Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

41
Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir. T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ KÜME KOORDİNASYON VE YÖNETİŞİM REHBERİ MARAŞ BİBER KÜMESİ OLUŞTURULMASI TEKNİK DESTEK PROJESİ

Transcript of Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Page 1: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

1

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

M

E

STR

A

TEJİK

YO

L

H

A

RİTA

SI

RA

PO

RU

KÜME

STRATEJİK

YOL

HARİTASI

RAPORU

KÜME

KOORDİNASYON

VE

YÖNETİŞİM

REHBERİ

MARAŞ BİBER KÜMESİ

OLUŞTURULMASI TEKN MARAŞ BİBER KÜMESİ OLUŞTURULMASI

TEKNİK DESTEK PROJESİ

Page 2: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

2

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR DİZİNİ..............................................................................3

ŞEKİLLER DİZİNİ…………………….................................................................3

GİRİŞ......................................................................................................4

1. KÜME GELİŞTİRME İÇİN KÜMEDE YÖNETİŞİM………………...................4

2. MARAŞ BİBER KÜMESİ YÖNETİŞİM YAPISI........................................8

2.1. I. FAZ: KÜME GİRİŞİMİ (CLUSTER INITIATIVE) AŞAMASI..........10

2.2. II. FAZ: GELİŞEN KÜME (ESTABLISHED CLUSTER) AŞAMASI.....12

2.2.1. KÜME GENEL KURULU................................................12

2.2.2. KÜME YÖNETİM KURULU, BAĞLI VE İLGİLİ

BİRİMLER ...................................................................16

2.2.2.1. KÜME KOORDİNASYON BİRİMİ....................19

2.2.2.2. KÜME İKTİSADİ İŞLETMESİ...........................22

2.2.2.3. KÜME DANIŞMA KURULU VE

ÇALIŞMA GRUPLARI....................................23

2.2.3. KÜME DENETLEME KURULU.......................................24

2.3. KÜMEDE İZLEME VE DEĞERLENDİRME SİSTEMİ

İLE ETKİ ANALİZİ FAALİYETLERİ .............................................25

2.4. KÜMEDE YÖNETİŞİM İÇİN AĞ YAPILANMA SİSTEMİ...............28

DEĞERLENDİRMELER VE ÖNERİLER.......................................................32

KAYNAKLAR…………………………………………………………………………………..….35

EKLER...................................................................................................36

1. KÜME KOORDİNASYON AĞI ÜYELERİ

2. KÜME KOORDİNASYON OFİSİ ELEMANLARI KADRO NİTELİKLERİ

Page 3: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

3

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

KISALTMALAR DİZİNİ

AB: Avrupa Birliği

Ar-Ge: Araştırma ve Geliştirme

GTHB: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

GTHİM: Gıda Tarım ve Hayvancılık İl / İlçe Müdürlüğü

GAÜN: Gaziantep Üniversitesi

GZFT: Güçlü, Zayıf, Fırsat, Tehdit

KKB: Küme Koordinasyon Birimi

KKBD: Kahramanmaraş Kırmızı Biberciler Derneği

KOBİ: Küçük ve Orta Boy İşletmeler

KOSGEB: Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi

Başkanlığı

KSÜ: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

STK: Sivil Toplum Kuruluşu

TYE: Teknik Yardım Ekibi

UNDP: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı

YK: Yönetim Kurulu

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1: Yönetişimin Uygulanması için Gerekli İlkeler

Şekil 2: Kümenin Gelişim Süreci ve Küme Yönetişiminin Boyutları: Kamu, İş Dünyası

ve Üniversite

Şekil 3:: Maraş Biber Küme Ağında Yönetişimin Temel Boyutları

Şekil 4: Maraş Biber Küme Girişiminde Yönetişimin Genel Çerçevesi

Şekil 5: Maraş Biber Kümesi; Gelişen Küme Aşamasında Yönetişimin Genel Çerçevesi

Şekil 6: Küme Çatı Organizasyonu Dernek ve Organları

Şekil 7: Küme Girişimi Performansının Ana Bileşenleri

Şekil 8: Kümede İzleme ve Değerlendirme Sisteminin İşletilmesi Süreci Şekil 9: Maraş Biber Küme Alanında Yönetişimin Genel Görünümü

Şekil 10: Maraş Biber Kümesi için Öngörülen Ağ Yapılanma Modeli

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1 : Maraş Biber Kümesi İşlevsel Stratejileri

Page 4: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

4

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

GİRİŞ

“Kümelenme” konusundaki yazın incelediğinde, bölgesel ekonomik kalkınma

aracı olarak yaklaşık son yirmi yıldır yararlanılan “küme yaklaşımı” ile ilgili getirilen

tanımların ortak değindiği hususun, “coğrafi yığılımlar arasında oluşan girdi ve çıktı

ilişkileriyle ürün değer zincirinin coğrafi bir alanda tamamlanması”na ilişkin olduğu

görülmektedir. Bu çerçevede yığılımlar oluşturan işletmeler arasındaki bilgi ve

deneyimin paylaşılması ve yönetilmesi ya da yönlendirilmesi, “kümede yönetişim”

kavramını adreslemektedir. Kümelerin performansını etkileyen unsurlar konusunda

birçok araştırma yapılmış ve bu söz konusu araştırmaların sonucunda “kümede

yönetişim yapısı”nın küme performansını direk etkileyen bir husus olduğu ortaya

konmuştur. Buna ilave olarak kümede yönetişimin başarılı bir şekilde yönetilmesi için

üçlü sarmal olarak anılan “kamu kurumları, eğitim kurumları ile özel sektör firmaları ve

onları temsil eden STKlar”ın işbirliği ile iş ortaklıklarını “katılımcılık, açıklık ve hesap

verebilirlik” ilkeleri kapsamında yerine getirmelerinin gerekliliği önemle

belirtilmektedir. Kümede yer alan aktörler arası ilişkileri zımni olarak yürüten organ,

kümenin odağında yer alan koordinasyon merkezidir. Bu kapsamda kümede

yönetişimin kilit oyuncusu “Küme Koordinasyon Birimi” olup, çevresiyle oluşturulan ağ

bağlantılarının yapısı da kilit oyuncuyu güçlendiren bir unsurdur.

Bu bakımdan Maraş Biber Kümesi Yönetişim Raporu, “Küme Stratejik Yol

Haritasının kümenin tüm paydaşlarının yerel yönetişim ilkelerine uygun bir şekilde

işbirlikleri ve iş ortaklıkları oluşturarak hayata geçirmelerini sağlamak üzere bir rehber

doküman görevi görmesi” amacıyla hazırlanmıştır. Bu çerçevede, raporda öncelikle

yönetişim ve yerel yönetişim kavramlarının içeriklerine açıklık getirilmiştir. Daha sonra

Maraş biber kümesi özelinde, yönetişim modeli ve odağında yer alan Küme

Koordinasyon Biriminin oluşumu ve organlarına ilişkin öneriler takdim edilmiştir. Ayrıca

kümenin kendi içinde ve çevresiyle kurulması gereken ağ yapılanma sistemine ilişkin de

görüşler ortaya konmuştur. Raporun son bölümü ise, konuyla ilgili genel

değerlendirmeleri ve önerileri içermektedir.

Page 5: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

5

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

1. KÜME GELİŞTİRME İÇİN KÜMEDE YÖNETİŞİM

Kökeni Latin ile Yunan dillerinde “yönlendirme (guide, steer)” olarak yer alan

ve daha sonra Fransızcada “gouvernail”, İngilizcede de “governance” olarak kullanılan

kavram, Türkçeye de “yönetişim” olarak tercüme edilmiştir. Yönetişim kavramının

kapsamında “yön verme, kontrol, otorite” ile ilgili anlamlar yer almaktadır. Kavram

genelde, “şirket, bölge, ağ yapı” sistemlerinin yönetişimi şeklinde kullanılmaktadır.1

Yönetişim kavramı, yoğun olarak 1990’lardan ve öncelikle şirket yönetişimi

olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak kavram, bir bölgenin, bir grup aktörün ya da bir

ağ yapılanmanın yönetişimi şeklinde daha sonraki yıllarda genişletilmiştir. Yönetişim

kavramı bir şirket veya bir grup aktör için, hangi bağlamda kullanılırsa kullanılsın,

kavramın içeriğinde evrensel olarak genel kabul görmüş bazı ilkeler bulunmaktadır.

Şekil 1: Yönetişimin Uygulanması için Gerekli İlkeler

1 Methews, M., “Cluster Governance”, General Assembly of TCI Network, 2006, www.tci-

network.org/media/download/3076 (20.12.2017)

Page 6: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

6

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Şekil 1’de belirtildiği üzere söz konusu ilkelerin başında, “hesap verebilirlik,

şeffaflık, katılımcılık, kapsayıcılık, etkinlik ve yararlılık, mevzuata uygunluk” gibi ilkeler

gelmektedir. Konuyla ilgili yazında bunlara bazen insan hakları, karşılık verme gibi

ilkelerin de ilave edildiği görülmektedir.

Küme için yönetişim kavramının da, Porter’ın küme konusunda getirdiği tanım

ile beraber daha yaygın kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Birçok bilim insanı

küme kavramını kendi bakış açısıyla tanımlamaktadır. Ancak hepsinde ortak olan bazı

hususlar bulunmaktadır. Küme kavramı dâhilinde, “bir ağ yapılanmadan, coğrafi

yığılımlardan ve yığılımların birbirleriyle etkileşiminin yarattığı kartopu etkisinden”

bahsedilmektedir. Yönetişim kavramını da bu bağlamda ele alıp analiz etmekte yarar

görülmektedir.

