Г.Занданшатар "Ардчиллын төгөлдөршил зөвлөлдөх...

АРДЧИЛЛЫН ТӨГӨЛДӨРШИЛ ЗӨВЛӨЛДӨХ АРДЧИЛАЛ

Г.Занданшатар 2015 оны 10-р сарын 26

1. Ардчиллын 3 дахь давалгаа ба уналтын үе 2. Уналтын учир шалтгаан 3. Ардчиллыг шинэчлэх триллемма4. Яагаад Зөвлөлдөх ардчилал?

Агуулга

Ардчиллын 3 дахь давалгаа буюу сонгуулийн ардчилалын өргөжин тэлэлт

26% 30%

33%

43%

53% 55% 57%

53% 55%

19% 20% 23%

27% 25% 29%

34% 34% 33%

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

197

4 1

975

197

6 1

977

197

8 1

979

198

0 1

981/

82

198

2/83

1

984

198

5 1

986

198

7 1

988

198

9 1

990

199

1 1

992

199

3 1

994

199

5 1

996

199

7 1

998

199

9 2

000

200

1 2

002

200

3 2

004

200

5 2

006

200

7 2

008

200

9 2

010

201

1 2

012

201

3 2

014

Electoral Democracies Liberal Democracies

Ардчиллын 3 дахь давалгаа, 1974-‐2014 (note: Чанартай ардчилсан орныг Фрийдом хаузийн үзүүлэлтээр тооцсон)

29% 34%

37%

45%

57% 58% 61%

59% 62%

21% 24%

26% 30%

33% 35%

41% 40% 41%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

1974

19

75

1976

19

77

1978

19

79

1980

19

81/8

2 19

82/8

3 19

84

1985

19

86

1987

19

88

1989

19

90

1991

19

92

1993

19

94

1995

19

96

1997

19

98

1999

20

00

2001

20

02

2003

20

04

2005

20

06

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

Electoral Democracies Liberal Democracies

Ардчиллын зогсонги үе эхэлсэн: 2005 он гэхэд ардчилал оргилдоо хүрч дэлхийн улсуудын 61,5% нь ардчилалд шилжиж байсан бол 2014 онд 120 байснаа 114 улс болж буурсан

Эрх чөлөөний үзүүлэлтийн чиг хандлага, 1974-‐2014 (Freedom house)

4.47 4.31 4.24

3.85 3.64

3.48 3.22 3.30 3.33

5.05 4.84 4.76

4.35 4.08

3.89 3.61 3.70 3.73

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

5.50

6.00

6.50

7.00

World Developing World

Ардчиллын хямралын үзүүлэлт 1974-2014

15%

7%

10%

14%

30%

37%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

1974-1983 1984-1993 1994-2003 2004-2014 1974-2014 1974-2014*

Эрх чөлөөний үзүүлэлтийн өсөлт бууралтын харьцаа 1991-‐2014

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

Постсоциалист орнуудын эрх чөлөө Засаглалын чанарын чиг хандлага, 2005-2014

0.62

0.65

0.62 0.61 0.62 0.63 0.62 0.63 0.63 0.63

0.64

0.67 0.66 0.66 0.66 0.66 0.65 0.65 0.65 0.65

0.51 0.53

0.51 0.49 0.50 0.50 0.49 0.49 0.48 0.49

0.40

0.45

0.50

0.55

0.60

0.65

0.70

0.75

0.80

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Political Rights Civil Liberties Transparency & RoL

SS

SS

Mongolia being free country is not only landlocked but also surrounded by

hybrid regimes

2. АРДЧИЛЛЫН УХРАЛТЫН ШАЛТГААН ЮУ ВЭ?

Яагаад ардчилалд аюул тулгарч байна вэ ? 1.  Сул дорой хуулийн засаглал

•  Авилгал, албан тушаалын хэрэг •  Клайнтелизм, (clientelism) хуулийн тэгш

эрх, бүлэглэлийн улс төр, •  Шудрага ёс, хууль ёсгүй нийгэм

2. Гүйцэтгэх засаглалын эрх мэдлийг буруугаар ашиглах; Үндсэн хууль, парламент, иргэний нийгэм, шудрага ёс

Эхлээд институци үү эсвэл заншил соёл уу?

