วิ�ชา ภู�มิ�ศาสตร์ กายภูาพ

Physical Geography

GEOGRAPHY

Geo แผ่�นดิ�น/

พ��นโลก ภู�มิ� = =

+

Graphos ศาสตร์ /ต�าร์า วิ�ชา

=

Geography = ภู�มิ�ศาสตร์

ภู�มิ�ศาสตร์ • ภู�มิ�ศาสตร์ เป็�นเร์��องร์าวิของการ์บร์ร์ยาย

หร์�อพร์ร์ณนาเก%�ยวิก&บโลก คณะกร์ร์มิการ์อภู�ธานศ&พท์ ภู�มิ�ศาสตร์ ของอ&งกฤษ ไดิ.ให.ควิามิหมิายภู�มิ�ศาสตร์ วิ�า เป็�นศาสตร์ ท์%�“บร์ร์ยายเก%�ยวิก&บเป็ล�อกโลก ในแง�ควิามิแตกต�าง หร์�อควิามิส&มิพ&นธ ของพ��นท์%�ต�างๆ ”พจนาน2กร์มิของอเมิร์�ก&นไดิ.กล�าวิวิ�า

ภู�มิ�ศาสตร์ เป็�นศาสตร์ เก%�ยวิก&บควิามิแตก“ต�างของพ��นผ่�วิโลกในแง�ของล&กษณะเดิ�น การ์ก�าหนดิและควิามิส&มิพ&นธ ร์ะหวิ�างสาร์ป็ร์ะกอบของโลก ” พจนาน2กร์มิไท์ย –อ&งกฤษไดิ.ให.ควิามิหมิาย ภู�มิ�ศาสตร์ ไวิ.วิ�า เป็�นศาสตร์ เก%�ยวิก&บควิามิส&มิพ&นธ ร์ะหวิ�างมิน2ษย ก&บส��งแวิดิล.อมิ

สร์2ป็ ควิามิหมิายของ ภู�มิ�ศาสตร์ “ ”

• ภู�มิ�ศาสตร์ (Geography) ค�อ ศาสตร์ ท์างดิ.านพ��นท์%�และบร์�เวิณต�างๆ บนพ��นผ่�วิโลก เป็�นวิ�ชาท์%�ศ3กษาป็ร์ากฏการ์ณ ท์างกายภูาพ และมิน2ษย ท์%�เก�ดิข3�น ณ บร์�เวิณท์%�ท์�าการ์ศ3กษา ร์วิมิไป็ถึ3งส��งแวิดิล.อมิท์%�อย��บร์�เวิณโดิยร์อบ

โคร์งสร์.างท์%�ส�าค&ญของวิ�ชาภู�มิ�ศาสตร์ ป็ร์ะกอบดิ.วิย

• 1. ภู�มิ�ศาสตร์ ร์ะบบ (Systematic Geography)

• 2. ภู�มิ�ศาสตร์ ภู�มิ�ภูาค (Regional Geography)

• 3. ภู�มิ�ศาสตร์ เท์คน�ค (Technical Geography)

• 4. หล&กป็ร์&ชญา (Philosophy)

ล&กษณะภู�มิ�ศาสตร์ โลก • เน.นศ3กษาล&กษณะท์างกายภูาพบนพ��นผ่�วิโลก

4 ป็ร์ะการ์1. ธร์ณ%ภูาค (Lithosphere) ค�อ ศ3กษาเร์��องของเป็ล�อกโลกส�วินท์%�เป็�นของแข7งหร์�อส�วินท์%�เป็�นดิ�น2. อ2ท์กภูาค (Hydrosphere) ค�อ เร์��องของเป็ล�อกโลกส�วินท์%�เป็�นพ��นน��า เช�น ท์ะเล มิหาสมิ2ท์ร์3. บร์ร์ยากาศภูาค (Atmosphere) ค�อศ3กษาเร์��องของเป็ล�อกโลกส�วินท์%�อย��เหน�อผ่�วิโลก เร์าเร์%ยกวิ�า ภูาคบร์ร์ยากาศ และ กาลอากาศ ภู�มิ�อากาศ (Climate) และ อากาศ (Weather)4. ช%วิภูาค (Biosphere ) ค�อ ศ3กษาเร์��องส��งมิ%ช%วิ�ตบนพ��นผ่�วิโลก เช�น มิน2ษย ส&ตวิ พ�ช

1.การ์เน.นท์างดิ.านมิ�ต�ส&มิพ&นธ (Spatial Emphasis)

2. การ์เน.นท์างดิ.านน�เวิศวิ�ท์ยา (Ecological Emphasis)

3. การ์เน.นท์างดิ.านภู�มิ�ภูาค(Regional Emphasis)

วิ�ธ%การ์ศ3กษาวิ�ชาภู�มิ�ศาสตร์

ส��งท์%�สนใจจะท์�าการ์

วิ&ดิหร์�อก�าหนดิขอบเขตอย�างไร์

1.

ส��งท์%�เร์าศ3กษาน&�นอย��ท์%�ไหน

2.

ส��งท์%�สนใจน&�นเพร์าะเหต2ใดิจ3งกร์ะจาย

อย��บร์�เวิณน&�น

3.