Fransız kümelerinde yönetişim yapısı konusunda bir araştırma yapan Poncet

tarafından küme yönetişimine ilişkin getirilen tanım, “geniş kapsamda bölgesel bir ağ

yapısının yönetimi ve yönlendirilmesi” şeklindedir. Poncet ayrıca, yönetişimin

kavramsal olarak “kümenin yakın konumlanmış aktörleri, örneğin işletmeler, kamu

kurumları, araştırma enstitüleri veya eğitim kurumları arasındaki görünmeyen ilişkilerin

katalizörü şeklinde hareket edebildiğini” de ortaya koymaktadır.2 Bu bağlamda küme

yönetişimi kavramı, Poncet’in yukarıdaki geniş kapsamlı tanımından hareketle, “coğrafi

yığılım içindeki bilgi ve deneyimin dağılımı ve paylaşılmasının harekete geçirilmesi,

yönetilmesi ve yönlendirilmesi” şeklinde yorumlanabilir. Kümenin bir yerel ekonomik

kalkınma aracı olmasından kaynaklanarak birçok küme ortamında “yerel yönetişim”

ilkelerinin uygulanması esas alınmaktadır.

2 Poncet, A., B., “Cluster Governance and Institutional Dynamics: A Comparative Analysis of French

Regional Clusters of Innovation”, XXII. Conférence Internationale de Management Stratégiqu, 26-28 Mai, Renne, 2015, s. 2.

Page 7: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

7

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Yine Fransız kümelerindeki araştırmalarına dayanarak Poncet, küme

yönetişiminin birbirlerini tamamlayan üç işlevinin olduğunu belirtmektedir;3

a) Eşgüdüm işlevi

b) Düzenleyici ve hakim olma işlevi

c) Bilgi yönetim (knowledge management) işlevi

Dolayısıyla kümenin çekirdeğini oluşturan eşgüdümden sorumlu birimin, bir başka

ifadeyle Küme Koordinasyon Biriminin bu işlevlerin sağlıklı olarak yerine getirilmesini

sağlayacak altyapıyı öncelikle kurması gerekmektedir. Küme Koordinasyon Biriminin

karar organı olan küme yönetim kurulunun da bu konuda yeterli desteği sağlaması

gerekmektedir.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)’nın yıllara dayanan

deneyimleriyle özellikle “Yerel Yönetişim” alanına katkısı oldukça fazladır. UNDP’nin

yaklaşımına göre yerel yönetişim kavramı, yerel seviyedeki kamu, özel sektör ve sivil

toplum niteliğindeki bütün kuruluşların etkileşimlerine atıfta bulunmaktadır. “Yerel

Yönetişim” yerel düzeyde kurumların, sistemlerin ve süreçlerin bütünleştirilmiş bir

takımına atıfta bulunulmaktadır ve onun üzerinden yerel otoriteler vatandaşlarla ve

yerel gruplarla etkileşimde bulunur, onlara hizmet verir ve ardından onların ilgilerini ve

ihtiyaçlarını dile getirir, aralarındaki farklılıklara arabuluculuk yapar, onların haklarını

ve yükümlülüklerini yerine getirir.4

Kümede Yönetişim Neden Önemlidir; Kümede yönetişim, ortak bir vizyonun

oturtulmasını, farklı amaçların birleştirildiğini ve ortak eylemlere öncelik verildiğini

işaret etmektedir. Çıktıların kabul edilebilir bir şekilde eşit olarak dağıtımını, süreçlerin

ve kararların şeffaf olmasını ve dış kaynaklara birlikte ulaşılmasını garantilemektedir.

Kümenin üç boyutunu eğitim kurumları, yerel ve merkezi kamu idareleri ile yerel iş

3 Poncet A., B., a. g. e., s. 7 4 UNDP, “An Integrated Framework To Support Local Governance and Local Development”, UNDP

Pressing, New York, 2016, s. 10.

Page 8: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

8

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

dünyasının ağ yapılanması oluşturmaktadır.5 Kümede yönetişim de söz konusu üç

boyut etrafında şekillenmektedir (Şekil 2). Şekilde de belirtildiği gibi, küme girişiminin

çeşitli projeler yoluyla geliştirilmesi zaman sürecinde devam ederken, gelişmeyi

etkileyen diğer unsurlar da yerel iş dünyasının ağ yapılanması, onunla bağlantısı olan

eğitim kurumları ile yerel ve ulusal hükümet organlarıdır.

Şekil 2: Kümenin Gelişim Süreci ve Küme Yönetişiminin Boyutları: Kamu, İş Dünyası ve Üniversite Kaynak: Methews, M., “Cluster Governance”, General Assembly of TCI Network, 2006, www.tci-network.org/media/download/3076 (20.12.2017)

2. MARAŞ BİBER KÜMESİ YÖNETİŞİM YAPISI

3. Maraş Biber Kümesi yönetişim yapısının kurgusu, çağdaş evrensel yaklaşımların

ışığında Şekil 3’de de sunulduğu gibi, aşağıdaki üç boyut üzerine

oluşturulmuştur;

Eğitim Kurumları

Yerel ve merkezi kamu idareleri

5 Methews, M., a. g. m., www.tci-network.org/media/download/3076 (20.12.2017)

Page 9: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

9

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

İşletmeler ve onları temsil eden STK’lar

Kümede yönetişim için söz konusu üç boyutu oluşturan oyuncuların, bir ağ yapılanma

kapsamında aralarında işbirliği ve diyalog oluşmasını sağlamak üzere iletişim içerisinde

olmaları öngörülmektedir.

Şekil 3: Maraş Biber Küme Ağında Yönetişimin Temel Boyutları

Ancak söz konusu işbirliği, diyalog ve iletişimin verimli bir şekilde oluşmasını

sağlamak üzere, küme ağ yapılanmasının odağında özellikle finansal ve kurumsal

açıdan sürdürülebilirliği sağlanmış güçlü bir “Küme Koordinasyon Birimi”nin oluşumuna

ihtiyaç duyulmaktadır. Halen küme girişimi olarak anılan yapının aşağıda belirtilen iki

nedenle hukuki statüsü olan bir yapı şeklinde hizmet vermesi gerekmektedir;

Üyelerine veya sektörle ilgili kesimlere sunduğu hizmetin maddi karşılığını gelir

olarak kaydedebilmek ve

Kümeye fon yaratmak üzere çeşitli hibe programlarına başvurabilmek.

Page 10: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

10

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Tablo 1 : Maraş Biber Kümesi İşlevsel Stratejileri

No Maraş Biber Kümesi için Öngörülen Stratejik Hedefler

1 Maraş Biber Küme Oluşumunun Gerçekleşmesi

2 Maraş Biber Kullanım Alanında Çeşitliliğin Artırılması

3 Teknoloji ve Yenilikçiliğin İlerletilmesi

4 Reklam, Tanıtım ve Pazarlamanın Geliştirilmesi

5 İnsan Kaynakları Kapasitesinin Geliştirilmesi

6 Maraş Biber İşleme Tesisleri Arasında Örgütlenme, İşbirliği ve

İletişimin Geliştirilmesi

7 Finansal Kaynakların Geliştirilmesi

8 Girdi Tedarik İmkânlarının Geliştirilmesi

9 Altyapı Tedariki ile Lojistik İmkânların Güçlendirilmesi

10 Standartların ve Sertifikalandırma Sisteminin Geliştirilmesi

11

Küme Yönetimi, İzleme ve Değerlendirme ile Etki Analizleri için

“Bilgi Yönetim Sistemi (Knowledge Management System)”

Kurulması

12 Küme için Sürdürülebilirlik Modeli ve

Fon Yaratma Sisteminin Kurulması

Türkiye’de küme girişimlerinin yoğunlaştığı 2000’li yılların ortalarından

itibaren yapılan çeşitli araştırmalar ve deneyimler çerçevesinde, bir küme girişimi için

en uygun hukuki yapının, “bir iktisadi işletme ile birlikte çalışan bir dernek kurulması”

olduğu belirlenmiştir. Küme Koordinasyon Biriminin işlevsel stratejileri ve dolayısıyla

Page 11: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

11

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

temel faaliyet ve hizmet alanları Tablo 1’de sunulan konuları kapsamaktadır. Söz

konusu işlevleri halen küme girişimi şeklinde faaliyetlerini sürdüren yapı yerine

getirmektedir. Küme derneği oluşturularak küme organlarının teşkil edilmesi

aşamasında söz konusu işlevlerin, küme derneğinin birimlerine devredilmesi

öngörülmektedir. Bu geçiş sürecinin sorunsuz bir şekilde geçekleşmesi için mevcut

yapının, işlevsel stratejilerin bir kısmını başlatması ve gerekli düzenlemeleri yürüterek

faaliyetleri devretmesi planlanmaktadır.

Bu çerçevede kümede yönetişimin odağında hizmet verecek olan Küme

Koordinasyon Birimi ile ilgili işlevlerin, hangi aşamada hangi organlar tarafından

sunulacağını, aşağıda belirtildiği gibi, iki fazda ele almakta yarar görülmektedir;

2.1. I. FAZ; KÜME GİRİŞİMİ (CLUSTER INITIATIVE) AŞAMASI:

Maraş Biber Kümesinin yönetişim yapısı özel sektör kurumları ana oyuncu, STK

ve eğitim kurumları ile kamu kurumlarının temsilcileri destek oyuncular olmak üzere

kurulan “Maraş Biber Küme Ağ Yapısı” üzerine inşa edilmiştir.

“Küme Girişimi” aşaması olarak anılan bu evrede, Şekil 4’de belirtildiği üzere,

Maraş Biber Kümesinin nihai faydalanıcısı olan Kahramanmaraş Gıda Tarım ve

Hayvancılık İl Müdürlüğü (GTHİM) ve Proje Ortaklarının katılımıyla “Küme Yönetim

Kurulu” teşkil edilmiştir. Ayrıca, çoğunluğu Maraş biber işleyicilerden oluşan “Küme

Koordinasyon Birimi”nin oluşturulmasına ilişkin çalışmalar da tamamlanarak, aşağıda

değinilen ikinci evre faaliyetlerine ilişkin, birtakım alıştırma faaliyetlerinin

gerçekleştirilmesi mümkün olabilmiştir. “Küme Koordinasyon Birimi”, listesi Ek 1’de yer

alan “Maraş Biber Küme Ağ Yapısı”nda yer alan sektör temsilcilerinden bir kısmının

katılımıyla oluşturulmuştur.

