiogramstablepatients:ผปวยทไมมลกษณะ
ดงน lowoutput,hypotension,persistenttachycardia,apparentshockhigh-
grade ventricular or symptomatic supraventricular tachyarrhythmia และ
spontaneousrecurrentischemia
ดดแปลงจาก2013ACCF/AHAGuidelinefortheManagementofST-Elevation
MyocardialInfarction
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
42
การรกษาหลงผปวยหลงไดรบการรกษาดวยการเปดหลอดเลอด
ในผปวยกลามเนอหวใจตายหลงไดรบการรกษาดวยการเปดหลอดเลอด
ไมวาดวยวธใดกตามมโอกาสหลอดเลอดอดตนซ�าไดและตองรกษาประคบประคอง
กลามเนอหวใจในระหวางการฟนตวโดยมหลกการดงน
1. การรกษาเพอปองกนการอดตนซ�าของหลอดเลอดหวใจ(Maintenance
patentinfarctartery)หลงการใหยาละลายลมเลอดนยมใหเฮพารนตอไปอก
2-3วนเพอปองกนการเกดการอดตนซ�าสวนในPTCAพจารณาใหเฮพารน
ในบางรายทมโอกาสเกดการตบของหลอดเลอดซ�าสงหรออาจใหGPIIb/IIIA
plateletsantagonistโดยพจารณาเปนรายๆไป
1.1 แอสไพรน (aspirin)
ออกฤทธยบยงเอนไซม cycloxygenaseลดการเกาะกลมของ
เกลดเลอด ลดอตราตาจากโรคหลอดเลอดหวใจ ลดอตราเกด non - fatal
myocardialinfarctionขนาดทใหเรมตน162-325มก./วนตามดวย81
-162มก./วนไปตลอดขอหามใชคอแพแอสไพรนโรคหอบหดหรอก�าลงม
อาการเลอดออก(activebleeding)
1.2 ยาตานเกลดเลอดกลม P2Y12 receptor inhibitor
ไดแกclopidogrel,ticagrelor,prasugrelออกฤทธยบยงการ
เกาะกลมของเกลดเลอดใหรวมกบaspirinชวยลดอตราตายจากโรคหลอดเลอด
หวใจ,ลดอตราการเกดnon-fatalMIและโรคหลอดเลอดสมองไดแตมโอกาส
เลอดออกเพมขนรอยละ1.8-2.4และควรใหยากลมนนาน12เดอนเปนอยางนอย
โดยมขอบงชในผปวยตอไปน
1.ผปวยทรกษาดวยการท�า PCI สามารถเลอกใหตวใดตวหนง
คอclopidogrel,prasugrelหรอticagrelor
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
43
2.ผ ปวยทรกษาไมไดรบการท�า PCI ใหตวใดตวหนง คอ
clopidogrelหรอticagrelor
ขนาดยา : clopidegrel600mgloading(ในรายทท�าPCI)
หลงจากนนให75มก.วนละครง
clopidegrel300mgloading(ในรายทไมไดท�า
PCI)หลงจากนนให75มก.วนละครง
prasugrel60mgloadingหลงจากนนให10มก.
วนละครง
ticagrelor180mgloadingหลงจากนนให90มก.
วนละ2ครง
1.3 Low molecular weight heparin (LMWH)
ยาLMWHตางจากunfractionatedheparin (UFH)คอม
high bioavailability คาครงชวตนานกวาและงายตอการใหโดยฉดใตผวหนง
และไมตองตดตามaPTTอตราการเกดcompositeendpointของdeath,
MIหรอ recurrentanginaจะต�าในผปวยทไดEnoxaparin เทยบกบUFH
แตไมมความแตกตางของอตราตายสวนยา Fondaparinux ไมมผลท�าใหเกด
heparininducedthrombocytopenia(HIT)สามารถใชในACSไดโดยให
ในชวงทรกษาในโรงพยาบาลหรอจนกระทงไดรบการท�าPCI
ขนาดยา : Enoxaparinเรมตนดวย30มก.เขาหลอดเลอดด�า
หลงจากนนให1มก./กก.ฉดเขาใตผวหนงทก12ชม.
