บทที่ 7...

บทท� 7

การใชกฎหมายความม�นคงในการจดการ

การชมนมทางการเมองกบการละเมดสทธมนษยชน

ขวญระว วงอดม*

* ผเขยนขอขอบคณ คณนรนช เนยมทรพย และคณเสาวลกษณ โพธ %งาม ท&ชวยตรวจทานรายละเอยดขอเทจจรง และคณพฒพงศ พงศอเนกกล ท&ชวยตรวจทานความถกตองของขอกฎหมาย อยางไรกตาม หากเกดความผดพลาดประการใด ถอเปนความรบผดชอบของผเขยนแตเพยงผเดยว

ความจรงเพ�อความยตธรรม 515

การชมนมใหญของแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) แดงท /งแผนดนใน พ.ศ. 2553 เพ�อเรยกรองใหรฐบาลนายอภสทธ� เวชชาชวะ ยบสภาและจดใหมการเลอกต )งใหม เร�มตนข )นเม�อวนท� 12 มนาคม 2553 และตอเน�องไปเปนระยะเวลารวมท )งส )น 2 เดอน 7 วน รฐบาลรบมอกบการชมนมน )ซ�งมข )นท )งในใจกลางเมองหลวงและบางพ )นท�ในตางจงหวด ดวยการประกาศใชกฎหมายความม�นคงจานวน 2 ฉบบ ไดแก พระราชบญญตการรกษาความม�นคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 ต )งแตวนท� 11 มนาคม 2553 ตามดวยพระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ในวนท� 7 เมษายน 2553 และถกขยายเวลาบงคบใชออกไปอยางตอเน�องแมการชมนมจะยตลงแลว จนกระท�งประกาศยกเลกในวนท� 22 ธนวาคม 2553 รวมระยะเวลาท )งส )น 8 เดอน 14 วน

การใชอานาจรฐผานกฎหมายพเศษท )งสองฉบบดงกลาว ไมเพยงไมสามารถคนภาวะปกตสสงคมดงเจตนารมณท�รฐบาลกลาวอางได แตกฎหมายเหลาน )ยงถกใชเปนเคร�องมอเพ�อสรางความชอบธรรมในการใชความรนแรงปราบปรามผ มอดมการณทางการเมองแตกตางจากรฐ จนเกดการละเมดสทธมนษยชนข )นพ )นฐานของประชาชนอยางกวางขวาง ซ�งนอกจากจะเปนการทาลายหลกนตธรรมอนเปนหวใจของการปกครองระบอบประชาธปไตยแลว ยงสงผลกระทบตอการเขาถง “ความจรง” เก�ยวกบเหตการณท�เกดข )น และตอกย )าวฒนธรรมการปลอยใหผกระทาผดลอยนวลดวย

“พ.ร.บ. ความม �นคงฯ” — ชนวนแหงความรนแรงโดยรฐ

นบต )งแต นปช. ประกาศเตรยมชมนมใหญในกรงเทพมหานคร นายอภสทธ� เวชชาชวะ นายกรฐมนตร ไดใหคาม�นวารฐบาลจะเคารพสทธในการชมนมของผชมนมเส )อแดง ซ�งเปนสทธอนชอบธรรมตามรฐธรรมนญ แตในวนท� 9 มนาคม 2553 คณะรฐมนตรกลบผานมตท�สวนทางกบคาม�นดงกลาว ดวยการใชอานาจตาม พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ประกาศ “พ )นท�ปรากฏเหตการณอนกระทบตอความม�นคงภายในราชอาณาจกร” เพ�อเตรยมรบมอกบการชมนมใหญท�กาลงจะเร�มตนข )น1 การประกาศดงกลาวสงผลใหพ )นท�กรงเทพมหานคร และปรมณฑลอก 7 จงหวด 21 อาเภอ อยภายใตการกากบของศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอย (ศอ.รส.) ซ�งข )นตรงตอกองอานวยการรกษาความม�นคงภายใน (กอ.รมน.) และมนายสเทพ เทอกสบรรณ รองนายกรฐมนตรฝายความม�นคง เปนผ อานวยการ2 โดยมการเตรยมกองกาลงรกษาความสงบเรยบรอยไวถง 32,859 นาย3 และตอมา

1 ด มตคณะรฐมนตรวนท& 9 มนาคม 2553 เร&อง “พ;นท&ปรากฏเหตการณอนกระทบตอความม &นคงภายในราชอาณาจกร”; ประกาศ เร&อง “พ;นท&ปรากฏเหตการณอนกระทบตอความม &นคงภายในราชอาณาจกร” วนท& 9 มนาคม 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 31ง (10 มนาคม 2553), หนา 7 - 8.

516 การใชกฎหมายความม�นคงในการจดการการชมนมทางการเมอง

เพ�มเปน 43,343 นาย4 นอกจากน )ยงไดใหอานาจแก กอ.รมน. ในการควบคมประชาชนผานกฎหมายอก 18 ฉบบ5 ซ�งลวนสงผลกระทบตอสทธเสรภาพข )นพ )นฐานของประชาชน

หน�งในกฎหมายท�นามาใชควบคกบ “พ.ร.บ. ความม�นคงฯ” คอ พระราชบญญตวาดวยการกระทาผดเก�ยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 ซ�งใหอานาจกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการส�อสาร (ไอซท) ในการส�งใหยตการเผยแพร หรอปดก )นสญญาณส�อท�นาเสนอเน )อหาท�ไอซทมความเหนวากระทบตอความม�นคงของชาต ความสงบเรยบรอยของสงคม และศลธรรมอนด โดยถอเปนความผดทางอาญา สามารถดาเนนคดได ผลท�ตามมาคอ นบต )งแตวนแรกของการบงคบใช พ.ร.บ. ความม�นคงฯ จนถงวนท� 6 เมษายน 2553 ไอซทไดย�นเร�องขออานาจศาลส�งปดเวบไซตประมาณ 9,000 เวบไซต หรอ 9,000 ยอารแอล (URL)6 (ซ�งหมายความวา หากมการย�นฟองคดเหลาน )ตอศาลจรง ศาลจะตองใชเวลาพจารณาโดยเฉล�ยอยางนอย 333 ยอารแอลตอวน!) โดยท�ไมม

2 ด ประกาศ เร&อง “การใหพนกงานเจาหนาท&ปฏบตหนาท&ตามพระราชบญญตการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 เปนเจาพนกงานหรอพนกงานเจาหนาท&ตามกฎหมาย” วนท& 9 มนาคม 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 31ง (10 มนาคม 2553), หนา 9 - 10; และ คาส &งกองอานวยการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกรท& 103/2553 เร&อง “การจดต ;งศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอย” วนท& 11 มนาคม 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 33ง (15 มนาคม 2553), หนา 33 - 34.

3 กองกาลงรกษาความสงบเรยบรอย (กกล.รส.) ประกอบดวยกาลงทหาร ตารวจ และพลเรอน แตเกอบท ;งหมดเปนทหาร ด ผนวก ข “อตรากาลงศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอย” ทายคาส &งกองอานวยการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกร ท& 103/2553 เร&อง “การจดต ;งศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอย”.

4 ด ประกาศ เร&อง “อตรากาลงศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอย” ทายคาส &งกองอานวยการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกร ท& 123/2553 เร&อง “ใหศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอยเปนศนยอานวยการ ตามมาตรา 17 และรบผดชอบดาเนนการ ระหวางวนท& 24 - 30 มนาคม พ.ศ. 2553” วนท& 23 มนาคม 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 46ง (9 เมษายน 2553), หนา 46 - 47; ทายคาส &งกองอานวยการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกร ท& 131/2553 เร&อง “ใหศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอยเปนศนยอานวยการ ตามมาตรา 17 และรบผดชอบดาเนนการ ระหวางวนท& 31 มนาคม ถงวนท& 7 เมษายน พ.ศ. 2553” วนท& 30 มนาคม 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 46ง (9 เมษายน 2553), หนา 48 - 49; ทายคาส &งกองอานวยการรกษาความม &นคงภายในราชอาณาจกร ท& 144/2553 เร&อง “ใหศนยอานวยการรกษาความสงบเรยบรอยเปนศนยอานวยการ ตามมาตรา 17 และรบผดชอบดาเนนการ ระหวางวนท& 8 ถงวนท& 20 เมษายน พ.ศ. 2553” วนท& 7 เมษายน 2553 ใน ราชกจจานเบกษา, เลม 127 ตอนพเศษ 48ง (19 เมษายน 2553), หนา 53 - 54.

5 “เปดกฎหมาย 18 ฉบบ สกด ‘มอบเส;อแดง’ ดาบในมอ ‘อภสทธ %’,” มตชนออนไลน, วนท& 10 มนาคม 2553.

6 “ปดเบ;องลก ‘พทว’ จอดบสนททหารยงเคร&องกวนสญญาณ,” คมชดลกออนไลน, วนท& 7 เมษายน 2553.


การใหเหตผลหรออธบายวาเวบไซตเหลาน )นคกคามตอความม�นคงของชาต ความสงบเรยบรอยของสงคม หรอศลธรรมอนดอยางไร

การจากดสทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหน รวมถงเสรภาพในการนาเสนอขาวสาร/ขอเทจจรงของส�อมวลชน ยงดาเนนควบคไปกบการสรางและเผยแพรวาทกรรมท�ลดทอนความชอบธรรมของผชมนมเส )อแดงโดยรฐบาลและผสนบสนนอยางตอเน�อง อาท การตตราวาผชมนมเส )อแดงโง ไรการศกษา ปาเถ�อน เปนมอบรบจาง และเปนผ กอการรายท�มแนวโนมจะใชความรนแรง7 ตลอดจนตองการลมลางสถาบนพระมหากษตรย8 ย�งไปกวาน )น เพ�อควบคมการชมนมใหญท�กาลงขยายตวอยางตอเน�อง ศอ.รส. ไดออกมาตรการจากดสทธเสรภาพในการเดนทางและการชมนมอยางสงบ โดยหามบคคลใดเขาหรอออกพ )นท�ชมนมบรเวณส�แยกราชประสงคและพ )นท� ใกลเคยง หากผ ใดฝาฝนตองระวางโทษสงสดคอจาคกไมเกน 1 ป9 พรอมท )งขออกหมายจบแกนนาวา “หากสามารถดาเนนการ (จบกมแกนนา) ไดวนน ) คนน ) ตนกจะทากอน แตหากยงทาไมไดเพราะสมเส�ยงตอความรนแรงกจะขอหมายศาลในวนท� 5 เมษายนน ) เม�อไดหมายศาลกจะดาเนนการตามท�เหนวาดาเนนการได” นายสเทพกลาว10

การใชอานาจ “พ.ร.บ. ความม�นคงฯ” เพ�อสรางแรงกดดนให นปช. เลกชมนม ในทางกลบกนไดกลายเปนชนวนสาคญท�สรางความไมพอใจแกมวลชนเส )อแดง และความไมพอใจดงกลาวย�งเพ�มมากข )นเม�อ ศอ.รส. อาศยอานาจ “พ.ร.บ. ความม�นคงฯ” ส�งการไปยงไอซทใหดาเนนการออกคาส�งใหบรษทไทยคมยตการอนญาตใหสถานโทรทศน “พเพลชาแนล” (People Channel) ซ�งเปนส�อโทรทศนดาวเทยมหลกของ นปช. ท�ทาการถายทอดสดการชมนมตลอด 24 ช�วโมง และเหลออยเพยงชองเดยวในขณะน )น ใหบรการตอไป โดยอางเหตความม�นคงของประเทศ คาส�งดงกลาวของ ศอ.รส. เปนเหตใหในวนท� 7 เมษายน 2553 ขณะท�มการประชมคณะรฐมนตรในชวงเชาเพ�อพจารณาขยายเวลาการบงคบใช พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ออกไป ไดมผชมนมเส )อแดงจานวนมากเดนทางไปชมนม

7 วนท& 9 มนาคม 2553 ในท&ประชม ครม. นายสเทพไดสรปการประเมนสถานการณการชมนมของกลมเส;อแดงโดยกลาววา “…ท&หนกใจคอมคนกลมหน&งท&ตองการใชความรนแรง ใชระเบดในการสรางสถานการณหรอกอวนาศกรรม ส&งเหลาน;ประชาคมขาวกรองนานาชาตรดวาคนเหลาน;ไมใชนกประชาธปไตย แตเปนพวกผกอการรายท&ตองการสรางภาพทางการเมองท&เกดการกระทารนแรงของเจาหนาท&รฐ เพ&อนาความเสยหาย การบาดเจบเสยชวตของคนไปเคล&อนไหวเรยกรองตอในเวทนานาชาต”.

