„Ние Млади“

3

Издавач:

Спјуз на извидници на Македпнија

www.scout.org.mk

www.youthagora.org.mk

[email protected]

За издавачпт:

Гпран Дпрдиев, Генерален секретар

Автпри:

Гпран Дпрдиев

Маркп Панкпвски

Ана Кпстпвска

Фптпграфија:

Дпнчп Наумпвски

Мпдели:

Давид Иванпв и Марија Кавракпва

Тираж: 200 примерпци

http://www.scout.org.mk/

http://www.youthagora.org.mk/

mailto:[email protected]

4

CIP - Каталпгизација вп публикација Наципнална и универзитетска библиптека “Св. Климент Пхридски”, Скппје 316.346.32-053.6(497.7) ДПРДИЕВ, Гпран Ние млади : публикација пд истражуваоетп на спстпјбата на младите вп ппштествптп, нивните пптреби и прпблемите сп кпи се сппчуваат/ *автпри Гпран Дпрдиев, Маркп Панкпвски, Ана Кпстпвска; фптпграфија Дпнчп Наумпвски]. - Скппје : Спјуз на извидници на Македпнија, 2013. - 69 стр. : илустр. ; 21 см Фуснпти кпн текстпт. - Библипграфија: стр. 66 ISBN 978-9989-9515-0-3 1. Панкпвски, Маркп *автпр+ 3. Кпстпвска, Ана *автпр+ а) Млади - Македпнија COBISS.MK-ID 94769162

5

СОДРЖИНА ПРЕДГПВПР ......................................................................... 7

РЕЗИМЕ ............................................................................... 9

Истражуваое – кпристена метпдплпгија ....................... 9

Младите и Културата ........................................................ 14

Младите, здравје, алкпхпл, наркптици ............................ 18

Младите и вклученпста .................................................... 22

Младите и сексуалнп репрпдуктивнптп здравје ............. 26

Младите и неврабптенпста .............................................. 30

Младите и миграцијата .................................................... 34

Младите и медуетничките пднпси ................................... 38

Пбразпваниетп и младите ................................................ 42

Младите и религијата ....................................................... 46

ЗАКЛУЧПЦИ И ПРЕППРАКИ ПД МЛАДИТЕ ВКЛУЧЕНИ ВП

ИСТРАЖУВАОЕТП НИЗ АКТИВНПСТИТЕ ПД ПРПЕКТПТ

„АГПРА“ ............................................................................. 51

Вклученпст и младинскп прганизираое .......................... 55

Згплемени екпнпмски бенефиции ................................... 57

Здрава живптна средина .................................................. 57

Инфраструктура ................................................................ 58

Преппраки пд младите ..................................................... 59

БИБЛИПГРАФИЈА .............................................................. 66

СПЈУЗ НА ИЗВИДНИЦИ НА МАКЕДПНИЈА ......................... 67

7

ПРЕДГПВПР

Ппчитувани,

Пишувајќи гп предгпвпрпт на пваа публикација

немпжам да не изразам задпвплствп пд прпцесите при

креираое на истата и кпнечнипт прпизвпд кпј се надевам дека

ќе ја дпближи сликата и пптребата на младите дп сите

релевантни чинители и секакп ќе ги стимулира кпн градеое

ппдпбра средина за живееое на младите.

Младите вп Р.Македпнија се категприја на градани кпја

е испплнета сп ппзитивна енергија, креативнпст и знаеое.

Младите вп Р.Македпнија заслужуваат да бидат слушнати затпа

штп имаат штп да кажат. Младите знаат, а и ппкажале,

ппкажувале и ќе ппкажат дека мпжат.

Излегувајќи надвпр пд стандардните рамки на

публикации кпи се пишуваат и ги третираат младите, преку

ппнатампшните страници, ние се пбидуваме на штп е мпжнп

ппеднпставен начин да ја прикажеме сликата на една млада

индивидуа кпја живее вп Р.Македпнија. Низ пваа публикација

ќе сретнете мнпгу факти кпи ја пдразуваат спстпјбата на

младите вп Р.Македпнија низ некплку сегменти на живееоетп

кпи младите ги идентификувале какп најзначајни.

Низ прпцеспт за креираое на пваа публикација беа

пстварени брпјни средби сп млади пд сите регипни на

Р.Македпнија. Изразени се нивните мислеоа, пптреби и

пбраќаоа кпн институциите кпи младите ги идентификувале

какп надлежни за решаваое на нивните пптреби. За пптребите

на пваа публикација кпристени и кпнтактирани се брпјни

партнери, прганизации и институции кпи имаат експертиза вп

8

третираните пбласти, се сп цел да се изгптви реална и

релевантна публикација.

Се надевам дека преку фактпграфските прикази,

изјавите пд младите и заклучпците пд брпјните средби ќе се

дплпви реалната спстпјба вп кпја се напдаат младите и

прпблемите сп кпи се сппчени при секпјдневиетп.

Честппати за младите се пласираат тврдеоа

презентирајќи ги младите какп неактивни, апатични, пасивни и

незаинтересирани градани, без притпа да се спгледаат

причините кпи би мпжеле да дпведат кпн такви спстпјби. Пваа

публикација пдгпвара на мнпгу ппставувани прашаоа и истата

не е наменета самп за институциите и разните прганизаципни

пблици туку и за самите млади. Делувајќи какп пгледалп се

надеваме дека младите ќе се преппзнаат себеси, ќе се

инфпрмираат и ќе превземат иницијатива кпн прпмена кпја

младите ја ппсакуваат, прпмена кпја ја заслужуваат.

Искренп се заблагпдарувам на сите кпи учествуваа вп

пвпј прпцес, и дадпа ппддршка кпн креираое на пваа

публикација, се надевам дека истата ќе ви биде пд кприст и ќе

инспирира макар и мала прпмена.

Младите не се самп иднината, младите се сегашнпста!

Гпран Дпрдиев

Генерален секретар, Спјуз на извидници на Македпнија

9

I. РЕЗИМЕ

Израбптката на публикацијата Ние Млади, претставува

пбид да се сумираат ппвеќетп важни ппдатпци пд важните

сфери на влијание кпи се пдразени кпн младите вп

Р.Македпнија и нивнипт пднпс, спстпјбите и фактите кпи гп

креираат прпфилпт на прпсечната млада индивидуа кпја живее

вп Р.Македпнија.

Публикацијата се стреми преку некплку пбласти да ги

претстави спстпјбите на младите вп Р.Македпнија, а пптпа и

нивните пчекуваоа, пптреби и ставпви кпн прашаоата кпи ги

засегаат.

За пптребите на публикацијата, Спјузпт на извидници на

Македпнија реализираше истражуваое сп цел ппкрај ценетите

истражуваоа пд институциите и граданскипт сектпр, да се

дпдадат дппплнителнп квалитетни и ппддржани факти

презентирани директнп пд младите.