แตไมเกน60มก.ในผปวยทการท�างานของไตบกพรอง
ใหลดขนาดเปน1มก./กก.วนละครง
Fondaparinux2.5มก.ฉดเขาใตผวหนงวนละครง
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
44
2. การรกษาดวยยาประคบประคองกลามเนอหวใจในระหวางการฟนตว
(Adjuvanttherapy)ไดแกการใหยาตางๆเพอลดภาวะขาดเลอดเพมไดแก
ยากลมbetablockerยากลมไนเตรทยากลมACEInhibitorและยาในกลมstatin
2.1 ยากลมBeta-blockers
ชวยลดความตองการออกซเจนของกลามเนอหวใจและลดอตรา
การเตนของหวใจ เปนยาทชวยลดอตราตายและลดการกลบซ�า ของกลามเนอ
หวใจขาดเลอดไดชดเจน จงควรใชในผปวยกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน
ทกรายทไมมขอหาม กรณทยงมภาวะขาดเลอด ไปเลยงและยงเจบหนาอก
ควรจะเรมภายใน24ชม.แรกดวยการใหbeta-blockerทางหลอดเลอดด�า
แลวตามดวยการรบประทานในกรณทหวใจบบตวนอยไมควรใหทางหลอดเลอดด�า
แตควรจะเรมดวยการใหทางปากในขนาดต�าๆกอนการเลอกชนดของยาขนอยกบ
เภสชจลนศาสตรและไมควรเลอกยาทมintrinsicsympathomimeticactivity
(ISA)เชนPindolol
ขนาดยา : Propanololเรม2.5-5มก.โดยการรบประทาน
วนละ3ครง
Atenololเรม25-50มก.โดยการรบประทาน
วนละครง
Metoprololเรม25-50มก.โดยการรบประทาน
วนละ2ครง
ขอหามใช : ภาวะหวใจเตนชา
advancedatrioventriclarblock
ความดนโลหตต�า
systolicdysfunctionทมภาวะน�าทวมปอด
โรคหอบหด
เปาหมายของการรกษาคออตราการเตนของหวใจอยทประมาณ60-70ครง/นาท
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
45
2.2 ยากลมไนเตรท
ชวยเพมปรมาณเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจ โดยฤทธขยาย
หลอดเลอดแดงโคโรนาร และลดความตองการออกซเจนของกลามเนอหวใจ
จากฤทธขยายหลอดเลอดด�า(ลดpreload)โดยฤทธขยายหลอดเลอดด�าเดนกวา
อยางไรกตามไนเตรทไมมขอมลทางคลนกทพสจนวา สามารถลดอตราการเกด
กลามเนอหวใจขาดเลอดซ�าแตชวยลดอาการเทานนปจจบนมใชหลายรปแบบ
ไดแกแบบทใหทางหลอดเลอดด�าอยางชาๆซงออกฤทธรวดเรวและหยดยาได
ทนทถามผลขางเคยงแบบการรบประทานแบบอมใตลนและแผนตดหนาอก
ขนาดยา : nitroglycerineใหทางหลอดเลอดด�าโดยเรมท5-10
ไมโครกรม/นาท (ใช non-absorbing tube)
และปรบอตรา10ไมโครกรม/นาททก3ถง5นาท
จนอาการเจบหนาอกดขน หรอความดนซสโตลก
ต�ากวา100มม.ปรอทขนาดยาสงสดไมควรใหเกน
200ไมโครกรม/นาท(คาครงชวตเทากบ3นาท)
ถาไมมอาการใน12-24ชม.สามารถเปลยนเปน
ชนดรบประทานได
ขอหามใช : ผ ป วยมความดนโลหตต�า หรอมประวตใชยา
Sildenafil(Viagra)ในระยะ24-48ชม.มากอน
2.3 ยากลมACE-inhibitors
ออกฤทธยบยงการท�างานของระบบเรนนน แองจโอเทนซน
ชวยลดremodelingของกลามเนอหวใจและลดความดนโลหตยาในกลมน
พบวาเปนclasseffectคอออกฤทธเทาเทยมกนทกตวควรเรมใน72ชม.แรก
หลงเกดอาการ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
46