การ์เน.นท์างดิ.านมิ�ต�ส&มิพ&นธ (Spatial Emphasis)

โคร์งสร์.างของร์ะบบน�เวิศ

กล2�มิส��งมิ%ช%วิ�ต

แหล�งท์%�อย��

ส��งแวิดิล.อมิ

การ์เน.นท์างดิ.านน�เวิศวิ�ท์ยา (Ecological Emphasis)

ศ3กษาดิ.าน โคร์งสร์.างและร์ะบบควิามิส&มิพ&นธ

ร์ะหวิ�างส��งมิ%ช%วิ�ตก&บส��งต�าง ๆ ในบร์�เวิณพ��นท์%�

หน3�งๆโดิยหน�วิยพ��นท์%�หน3�ง ๆ ท์%�ป็ร์ะกอบดิ.วิยส&งคมิ

ของส��งมิ%ช%วิ�ตก&บส��งแวิดิล.อมิซึ่3�งต�างมิ%ก�จกร์ร์มิและ

หน.าท์%�ร์�วิมิก&นอย�างเป็�นร์ะบบ

ดิ.านน�เวิศวิ�ท์ยา

ภู�มิ�ศาสตร์ กายภูาพ • ภู�มิ�ศาสตร์ กายภูาพเป็�นวิ�ชาท์%�ศ3กษา

เก%�ยวิก&บองค ป็ร์ะกอบของสภูาพแวิดิล.อมิท์างกายภูาพของมิน2ษย และควิามิส&มิพ&นธ ซึ่3�งคาบเก%�ยวิก&บวิ�ชาวิ�ท์ยาศาสตร์ กายภูาพหลายวิ�ชาท์%�ส�าค&ญ ไดิ.แก� วิ�ชา อ2ต2น�ยมิวิ�ท์ยา อากาศวิ�ท์ยา สมิ2ท์ร์ศาสตร์ ธร์ณ%วิ�ท์ยา ป็ฐพ%วิ�ท์ยา น�เวิศน วิ�ท์ยาของพ�ช และธร์ณ%ส&ณฐานวิ�ท์ยา เน.นควิามิส&มิพ&นธ ท์างพ��นท์%� น&�นค�อ เน.นการ์กร์ะจายบนพ��นผ่�วิโลกหร์�อท์%�เร์%ยกวิ�าร์�ป็แบบท์างภู�มิ�ศาสตร์ (Geographic pattern) ของสภูาพแวิดิล.อมิ

โลกและจ&กร์วิาล

1. เอกภูพ (Universe) เป็�นท์%�วิ�างท์%�มิ%อาณาเขตกวิ.างใหญ�ไพศาลจนไมิ�สามิาร์ถึก�าหนดิขอบเขตไดิ.

กาแลคซึ่%� (Galaxy)ดิวิงดิาวิมิากมิายหลายร์.อยล.านดิวิง ท์&�งดิาวิฤกษ ดิาวิเคร์าะห ฝุ่2;น และกล2�มิเนบ�วิลา

กาแลคซึ่%�ท์างช.างเผ่�อก (Milky Way)มิ%ดิวิงดิาวิอย��มิหาศาลมิากป็ร์ะมิาณแสนล.านดิวิง โลก

ของเร์าก7อย��ในร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาลซึ่3�งเป็�นส�วินหน3�งของท์างช.างเผ่�อก มิ%ดิวิงอาท์�ตย เป็�นศ�นย กลาง และมิ%ดิวิงดิาวิต�าง ๆ หร์�อท์%�เร์%ยกอ%กอย�างวิ�าเท์ห ฟากฟ=า ดิวิงดิาวิท์2กดิวิงจะมิ%ควิามิเก%�ยวิพ&นก&นอย��ก&บดิวิงดิาวิดิวิงหน3�งโดิยเฉพาะ เช�น ดิวิงจ&นท์ร์ ก&บโลก โลกก&บดิวิงอาท์�ตย เป็�นต.น เท์ห ฟากฟ=าท์%�ป็ร์ะกอบก&นอย��ในร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล ไดิ.แก� ดิาวิเคร์าะห ดิาวิบร์�วิาร์ ดิาวิเคร์าะห น.อย ดิาวิหาง ดิาวิตก อ2กกาบาต เป็�นต.น

2.ร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล (Solar System)

2. ร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล (Solar System) cont.

- เก�ดิจากการ์ร์ะเบ�ดิของดิวิงดิาวิขนาดิใหญ� (Supernova Explosion) - เก�ดิการ์ร์วิมิต&วิเป็�นกล2�มิก.อนของฝุ่2;นและก?าซึ่

ส�วินหน3�งเป็�นการ์ร์วิมิต&วิของฝุ่2;นและก?าซึ่ เมิ��ออ2ณหภู�มิ�ลดิลง แร์งโน.มิถึ�วิงจะดิ3งดิ�ดิให.ฝุ่2;นและก?าซึ่มิ%การ์อ&ดิต&วิก&นแน�น เก�ดิควิามิร์.อนและป็ฏ�กร์�ยาน�วิเคล%ยร์ ท์%�แกนของก?าซึ่ไฮโดิร์เจนเป็ล%�ยนเป็�นก?าซึ่ฮ%เล%ยมิและเก�ดิเป็�นพล&งงานมิหาศาล ส�วินน%�กลายเป็�นดิวิงอาท์�ตย ของร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล

ส�วินฝุ่2;นและก?าซึ่ส�วินท์%�เหล�อ เมิ��อเย7นต&วิลงจะกลายเป็�นดิาวิเคร์าะห หมิ2นร์อบดิวิงอาท์�ตย ซึ่3�งดิาวิเคร์าะห เหล�าน%�ป็ร์ะกอบไป็ดิ.วิยของแข7ง เช�น ดิ�น ห�น และป็กคล2มิดิ.วิยก?าซึ่ ส�วินดิาวิเคร์าะห ท์%�อย��ห�างจากดิวิงอาท์�ตย มิากๆ จะเป็�นกล2�มิก.อนก?าซึ่ท์%�มิ%ขนาดิใหญ�มิาก

2. ร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล (Solar System) cont.