Küme Yönetim Kurulunun görevleri aşağıda belirtildiği şekilde tanımlanmıştır;

Page 12: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

12

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Küme çatısını oluşturacak derneğin oluşumuna ilişkin gerekli faaliyetleri yerine

getirmek,

Kümenin Stratejik Yol Haritası eylemlerine ilişkin kararlar almak,

Kümenin ortak çıkarları sebebiyle kamu politikasını etkileme

(savunuculuk/lobicilik) faaliyetlerinde bulunmak,

Küme girişiminden gelişen küme aşamasına geçiş için hazırlanan teknik

raporları görüşmek ve kararlara bağlamak,

Küme Koordinasyon Birminin ana ve tamamlayıcı organlarının tasarlanması ve

bunun için gerekli hazırlıkları yapmak (Örneğin Küme Koordinatörlüğü ve

Yardımcılığının oluşumu, bunlar için uzman istihdamı ya da Danışma Kurulu ile

Çalışma Gruplarının nasıl oluşturulması)

Çalışma gruplarının oluşturulması, faaliyetlerinin izlenmesi ve

değerlendirilmesine ilişkin gerekli işlemlerle ilgili olarak kararlar almak ve

organizasyonlar yapmak,

Ortak çalışmalar için kurumlar arası işbirliğinin ilke ve kurallarını belirlemek

üzere hazırlanacak protokolleri incelemek ve onaylamak,

Kümenin beş yıllık çalışma planını gösteren “Stratejik Yol Haritası” için “Yıllık

Çalışma Programı” hazırlanmasını sağlamak ve organize etmek,

Yıllık çalışma programı ve bütçe öngörülerini hazırlayarak, mali kaynakların

belirlenmesini sağlamak ve ilgili kararları almak.

Küme Koordinasyon Birimi, Küme Yönetim Kurulunun görüşleri doğrultusunda,

Stratejik Yol Haritasının aşağıda belirtilen faaliyetlerini yerine getirmekle yükümlüdür;

Küme web portalı oluştuurlması ve kapsamının güncel yaşatılması ile etkin

kullanılması yönünde çalışmalar yapılması,

Kümelenme toplantı ve eğitimlerinin organize edilmesi,

Sektörün tüm aktörlerinin küme faaliyetlerine katılımının sağlanması yönünde

çalışmalar yapılması,

Page 13: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

13

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Stratejik yol haritasında belirlenen hedeflere ulaşılması yönünde

organizasyonlar yaparak, uygulamanın izlenmesi, değerlendirilmesi ve

sonuçların Küme Yönetim Kuruluna rapor edilmesi,

Küme danışma kurulu ile birlikte hibe programlarına proje başvurularında

bulunulması, fon kaynaklarının araştırılması,

Küme çalışma gruplarının faaliyetlerinin izlenmesi ve koordinasyonunun

sağlanması,

Kümenin markalaşması ve tanıtım faaliyetlerinde aktif rol alarak kümenin ve

işletmelerin tanıtımına katkı sağlanması.

Kahramanmaraş GTHİM ve Proje TYE, Küme Koordinasyon Biriminin yukarıda

listelenen işlevlerinden, bütçesi proje kaynakları çerçevesinde karşılanabilen faaliyetleri

önceliklendirerek, bir kısmını halen yürütmeye başlamıştır. Bu çerçevede Maraş Biber

Küme Ağ yapısını oluşturan kişilerin katılımının sağlandığı bir toplantı kapsamında

aşağıda belirtilen ana başlıklarda Çalışma Grupları teşkil edilmiştir;

Teknoloji ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi

İnsan Kaynakları Kapasite Geliştirme

Markalaşma ve Tanıtımın Geliştirimesi

Maraş biber bölgesindeki bütün paydaşlardan temsilcilerin katılımlarının

sağlandığı Çalışma Grupları ve daha kapsayıcı olarak genel çerçevede bir Danışma

Kurulu oluşturulması faaliyetleri de tamamlanmıştır. Çalışma Gruplarının halen

belirlenen konuların başlıklarının ilerleyen zaman sürecinde daha genişletilmesi ve

Çalışma Gruplarının sayısının artırılmasında yarar olacağı düşünülmektedir. Ayrıca,

Çalışma Gruplarının, ihtiyaç duyulduğu takdirde, alt başlıklar oluşturarak alt Çalışma

Grupları halinde faaliyetler yerine getirmesi ve Stratejik Yol Haritası performans

göstergelerine katkıda bulunması da öngörülmektedir.

Page 14: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

14

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Şekil 4: Maraş Biber Küme Girişiminde Yönetişimin Genel Çerçevesi

Küme girişiminden, gelişen küme aşamasına geçildiğinde küme çatı

organizasyonunun bünyesinde, “karar organı” ve “icra organı” olarak sırasıyla, “Küme

Yönetim Kurulu” ve “Küme Koordinasyon Birimi”nin resmi olarak oluşturulması

gerekmektedir.

2.2. II. FAZ; GELİŞEN KÜME (ESTABLISHED CLUSTER) AŞAMASI:

Maraş biber kümesi için oluşturulması planlanan “Küme Derneği”nin, ilgili

tüzük gereği öngörülen aşağıdaki temel üç organının, 6 bölgesel seviyede küme

yönetişiminin evrensel ilkelerine bağlı olarak, etkin ve verimli bir şekilde işletilmesi

gerekmektedir.

Küme Genel Kurulu

6 Küme Derneği Genel Kurulu, Küme Derneği Yönetim Kurulu ve Küme Derneği Danışma Kurulu için,

raporda sırasıyla kısaca, Küme Genel Kurulu, Küme Yönetim Kurulu ve Küme Danışma Kurulu ifadeleri kullanılmaktadır.

Page 15: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

15

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Küme Yönetim Kurulu ve Bağlı, İlgili Birimler (Küme Koordinasyon Birimi, Küme

İktisadi İşletmesi ve Danışma Kurulu)

Küme Denetleme Kurulu

2.2.1. KÜME GENEL KURULU

Maraş Biber Kümesinin tüm üyelerinin “Küme Genel Kurulu”unu, bunların

içerisinden dernek tüzüğü kuralları çerçevesinde seçilen bir grubun “Küme Yönetim

Kurulu”nu ve bir başka grubun da “Küme Denetleme Kurulu”nu oluşturması

öngörülmektedir. Şekil 5’de belirtildiği üzere Küme Yönetim Kurulu, “Küme

Koordinasyon Birimi”nin karar makamı olarak Küme Koordinasyon Birimi için

öngörülen bütün görevleri yerine getirmek ya da getirilmesini organize etmekle

yükümlüdür. 2.2.2 No’lu başlıkta ayrıntıları belirtildiği üzere, Küme Yönetim Kurulu,

kendi içerisinde alt birimler veya kurullar ya da çalışma grupları oluşturarak, “Küme

Koordinasyon Birimi”ni etkin çalışan bir yapı haline getirmekle sorumludur.

Şekil 5: Maraş Biber Kümesi; Gelişen Küme Aşamasında Yönetişimin Genel Çerçevesi

Page 16: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

16

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Bu çerçevede Küme Genel Kurulu, Küme Koordinasyon Birimi işlevlerinin etkin

bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacak Yönetim Kurulunu ve Denetleme Kurulunu,

dernek tüzüğü kuralları dahilinde belirlemek durumundadır.

2.2.2. KÜME YÖNETİM KURULU ile BAĞLI ve İLGİLİ BİRİMLER

Küme odağında yer alan Yönetim Kurulu ile bağlı ve ilgili birimler, organlar,

temelde kümenin çatı organizasyonunu oluşturmaktadır ve Stratejik Yol Haritası ile ilgili

işlevsel stratejilerin yanı sıra, bunlarla ilgili eylemlerin etkin, zamanında ve verimli

yerine getirmekle yükümlüdür. Bu çerçevede ihtiyaçların değerlendirilmesi ve

önceliklendirilmesini kilit paydaşların görüşleri doğrultusunda ortaya konmalıdır.

Uygun küme eşgüdüm mekanizmalarının kurulması ve sürdürülmesi için ulusal / yerel

yönetimler, devlet kurumları, yerel sivil toplum, iş dünyası ve diğer ilgili aktörler ile

koordinasyonunu, öncelikli kesişen konulara dikkat ederek katılımcı ve toplum temelli

yaklaşım yöntemleri kullanarak gerçekleştirmelidir. Menfaat sahiplerinin, özellikle de

lehtarların endişelerine yanıt veren etik ve şikâyet prosedürlerinin de oluşturulmasını

sağlamalıdır.

Bu kapsamda Maraş Biber Kümesinin odağını teşkil eden Yönetim Kurulu ve

ona bağlı oluşturulan ya da ilgili organlar çalışmalarını aşağıdaki ilkeler çerçevesinde

yerine getirmelidir;

Çok paydaşlı bir küme strateji planının oluşturulması ve uygulanması

Küme stratejik planının ekonomik etki analizleriyle güncellenmesi

Kaynakların, paydaşlar arasında adil ve uygun dağıtımına öncelik verilmesi

Genel kabul gören, kesişen ve tematik alanların tutarlı bir şekilde ele alınması

Farklılıklar ve tekrarlardan kaçınılması

Gerçek ihtiyaçları yansıtan değerlendirmeler yapılması

Savunuculuk (advocacy) stratejileri ve lobicilik faaliyetlerinde tutarlılığın

sağlanması

Küme için genel kabul gören, tutarlı giriş ve çıkış stratejilerinin uygulanması.