ขนาดยา : Captoprilเรมตน6.25มก.โดยการรบประทาน
วนละ3ครงสามารถเพมไดจนถง25มก.วนละ
3ครง
Enalaprilเรมดน2.5-5มก./วนโดยการ
รบประทานสามารถเพมไดจนถง20-40มก./วน
ผลขางเคยงทควรระวงคอโปแตสเซยมในเลอดสงไตวายและความดนโลหตต�า
2.4 ยากล ม statin ยากล มนช วยลดไขมนในเลอดและมฤทธ
stabilizeplaqueอกดวยปจจบนแนะน�าใหใชเปนhighintensitystatin
ขนาดยา : Simvastatin เรมต น 20 มก. วนละครง
หลงอาหารเยน
Atorvastat inเ รมต น 10 มก. วนละคร ง
หลงอาหารเยน
Pravastat in เรมต น 20 มก. วนละคร ง
หลงอาหารเยน
Rosuvastatin เรมต น 10 มก. วนละครง
หลงอาหารเชาหรอเยน
เปาหมายในการรกษาคอระดบแอลดแอล-โคเลสเตอรอลนอยกวา70มก./ดล.
2.5 ยาระบายควรเปนยาระบายอยางออนๆเชนmilkofmagnesia
มะขามแขกและหลกเลยงยาทท�าใหเกดการหดเกรงของล�าไสเชนbisacodyl
2.6 ยาลดความวตกกงวลนอกจากลดความวตกกงวลของผปวยแลว
ยงลดการท�างานของระบบประสาทอตโนมตอกดวย
2.7 ยากลมaldosteroneblockadeควรใหในผปวยpostMIท
LVEFนอยกวารอยละ40รวมกบเปนเบาหวานหรอมภาวะheartfailureโดย
ใหหลงจากปรบยาACEIและbetablockerจนไดขนาดทตองการแลวและไมม
ขอหามของการใชยา
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
47
ขอหาม : serumcreatinine>2.5มก./ดล.ในผชาย
serumcreatinine>2.0มก./ดล.ในผหญง
hyperkalemia
ประวตแพยากลมaldosteroneblockadeและยาอนๆทใช
เฉพาะผปวยบางราย
1. Calcium-channel blocker (CCBs)
ใชเฉพาะผปวยทมpersistentischemiaหลงจากใหการรกษาดวยไน
เตรทและbeta-blockerในขนาดเตมทแลวหรอในผปวยทมขอหามใชbeta
-blockerควรเลอกใชยาในกลมheartrate-slowingcalciumchannel
blockersเชนdiltiazemหรอverapamil
ขนาดยา: Diltiazem30มก.รบประทานวนละ3ครง
Verapamil80มก.วนละ3ครงโดยมขนาดสงสด
ท480มก./วน(longacting)
ควรหลกเลยงการใช nifedipine short acting
เนองจากมreflextachycardia
2. Platelet Glycoprotein IIb/IIIa receptor antagonists
ออกฤทธยบยงglycoproteinIIb/IIIareceptorยบยงการเกาะกลม
ของเกลดเลอดยากลมนมอย3ประเภทคอ
- Murine-humanchimericantibodies(Abcixinab)
- Syntheticpeptide(eptifibatide)
- Syntheticnonpeptideforms(tirofibanและlamifiban)
ขอบงชในการใชยาคอ
1. รวมกบinvasivecoronaryintervention
2. ผปวยทรกษาแบบconservativestrategyแลวยงมrecurrent
anginaภาวะหวใจลมเหลวหรอหวใจเตนผดจงหวะชนดรายแรง
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
48
3. Unfractionated heparin
ออกฤทธยบยงthrombinและfactorXa(antithrombinIII)ชวยลด
การขยายตวของลมเลอดเพราะฉะนนการใหantithrombinจงมประโยชนใน
การรกษาและควรใหอยางนอย48ชม.ปจจบนใชในกรณทไมมLMWHหรอ
ในผปวยทมการท�างานของไตบกพรอง
ขนาดยา : เรมตนฉดเขาหลอดเลอดด�าในขนาด60ยนด/กก.