8 ดเพ&มเตมในรายงานเร&อง “รฐบาลและส&อกบการสรางความชอบธรรมทางการเมอง” โดยอบลรตน ศรยวศกด %.

9 ดคลป “แถลงการ ศอ.รส. ฉบบท& 6,” สบคนจากเวบไซต Youtube, อพโหลดโดย 1402black.

10 “ ‘สเทพ’ เตรยมย&นศาลอนมตหมายจบแกนนาคนเส;อละเมดกฎหมาย,” มตชนออนไลน, วนท& 4 เมษายน 2553.


หนารฐสภาเพ�อเรยกรองใหรฐบาลยตคาส�งตดสญญาณโทรทศนพเพลชาแนล และเกดเหตการณชลมนข )นช�วคร

แมไมมรายงานความรนแรงแตอยางใดจากเหตการณชลมนน )11 และการชมนมใหญบรเวณส�แยกราชประสงคเองกยงดาเนนไปอยางสงบ กระน )น ในเวลา 16.30 น. ของวนเดยวกน นายอภสทธ� เวชชาชวะ นายกรฐมนตร กลบเรยกประชมคณะรฐมนตรนดพเศษท� ศอ.รส. ภายในกรมทหารราบท� 11 รกษาพระองค (ร.11 รอ.) กอนจะประกาศสถานการณฉกเฉนท�มความ “รายแรง” ในเวลาถดมา12

“พ.ร.ก. ฉกเฉน” อานาจเบดเสรจในการปราบปรามผคดตางทางการเมอง

การประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” ในวนท� 7 เมษายน 2553 สงผลให พ.ร.ก. ฉกเฉน มผลบงคบใชครอบคลมพ )นท�กรงเทพมหานครและปรมณฑล13 (ภายหลงขยายไปอกหลายพ )นท� ท )งในภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคอสาน) โดยมนายสเทพ เทอกสบรรณ รองนายกรฐมนตรฝายความม�นคง เปนผ อานวยการศนยเฉพาะกจท�ใชช�อวา “ศนยอานวยการแกไขสถานการณฉกเฉน” (ศอฉ.) สาระสาคญของ พ.ร.ก. ฉกเฉน คอ การเปดโอกาสใหฝายปกครองใชดลพนจตามอาเภอใจโดยปราศจากการควบคมความชอบดวยกฎหมายโดยองคกรตลาการ (ดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป) และใหอานาจทหารในการเขามาจดการปญหาทางการเมอง แมกฎหมายพเศษดงกลาวจะถกองคกรสทธมนษยชนวพากษวจารณอยางหนก ต )งแตถกนามาบงคบใชในสามจงหวดชายแดนใตแลววา มสวนทาใหเกดการละเมดสทธมนษยชนของคนในพ )นท� ทวานอกจากรฐบาลจะไมตระหนกถงบทเรยนความผดพลาดท�เกดข )น ยงนา พ.ร.ก. ฉกเฉน มาใชในเหตการณเมษา - พฤษภา 2553 อกคร )ง ท )งน ) ระหวางแถลงประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” ในกรงเทพฯ และปรมณฑล นายอภสทธ�ไดใหคาม�นกบประชาชนวา

กฎหมาย (พ.ร.ก. ฉกเฉน) น )เปนเคร�องมอใหรฐบาลน )นสามารถบรรลภารกจเหลาน )ไดอยางม ประสทธภาพมากย�งข )น แตไมไดหมายความวา กฎหมายฉบบน )มความมงหมายในเร�องของการจะเขาไปปราบปราม หรอทารายประชาชน โดยเฉพาะอยางย�งประชาชนผบรสทธ� เปาหมายของรฐบาลน )นคอ การ

11 ดรายละเอยดเพ&มเตมใน บทท� 2 “ขอเทจจรงการเสยชวตและความรนแรง เมษา 53”.

12 “วง ครม. เผย ‘สเทพ’ ขอคาตอบ ‘ไทยคม’ ตดสญญาณ ‘ทวดาวเทยมบดเบอน’ ถาทาไมไดจะจดการเอง,” มตชนออนไลน, วนท& 7 เมษายน 2553.

13 พ;นท&ท&ครอบคลม ไดแก จงหวดนนทบร อาเภอเมองสมทรปราการ อาเภอบางพล อาเภอพระประแดง อาเภอพระสมทรเจดย อาเภอบางบอ และอาเภอบางเสาธง อาเภอธญบร อาเภอลาดหลมแกว อาเภอสามโคก อาเภอลาลกกา และอาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม และอาเภอวงนอย อาเภอบางปะอน อาเภอบางไทร และอาเภอลาดบวหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา.


คนภาวะของความเปนปกต และทาใหกฎหมายน )นมความศกด�สทธ�ในบานเมองของเรา ท )งน )ท )งน )น การท�จะบรรลเปาหมายดงกลาวน )น รฐบาลกยงดาเนนการทกวถทางท�เปนไปตามกรอบของกฎหมาย และเปนไปตามหลกสากล.14

หลกกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยเฉพาะกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) ซ�งรฐไทยเปนภาคน )น กาหนดใหรฐสามารถประกาศสถานการณฉกเฉนได รวมถงสามารถจากดสทธเสรภาพบางดานได กตอเม�อการประกาศดงกลาวเปนไปเพ�อแกไขภยตอความม�นคงไดอยางมประสทธภาพ แตท )งน )จาเปนตองคานงถงหลกประชาธปไตยและหลกนตธรรม (rule of law) กลาวคอ มาตรการพเศษท�นามาบงคบใชตองเปนไปตามหลกความจาเปน (necessity) ความไดสดสวน (proportionality) การไมเลอกปฏบต (non-discrimination) และมลกษณะช�วคราว (temporality) รวมถงจะตองสามารถถกตรวจสอบและถวงดลได (democratic oversight and accountability) แตการประกาศสถานการณฉกเฉนและบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉน เพ�อรบมอกบการชมนม นปช. ของรฐบาลกลบไมเปนเชนน )น ดงขอเทจจรงตอไปน )

1. สถานการณยงไมฉกเฉนจนจาเปนตองประกาศสถานการณฉกเฉน นายกรฐมนตรอางเหตผลในการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง”15 วา

[ท�ผานมา] มการพฒนาการเคล�อนไหว (ของผชมนมเส )อแดง) เปนไปในลกษณะท�ผดกฎหมายมากย�งข )น โดยเฉพาะอยางย�งในชวง 2 วนท�ผานมาท�ไดมการขดขนการปฏบตของเจาหนาท�ในการบงคบใช กฎหมาย และวนน )ยงไดมการบกรกเขาไปในสถานท�ราชการท�สาคญ คอกรณของการบกรกรฐสภา จงมความจาเปนท�รฐบาลตองนากฎหมายพเศษน )มาใชเปนเคร�องมอในการดาเนนงาน… [กอนกลาวตอวา] วตถประสงคของการนา “พ.ร.ก. ฉกเฉน” มาใชคอเพ�อ ประการแรก…คนความเปนปกตสข โดยเฉพาะอยางย�งพ )นท�ตาง ๆ ใหกบพ�นองชาวกรงเทพมหานคร… ประการท�สอง…ระงบ ยบย /ง การเผยแพรและ

การบดเบอนขอมลขาวสาร ในลกษณะท�ทาใหเกดความแตกแยก และยยงสงเสรมใหมการกระทาการท�ผดกฎหมายอยางกวางขวางมากย�งข )น… ประการท�สาม…เพ�อท�จะสามารถดาเนนคดได โดยเฉพาะอยางย�งกบแกนนาของการชมนมซ�งจะตองมการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมตอไป และประการ

14 “นายกฯ ประกาศสถานการณฉกเฉนท&มความรายแรง ครอบคลม 6 จว. กทม. - นนท - ปากน;า - ปทม - นครปฐม - อยธยา,” มตชนออนไลน, วนท& 7 เมษายน 2553.

15 มาตรา 11 ตาม พ.ร.ก. ฉกเฉนระบวา “ในกรณท&สถานการณฉกเฉนมการกอการราย การใชกาลงประทษรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน หรอมเหตอนควรเช&อไดวามการกระทาท&มความรนแรงกระทบตอความม &นคง ของรฐ ความปลอดภยในชวตหรอทรพยสนของรฐหรอบคคล และมความจาเปนท&จะตองเรงแกไขปญหาใหยตไดอยางมประสทธภาพและทนทวงท ใหนายกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอานาจประกาศใหสถานการณฉกเฉนน ;นเปนสถานการณท&มความรายแรง…”.


สดทาย เพ�อท�จะใหมาตรการในการระงบเหต เชน การกอวนาศกรรม และเหตอ�น ๆ ม

ประสทธภาพมากย�งข /น16

คาแถลงดงกลาวมปญหาอยางมาก เพราะไมเพยงช )นาใหผ ฟงเขาใจวา นปช. เปนฝายกระทาการละเมดกฎหมายเพยงฝายเดยว ขณะท�รฐบาลเปนฝายอดทนและเคารพสทธของผชมนมมาโดยตลอด ท )งท�โดยขอเทจจรงท�ปรากฏคอ รฐบาลกไดใชมาตรการภายใต “พ.ร.บ. ความม�นคงฯ” ท�ไมไดสดสวนกบระดบความรนแรงของสถานการณและเกนความจาเปน จนละเมดสทธเสรภาพของประชาชนดงท�ไดกลาวมาแลวขางตน ย�งไปกวาน )น การหยบยกเหตการณบกรกรฐสภาซ�งเปนความโกลาหลท�เกดข )นเพยงช�วคร และยตไปแลวน )น มาเปนเง�อนไขในการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” ภายหลง ยงไมสอดคลองกบคานยามตามหลก ICCPR ท�กาหนดใหสถานการณน )นตองมภยคกคามท�จวนตว ไมสามารถเล�ยงได (imminent) กาลงเกดข )นและยงคงอยจรง (actual) ถงข )นคกคามความอยรอดของชาต กระทบบรณภาพแหงอาณาเขตและประชากรท )งหมด หรอทาใหไมสามารถบรหารราชการตามปกตได

นอกจากน )น ยงไมมการอธบายอยางชดเจนวา เหตใดกฎหมายปกตท�มอย หรอแมแต พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ท�บงคบใชอยในขณะน )น จงไมเพยงพอตอการดาเนนการตามวตถประสงคของรฐบาล จนถงกบตองประกาศใชกฎหมายท�มลกษณะเผดจการสงข )น ซ�งตามหลกสากลแลว แมแตในรฐใดรฐหน�งท�กาลงเผชญภาวะสงคราม จะสามารถใชมาตรการฉกเฉนไดกตอเม�อเปนทางเลอกสดทายเทาน )น และกอนหนาน ) พล.ต. ดฎฐพร ศศะสมต โฆษก กอ.รมน. กไดรายงานประเมนสถานการณใหกบในท�ประชม กอ.รมน. ในชวงเชาของวนเดยวกนกอนท�จะมการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” แลววา “สถานการณตอนน )ยงไมรนแรงเพราะกลมผชมนมยงไมมแนวโนมจะใชอาวธ หรอมอาวธในการชมนม ทาใหเจาหนาท�ไมสามารถใชอาวธได ยกเวนถาการดนาอาวธมาใชในการชมนม เราอาจตองปรบมาตรการเพ�มเตม” ตวแทน กอ.รมน. ยงกลาวตอวา “สวนการประกาศใช พ.ร.ก. ฉกเฉน ไมใชอยด ๆ นายกรฐมนตรจะประกาศใชได ตองไปดท�มาตรา 4 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉนวา นายกรฐมนตรมอานาจท�จะประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉนอยางไรบาง แตยนยนวา พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ยงสามารถใชได ซ�งการสลายชมนมเราสามารถใช พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ได”17

ท�นาสงเกตอกประการคอ การท�นายอภสทธ� เวชชาชวะ ไดอภปรายเสรมในท�ประชม ครม. นดพเศษกอนประกาศสถานการณฉกเฉนวา

16 “นายกฯ ประกาศสถานการณฉกเฉนท&มความรายแรง ครอบคลม 6 จว. กทม. - นนท - ปากน;า - ปทม - นครปฐม - อยธยา,” มตชนออนไลน, วนท& 7 เมษายน 2553.