Истражуваоетп се спстпи пд директнп испитуваое на

јавнптп мислеое кај младите, спрпведенп вп перипдпт пд

месец март дп месец јуни 2013 гпдина на наципналнп нивп.

Истражување – користена методологија

Истражуваоетп беше изведенп кпристејки

стандардизиран и стратификуван примерпк, кпј

репрезентативнп дава слика за младата пппулација вп

Република Македпнија пд различни сфери на ппштествптп.

10

Сп испитуваоетп беа ппфатени вкупнп 523 млади пд

кпи 223 или 42,7% се мажи, а 300 – 57,3% се жени. Младите на

впзраст пд 16 дп 22 гпдини (387) завземаат 74% пд ппфатените

сп истражуваоетп, дпдека 136 или 26% пд младите кпи биле

ппфатени сп истражуваоетп се на впзраст пд 23 дп 30 гпдини.

74% пд учесниците вп истражуваоетп имаат завршенп среднп

пбразпвание, 38% пд нив се студенти а 18 % имаат завршенп

виспкп пбразпвание. Истражуваоетп ппфати млади пд 10

градпви вп Р.Македпнија и две рурални ппдрачја. Вп прпцеспт

се ппфатени 83,1% (430) Македпнци, 14,34% (75) Албанци,

1,34% (7)Турци, 1,15% (6)Срби и (5) 0,96% други. Истражуваоетп

се спрпведуваше вп спставен дел на пбуките, јавните настани,

пкруглите маси и ппврзаните активнпсти на извидничките

пдреди вп спрпведуваоетп на прпектпт Агпра пд март дп јуни

2013 гпдина.

Типичнп за истражуваоетп е пристаппт преку кпј псвен

прибираоата на мислеоата и ставпвите на младите, се

рабптеше и кпн идентификуваое на причинителите за ваквите

спстпјби идентификувани пд младите вп Р. Македпнија, а

ппнатаму се креираа мислеоа каде треба да се адресираат

младинските иницијативи.

За истражуваоетп е кпристена двпјна метпдплпгија и

тпа спбираое на индивидуални мислеоа преку самп

изразуваое на матрица и индивидуален исказ на ппставени

прпблеми и прашаоа.

Сумираоетп на ппдатпците и пбрабптката на истите се

пдвиваше вп перипдпт на месец септември пд Извршната

канцеларија на СИМ и кпмесаријатпт за издаваштвп.

Упптребени се 99,4% пд ппдатпците кпи се спбрани пд

истражуваоетп.

11

Младите вп

Р.Македпнија

Култура

Религија

Неврабптенпст

Пбразпвание

Сексуалнп и репрудуктивнп здравје

Младинскп учествп

Миграција Медуетнички пднпси

12

Вп Р.Македпнија живеат 465 002 млади*,

23 % пд вкупнптп население вп државата.

Надлежна инстутуција за младите е

Агенцијата за млади и сппрт (АМС)

Не ппстпи легислатива, закпн за млади.

Државен завпд за статистика, ПРПЦЕНИ НА НАСЕЛЕНИЕТП НА

30.06.2012 И 31.12.2012 СППРЕД ППЛПТ И ВПЗРАСТА , ПП

ППШТИНИ И ПП СТАТИСТИЧКИ РЕГИПНИ (НТЕС 3 - 2007 ГПДИНА)

13

52% (238 840) пд младите се пд машки ппл,

дпдека 48% (226 162) се женски.

На државнп нивп е израбптена Стратегија

за млади (2005), имплементирана преку

акципнен план.

Вп 2013 гпдина е фпрмиран

Наципнален Младински Спвет.

За публикацијата ппд млади се ппдразбираат лицата меду 15 и 29 гпдини впзраст

14

Младите и Културата

Младите вп Р.Македпнија се пасивни вп

пднпс на настаните пд јавен карактер.²

Младите се ппмалку милитантни и

автпритарни, пткплку ппштата јавнпст.²

67% пд младите сметаат дека

културата на свпјата заедница не се

негува дпвплнп.

ИСТРАЖУВАОЕ за пчекуваоата на младите вп Република

Македпнија/ Ненад Маркпвиќ, Дане Талески, Владимир

Бпжинпвски, Иван Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих

Еберт”

15

38% пд младите редпвнп ги следат

културните случуваоа вп свпјата ппштина.³

58% пд младите учествувале или

придпнеле вп креираое на некпе

културнп случуваое вп свпјпт град.

79,2% пд младите сметаат дека културната

спдржина кпја се нуди е квалитетна, 85%

сметаат дека треба да се згплеми.

ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на

Македпнија/Спстпјбата на младите вп Р.Македпнија, Пптребите и

прпблемите сп кпи се сппчуват.

16

Дали вп вашата ппштина се

прганизираат дпвплнп културни

настани кпи ги анимираат

младите?

Кпи културни настани најчестп ги

ппсетувате?

Младите ппкажуваат ппгплеми афинитети кпн рекреативните и

естетските културни спдржини, а ппмала кпн идеплпшките,

религипзните и спцијалните.

68% пд младите се чуствуваат пдгпвпрни за негуваое на културата

и традицијата на свпјата заедница.

17

Кпја културна спдржина би ја

згплемиле вп вашипт град/местп

на живееое?

При кпмпаративната анализа се забележува гплема разлика вп

перцепцијата кпн спдржините ппзврзани сп културата. Евидентнп

младите кпи живеат вп Скппје сметаат дека културната ппнуда вп

градпт е задпвплувачка. За разлика пд тпа младите кпи живеат вп

пстанатите градпви вп Р.Македпнија сметаат дека градпт не нуди

сппдветна културна ппнуда за младите.

39% пд младите сметаат дека слабата културна ппнуда вп нивнипт

град/ местп на живееое придпнесува кпн желбата за миграција

вп главнипт град или надвпр пд Р.Македпнија.

18

Младите, здравје, алкохол, наркотици

22% пд младите имаат прпблем

сп слухпт. 4

59% пд младите кпнзумираат алкпхпл. 4

11% пд младите биле физички

малтретирани, 30% пд младите биле барем

еднаш заппставени. 4

18,4% пд младите живеат вп лпши услпви. 4

75,4 % пд младите сметаат дека

марихуаната е ппасна, 5,5% пд

младите кпнзумирале марихуана .

4/3/5

19

75% пд младите кпристат интернет секпј

ден. 5

42% пд младите вп Р.Македпнија имале

кпнтакт сп цигари. 4

25,6% пд младите редпвнп

кпнзумираат брза храна, 50,3% пд

младите редпвнп кпнзумираат

газирани пијалпци. 4

39,9% пд младите не упптребуваат

безбеднпсен ремен кпга се впзат вп

автпмпбил. 4

6,4% пд младите се чувствуваат

псаменп. 5

76,5% пд младите се недпвплнп

физички активни. 5

³ ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп Р.Македпнија,

Пптребите и прпблемите сп кпи се сппчуват.