Page 17: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

17

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Küme Yönetim Kurulu, yukarıda değinilen görev ve sorumluluklardan, icraat ile

ilgili olanlarının yerine getirilmesini sağlamak üzere, Şekil 5’de ifade edildiği gibi, “Küme

Koordinasyon Birimi”ni profesyonel uzmanlardan oluşan bir ekip ile kurması

gerekmektedir. Buna ilave olarak, üstlenilen görevler arasında oldukça ihtisas

gerektiren konular olabileceği göz önünde bulundurularak ve ayrıca kümede kararlara

katılımcılığı sağlamak üzere, birinci evrede oluşturulan “Danışma Kurulu”nun tekrar

değerlendirilerek yenilenmesinde fayda görülmektedir.

Küme çatı organizasyonunun kilit organı olan Küme Yönetim Kurulu, kümenin

karar organı dır ve temel görevi küme işlevsel stratejilerini kapsayan “Stratejik Yol

Haritası”nın hayata geçirilmesini sağlamaktır. Bu bakımdan Küme Yönetim Kurulunun,

karar ve icra mekanizması ile ilgili işlevleri ayırmak üzere kendine bağlı profesyonel

uzmanlardan oluşan “Küme Koordinasyon Birimi” olarak anılan ve bünyesinde uzman

kişilerin çalıştığı bir ekip oluşturmasında fayda görülmektedir. Bunların yanı sıra,

Stratejik Yol Haritası eylemlerinin hayata geçirilmesinde görüş bildirme işlevi için ayrıca

“Danışma Kurulu” ihdas ettirilmesinde önemle yarar görülmektedir. Danışma

Kurulunun kendi içerisinde farklı ihtisas kollarında çalışma grupları oluşturarak, küme

yönetiminin Stratejik Yol Haritasını hayata geçirme işlevine katkıda bulunması

öngörülmektedir. Küme çatı organizasyonu ile bağlı ve ilgili organları kapsayan

organizasyon şeması Şekil 6’da sunulmuştur.

Küme Yönetim Kurulunun görev ve sorumluluklarının içeriği, aşağıda da

belirtildiği üzere, küme girişimin birinci fazında başlatılan hususların hemen hemen

aynısı kapsamaktadır;

Kümenin Stratejik Yol Haritası eylemlerine ilişkin kararlar almak,

Kümenin ortak çıkarları sebebiyle kamu politikasını etkileme

(savunuculuk/lobicilik) faaliyetlerinde bulunmak,

Page 18: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

18

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Küme Koordinasyon Birminin ana ve tamamlayıcı organlarının tasarlanması ve

bunun için gerekli hazırlıkları yapmak (Örneğin Küme Koordinasyon Birimi ve

Küme İktisadi İşletmesinin teşkil edilmesine ilişkin işlemler, bunların

bünyesindeki kadroların oluşturulması, bu kadrolara uzman istihdamı ya da

Danışma Kurulu ile Çalışma Gruplarının oluşturulması)

Çalışma gruplarının oluşturulması, faaliyetlerinin izlenmesi ve

değerlendirilmesine ilişkin gerekli işlemlerle ilgili olarak kararlar almak ve

organizasyonlar yapmak,

Ortak çalışmalar için kurumlar arası işbirliğinin ilke ve kurallarını belirlemek

üzere hazırlanacak protokolleri incelemek ve onaylamak,

Kümenin beş yıllık çalışma planını gösteren “Stratejik Yol Haritası” için her yıl

ayrıntılı “Yıllık Çalışma Programı” hazırlanmasını sağlamak ve organize etmek,

Yıllık çalışma programı ve bütçe öngörülerini hazırlayarak, mali kaynakların

belirlenmesini sağlamak ve ilgili kararları almak.

.

Şekil 6: Küme Çatı Organizasyonu Dernek ve Organları

Page 19: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

19

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

2.2.2.1. KÜME KOORDİNASYON BİRİMİ

Küme Yönetim Kuruluna, icraat ile ilgili işlemlerde destek sunmak üzere

oluşturması önerilen bu birimin, başlangıçta Küme Koordinatörü ve Küme Koordinatör

Yardımcısı olarak anılan en az iki uzmandan oluşmasında yarar görülmektedir.

(i) Küme Koordinatörü: Küme Koordinatörünün görev tanımlarını dört ana başlıkta

toplamak mümkündür.

a) Planlama ve operasyon

Yönetim Kurulu ve ilgili mevzuat tarafından belirlenmiş amaç, hedef,

strateji ve ilkeler ile uygulanan politikalar doğrultusunda plan, program

ve bütçe önerilerini hazırlar, uygulamaları izler ve değerlendirir; sorunlar

ve sapmalar karşısında gerekli önlemleri alır veya alınması için Yönetim

Kuruluna bilgi verir.

Yönetim ve Danışma Kurullarının sekreterya görevini yürütür.

Kurumun idari ve finansal sürdürülebilirliğinin sağlanması yönünde

çalışmalar yapar.

Potansiyel finansman kaynaklarını değerlendirir, Yönetim Kuruluna

önerir. Danışma Kuruluna önerilmesi hususunda çalışmalar yapar

raporları düzenler.

Bölgedeki işbirliği kültürünün arttırılması için, iş dünyası, sektörel

topluluklar ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları başta olmak üzere, ilgili

tüm paydaşlar ile birlikte çalışılmasını teşvik etmek amacıyla Yönetim

Kuruluna öneriler sunar.

Küme yönetiminin gerçekleştirmeyi planladığı yatırım ve işletme

giderlerini karşılayabileceği gerekli finansmanın temin edilebilmesi ile

ilgili kaynakları araştırır ve belirler.

Bölgenin küçük ve orta boylu işletme destek ağını güçlendirmek için

Küme Koordinasyon Biriminin bir katalizör görevi yapmasını sağlar.

Küme iş planını geliştirir ve günceller.

Page 20: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

20

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

b) Koordinasyon Sürecinin yönetilmesi

Kümelenmenin, stratejik operasyonel çerçevesine uyum sağlamasının ve

bu geliştirilmesinin kolaylaştırılması amacını güder,

Teknik çalışma konuları için odak noktaları ve ortak konuları belirler;

Örneğin Ar-Ge ve inovasyonla ilgili konularda proje hazırlanması,

prototip üretilmesi gibi.

Küme paydaşları tarafından müşterek ihtiyaç değerlendirmesi için

proaktif katılımın kolaylaştırılmasını sağlar,

Bilginin, planlama ve izleme süreçlerinde doğru bir şekilde kullanılmasını

sağlar,

Küme paydaşlarının ortak menfaatlerini gözeten kesişen konuların ele

alınmasını sağlar.

Küme Koordinatörü paketleme tesisi ve laboratuvar hizmetleri süreçleri

ile ilgili olarak, dernek iktisadi işletmesinden sorumlu Yönetim Kurulu

üyesi ile koordinasyonu sağlar.

c) Bilgi Yönetim Sistemi; altyapı, içerik ve akışının yönetilmesi

• Bilgi yönetim Sisteminin kurulması için gerekli altyapı (donanım, yazılım

ve iletişim) organizasyonları gerçekleştirir,

Küme web portalının oluşturulması ve güncel tutulması için gerekli

düzenlemeleri gerçekleştirir,

Küme Stratejik Yol Haritası ile ilgili kapsam, eğilim ve etkinlik grafiklerini

de içeren raporlama sistemini düzenler,

Küme ile ilgili tüm kişi ve kurumlerın listesini güncel tutar,

• Gereğinde sektörel gelişmeler, haberler ve duyurularla ilgili bültenleri

hazırlar.

d) Diğer

• Kümenin strateji ve hedefleri doğrultusunda ulusal ve uluslararası

destekleri takip eder, Yönetim Kurulunu bilgilendirir.

Page 21: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

21

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Muhtelif anket metotlarını kullanarak İhtiyaçların tespit edilip

değerlendirmesini raporlar.

• Yönetim Kurulunun direktifleri çerçevesinde hibelerden yararlanabilmek

için proje yazar ve gereğinde yürütür.

• Yönetim Kurulunun kararları çerçevesinde benzer görev ve

sorumlulukları yerine getirir.

(ii) Küme Koordinatör Yardımcısı: Küme Koordinatör Yardımcısının görevlerini üç

ana başlıkta toplamak mümkündür;

a) Markalaşma ve Tanıtım

Bölgedeki işbirliği kültürünün artırılarak, iş dünyası, sektörel topluluklar

ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları başta olmak üzere ilişkili tüm

paydaşlar ile birlikte çalışarak bölgede ekonomik kalkınmayı teşvik

etmek amacıyla ortaklıklar geliştirilmesinde Küme Koordinatörüne

gereken desteği verir.

İlerlemeler ve yeniliklere yönelik değerlendirmeler yapar, raporları

hazırlar.

Çeşitli toplantılar ve etkinlikler düzenler; konferans, çalıştay ve benzeri

toplantıların hazırlanması ve lojistiğinden sorumludur.

Sektörel fuarlara katılarak, yenilikleri takip eder ve paylaşır.

Küme Koordinasyon Birimi adına taslak proje hazırlar, uygulanmasını

Küme Koordinatörünün talimatları kapsamında görev alır.

Küme veri tabanını geliştirilmesi ve muhafaza edilmesi, periyodik

raporları hazırlar, kümenin mevcut durumu ile ilgili kayıtları ve ilerleme

raporlarını düzenler.

Küme üyeleri ve hizmet getirenler ile iş birliği içinde uyumlu çalışır.

b) Kapasite geliştirme

Kümenin kapasite geliştirme ihtiyaçlarının tespiti için anket çalışmaları

yapar, yöneticisine rapor eder.