17 “ประกาศฉกเฉน ‘มอบ’ ไมถอย,” ไทยรฐ, วนท& 8 เมษายน 2553.


คาดวาหลงเกดปรากฏการณจอดา จะทาใหประชาชนออกมารวมชมนมกบกลมคนเส )อแดงมากข )น และมแนวโนมเกดวนาศกรรมมากข )น รฐบาลจงตองเตรยมแผนรบมอกบส�งท�อาจเกดข )น ดงน )นขอแจง ครม. ใหรบทราบโดยท�วกนวา หากมความจาเปนจะประกาศพระราชกาหนด (พ.ร.ก.) การบรหารราชการในสถานการณฉนเฉน ซ�งโดยกฎหมายเปนอานาจของตนในฐานะนายกรฐมนตรอยแลว กอนแจงให ครม.

รบทราบภายใน 3 วน.18

เหนไดชดวา คาอภปรายดงกลาวน )ไมเพยงขดแยงตอหลกสากลท�ระบวา ภยคกคามท�อางองถงจะตองเกดข )นและยงคงอยเทาน )น ไมใชเหตการณท�ยตลงไปแลวหรอท�คาดเดาลวงหนาวาจะเกดข )น แตการใหเหตผลสนบสนน “การคาดเดา” ในคาอภปรายน )ยงแสดงใหเหนวา รฐบาลเลงเหนผลกระทบท�อาจเกดข )นจากการจากดสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนแตกลบไมหาวธหลกเล�ยง

2. สภาวะไรการตรวจสอบ/ถวงดลอานาจ โดยท�วไปตามหลก การแบงแยกอานาจ หากเกดภยคกคามการอยรอดของชาต ฝาย

ปกครองมอานาจประกาศสถานการณฉกเฉนเพ�อใหสามารถแกไขเหตภยนตราย ไดทนทวงท อยางไรกตาม เพ�อปองกนการใชอานาจเกนกวาเหตของฝายปกครอง จงจาเปนท�จะตองใหรฐสภาเขามามบทบาทในการพจารณาประกาศสถานการณฉกเฉน ตลอดจนมาตรการพเศษตาง ๆ ท�นามาบงคบใชวา มความเหมาะสมหรอไม หรออกนยหน�งคอไมควรปลอยใหการตดสนใจข )นอยกบนายก-รฐมนตรหรอ หวหนารฐบาลแตเพยงผ เดยว ขณะเดยวกนฝายตลาการกตองสามารถทาหนาท�ตรวจสอบ/ถวงดลอานาจของฝายปกครองได โดยวนจฉยความชอบดวยกฎหมาย (legality) ของ “พ.ร.ก. ฉกเฉน” วาขดตอรฐธรรมนญหรอไม เปนการใชอานาจอยางฉอฉลหรอไม แตในการประกาศสถานการณฉกเฉนน )น กลบไมมใครตรวจสอบได เพราะมาตรา 16 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉนไดตดอานาจของศาลปกครองออกไปโดยส )นเชง ในขณะท�ศาลยตธรรมซ�งมเขตอานาจพจารณาตามมาตรา 17 ของ พ.ร.ก. ฉบบเดยวกน มกอางวาเปนดลพนจของฝายปกครองโดยแท จงพจารณาเพยงวาการใชอานาจเปนไปตามกฎหมายหรอไม ดงน )นในกรณท�ประชาชนรองใหศาลยตธรรมวนจฉยความชอบดวยกฎหมายของ พ.ร.ก. ฉกเฉน หรอตรวจสอบความชอบดวยการใชดลพนจของฝายปกครอง ศาล

18 “แฉ ‘บกปอก’ ปอดไมตองการคม ‘ศอฉ.’ แหยงไมกลารบผดชอบหากเกดการสญเสย ใหฝายการเมองดแลเอง,” มตชนออนไลน, วนท& 7 เมษายน 2553.


ยตธรรมจงไมรบพจารณาคด หรอรบพจารณาคดแตไมรบวนจฉยใหในภายหลง โดยใหเหตผลเพยงวา “เปนการใชอานาจตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน”19

3. ละเมดไมเวนแมแตสทธเดดขาด เพ�อเปนการปองกนการใชอานาจรฐเกนขอบเขต และเพ�อแสดงถงพนธะความรบผดชอบท�

รฐพงมตอพลเมองของตนและประชาคมโลก ในกรณท�เกดภยความม�นคงท�คกคามความอยรอดของชาต ICCPR จงไดระบไวใน ขอ 4 (3) วา ใหรฐภาคมหนาท�ประกาศ (proclaim) สถานการณฉกเฉน พรอมท )งใหช )แจงมาตรการพเศษตาง ๆ ท�จะนามาบงคบใชใหสาธารณะรบทราบ นอกจากน )นยงกาหนดใหรฐภาคตองแจง (notify) ผานเลขาธการสหประชาชาตไปยงประเทศสมาชกอ�น ๆ เพ�อรบทราบถงสาเหตของการประกาศสถานการณฉกเฉน รวมท )งช )แจงรายละเอยดเก�ยวกบมาตรการพเศษท�นามาบงคบใชวาสงผลใหเกดการจากดหรอผอนปรน (derogate) สทธเสรภาพดานใดบาง และมความจาเปนเพยงใดท�ตองจากดสทธเหลาน )น

ในทางปฏบต ตลอดระยะเวลา 8 เดอน 14 วนท�มการประกาศและขยายระยะเวลาการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉน รฐบาลอภสทธ�ไดแจงขอผอนปรนสทธตาม ICCPR เพยงคร )งเดยวคอ วนท� 10 เมษายน 2553 หรอ 2 วนนบจาก พ.ร.ก. ฉกเฉน มผลบงคบใช (และยงเปนวนเดยวกบท�มการใชกาลงทหารเขาปราบปรามผชมนม นปช. บนถนนราชดาเนนจนมผ เสยชวตเปนจานวนมาก) โดยสทธ

19 ดคดหมายเลขดาท& ฟ.23 / 2553 กรณนายพฒพงศ พงศอเนกกล นกศกษากฎหมายย&นฟองศาลปกครองเพ&อใหยกเลกประกาศ ศอฉ. หรอคดหมายเลขดาท& 1455/2553 กรณประชาไทย&นฟอง นายอภสทธ % เวชชาชวะ นายกรฐมนตร (จาเลยท& 1), นายสเทพ เทอกสบรรณ ผอ.ศอฉ. (จาเลยท& 2), ร.ต. หญง ระนองรกษ สวรรณฉว รมว. เทคโนโลยสารสนเทศและการส&อสาร (จาเลยท& 3), กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการส&อสาร (จาเลยท& 4) และกระทรวงการคลง (จาเลยท& 5) ฐานละเมดสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญจากการส &งปดก ;น www.prachatai.com ในคดหลง คาพพากษาระบไวดงน; “พเคราะหแลวเหนวาการท&คณะรฐมนตรใหความเหนชอบแกนายกรฐมนตร (จาเลยท& 1) ประกาศสถานการณฉกเฉนเม&อวนท& 7 เมษายน 2553 เปนการใชอานาจบรหารราชการแผนดนตามบทบญญตแหงกฎหมายท&กาหนดไวโดยเฉพาะ และการท&นายกฯ มคาส &งแตงต ;งนายสเทพ เทอกสบรรณ เปน ผอ.ศอฉ. (จาเลยท& 2) กอาศยอานาจแหงพระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 จาเลยท& 2 ยอมมอานาจตามพระราชกาหนดดงกลาวท&จะใชมาตรการอนจาเปนเพ&อแกไขสถานการณฉกเฉนได แมรฐธรรมนญมาตรา 45 วรรค 4 จะรบรองสทธการนาเสนอขาวสารของส&อมวลชน แตกไดใหอานาจแกจาเลยท& 1 และท& 2 ตามพระราชกาหนดดงกลาว ซ&งเปนกฎหมายเพ&อรกษาความม &นคงตามมาตรา 45 วรรคสองท&วา การหามหนงสอพมพหรอส&อมวลชนอนเสนอขาวสารหรอแสดงความคดเหนท ;งหมด หรอบางสวน หรอการแทรกแซงดวยวธการใดๆ เพ&อลดรอนเสรภาพตามมาตราน;จะกระทามได เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพ&อรกษาความม &นคงของรฐ ฯลฯ การกระทาของจาเลยท ;งสองจงอยในขอบเขตท&กฎหมายใหอานาจไว สวนจาเลยท& 3 เปนเพยงผดาเนนการตามคาส &งของจาเลยท& 2 ในการปดก ;นเวบไซตของโจทก โดยอาศยอานาจของจาเลยท& 2 ซ&งจาเลยท& 1 ใหอานาจไวตามพระราชกาหนดฯ จงไมเปนการละเมดตอโจทก โจทกยอมไมมอานาจฟองเรยกคาเสยหายจากจาเลยท& 4 และท& 5 ซ&งเปนหนวยงานของรฐได พพากษายกฟอง”.


เสรภาพท�รฐไทยแจงขอผอนปรน ไดแก สทธวาดวยเสรภาพในการเดนทาง (ขอ 12) สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนเเละเสรภาพของส�อมวลชน (ขอ 19) เเละสทธเสรภาพในการชมนมโดยสงบ (ขอ 21)20

ความลาชาในการแจงสงผลใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ซ�งมหนาท�พจารณาความชอบธรรมของมาตรการฉกเฉนท�รฐภาคนามาใชวาเปนไปตามหลก ICCPR หรอไม ไมสามารถตรวจสอบสถานการณไดอยางทนทวงท อกท )งในทางปฏบต รฐบาลยงไดจากดสทธของประชาชนนอกเหนอจากท�ไดแจงไว เชน สทธในการคมครองบคคลจากการถกจบกมหรอควบคมตวโดยอาเภอใจ (ขอ 9), สทธในการไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรม (ขอ 14) และท�สาคญไดแก สทธเดดขาดซ�งไมสามารถผอนปรนไดแมในภาวะฉกเฉน (non – derogable rights) น�นคอสทธในการมชวต (กลาวถงแลวในบทท� 6 “บทวเคราะหการใชกาลงเกนกวาเหตในการสลายการชมนม”) และสทธในการไมถกซอมทรมาน

4. ฉกเฉนจนคนชน มาตรา 5 ตาม “พ.ร.ก. ฉกเฉน” ระบวา “ในกรณท�มความจาเปน (เนน โดยผ เขยน) ตอง

ขยายระยะเวลา (การบงคบใช ‘พ.ร.ก. ฉกเฉน’) ใหนายกรฐมนตร โดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร มอานาจประกาศขยายระยะเวลาการใชบงคบออกไปอกเปนคราว ๆ คราวละไมเกนสามเดอน” แตขอเทจจรงคอแมการชมนมของ “คนเส )อแดง” จะส )นสดลงหลงจากรฐใชกาลงทหารเขาสลายในเดอนพฤษภาคม 2553 รฐบาลกยงคงการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉนในหลายพ )นท�ของประเทศไทย กระท�งมประกาศยกเลกการบงคบใชในวนท� 22 ธนวาคม 2553 รวมระยะเวลาท )งส )น 8 เดอน 14 วน นบต )งแตวนแรกของการประกาศใชเม�อวนท� 7 เมษายน 255321

นอกจากน ) ความจาเปนท�รฐบาลอางเพ�อคงการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉน ยงขดแยงกบสภาพการณจรงท�เกดข )น ยกตวอยางเชน แถลงการณของกระทรวงตางประเทศ ณ วนท� 29 มถนายน 2553 ยนยนวา “รฐบาลและรฐสภาไดกลบเขาสโหมดการทางานปกต…ในบรเวณพ )นท�ท�มการ ประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉน ชวตยงคงดาเนนไปตามปกต”22 แตหลงจากน )นวนท� 7 กรกฎาคม รฐบาลกลบประกาศขยายเวลาบงคบใช “พ.ร.ก. ฉกเฉน” ตอไปอก 3 เดอน ในพ )นท� 19 จงหวด

20 “Thailand : Notification under ICCPR Article 4 (3),” Reference : C.N.375.2010.TREATIES-13 (Depositary Notification), the Permanent Mission of Thailand to the United Nations, 14 April 2010.