หลงจากนนจงหยดชาๆในขนาด12ยนต/กก./ชม.
ควรตรวจactivatedpartialthrom¬boplastin
time(aPTT)แลวปรบขนาดทก6ชม. เพอให
คาAPTTอยระหวาง50-100วนาท(หรอaPTT
ratio1.5-2.0เทา)
การประเมนความเสยง (risk stratification)
ผปวยSTEMIทไดรบการเปดหลอดเลอดดวยยาละลายลมเลอดหรอผปวย
ทไมไดรบการรกษาดวยการเปดหลอดเลอดในระยะแรกควรไดรบการประเมน
ความเสยงและขอบงชในการฉดสหลอดเลอดหวใจตามตารางท4ส�าหรบ
ผปวยทคงทและไดรบยาละลายลมเลอดแลวเปดหลอดเลอดหวใจส�าเรจ แตไม
สามารถฉดสหลอดเลอดหวใจไดภายใน24ชวโมงแรกและในกลมทไมมขอบงช
การฉดสหลอดเลอดหวใจควรรกษาดวยยาและเมออาการคงทหลงรกษา3-5วน
ควรพจารณาเรองการฉดสหลอดเลอดหวใจหรอประเมนความเสยงดวยการท�า
stresstestถาผลการตรวจผดปกตอยในกลมทมความเสยงสงกควรท�าการฉด
สหลอดเลอดหวใจตอไป
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
49
การด�าเนนโรค
โรคหลอดเลอดโคโรนารเปนโรคทรกษาไมหายขาดหลงการรกษาACS
จนอาการเปนปกตแลวผปวยจะเขาสระยะchronicstableanginaและควร
ไดรบการรกษาแบบchronicstableanginaเพอปองกนการเกดACSซ�าซง
เปนสาเหตของการเสยชวตและภาวะแทรกซอนตางๆ
การรกษาผปวยแบบ chronic stable angina
1. การรกษาดวยยายาทพบวาไดประโยชนคอ
แอสไพรน(81-325มก./วน)
ยากลมbeta-blocker
ยากลมstatin
ยากลมACEI
สวนไนเตรทไดผลในการลดอาการเจบหนาอกเทานนจงนยมใชเฉพาะ
เมอมอาการ
2. การรกษาปจจยเสยงไดแก
- หยดสบบหร
- ควบคมความดนโลหตไมควรเกน140/90 มม.ปรอท และไมเกน
130/80มม.ปรอทในผปวยเบาหวานและโรคไต
- ควบคมระดบไขมนในเลอด โดยระดบแอลดแอล โคเลสเตอรอล
ไมเกน70มก./ดล.non-HDLไมเกน130มก./ดล.
- ออกก�าลงกายแบบแอโรบกอยางสม�าเสมอ30-60นาท/วนอยางนอย
5วน/สปดาห
- ควบคมน�าหนกและดชนมวลกายใหอยระหวาง18.8-24.9กก./ตรม.
- ควบคมเบาหวาน
- ฉดวคซนปองกนไขหวดใหญ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
50
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
51
เอกสารอางอง
1. Christopherp.Cannon,EugeneBrauwald.BraunwaldsHeart
Disease.ATextbookofcardiovascularmedicine.7thedition.
2005.
2. BraunwaldE.Unstable angina: anetiologic approach to
management.Circulation1998;98:2219-22.
3. Fuster V., Alexander RW,O’Rourke RA., Robert R, King SB,
WellensHJ,Hurst’sTheHeart.10thed.Mcgraw-HillMedical
Publishingdivision.2008.