Page 22: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

22

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

Başta yüksek öğretim kurumları olmak üzere, Milli Eğitim

Müdürlükleriyle çeşitli mesleki ve yetenek gelişim programları ile kurslar

düzenler. Bu program ve kurslara etkin katılımın düzenlenmesini sağlar.

Düzenlenen eğitimlerin etkinliğini ölçmek için ölçme metotları hazırlar,

sonuçlarını analiz eder, değerlendirir ve raporlar.

c) Diğer

Dernek İktisadi İşletmesi ile ilgili paketleme tesisi ve laboratuvar

hizmetlerine ilişkin hizmet süreçleri düzenler, izler, değerlendirir ve

Yönetim Kuruluna iletilmek üzere, raporlayarak Küme Koordinatörüne

sunar.7

Dernek ve İktisadi İşletmenin finansal kayıtlarını, tablolarını ve raporları,

doğruluğu, eksiksizliği açısından, mevzuata uygun şekilde hazırlar.

Küme Koordinatörünün yönlendirmesiyle çalışma programı ve faaliyet

raporu dokümanlarını hazırlar.

Kümenin web sitesinin güncelliğinden ve güvenliğinden sorumludur.

Program gelirleri ve hibeler yoluyla potansiyel finansman kaynaklarını

arar, değerlendirir, Koordinatöre sunar.

Bilgi Yönetim Sisteminin dinamik tutulmasını sağlamak üzere kayıtların

güncelliğini sağlar.

Küme Koordinatörü tarafından verilen diğer benzer görevleri yerine

getirerek Maraş Biber kümesinin başarısına katkıda bulunur.8

2.2.2.2. KÜME İKTİSADİ İŞLETMESİ

Kümenin özellikle finansal sürdürülebilirlik hedefine yönelik, maddi kaynak

akışı sağlamak üzere, Dernek Tüzüğünde belirtilen amaçlara uygun bir şekilde iktisadi 7 Küme Derneği Yönetim Kuruluna bağlı organlardan birisi olan İktisadi İşletme ile ilgili görev ve

sorumluluklar, kümenin başlangıç aşamasında Küme Koordinatör Yardımcısına aktarılmıştır.Küme Derneğinin üye sayısı ve mali yönden gücünün geliştiği orta ve hatta uzun vadede Dernek İktisadi İşletmesi için ayrı bir yönetim kadrosu oluşturulabilir.

8 Küme Koordinatörü tarafından verilen ofis asistanlığı işleri için de orta veya uzun vadede, ihtiyaç durumuna göre, ayrı bir” Ofis Asistanı” kadrosu teşkil edilebilir.

Page 23: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

23

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

işletme kuruluşunu gerçekleştirmesinde yarar görülmektedir. Derneğe bağlı olarak

kurulan iktisadi işletmenin ayrı bir tüzel kişiliği bulunmamaktadır, bir başka ifadeyle

Dernek vasfı gereği iktisadi bir kuruluş olmadığı için iktisadi işletme, bu niteliği

tamamlamak üzere oluşturulacaktır. Dernek İktisadi İşletmesi faaliyetleri genelde

paketleme tesisi ve laboratuvar hizmetleri ile ilgili olup, bu faaliyetlerin maddi boyutu

başta olmak üzere bütün yönleriyle değerlendirilip “Küme Yönetim Kurulu”na

raporlanması gerekmektedir. İktisadi İşletmenin yönetimi için kümenin ilk yıllarında

hizmetlerin mevsimsel olmasından da kaynaklanarak ayrı uzman kişilerin istihdam

edilmesine gerek olmadığı düşünülmektedir. Bu bakımdan iktisadi işletmenin

işlevlerinin bu aşamada Küme Koordinasyon Birimine aktarılması öngörülmüş olup,

iktisadi işletme ile ilgili görev ve sorumlulukların Küme Koordinatör Yardımcısı

tarafından yerine getirilmesi öngörülmektedir. Küme Koordinatör Yardımcısı, İktisadi

İşletmenin, özellikle paketleme ve laboravuar makine ve ekipmanlarıyla hizmet

sunmasından kaynaklanan görevlerini Küme Koordinatörünün talimat ve bilgisi

çerçevesinde yerine getirecektir.

Kümenin üye sayısının ve faaliyetlerinin arttığı, daha güçlü ve gelişmiş bir

küme yapısına doğru yol alındığı orta ve uzun vadede, Yönetim Kurulundan direk

talimat alan ayrı bir “İktisadi İşletme Yöneticisi” kadrosunun oluşturulması tavsiye

edilmektedir.

2.2.2.3. KÜME DANIŞMA KURULU VE ÇALIŞMA GRUPLARI

Küme Çalışma Grupları, Stratejik Yol Haritasının işlevsel stratejileri göz önünde

bulundurularak, birinci faz olarak belirtilen “Küme Girişimi” aşamasında

oluşturulmuştur. Söz konusu Çalışma Gruplarının, ikinci fazda “Küme Danışma

Kurulu”nun birer alt grupları olarak olarak faaliyetlerini sürdürmesi öngörülmüştür.

(İ) Küme Danışma Kurulu ve Çalışma Grupları

Küme Danışma Kurulu, Maraş Biber Kümesinin kalkınma, bilim, teknoloji,

rekabet kapasitesini geliştirme ve markalaşmasına ilişkin kuramsal ve uygulamalı

Page 24: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

24

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

çalışmalar yapan kamu kurum ve kuruluş temsilcileri ile ulusal veya uluslararası özel

kuruluş temsilcileri veya kişilerden belirlenen yaklaşık yirmi kişiden oluşur.

Danışma Kurulu, Kurul Başkanının daveti ile yılda en az iki defa toplanır.

Danışma Kurulu üyelerinin belirlenmesi ve ilgili kurullardan üyelik için

teklifte bulunulmasına Yönetim Kurulunca karar verilir.

Yönetim Kurulunun uygun gördüğü kişiler ile sektör ve kurum temsilcileri

de Danışma Kurulu toplantılarına katılabilir.

Danışma Kurulu; uzun vadeli teknoloji, inovasyon, tanıtım ve kapasite

geliştirme faaliyet planlarını değerlendirerek Yönetim Kuruluna

önerilerde bulunur ve Kümenin çalışmalarına bilimsel ve idari bilgi ve

deneyimlerini katarak danışmanlık faaliyeti yapar.

Çalışma Gruplarının, Danışma Kurulu üyelerinden oluşturulması

öngörülmüştür. Çalışma grupları sosyal bir etkileşime girerek birlikte düşünüp karşılıklı

bilgi alış verişinde bulunur, Maraş Biber Kümesinin stratejik planları, uygulamaları ve

geleceği için görüş alışverişinde bulunur, Yönetim Kurulunun çalışmalarına destek

olurlar. Çalışma grupları kümenin amaçları doğrultusunda muhtelif başlıklar altında

oluşturulabilir. Küme Girişimi aşamasında değinildiği üzere, üç adet Çalışma Grubu,

öncelikli konular için oluşturulmuştur. Gelişen Küme aşaması olan II. Fazda, bunlara

aşağıda örnek olarak sunulan yeni grupların eklenmesi planlanmaktadır;

Savunuculuk ve Lobi faaliyetleri

Sosyal Kaynaşma

Fon Yaratma

2.2.3. KÜME DENETLEME KURULU:

Maraş Biber Kümesinin yetkili denetim organı olan Denetim Kurulu, genel

Danışma kurulunda kendi üyeleri arasından seçilecek üç asıl ve üç yedek kişiden

Page 25: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

25

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

oluşur. En çok oy alan üç aday asıl, izleyen üç aday yedek üye seçilmiş olur. Kararları

salt çoğunlukla alır. Oy eşitliğinde kuraya başvurulur.

Küme Denetleme Kurulu Kurulunun görev ve yetkileri aşağıda belirtildiği gibidir;

Küme Koordinasyon Biriminin bütçe, hesap işlemleri ile ilgili defter ve

belgeler üzerinde bir yılı geçmeyen aralıklarla yapacağı inceleme

sonuçlarını ve önerilerini "yönetim kuruluna" ve toplandığında genel

kurula da bir raporla bildirmek.

Yönetim kurulunca düzenlenen gelecek çalışma dönemine ilişkin çalışma

programı ve bütçesinin görüşüleceği toplantıda hazır bulunarak görüş ve

önerilerini belirtmek.

Yönetim kurulunca düzenlenen mali rapor ile bilanço ve gelir gider

çizelgesi hakkındaki inceleme sonuçlarını ve önerilerini bir raporla genel

kurula sunmak.

Yönetim kurulunun görev devir ve teslim işlemlerinin genel kurulca

alınmış kararların yerine getirilip getirilmediğini dernek işlerinin mevzuat

esasları dairesinde yürütülüp yürütülmediğini denetleyip raporlarını

yazmak.

Yönetim kurulu toplantılarına izleyici olarak katılmak.

Gerektiğinde genel kurulu olağanüstü toplantıya çağırmak.

3. KÜMEDE İZLEME VE DEĞERLENDİRME SİSTEMİ İLE ETKİ ANALİZİ

FAALİYETLERİ

Küme Geliştirme Stratejik Yol Haritası faaliyetlerine ilişkin izleme ve

değerlendirme işlemlerinin yerine getirilmesinde, “performans göstergeleri” olarak

belirlenen değerler esas alınmaktadır. Söz konusu Stratejik Yol Haritası genelde beş

yıllık bir vizyon için “genel çerçeveyi sunmak üzere hazırlanan bir plandır. Ancak

Stratejik Yol Haritasının uygulamaya daha ayrıntılı esas oluşturmak üzere yıllık

Page 26: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

26

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

planlarının da hazırlanması gerekmektedir. Yıllık planın hazırlanmasında performans

göstergelerinin tekrar gözden geçirilmesinde ve yenilenmesinde fayda görülmektedir.