Итгэлцэлийн хямрал

3. Хариуцлагын хямрал (Иргэдийн дуу хоолой, хариу өгөх чадвар)

4. Институцийн хямрал (парламент, улс төрийн намууд, төрийн алба )

5. Эдийн засгийн хямрал •  Ядуурал, тэгш бус, шудрага бус

байдал, à МУУ ЗАСАГЛАЛ

2015.05.29

Political Survey

НЭГ. УЛС ТӨРИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН ТАЛААРХ СУДАЛГААНЫ ДҮГНЭЛТ

6 ХУЙВАЛДАЖ БУС ЗӨВЛӨЛДӨЖ ШИЙДЬЕ!

ТӨРД ИТГЭХ ИТГЭЛ БУУРЧ БАЙНА

92.73% 85.06% 82.94%

74.98% 73.59%

66.79% 65.24%

Улсын Их Хурлын сонгуулийн ирц Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн ирц

ИТГЭЛЦЛИЙН ХЯМРАЛ ХААШАА ХӨТӨЛНӨ ВЭ?


Улс төрийн тогтолцооны байгууллагуудад итгэдэг эсэх /Эх сурвалж Сант марал. 2015.04.12/

Ерөнхийлөгч УИХ

Хуулийн байгууллагу

удТөрийн захиргаа

Улс төрийн намууд

Иргэний нийгэм

Их итгэдэг 12.5 7.9 11.5 20.9 3.9 11.8

Итгэдэг 27.8 24.3 32.3 43.3 21.1 39.4

Бараг итгэдэггүй 26.8 31.6 27.2 23.5 30.6 22.5

Огт итгэдэггүй 28.0 30.1 22.8 10.3 36.5 17.8

Итгэдэггүй 54.8 61.7 50.0 33.8 67.1 40.3



Зарим хүмүүс Монгол хэт ардчилалтай болоод, энэ байдлыг засахын тулд дарангуйлал хэрэгтэй гэж үзэж байна. Зарим нь Монголд жинхэнэ ардчиллын үнэт зүйлс хөгжөөгүй, дарангуйллын нэг төрөл байна гэж үздэг. Таны бодлоор дараах ангиллын хувьд Монгол хаана нь багтаж байна? /Эх сурвалж Сант Марал. 2015.04.12/

Хөдөө Улаанбаатар Нийт

Хөгжингүй ардчилалтай байна 4.7 5.0 4.8

Ардчиллыг хөгжүүлэх түвшинд байна 22.1 25.2 23.4

Хоёр замын уулзвар дээр байна 37.6 37.8 37.7

Дарангуйлал уруу шилжиж байна 20.3 19.4 19.9

Хэт их дарангуйлалтай байна 3.9 4.6 4.2



Ерөнхийдөө нийгэмд шударга тал нь илүү байна уу, шударга бус тал нь давамгайлж байна уу?

Хөдөө Улаанбаатар Нийт

Шударга нь илүү байна 4.7 2.6 3.8

Шударга бус нь илүү байна 71.3 78.2 74.2Тохиолдлоор: (Заримдаа шударга нь, заримдаа шударга бус нь) 19.9 16.2 18.3

ХЯМРАЛ ХААШАА ХӨТӨЛНӨ ВЭ?

ИТГЭЛЦЛИЙН ХЯМРАЛ

04 АРД ТҮМЭН ЗӨВЛӨЛДӨЖ ШИЙДНЭ!

Эдийн засгийн хямрал

Институцийн хямрал

Хариуцлагын хямрал

Засаглалын хямрал

Хуулийн засаглалын хямрал

ЗАСАГЛАЛЫН ХЯМРАЛ ХААШАА ХӨТӨЛНӨ ВЭ?


ЕРӨНХИЙЛӨГЧ

Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл

ФРАКЦИ БҮЛЭГЛЭЛ

ХУВИЙН ХАРИЛЦАА

ХОЛБООТНУУД

АШИГ ХАЙСАН

ОЛИГАРХИ

Хориг тавих эрх ЗАСГИЙН ГАЗАР

ЕРӨНХИЙ САЙД

Тойргийн дэмжлэг

Сайд нар

УИХ

УИХ-‐ын дарга

76 ГИШҮҮД

ОЛОНХИ ЦӨӨНХИ

ШҮҮХ

ПРОКУРОР

АТГ

ГАДААДЫН НӨЛӨӨ

3. Ардчиллын уналтыг эмчлэхонолын эрэл хайгуул

!

ОНОЛЫН ХАНДЛАГУУД

Бүтцийн онолчид

Ардчиллыг хөхүүлэн дэмжигчид

Төрийг бэхжүүлэгчид

Нэгтгэсэн онол

Тогтвортой байдал хөгжлийг

тодорхойлно.