4. RaymondJG,Kanuc,JenniferD.etalDaley,Johnร.Douglas,
StephanD.Guidelineforthemanagementforpatientswith
Chronic Stable Angina: Executive Summary and
Recommendations : A Report of the American College
ofCardiology/AmericanHeartAssociationTaskForceon
PracticeGuidelines.Circulation1999;99;2829-2848
5. Rouan GW, Lee TH, Cook EF, Brand DA,WeisbergMC,
GoldmanL.Clinicalcharacteristicsandoutcomeofacute
myocardial infarction inpatientswith initiallynormalor
nonspecificelectrocardiograms(areportfromtheMulticenter
ChestPainStudy).AmJCardiol1989;64:1087-92.
6. CannonCP,McCabeCH,StonePH,etal.Theelectrocardiogram
predictsone-yearoutcomeofpatientswithunstableangina
andnon-Qwavemyocardialinfarction:resultsoftheTIMI
mRegistryECGAncillaryStudy.ThrombolysisinMyocardial
Ischemia.JAmCollCardiol1997;30:133-40.
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
52
7. HydeTA,FrenchJK,WongCK,Straznicky IT,WhitlockRM,
WhiteHD.Four-yearsurvivalofpatientswithacutecoronary
syndromeswithoutST-segmentelevationandprognostic
significanceof0.5-mmST-segmentdepression.AmJCardiol
1999;84:379-85.
8. OhmanEM,ArmstrongPW,ChristensonRH,etal.Cardiac
troponinTlevelsforriskstratificationinacutemyocardial
ischemia. GUSTO IIA Investigators. N Engl J Med
1996;335:1333-41.
9. AntmanEM,TanasijevicMJ,ThompsonB,etal.Cardiac-specific
troponinIlevelstopredicttheriskofmortalityinpatients
withacutecoronarysyndromes.NEnglJMed1996;335:1342-9.
10.Hammcw,GoldmannBU,Heeschenc,KreymannG,BergerJ,
MeinertzT.Emergencyroomtriageofpatientswithacute
chestpainbymeansofrapidtestingforcardiactroponin
TortroponinI.NEnglJMed1997;337:1648-53.
11.GalvaniM,OttaniF,FerriniD,etal.Prognosticinfluence
ofelevatedvaluesofcardiactroponinIinpatientswith
unstableangina.Circulation1997;95:2053-9.
12.BraunwaldE.Unstableangina:aclassification.Circulation
1989;80:410-4.
13.CampeauL.Letter:gradingofanginapectoris.Circulation
1976;54:522-3.
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
53
14.ACC/AHA2007GuidelinesfortheManagementofPatients
with Unstable Angina/Non_ST-Elevation Myocardial
Infarction:AReportoftheAmericanCollegeofCardiology/
American Heart Association Task Force on Practice
Guidelines.Circulation2007;116;e148-e304
15.Antman EM. Manual for ACC/AHA Guideline Writing
Committees:MethodologiesandPoliciesfromtheACC/
AHATask Forceon PracticeGuidelines. 2004. Available
at:http://www.acc.org/qualityandscience/clinical/manual/
pdfs/methodology.pdfAccessedAugust20,2007.
16.2007FocusedUpdateoftheACC/AHA2004Guidelinesfor
theManagementofPatientsWithST-ElevationMyocardial
Infarction:AReportoftheAmericanCollegeofCardiology/
American Heart Association Task Force on Practice
Guidelines.Circulation2008;117;296-329
17.O'Gara PT, et al. 2013 ACCF/AHA Guideline for the
ManagementofST-ElevationMyocardialInfarction.
18.Amsterdam EA, et al. 2014 AHA/ACCGuideline for the
Management of PatientsWith Non-ST-Elevation Acute
CoronarySyndromes.
ภาคผนวก
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
56
แบบฟอรมแนวทางการสงตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(STEMI) ระดบเขต
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
57
ตวอยางแนวทางการสงตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(STEMI) เขต 2
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
58
แบบฟอรมแนวทางการสงตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน
(STEMI) ระดบจงหวด
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
59
ตวอยาง แนวทางการสงตอและปรกษาผปวยกลามเนอหวใจขาดเลอด
เฉยบพลน จงหวดพษณโลก
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
60
แบบประเมนผปวยทรบการรกษากอนใหยาละลายลมเลอด
โรงพยาบาล...........................................................ชอ–นามสกล.............................................อาย.......ปวนจฉย.............................วน/เดอน/ป...............