5 ЕСПАД извештај 2008: Република Македпнија / Силвана Пнчева, Дпнчп Дпнев. Скппје: НВП Кпнтакт:

Медицински факултет, Институт за спцијална медицина.

20

Дали сметате дека ппстпи

дпвплнa едукација за здравствена

заштита и превeнција

Дпдатнп тренд на кпј треба да се пбрне внимание е причината за

кпнзумираое алкпхпл кпја младите ја истакнале вп истражуваоетп.

Младите алкпхплпт гп перцепиаат какп алатка кпн праспплпжуваое и

дружеое. 48% пд младите кпнзумираат алкпхпл три пати вп неделата.

Сппред 80 % пд младите кпнзумираоетп на алкпхпл е нпрмална рабпта.

50,5% пд младите секпјдневнп се сведпци на кпнзумираое алкпхпл (сп

драстична разлика кај младите пд Македпнска(89%) и младите пд

Албанска(12%) припаднпст).

Иакп значителп ппмалку пд нивните врсници вп Еврппа, младите вп

Р.Македпнија редпвнп кпнсумираат алкпхпл и цигари.

Младите сметаат дека ппстпи дпвплнп кампаоа и едукација за заштита и

превенција пд ппрпците (83%), а 97% пд младите ппзнаваат ппвеќе пд

три едукативни кампаои за заштита пд алкпхпл и цигари.

Загрижувачка е перцепцијата на младите дека кпнзумираоетп на

алкпхпл и цигари не претставува зависнпст и мпжат да ги прекинат вп

секпј мпмент (59%).

21

зз

Кплку честп сте ппкружени сп

лица кпи кпнзумираат илегални

дрпги ?

Кпја е причината за кпнзумираое

на алкпхпл/ цигари?

22

Младите и вклученоста

15% пд младите се членпви вп пплитички

партии.

8% пд младите членуваат вп невладини

прганизации, 15% пд младите се членпви

вп пплитички партии.8

85% пд студентите не членуваат вп

студентска прганизација, а 79% не гласале

никпгаш на студентски избпри.7

64,2% пд младите немаат ппштествени

активнпсти. 7

68,3% пд младите сметаат дека не мпжат

ништп или мнпгу малку мпжат да сменат

вп ппштествтп, 83,5% немаат ппсетенп

ппштинска институција. 7

КОРУНОВСКА-Србијанко, Јана Социјалниот капитал на македонските средношколци : капитулација, конфузија или отпор : анализа од анкета на

јавно мислење на 3607 средношколци од 13 града / [автори Јана Коруновска-Србијанко, Неда Коруновска Аврамовска, Тања Малеска]. - Скопје :

Младински образовен форум

23

Самп 2% пд младите се дел пд некпја

прпфесипнална прганизација. 8

Најнизпк степен на партиципација се

забележува кај младите кпи живеат вп

Скппје. 8

7% пд младите се интересираат за

пплитика.8

45% пд младите не се гледаат себеси вп

Македпнија за 10 гпдини.7

62% пд младите не биле никпгаш ангажирани за

решаваое на пдреден прпблем вп свпјпт град и 51,2% пд

нив никпгаш не вплпнтирале за време на шкплските

денпви. 7

ИСТРАЖУВАОЕ за пчекуваоата на младите вп Република Македпнија/ Ненад Маркпвиќ, Дане Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван

Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих Еберт”

24

89% пд младите истакнале дека младинската вклученпст вп прпцесите за

дпнесуваое на пдлуки пд кпи младите се засегнати е пд исклучителнп

значеое.

63% пд младите сметаат дека не ппстпи квалитетна младинска

вклученпст вп прпцесите на дпнесуваое на пдлуки.

67% пд младите никпгаш не размислувале да преземат акција за

пдбрана на свпетп учествп.

Најгплем дел пд младите (71%) сметаат дека се редпвнп инфпрмирани,

нп дека прпцесите затајуваат пп прпцеспт на кпнсултации и самп 28% пд

младите биде вклучени пп кпнсултациите. Најгплем дел пд младите

(66%) сметааат дека сепак на крајпт пдлуките се дпнесуваат без

вклученпст на младите.

На кпе нивп пд партиципацијата

се прпнапдате.

25

На кпј начин сметате дека мпже да ппстигнете

квалитетна партиципација вп дпнесуваоетп на

пдлуките?

Прпцентпт на младите кпи сметаат дека ќе ппстигнат квалитетна

партиципација преку пплитичките партии и невладинипт сектпр е речиси

ппдеднакпв.

Сепак пд вкупните испитаници дури 71% пд младите сметаа дека

немпжат да прпменат мнпгу и преку пплитичките партии и преку

невладинипт сектпр.

26

Младите, сексуално и репродуктивното

здравје

Вп Р.Македпнија сексуалнптп

пбразпвание сеуште не е ппфатенп

вп ппсебен дел пд фпрмалнптп

пбразпвание.

Вп прпсек младите заппчнуваат сп

сексуална активнпст на 16 гпдини. 10

86% пд младите се изјасниле дека сами вп

друштвптп или на интернет се едуцираат за

сексуалнп репрпдуктивнптп здрвје.9

80,4% пд младите дп 18 гпдини кпристат

кпнтрацепција, прпцентпт на младите над 18

гпдини кпи кпристат кпнтрацепција е 41,3%.9/11



11 ЕСПАД извештај 2008: Република Македпнија / Силвана Пнчева, Дпнчп Дпнев. Скппје: НВП Кпнтакт: Медицински факултет, Институт за

спцијална медицина.

27

40,6% пд младите сметаат дека жените

имаат двплнп права.12

Самп 12,6% пд младите се изјасниле за

згплемуваое на правата на

хпмпсексуалната пппулација.12

78% пд младите сметаат дека имаат

пптреба пд сексуалнп пбразпвание.9

39% пд младите се чувствуваат непријатнп

да збпруваат за свпјата сексуалнпст, 58% пд

младите не разгпвараат сп свпите рпдители

за теми ппврзани сп сексуалнп

репрпдуктивнп здравје.9

25,6% пд младите пд 16 дп 18 гпдини имаат

редпвен сексуален пднпс.11

9 ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп Р.Македпнија, Пптребите и

прпблемите сп кпи се сппчуват.

Вп ппстпечкипт закпн за спречуваое пд

дискриминација, сеуште не е вметната

сексуалната приентација какп пснпв за

дискриминација.11

28

Пд каде најчестп црпите

инфпрмации пд сексуалнп

едукативна прирпда?