-เป็�นร์ะบบท์%�มิ%ดิวิงอาท์�ตย เป็�นศ�นย กลาง มิ%ดิาวิพร์ะเคร์าะห 9 ดิวิง และดิวิงจ&นท์ร์ มิากกวิ�า 48 ดิวิง นอกจากน&�นย&งป็ร์ะกอบไป็ดิ.วิย ดิาวิเคร์าะห น.อย ดิาวิหาง ดิาวิตก อ2กกาบาต เป็�นบร์�วิาร์โคจร์ร์อบๆ ดิวิงอาท์�ตย

3. ดิวิงอาท์�ตย (Sun)

ดิวิงอาท์�ตย เป็�นดิาวิฤกษ ท์%�เป็�นศ�นย กลางของร์ะบบส2ร์�ยะของเร์า ดิาวิเคร์าะห ดิาวิเคร์าะห แคร์ะ ดิาวิเคร์าะห น.อย และดิาวิหางล.วินแล.วิแต�โคจร์ร์อบดิวิงอาท์�ตย ท์&�งส��น ดิวิงอาท์�ตย เป็�นดิาวิฤกษ ท์%�ส�าค&ญย��งต�อโลก เช�น ให.พล&งงานแก�พ�ชในร์�ป็ของแสง และพ�ชก7เป็ล%�ยนแสงให.เป็�นพล&งงานในการ์ตร์3งแก?สคาร์ บอนไดิออกไซึ่ดิ ให.เป็�นน��าตาล ตลอดิจนท์�าให.โลกมิ%สภูาวิะอากาศหลากหลาย เอ��อต�อการ์ดิ�าร์งช%วิ�ต

3. ดิวิงอาท์�ตย (Sun) cont.

ดิวิงอาท์�ตย ป็ร์ะกอบดิ.วิยไฮโดิร์เจนอย��ร์.อยละ 74 โดิยมิวิล ฮ%เล%ยมิร์.อยละ 25 โดิยมิวิล และธาต2อ��นๆ ในป็ร์�มิาณเล7กน.อย มิ%อ2ณหภู�มิ�พ��นผ่�วิป็ร์ะมิาณ 5,780 เคลวิ�น (ป็ร์ะมิาณ 5,515 องศาเซึ่ลเซึ่%ยส หร์�อ 9,940 องศาฟาเร์นไฮต ) ดิวิงอาท์�ตย จ3งมิ%ส%ขาวิ แต�เห7นบนโลกเป็�นส%เหล�อง เน��องจากการ์กร์ะเจ�งของแสง ดิวิงอาท์�ตย อย��ห�างจากศ�นย กลางดิาร์าจ&กร์ท์างช.างเผ่�อกเป็�นร์ะยะท์างโดิยป็ร์ะมิาณ 26,000 ป็Aแสง ใช.เวิลาโคจร์คร์บร์อบดิาร์าจ&กร์ป็ร์ะมิาณ 225-250 ล.านป็A มิ%อ&ตร์าเร์7วิในวิงโคจร์ 215 ก�โลเมิตร์ต�อวิ�นาท์% หร์�อ 1 ป็Aแสง ท์2กๆ 1,400 ป็A

ป็Aแสง คื�อ หน่�วยของระยะทางใน่ทางดาราศาสตร� 1 ปี�แสง เท�ากั�บระยะทางท��แสงเด�น่ทางใน่เวลา 1 ปี� จากัอ&ตร์าเร์7วิแสงท��มี�คื�า 299,792.458 กั�โลเมีตร/ว�น่าท� ระยะทาง 1 ปี�แสงจ$งมี�คื�าปีระมีาณ 9.4607×1012 กั�โลเมีตร = 63,241.077 หน่�วยดาราศาสตร� = 0.30660 พาร�เซกั เน่��องจากัเอกัภพมี�ขน่าดมีห$มีา แสงจากัว�ตถุ*ท+องฟ้-าท��อย.�ไกัลจ$งใช้+เวลาหลายปี�กัว�าจะเด�น่ทางมีาถุ$งเรา น่��น่หมีายคืวามีว�าเราเห1น่อด�ตของว�ตถุ*น่�2น่อย.�ตลอดเวลาปี�แสงใช้+เพ��อว�ดระยะทางระหว�างดาราจ�กัร และไมี�ใช้�หน่�วยว�ดเวลา หน่$�งปี�แสงมี�คื�าท��แน่�น่อน่โดยใช้+ต�วเลขปี�จ.เล�ยน่ (365.25 ว�น่) มีาคื3าน่วณซ$�งเปี4น่ไปีตามีข+อกั3าหน่ดของสหพ�น่ธ์�ดาราศาสตร�สากัล[1] คื�อ 9,460,730,472,580.8 กั�โลเมีตร

4.ดิาวิเคร์าะห ในร์ะบบส2ร์�ยะจ&กร์วิาล

ระบบส*ร�ยะจ�กัรวาล มี�ดวงอาท�ตย�เปี4น่ดาวฤกัษ์�ท��มี�แสงสว�างใน่ต�วเองเปี4น่ศ.น่ย�กัลางและปีระกัอบไปีด+วยดาวเคืราะห�ท��ไมี�มี�แสงสว�างใน่ต�วเองเปี4น่ดาวบร�วารจ3าน่วน่ 9 ดวง ด�งน่�2 4.1 ดิาวิพ2ธ (Mercury)4.2 ดิาวิศ2กร์ (Venus)4.3 ดิาวิโลก (Earth)4.4 ดิาวิอ&งคาร์ (Mars)4.5 ดิาวิพฤห&สบดิ% (Jupiter)4.6 ดิาวิเสาร์ (Saturn)4.7 ดิาวิย�เร์น&ส (Uranus) 4.8 ดิาวิเนป็จ�น (Neptune) 4.9 ดิาวิพล�โต (Pluto)

5. โลก (Earth)

ดิ&งท์%�ท์ร์าบมิาแล.วิวิ�าโลกเก�ดิจากการ์ร์วิมิต&วิของกล2�มิก?าซึ่ และมิ%การ์ศ3กษาก&นมิาวิ�าโลกกลมิ โดิยการ์หาวิ�ธ%การ์ต�างในการ์ส&งเกตวิ�าโลกกลมิน&�นไดิ.มิ%การ์หาวิ�ธ%การ์หลายอย�าง อาท์�เช�น

