1

ความทาทายและโอกาสของการศกษาไทยในประชาคมอาเซยน The Challenge and Opportunity of Thai Education In ASEAN Economic Community อรณ เลศกรกจจา มหาวทยาลยนานาชาตแสตมฟอรด

บทคดยอ ประชาคมอาเซยนกอเกดความรวมมอ 3 เสาหลกคอ ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนและประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน สวนความรวมมอดานการศกษาประชาคมอาเซยนนนมความส าคญเพมมากขนจากการลงนามในปฏญญาวาดวยแผนงานส าหรบประชาคมอาเซยน พ.ศ. 2552 – 2558 ดวยการใหการศกษาเปนเครองมอพฒนาทรพยากรมนษยเพอการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลางและมความรบผดชอบทางสงคม ส าหรบประเทศไทยนนกระทรวงศกษาธการมบทบาทส าคญ ในการสรางความรวมมอเพอเตรยมพรอมเดกไทยกาวสประชาคมอาเซยน เมอวเคราะหความไดเปรยบในการแขงขนของการศกษาไทยดวยตวแบบเพชรของไมเคล อ พอรเตอร พบวา มเพยงเงอนไขเดยวคอ เงอนไขดานปจจยการผลตของการศกษาไทยอยในเกณฑดอย ในดานทรพยากรความรและทรพยากรมนษย โดยเฉพาะอยางยงดานภาพรวมสมรรถนะดานการศกษา และความสามารถในการใชภาษาองกฤษทสงผลดานลบตอการศกษาไทย อาจสรปไดวา การศกษาของประเทศไทยยงมความสามารถในการแขงขนในประชาคมอาเซยน หนาทหลกในการแกปญหาดงกลาวจงเปนเรองของกระทรวงศกษาธการตองเรงวางแผนกลยทธ และแผนปฏบตงานทเปนรปธรรมและปฏบตไดจรง โดยเรมตนทนท

Abstract The ASEAN Community consists of three pillars, they are: - ASEAN Political and Security Community, ASEAN Economic Community and ASEAN Socio - Cultural Community. In collaboration, the ASEAN Education Community has a more significant impact by signing the Declaration with plans for the ASEAN Community in 2009 – 2015. This will allow education, as a human resource development tool, to join the ASEAN Community, where people are the center and social responsibility. For Thailand, the Ministry of Education plays a key role in building collaborative efforts to prepare Thai students towards an ASEAN Community. When analyzing the competitive advantage of Thai education by Michael E. Porter, there is only one condition. The condition of production factors in Thai education in knowledge resources and human resources are in low status. The status is low especially the overall performance, education, and the ability to use English that adversely affect Thai studies. In conclusion, Thai education may still be able to compete in ASEAN Community. Primarily, the Ministry of Education must accelerate planning, strategy, and implantation of a solid and practical plan of action immediately. ค าส าคญ: ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, ตวแบบเพชร, ความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศ

2

บทน า

เมอประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกดขนในปพ.ศ. 2558 จะเกดเสรอยางไรขดจ ากดทงการไหลเวยนของเงนทน การเคลอนยายของประชากรขามประเทศใน 10 ประเทศสมาชก สงคมใหมขยายตวใหญขนกลายเปนสงคมอาเซยนทมประชากรกวา 600 ลานคน และเมอการศกษาถกก าหนดใหเปนเครองมอพฒนาทรพยากรมนษยเพอการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลางและมความรบผดชอบทางสงคม การเตรยมความพรอมของคนไทยรนใหมจงมความจ าเปน ปรชญาการศกษาตองปรบเปลยนเปนการเรยนรเพอออกไปประกอบอาชพไดในสงคมทกวางขวางขน ทวาการศกษาไทยมความสามารถดานการแขงขนและพรอมเปดเสรรองรบอาเซยนมากนอยเพยงใด เปาหมายการใหประเทศไทยเปนศนยกลางการศกษา (Education Hub) จะท าไดหรอไม เพราะนอกจากตองปรบเปลยนปรชญาการศกษาแลว การเพมทกษะดานภาษายงมความจ าเปน เนองจากการรบคนเขาท างานจะเปลยนไป คณภาพการศกษาไทยตองพฒนาใหสามารถเขาสความเปนสากลนบจากวนน บทความนจงไดท าการวเคราะหความไดเปรยบในการแขงขนทางการศกษาของไทยในประชาคมอาเซยนโดยอาศยตวแบบเพชร (Diamond Model) ของไมเคล อ พอรเตอร เพอเปนขอมลประกอบ ใหกบหนวยงานทเกยวของกบการผลกดนดานการศกษาในการเตรยมความพรอมของประเทศตอไปในอนาคต

ประชาคมอาเซยนและพนธกรณ อาเซยนเรมกอตงในปพ.ศ. 2510 จากการลงนามใน “ปฎญญากรงเทพ” โดยมสมาชกเรมตน 5