Онолын хандлагууд

(Липсет)

!

Ардчиллын Азийн загвар

(Сунь Ят Сен)

Сонгуулийн хариуцлага,хэвтээ хариуцлагын тогтолцоо

(Ларри Даймонд, Мелтзер ба Ринард)

Либерал ардчилал, чанартай ардчилал

(Сен)

Эрх мэдэл хуваалцах ардчилал

(Лийпхард)

Эхлээд төрийг бэхжүүлэх (Хантигтон)!

Төр ба хуулийн засаглалыг бэхжүүлэх (Фукуяама)

Сайн засаглал (Дэлхийн банк)

Төрийн чадавх (Вебер)

Ардчилал ба засаглалыг бэхжүүлэх (Каротерс)

Ардчиллын дөрвөн онол ба дөрвөн зарчим

Өрсөлдөөнт ардчилал

Элит ардчилал

Оролцооны ардчилал

Зөвлөлдөх ардчилал

Улс төрийн тэгш эрх

+ ? + + Оролцоо ? ? + ? Зөвлөлдөөн ? + ? + Дарангуйллын бус

+ + ? ?

Ардчилсан шинэчлэлийн трилемма Ардын засаг - Улс төрийн тэгш эрх- оролцоо. Зөвлөлдөөн – Иргэдийн дуу хоолой үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх

Улс төрийн тэгш эрх

Оролцоо Зөвлөлдөх (Тунгаасан)

1-р хувилбар: Шууд ардчилал + + -2-р хувилбар: Урашуулалтай зөвлөлдөөн

- + +

3-р хувилбар: Бичил орчны зөвлөлдөөн + - +

4. ЗӨВЛӨЛДӨХ АРДЧИЛАЛ Төрийг түмэн олныг төлөөлөх

энгийн ард түмэнтэй зөвлөлдөөний ширээний ард суулгана

• Нэгтгэсэн ардчилал: Сонгуулийн өрсөлдөөнт элит ардчилал.

• Зөвлөлдөх ардчилал: Монголчууд харилцан зөвлөлдсөний үндсэн дээр шийдвэр гаргах үйл явц. Хүний төлөө, хүнд үйлчилдэг, хүмүүс харилцан зөвлөлдөж шийдвэр гаргадаг ардын засаг

Итгэлцэлийн хямрал-‐Улс төрийн хямрал-‐Засаглалын хямрал-‐Хуулийн

хямрал-‐Шудрага ёсны хямрал

Ил тод, хариуцлагатай, тунгаан бодож дэнслэн учрыг олж хужрыг тунгаасан ард түмний шийдвэр -‐ ЗА

Яагаад Зөвлөлдөх ардчилал хэрэгтэй вэ?

1.  ИРГЭДИЙН ОРОЛЦОО, ТЭГШ ЭРХГАДААД ХҮЧИН ЗҮЙЛ – Геополитикийн бодлого ДОТООД ХҮЧИН ЗҮЙЛ- Итгэлцэлийн хямрал

2.  Төрийн институци, улс төрийн намын төгөлдөршил

3. УТН Бодлого, хөтөлбөрийн нам болж төлөвшинө

GI-WOOK SHIN

ЗӨВЛӨЛДӨХ АРДЧИЛАЛ болЗӨВШИЛЦЛИЙН АРДЧИЛАЛ БИШ

Улс төрийн тэгш эрх болон зөвлөлдөөний хослол

• Улс төрийн тэгш эрх, цар хүрээ? • Зөвлөлдөх нь учрыг олж хужрыг тунгаах? • Санамарсаргүй түүврийн арга цар хүрээг тодорхойлно.

• Санамсаргүй түүврийн аргаар сонголт хийх нь нийгмийн хүрээгээр хязгаарлагддаггүй

• Зөвлөлдөх ардчиллыг өргөн хүрээнд тогтооно

Олон нийтийн зөвлөлдөөнийг хэрэгжүүлэх 8 аргачлал

Олон

нийтийн үзэл бодол

Өөрийгөө сонгох

Санамсаргүй бус

түүвэрлэлт

Санамсарг

үй түүвэрлэлт

Хүн бүр

А. Түүхий 1А. Өөрийгөө сонгосон сонгогчдын санал асуулга

2А. Зарим санал асуулга

3А. Ихэнх санал асуулга

4А. Ард нийтийн Санал асуулга

Б. Дэнслэн бодсон

1Б. Хэлэлцүүлгийн бүлгэм

2Б. Иргэний шүүх гэх мэт

3Б. Зөвлөлдөх санал асуулга

4Б. “Зөвлөлдөх Өдөр”