1. การ์ส&งเกตเร์�อท์%�แล�นเข.าส��ฝุ่B� ง โดิยเมิ��อเร์�อแล�นเข.าส��ฝุ่B� งเร์าจะเห7นส�วินของเสากร์ะโดิงเร์�อก�อน จากน&�นจ3งค�อย ๆ เห7นส�วินอ��น ๆ เน��องจากพ��นผ่�วิท์ะเลเป็�นส�วินโค.งน&�นเอง

2. การ์ส&งเกตต�าแหน�งดิาวิเหน�อ ส&งเกตโดิยผ่�.ท์%�อย��ในต�าแหน�งเส.นศ�นย ส�ตร์ของโลกจะมิองเห7น ดิาวิเหน�ออย��บนเส.นร์ะนาบขอบฟ=า แต�เมิ��อเคล��อนท์%�หร์�อเดิ�นท์างข3�นไป็ท์างเหน�อมิากข3�น ต�าแหน�งของดิาวิเหน�อจะอย��ส�งข3�นไป็เร์��อย ๆ เมิ��อเดิ�นท์างหร์�อเคล��อนท์%�ไป็ถึ3งข&�วิโลกเหน�อ ต�าแหน�งของดิาวิเหน�อจะอย��ตร์งศ%ร์ษะพอดิ%

5. โลก (Earth) cont.

3. การ์ส&งเกตจากการ์เก�ดิจ&นท์ร์2ป็ร์าคา เน��องจากป็ร์ากฏการ์ณ ดิ&งกล�าวิเงาของโลกจะป็ร์ากฏให. เห7นบนดิวิงจ&นท์ร์ ของเงาของโลกท์%�ส&งเกตเห7นจะมิ%ล&กษณะเป็�นส�วินโค.งของวิงกลมิ

4. โดิยการ์ถึ�ายภูาพของโลก เป็�นวิ�ธ%การ์พ�ส�จน ไดิ.ช&ดิเจนท์%�ส2ดิ โดิยถึ�ายภูาพจากดิาวิเท์%ยมิ หร์�อ การ์ถึ�ายภูาพจากยานอวิกาศ ท์%�โคจร์อย��ร์อบโลก

5. นอกจากน%�ย&งมิ%วิ�ธ%การ์อ��น ๆ อ%กมิาก เช�น การ์ช&�งน��าหน&กส��งของ ซึ่3�งจะมิ% น��าหน&กแตกต�างก&น ในแต�ละส�วินของโลก วิ�ธ%การ์ท์างดิ.านเท์คโนโลย%การ์ ส�าร์วิจ และการ์ส&งเกตจากวิ�ธ%การ์เดิ�นเร์�อสมิ&ยใหมิ�

5.1 โลก (Earth) cont.5.1 ล&กษณะร์�ป็ท์ร์งของโลก

5.1.1. ท์ร์งร์%ท์%�ข&�วิท์&�งสองย2บต&วิลง (Oblate Ellipsoid) หร์�อเร์าเร์%ยกวิ�าท์ร์งร์%แห�งการ์หมิ2น เน��องมิาจากสภูาวิะของโลกท์%�หน�ดิ เมิ��อโลกหมิ2นร์อบต&วิเองท์�าให.เก�ดิแร์งเหวิ%�ยง และท์�าให.เก�ดิการ์ย2บต&วิบร์�เวิณข&�วิโลกเหน�อ และข&�วิโลกใต. และป็;องต&วิออกบร์�เวิณส�วินกลางหร์�อเส.นศ�นย ส�ตร์ สามิาร์ถึส&งเกตไดิ.จากควิามิยาวิของเส.นศ�นย ส�ตร์ ท์%�มิ%ควิามิยาวิ 12,757 ก�โลเมิตร์ (7,927 ไมิล ) และร์ะยะท์างจากข&�วิโลกเหน�อมิาข&�วิโลกใต.มิ%ควิามิยาวิ 12,714 ก�โลเมิตร์ (7,900 ไมิล ) ซึ่3�งมิ%ควิามิแตกต�างก&น 43 ก�โลเมิตร์ (27 ไมิล )

5.1 โลก (Earth) cont.5.1.2 ร์�ป็ท์ร์งแบบย%ออยดิ (Geoid) โดิยจะเป็�นไป็ตามิสภูาพพ��นผ่�วิโลกท์%�มิ%ควิามิขร์2ขร์ะส�งต��า ดิ&งน&�นส�วินท์%�เป็�นภูาคพ��นท์วิ%ป็จะมิ%ล&กษณะน�นส�ง จ3งต.องมิ%การ์ป็ร์&บล&กษณะพ��นผ่�วิโลกเส%ยใหมิ� โดิยใช.แนวิของพ��นผ่�วิของร์ะดิ&บน��าท์ะเลต&ดิผ่�านเข.าพ��นดิ�นท์%�มิ%ร์ะดิ&บเท์�าก&นก&บร์�ป็ท์ร์งโลก เร์%ยกวิ�า ร์�ป็ท์ร์งของโลกแบบย%ออยดิ

5.2 การ์เคล��อนไหวิของโลก

การ์เคล��อนไหวิของโลกสามิาร์ถึจ�าแนกเป็�น 2 ล&กษณะ ค�อ ถึ.าหากเป็�นการ์เคล��อนไหวิของโลกร์อบต&วิเองเร์าเร์%ยกวิ�า “การ์หมิ2น ส�วินการ์เคล��อนท์%�ของโลกร์อบดิวิง”อาท์�ตย เร์าเร์%ยกวิ�า การ์โคจร์ ซึ่3�งสามิาร์ถึ“ ”ศ3กษาไดิ.ดิ&งร์ายละเอ%ยดิต�อไป็น%�

5.2 การ์เคล��อนไหวิของโลก

5.2.1 การ์หมิ2นของโลก เป็�นการ์เคล��อนไหวิของโลกร์อบแกนของต&วิเอง ป็ร์ากฏการ์ณ

การ์หมิ2นของโลกท์�าให.เก�ดิกลางวิ&น และกลางค�น ซึ่3�งเร์%ยกวิ�า วิ&น “ ”แต�ละวิ&นใช.เวิลาแตกต�างก&นไป็ดิ&งน%� วิ&นดิาร์าคต� (Sidereal Day) ย3ดิหล&กการ์หมิ2นร์อบแกนต&วิเองของโลกคร์บ 1 ร์อบ โดิยใช.เวิลา 23 ช&�วิโมิง 56 นาท์% 4.09 วิ�นาท์% วิ&นส2ร์�ยคต� (Solar Day) ย3ดิหล&กช�วิงร์ะยะเวิลาท์%�ดิวิงอาท์�ตย เคล��อนท์%�ผ่�านแนวิเส.นเมิอร์�เดิ%ยนคร์บ 1 ร์อบ (เท์%�ยงวิ&นหน3�งไป็ย&งอ%กเท์%�ยงวิ&นหน3�ง) ซึ่3�งจะก�าหนดิเวิลาเท์�าก&บ 24 ช&�วิโมิง

ท์�ศท์างการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกอาจย3ดิหล&กการ์ข.อใดิข.อหน3�งดิ&งต�อไป็น%�ไดิ.เช�นก&น เช�น ถึ.าหากมิองลงมิาย&งบร์�เวิณข&�วิโลกเหน�อ ท์�ศท์างการ์หมิ2นของโลกจะมิ%ท์�ศท์างท์วินเข7มินาฬิ�กา โลกจะหมิ2นร์อบต&วิเองจากท์�ศตะวิ&นตกไป็ย&งท์�ศตะวิ&นออกเสมิอ ท์�ศท์างการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกจะตร์งข.ามิก&บเท์ห ฟากฟ=าอ��น ๆ ท์%�มิ%แนวิการ์เคล��อนท์%�จากท์�ศตะวิ&นออกไป็ย&งท์�ศตะวิ&นตกเสมิอ

5.2.2 อ&ตร์าควิามิเร์7วิในการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลก จะมิ%ควิามิแตกต�างก&นอย�างช&ดิเจน โดิยบร์�เวิณเส.นศ�นย ส�ตร์ ควิามิเร์7วิในการ์

หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกเท์�าก&บ 1,700 ก�โลเมิตร์ / ช&�วิโมิง ส�วินบร์�เวิณละต�จ�ดิท์%� 60 องศา ควิามิเร์7วิของการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกจะมิ%ค�าป็ร์ะมิาณ 850 ก�โลเมิตร์ / ช&�วิโมิง หร์�อป็ร์ะมิาณคร์3�งหน3�งของควิามิเร์7วิท์%�ศ�นย ส�ตร์ แต�บร์�เวิณข&�วิโลกควิามิเร์7วิในการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกมิ%ค�าเป็�นศ�นย ผ่ลจากการ์ท์%�อ&ตร์าควิามิเร์7วิของการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกต�างก&น จะมิ%ผ่ลตามิมิาท์%�ส�าค&ญ ค�อ

- แร์งเหวิ%�ยงของโลกมิ%ผ่ลต�อน��าหน&กของวิ&ตถึ2 เพร์าะเป็�นแร์งหน%ศ�นย กลาง ดิ&งเช�น

วิ&ตถึ2ช��นหน3�งมิ%น��าหน&ก 250 ก�โลกร์&มิท์%�ศ�นย ส�ตร์ ขณะท์%�โลกย&งไมิ�มิ%แร์งเหวิ%�ยง แต�ถึ.าโลกมิ%แร์งเหวิ%�ยงเก�ดิข3�นจะท์�าให.น��าหน&กของวิ&ตถึ2เท์�าก&บ 249 ก�โลกร์&มิ แสดิงวิ�าแร์งเหวิ%�ยงจากการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกมิ%ผ่ลต�อน��าหน&กของวิ&ตถึ2

- มิ%ผ่ลต�อท์�ศท์างของลมิและกร์ะแสน��า โดิยท์�ศท์างของลมิและกร์ะแสน��าบร์�เวิณข&�วิโลกเหน�อจะเบนไป็ท์างขวิามิ�อ ส�วินซึ่%กโลกใต.จะเบนไป็ท์างซึ่.ายมิ�อ เพร์าะโลกหมิ2นร์อบต&วิเองจากท์�ศตะวิ&นตกไป็ท์�ศตะวิ&นออก

5.3. ป็ร์ากฏการ์ณ จากการ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลก

การ์หมิ2นร์อบต&วิเองของโลกท์�าให.เก�ดิป็ร์ากฏการ์ณ ท์%�ส�าค&ญ ไดิ.แก� การ์เก�ดิกลางวิ&น-กลางค�น การ์เก�ดิร์2�งอร์2ณ และสนธยา ซึ่3�งสามิาร์ถึพ�จาร์ณาไดิ.ดิ&งน%�

5.3.1 การ์เก�ดิกลางวิ&นและกลางค�น (Day and Night)

เมิ��อโลกหมิ2นร์อบต&วิเองดิ.านท์%�ห&นหน.าเข.าหาดิวิงอาท์�ตย จะท์�าให. เก�ดิกลางวิ&น ส�วินดิ.านท์%�ห&นหล&งให.ดิวิงอาท์�ตย จะเป็�นเวิลากลางค�น 5.3.2 ร์2�งอร์2ณและสนธยา (Dawn and Twilight)