ประเทศ ไดแก ไทย อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และสงคโปร หลงจากพ.ศ.2527 เปนตนมา อาเซยนมสมาชกเพมขนจนปจจบนม 10 ประเทศ ประกอบดวยประเทศไทย อนโดนเซย มาเลเชย ฟลปปนส สงคโปร ดารสซาลามบรไน กมพชา พมา เวยดนาม และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว กอเกดความรวมมอ 3 เสาหลก คอ ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน (ASEAN Security Community – ASC) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community – AEC) และประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) เสาหลกแตละดานมวตถประสงค ดงน

การเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Security Community – ASC) มวตถประสงคท าใหประเทศในภมภาคอยอยางสนตสข โดยการแกไขปญหาในภมภาคดวยสนตวธ

และยดมนในหลกความมนคงรอบดาน ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยนจะ (1) ใชขอตกลงและกลไกของอาเซยนทมอยแลวในการเพมศกยภาพในการแกไขปญหาขอพพาท

ภายในภมภาค รวมทงการเผชญหนากบภยคกคามรปแบบใหม เชน การกอการราย การลกลอบคายาเสพตด การคามนษย อาชญากรรมขามชาตอนๆ และการขจดอาวธทมอานภาพท าลายลางสง

3

(2) รเรมกลไกใหมๆ ในการเสรมสรางความมนคงและก าหนดรปแบบใหมส าหรบความรวมมอดานน ซงรวมถงการก าหนดมาตรฐานการปองกนการเกดขอพพาท การแกไขขอพพาท และการสรางเสรมสนตภาพภายหลงการยตขอพพาท

(3) สงเสรมความรวมมอทางทะเล ทงน ความรวมมอขางตนจะไมกระทบตอความเปนอสระของประเทศสมาชกในการด าเนนนโยบายการตางประเทศและความรวมมอทางทหารกบประเทศนอกภมภาคและไมน าไปสการสรางพนธมตรทางการทหาร

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community – AEC) มวตถประสงคเพอท าใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความมนคง มงคงและสามารถแขงขนกบ

ภมภาคอนๆ ได โดย (1) มงใหเกดการไหลเวยนอยางเสรของสนคา บรการ การลงทน เงนทน การพฒนาทางเศรษฐกจ

และการลดปญหาความยากจนและความเหลอมล าทางสงคมภายในป 2558 (2) ท าใหอาเซยนเปนตลาดและฐานการผลตเดยว (Single market and production base) โดยจะรเรม

กลไกและมาตรการใหมๆ ในการปฏบตตามขอรเรมทางเศรษฐกจทมอยแลว (3) ใหความชวยเหลอแกประเทศสมาชกใหมของอาเซยน เพอลดชองวางการพฒนาและชวยให

ประเทศเหลานเขารวมกระบวนการรวมตวทางเศรษฐกจของอาเซยน (4) สงเสรมความรวมมอในนโยบายการเงนและเศรษฐกจมหภาค ตลาดการเงนและตลาดทน การ

ประกนภยและภาษอากร การพฒนาโครงสรางพนฐานและการคมนาคม พฒนาความรวมมอดานกฎหมาย การเกษตร พลงงาน การทองเทยว การพฒนาทรพยากรมนษยโดยการยกระดบการศกษาและการพฒนาฝมอแรงงาน

ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) มวตถประสงคทจะท าใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยรวมกนในสงคมทเอออาทร ประชากรม

สภาพความเปนอยทด ไดรบการพฒนาในทกดาน และมความมนคงทางสงคม (social security) โดยเนนการสงเสรมความรวมมอในดานตางๆ อาท (1) การพฒนาสงคม โดยการยกระดบความเปนอยของผดอยโอกาส และผทอาศยในถนทรกนดาร และสงเสรมการมสวนรวมอยางแขงขนของกลมตางๆ ในสงคม

(2) การพฒนาการฝกอบรม การศกษาระดบพนฐานและสงกวา การพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย การสรางงาน และการคมครองทางสงคม

(3) การสงเสรมความรวมมอในดานสาธารณสขโดยเฉพาะอยางยง การปองกนและควบคมโรค-ตดตอ เชนโรคเอดส และ โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง

(4) การจดการปญหาดานสงแวดลอม (5) การสงเสรม การปฏสมพนธ ระหวางนกเขยน นกคดและศลปนในภมภาค

4

แผนปฏบตการของประชาคมสงคม-วฒนธรรมอาเซยน เนนการด าเนนการใน 4 ประเดนหลก คอ (1) สรางประชาคมแหงสงคมทเอออาทร โดยเนนการแกไขปญหาความยากจน เสรมสรางความ