21 ดขอมลการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉนในป 2553 ของไทยท& “Thailand State of Emergency 2010,” Asian Human Rights Commission.

22 “Foreign Ministry’s response to Asian Human Rights Commission’s open letter,” Prachatai English, 4 July 2010.


รวมท )งกรงเทพฯ23 โดยใหเหตผลวา “เพ�อปองกนการกระทารนแรงหรอผดกฎหมายท�อาจเกดข )น”24 องคกรฮวแมนไรทวอชไดวจารณการขยายเวลาดงกลาววา “เหตผลท�รฐบาลใชอางเพ�อยดอายการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉนไมไดสะทอนวา สถานการณท�กาลงเปนอยน )นกาลง ‘คกคามความอยรอดของชาต’ จรง…”25 อยางไรกตามรฐบาลกไดดาเนนการยดอายการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉนออกไปอกเปนคร )งท� 3 ในเดอนตลาคม โดยครอบคลมพ )นท� 4 จงหวด26

หลงจากท�มการขยายระยะเวลาบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉน คร )งท� 3 เพยง 1 วน ไดเกดเหตการณลอบวางระเบดในแมนช�นแหงหน�งยานตลาดบางบวทอง จนเปนเหตใหมผ เสยชวต 4 ราย27 ตอเหตการณท�เกดข )นน ) นายธารต เพงดษฐ อธบดกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) ไดแสดงความเหนวา “เปนการเตอนถงเหตรนแรงท�จะมในเดอนตลาคมตลอดท )งเดอน อาท วนท�เปนสญลกษณทางการเมอง คอวนท� 6, 10 และ 14 เปนตน”28 แตในหวงเวลาเดยวกน นายชมพล ศลปอาชา รฐมนตรวาการกระทรวงทองเท�ยวและกฬา กลบแสดงความคดเหนถงเหตการณเดยวกนวา “(ตน) ม�นใจวา (เหตการณระเบด) ไมมผลกระทบตอการทองเท�ยว…แมในบางพ )นท�จะมการออกประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉน แตตางประเทศเขาใจสถานการณในประเทศไทยด อาจจะมผลกระทบดานจตวทยาบาง แตในทางปฏบตคงไมมผลกระทบอะไร…” พรอมยนยนวายงคงมนกทองเท�ยวเดนทางมาเมองไทยเปนจานวนมาก29 สอดคลองกบ พ.อ. (พเศษ) สรนทร จนทรเพยร นายกสมาคมธรกจทองเท�ยวกาญจนบร ซ�งสะทอนความไมจาเปนของการคง พ.ร.ก. ฉกเฉน โดยเช�อวา “สถานการณบานเมองจะไมเกดความวนวาย แตหากมสถานการณความไมสงบเกดข )นอก กฎหมายบานเมองปกตสามารถจดการปญหาดงกลาวได”30 เชนเดยวกบนายเจรญ วงอนานนท นายกสมาคมธรกจ

23 “Thai Government Extends State of Emergency in Bangkok,” BBC News, 6 July 2010.

24 “Letter To Prime Minister Abhisit on Thailand’s Emergency Decree Extension,” Human Rights Watch, 10 July 2010.

25 เพ&งอาง.

26 “Thailand State of Emergency 2010,” Asian Human Rights Commission.

27 “บ;มแมนช &น ตลาดบางบวทอง หลงยด พ.ร.ก. ฉกเฉน,” สานกขาวเจาพระยา, วนท& 6 ตลาคม 2553.

28 “นายกเสยใจบ;มบางบวทอง,” สานกขาวไอเอนเอน, วนท& 6 ตลาคม 2553.

29 “ ‘ชมพล’ ช;เหตระเบดปวนเมองไมกระทบทองเท&ยวไทย,” ไทยรฐออนไลน, วนท& 7 ตลาคม 2553.

30 “ผประกอบการทองเท&ยวรองรฐยกเลกพ.ร.ก.ฉกเฉน,” TNN News, วนท& 27 กรกฎาคม 2553.


ทองเท�ยวภายในประเทศไทย (สทน.) กลาววา “สถานการณตอนน )จงกลายเปนวา ‘ฉกเฉนเปนปกต’ ท�มบ )มรายวนกไมคอยสรางความวตกทกขรอนในการใชชวตสกเทาไหร…”31

ดงน )น แมมเหตการณลอบวางระเบดประปรายในบางพ )นท�ท�มการประกาศสถานการณฉก เฉน แตบคคลจากหลายฝายรวมท )งบคคลในรฐบาลเหนวา สถานการณไมไดมความฉกเฉนหรอรายแรงถงขนาดท�จะ “คกคามความอยรอดของชาต” หรอกระทบความม�นคงของประชากรท )งหมด และกไมไดมเหตหรอขอพสจนไดวา อาจเช�อมโยงไดวาเก�ยวกบขบวนการเส )อแดงแตอยางใด การขยายระยะเวลาการบงคบใช พ.ร.ก. ฉกเฉน เทากบเปนการละเมดเจตนารมณของกฎหมายพเศษท�ควรมลกษณะช�วคราวเทาน )น ผลกระทบขางเคยงท�ตามมาคอ การสรางบรรยากาศความหวาดกลวในสงคม

5. เพ�มอานาจ ลดความรบผดชอบ32 นอกจาก พ.ร.ก. ฉกเฉนจะใหอานาจนตบญญต บรหาร ตลาการ และทหารรวมศนยอยท�

นายกรฐมนตรเพยงผ เดยวแลว กฎหมายพเศษดงกลาวยงใหอานาจนายกรฐมนตรในการแตงต )งหรอมอบหมายให “พนกงานเจาหนาท�” ซ�งระบไวเพยงวาเปน “ผซ�งนายกรฐมนตรแตงต)งใหปฏบตหนาท�ตามพระราชกาหนดน)” กระทาการตาง ๆ ตามท�ระบไวในมาตรา 11 อาท

• จบกมและควบคมตวบคคลท�สงสยวาจะเปนผ รวมกระทาการใหเกดสถานการณฉกเฉน (1)

• ออกคาส�งเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาท� (2) • ออกคาส�งยดหรออายดอาวธ สนคา เคร�องอปโภคบรโภค เคมภณฑ หรอวตถอ�นใด ใน

กรณท�มเหตอนควรสงสยวา ไดใชหรอจะใชส�งน )น เพ�อการกระทาการหรอสนบสนนการกระทาใหเกดเหตสถานการณฉกเฉน (3)

• ออกคาส�งตรวจคน ร )อ ถอน หรอทาลายซ�งอาคาร ส�งปลกสราง หรอส�งกดขวาง ตามความจาเปนในการปฏบตหนาท�เพ�อระงบเหตการณรายแรง (4)

• ประกาศหามมใหกระทาการใด ๆ หรอส�งใหกระทาการใด ๆ เทาท�จาเปนแกการรกษาความม�นคงของรฐ ความปลอดภยของประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน (6) และ

• ออกคาส�งใหใชกาลงทหารเพ�อชวยเจาหนาท�ฝายปกครองหรอตารวจระงบเหตการณรายแรง หรอควบคมสถานการณใหเกดความสงบโดยดวน (10) เปนตน

31 “พ.ร.ก.ฉกเฉน ‘ฉกเฉนเปนปกต’,” ผจดการออนไลน, วนท& 28 กนยายน 2553.

32 ผเขยนนามาจากช&อหนงสอ More Power, Less Accountability ของคณะกรรมการนตศาสตรสากล (ICJ) วาดวยปญหาเก&ยวกบ พ.ร.ก. ฉกเฉนของไทย.


การนยามคาวา “พนกงานเจาหนาท�” อยางหละหลวม โดยไมระบสงกดหนวยงานท�ชดเจน ในขณะท�ใหอานาจผน )นอยางลนมอในการกระทาการใด ๆ หรอไมใหกระทาการใด ๆ โดยอางเหต “ฉกเฉน” (ซ�งกไมมคานยามท�รดกมดงท�กลาวมาแลวขางตน) เชนน ) ยอมเปดโอกาสใหรฐใชอานาจลดรอนสทธเสรภาพของประชาชนไดอยางงายดาย และตามอาเภอใจ ซ )ายงเส�ยงตอความผดพลาดท�อาจเกดข )นขณะปฏบตหนาท� ดงปรากฏในเหตการณ “กระชบวงลอม” และ “ขอคนพ )นท�” ท�ใชกาลงทหารเขาควบคมและสลายฝงชนแทนตารวจปราบจลาจลท�มความเช�ยวชาญ และไดรบการฝกอบรมมาโดยตรง33 หรอการใหทหารเปนพนกงานเจาหนาท�ตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน (คาส�งนายกฯ ท�พเศษ 2/2553) และมอานาจจบกมและสอบผ ตองสงสย (ในช )นจบกม) แทนเจาพนกงานตารวจ34 เปนตน

ท�เลวรายไปกวาน )น หากเกดความผดพลาดจากการปฏบตหนาท� หรอการใชอานาจโดยมชอบ เจาหนาท�รฐกอาจลอยนวลไปจากการกระทาได เพราะมาตรา 17 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉนระบวา

พนกงานเจาหนาท�และผมอานาจหนาท�เชนเดยวกบพนกงานเจาหนาท�ตามพระราชกาหนดน ) ไมตองรบผดท )งทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เน�องจากการปฏบตหนาท�ในการระงบหรอปองกนการกระทาผดกฎหมาย หากเปนการกระทาท�สจรต ไมเลอกปฏบต และไมเกนสมควรแกเหต หรอไมเกนกวากรณจาเปน แตไมตดสทธผ ไดรบความเสยหายท�จะเรยกรองคาเสยหายจากทางราชการ ตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาท�.

ท )งน ) คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตเองกเคยแสดงความหวงใยวา “การระบใหพนกงานเจาหนาท�ไมตองรบผดท )งทางแพง ทางอาญา หรอทางวนยเปนการสงเสรมปญหาการปลอยใหผกระทาผดลอยนวล”35

6. การละเมดสทธเสรภาพของประชาชน มาตราตาง ๆ ของ พ.ร.ก. ฉกเฉนนามาสการละเมดสทธเสรภาพของประชาชน กลาวคอ 6.1 สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนและเสรภาพส�อ มาตรา 9 (3) ของ พ.ร.ก.

ฉกเฉนใหอานาจนายกรฐมนตรออกขอกาหนด

หามการเสนอขาว การจาหนาย หรอทาใหแพรหลายซ�งหนงสอ ส�งพมพ หรอส�ออ�นใดท�มขอความอนอาจทาใหประชาชนเกดความหวาดกลว หรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสาร ทาใหเกดความเขาใจผดใน

33 ด บทท� 6 “บทวเคราะหการใชกาลงเกนกวาเหตในการสลายการชมนม”.

34 ด บทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53”.

35 “Concluding Observations of the Human Rights Committee,” CCPR/CO/84/THA (13), Human Rights Committee 84th Session, 8 July 2005.


สถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความม�นคงของรฐ หรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ท )งในเขตพ )นท�ท�ประกาศสถานการณฉกเฉนหรอท�วราชอาณาจกร.