เป็�นป็ร์ากฏการ์ณ ท์%�เก�ดิจากโมิเลก2ลหร์�อน2ภูาคต�าง ๆ ในบร์ร์ยากาศ เช�น ฝุ่2;นละออง ควิามิช��น เก�ดิการ์สะท์.อนแสงของดิวิงอาท์�ตย กล&บมิาย&งพ��นโลก ซึ่3�งจะเก�ดิก�อนดิวิงอาท์�ตย ข3�น และหล&งดิวิงอาท์�ตย ตกดิ�น

5.4 การ์โคจร์ของโลกร์อบดิวิงอาท์�ตย

เคป็เลอร์ : Kepler ไดิ.ค.นพบป็ร์ากฏการ์ณ เบ��องต.นเก%�ยวิก&บการ์โคจร์ของโลก และดิาวิเคร์าะห ต�าง ๆ ท์%�โคจร์ร์อบดิวิงอาท์�ตย เขากล�าวิวิ�า “แนวิการ์โคจร์ของดิาวิเคร์าะห ร์อบดิวิงอาท์�ตย จะมิ%ล&กษณะเป็�นวิงร์% ”“ดิาวิเคร์าะห ดิวิงหน3�ง ๆ จะโคจร์ไป็ตามิแนวิเส.นตร์งท์%�เช��อมิต�อร์ะหวิ�างดิาวิเคร์าะห ก&บดิวิงอาท์�ตย ซึ่3�งอ&ตร์าควิามิเร์7วิของการ์โคจร์ดิ&งกล�าวิ ในพ��นท์%�ร์&ศมิ%ซึ่3�งมิ%ร์ะยะท์างเท์�าก&นจะใช.เวิลาในการ์โคจร์เท์�าก&น ”

วิ&นพส2สงกร์านต เหน�อ (Perihelion) หมิายถึ3ง ช�วิงท์%�พ��นดิ�นส�วินใหญ�อย��ท์างเหน�อ ร์ะยะท์างของโลกท์%�อย��ใกล.ดิวิงอาท์�ตย มิากท์%�ส2ดิของวิงโคจร์ ค�อ 147 ล.านก�โลเมิตร์ โลกจะโคจร์ตามิวิงโคจร์ของโลกร์อบดิวิงอาท์�ตย ซึ่3�งป็ร์ะกอบก&บแกนโลกเอ%ยงท์�ามิ2มิ 23 1/2 องศา ท์�าให.ข&�วิโลกเหน�อไมิ�ไดิ.ร์&บแสงในแนวิดิ��งจากดิวิงอาท์�ตย มิากเท์�าข&�วิโลกใต. และช�วิงวิ&นดิ&งกล�าวิซึ่3�งส&มิพ&นธ ก&บต�าแหน�งวิงโคจร์ซึ่3�งโลกอย��ใกล.ก&บดิวิงอาท์�ตย มิากท์%�ส2ดิ ซึ่3�งตร์งก&บวิ&นท์%� 3 มิกร์าคมิวิ&นพส2สงกร์านต ใต. (Aphelion) โดิยร์ะยะท์างของโลกจะห�างจากดิวิงอาท์�ตย มิากท์%�ส2ดิเป็�นร์ะยะท์าง 152 ล.านก�โลเมิตร์ (94.5 ล.านไมิล ) โดิยในวิงโคจร์ร์ะยะท์%�โลกจะเคล��อนท์%�ลงมิาท์างท์�ศตะวิ&นตก ป็ร์ะกอบก&บแกนโลกเอ%ยงท์�าให.พ��นดิ�นส�วินใหญ�ของข&�วิโลกเหน�อไดิ.ร์&บแสงดิ��งจากดิวิงอาท์�ตย มิากท์%�ส2ดิ ซึ่3�งตร์งก&บวิ&นท์%� 4 กร์กฎาคมิ

5.5 ผ่ลท์%�เก�ดิข3�นจากการ์โคจร์ของโลกร์อบดิวิงอาท์�ตย

5.5.1 ควิามิผ่&นแป็ร์ของร์ะยะเวิลากลางค�นและกลางวิ&น

เน่��องมีาจากัแกัน่โลกัเอ�ยงจ$งท3าให+เกั�ดคืวามีผั�น่แปีรของคืวามียาวน่าน่ของ กัลางคื�น่และกัลางว�น่เมี��อโลกัโคืจรรอบดวงอาท�ตย� ในแต�ละภู�มิ�ภูาคไมิ�เท์�าก&น

5.5.2 การ์เก�ดิฤดิ�กาลบนพ��นโลก (Season)

การ์เก�ดิฤดิ�กาลจะแป็ร์ผ่&นโดิยตร์งก&บป็ร์�มิาณของควิามิร์.อนท์%�โลกไดิ.ร์&บจากดิวิงอาท์�ตย อย�างไร์ก7ตามิจ�านวินฤดิ�กาลท์%�เก�ดิบนพ��นโลกในส�วินต�าง ๆ ก&นก7ย&งมิ%ร์ะยะเวิลาและจ�านวินฤดิ�กาลแตกต�างก&นไป็

ช�วิงเดิ�อน ธ&นวิาคมิ-ก2มิภูาพ&นธ โลกจะห&นซึ่%กเหน�อออกห�างจากดิวิงอาท์�ตย ท์�าให.ไดิ.ร์&บแสงน.อยมิากมิ%ผ่ลท์�าให.อ2ณหภู�มิ�ต��าลง ส�วินซึ่%กโลกใต.จะไดิ.ร์&บแสงดิ��งจากดิวิงอาท์�ตย ท์�าให.อ2ณหภู�มิ�ส�งข3�นมิากจ3งเป็�นช�วิงฤดิ�ร์.อน