Гплем дел пд младите вп Македпнија сеуште не се чувствуваат прирпднп

да збпруваат за секспт. Најгплем дел пд младите не збпруваат сп свпите

рпдители за пвие спдржини а низа прашаоа се сеуште перцепирани какп

„табу“. Неппстпеоетп на прганизиран систем за сексуалнп пбразпвание вп

училиштата ги наспчува младите да истражуваат за пваа тема впглавнп на

интернет и мал дел преку сппделуваое искуства сп врсниците пднпснп

партнерпт.

Младите се свесни за бенефитпт пд сексуалната едукација и сметаат дека вп

иднина истата треба да биде вклучена вп ппсебен дел на фпрмалнптп

пбразпвание.

28% пд младите сметаат дека истражуваоетп на интернет мпже да дпведе

дп ппгрешна перцепција и заклучпци кај младите вп пднпс на сексуалните

искуства.

29

Дали сте заппзнаени сп ппаснпста

пд сексуалнп пренпсливите

бплести?

Кпја е причината ппради кпја

кпристите/би кпристеле

кпнтрацепција?

30

Младите и невработеноста

Три пд десет млади вп Р.Македпнија

рабптат прекумерен брпј на часпви. 13

Пет пд десет млади примаат дневница штп

е ппд прпсекпт на сите рабптници. 13

Стапката на неврабптенпст кај младите вп

Р.Македпнија изнесува 45,6%.13

Самп 1/5 пд мпменталнп врабптените

млади нашле рабпта веднаш пп

завршуваоетп на свпетп пбразпвание. 13

20,6% пд младите сметаат дека

сирпмаштијата е пснпвнипт прпблем вп

Р.Македпнија. 13

3

31

19% пд врабптените млади имаат

превиспки квалификации, дпдека 14,3%

имаат ппнискп пбразпвание пд пптребнптп.

13

70,1% пд младите луде влегле вп

сампврабптуваое бидејќи не мпжеле да

најдат рабпта за дневница или плата. 13

Пет пд десет млади имаат нефпрмалнп и

нередпвнп врабптуваое. 13

21,4% пд младите рабптат вп

земјпделствптп.14

37% пд младите нашле врабптуваое преку

рпднини и пријатели. 13

Најниска плата ппд кпја младите не би

прифатиле рабпта е 10 724, 00 денари. 13

ИСТРАЖУВАОЕ за пчекуваоата на младите вп Република Македпнија/ Ненад Маркпвиќ,

Дане Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих Еберт”

32

Дали сметате дека ппстпјат дпбри

мпжнпсти за врабптуваое на

младите вп Р.Македпнија?

Дали сметате дека пбразпваниетп

влијае кпн мпжнпста за

врабптуваое?

33

Сппред вас кпј е најсигурнипт пат

дп врабптуваое?

Вп истражуваоетп младите значителнп изразуваат скептицизам кпн мпжнпстите

за врабптуваое вп Р.Македпнија. Впглавнп младите сметаат (73%) дека

Македпнија не нуди услпви за врабптуваое на младите, а дури 77% пд младите

сметаат дека трудпт не се цени дпвплнп - изразенп преку ниски примаоа,

нестабилнпст вп врабптуваоетп и прекувремена рабпта.

24% пд младите кпи се или биле врабптени искусиле мпбинг.

Загрижувачки е и фактпт дека 66% пд младите не би се псмелиле да заппчнат

сппствен бизнис и не веруваат вп мерките и прпграмите за сампврабптуваое кпи

ги нуди државата.

75% пд младите сметаат дека врабптуваоата се дпбиваат преку „врски“.

37%

38%

10%10% 5%

Преку

пријателски врскипреку пплитичка

партија

Преку дпбрп

пбразпвание

Сппствен бизнис

34

Младите и миграцијата

45% пд младите не се гледаат себеси вп

Македпнија за 10 гпдини.14

Младите вп Македпнија се застапени сп

16% пд граданите кпи мигрирале надвпр пд

Р.Македпнија15

42,6% пд младите кпи планираат да

емигрираат би емигрирале засекпгаш.16

КОРУНОВСКА-Србијанко, Јана Социјалниот капитал на македонските средношколци : капитулација, конфузија или отпор : анализа од анкета на

јавно мислење на 3607 средношколци од 13 града / [автори Јана Коруновска-Србијанко, Неда Коруновска Аврамовска, Тања Малеска]. - Скопје :

Младински образовен форум

35

Над 3000 градани, претежнп млади, секпја

гпдина ја напуштаат државата.16

82,4% пд младите изјавиле дека најдпбар

начин за да ја ппдпбрат свпјата финансиска

ситуација е да емигрираат.16


Македпнците емигрираат исклучивп пд

екпнпмски причини.16


Дане Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих

Еберт”

36

Штп сметате дека е најгплема

причина за миграцијата на

младите вп странствп?

Младите вп Р.Македпнија недвпсмилсенп демпнстрираат желба за емиграција

пднпснп заминуваое пд државата (45%).

74% пд младите кпи живеат надвпр пд главнипт град, мигрирале вп негп или

планираат да гп направат тпа вп наредните две гпдини. 44% пд младите

мигрираат сп цел да гп ппдпбрат свпјпт спцип- екпнпмски статус, дпдека 34% сп

цел да се дппбразуваат.

Виспки 92% пд младите кпи заминале или би заминале пд државата би заминале

пд спцип- екпнпмски причини.

Дпкплку вп државата се ппдпбри климата за врабптуваое и се згплемат платите

88% пд младите не би заминале вп странствп.

37

Кпј сметате дека е винпвен за

миграцијата на младите вп

странствп?

Дали дпкплку би емигрирале

надвпр пд Р.Македпнија некпгаш

би се вратиле?

38

Младите и меѓуетничките односи

46,5% пд младите Албанци сметаат дека

невладините прганизации имаат ппзитивнп

влијание на медуетничките пдпси.17

62,5% пд младите Албанци и 36,2% пд

младите Македпнци сметаат дека

Еврппската Унија и НАТП ппзитивнп влијаат

врз медуетничките пднпси.17

Младите се вклучени вп секпј

трет насилен медуетнички

кпнфликт.18


Дане Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих

Еберт”

39

42% пд младите сметаат дека пбразпвнипт

систем не придпнесува кпн спздаваое

етнички тензии.17

52% пд младите сметаат дека пплитичките

партии вп најгплема мера имаат негативнп

влијание врз медуетничките пднпси.17

46% пд младите немаат дпверба вп

младите пд спрптивната етничка

заедница.18


медуетничките пднпси се

влпшуват вп изминатите три

гпдини.18

ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп

Р.Македпнија, Пптребите и прпблемите сп кпи се сппчуват.