ผลตามมาคอ ทนทท�มการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” ในวนท� 7 เมษายน 2553 นายกรฐมนตรไดอาศยอานาจตามมาตราดงกลาว ออกขอกาหนดตามความในมาตรา 9 แหง พ.ร.ก. ฉกเฉน โดยท�ขอ 2 มขอความดงมาตรา 9 (3) และทาการปดสถานโทรทศนดาวเทยมพเพลชาแนล และเวบไซตเพ�มอก 36 เวบไซตในทนท36 ท )งน ) พ.ร.ก. ฉกเฉนใหอานาจฝายบรหารกระทาการดงกลาวไดโดยไมตองขออานาจศาล จากการเกบขอมลของเครอขายพลเมองเนตแสดงใหเหนวา การลดรอนสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนและเสรภาพส�อโดยอาศยอานาจตาม พ.ร.บ. ความม�นคงฯ และ พ.ร.ก. ฉกเฉน ทวความรนแรงเพ�มมากข )นเร�อย ๆ ณ วนท� 25 พฤษภาคม 2553 รฐบาลทาการปดก )นเวบไซตอกกวา 1,150 เวบไซต (ยงไมรวมเวบไซตท�กระทรวงไอซทขออานาจศาลตาม พ.ร.บ. ความม�นคงฯ ส�งปดไปกอนหนาน ) 9,000 เวบไซต และเตรยมปดอก 700 ยอารแอลภายใต พ.ร.ก. ฉกเฉน)37 นอกจากส�อออนไลนและโทรทศนแลว ยงมการปดส�อส�งพมพ และวทยชมชนอกกวา 95 สถาน38

หากพจารณารายช�อส�อท�ถกปดจะพบวา สวนใหญเปนส�อของคนเส )อแดงและส�ออสระท�ทาหนาท�วพากษวจารณรฐบาล ซ�งไมเพยงเปนการเลอกปฏบต แตการอางเหตตาม พ.ร.ก. ฉกเฉนวาส�อเหลาน )นมเน )อหาท�กระทบตอความม�นคงของรฐ ความสงบเรยบรอยในสงคม และศลธรรมอนด ยงเปนการตความอยางเหมารวมโดยอาศยคานยามท�กวางและคลมเครอ ขดตอกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยเฉพาะ “หลกโยฮนเนสเบรกวาดวยความม�นคงของรฐ เสรภาพในการแสดงความคดเหน และการเขาถงขอมล”39 ท�ระบใหการจากดสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนในภาวะฉกเฉนน )นกระทาไดกตอเม�อ

1. เเสดงถงความจงใจท�ยยงใหเกดความรนแรงท�กาลงจะมาถง 2. มแนวโนมวาจะยยงใหเกดความรนแรง

36 “เปดช&อ36 เวบไซต โดนคาส &ง ‘กอฉ’ ส &งปด กบการคดคานของเครอขายพลเมองเนต,” มตชนออนไลน, วนท& 8 เมษายน 2553.

37 “สถานการณการปดก ;นอนเตอรเนตในประเทศไทย มนาคม - พฤษภาคม 2553,” เครอขายพลเมองเนต.

38 “ศอฉ. จอฟน 95 วทยชมชน หม&นสถาบน - ทาแตกแยก,” นวสพลส, วนท& 28 ตลาคม 2553.

39 “The Johannesburg Principles on National Security, Freedom of Expression and Access to Information,” Article 19 : Global Campaign for Free Expression, International Standards Series, November 1996.


3. มความสมพนธอยางตรงไปตรงมาและทนทระหวางการแสดงออกหรอความนาจะเกดหรอการเกดข )นของความรนแรงเทาน )น

แตกระน )น ศอฉ. ยงคงเดนหนาปราบปรามสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนอยางไมหยดย )ง ท�สาคญ ขอหา “หม�นพระบรมเดชานภาพ” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 ไดถกนามาใชในชวงท�มการประกาศสถานการณฉกเฉน “ท�มความรายแรง” อยางหนก โดย ศอฉ. ไดสราง “ผงลมเจา” ข )นมาเพ�อเช�อมโยงการเคล�อนไหวของกลมคนเส )อแดงเขากบการลมลางสถาบนพระมหากษตรย โดยอางวามการกอตวเปนขบวนการและกระทาการอยางเปนระบบผานส�อส�งพมพ อนเตอรเนต รวมท )งโรงเรยน นปช.40 กอนท�นายกรฐมนตรจะออกมาสนบสนนผงดงกลาวโดยกลาววา “ความจรงแลวการเคล�อนไหวในเร�องน )มมาโดยตลอดตามส�อตาง ๆ แตความเช�อมโยงตาง ๆ ในขณะน )เหนภาพท�เปนเครอขายชดเจนมากย�งข )นกตองดาเนนการตอไป”41 สงผลใหมผถกดาเนนคดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และ/หรอมาตราท�เก�ยวของตาม พ.ร.บ. คอมพวเตอร เพ�มสงข )นเปนประวตการณ42 หรอหากไมถกดาเนนคดกมกถกจบตามองโดย ศอฉ. รฐบาล และดเอสไอ43 แมตอมาภายหลงดเอสไอจะออกมาแถลงตอสาธารณะวา “ขบวนการลมเจาไมมอยจรง” กตาม44

นอกจากน )น ขอกาหนดขอ 2 ท�ออกตามความในมาตรา 9 (3) ของ พ.ร.ก. ฉกเฉน ไมเพยงแตครอบคลมเขตพ )นท�ท�ประกาศสถานการณฉกเฉนเทาน )น แตยงครอบคลมพ )นท�ท�วราชอาณาจกร ถอเปนขอกาหนดท�ไมไดสดสวนกบความรนแรงของสถานการณในพ )นท� และเกนความจาเปน สงผลใหเกดการละเมดสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนของประชาชนอยางกวางขวาง แสดงถงเจตนาท�จะบงคบใชกฎหมายเพ�อมงปราบปรามผ ท�ไมเหนดวยกบรฐบาลมากกวาแกไขสถานการณ เชน กรณตารวจอาศยอานาจตามมาตรา 9 (3) ของ พ.ร.ก. ฉกเฉน เขาจบกม น.ส. อมรวลย เจรญกจ แมคาเส )อแดง ขณะขายรองเทาแตะรปหนานายอภสทธ� เวชชาชวะ นายกรฐมนตร และนายสเทพ เทอกสบรรณ รองนายกรฐมนตร พรอมขอความวา “มคนตายท�ราชประสงค” ในท�

40 “มารครบเครอขายลมสถาบนเคล&อนไหวตลอด ชวงน;เหนภาพมากข;น ศอฉ. แจกแผนผงขบวนการลมเจา,” มตชนออนไลน, วนท& 26 เมษายน 2553.

41 เพ&งอาง.

42 จากขอมลสานกงานศาลยตธรรม เฉพาะป 2553 ขอหาตามมาตรา 112 ท&เขาสศาลช ;นตนมมากถง 478 ขอหา จากเดมท&มไมถง 5 ขอหาตอปกอนท&จะมการรฐประหาร 2549.

43 “ ‘ดเอสไอ’ พบแกงลมเจา เคล&อนไหวหนกในเฟซบก!,” ผจดการออนไลน, วนท& 9 พฤศจกายน 2553.

44 “ดเอสไอไมพบความผด ยตผงลมเจา ตเฮรอดคดหม&นเบ;องสง ธารตช;ไมเขาขาย 112,” มตชนออนไลน, วนท& 11 พฤษภาคม 2555.


ชมนมเส )อแดง จงหวดพระนครศรอยธยา เม�อวนท� 3 ตลาคม 2553 โดยใหเหตผลวาเปนภยตอความม�นคง45 แมวาขณะน )นมการยกเลกประกาศสถานการณฉกเฉนในพ )นท�ดงกลาวไปแลวกตาม46

6.2 สทธในกระบวนการยตธรรม (กรณเรยกตวมาสอบสวน จบกม ควบคมตว และดาเนนคด)

ปญหาท�พบในชวงประกาศสถานการณฉกเฉนท )งในกรงเทพฯ และตางจงหวด ไดแก 6.2.1 การเรยกบคคลมารายงานตวตอ ศอฉ. ประกาศตามมาตรา 11 แหง พ.ร.ก.

ฉกเฉน ขอ 2 อนญาตใหพนกงานเจาหนาท�มอานาจ “ออกคาส�งเรยกใหบคคลใดมารายงานตว หรอมาใหถอยคา หรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดท�เก�ยวเน�องกบสถานการณฉกเฉน” ได ปรากฏวาในชวงการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ผานมา โดยเฉพาะชวงแรกของการประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉน (เดอนเมษายน – มถนายน 2553) ศอฉ. ไดออกคาส�งเรยกบคคลท�ตองสงสยวามสวนเก�ยวของกบการชมนมของ นปช. ไมต�ากวา 50 ราย มารายงานตวยงกองบญชาการ ศอฉ. ณ กรมทหารราบท� 11 รกษาพระองค อาท วนมอเตอรไซค อดตนกการเมอง นกธรกจ นกศกษา นกจดรายการวทยชมชน และนกวชาการ เปนตน47 หากบคคลท�มรายช�อเหลาน )ไมมารายงานตวภายในระยะเวลาท� ศอฉ. กาหนด ศอฉ. สามารถอาศยอานาจ พ.ร.ก. ฉกเฉนขออานาจศาลออกหมายจบไดทนท ในทางปฏบตพบวามาตรการดงกลาวมปญหาหลายดาน ไดแก

45 “แมคาโวยโดนจบขายรองเทาแตะหนามารค - เทอก,” ไทยรฐออนไลน, วนท& 10 ตลาคม 2553.

46 ภายหลงอยการส &งยกฟอง นอกจากน ;นในเดอนพฤศจกายน 2553 หลงถกวพากษวจารณอยางหนก ศอฉ. ยงประกาศยกเลกคาส &งตามขอ 3 และขอ 6 แหงประกาศตามมาตรา 11 แหง พ.ร.ก. ฉกเฉนท&ระบ

1. หามบคคลใดมไวครอบครอง หรอมไวเพ&อการจาหนายจายแจก ซ&งสนคา เส;อผา เคร&องอปโภคบรโภค หรอวตถอ&นใดท&มการพมพ เขยน วาดภาพ ถายภาพ หรอวธอ&นใดท&ทาใหปรากฏความหมายในลกษณะย &วย ปลกระดม สรางความป &นปวน หรอกอใหเกดความแตกแยกในหมประชาชนโดยท &วไป หรอเพ&อการกระทาหรอสนบสนนการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉน

2. ใหพนกงานเจาหนาท&ท&มอานาจออกคาส &งยดหรออายดสนคา เส;อผา เคร&องอปโภคบรโภค หรอวตถอ&นใด ตามขอ 1 โดยใหมอานาจกระทาการเทาท&จาเปนแกการรกษาความม &นคงของรฐ หรอความปลอดภยของประชาชน

3. ใหพนกงานเจาหนาท&ช ;นสญญาบตรหรอเทยบเทาเปนผดาเนนการตามคาส &งน; 4. ผใดฝาฝนขอหามคาส &งน; ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 40,000 บาท หรอท ;งจา

ท ;งปรบ ท ;งน; ตามท&บญญตไวในมาตรา 18 แหงพระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548.

47 “54 หนนแดงรายงานตว ศอฉ. วนแรกไรเงานกการเมอง,” คมชดลกออนไลน, วนท& 16 เมษายน 2553.


1) การเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอ ศอฉ. มลกษณะเหมารวมและไมแยกแยะ โดยผ ท�ถกเรยกไมจาเปนตองเปนสมาชกของ นปช. โดยตรง อาศยเพยงการสงสยของพนกงานเจาหนาท�วามความเก�ยวของกบการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉน ซ�งอยางไรเรยกวา “ฉกเฉน” กไมมนยามท�ชดเจน

2) การเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอ ศอฉ. ยงไมจาเปนตองเปดเผยตอสาธารณะ ดงท� พ.อ. สรรเสรญ แกวกาเนด โฆษก ศอฉ. กลาววา “(ท�ผานมามบคคล) มารายงานตวบาง…แตไมขอเปดเผยช�อ เพราะอาจมสวนเก�ยวของกบการชมนมท�ผดกฎหมาย แตถาเลยเวลาการเขารายงานตวแลว อาจเปดเผยช�อไดบางสวน”48 ดงน )นนอกจากจะเปนการใชอานาจอยางไมโปรงใส ยากแกการตรวจสอบแลว บางรายยงถกควบคมตวโดยปราศจากขอกลาวหา หรอกรณท�เรยกผดตว ศอฉ. กไมแสดงความรบผดชอบใด ๆ อกดวย49

3) การอนญาตใหเจาหนาท�ทหารซ�งไมไดถกฝกฝนหรอมความรความเช�ยวชาญ ในการสอบสวนทาหนาท�แทนเจาพนกงานสอบสวน และยงเปนการสอบสวนในคายทหารซ�งเปนเขตหวงหามเฉพาะ ทาใหเส�ยงตอการใชอานาจขเขญ คกคาม หรอซอมทรมาน

6.2.2 การจบกมอยางเหว�ยงแห ประกาศตามมาตรา 11 แหง พ.ร.ก. ฉกเฉน ขอ 1 ใหพนกงานเจาหนาท�มอานาจจบกมและควบคมตวบคคลท� “สงสยวาจะเปนผ รวมกระทาการใหเกดสถานการณฉกเฉน หรอเปนผ ใช ผ โฆษณา ผ สนบสนนการกระทาเชนวาน )น หรอปกปดขอมลเก�ยวกบการกระทาใหเกดสถานการณฉกเฉน” ไดโดยขออานาจศาลในการออกหมายจบ ยกเวนการจบกมซ�งหนา ซ�งพนกงานเจาหนาท�สามารถกระทาไดทนทโดยไมตองขอหมายศาล

จากมาตราดงกลาวจะเหนไดวา นยามของการจะ “เปนผ รวมกระทา” หรอ “เปนผสนบสนนการกระทา” น )นมความหมายท�กวางและคลมเครออยางมาก โดยไมจาเปนตองหมายถงผรวมกระทาโดยตรงเทาน )น แตแทบจะเปนบคคลใดกไดท�อาจจะรเหนการกระทาน )น แตการท�คานยาม “สถานการณฉกเฉน” เองกไมมความชดเจน ทาใหผ ท�ถกกลาวหา/สงสยวากระทาการ หรอสนบสนนการกระทา ไมสามารถคาดเดาหรอรไดวา การกระทาน )นถอเปนการทาใหเกดสถานการณฉกเฉนหรอไม 48 “วนมอไซค - วทยชมชน”ทยอยรายงานตว ‘ศอฉ.’ แลว ยงไรเงานกการเมอง - นกธรกจ เผยมอดต ขรก. ตดโผดวย,” มตชนออนไลน, วนท& 16 เมษายน 2553.

49 ม 1 รายเปนหญง (ไมประสงคออกนาม) อาย 29 ป อาชพรบราชการ รองเรยนตอ ศปช. วาเธอถก ศอฉ. เรยกใหไปรายงานตว โดนตารวจนาหมายเรยกมาท&บานขณะท&อยกบปซ&งเปนโรคหวใจ เธอตองเดนทางจากบานท&จงหวดลาปางมายงกรงเทพฯ กอนพบวาเปนการเรยกผดตว โดยวนเดยวกนน ;นเธอยงพบวามชายชราจากจงหวดศรสะเกษถกเรยกผดตว เชนกน เธอไดรองเรยนไปยงคณะกรรมการสทธมนษยชนเพ&อใหตรวจสอบ แตจนกระท &งปจจบน (10 มถนายน 2555) กยงไมมการดาเนนการใดๆ.


ผลท�ตามมา จากการเกบขอมลของ ศปช. ต )งแตเดอนมนาคม 2553 ถงเมษายน 2555 พบวา มการจบกมประชาชนในเหตการณท�เก�ยวเน�องกบการชมนมในชวงท�รฐบาลประกาศบงคบใช พ.ร.บ. ความม�นคงฯ และ พ.ร.ก. ฉกเฉน เปนจานวนถง 1,857 คน โดย 1,628 คน ถกดาเนนคดดวยขอหาฝาฝน พ.ร.ก. ฉกเฉน (ท )งกรณฝาฝน พ.ร.ก. ฉกเฉนโดยเฉพาะ และรวมกบฝาฝนกฎหมายอาญาอ�น ๆ) สวนใหญถกจบกมในชวงระหวางวนท� 19 - 29 พฤษภาคม 2553 ซ�งเปนชวงท�รฐบาลเขาสลายการชมนมและประกาศใชขอกาหนดหามบคคลออกนอกเคหสถานในเวลาท�กาหนด (เคอรฟว)50 การจบกมโดยอาศยอานาจ พ.ร.ก. ฉกเฉนของเจาหนาท�มกเปนการจบกมอยางเหว�ยงแห อาศยการ “จบไวกอน ต )งขอหาทหลง” โดยพนกงานเจาหนาท�สามารถอางการใชมาตรการเชง “ปองกน” จบกมบคคลใดกไดท�ตองสงสยเอาไวกอนโดยไมจาเปนตองมหลกฐานท�หนกแนนเพยงพอ (แตกตางจากประมวลกฎหมายอาญาท�วไป ซ�งเจาหนาท�รฐสามารถจบกมบคคลไดกตอเม�อมเหตใหตองสงสยวา บคคลน )นกระทาความผด โดยมความผดเกดข )นแลวตามองคประกอบของกฎหมายท�มการบญญตไวอยางรดกมเพยงพอ)

ควรกลาวดวยวา การบญญตอานาจในการจบกมและควบคมตวตาม พ.ร.ก. ฉกเฉนอยางหละหลวมยงทาใหการพจารณาออกหมายจบ (รวมท )งขยายเวลาการฝากขงและอนญาตปลอยตวช�วคราว) ของศาลขาดประสทธภาพอกดวย ผถกออกหมายจบบางรายไมรตววาถกออกหมาย เพราะภาพถายท�ทางการตดประกาศไวไมชดเจน บางรายถกจบกมโดยไมรวาตนเองกระทาความผด เชน แวะดเหตการณเผาศาลากลางขณะเดนทางไปรบนกเรยนท�โรงเรยน ซ�งตนรบจางรบสงเปนประจา และถกถายภาพไว จากน )นจงถกออกหมายจบตามมา ทาใหหลายรายตองตดคกเปนเวลานานกอนถกยกฟองเน�องจากพยานหลกฐานไมเพยงพอ ดงตวอยางหมายจบตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน ท� ฉฉ 106/ 2553 ลงวนท� 20 พฤษภาคม 2553 ท�ระบวา

ดวยชายไทยไมทราบช�อ ปรากฏตามภาพถายแนบทายหมายจบเปนผ ตองสงสยตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน มาตรา 11 (1) ดวยความจาเปนเพ�อปองกนมใหชายไทยไมทราบช�อปรากฏตามภาพถายแนบทาย หมายจบกระทาการหรอรวมกระทาการอนจะทาใหเกดเหตการณรายแรง หรอเพ�อใหเกดความรวมมอในการระงบเหตการณรายแรง เพราะฉะน )นใหทานจบตวชายไทยไมทราบช�อปรากฏตามภาพถายแนบทายหมายจบ…51

50 ด บทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53”.

51 “หมายจบและควบคมตามพระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548,” เวบไซตกองบญชาการตารวจสอบสวนกลาง.


รป 7.1 ภาพถายประกอบการขอออกหมายจบในจงหวดอบลราชธาน หลงเกดเหตการณเผาศาลากลางวนท& 19 พฤษภาคม 2553

6.2.3 การควบคมตวโดยอาเภอใจ มาตรา 12 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉน กาหนดใหในการจบกมและควบคมตวบคคลท�สงสยตามประกาศในมาตรา 11 (1) ใหพนกงานเจาหนาท�รองขอตอศาล เม�อไดรบอนญาตจากศาลแลว ใหพนกงานเจาหนาท�มอานาจ

จบกมและควบคมตวผ ตองสงสยไดไมเกนเจดวน โดยตองควบคมไวในสถานท�ท�กาหนดซ�งไมใชสถานตารวจ ท�คมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจา และสามารถรองขอตอศาลเพ�อขยายระยะเวลาการควบคมตวตอไดอกคราวละเจดวน แตรวมระยะเวลาควบคมตวท )งหมดตองไมเกนกวาสามสบวน เม�อครบกาหนดแลว หากจะตองควบคมตวตอไป ใหดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา…

การกาหนดไวเชนน )เส�ยงตอการอนญาตใหเจาหนาท�ใชอานาจจบกม และควบคมตวผตองสงสยตามอาเภอใจ กลาวคอไมเพยงเปนการควบคมตวท� “ผดหลกกฎหมาย” (ซ�งตองมหลกฐานในการกระทาผดท�ชดเจน) เทาน )น แตยงรวมถงวธการท�ไมชอบดวยกฎหมาย (เง�อนไขเชงเน )อหาและข )นตอนปฏบต) และไมชอบธรรม (เปาหมายของการควบคมตว ไมมความจาเปนและไมชอบดวยเหตผล) และไมไดสดสวนกบความรนแรงของสถานการณ นอกจากน )น การควบคมตวระหวางรอการพจารณาคดในช)นศาลไมควรเปนหลกปฏบตโดยท�วไป แตควรเปนทางเลอกสดทายเทาน)น52 52 คณะกรรมการนตศาสตรสากล, คมอการสงเกตการณกระบวนการยตธรรม : แนวทางเพ 3อการปฏบตลาดบท 3 5 (2554), หนา 68.


ในทางปฏบต ชวงท�มการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” น )น การควบคมตวสามารถแบงออกเปน 2 ลกษณะใหญ ๆ คอ

ก. การควบคมตวเพ�อ “ปราม” ใหหยดเคล�อนไหว เปนการควบคมตวในระยะเวลาส )น ๆ กอนปลอยตว สวนใหญไมมการดาเนนคดทางกฎหมาย มกเกดกบบคคลท�มบทบาทสาคญในการเคล�อนไหวทางสงคม โดย ศอฉ. ประกาศใหใชคายทหารท )งหมด 7 แหง สาหรบควบคมตว53 เชน กรณการควบคมตวผ ชวยศาสตราจารย ดร. สธาชย ย )มประเสรฐ อาจารยประจาภาควชาประวตศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย54 และนายสมยศ พฤกษาเกษมสข แกนนากลม 24 มถนา และบรรณาธการหนงสอพมพไทยเรดนวส และนตยสารวอยซ ออฟ ทกษณ55 หลงสลายการชมนมใหญ ท )งสองคนถกออกหมายจบตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน มาตรา 11 (1) โดยไมไดรบแจงขอกลาวหา กอนถกตารวจนาตวไปควบคมไวท�คายอดศร จงหวดสระบร เปนเวลากวาหน�งและสองสปดาหตามลาดบ โดยไมไดรบการแจงขอกลาวหาโดยพลน ไมไดรบสทธในการตดตอส�อสารกบโลกภายนอก สทธในการปรกษาทนาย และสทธในการปรากฏตวตอหนาผพพากษาอยางไมชกชาอกดวย ข. การควบคมตวระหวางรอพจารณาคด (หรอควบคมตวเพ�อรอ “เอาผด”) กรณเหลาน )เกดข )นมากโดยเฉพาะอยางย�งในชวง “กระชบวงลอม” ในกรงเทพฯ และระหวางวนท� 19 -29 พฤษภาคม 2553 ซ�งเปนชวงท�รฐบาลใชกาลงสลายการชมนมและประกาศเคอรฟวท )งในกรงเทพฯ และตางจงหวด เปนการควบคมตวจากการจบกมซ�งหนา หรอออกหมายจบตามมาภายหลง โดยผ ท�ถกจบกมจะถกต )งขอหาตาม พ.ร.ก. ฉกเฉน และ/หรอประมวลกฎหมายอาญา กอนถกสงตวไปดาเนนคดในช )นศาล สวนใหญเปนผชมนมเส )อแดงท�วไป และผ ท�ไมเก�ยวของกบการชมนมแตถกจบในชวงท�มการประกาศเคอรฟว หรอเปนเหย�อของการจบกมอยางเหว�ยงแห สถานท�ควบคมตวระหวางรอข )นศาลมท )งท�รบรองอยางเปนทางการ เชน สถานตารวจ และท�ไมไดรบการรบรอง เชน

53 สถานท&ควบคมตวตามประกาศของ ศอฉ. ไดแก 1) บก.ตชต.ภ.1 จงหวดปทมธาน 2) บก.ตชต.13 จงหวดกาญจนบร 3) บก.สนบสนนทางอากาศ 4) บก.ตชต. จงหวดประจวบครขนธ 5) ศนยทหารมา คายอดศร จงหวดสระบร 6) กรมการทหารชาง จ. ราชบร และ 7) กองบญชาการชวยรบท& 1 จงหวดชลบร.