ลกษณะEKG...............................................................................................................................................
ผใหประวต()ผปวย()ญาตเกยวของเปน...................แพทย/พยาบาลผซกประวต....................................
ประวตผปวย ม ไมม หมายเหต
Absolute contraindication (หามใหอยางเดดขาด)
-เคยมภาวะintracranialhemorrhage
- มภาวะ structural cerebral vascular lesion (eg. Arteriovenous
malformation)
-มภาวะischemicstrokeภายใน3เดอน(ยกเวนischemicstrokeนน
เกดภายใน3ชวโมง
ซงถอวาจะยงไดประโยชนจากการใหยา)
-มหรอสงสยวาอาจจะมภาวะaorticdissection
-มภาวะactivebleedingหรอbleedingdiathesis(ยกเวนmenses)
-มภาวะsignificantclosed-headorfacialtraumaภายใน3เดอน
Relative contraindication
(เปนขอหามทไมถอวาหามอยางเดดขาดอาจจะพจารณาใหไดหากจะเปนผล
ดอยางมากตอผปวย)
-มประวตchronicsevere,poorlycontrolledhypertension
-BP>180/110mmHgเมอแรกรบและยงไมสามารถควบคมความดนโลหตได
(ขอนอาจจะถอวาเปนabsolutecontraindication ในกรณท STEMIนน
เปนชนดทม
ความเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอนต�าเชนinferiorwallMI)
-เคยมภาวะischemicstrokeแตเปนมานานกวา3เดอนหรอมdementia
หรอมภาวะIntracranialpathologyอนๆทไมจดเปนขอหามอยางเดดขาด
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
61
ประวตผปวย ม ไมม หมายเหต
-พงไดรบการท�าCPRทนานกวา10นาทหรอมtraumaจากการCPRหรอ
ไดรบการท�าMajorsurgeryภายในไมเกน3สปดาห
-มภาวะinternalbleedingภายในไมเกน2-4สปดาห
-มการท�าvascularpuncturesในต�าแหนงทไมสามารถกดหามเลอดได
-เคยไดยาstreptokinaseมากอน(เปนเวลานานกวา5วน)หรอเคยแพยา
streptokinase
-มภาวะตงครรภ
-activePU
-มการใชยาanticoagulantอยดวย
*ปจจยเสยงทท�าใหมโอกาสเกด Intracranialbleeding:อายมาก,เพศหญง, เชอชาตผวด�า, เคยม
stroke,SBP≥160mmHg,น�าหนกนอย(≤65Kgส�าหรบเพศหญง,≤80Kgส�าหรบเพศชาย),
excessiveanticoagulation:INR≥4,PT≥24sec,ชนดของยาfibrinolytic(tPAมโอกาสbleed
มากกวาstreptokinase)
จ�านวนปจจยเสยง:0–1ขอจะมโอกาสintracranialbleedingจากยาfibrinolytic0.69%
≥5ขอจะมโอกาสintracranialbleedingจากยาfibrinolytic4.0%
ผปวยไดรบยาละลายลมเลอด()ได()ไมไดเพราะ..................................................................................
ชอผยนยอมการไดรบยาละลายลมเลอด()ผปวย....................()ญาต..................เกยวของเปน................
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
62
ตวอยาง ใบสงการรกษาท รพ.ชมชนSTANDINGORDERFORSTEMINOTEโรงพยาบาล.......................................................................
PROGRESS NOTEกรณาลงชอก�ากบวนท/เวลาดวย)
ORDER FOR ONE DAY(กรณาลงชอก�ากบวนท/เวลาดวย)
ORDER FOR CONTINUATION(กรณาลงชอก�ากบวนท/เวลาดวย)
วนท............................................Onsetเวลา.............................น.ถงรพ.เวลา...........................น.แปลผลEKG(ระบwall)…..........Painscore............................Killipclass......…….............โทรตดตอรพ.พทธฯ................น.ออกจากรพ.เวลา.....................น.ถงรพ.พทธฯเวลา..................น.RiskforPCI
แพยา/สารทบรงสCadiogenicshockHistoryofbleedingHeartfailureOrther………………….............