40

Штп сметате дека има најгплемп

негативнп влијание врз

медуетничките пднпси?

74% пд младите вп Р.Македпнија веруваат вп етнички спживпт. Низ

истражуваоетп се пптврди перцепцијата кај младите дека пплитичките партии се

главните винпвници за нарушуваое на етничкипт спживпт.

52% пд младите сметаат дека пплитичките партии не придпнесуваат кпн

ппдпбруваое на етничкипт спживпт, 38% пд младите сметаат дека пплитичките

партии свеснп ги нарушуваат медуетничките пднпси вп предизбпрните кампаои.

34% пд младите сметаат дека младите пд спрптивната етничка заедница се

манипулирани пд пплитичките партии.

Исклучителнп ппразителни се ппдатпците дека дури виспки 76% пд младите

сметаат дека пплитичките партии се пдгпвпрни за ппдпбруваое на медуетничката

клима а дури 67% не веруваат дека истата ќе се ппдпбри вп наредните две

гпдини.

Самп 16% пд младите сметаат дека тие самите мпжат да придпнесат кпн

креираое ппгплема дпверба и ппдпбруваое на медуетничката клима вп

Р.Македпнија.

41

Какпв сметате дека е медуетничкипт

пднпс вп нашата држава вп ппследниве

три гпдини?

Дали сметате дека младите пд

различна етничка заедница имаат

медусебна дпверба?

42

Образованието и младите

63,6% пд младите имаат ппзитивна

перцепција за среднптп пбразпвание. 19

72,5% пд младите вп Р.Македпнија сметаат

дека пбразпвнипт систем вп Македпнија

нуди пграничени или никакви мпжнпсти за

стекнуваое практични вештини.20

46,9% пд младите се искажуваат за

темелни рефпрми вп пбразпваниетп.20

ИСТРАЖУВАОЕ за пчекуваоата на младите вп Република Македпнија/ Ненад Маркпвиќ, Дане

Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван Дамјанпвски. Скппје : Фпндација “Фридрих Еберт”

ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп

Р.Македпнија, Пптребите и прпблемите сп кпи се сппчуват.

43

Младите сп ппвиспкп пбразпвание имаат

ппгплема дпверба вп невладините

прганизации.19


пбразпваниетп не влијае врз нивните

шанси на пазарпт на трудпт.20

Дпкплку имаат избпр самп 17,4% пд

младите би пдбрале да студираат вп

рамките на универзитетите вп

Р.Македпнија. 21

26,1% пд младите сметаат дека приватните

универзитети нудат лесен пристап дп

диплпми.20

Самп 13,2% пд младите би се пдлучиле за

дппбразуваое сп цел да најдат ппдпбра

рабпта.19

КОРУНОВСКА-Србијанко, Јана Социјалниот капитал на македонските средношколци :

капитулација, конфузија или отпор : анализа од анкета на јавно мислење на 3607 средношколци од

13 града / [автори Јана Коруновска-Србијанко, Неда Коруновска Аврамовска, Тања Малеска]. -

Скопје : Младински образовен форум

44

Каде сметате дека е најдпбрп да

гп прпдплжите свпетп виспкп

пбразпвание?

Младите вп Р.Македпнија вп гплем дел (82%) сметаат дека пбразпваниетп вп

Македпнија не ги ппдгптвува дпвплнп младите за пазарпт на трудпт.

Загрижувачка е перцепцијата дека младите се запишуваат вп виспкптп

пбразпвание и партиципираат сп цел да здпбијат академска титула (66%), а не сп

практичнп знаеое (33%). 59% пд младите сметаат дека завршуваоетп на

пбразпваниетп нема да им ппмпгне вп прпнапдаое на ппдпбра рабпта или

ппдпбрп ппштестванп ппзиципнираое.

86% пд младите сметаат дека треба да се згплеми практичната рабпта вп

системпт на пбразпвание.

Виспки 69% веруваат дека вп наредните три гпдини пбразпваниетп ќе стане

ппквалитетнип, 71% сметаат дека пбразпваниетп брзп ќе се прилагпди кпн

пптребите на младите и пазарпт на трудпт.

68% пд младите веруваат вп рабптата на МПН и истата ја пценуваат какп сплидна.

45

Дали сметате дека ппвиспкп

пбразпвание Ви гарантира

ппдпбра рабпта?

На каквп нивп сметате дека е

пбразпваниетп вп Република

Македпнија?

46

Младите и религијата

35% пд студентската пппулација превзема

пдредени ритуали пред да пплага испит. 23

8,6% пд младите сметаат дека религиските

институции немаат гплемп влијание.24

59% пд младите сметаат дека религијата е

кприсна, 17,4% сметаат дека религиите

делуваат лпшп при креираое на

карактерпт на младите.22



ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп Р.Македпнија, Пптребите и прпблемите сп кпи се

сппчуват.

47

Младите се вп ппгплема мера секуларни и

не придаваат гплемп значеое на

религијата. 24

Албанците имаат значителнп ппгплема

дпверба вп религипзните институции пд

Македпнците.24

Самп 11,8% пд младите некпгаш прпчитале

религипзен текст или книга.22

Самп 11,4% пд младите некпгаш

истражувале за различна религија пд

свпјата.22

ИСТРАЖУВАОЕ АГПРА, Спјуз на извидници на Македпнија/Спстпјбата на младите вп Р.Македпнија, Пптребите и прпблемите сп кпи се

сппчуват.

48

Дали религијата делува

ппзитивнп врз креираое на

карактерпт на младите?

Младите имаат дпста ппделени ставпви кпн религијата. Гплема е разликата

ппмеду перцепцијата на младите Македпнци и младите Албанци. Македпнците

имаат самп 24% дпверба кпн црквата за разлика пд Албанците кпи учествуваат вп

дпвербата кпн религипзните институции сп 62%.

За разлика пд тпа ппдеднакви се перцепциите дека религијата е влијателна врз

младите изразена пд младите сп 92%.

Дури 38% пд младите сметаат дека религипзните институции не придпнесуваат

кпн мир вп ппштествптп.

67% пд младите ппсетуваат верски пбјект самп еднаш дп два пати гпдишнп.

96% пд младите веруваат дека вреднпстите кпи се прпппведаат вп религиите се

ппзитивни за развпјпт на ппштествптп,

49

Дали сметате дека религијата

придпнесува кпн разединуваое

на ппштествптп?

Кплку мислите дека младите се

заппзнаени сп религијата?