เสมอภาค และการพฒนามนษย อาท การพฒนาสตร เดกและเยาวชน การสงเสรม สวสดการสงคม การพฒนาชนบทและขจดความยากจน การพฒนาการศกษา และสาธารณสข และการเสรมสรางความมนคงของมนษยในดานตางๆ ซงรวมถงการปราบปรามอาชญากรรม ขามชาตและการปองกนและจดการภยพบต

(2) แกไขผลกระทบตอสงคมอนเนองมาจากการรวมตวทางเศรษฐกจ โดยสรางฐานทรพยากรมนษยทสามารถแขงขนไดดและมระบบการปองกนทางสงคมทเพยงพอ โดยใหความส าคญกบการพฒนาและสงเสรมแรงงาน และเสรมสรางความรวมมอ ในดานอนๆ ทเกยวของ เชน สวสดการสงคม วทยาศาสตรและเทคโนโลย และสาธารณสข (ปญหาทมากบโลกาภวฒน เชน โรคระบาด โรคอบตใหมและอบตซ า)

(3) สงเสรมความย งยนของสงแวดลอมและการจดการดแลสงแวดลอมอยางถกตอง โดยมกลไกทพฒนาอยางสมบรณ ส าหรบจดการและดแลสงแวดลอมอยางเหมาะสม ตลอดจนการปองกนและขจดภยพบตดานสงแวดลอม

(4) เสรมสรางรากฐานทจะน าไปสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ.2558 ซงจะเปนภมภาคทประชาชนตระหนกถงอตลกษณรวมกนของภมภาค ทามกลางความหลากหลายทางดานประวตศาสตรและวฒนธรรม ดวยการสงเสรมความเขาใจระหวางประชาชนในระดบและวงการตางๆ การเรยนรประวตศาสตร วฒนธรรมของกนและกน รวมถงการรบรขอมลขาวสารของกนและกน (การสงเสรมดานวฒนธรรมและสารสนเทศ)

ในสวนของความรวมมอดานการศกษาของประชาคมอาเซยนนน ไดมการลงนามใน “ปฏญญาชะอ า-หวหน” วนท 24 ตลาคม พ.ศ. 2552 โดยผน าอาเซยนไดลงนามในแผนงานจดตงประชาคมทง 3 เสาหลก พรอมทงประกาศปฏญญาวาดวยแผนงานส าหรบประชาคมอาเซยนพ.ศ. 2552 - 2558 โดยยดแผนการจดตงประชาคม 3 ดานในการด าเนนงานเพอมงสการเปนประชาคมอาเซยน และประกาศปฏญญาวาดวยการเสรมสรางความรวมมอดานการศกษาเพอบรรลประชาคมอาเซยนทเอออาทรและแบงปน ใหการศกษาเปนเครองมอพฒนาทรพยากรมนษย เพอการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลางและมความรบผดชอบทางสงคม ดงน

(1) ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน เนน 3 เรอง คอ การมกฎเกณฑและคานยมรวมกน สงบสขและรบผดชอบรวมกนในการรกษาความมนคงรอบดาน และการมพลวตรและปฏสมพนธกบโลกภายนอก (2) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เนนการบรรลวตถประสงค 4 ดาน คอ การเปนตลาดและฐานการผลตเดยว (การเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน เงนทน และแรงงานฝมออยางเสร) สรางขดความสามารถการแขงขนเศรษฐกจอาเซยน การพฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค และการบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก (3) ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยนครอบคลมเรอง เยาวชน การศกษา การพฒนาทรพยากรมนษย สทธมนษยชน สาธารณสข วทยาศาสตรเทคโนโลย สงแวดลอม สตร แรงงาน ความยากจน

5

สวสดการสงคม วฒนธรรมสารนเทศ กจการพลเรอน การตรวจคนเขาเมอง กรมศลกากร ยาเสพตด ภยพบตแนวคดโดยสรป คอ ท านบ ารงมนษย ทรพยากรธรรมชาต และวฒนธรรมเพอการพฒนาทย งยนของอาเซยน โดยยดถอประชาชนเปนศนยกลาง มยทธศาสตรส าคญ 4 ดาน - การสรางสงคมทมความเอออาทร ยกระดบคณภาพชวต จดการศกษาทวถง ขจดปญหาความยากจน ปญหาเดก สตร ผสงอายและคนพการ - การจดการผลกระทบทางสงคมทเกดจากการรวมตวทางเศรษฐกจ - การสงเสรมสงแวดลอมใหมความย งยน - การสงเสรมอตลกษณอาเซยน

จากการลงนามในปฏญญาดงกลาว สงผลใหทกหนวยงานและทกภาคสวนตองเรงสรางความรวม-มอเพอขบเคลอนเตรยมพรอมเดกไทยกาวสประชาคมอาเซยนตามเปาหมาย โดยเฉพาะกลไกการศกษาทเปนตวน าส าคญในการขบเคลอนใหสามารถกาวไปไดอยางมทศทาง และผสานประโยชนรวมกนองคกรหลกในกระทรวงศกษาธการทมสวนส าคญในการขบเคลอนประชาคมอาเซยนใหบรรลวสยทศน ประกอบไปดวย 5 องคกร ดงน (Bureau of Community College Administration, 2554 : Online)

1. ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จดท าแผนการศกษา 5 ป ขน มารองรบ 2. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา อบรมใหความรเรองอาเซยนแกขาราชการกระทรวงตางๆ

3. ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มการจดตงศนยประสานงานสการจดการอาชวศกษานานาชาต เพอพฒนาคนเชอมโยงประเทศเพอนบาน มเครอขาย 7 ศนย ตงอยตามเขตพนทชายแดนไทย

4. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ก าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานใหจดการเรยนรเรองอาเซยนในชน ป. 4 และบรณาการในกลมสาระการเรยนรอน เพอสรางความตระหนกรเรองอาเซยนแกแดกไทย

5. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา จดท าวจยเรอง ยทธศาสตรอดมศกษาไทยในการเตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ผลทได คอ วสยทศน พนธกจ เปาหมาย ตวชวด ยทธศาสตร กลยทธ มาตรการและโครงการรองรบ

6. หนวยงานอน ๆ (1) กรมอาเซยน กระทรวงการตางประเทศ ด าเนนงานรวมกบหนวยงานทเกยวของ ในการจด

วทยากร กจกรรม จดโครงการอาเซยนสญจร จดพมพหนงสอ เอกสารเกยวกบอาเซยนเผยแพร (2) คณะอนกรรมาธการการศกษาขนพนฐานในคณะกรรมาธการการศกษา วฒสภา ไดประชม

พจารณาและมขอเสนอทเปนรปธรรมน าไปสการก าหนดนโยบายดานการศกษาสประชาคมอาเซยน ดงน - พฒนาระบบการศกษาของประเทศไทยใหเปนศนยกลางทางการศกษาเฉพาะดาน เชน

การศกษานอกระบบ (กศน.) เดกพการ การศกษาทางไกล - จดท า Road Map เพอเตรยมคนไทยสประชาคมอาเซยน มแผนงาน งบประมาณ หลกสตร

ทกษะภาษาองกฤษ เสรมภาษาในประเทศอาเซยน

6

- จดตงชมชนอาเซยน ประกอบดวยผเรยน ผสอน ผปกครองและประชาชน ด าเนนชวตใหหลอมรวมความคดอาเซยนเดยว มการจดตงศนยการศกษาเพออาเซยนทกเขตตรวจราชการ เขตพนท จงหวด อ าเภอ

- พฒนาเทคโนโลยสอสารในองคกรการศกษา - เปดโอกาสใหภาคเอกชนรวมจดการศกษาสสงคมอาเซยน - เตรยมพลเมองไทยสประชาคมอาเซยน เพอใหสามารถแขงขนในเวทประชาคมอาเซยนได

อยางเขมแขง ทงดานภาษา ความรเศรษฐศาสตร การผลต การลงทน การคา การกระจายสนคา การบรโภคสนคาและบรการ - แตงตงผชวยฑตดานการศกษา

(3) ส านกงานเลขาธการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ด าเนนการประสานความรวมมอระหวางประเทศสมาชกในดานการศกษา วฒนธรรมและวทยาศาสตรระดบภมภาคและผลกดนใหเกดความรวมมอในอาเซยน จดท าคมอใหความรเกยวกบอาเซยน รวมทงศนยภมภาควาดวยการอดมศกษา เพอใหสามารถโอนยายหนวยกต ใหทนไปอบรมศกษาแลกเปลยนตามขอตกลงระหวางประเทศสมาชก

(4) ส านกเลขาธการอาเซยน รวมกบองคการเพอการพฒนาระหวางประเทศของสหรฐอเมรกา (USAID) ประชมปฏบตการเพอจดท าแผนปฏบตการดานการศกษา 5 ป ของอาเซยน เมอวนท 4 - 5 ตลาคม พ.ศ. 2553 ทกรงเทพ และคณะทปรกษา ASEAN-US Technical Assistance and Training Facility ไดยกรางยทธศาสตรและขอเสนอแนะในการด าเนนงานตามแผนการศกษา 5 ป ของอาเซยน 9 ยทธศาสตร ดงน

1) สรางความตระหนกเกยวกบอาเซยน เชน การจดท าคมออาเซยนเพอสรางความตระหนกและคานยมรวมกน การพฒนาหลกสตรอาเซยนศกษา การพฒนาครและบคลากร การจดตงมมอาซยนในโรงเรยน การเฉลมฉลองวนอาเซยน โครงการแลกเปลยน การแขงขนกฬา

2) การเขาถงการศกษาขนพนฐานภายในปพ.ศ. 2558 โดยการจดท านโยบายและยทธศาสตรของภมภาค การสนบสนนกจกรรมและเปาหมายการศกษาเพอปวงชนในอาเซยน เชน การใหประชาชนทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานภายในป พ.ศ. 2558