54 ถกเรยกไปใหปากคาท&กองบงคบการปราบปรามโดยไมรวามหมายจบรออย กอนถก “เชญตว” ตาม พ.ร.ก. การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 มาตรา 11 (1) และนาตวไปควบคมท&คายอดศร จ. สระบร ต ;งแตวนท& 24 พ.ค. - 31 พ.ค. 2553 โดยไมไดรบแจงขอกลาวหา.

55 ถกออกหมายจบในความผดตาม พ.ร.ก. การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 มาตรา 11 (1) กอนเขามอบตว และถกนาตวไปควบคมท&คายอดศร จ. สระบร ต ;งแตวนท& 24 พ.ค. - 13 ม.ย. 2553 โดยไมไดรบแจงขอกลาวหา ด “เปดจดหมายบนกลองขนมจาก ‘สมยศ’ ถงกรรมการสทธ – ศาลอนญาตคมตวตอถง 13 ม.ย.,” ประชาไท, วนท& 4 มถนายน 2553.


กรณท�เกดข)นท�จงหวดมกดาหาร เจาหนาท�ตารวจควบคมผชมนม 16 ราย ไวบนรถขงผตองหาเปนเวลา 3 วน 2 คน และกรณการสลายชมนมในพ )นท�กรงเทพฯ วนท� 19 พฤษภาคม 2553 มการจบพระสงฆและผชมนมท)งชายและหญง ปดตา มดมอมดเทา โดยนาไปควบคมตวไวท�อาคารแหงหน�งบรเวณแยกสารสนโดยไมมการแจงขอหาท�ชดเจน56

รป 7.2 ผชมนมถกควบคมตวในวนท& 19 พฤษภาคม 2553 โดยไมมการแจงขอกลาวหา57

กลาวไดวาการควบคมตวโดยมชอบมกเปนผลมาจากกระบวนการจบกมอนมชอบ ไมวาจะโดยอาศยบทบญญตของกฎหมายท�คลมเครอ (ประกอบกบหลกฐานการจบกมท�ไมชดเจน) การใชกาลงเกนกวาเหตระหวางการจบกม หรอมาจากการไมปฏบตตามมาตรฐานระหวางประเทศท )งหมดหรอเพยงบางสวนซ�งเก�ยวของกบสทธท�จะไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรม อาท สทธในการไดรบแจงขอกลาวหาโดยพลน สทธในการมทนาย หรอสทธท�จะปรากฏตวตอหนาผพพากษาโดยไมชกชา (เพ�อปองกนการละเมดสทธข )นพ )นฐานของผถกควบคมตว) เปนตน ท )งน )เม�อเกดการควบคมตวโดยอาเภอใจ ตามหลกสากล “บคคล…ยอมมสทธไมวาในข )นตอนใดของกระบวนการยตธรรมทางอาญา (รวมท )งในข )นการสอบสวนและพจารณาคด) ขออานาจศาลใหตดสนใจโดยไมชกชาวาการควบคมตวของตนชอบดวยกฎหมายหรอไม และใหส�งปลอยตวหากพบวาการควบคมตวไมชอบดวยกฎหมาย”58 (habeas corpus)

แตในชวงท�มการประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” ท�ผานมาน )น แมผ ท�ถกควบคมตว อาท นายสมยศ พฤกษาเกษมสข ไดขอใหทนายย�นคารองคดคานการ (ขยายระยะเวลา) 56 “พระถกมดไพลหลง เปดตวแฉ วนสลายมอบโหด,” ขาวสดออนไลน, วนท& 14 มถนายน 2553.

57 ภาพโดย Lee Yu Kyung (ชางภาพอสระชาวเกาหล).

58 คณะกรรมการนตศาสตรสากล, คมอการสงเกตการณกระบวนการยตธรรม : แนวทางเพ 3อการปฏบต ลาดบท 3 5 (2554), หนา 77.


ควบคมตวหลายคร )ง โดยใหเหตผลวาเปนการควบคมตวโดยมชอบ กระน )น แทนท�ศาลจะวนจฉยวาการควบคมตวชอบหรอมชอบอยางไร สถานการณยงมความฉกเฉนอยจรงหรอไม แตศาลกลบส�งยกคารองโดยใหเหตผลวา

ผ รอง (ศอฉ.) แถลงวา ขณะน )ยงมความจาเปนตองควบคมตวเพราะเกรงวาอาจจะกระทบตอความสงบเรยบรอยและตอการจบกม และตองการขอมลบางอยาง ท )งรบวาหากหมดความจาเปนจะเสนอผบงคบบญชาตอไป พเคราะหแลวเหนวายงมการประกาศใช พ.ร.ก. ฉกเฉนอย และการควบคมตวมไดข )นอยกบผถกควบคมตวแตข )นอยกบสถานการณ และยงไมมการยกเลก พ.ร.ก. ฉกเฉน ท )งผ รองรบรองวา หากหมดความจาเปนในการควบคมตวจะเสนอผบงคบบญชาเพ�อไมขอขยายการควบคมตว กรณจงมเหตอนสมควรใหขยายระยะเวลาการควบคมตว…59

6.2.4 การไมเปดเผยขอมลเก�ยวกบการออกหมายจบและควบคมตวท /งหมดตอสาธารณะ ปญหาพ )นฐานประการหน�งท� ศปช. พบต )งแตเร�มมการออกหมายจบ คอ ไมมการเปดเผยขอมลการออกหมายจบท)งหมดอยางเปนทางการตอสาธารณะ ข )นอยกบวาหนวยงานท�รบผดชอบหนวยงานใดจะเปนผ นาขอมลมาเปดเผยหรอช )แจง ซ�งขอมลของแตละหนวยงานท�นามาเปดเผย หากไมขดแยงกนเอง กไมตรงตามขอเทจจรงท�เกดข )น หรอเปนการเปดเผยขอมลเพยงบางสวน เชน วนท� 12 กรกฎาคม 2553 ตวแทนจากกระทรวงยตธรรม ดเอสไอ และกรมราชทณฑ รวมแถลงขาวช )แจงคดท�เก�ยวของกบการชมนมเส )อแดงท )งส )น 260 คด แบงเปนคดกอการราย ขเขญเจาหนาท�รฐ ทารายประชาชนและเจาหนาท�รฐ และกระทาตออาวธยทธภณฑ60 โดยไมไดแจงในรายละเอยดวา แตละคดมผ ตองหาจานวนก�ราย ถกจบกมไดแลวหรอไม หากถกจบกมแลวมการนาตวไปควบคมอยท�ใด และรฐใชอานาจของกฎหมายใดในการจบกม เปนตน

การท�รฐบาลไมเปดเผยขอมลท�จาเปนเก�ยวกบผ ท�ถกออกหมายจบ หรอถกควบคมตวอยางครบถวน ไมเพยงสงผลตอกระทบตอสทธในการรบทราบขอมล เชน ญาตของผ ไดรบผลกระทบไมสามารถทราบชะตากรรมหรอสาเหตการหายตวไปของบคคลน )น ๆ ได แตยงเปนการสรางบรรยากาศความหวาดกลวในสงคม และการเอ )อใหเกดการคกคามหรอการกระทาใด ๆ นอกกฎหมายโดยเจาหนาท�รฐหรอบคคลท�เก�ยวของกบรฐอกดวย61

59 “เปดจดหมายบนกลองขนมจาก ‘สมยศ’ ถงกรรมการสทธ – ศาลอนญาตคมตวตอถง 13 ม.ย.,” ประชาไท, วนท& 4 มถนายน 2553.

60 “ปชป. ดอดจดพรรคใหมไทยเขมแขง,” บานเมอง, วนท& 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2553.

61 ชวงท&มการประกาศสถานการณฉกเฉนท&มความรายแรง มรายงานการเสยชวตอยางปรศนาของการด นปช. และผท&มบทบาทในการเคล&อนไหวของ นปช. จานวน 5 ราย ด “เหย&อไลลาศพท& 5 แดง คชสาร ปดเปาสงหารอก 5,” ไทยอนวส, วนท& 23 ธนวาคม 2553 และมผสญหายจากการตดตามของ ศปช. อกไมต&ากวา 5 ราย.


6.2.5 การต /งขอกลาวหาอยางรนแรงเกนจรง การจบกมอยางเหว�ยงแหโดยปราศจากหลกฐานท�หนกแนนเพยงพอ การเกล )ยกลอมหรอบงคบใหรบสารภาพ การใชอานาจโดยมชอบทาการยดของกลางขณะจบกม ตลอดจนการอาศยบทบญญตของกฎหมายท�มความคลมเครอ ลวนมสวนนามาสการต )งขอหาท�รายแรงเกนความเปนจรง เชน ขนยางมากองหนาอาคารศาลากลางเพ�อเปนสญลกษณแสดงความไมพอใจตอรฐบาล หรอยนตอวาทหารอยหนาอาคารศาลากลาง แตกลบถกต )งขอหารวมกนวางเพลงเผาทรพยสนราชการซ�งมโทษสงสดคอจาคกตลอดชวต62 หรอการต )งขอหากอการรายซ�งมโทษสงสดถงประหารชวต แตเปนโทษท�มาจากบทบญญตท�ไมเปนธรรม กลาวคอมคานยามท�กวางเกนไป ตอประเดนหลงน ) นาย Martin Scheinin ผ เช�ยวชาญพเศษแหงสหประชาชาตดานสทธมนษยชนและการตอตานการกอการรายแสดงความหวงใยวา คานยาม “กอการราย” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 135/1 น )นกวางเกนไป ครอบคลมแมกระท�งการทาลายสาธารณปโภค และทรพยสมบตเอกชนและสาธารณะ ซ�งในมมมองของเขา นยามการกอการรายควรเปนการกระทาท�รนแรงถงข )นทาใหเสยชวต หรอไมเชนน )นกเปนความรนแรงอยางรายแรงท�กระทาตอประชากรท�วไป หรอบางสวนของประชากรท )งหมดเทาน )น63

6.2.6 สทธท�จะไมถกบงคบใหสารภาพหรอใหการท�เปนปฏปกษกบตนเอง และมาตรฐานท�ใชในการพจารณาคด สทธท�จะไมถกบงคบใหสารภาพหรอใหการท�เปนปฎปกษกบตนเอง เปนสทธอนชอบธรรมของผ ตองหาท�จะยนยนความบรสทธ�ของตนเอง จนกวาจะมการพพากษาตดสนอยางเดดขาด แตในทางปฏบต ผ ตองหาท�ถกจบกมดวยขอหาตาม พ.ร.ก. ฉกเฉนและ/หรอความผดท�มโทษทางอาญาในชวงท�มการประกาศสถานการณฉกเฉน มกถกละเมดสทธดงกลาวในลกษณะตาง ๆ ดงน )

1) ถกเจาหนาท�เกล )ยกลอม หรอขบงคบใหรบสารภาพโดยใชแรงกดดนท )งทางตรงหรอทางออม หรอท )งทางกายและใจ เชน ถกเกล )ยกลอมใหรบสารภาพโดยอางวามโทษปรบเพยงเลกนอย แตเม�อรบสารภาพกลบถกตดสนจาคก ผ ตองหาบางรายถกเจาหนาท�รฐใชรองเทาคอมแบทตบศรษะพรอมพดจาขมขใหรบสารภาพ มเชนน )นจะต )งขอหาเพ�อนรวมดวย เปนตน64

62 ด บทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53” กรณศกษาท& 9 คดเผาศาลากลางจงหวดอบลราชธาน.