Şekil 7: Küme Girişimi Performansının Ana Bileşenleri

Kaynak: Sölvell, Ö., Lindqvist G., Ketels, C., “The Cluster İnitiative Greenbook”, Ivory Tower AB, 2003, Stockholm, s. 25.

Stokholm İş İdaresi Okulu tarafından desteklenerek 2003 yılında geliştirilen

“Küme Girişimi Performans Modeli”, kapsamında Şekil 7’de belirtildiği gibi ekonomik ve

sosyal ortam, kümenin amaçları ve kümenin geliştirilme sürecine ilişkin bir çok unsurun

başarıyı etkilemekte olduğu ortaya konmaktadır.9 Bu yaklaşım küme içinde tüm faaliyet

ve hizmetlerin sistematik bir şekilde “kaydının tutulmasını, bunların bilgiye çevrilmesini

ve bilginin yönetilmesini” içeren “Knowledge Management System” oluşturulmasını

öngörmektedir. Dolayısıyla küme girişimin, Maraş biber sektörüne kalkınmaya katkı

sağlayıp sağlamadığının belirlenebilmesi için Küme Koordinasyon Biriminde “Bilgi

Yönetim Sistemi; BYS (Knowledge Management System)” kurulması öncelikli bir

9 Sölvell, Ö., Lindqvist G., Ketels, C., “The Cluster İnitiative Greenbook”, Ivory Tower AB, 2003,

Stockholm, s. 25.

Page 27: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

27

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

eylemdir. Daha sonra BYS vasıtasıyla stratejik yol haritasının performans göstergelerine

hangi ölçüde yaklaşılıp yaklaşılmadığının ölçümünün yapılması gerekmektedir.

Çağımızda özellikle gelişmiş ülkelerde ekonomik ve sosyal kalkınma içerikli

strateji planları veya kapsamındaki projelerin izlenmesi, değerlendirilmesi ile etki

analizinin gerçekleştirilmesine yönelik, gerek akademik çalışmaların, gerek uygulamaya

yönelik projelerin oldukça geliştiği ve başarı ile uygulandığı konuyla ilgili literatürde

takip edilmektedir. Bu çerçevede ulusal ve uluslararası uygulamaların küme bilgi

yönetim sistemleri örnek olarak ele alınarak, benzer modeller geliştirilmesi

mümkündür.

İngiltere Ticaret Sanayi Bakanlığı tarafından yayınlanan “Küme Geliştirme için

Pratik bir Rehber” başlıklı dokümanda, Stratejik Yol Haritası eylemlerinin sonuçlarının

değerlendirilmesi ve ölçülmesinin, “müdahalelerin uygunluğu”, “müdahalelerin

yararlılığı” ve müdahalelerin etkinliği” başlıkları altında yürütülecek ve yıllık olarak

gerçekleştirilmesi önerilen analizlere dayandırılması gerektiğine değinilmektedir. 10

Bahse konu analizlerin sonucu ulaşılacak bulgulara göre planda yer alan bütün

faaliyetlerin gözden geçirilerek ilave veya yenilemelerle bir sonraki yılın planının

hazırlanmasında yarar görülmektedir (Şekil 8).

Bunlara ilave olarak, “Küme Koordinasyon Birimi” oluşturulmasından itibaren iki

yıl sonra “küme üyelerine yönelik sürdürülen hizmetlerin ve genelde kümenin yerel

ekonomiye katkısını belirlemek amacı ile ekonomik etki analiz yöntemlerinden

faydalanarak bazı ölçümler yapılması”nda yarar görülmektedir. Uluslararası

deneyimlerin ışığında, Küme Koordinasyon Biriminin oluşumundan en az iki yıl sonra

“Gelire Dayalı Ekonomik Analiz Yöntemi”nden faydalanarak, kümenin “istihdama ve

cirosuna katkısı, yatırımlara etkisi ve daha uzun vadede, yerel hasılaya etkisi (GSYH 10Department of Trade and Industry (UK), “A Practical Guide to Cluster Development”, Birmingham,

2005, s. 16.

Page 28: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

28

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

cinsinden) vergilere yansıması” gibi hususlarınanket, mülakat, toplantı, v.b. analiz

yöntemleriyle incelenip değerlendirilerek, kümenin yerel ekonomiye katkısının

belirlenmesi gerekmektedir. Etki analiz çalışmaları neticesinde kümenin geliştirilmesine

katkı sağlamadığı düşüncesi oluşan bazı projeler Stratejik Yol Haritasının kapsamından

çıkartılabilir. Bunun yerine kümenin etkinliğini ve verimliliğini artıracak bazı yeni

eylemlerin ilavesi söz konusu olabilir.

Şekil 8: Kümede İzleme ve Değerlendirme Sisteminin İşletilmesi Süreci

4. KÜMEDE YÖNETİŞİM İÇİN AĞ YAPILANMA SİSTEMİ

Maraş Biber Kümesi Koordinasyon Biriminin, küme kapsamında yönetişimi

sağlıklı bir şekilde yürütebilmesi için, “Maraş biberi yetiştiren bütün illerde” yer alan

kurumlarla işbirliğini geliştirmesi ve orta vadede temsilcilikler oluşturmasında yarar

görülmektedir. Ayrıca, Şekil 9’da belirtildiği gibi Maraş Biberi Koordinasyon Birimi

“Danışma Kurulu”na da, söz konusu illerde bulunan kurum ve kuruluşlardan

temsilcilerin katılımı sağlanmalıdır. Küme Koordinasyon Birimi kurumlar arası ilişkileri

Page 29: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

29

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

idare edebilmeli ve sisteme hâkim olabilmelidir. Bu kapsamda kümede yönetişim için

gerekli olan ilişkiler ağı Maraş biber bölgesini kapsayacak şekilde ve mümkün

olabildiğince sektörle ilgili en fazla sayıda kurum ve kuruluşları dâhil ederek tesis

edilmelidir. Kurumlar arasında bilgi akımında ve faaliyetlerin icrasında eşgüdüm

sağlanmasına önem verilmelidir.

Şekil 9: Maraş Biber Küme Alanında Yönetişim Genel Görünümü

Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa’da oluşan kümelerde performans

göstergeleri ile ilgili bir anket yürütülerek, bunun değerlendirme sonuçları 2003 yılında

“Küme Girişimi Yeşil Kitap” adıyla yayınlanmıştır. Söz konusu belgede, küme girişimleri

için geliştirilen bir performans modeline değinilmekte ve küme performansının aşağıda

belirtilen üç temel bileşen ve bunların bileşkesini oluşturan dördüncü bileşen

çerçevesinde belirlendiği kaydedilmektedir;11

(i) Ekonomik, sosyal ve politik ortam,

11 Sölvell, Ö., Lindqvist G., Ketels, C., “The Cluster Initiative Greenbook”, Ivory Tower AB, 2003,

Stockholm, s. 25-30.

Page 30: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

30

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

(ii) Kümenin amaçları,

(iii) Küme gelişiminin sağlandığı süreç

(iv) Küme performansı olarak anılan ve ilk üç bileşenin birleşimiyle ortaya

çıkan nihai performans bileşeni.

Söz konusu bileşenlerin arasında “küme yönetişimi” özellikle üçüncü bileşenin içinde

önem taşımakta ve küme performansını direk olarak etkilemektedir.

Şekil 10: Maraş Biber Kümesi için Öngörülen Ağ Yapılanma Modeli

Kümede yönetişim ilişkilerinin belirlenen ilkeler kapsamında sürdürülebilmesi

için güçlü bir ağ yapılanmanın kurulması gerekmektedir. Şekil 10’da da belirtildiği gibi,

kümenin kendi içerisinde, ulusal ve uluslararası seviyede oluşturulacak ağ yapı ilişkileri

kümenin gelişim sürecinde oldukça önem taşımaktadır. Söz konusu ağ yapı

çerçevesinde biber yetiştiricileri, biber işleyicileri ile tedarikçiler ve küme destek

organizasyonlarının “yerel yönetişim ilkeleri” çerçevesinde küme ortak amacına yönelik

Page 31: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

31

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

olarak ihtiyaç duyulan faaliyetleri yerine getirmeleri gerekmektedir. Kümede

Yönetişim, ortak bir vizyon, ortak amaçların ortak eylemlerle gerçekleştirilmesini

sağlamak açısından önemlidir. Küme stratejik yol haritası eylemlerinin hayata

geçirilmesi sonucu oluşacak çıktıların ya da ürünlerin küme üyeleri arasında kabul

edilebilir bir şekilde eşit olarak dağılımının sağlanması ve kararların şeffaf bir şekilde

alınmasının garantilenmesi sağlıklı işleyen yönetişim altyapısı ile mümkün olabilir. Bu

çerçevede kümede güçlü bir “Bilgi Yönetim Sistemi” kurulmasına ilişkin çalışmalar,

küme derneğinin oluşumuyla beraber ilk günden başlatılmalıdır. “Bilgi Yönetim

Sistemi” ve tamamlayıcısı olarak kapsayıcı bir “Ağ Yapılanma Sistemi”, iletişim, diyalog,

işbirliği ve iş ortaklıkları ile ortak amaç, hedef ve vizyon paylaşımı açısından da

performansı olumlu yönde etkileyen unsurlardır.

Page 32: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

32

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

DEĞERLENDİRMELER VE ÖNERİLER

Çağdaş kalkınma yaklaşımı gereği yerel ekonomik aktörler, yerel kalkınmanın

sahibi olarak kendi kalkınma modellerini hazırlayarak, kalkınma girişiminde gerekli

maddi ve manevi sorumlulukları üstlenerek yer almalıdır. Kalkınma ile ilgili faaliyetlerde

yerel yönetişim ilkeleri gereği, işbirlikleri ve iş ortaklıklarının şeffaflık, katılımcılık, hesap

verebilirlik ilkeleri çerçevesinde yerine getirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, mevzuata

uygunluk, etkinlik ve yararlılık ile kapsayıcı olma da önemle yerine getirilmesi gereken

hususlardır.