3) คณภาพของมาตรฐานการเรยนการสอนและการพฒนาวชาชพคร เชน การพฒนาคณภาพของมาตรฐานการเรยนการสอนและการพฒนาวชาชพคร

4) การเคลอนยายขามพรมแดนของนกเรยน คร และบคลากรทางการศกษา 5) เครอขายและหนสวนภาคประชาชน 6) การเรยนรตลอดชวต โดยเฉพาะการอาชวศกษาและการพฒนาฝมอแรงงาน 7) ความเสมอภาคทางเพศ 8) การฝกอบรมภาษาองกฤษและภาษาอนๆ ในภมภาค 9) การสนบสนนการด าเนนงานอนๆ ของภาคสวนทเกยวของกบดานการศกษา

7

เมอการจดการศกษาในอาเซยนเปนรากฐานส าคญในการสรางความเขมแขง และความเจรญทางเศรษฐกจของอาเซยนและเศรษฐกจโลก สงผลใหการอดมศกษาในอาเซยนกลายเปนภาคธรกจขนาดใหญและไรพรมแดนเพอตอบสนองการเปดเสรการศกษาทงในกรอบอาเซยนและการคาโลก เปนผลใหเกดกระแสการแขงขนในการใหบรการดานการศกษา การเสรมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานในการพฒนามาตรฐานการศกษาของสถาบนการอดมศกษาไปสความเปนนานาชาตและ World Class University ตามระบบและรปแบบการจดการศกษาของยโรปและอเมรกา ทงในประเทศทใชภาษาองกฤษเปนภาษาหลกภาษาหนงในการเรยนการสอน เชน ฟลปปนส สงคโปร มาเลเซย และในประเทศทใชภาษาทองถนเปนหลก เชน ไทย ลาว กมพชา เวยดนาม เพอตอบสนองการเปลยนแปลงและความตองการของตลาดแรงงานในระดบชาตและภมภาค การปรบตวตอกระแสการเปดเสรทางการศกษากฏบตรอาเซยน ฯลฯ แนวทางดงกลาวกอใหเกดความรวมมอทางวชาการระหวางสถาบนอดมศกษาในอาเซยนและประชาคมยโรป ในลกษณะขอ-ตกลงทท ารวมกนในระดบสถาบนตอสถาบน ทงในสวนของมหาวทยาลยของรฐและมหาวทยาลยของเอกชนในดานการพฒนาหลกสตรและการพฒนาสถาบนการศกษารวมกน ขณะเดยวกนการจดตงเครอขายมหาวทยาลยอาเซยนกชวยสงเสรมความรวมมอในการพฒนาคณาจารย นกวชาการ และนกศกษาในระดบ อดมศกษา รวมทงการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางประเทศสมาชกดวยกนและความรวมมอกบประเทศคเจรจาในอาเซยนบางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงญปน เกาหล จน อนเดย รสเซย และสหภาพยโรป อกดวย

วเคราะหความไดเปรยบในการแขงขนดานการศกษาไทยโดยอาศย Dynamic Diamond Model ไมเคล อ พอรเตอร (2533) มหาวทยาลยฮารวารด ไดท าการศกษาความไดเปรยบในการแขงขนของ

ประเทศ (The competitive advantage of nations) โดยเสนอตวแบบเพชร (Diamond Model) ในการวเคราะหความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศตางๆ 4 ปจจยดวยกน คอ (สมชนก ภาสกรจรส. 2551: 33-37)

รปท 1-1 ตวแบบเพชรของไมเคล อ พอรเตอร ในการแสดงความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศ (Developed from Michael E. Porter Diamond Model)

8

(1) เงอนไขดานปจจยการผลต (Factor Conditions) หมายถงองคประกอบทางดานทรพยากรมนษย ปจจยทน สงอ านวยความสะดวกทางกายภาพ โครงสรางการบรหาร สารสนเทศและเทคโนโลย และทรพยากรธรรมชาตของประเทศ 1.1 ทรพยากรความรและทรพยากรมนษย จากผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนดานการศกษาของไทย โดยสถาบนการจดการนานาชาต (International Institute for Management Development: IMD) ป 2553 จากจ านวนทงหมด 58 ประเทศพบวา (สนทร วงษสมาน. 2554 : Online; ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2554 : 22,33)

- ผลการจดอนดบของ IMD ภาพรวมพบวา ไทยไดอนดบท 26 อยในเกณฑปานกลาง - ภาพรวมสมรรถนะดานการศกษา พบวาไทยถกจดอยในอนดบ 47 จดวาอยในเกฑดอย