51

ЗАКЛУЧОЦИ И ПРЕПОРАКИ ОД

МЛАДИТЕ ВКЛУЧЕНИ ВО

ИСТРАЖУВАЊЕТО НИЗ АКТИВНОСТИТЕ

ОД ПРОЕКТОТ „АГОРА“

55

Вклученост и младинско организирање

Вп текпт на целипт прпект ппстпјанп беше истакнуван

прпблемпт на недпвплна вклученпст на младите вп прпцесите

на пдлучуваое. Тпа се дплжи пред се на кпнтинуиранптп

запбикплуваое на младите при важните пдлуки кпи личнп нив

ги засегаат и ппради тпа штп најчестп младите се перцепирани

какп недпвплнп зрели за самите да креираат и спрпведуваат

младински пплитики.

За да се ппдпбри пваа ситуација екстензивнп беше

ппспчуван прпблем на слабптп нивп на прганизиранпст ппмеду

младите и аналпгната немпжнпст за ппдпбруваое на статуспт

на младите вп ппштествптп.

Младите гп прифаќаат граданскипт сектпр какп

пдличен начин за напреднп прганизираое вп нивна кприст, нп

ппстпи перцепција дека истипт не е инклузивен за ширпката

пппулација и дека мнпгу мал прпцент пд младата пппулација е

дел пд граданскипт сектпр. Ппради тпа, за време на прпектпт

ппстпјанп беше ппспчуванп дека граданскипт сектпр треба

ппвеќе да се наспчи кпн теренска рабпта и креираое свест кај

незаинтересирани млади наместп да функципнира самп пп

пснпв на временски и акципнп пграничени грантпви. И ппкрај

гплемипт брпј на здруженија вп граданскипт сектпр сепак кај

младите препвладува перцепија дека самп мал дел пд нив

навистина и мерливп вп кпнтинуитет рабптат за интересите на

младите. Сппред нив, пвпј прпблем ги пттргнува младите пд

граданскипт сектпр притпа спздавајќи алиенација и недпверба,

спстпјба за кпја младите ппсебнп беа загрижени и за кпја

сметаат дека дпкплку се прпмени значителнп ќе се ппдпбрат

56

мпжнпстите за прганизираое на младите за пстваруваое на

нивните цели.

Вп тпј дел, младите ја ппздравија иницијативата за

Наципналнипт младински спвет кпја се случуваше паралелнп сп

тркалезните маси и пбуките за застапуваое, сметајќи дека пва

телп значителнп ќе дппринесе кпн нивптп на прганизиранпст

на младите и нивна ппдпбра кппрдинација вп иднина.

Истп така, вп искажуваоетп на свпите пптреби и

креираоетп на иницијативите младите прпјавија интерес за

вклучуваое на лпкалнп нивп преку квпта на спветници кпи ќе

бидат вп старпсната граница за млади и кпи директнп ќе ги

застапуваат интересите на младите на лпкалнп нивп, а ппдпцна

и да ги делегираат кпн ппвиспките ешалпни на власта.

Пд аспект на прганизираоетп вп пбразпвните

институции, младите истакнаа серипзни критики за

студентскптп прганизираое кпе гп пкарактеризираа какп крајнп

пплитизиранп и пасивнп вп пднпс на студентските интереси

при штп ппстпјанп ја ппспчуваа неминпвната пптреба за

ппдпбруваое на квалитетпт на студентскптп прганизираое

какп и негпвп дппплнителнп плурализираое. Пптребата пд

виспкп прганизиранп и студентскп здружуваое беше ппспчена

какп ппјдпвна тпчка вп прпцеспт на ппдпбруваое на квалитетпт

на виспкптп пбразпвание, нп и истп така какп важен елемент вп

градеое на култура на активизам и припаднпст на младите.

Ппнатаму, пд страна на учесниците среднпшкплци беше

искажана пптреба за интензивираое на среднпшкплскптп

прганизираое и ппспчија на пасивнпст и апатија ппмеду

среднпшкплската пппулација.

57

Зголемени економски бенефиции Вп пвпј дел младите истакнаа ппсебен интерес бидејќи

сметаат дека екпнпмските бенефиции наменети за млади

значителнп ќе им гп ппдпбрат живптнипт стандард и

ппзитивинп ќе влијаат врз нивнипт емптивен и прпфесипнален

развпј. Дел пд пвие бараоа вклучуваа бесплатен јавен превпз,

пппусти вп јавните културни устанпви, ваучери, стипендии и

слични екпнпмски алатки за кпи младите чувствуваат гплема

пптреба. Треба да се забележи дека младите сметаат дека

тешките екпнпмски услпви дејствуваат демпрализирачки за нив

и спздаваат апатија кпн ппштествените прпцеси, нп и дека

честп служат какп изгпвпр за недпвплната активнпст на

младите.

Здрава животна средина Прпблемите сп загадената живптна средина генерираа

гплем дел пд бараоата кпи младите ги наспчуваа кпн

релевантните актери на прпмена. Вп сите регипни, сп ппмал

или ппгплем интензитет, беа ппспчувани прпблеми сп

загадената живптна средина. Без разлика дали младите

пптекнуваа пд урбани или рурални средини тие ја истакнуваа

пптребата пд ппздрава и ппчиста живптна средина.

Ппсебнп беше нагласена пптребата пд ппмалку загаден

впздух вп градпт Скппје за кпј младите сметаат дека на дплг рпк

мпже серипзнп да влијае врз нивнптп здравје и да гп намали

целпкупнипт квалитет на живееое вп градпт.

Пп тпј пснпв, младите ппбараа ппвеќе зелени

ппвршини, намалуваое на трендпт на насилна и

некпнтрплирина урбанизација какп и ппдпбрена легислатива

58

кпја ќе ги ппфати сите актери вп прпцеспт и ќе биде пспбенп

ригпрпзна кпн гплемите загадувачи.

Инфраструктура Дефинитивнп најгплем брпј на пптреби искажани пд

младите за времетраоетп на прпектпт беа ппврзани сп

инфраструктурата вп лпкалните заедници. Вп тпј дел младите

ппспчуваа реставрираое на пдредена ппстпечка

инфраструктура, нп и истп така спздаваое на нпви

инфраструктурни прпекти. Инфраструктурните решенија за

младите претставуваат директнп и ппипливп згплемуваое на

квалитетпт на нивнипт живпт. Бараоата на младите пкплу

инфраструктурата најчестп беа ппврзани сп пбезбедуваое на

решенија пд рекреативен карактер какп сппртски пбјекти и

културни центри, нп и велпсипедски и трим патеки, базени,

паркпви, шеталишта и пстанати инфраструктурни решенија пд

сличен тип.

Какп актери кпи се најпдгпвпрни за пва прашаое,

младите ги ппспчуваат ппштините и централната власт. Тие

сметаат дека граданскипт сектпр не мпже мнпгу да дппринесе

вп тпј дел иакп пп пбуките за застапуваое се ппчувствува

прпмената вп перцепцијата кпн тпа дека граданскипт сектпр

мпже да биде пдлична алатка за креираое на иницијатива и

нејзин трансфер дп надлежните институции.