63 “Thailand’s terrorism law ‘goes too far’,” Bangkok Post, 19 February 2011.

64 ด บทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53” ในสวนของกรณศกษา.


2) ไมไดรบอนญาตใหตดตอส�อสารกบญาต และไมสามารถเขาถงทนายไดอยางทนทวงท หลายรายไมรวาตนเองมสทธท�จะไมใหการใด ๆ ในช )นสอบสวนหรอระหวางการพจารณาคดได

3) ไมมลามใหการชวยเหลอในกรณผ ตองหาท�เปนชาวตางชาต เชน กรณนายนกล แรงงานขามชาตชาวพมาท�ตารวจใหเซนรบทราบขอกลาวหาโดยท�เขาอานภาษาไทยไมออก ไมเขาใจขอกลาวหาและข )นตอนการสอบสวน ไมมทนาย ไมไดรบการแจงสทธใหทราบวาถอยคาท�ใหการสามารถใชเปนพยานหลกฐานในช )นศาลได อกท )งพนกงานสอบสวนยงจงใจใหรบสารภาพ เพ�อแลกกบการท�จะไดถกสงตวกลบประเทศโดยไมตองถกดาเนนคด แตสดทายเขาถกศาลตดสนวากระทาความผดในขอหาฝาฝน พ.ร.ก. ฉกเฉน และขอหากระทาความผดตามพระราชบญญตคนเขาเมองในท�สด (ท )งท�เขาเขาเมองโดยถกกฎหมาย)65

4) ไดรบการพจารณาคดอยางลาชา ประกอบกบถกปฏเสธสทธในการไดรบการประกนตวช�วคราว ทาใหผ ตองหา โดยเฉพาะผ ท�มฐานะยากจนยอมรบสารภาพเพ�อใหไดรบการลดหยอนโทษ

ผลท�ตามมาคอ หลายคดโดยเฉพาะคดท�เปนความผดฐานฝาฝน พ.ร.ก. ฉกเฉนอยางเดยว หรอคดอาญาท�มโทษไมถง 5 ป ศาลไดพจารณาคดอยางรวบรดโดยไมสบพยาน อาศยเพยงคารบสารภาพของจาเลยในช )นสอบสวน ท )งท�หลายกรณมปญหาต)งแตกระบวนการจบกม หรอเปนคาสารภาพท�มาจากวธท�ผดกฎหมาย โดยเฉพาะจากการซอมทรมานซ�งถอเปนขอหามโดยเบดเสรจตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศท�รฐไทยเปนภาค ขณะท�ในช )นศาล จาเลยบางคนไมไดกลบคาใหการเน�องจากไมไดรบการอธบายคาฟองหรอขอเทจจรงท�อางวาจาเลยกระทาความผดอยางละเอยด รวมท )งไมไดรบการแจงสทธในการมทนาย แตกลบบอกเพยงวาหากจาเลยรบสารภาพ ศาลจะลดหยอนโทษให เชน กรณนายสรชย เพชรพลอย และนาย ก. (นามสมมต)66 ท�ศาลเพยงเรยกช�อและตดสนลงโทษทนท เปนตน เทากบเปนการตดโอกาสของจาเลยในการตอสคดอยางเปนธรรมอกดวย

6.2.7 สทธในการประกนตวและการไดรบสนนษฐานวาเปนผบรสทธF รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 39 วรรค 2 และ ICCPR ขอ 14 (2) ระบใหบคคลยอมมสถานะเปนผบรสทธ�ตามกฎหมาย จนกวาจะมคาพพากษาตดสนลงโทษถงท�สด ดงน )น การประกนตวจงถอเปนเคร�องมอท�สาคญในการคมครองสทธของปจเจกบคคลไมใหไดรบความเสยหาย ใน

65 ดบทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53” กรณศกษาท& 3 คดฝาฝน พ.ร.ก. การบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน.

66 ดบทท� 5 “การจบกมดาเนนคดอนสบเน&องจากการชมนมทางการเมองป 53” ในสวนของกรณศกษา.


ระหวางท�ยงไมไดถกตดสนวาเปนผกระทาความผด ยกเวนมการพจารณาอยางรอบคอบบนหลกฐานท�หนกแนนเทาน )นวา หากปลอยตวช�วคราว ผถกกลาวหาอาจหลบหน ยงเก�ยวกบพยานหลกฐาน หรอมความเปนไปไดวาผถกกลาวหาจะกระทาความผดซ )า

อยางไรกตาม ในชวงท�รฐบาลอภสทธ�ประกาศสถานการณฉกเฉนท�ม “ความรายแรง” น )น ผ ท�ถกจบกมอนเก�ยวเน�องกบการชมนมในป 2553 ท�ถกต )งขอหาฝาฝน พ.ร.ก. ฉกเฉนและ/หรอความผดท�มโทษทางอาญา มกไมไดรบการประกนตวในระหวางรอพจารณาคด (รวมเยาวชน 19 ราย) เน�องจากศาลเหนวาคดมอตราโทษสง หากปลอยไปเกรงวาจาเลยจะหลบหน เสมอนเปนสตรสาเรจสาหรบคดประเภทน ) โดยท�ไมจาเปนตองพจารณาองคประกอบอ�น ๆ อยางถ�ถวน หรอการอางเหตตามการประกาศสถานการณฉกเฉนวา “เน�องจากสถานการณอยระหวางประกาศ พ.ร.ก. ฉกเฉน หากไดรบการปลอยตวเกรงวาจะกอความเสยหายอก”67 ยอมขดกบหลกการสนนษฐานวาจาเลยเปนผ บรสทธ�จนกวาการตดสนจะเปนท�ส )นสด อกท )งศาลยงกาหนดวงเงนประกนไวสง (40,000 - 1,300,000 บาท) ทาใหจาเลยสวนใหญท�มฐานะยากจนยากท�จะไดรบสทธดงกลาว นอกจากน ) ในความเปนจรงการจะไดปลอยตวช�วคราวหรอไมน )น ยงข )นอยกบบรบททางการเมองเปนสาคญอกดวย เชน กรณผ ตองขงคดเผาสถานท�ราชการจงหวดอดรธาน 22 ราย68 และจงหวดขอนแกน 4 ราย69 ไดรบการประกนตวหลงเปล�ยนรฐบาลใหมหลงตองถกจาคกมานานกวา 1 ป

ส�งเหลาน )ลวนสะทอนวา การควบคมตวระหวางรอพจารณาคดแทนท�จะเปนขอยกเวนตามท�รฐธรรมนญและกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศกาหนด แตการอาง พ.ร.ก. ฉกเฉนกลบกลายเปนหลกเกณฑท�วไปท�ศาลนามาใชสาหรบผตองหาในคดความม�นคง และ/หรอท�มความผดทางอาญารายแรง เทากบวาบคคลเหลาน )ไดกลายเปนบคคลท�ไรสทธในการประกนตวอยางส )นเชง แมวายงอยในฐานะของผบรสทธ�กตาม ผลกระทบท�เกดข )นจงไมเพยงทาใหหลกเกณฑในการผดงความเปนธรรมตามกระบวนการยตธรรมบดเบ )ยว และทาใหชองทางการตอส คดของผ ถกกลาวหาซ�งสวนใหญมาจากกระบวนการท� “ผดรปผดราง” มาต )งแตตนดงท�ไดกลาวมาแลว ย�งตบตนมากย�งข )น แตยงสงผลกระทบตอสขภาพกายและใจของผถกกลาวหาและครอบครว รวมท )งสรางภาระทางการเงนใหกบครอบครวตองแบกรบอยางเล�ยงไมได ในกรณของเยาวชน 19 ราย การควบคมตวยงอาจสงผลตอการกลบเขาสงคมของพวกเขาในอนาคตอกดวย70 67 “ศาลหว &นคล &งงดประกน 114 แดง,” ไทยโพสต, วนท& 22 พฤษภาคม 2553.

68 “ยค ‘ปแดง’! ศาลอดรฯ ใหประกน 22 นปช. เผาศาลากลาง,” ผจดการออนไลน, วนท& 16 สงหาคม 2554.

69 “ศาลใหประกนตว 4 แกนนาแดงขอนแกน,” ไทยรฐออนไลน, วนท& 22 สงหาคม 2554.

70 อนสญญาวาดวยสทธเดก (ICRC) ท&รฐไทยเปนภาค ขอ 37 (b) ระบวา “จะไมมเดกคนไหนถกลดรอนเสรภาพโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอโดยพลการ การจบกม กกขง หรอจาคกเดกจะตองเปนไปตามกฎหมาย และจะใช


สรปและขอเสนอแนะ

ในสงคมท�สานกแหงความเปนประชาธปไตยไดหย�งรากฝงลก การตดสนวาการกระทาของบคคลหรอกลมบคคลใดถอเปนความผดหรอไมน )น ยอมไมสามารถกระทาไดโดยอาศยเพยงวากฎหมายบญญตเก�ยวกบการกระทาน )น วาไวอยางไร หากแตตองพจารณาถงหลกความชอบดวยกฎหมายของกฎหมายน )น ๆ ดวย อนไดแก หลกความไดสดสวน หลกความจาเปน และหลกการแบงแยกอานาจ

สาหรบสงคมไทยน )น กรณการประกาศบงคบใช พ.ร.บ. ความม�นคงฯ และ พ.ร.ก. ฉกเฉน (ควบคกบการใช พ.ร.ก. กอการราย พ.ร.บ. คอมพวเตอร และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112) เพ�อจดการกบการชมนมของคนเส )อแดงท�ผานมา เปนตวอยางหน�งท�สะทอนไดดวาประเทศไทยยงหางไกลจากความเปนสงคมประชาธปไตยอยางมาก เพราะไมเพยงตวบทกฎหมายท�รฐบาลนามาบงคบใชน )นมลกษณะท�ใหอานาจรฐเกนความพอด แตกลไกและบคคลในกระบวนการยตธรรมท�มหนาท�ตรวจสอบ/ถวงดลการใชอานาจตามกฎหมายยงลมเหลวในการคงความเปนอสระ การขาดสมดลระหวางการใชอานาจรฐและการปกปองคมครองสทธเสรภาพของประชาชน จงกอใหเกดการละเมดสทธมนษยชนอยางกวางขวางดงท�ไดกลาวมาแลวขางตน

ดงน )นทามกลางกระแสปรองดองในปจจบน ส�งท�ขาดไมไดคอการคนความเปนธรรมใหกบผไดรบผลกระทบจากการประกาศใชกฎหมายท�อยตธรรม โดยการนาตวผกระทาผดจากการใชอานาจโดยมชอบมาลงโทษ (โดยท�มาตรา 17 ของ พ.ร.ก. ฉกเฉนไมควรเปนอปสรรค) ในขณะเดยวกนกควรจดใหมการเยยวยาผ ไดรบผลกระทบและครอบครวโดยไมเลอกปฏบต ซ�งการเยยวยาไมควรจาเพาะแตเพยงในรปของเงนทอง แตควรรวมถงสทธในการรบรความจรงเก�ยวกบเหตการณการใชความรนแรงโดยรฐ และท�สาคญตองมการทบทวนแกไข (หรอยกเลก หากพจารณาอยางถ�ถวนแลววาเกนความจาเปน) กฎหมายความม�นคงท )งหลายใหสอดคลองกบหลกสากลอยางแทจรง

เปนมาตรการสดทายเทาน ;น และใหมระยะเวลาส ;นท&สดอยางเหมาะสม ; ICRC 40 (1) รฐภาคยอมรบสทธของเดกทกคนท&ถกกลาวหา ต ;งขอหา หรอถกถอวาไดฝาฝนกฎหมายอาญาท&จะไดรบการปฏบตตอในลกษณะท&สง เสรมความสานกในศกด %ศรและคณคาของเดก ซ&งจะเสรมความเคารพของเดกตอสทธมนษยชนและเสรภาพข ;นพ;นฐานของผอ&น ในลกษณะท&ตองคานงถงอายของเดกและความปรารถนาท&จะสงเสรมการกลบคนสสงคม และการมบทบาทในเชงสรางสรรคของเดกในสงคม”.

บทที่ 7...

Documents

Transcript of บทที่ 7...