- ดานคณภาพการศกษา โดยเพราะความสามารถในการใชภาษาองกฤษของไทยดอยมาก โดยอยในอนดบท 54 - การตอบสนองความสามามารถในการแขงขนของระบบการศกษา พบวาไทยถกจดอนดบท 32 หรออยในระดบคอนไปทางดอย - การจดการศกษาทตอบสนองความตองการภาคธรกจ ไทยอยในอนดบท 30 หรอกลาวอกนยหนงคอผลตคนไมตรงกบความตองการทงในเชงปรมาณและคณภาพ

นอกจากน ยงมปจจยชวดอกหลายตวทตองไดรบการปรบปรง ไดแก จ านวนคาใชจายภาครฐดานการศกษาตอหวยงต า จ านวนประชากรทอานออกเขยนไดนอย จ านวนประชากรทมอายระหวาง 25-34 และส าเรจการศกษาในระดบอดมศกษาต า จ านวนประชากรทจบการศกษาสงกวาระดบประถมศกษาเพมขนในปรมาณนอยกวาความตองการของภาคการผลต รวมทงก าลงคนระดบสงดานวทยาศาสตรมนอยและคณภาพการเรยนยงมปญหาตองแกไข เนองจากทกษะการอานและภาษาของคนไทยยงต า เมอประกอบกบผลคะแนน O-Net ของชนประถม 6 มธยม 3 และมธยม 6 ปการศกษา 2552 เทยบกบปการศกษา 2553 พบวา วชาทคะแนนเฉลยต าสดของทงสามระดบการศกษา คอวชาภาษาองกฤษ และพบวาระดบคะแนนเฉลยของปการศกษา 2553 มแนวโนมลดลงจากปการศกษา 2552 อยางเหนไดชด นอกจากนยงพบวาวชาทคะแนนเฉลยสงสดทกรายวชาทกชนอยในระดบต าวารอยละ 50 บงบอกใหเหนถงคณภาพของระดบการศกษาไทยทอยในเกณฑดอย ดงตาราง 1-1 (สนทร วงษสมาน. 2554 : Online) ตาราง 1-1 เปรยบเทยบผลคะแนน O-Net ของนกเรยนชนประถม 6 มธยม 3 และ มธยม 6 ระหวางปการศกษา 2552-2553

ระดบการศกษา ปการศกษา 2552 ปการศกษา 2553

วชาทคะแนนเฉลยสงสด

วชาทคะแนนเฉลยต าสด

วชาทคะแนนเฉลยสงสด

วชาทคะแนนเฉลยต าสด

ประถม 6 วทยาศาสตร 38.7 ภาษาองกฤษ 31.75 สงคมศาสตร 47.1 ภาษาองกฤษ 21.0 มธยม 3 สงคมศาสตร 39.7 ภาษาองกฤษ 22.54 ภาษาไทย 42.8 ภาษาองกฤษ 16.2 มธยม 6 ภาษาไทย 46.47 ภาษาองกฤษ 23.98 สงคมศาสตร 46.5 ภาษาองกฤษ 19.2

9

1.2 โครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย - ประเทศไทยมจ านวนผใชอนเตอรเนตตอประชากร 1,000 คน จดอยในอนดบ 53 ยงต ามากเมอเทยบกบตางประเทศ - เทคโนโลยและนวตกรรมของไทยยงออนแอ โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จากผลการวเคราะหของ IMD พบวา การลงทนวจยและพฒนายงนอยมากเมอเทยบกบตาง- ประเทศ มการใชประโยชนจากงานวจยนอย รวมถงใหความส าคญกบการเรยนการสอนดานวทยาศาสตรนอย อกทงขาดการก าหนดมาตรฐานงานวจยใหไดมาตรฐานสากล

(2) เงอนไขดานอปสงคหรอความตองการ (Demand Conditions) มผลตอการพฒนาผลตภณฑและบรการซงเปนเงอนไขทกอใหเกดกระบวนการพฒนา

2.1 อปสงคหรอความตองการภายในประเทศ (Local demand side) ตามยทธศาสตรอาเซยนวาดวยการเขาถงการศกษาขนพนฐาน รวมไปถงการเปดการเคลยนยายขามพรมแดนของนกเรยน ครและบคลากรทางการศกษา ภายในป พ.ศ. 2558 สงผลใหอปสงคหรอความตองการดานการศกษาภายในประเทศมเพมขน