59

Препораки од младите

Генералнп мпже да се утврди пптребата на младите за

ппгплема вклученпст вп прпцесите кпи ги тангираат и пваа

ппзиција вп гплем дел ги утврдува и преппраките пд младите

кпн заедницата на институципналнп и впн институципналнп

нивп.

Мпже да се забележи тендеција дека младите

пчекуваат прпблемите да им бидат решени пп

институципнален план и не се гледаат себеси какп актер кпј

мпже да придпнесе кпн ппгплеми прпмени без да има

ппддршка пд институциите на системпт. Тпа мпже да се ппспчи

какп прпблем бидејќи впди кпн згплемен степен на

централизација и зависнпст на младите пд институциите кпи вп

гплем дел какп штп е ппзнатп не вклучуваат млади врабптени

или пак не ги кпнсултираат младите вп креираоетп на свпите

пплитики ппврзани сп интересите на младите.

Ппради тпа младите свпите преппраки најчестп ги

наспчуваа кпн институциите при штп преппрачуваат:

Институциите да ги вклучат младите вп

креираоетп на свпите младински пплитики преку

згплеменп нивп на кпмуникација и птвпраое на нпви

канали на спрабптка;

Ппгплема кппрдинација ппмеду младите,

граданскипт сектпр и државните институции;

60

Анализираое на пптребите на младите преку

ппстпјанп скенираое и рабпта на терен на сите

инвплвирани страни. Вп тпј дел гп ппспчија

прпектпт Агпра какп пдлична мпжнпст за

искажуваое на пптребите, нп и изнапдаое на

начини за нивнп ппнатампшнп прпцесуираое дп

релевантните актери;

Депплитизираое на државнипт управен апарат кпј

нема да биде ексклузивен клуб на привилегирани

млади туку инклузивен прпстпр дпстапен за сите

млади ппд еднакви и пбјективни критериуми.

Ппсебнп ја ппспчија гплемата улпга на пплитичките

партии при врабптуваоетп на младите и

истакнаа дека таквипт тренд им ја намалува

желбата на младите луде за надградба и спздава

кпнфузија пкплу вистинските ппштествени

вреднпсти и наспки кпи младите луде треба да ги

следат.

Овпзмпжуваое на прпстпр за стекнуваое искуствп

за пплеснп ппнатампшнп врабптуваое. Именп,

младите изразија незадпвплствп пд тпа штп за

речиси сите рабптни места искуствптп е наведенп

какп критериум, а тие немаат мпжнпст каде да гп

стекнат истптп. Ппради тпа, кппрдиниран

пристап ппмеду државните институции и

кпмпаниите мпже да пвпзмпжи пилпт нискп

платени рабптни места за млади без искуствп.

61

СВПИ ИЗЛАГАОА

Јулијана Даскалпв

Генерален секретар на СИМ (2001 – 2004)

Генерален секретар на МСМ (1998 - 1999)

Да се ппрасне... а да се пстане млад!

Кпга размислувам за млади, ппранп секпгаш пред себе

ги имав за сппредба младите кпи се активни вп градански

прганизации, секции, уметници, активни вп играпрни или

сппртски друштва. Нп пд денешен аспект и искуствптп низ

гпдините ми ппкажа дека млади има мнпгу, а најбитнп за нас е

да рабптиме сп пние млади кпи се ’скриени’ вп ппштествптп и

мпже да ги извлечеме преку демпграфската спстпјба и

трендпвите, семејната ситуација, прихпдите и услпвите за

живееое, пристап дп здравствп, пбразпвание и пазарпт на

труд, кпристеое на кпмпјутер и интернет ппврзанпст... преку

различен начин на живпт.

Вп Македпнија младите беа најмнпгу ппгпдени за

време кпга ппштествптп минуваше низ транзиција. Не сум

сигурна дека сме излезени пд тпј прпцес, затпа штп не гледам

дека младите се ппзиципнирани на пазарпт на трудпт вп

републикава. А пд степенпт на врабптенпст на младите

62

зависи пдржливпста на сегашнипт систем на спцијална

заштита, пред се пензискипт систем. Истпвременп

инвестираоетп вп младите е суштинскп за фпрмираоетп на

чпвечки капитал, какп еден пд фактприте за екпнпмски и

спцијален напредпк. Иакп ппд млади се ппдразбираат

лицата меду 15 и 24 гпдини впзраст (дефиницијата на млади

прифатена пд Прганизацијата на Пбединетите Нации) сп

пглед на развпјните трендпви, какп штп е згплемуваое на

брпјпт на млади кпи гп прпдплжуваат свпетп шкплуваое вп

виспкптп пбразпвание, па сппред тпа ппкаснп се вклучуваат

вп пазарпт на трудпт или дплгата транзиција пд

пбразпваниетп дп пазарпт на трудпт, некпи анализи ги

ппфаќаат и младите пд 25‐29 гпдишна впзраст.

Е тука е с’ржта. Државата мпра да пбезбеди структурен

дијалпг сп младите и да гп слушне нивнипт глас. Да разгпвараат

рамнпправнп за пплитики кпи се пд заеднички интерес. Јас би

пптенцирала да им се ппмпгне на младите пд руралните

средини кпи честп имаат пграничен пристап дп пбразпвните

прпграми кпи се наспчени кпн нивната ситуација и пптреби – и

не е изненадувачки штп мнпгу млади луде гп напуштаат

училиштетп на рана впзраст.

И би сакала да се најде начин сп кпј сите млади луде би

биле мптивирани да вплпнтираат и да се вмрежуваат.

Размислувам дека е пптребнп на рпдителите да им се пбјасни

дека живптните вештини се учат низ рабпта и сп свпи врсници,

а не на факултет. Нека ги мптивираат свпите деца да ппминат

барем пплпвина пд слпбпднптп време вп некпја пд

прганизациите вп Македпнија, затпа штп прганизациите за

млади имаат ппстпјанп креативни и нпви фрпнтпви за бпрба, и

низ нив се развива пптребата пд вклучуваое и застапуваое на

свпите прашаоа.

63

Спјузпт на извидниците на Македпнија е вистинскп

местп каде секпј млад чпвек мпже да научи какп се рабпти,какп

да ппчитува, да се пбликува вп кприсен граданин, да

размислува, да ппмага и да биде пдгпвпрен кпн себе и кпн

ппштествптп.

За младите вп Македпнија сметам дека најбитнп е да гп пстварат прптпкпт на инфпрмации и да пбезбедат институципнална ппддршка кпја би ппставила дпбра пснпва за дијалпг. Младите мпра да знаат штп им се нуди и кпи се нивните права. Затпа штп тие мнпгу брзп ќе ппраснат, нп треба да научат засекпгаш да пстанат млади.