EKG12leadเวลา………............…..น.แพทยแปลผลEKGเวลา....................น.OnO2cannula3LPM(keepO2
sat>95%)ASA(300)1tabเคยวทนท
เวลา....................น.Isordil(5mg)1tabSL
เวลา....................น.Morphine3-5mgIV
เวลา....................น.0.9%NSSIVdripKVOแขนซาย
(ตอT-WayและExtentiontube)MonitorEKGดวยเครอง
DefibrillatorกรณสงPrimaryPCI
Clopidogrel(75mg)8tab statเวลา......…........…………น.
ใหขอมลญาตและผปวยในการท�าPCIDoortoBalloon
time………....…..……min.กรณใหยาSK
Clopidogrel(75mg)Age≤75yr;4tab stat
Clopidogrel(75mg)Age>75yr;1tab statเวลา......…........…………น.
Streptokinase1.5ลานยนตin0.9%NSS100mlIVdripin1hr.at……...........….น.(ถาไมมขอหาม)
Doortoneedletime………..……min
……………………………………......Signature
ชอ-นามสกล........................................................อาย...................ปชอแพทย.........................................Tel…………………………
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
63
ส�าเนาค�าสงกระทรวงสาธารณสข
ท๒๐๐๗/๒๕๕๘
เรองแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพ(Serviceplan)
ตามทกระทรวงสาธารณสขมนโยบายการพฒนาระบบบรการในรปแบบเครอขาย
บรการสขภาพแตละเครอขายครอบคลมสถานบรการภายใน๔–๘จงหวดเพอดแลประชากร
ประมาณ๓–๖ลานคนรวมทงสน๑๒เครอขายและกรงเทพมหานครเชอมโยงการบรการ
ตงแตระดบปฐมภมทตยภมและตตยภมและศนยความเชยวชาญระดบสงทเชอมโยงในภาพ
เครอขายบรการ เนนการพฒนาประสทธภาพดานบรหารจดการวชาการและระบบบรการ
ทตอบสนองปญหาสขภาพทส�าคญ เพอใหประชาชนเขาถงบรการทไดมาตรฐาน บรการ
เบดเสรจภายในเครอขายบรการทเชอมโยงไรรอยตอเพอใหการด�าเนนการเปนไปตามเปาหมาย
และวตถประสงคทก�าหนด จงมค�าสงกระทรวงสาธารณสข ท ๑๗๕๓/๒๕๕๗ ลงวนท ๒๗
พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๕๗เรองแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพเพอก�าหนด
กรอบและแนวทาง การพฒนาระบบบรการสขภาพทตอบสนองตอปญหาสขภาพ ตดตาม
ควบคมก�ากบการด�าเนนการและแกไขปญหานน
เนองจากกรรมการหลายทานไดปรบเปลยนต�าแหนงหนาทดงนนจงขอยกเลกค�าสง
กระทรวงสาธารณสขท๑๗๕๓/๒๕๕๗ลงวนท๒๗พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๕๗เรองแตงตง
คณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพโดยแตงตงคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพ
(Serviceplan)ใหมเพอใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนครอบคลมหนวยงานทเกยวของ
มการบรหารจดการทมเอกภาพบรรลวตถประสงคและเกดผลอยางเปนรปธรรมโดยมองคประกอบ
และความรบผดชอบดงน
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
64
คณะกรรมการพฒนาระบบบรการสาขาโรคหวใจ
๑ นางจาดศรประจวบเหมาะ ผทรงคณวฒดานโรคหวใจ ทปรกษา
๒ นายด�ารสตรสโกศล คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ทปรกษา
๓ พลอากาศตรนพ.บรรหารกออนนตกลผทรงคณวฒดานโรคหวใจทปรกษา