Зөвлөлдөөн: Хувь хүмүүс өрсөлдөж буй учирлал, нотолгооны давуу талыг дэнслэн бодож тэнцвэртэй, мэдээлэлтэй олон ургальч хэлэлцүүлгээр шийдвэр гаргах үйл явц. Жирийн иргэдийн оролцоог тэгш хангасан зөвлөлдөөн нь шийдвэр гаргах үндсэн арга зам нь байдаг ардчиллын хэлбэрийг зөвлөлдөх ардчилал гэнэ.


санал хураалтын 5 үндсэн нөхцөл:

1. Тэгш мэдээллээр хангагдах. 2. Бодитой тэнцвэртэй байх. 3. Олон талын төлөөлөл байр суурь. 4. Шударга зарчимтайгаар хандах. 5. Тэнцвэртэй хэлэлцэх зарчим.

ЗӨВЛӨЛДӨӨНИЙ чанарыг тооцох 5 үзүүлэлт

• МЭДЭЭЛЭЛ: чухал шаардлагатай хэрэгтэй мэдээллийг оролцогчдод өгч чадсан эсэх

•  ТЭНЦВЭРТ БАЙДЛЫГ ХАНГАСАН ЭСЭХ: эсрэг байр суурьтай оролцогчид харилцан бие биенийхээ асуудлыг дэнслэн бодох байр сууриа илэрхийлсэн эсэх

• Олон нийтийн төлөөллийг бүрэн хамруулсан байдал: нийт иргэдийн үзэл бодлыг хэлэлцүүлэгт оролцогчид төлөөлж чадсан эсэх

•  ХҮЧИН ЧАРМАЙЛТ ГАРГАСАН БАЙДАЛ: Зөвлөлдөх асуудлын ач холбогдлыг үнэлж чин сэтгэлээсээ хандсан байдал

•  ХЭЛЭЛЦҮҮЛГИЙН ТЭНЦВЭРТЭЙ БАЙДАЛ: асуудлыг ач холбогдол, үр дүнд хүрэх талаас нь авч үзсэн байдал

ЗА үндсэн хүчин зүйл 1.Улс төрийн тэгш эрх

Иргэдийн оролцоо, Гишүүдийн оролцоо Нөлөөтэй толь

2. Үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлж зөвлөлдөх

Мэдээлэлтэй байх Санаатайгаар үл тоомсорлох Хязгаарлалтууд

Иргэд анхлан төрсөн сэтгэгдлээрээ хандах хандлагад шүүн тунгаалт бага хийх, хийсвэрээр бодох, эх үүсвэрийг нь сонгох, нөлөөнд автах зэрэг дөрвөн дутагдал илэрдэг. Зөвлөлдөх санал асуулга нь эдгээр сул талуудыг шийдвэрлэж чаддаг. Оролцогчид 1.  Мэдээлэлтэй болно 2. Дэнслэн нухацтай бодож үнэлэлт дүгнэлт хийж үзэл бодлоо илэрхийлэх, 3. Үндэслэлгүй туйлшралыг ухаалгаар тунгаах, 4. Зорилготой тархи угаах хэсэг бүлгийн нөлөөнд авталгүй нийгмийн эрх ашгийн төлөө шийдвэр гаргах боломж.

ЗА санал асуулгын ач холбогдол

ЗА. ГАРАХ ӨӨРЧЛӨЛТ, ҮР ДҮН 1.  БОДЛОГЫН ЧИГЛЭЛД ГАРАХ ӨӨРЧЛӨЛТ : 2.  САНАЛ ӨГӨХ ХАНДЛАГАД ГАРАХ

ӨӨРЧЛӨЛТ:

3.  ИРГЭНИЙ ЧАДАВХИД ГАРАХ ӨӨРЧЛӨЛТ | Сайн иргэн:

4.  НИЙТЛЭГ ШИНЖ ЧАНАРТАЙ ШИЙДВЭРТ: 5.  ОЛОН НИЙТИЙН ХАРИЛЦАН ЯРИАНД

ГАРАХ ӨӨРЧЛӨЛТ:

• 

38

Г.Занданшатар "Ардчиллын төгөлдөршил зөвлөлдөх...

Education

Transcript of Г.Занданшатар "Ардчиллын төгөлдөршил зөвлөлдөх...