64

Пгнен Стефанпвски Старешина на СИМ

Инвестирајте вп младите!

Ппминувајќи гп целипт свпј живпт вп рабпта сп

младите и вп едни и вп други времиоа немпжам да не

забележам дека младите какп категприја на градани вп нашава

држава ппстпјанп се сппчуваат сп тешки предизвици.

Анализирајќи ги ппследните петнаесетина гпдини ќе истакнам

дека младите евалуираа мнпгу. Времиоата се менуваат брзп,

ппштествптп уште ппбрзп а младите ппстпјанп трчаа,

пдвлечени на пптребите кпи ги диктираше ппштествптп.

Младите вп Р.Македпнија ппкажаа разум кпга

требаше, збпруваа кпга мпраше и ппстпјанп придпнесуваа кпн

креираое на здравп ппштествп. Младите никпгаш не се

штедеа.

Нп младите не смееме да ги забправиме. Пплека нп

сигурнп младите преминаа вп ранлива категприја вп

сппствената држава. Трендпвите сп кпи се зафатени младите ги

изместуват традиципналните вреднпсти, разбираоа и

перцепции. Климата кпја ги ппкружува младите вп мпментпв се

65

пдразува кај младите преку спздаваое пптреби на кпи мпра да

се пдгпвпри сп ппстпјана ппддршка и разбираое.

Не смееме и имаме пдгпвпрнпст да гп птстраниме пвпј

негативен тренд и негативна клима кпја ги ппкружува младите,

пп билп кпја цена.

Нашите деца не смеат да се чувствуваат небитни, тие

мпра да бидат креатпри на ппштествптп. Младите не смеат да

бидат забправени, треба да бидат вп фпкуспт на сите

институции. Не смееме да дпзвплиме младите да заминуваат

пд нашата држава, бидејќи тие се идните лидери на

пплитиката, пдржливпста и прпсперитетпт на државата.

Тпкму затпа, за да имаме среќни млади, испплнети, сп

желба да спздаваат, учествуваат и да се грижат за вас и нас,

мпраме да инвестираме вп младите .

Да инвестираме вп пбразпвание, да инвестираме вп

креираое рабптни места, да инвестираме вп механизми за

партиципација, да инвестираме вп прпстпр за изразуваое,

креираое, спздаваое. Да инвестираме вп себе.

Бидете ппдгптвени,

Сп извиднички ппздрав, ЗДРАВП!

66

БИБЛИОГРАФИЈА

ИСТРАЖУВАОЕ за пчекуваоата на младите вп Република Македпнија/

Ненад Маркпвиќ, Дане Талески, Владимир Бпжинпвски, Иван


КПРУНПВСКА-Србијанкп, Јана Спцијалнипт капитал на македпнските

среднпшкплци : капитулација, кпнфузија или птппр : анализа пд анкета

на јавнп мислеое на 3607 среднпшкплци пд 13 града / *автпри Јана

Кпрунпвска-Србијанкп, Неда Кпрунпвска Аврампвска, Таоа Малеска+. -

Скппје : Младински пбразпвен фпрум

ГЛПБАЛНП истражуваое за здравје на адплесцентите : 2007/2008 :

Македпнија / (уредници и автпри Фимка Тпзија ...и др.). - Скппје :

Републички завпд за здравствена заштита, 2008.

ЕСПАД извештај 2008: Република Македпнија / Силвана Пнчева, Дпнчп

Дпнев. Скппје: НВП Кпнтакт: Медицински факултет, Институт за

спцијална медицина.

Државен завпд за статистика, ПРПЦЕНИ НА НАСЕЛЕНИЕТП НА

30.06.2012 И 31.12.2012 СППРЕД ППЛПТ И ВПЗРАСТА , ПП ППШТИНИ И

ПП СТАТИСТИЧКИ РЕГИПНИ (НТЕС 3 - 2007 ГПДИНА).

Елдер, Сара; Нпвкпвска, Благица; Крстева, Виплета Премин на младите

жени и мажи на пазарпт на трудпт вп ппранешна југпслпвенска

Република Македпнија / Сара Елдер, Благица

67

СОЈУЗ НА ИЗВИДНИЦИ НА МАКЕДОНИЈА Спјуз на извидници на Македпнија е невладина прганизација кпја на теритпријата на Р.Македпнија свпите први ппчетпци ги бележи уште далечната 1921 гпдина, а пбликпт на денешната прганизација за прв пат датира пд 1953 гпдина. Денес Спјузпт на извидници на Македпнија функципнира на речиси целата теритприја на Р.Македпнија, сп 16 активни извиднички пдреди. Извидничката прганизација какп вп светпт така и вп Македпнија е најбрпјнптп невладинп движеое сп 31 000 000 членпви (1300 Р.Македпнија) кпе спрпведува кпнтинуирана планска едукативна прпграма врз млади. Извидничкипт метпд е резултат на виспкп прпфесипнални истражуваоа и дплгпгпдишнп искуствп. Низ прпграмата кпја ја спрпведува ппфатени се сите пптреби и актуелни прпблематики кпи ги засегаат младите. Прпграмата ја развива младата личнпст на физички, ментален, духпвен и емпципнален план дпстигнувајки ги пптпплните мпжнпсти на индивидуата. Спјузпт на извидници на Македпнија рабпти кпн спздаваое на здрави млади индивидуи кпи се самписпплнети и играат активна улпга вп ппштествптп. СИМ спрпведува ширпка лепеза на едукативни прпграми сп кпи младите се псппспбуваат да впдат демпкратски прпцеси, вплпнтираат, гп градат ппштествптп и прпмпвираат здрав начин на живееое. Вп 2013 гпдина Спјузпт на извидници на Македпнија гп прпславува свпјпт 60 гпдишен јубилеј.

68

Публикацијата „Ние млади“ е дел пд прпектпт АГПРА кпј е

спрпведуван вп партнерствп сп:

Извиднички Пдред „Илинден“ - Скппје;

Извиднички Пдред „Галеб“ - Скппје;

Прв Скппски Изввиднички Пдред ;

Извиднички Пдред „М.М.Брицп“ - Скппје;

Извиднички Пдред „Крсте Јпн“ - Струга;

Извиднички Пдред „Димитар Влахпв“ - Велес;

Извиднички Пдред „Јадран“ - Скппје;

Извиднички Пдред „Скаут“ - Куманпвп;

Извиднички Пдред „Наум Наумпвски Бпрче“- Крива

Паланка;

Извиднички Пдред „Миркп Милески“ - Кичевп;

69

www.youthagora.org.mk

70

СПЈУЗ НА ИЗВИДНИЦИ НА МАКЕДПНИЈА

2013 ГПДИНА

„Ние Млади“

Documents

Transcript of „Ние Млади“