Türkiye’de yerel kalkınma ile ilgili girişimlerin birçok gelişmiş ve gelişmekte

olan ülkelerle karşılaştırıldığında, çok daha yeni bir yaklaşım olması nedeniyle, özellikle

özel sektör tarafında, kalkınma girişimlerinin merkezi idare tarafından yerine

getirilmesi gerektiği yönünde oldukça yoğun beklentiler bulunmaktadır. Bu çerçevede

küme tabanlı kalkınma modelinin başarılı olması için, küme yönetişim yapısının

odağında güçlü bir koordinasyon birimiyle kurulması ve iletişim ile işbirliklerinin

evrensel ilkelere uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Küme Koordinasyon Biriminin, finansal sürdürülebilirlik için önem taşıyan

“hibe programlarına başvuruda bulunabilme” ve ayrıca küme üyelerine ve sektörün

ilgililerine mali değer karşılığında hizmet sunma sürecinde “maddi gelir akışını”

sağlayabilmesi açısından hukuki bir kimlik edinmesi gerekmektedir. Bu kapsamda küme

çatısının hukuki kimliği konusunda yapılan araştırmalar sonucunda, “dernek ve onu

tamamlayan bir iktisadi işletme” yapısının en uygun hukuki yapı olduğu yönünde görüş

birliği oluşturulmuştur.

Maraş Biber Kümesinin odağında yer alması öngörülen Küme Koordinasyon

Birimi ve onun resmi dernek kimliği için mevcut “Kırmızı Biberciler Derneği”nin temel

alınması planlanmıştır. Küme Koordinasyon Merkezi, “dernek” olarak resmi kimliğini

alana kadar olan süreç, I. Faz: Küme Girişimi Aşaması olarak nitelendirilmiştir. Bu

Page 33: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

33

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

süreçte, söz konusu birimin organlarını oluşturan, “Küme Yönetim Kurulu”, “Küme

Koordinasyon Birimi” ve “Küme Danışma Kurulu” ile onun alt grupları olarak “Çalışma

Grupları” kurulmuştur. Kümenin odağında yer alan çatı organizasyonun “Küme

Derneği” kimliğini aldıktan sonraki süreç, II. Faz: Gelişen Küme Aşaması olarak

anılmaktadır. Gelişen Küme aşamasında kümenin tüm üyelerinin Küme Genel Kurulunu

oluşturduğu, bunların içerisinden seçimle belirlenen bir grubun “Küme Yönetim

Kurulu”nu ve başka bir grubun da “Küme Denetleme Kurulu”nu oluşturması

öngörülmektedir. Küme çatısının karar organı olan Küme Yönetim Kurulu, icraat ile ilgili

işlevler için “Küme Koordinasyon Birimi” olarak anılan başlangıçta iki profesyonel

uzmanı içeren bir ofisi kurmasında yarar görülmektedir. Küme Derneğinin özellikle

paketleme tesisi ve laboratuvar hizmetlerinden kaynaklanan maddi kaynak akışını

gerçekleştirmek üzere kurmayı planladığı “İktisadi İşletme”nin ayrı bir hukuki kimliği

olmayacağı için görev ve sorumluluklarını Yönetim Kuruluna bağlı olarak yürütecektir.

Bu çerçevede Küme Koordinatör Yardımcısının, İktisadi İşletme çatısı altında

yürütülmesi planlanan hizmet süreçlerinin düzenlenmesi, izlenmesi, değerlendirilerek

Yönetim Kuruluna sunulmak üzere, Küme Koordinatörüne raporlaması

öngörülmektedir. Ayrıca, küme faaliyetlerine ilişkin danışma işlevlerinin de, Maraş

biber küme alanını kapsayan tüm illerde yer alan kamu ve sivil toplum kuruluşları ile

üniversite ve işletmelerin temsilcilerini kapsayan “Danışma Kurulu” vasıtasıyla

yürütülmesi planlanmıştır. Bunlara ilave olarak I. Fazda oluşturulan Çalışma Grupları bir

üst seviyede birleştirerek halen Danışma Kurulunuçekirdeği de teşkil edilmiştir.

Küme Yönetişim Modelinin odağında yer alan küme derneği bir yerel kalkınma

aracı olan Maraş Biber Stratejik Yol Haritasının zamanında ve eksiksiz uygulanması

yönünde kurum ve kuruluşları sorumluluğa davet etmelidir. Bunun da ötesinde, yerel

kalkınma ile ilgili bilincin yerleşmesi yönünde çaba göstermelidir. Stratejik Yol Haritası,

ihtisaslaşmış bilgi ile deneyim gerektiren bir araç olduğu için bu süreçte eğitim

kurumları ve özellikle üniversitelerin desteği ve katkısı kaçınılmazdır. Kümede

yönetişimin gerektirdiği üç temel işlev bulunmaktadır. Bunlardan ilki, eşit düzeydeki

Page 34: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

34

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

kurumlar arası bilgi akımında ve faaliyetlerin icrasında eşgüdüm sağlanmasıdır. İkinci

işlev kümenin çekirdeğini oluşturan küme çatı organizasyonu olan derneğin sisteme

hâkim olma ve ilişkileri idare etme işlevi ile ilgilidir. Son işlev ise, Küme sistemi içinde

sağlıklı bir “Bilgi Yönetim Sistem” nin kurulmasıdır. Bu bakımdan “Kümede Yönetişim”,

Küme Koordinasyon Biriminin karar merciinde ve ona danışma işlevinde bulunan

yetkililer ile icraattan sorumlu uzmanlara, yönetişimin idaresi yönünde önemli görev ve

sorumluluk yüklemektedir.

Bu kapsamda kümede yönetişimin sağlanması için sektördeki tüm ilgili

aktörler kümeye davet edilerek, kapsayıcı nitelik taşınmalı ve üçlü sarmalı oluşturan

tüm aktörler gerek karar, gerek danışma mekanizmalarına dâhil etmelidir. Bu süreçte

kamunun yönlendiriciliğinde ve kolaylaştırıcılığında stratejik yol haritasının hayata

geçirilmesinde bütün aktörler aktif rol üstlenmeleri için davet edilmelidir. Küme

Koordinasyon Biriminde, kümenin performansı ve başarısı için “Bilgi Yönetim Sistemi”

ve “Ağ Yapılanma” gibi konulara önem verilmelidir. Çünkü bu sistemler yönetişimin

belirlenen ilkelere göre işlemesinde altyapı görevi görmektedir.

Page 35: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

35

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

KAYNAKLAR

1. Poncet, A., B., “Cluster Governance and Institutional Dynamics: A

Comparative Analysis of French Regional Clusters of Innovation”, XXII.

Conférence Internationale de Management Stratégiqu, 26-28 Mai, Renne,

2015,

2. Sölvell, Ö., Lindqvist G., Ketels, C., “The Cluster Initiative Greenbook”,

Ivory Tower AB, 2003, Stockholm

3. UNDP, “An Integrated Framework To Support Local Governance and Local

Development”, UNDP Pressing, New York, 2016,

WEB KAYNAKLARI

1. Methews, M., “Cluster Governance”, General Assembly of TCI Network, 2006,

www.tci-network.org/media/download/3076 (20.12.2017)

Page 36: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

36

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

EKLER

1. KÜME KOORDİNASYON AĞI ÜYELERİ

2. KÜME KOORDİNATÖRLÜĞÜ ELEMANLARI KADRO NİTELİKLERİ

Page 37: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

37

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

EK 1: KÜME KOORDİNASYON AĞI ÜYELERİ/ MEMBERS OF CLUSTER COORDINATION NETWORK

KURUM/INSTUTUION TEMSİLCİ/REPRESENTATIVE

1

GAZİANTEP İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ GAZİANTEP PROVINCIAL DIRECTORATE OF FOOD, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

1

2

ŞANLIURFA İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ŞANLIURFA PROVINCIAL DIRECTORATE OF FOO, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

Üretici – Bekir POLAT (0544 563 58 47) Üretici – Murat MERMER (0542 280 1210)

3

ADIYAMAN İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ ADIYAMAN PROVINCIAL DIRECTORATE OF FOOD, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

İl Müdürlüğü – Mühendis Ayhan POLAT Özel Sektör- Gıda Mühendisi Ali SUCU

4

KİLİS İL GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ KİLİS PROVINCIAL DIRECTORATE OF FOOD, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

İl Müdürlüğü – Züleyha PAMUKOĞLU Üretici – Mehmet DAĞCIOĞLU

5

İSLAHİYE İLÇE GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ İSLAHİYE DISTRICT DIRECTORATE OF FOOD, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

İlçe Müdürlüğü – Mehmet YILMAZ (0535 266 4523) Yalçınkaya Biber – Haydar YALÇINKAYA (0533 763 7652) Has İpek Biber – İsa CEYLAN (0536 449 0166)

6

NURDAĞI İLÇE GIDA TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜ NURDAĞI DISTRICT DIRECTORATE OF FOOD, AGRICULTURE AND LIVESTOCK

S.S. Çakmak Köyü Sulama Kooperatifi Başkanı – Muhammet Mesut ÖZER (0532 304 0751) Arifoğlu Baharat – Halil DEMİRTAŞ (0532 2068304)

7

KAHRAMANMARAŞ DOĞU AKDENİZ GEÇİT KUŞAĞI TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ EAST MEDITERRANEAN TRANSITIONAL ZONE AGRICULTURAL RESEARCH OF INSTITUTE

Mühendis Özkan ALTUN Mühendis Cihan FIRAT

8

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI KAHRAMANMARAŞ CHAMBER OF COMMERCE AND INDUSTRY

1

9 KAHRAMANMARAŞ TİCARET BORSASI KAHRAMANMARAŞ COMMODITY EXCHANGE

Ahmet BALBABA (0532 576 5696) Tarık YÖRÜKOĞLU (0505 217 5991)