2.2 ลกษณะของความตองการภายในประเทศ (Demand characteristics) มความตองการทสลบ ซบซอนพถพถน (Sophisticated demand) มากขน ในประเดนทวาคานยมของคนรนใหมทเปน Generation Y (ประชากรทเกดในชวงป พ.ศ. 2521 – 2537) Generation Z Generation M-Millennium & Mobile (ประชากรทเกดตงแตป พ.ศ. 2538 เปนตนมา) ทเปลยนแปลงไปจากยคกอน คอ มคานยมดานอาชพในแนว “ศลปน” มากขน มความตองการอสระในการท างานทไมใชการเปนลกจางท างานประจ าวน การมความเขาใจในระบบทรพยสนทางปญญาท าใหรวาความมงคงเกดจากความคด เชนแตงเพลง เขยนบทละคร ฯลฯ แลวมลขสทธหรอจดทะเบยนเปนเจาของสงนน สามารถจะท ารายได จากจ านวนครงทสนคาหรอบรการนนถกใช คานยมดงกลาวท าใหกลมวยเรยนในปจจบนตองการสถาบน การศกษาทตอบโจทยเปาหมายชวตของเขาได นอกจากน เพอใหสามารถกาวไปสความส าเรจของการเปนประชาคมอาเซยนเดกไทยตองเรยนรวฒนธรรม สงคมและความเปนอยของเพอนอก 9 ประเทศ ตลอดจนตองเตรยมความพรอมใหมความเขมแขงดานภาษา องกฤษ และ ICT (Information Communication Technology) (ศรญยพงศ เทยงธรรม. 2553 : Online)

(3) อตสาหกรรมเกยวเนองและอตสาหกรรมสนบสนน (Related and Supporting Industries) องคประกอบทงสองมสวนสงผลใหภาคการศกษาไทยมความไดเปรยบทางการแขงขนเพมขน 3.1 ความรวมมอภายในอตสาหกรรม เกดการกอตงเครอขายมหาวทยาลยอาเซยน (ASEAN University Network, AUN) ขนในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2538 ตามมตของทประชมสดยอดอาเซยนครงท 4 เพอเสรมความเขมแขงของเครอขายมหาวทยาลยและสถาบนอดมศกษา โดยมขอตกลงเพอสงเสรมความรวมมอระหวางนกปราชญ นกวชาการและนกวทยาศาสตรในภมภาค พฒนาทรพยากรมนษยดานวชาการและอาชพในภมภาค รวมถงสงเสรมการเผยแพรขอมลสารสนเทศระหวางชมชนนกวชาการอาเซยน เปนผล

10

ใหเกดการเสรมสรางความรวมมอระหวางประเทศเพอนบาน ในการพฒนามาตรฐานการศกษาของสถาบน การศกษาโดยเฉพาะระดบอมศกษาเพอน าไปสความเปนนานาชาต (ผเชยวชาญกระทรวงศกษาธการ, 2554 : Online)

3.2 ความเขมแขงของอตสาหกรรมสนบสนน เพอใหการพฒนาการศกษาสามารถตอบสนองความตองการทางสงคมและเศรษฐกจ ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษามนโยบายสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาระบบสหกจศกษา ทงนเพอใหเกดความเชอมโยงระหวางสถาบนอดมศกษากบองคกรผใชบณฑต กอเกดการบรณาการความรวมมอในการพฒนาหลกสตรการเรยนการสอน การวจยและการสรางองคความรใหม (ผเชยวชาญส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2554 : Online)

(4) บรบทของกลยทธและการแขงขน (Context for Firm Strategy and Rivalry) เปนองคประกอบทมผลใหเกดการลงทนและการพฒนาอยางย งยนของหนวยธรกจแตละหนวย พบวา ภาพรวมสภาพทางธรกจและการแขงขนในตลาดอดมศกษาวาทผานมา การแขงขนมกอยในฝายมหาวทยาลยเอกชนเปนสวนใหญ แตส าหรบชวง 3-5 ปทผานมามหาวยาลยของรฐกออกมาท าการตลาดมากขน ทกสถาบนการศกษามการจด ท าแผนกลยทธซงเปนผลพวงจากการประกนคณภาพ

(5) บทบาทของรฐบาล (Role of Government) เนองจากความรวมมอดานการศกษาของประชาคมอาเซยนนนเปนการลงนามโดยผน าอาเซยนและมกรอบเวลาทแนนอน สงผลใหรฐบาลทกหนวยงานและทกภาคสวนตองใหความส าคญในการเรงสรางความรวมมอระหวางกน เพอเดนหนาขบเคลอนเตรยมพรอมของเดกไทยใหกาวสประชาคมอาเซยนตามเปาหมาย โดยองคกรหลกในกระทรวงศกษาธการไดแก ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและหนวยงานอนๆ ตางเรงจดท ายทธศาสตร แผนงาน มาตรการและโครงการตางๆ รองรบเพอเตรยมพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 (Bureau of Community College Administration, 2554 : Online)

(6) โอกาส (Chance) เมอประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเกดขนในป พ.ศ. 2558 จะเปดโอกาสใหเกดการเคลอนยายขามพรมแดนของการใหบรการดานการศกษาในอาเซยนอยางเสร เกดการเสรมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานในการพฒนามาตรฐานการศกษาของสถาบนอดมศกษา สงผลใหเกดการพฒนาหลกสตรและการพฒนาสถาบนการศกษารวมกน ชวยสงเสรมความรวมมอในการพฒนาคณาจารย นกวชาการและนกศกษาในระดบอดมศกษาในระหวางประเทศสมาชกดวยกนเอง (เกษม ใครมา, 2554 : Online) เปนโอกาสอยางมากส าหรบภาคการศกษาของประเทศไทย