๔ นายกสมาคมศลยแพทยทรวงอกแหงประเทศไทย ทปรกษา
๕ นายอษฎาตยพนธ ผทรงคณวฒดานโรคหวใจ ทปรกษา
๖ นายศวฤทธรศมจนทร ผอ�านวยการโรงพยาบาลพทธชนราชประธาน
จงหวดพษณโลก
๗ ผอ�านวยการสถาบนโรคทรวงอก ประธานรวม
๘ นายจตตโฆษตชยวฒน โรงพยาบาลพระปกเกลา รองประธาน
จงหวดจนทบร
๙ ประธานคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพสาขาโรคหวใจกรรมการ
เขตสขภาพท1-13
๑๐นายเกรยงไกรเฮงรศม สถาบนโรคทรวงอก กรรมการ
๑๑พนเอก(พเศษ)เกรยงชยประสงคสกาญจน กรรมการ
โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา
๑๒นายบญทนขอประเสรฐ โรงพยาบาลสราษฎรธาน กรรมการ
๑๓นายววรรธนเจย โรงพยาบาลชลบร กรรมการ
๑๔นายสมชายไวยกตตพงษ โรงพยาบาลยะลา กรรมการ
๑๕นายไพโรจนปณจเสคกล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช กรรมการ
จงหวดสพรรณบร
๑๖นายวฒนาวงศเทพเตยน โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห กรรมการ
๑๗นายบญชาสขอนนตชย โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา กรรมการ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
65
๑๘นายพธาพรหมลขตชย โรงพยาบาลสระบร กรรมการ
๑๙นายวระมหาวนากล โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค กรรมการ
จงหวดอบลราชธาน
๒๐นางสาวธนตาบญยพพฒน โรงพยาบาลล�าปาง กรรมการ
๒๑นายสมลตงสนทรววฒน โรงพยาบาลอดรธาน กรรมการ
๒๒นายสทธเทพดวงศร โรงพยาบาลขอนแกน กรรมการ
๒๓วาทรอยต�ารวจโทหญงนภาศรวฒนากลโรงพยาบาลราชวถ กรรมการ
๒๔นายสทธลกษณวงษวนทนย โรงพยาบาลระยอง กรรมการ
๒๕นางสาวฉตรชนกรงรตนมณมาศสถาบนโรคทรวงอก กรรมการ
๒๖นางอญชลคงสมบญ โรงพยาบาลพระนครศรอยธยา กรรมการ
๒๗รองผอ�านวยการส�านกบรหารการสาธารณสขทไดรบมอบหมาย กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
๒๘นายโตมรทองศร โรงพยาบาลพทธชนราช กรรมการและ
จงหวดพษณโลก ผชวยเลขานการ
๒๙นายบญจงแซจง สถาบนโรคทรวงอก กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
๓๐นางกนกพรแจมสมบรณ สถาบนโรคทรวงอก กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
๓๑นางยภาคงกลนสคนธ ส�านกบรหารการสาธารณสข กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
๓๒นางสภาพรทพพะวฒนะ ส�านกบรหารการสาธารณสข กรรมการและ
ผชวยเลขานการ
แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาโรคหวใจ กระทรวงสาธารณสข
66
โดยมหนาทความรบผดชอบ ดงน
๑.ก�าหนดกรอบและแนวทางการก�ากบ ตดตาม และประเมนผล การพฒนาระบบ
บรการสขภาพ (Service plan) ทตอบสนองตอปญหาสขภาพทส�าคญทงในระดบประเทศ
และเขตสขภาพ
๒.ก�ากบตดตามประเมนผลการด�าเนนงานพฒนาระบบบรการสขภาพรวมทงแกไข
ปญหาอปสรรคเพอใหผลการด�าเนนการเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงค
๓.แตงตงคณะอนกรรมการและคณะท�างานไดตามความเหมาะสม
๔.ปฏบตหนาทอนๆตามทไดรบมอบหมาย
ทงนตงแตบดนเปนตนไป
สงณวนท๒๕พฤศจกายนพ.ศ.๒๕๕๘
ลงชอโสภณเมฆธน
(นายโสภณเมฆธน)
ปลดกระทรวงสาธารณสข