หล&งจากเดิ�อนก2มิภูาพ&นธ โลกจะค�อย ๆ ห&นดิ.านข.างเข.าหาดิวิงอาท์�ตย ท์�าให.บร์�เวิณเส.นศ�นย ส�ตร์ไดิ.ร์&บแสงดิ��งจากดิวิงอาท์�ตย ช�วิงเดิ�อนมิ%นาคมิ-พฤษภูาคมิ พ��นท์%�บร์�เวิณดิ&งกล�าวิจ3งเป็�นฤดิ�ร์.อน ส�วินพ��นท์%�ซึ่%กโลกเหน�อจะเร์��มิเข.าฤดิ�ใบไมิ.ผ่ล�

ในช�วิงร์ะหวิ�างเดิ�อนมิ�ถึ2นายน-ส�งหาคมิ โลกห&นซึ่%กเหน�อเข.าหาดิวิงอาท์�ตย จ3งท์�าให.ซึ่%กโลกเหน�อไดิ.ร์&บควิามิร์.อนจากดิวิงอาท์�ตย ในอ&ตร์าส�ง ส�งผ่ลให.ซึ่%กโลกเหน�อมิ%อ2ณหภู�มิ�ส�งข3�น ซึ่%กโลกเหน�อจ3งเป็�นฤดิ�ร์.อน ในท์างกล&บก&นซึ่%กโลกใต.จะมิ%อ2ณหภู�มิ�ต��าเน��องจากไดิ.ร์&บแสงจากดิวิงอาท์�ตย น.อย

จากเดิ�อนก&นยายน เป็�นต.นไป็ โลกเร์��มิโคจร์ โดิยเบนดิ.านข.างเข.าหาดิวิงอาท์�ตย ท์�าให.แสงดิ��งของดิวิงอาท์�ตย ค�อย ๆ เคล��อนลงท์างใต. ท์�าให.อ2ณหภู�มิ�ของซึ่%กโลกเหน�อค�อย ๆ ลดิลง ในช�วิงเวิลาดิ&งกล�าวิ (เดิ�อนก&นยายน-พฤศจ�กายน) จ3งเป็�นฤดิ�ใบไมิ.ร์�วิงในซึ่%กโลกเหน�อ

5.5.3 ควิามิส�งของดิวิงอาท์�ตย เท์%�ยงวิ&น

5.5.3 ควิามิส�งของดิวิงอาท์�ตย เท์%�ยงวิ&น cont.

ในวิ&นท์%� 21 มิ%นาคมิ และวิ&นท์%� 23 ก&นยายน เร์าเร์%ยกสองวิ&นน%�วิ�า วิ&นวิ�ษ2วิ&ต (Equinox) โดิยจะเป็�นวิ&นท์%�มิ%ช�วิงเวิลากลางวิ&นเท์�าก&บกลางค�น (วิ�ษ2วิ&ต แป็ลวิ�า เท์�าก&น)

โดิยวิ&นท์%� 21 มิ%นาคมิ (ช�วิงฤดิ�ฝุ่น) เร์%ยกวิ�าวิ&น วิส&นตวิ�ษ2วิ&ต (Vernal Equinox) และวิ&นท์%� 23 ก&นยายน (ช�วิงฤดิ�ใบไมิ.ร์�วิง) เร์%ยกวิ�าวิ&น ศาร์ท์วิ�ษ2วิ&ต (Autumnal Equinox)

วิ&นท์%� 21 มิ�ถึ2นายนน%� ดิวิงอาท์�ตย จะเคล��อนท์%�ไป็อย��ท์างซึ่.ายส2ดิของท์.องฟ=า วิ&นดิ&งกล�าวิข&�วิโลกเหน�อจะมิ%ช&�วิโมิงของกลางวิ&นมิาก และข&�วิโลกใต.จะมิ%ช&�วิโมิงของกลางค�นมิาก เร์%ยกวิ�าวิ&น คร์%ษมิาย&น (Summer Solstice) วิ&นท์%� 22 ธ&นวิาคมิ ของท์2กป็A วิ&นดิ&งกล�าวิข&�วิโลกเหน�อจะมิ%ช&�วิโมิงของกลางค�นมิาก และข&�วิโลกใต.จะมิ%ช&�วิโมิงของกลางวิ&นมิาก เร์%ยกวิ�าวิ&น วิ&นเหมิาย&น (Winter Solstice)

6. ดวงจ�น่ทร� (Moon)

ดวงจ�น่ทร�เปี4น่บร�วารของโลกั ว�ถุ�กัารโคืจรของดวงจ�น่ทร�จะหมี*น่ทวน่เข1มีน่าฬิ�กัา ดวงจ�น่ทร�มี�วงโคืจรรอบโลกัเปี4น่วงร� ด�งน่�2น่จะมี�ช้�วงของวงโคืจรท��อย.�ใกัล+โลกัมีากัท��ส*ด เร�ยกัว�า เปีร�จ� (Perigee) มี�ระยะทาง 356,000 กั�โลเมีตร (221,500 ไมีล�) อ�ตราคืวามีเร1วของกัารโคืจรของดวงจ�น่ทร�รอบโลกัจะเร1วมีากัท��ส*ดเมี��อย.�ใกัล+ต3าแหน่�ง เปีร�จ� (Perigee) ส�วน่ช้�วงของวงโคืจรท��ห�างจากัโลกัมีากัท��ส*ด เร�ยกัว�า อะโปีจ� (Apogee) มี�ระยะทาง 407,000 กั�โลเมีตร (253,000 ไมีล�) อ�ตราคืวามีเร1วของกัารโคืจรของดวงจ�น่ทร�รอบโลกัจะช้+าท��ส*ดเมี��ออย.�ใกัล+ต3าแหน่�ง อะโปีจ� (Apogee) เช้�น่กั�น่