บทสรป ความรวมมออาเซยนดานการศกษาเปนสวนหนงของการจดตงประชาคมอาเซยน ซงมเปาหมายท

จะยกระดบคณภาพชวตของประชาชนและการพฒนาภมภาคอยางย งยนโดยมประชาชนเปนศนยกลาง เมอวเคราะหความสามารถในการแขงขนของการศกษาไทยภายใตตวแบบเพชรของไมเคล อ พอรเตอร พบวา ม

11

เพยงเงอนไขเดยวทสงผลดานลบตอความสามารถในการแขงขนคอ เงอนไขดานปจจยการผลตของการ ศกษาไทยอยในเกณฑดอย ในดานทรพยากรความรและทรพยากรมนษย โดยเฉพาะอยางยงดานภาพรวมสมรรถนะดานการศกษา และดานคณภาพการศกษาในดานความ สามารถในการใชภาษาองกฤษ การผลตคนระดบสงดานวทยาศาสตรมนอย ในดานโครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย พบวาการลงทนวจยและพฒนาของประเทศไทยยงมนอยมากเมอเทยบกบตางประเทศ ขาดการน าประโยชนจากผลวจยไปใช สวนเงอนไขอนเชน เงอนไขดานอปสงค อตสาหกรรมเกยวเนองและอตสาหกรรมสนบสนน บรบทของกลยทธและการแขงขน ตลอดจนโอกาสและบทบาทของรฐบาลทมนโยบายตางๆ เพอผลกดนภาคการศกษาในประเทศสงผลดานบวกตอการแขงขนดานการศกษา ดงนน จงอาจสรปไดวา การศกษาของประเทศไทยยงมความสามารถในการแขงขนในประชาคมอาเซยน แตทงนตองเรงพฒนาและปรบปรงเงอนไขดานปจจยการผลต จงเปนหนาทหลกของกระทรวงศกษาธการตองเรงปรบตวเพอแกปญญาการศกษา บคลากรทเกยวของตองรวมมอรวมใจกนทงระบบ ประสานเชอมโยงนโยบายและยทธศาสตรใหชดเจน แผนปฏบตการตองเปนรปธรรม เรงพฒนาและสรางครทมความรและทส าคญมจตวญญาณในการเปนครออกสระบบ และทส าคญในสวนของผปกครอง สอมวลชนและสถาบนทางศาสนาตองแสดงบทบาทและหนาทในการมสวนรวมกบการพฒนาการศกษาดวย เพอใหการศกษาไทยพฒนาไดทดเทยมกบประเทศสมาชกอาเซยนอน

เอกสารอางอง

1. Bureau of Community College Administration. (2554) การขบเคลอนประชาคมอาเซยนใหบรรลทง ๓ เสาหลก [Online] Available : http://202.29.93.22/asean/?name=aboutasean&file=readdatas&id=4 (20 ธนวาคม 2554)

2. เกษม ใครมา. (2554) ประชาคมอาเซยน กบ การศกษา (พ.ศ.2558) [Online] Available : http://www.survey.mju.ac.th/acticleDetail.aspx?qid=122& (9 ธนวาคม 2554)

3. ผเชยวชาญส านกงานปลดกระทรวง กระทรวงศกษาธการ. (2554) เครอขายมหาวทยาลยอาเซยน [Online] Available : http://www.asean.moe.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=8 (7 มกราคม 2555)

4. ผเชยวชาญส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2554) โครงการสงเสรมการพฒนาสหกจศกษาในสถาบนอดมศกษา [Online] Available : http://www.mua.go.th/users/bphe/cooperative/ (7 มกราคม 2555)

5. สมชนก ภาสกรจรส. (2551) หลกการจดการธรกจระหวางประเทศ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแมคกรอ-ฮล. หนา 33-37

12

6. สนทร วงษสมาน. (2554) ทศทางการศกษาไทยในประชาคมเศรษฐกอาเซยน. [Online] Available : http://ird.oop.swu.ac.th/Portals/46/ASEAN%202015/ASEAN%202015_ONEC.pdf (9 ธนวาคม 2554)

7. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554) ผลการวเคราะหตวชวดและแนวทางการจดการจดออนของประเทศจากการจดอนดบความสามารถในการแขงขนโดย WEF และ IMD. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพกระทรวงศกษาธการ. หนา 22, 33

8. ศรญยพงศ เทยงธรรม. (2553) Dynamic Diamond Mode กรณศกษามหาวทยาลยกรงเทพ [Online] Available : http://202.183.190.2/FTPiWebAdmin/knw_pworld/image_content/86/43-48.pdf (2 ธนวาคม 2554)