10 KAHRAMANMARAŞ ZİRAAT ODASI KAHRAMANMARAŞ CHAMBER OF AGRICULTURE

Fulya KÖKSAL (0542 525 2287) Tuğba TOPRAK

Page 38: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

38

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

11

KAHRAMANMARAŞ KIRMIZIBİBERCİLER DERNEĞİ KAHRAMANMARAŞ RED PEPPERS ASSOCIATION

8

12 KAHRAMANMARAŞ VALİLİĞİ GOVERNORSHIP OF KAHRAMANMARAŞ

Tayfur CAN (0544 667 2793) Kürşat ÇİFTÇİ (0505 385 9434)

13

KAHRAMANMARAŞ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KAHRAMANMARAŞ METROPOLITAN MUNICIPALITY

Araştırma Geliştirme ve Dış İlişkiler Müdür V. Yavuz KAMALAK Araştırma Geliştirme ve Dış İlişkiler Müdür Yardımcısı Tuğba BOZDAĞ

14

KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM UNIVERSITY

Bahçe Bitkileri – Prof. Dr. İrfan Ersin AKINCI (0536 479 4794) Arş. Gör. Havva Şeyma YILMAZ (0554 919 7011) Makine Mühendisliği Bölümü – Yrd. Doç. Dr. Orhan Erdal AKAY

15 GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ GAZİANTEP UNIVERSITY

Gıda Mühendisliği – Prof. Dr. Medeni MASKAN (0507 672 44 62) Prof. Dr. Mustafa BAYRAM

16 GAZİANTEP TEKNOPARK GAZIANTEP TECHNOPARK

1

17 KOSGEB KAHRAMANMARAŞ KOSGEB KAHRAMANMARAS

1

18

DOĞU AKDENİZ KALKINMA AJANSI (Kahramanmaraş Ofisi) EASTERN MEDITERRANEAN DEVELOPMENT AGENCY

1

19 KAHRAMANMARAŞ ÜSKİM KAHRAMANMARAŞ USKIM

1

20

KAHRAMANMARAŞ TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU KAHRAMANMARAŞ AGRICULTURAL AND RURAL DEVELOPMENT INSTITUTION

Talip KAYA Latif DEMİRCİ

21 KİLİS ZİRAAT ODASI KİLİS CHAMBER OF AGRICULTURE

Genel Sekreter-Mehmet Ümit DELİ (0530 313 61 23)

22 KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ KİLİS 7 ARALIK UNIVERSITY

Rektör Yardımıcısı-Prof.Dr.Nazım ŞEKEROĞLU (0532 401 55 12) Ziraat Fakültesi-Yrd.Doç.Dr Bekir Bülent ARPACI (0348 814 26 66 dahili 1674)

23 GAP İDARESİ

24 İSLAHİYE ZİRAAT ODASI

25 ŞANLIURFA HARRAN ÜNİVERSİTESİ ŞANLIURFA HARRAN UNIVERSITY

Yrd. Doç.Dr Ferhat Küp Tarım Makinaları ve Teknolojileri (0544 774 47 10) Yrd. Doç. Dr. Selçuk SÖYLEMEZ Bahçe Bitkileri (0505 241 39 94)

Page 39: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

39

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

EK 2: KÜME KOORDİNATÖRLÜĞÜ ELEMANLARI KADRO NİTELİKLERİ

Kadro No. 1

İşin Unvanı: Küme Koordinatörü

Yöneticisi (Amiri): Küme Yönetim Kurulu Başkanı

____________________________________________________________________________

İŞİN ÖZETİ

Maraş Biber Kümesi Yönetim Kurulunun aldığı kararlar doğrultusunda, Küme faaliyetlerini

iş planları doğrultusunda yürütür, geliştirir, koordine eder, tanıtım desteği sağlar, günlük

yönetim, denetimi ile performansını yönetir. Bu çerçevede Maraş Biber Kümesinin, menfaatleri

doğrultusunda tüm paydaşlar arasındaki koordinasyonu sağlar, öngördüğü aksaklıkları ve ilgili

raporları Danışma Kuruluna ve Dernek Yönetim Kuruluna sunar. Görünmeyen ilişkilerin

katalizörü rolünü yüklenir. Gereğinde Küme Koordinasyon Birimini temsil eder. Koordinatör

pozisyonunda istihdam edilecek bireyin çok çeşitli yetenek, beceri ve bilgi sahibi olması

beklenir.

A. PROFESYONEL BİLGİ VE BECERİLER:

Teknik nitelikler: Kümelenme Koordinatörünün, Kümelenme görev süresiyle ilgili tüm

alanlarda teknik olarak nitelikli olması gerekmez, ancak teknik uzmanları nasıl kısaca

bilgilendireceğini ve bu uzmanların ne zaman performansı düşük olduğunu bilecek

kadar nitelikli olması gerekir. Proje döngüsü bilgi ve yönetim becerisine hâkim olmalıdır.

Yönetim Uzmanlığı: Kümeler bağlamında iyi yöneticiler, aktif dinleyicilerdir. Çalışma

alanlarını, kümenin etkinliğini ve verimliliğini, itibarını, hizmet kalitesini ve maliyetlerini

doğrudan etkileyen yönetsel kararlar verirler. Zamanında bilgi sağlar, gerekli olduğu

kadar az toplantı yapar ve kısa, odaklanmış ve eylem odaklı tutarlar. Bütçenin

hazırlanması, bütçelenmiş fonların dağıtılması ve nispeten küçük bir bütçeyle birincil

kontrolün yürütülmesinden sorumludur. Küme Koordinasyon Birimine hizmet veren

tüm çalışanları yönetir ve performanslarını değerlendirir.

Liderlik yeteneği: Mükemmel kişilerarası ve kurumsal iletişim ve koordinasyon

becerilerine sahip, katılımcı ve şeffaf yaklaşımlar yoluyla işbirliğine yönlendirir. Bireysel

düzeyde farklı görüş grupları ve şeyler yapma yolları ile paydaş grupları arasında güven

Page 40: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

40

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

inşa etmelidir. Öngörülemeyen problemleri çözmeye odaklanan gruplar arasında irtibat

görevini görür. Bu seviyedeki etkileşimler, kişileri uzlaştırma ve çatışmayı önleme

becerilerini gerektirir.

Bağımsızlık ilkesi: Koordinatör Kümenin amaçlarıyla çıkar çatışması içinde olabilecek

faaliyetler içinde ve/veya hali hazır görevinden alıkoyan bir program yürütmekten

sorumlu olmaması gerekir.

B. TEMEL NİTELİKLER

Eğitim ve İş Tecrübesi:

Üniversitelerin 4 (dört) yıllık tercihan işletme, ekonomi, pazarlama, endüstri mühendisliği,

iletişim, gibi bölümlerinden mezun lisans derecesine sahip olması ve en az 3 (üç) yıllık

uygun iş tecrübesi zorunludur.

Becerileri:

İşletme yönetimi prensipleri bilgisi.

Güçlü sözlü ve yazılı iletişim.

Pazarlama becerisi.

Proje döngüsü bilgi ve becerisi.

Mükemmel kişilerarası ve kurumsal iletişim ve koordinasyon becerileri.

Bütçe hazırlanması ve finansal yönetim.

Bilgisayar becerisi: Microsoft Office.

İngilizce bilgisi (En az YDS 55; YDS D: 60 ve üstü tercih sebebidir.)

Diğer Nitelikler:

B-Sınıfı ehliyet sahibi olmak.

Erkek adaylar için askerlik hizmetini tamamlamış olmak.

40 yaşını aşmamış olmak.

Page 41: Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti TEKN

Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa finanse edilmiştir.

41

T +90 535 961 99 93 marasbiberikumelenmesi.org

Menderes Mah. Trabzon Bulvarı Mis Apt. No:74 Kat 1 Daire:3 Dulkadiroğlu/KAHRAMANMARAŞ

KADRO NO. 2

İşin Unvanı: Küme Koordinatör Yardımcısı

Yöneticisi (Amiri): Küme Koordinatörü

_____________________________________________________________________________

İŞİN ÖZETİ:

Küme Koordinatör Yardımcısı, Maraş Biber Kümesinin amaç ve politikaları ile ilgili mevzuat

doğrultusunda, işbirliğini kolaylaştırarak, ekonomik kalkınmaya destek verme taahhüdünün

başarıya ulaşmasını sağlamak için Küme Koordinatörünün gözetim ve denetiminde

çalışmalarda bulunur. Bu faaliyetler kapsamında küme paydaşları, kamu ve özel sektör

temsilcileri, şirketlerin yönetimleri ve dışarıdan hizmet sağlayıcılarla çalışır. Maraş Biber

Kümesinin ekonomik ve sosyal açıdan sürdürülebilir ve güçlü hale getirilmelerini sağlar.

A. TEMEL NİTELİKLER

Eğitim ve İş Tecrübesi:

Üniversitelerin en az 4 (dört) yıllık pazarlama, iletişim, halkla ilişkiler veya benzeri

alanlarından mezun en az 2 (iki) yıllık benzer iş tecrübesi sahibi olan. Ulusal ve/veya

uluslararası projelerde tecrübe sahibi olması tercih sebebidir.

Becerileri:

Güçlü sözlü ve yazılı iletişim becerileri;

Mükemmel kişilerarası ve örgütsel beceriler;

Güçlü ağ oluşturma, kolaylaştırma, arabuluculuk ve pazarlık becerileri;

Çeşitli kurumlar ve organizasyonlar ile birlikte çalışma becerisi;

Güçlü bilgisayar kullanabilme becerisi ve

İngilizce bilgisi (En az YDS E: 50 puan ve üstü)

Diğer Nitelikler:

B-Sınıfı ehliyet sahibi

Erkek adaylar için askerlik hizmetini tamamlamış

35 yaşını aşmamış