บร�เวณพ�2น่ผั�วของดวงจ�น่ทร�ส�วน่ใหญ่�เต1มีไปีด+วย ภ.เขา ท��ราบ และห*บเหวต�างๆ จากักัารว�เคืราะห�ต�วอย�าง แร� ห�น่ และด�น่ บน่ดวงจ�น่ทร�ของน่�กัว�ทยาศาสตร� ท3าให+เราทราบว�าว�ตถุ*ต�างๆ ไมี�ได+อย.�ใน่สภาพแวดล+อมีท��มี�ออกัซ�เจน่และน่32า เราจ$งพอสร*ปีได+ว�าบน่ดวงจ�น่ทร�ไมี�มี�ส��งมี�ช้�ว�ตอาศ�ยอย.�

ป็ร์ากฏการ์ณ ท์%�เก�ดิจากการ์โคจร์ร์อบโลกของดิวิงจ&นท์ร์

1 การ์เก�ดิน��าข3�นน��าลง (Tide) เก�ดิจากแร์งดิ3งดิ�ดิร์ะหวิ�าง โลก ดิวิงจ&นท์ร์ และดิวิงอาท์�ตย เป็�นควิามิส&มิพ&นธ ร์ะหวิ�าง แร์งดิ3งดิ�ดิต�อร์ะยะท์าง ถึ.า โลก ดิวิงจ&นท์ร์ และดิวิงอาท์�ตย โคจร์มิาอย��ในแนวิเดิ%ยวิก&นจะเก�ดิน��าข3�นและน��าลงเป็�นอย�างมิาก เร์าเร์%ยกวิ�า "น��ามิาก" (Spring Tide) แต�ถึ.าหากดิวิงจ&นท์ร์ และดิวิงอาท์�ตย มิ%แร์งดิ3งดิ�ดิท์%�กร์ะท์�าต�อโลกเป็�นมิ2มิ การ์เก�ดิน��าข3�นน��าลงจะมิ%น.อยมิาก เร์%ยกวิ�า "น��าตาย" (Neap Tide) ซึ่3�งน��าข3�น น��าลง แต�ละแห�งบนโลกไมิ�เท์�าก&น

2 ส2ร์�ย2ป็ร์าคา (Solar Eclipse) ส2ร์�ย2ป็ร์าคา เก�ดิจากต�าแหน�งร์�วิมิ (Conjunction) ของการ์โคจร์มิาอย��ในแนวิเดิ%ยวิก&นของ โลก ดิวิงจ&นท์ร์ ดิวิงอาท์�ตย ท์�าให.เงาของดิวิงจ&นท์ร์ บ&งดิวิงอาท์�ตย เอาไวิ.ในเวิลากลางวิ&น

3 จ&นท์ร์2ป็ร์าคา (Lunar Eclipse) เก�ดิจากต�าแหน�งร์�วิมิ (Conjunction) ของดิวิงจ&นท์ร์ โลก ดิวิงอาท์�ตย ท์%� โคจร์มิาอย��ในแนวิเดิ%ยวิก&น ท์�าให.เงาของโลกบ&งดิวิงจ&นท์ร์

7. กัารกั3าหน่ดต3าแหน่�งบน่พ�2น่โลกั

7.1 ละต�จ�ดิ (Latitude)

เปี4น่กัารกั3าหน่ดระยะทางเช้�งมี*มีบน่พ�2น่โลกั เปี4น่จ3าน่วน่องศาจากัจ*ดศ.น่ย�กัลางของโลกั เมี��อน่3าต3าแหน่�งด�งกัล�าวมีาต�อกั�น่จะกัลายเปี4น่แน่วเส+น่ขน่าน่ไปีกั�บศ.น่ย�ส.ตร บางคืร�2งเราจ$งเร�ยกัว�า เส+น่ขน่าดแห�งละต�จ.ด (Parallels of Latitude) ตามีปีกัต�ช้�วงห�างของละต�จ.ดแต�ละเส+น่ห�างกั�น่ 1 องศา ด�งน่�2น่จะมี�ท�2งหมีด 180 เส+น่ คื�อ อย.�เหน่�อเส+น่ศ.น่ย�ส.ตร 90 เส+น่ ใต+เส+น่ศ.น่ย�ส.ตร 90 เส+น่ ส3าหร�บคื�าเฉล��ยของระยะทาง 1 องศาละต�จ.ดบน่พ�2น่โลกัเท�ากั�บ 110 กั�โลเมีตร (69 ไมีล�)

7. กัารกั3าหน่ดต3าแหน่�งบน่พ�2น่โลกั

7.2 ลองจ�จ�ดิ (Longitude)

เปี4น่กัารกั3าหน่ดระยะทางเช้�งมี*มีท��ว�ดจากัศ.น่ย�กัลางของโลกัใน่แน่วน่อน่ของเส+น่ศ.น่ย�ส.ตรไปีทาง ท�ศตะว�น่ออกั หร�อท�ศตะว�น่ตกัจากัเมีร�เด�ยน่ย�าน่กัลาง (Prime Meridian) เมีร�เด�ยน่ย�าน่กัลาง หร�อ เมีร�เด�ยน่ 0 องศา ถุ.กักั3าหน่ดข$2น่เมี��อปี� คื.ศ.1884 โดยให+ลากัผั�าน่หอด.ดาวเมี�องกัร�น่�ช้ ใกัล+มีหาน่คืรลอน่ดอน่ ปีระเทศอ�งกัฤษ์ ส�วน่แน่วเส+น่เมีร�เด�ยน่อ��น่ ๆ จะเปี4น่แน่วร�ศมี�ออกัไปีทางตะว�น่ออกั และตะว�น่ตกัข+างละ 180 องศา ซ$�ง 1 องศา ลองจ�จ.ด คื�ดเปี4น่ระยะทางบน่พ�2น่โลกั 111 กั�โลเมีตร (69 ไมีล�) ลองจ.ด มี�บทบาทส3าคื�ญ่ใน่กัารกั3าหน่ดเวลาบน่ พ�2น่โลกั