รายงานการวจย

การวจยและพฒนาสถานททองเทยว

รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถาน

อาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม)

ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

โดย

คนงนตย ชนคา และคณะ

งานวจยนไดรบทนสนบสนนจากสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.)

ปงบประมาณ 2548

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ข

ชอเรอง การวจยและพฒนาสถานททองเทยว รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

ผวจย คนงนตย ชนคา และคณะ สถานททางาน มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร อ.เมอง จ.ฉะเชงเทรา

บทคดยอ

การวจยเรอง การวจยและพฒนาสถานททองเทยว รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณ โบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบม สวนรวม มวตถประสงคของการวจย 6 ประการ คอ ประการทหนง เพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในเขตพนทตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร โดยประยกตใชระบบ CECS เพอการศกษาระดบกวาง ประการทสอง เพอเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถนใหมความสามารถในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประการ ทสาม เพอวางแผนหากลยทธทเหมาะสมในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประการทส เพอกระตนใหเกดความตะหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบแหลงสงแวดลอม ศลปกรรม ในตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร ประการทหา เพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถน และประการทหก เพอประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนของตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร

พนททเลอกเปนพนทเปาหมายในการพฒนาเปนแหลงทองเทยวทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน คอ คายทหารศรโสธร เพราะในคายทหารศรโสธร มอาคาร ไมสกทองหลงทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา สรางในสมยรชกาลท 5 และกรมศลปากรไดประกาศอนรกษไวเปนโบราณสถาน สาหรบตลาดบานใหม เหตผลทเลอกเปนพนทเปาหมาย เพราะเปนตลาดเกาแกของแปดรว อายมากกวา 100 ป มสถาปตยกรรมพนถน และมวถชวต ความเปนอยแบบเดมๆ สมควรอนรกษไวเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมตอไป

การวจยเชงปรมาณใชเครองมอในการศกษา 2 ชนด คอ แบบสอบถามนกทองเทยว เพอเกบขอมลนกทองเทยวทมาเยอนพนทเปาหมาย และแบบสารวจแหลงสงแวดลอม ศลปกรรมของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในพนทเปาหมาย และบรเวณใกลเคยง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ค

การวเคราะหขอมลนกทองเทยวใชโปรแกรมสาเรจรป การวเคราะหขอมลแบบสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ใชวธการวเคราะหของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การดาเนนงานวจยและพฒนาปฏบตตามวตถประสงค ไดผลการปฏบตงานวจยและพฒนา ดงน

ตลาดบานใหม ตงอยถนนศภกจ เทศบาลเมองเชงเทรา เปนตลาดโบราณรมฝง แมนาบางปะกง เปนยานเศรษฐกจเกาแกของแปดรว อายมากกวา 100 ป แตเดมเรยกวา “ตลาดรมนา” สถาปตยกรรมทองถนเปนเรอนไมเกาแก ลกษณะเปนอาคารไม มวถชวต แบบไทย – จน

คาทหารศรโสธร ตงอยถนนมรพงษ อ . เมอง จ .ฉะเชงเทรา มทวทศน สวยงามมาก เนองจากตงอยรมฝงแมนาบางปะกง และอยใกลวดหลวงพอโสธรวรารามวรวหาร เปนทตงของกองบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค ภายในคายทหารศรโสธร มอาคารไมสกทองขนาดใหญ ซงเปนอาคารไมสกหลงทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา อาคารหลงนสรางเมอป พ.ศ. 2451 กรมศลปากรประกาศใหอนรกษไวเปนโบราณสถาน

นกทองเทยวทมาเทยวตลาดบานใหม มทงเพศชายและเพศหญง ในปรมาณใกลเคยงกน จากการสอบถามนกทองเทยว จานวน 296 ราย พบวา สวนใหญมอายตงแต 31 ปขนไป (รอยละ 43.9) มภมลาเนาอยกรงเทพมหานคร (รอยละ 36.5) และอยในจงหวดฉะเชงเทรา (รอยละ 36.5) วตถประสงคในการเดนทางมาเทยว คอ เพอมานมสการหลวงพอพระพทธโสธรมากทสด (รอยละ 74.7) สวนใหญมาเปนครงแรก (รอยละ 65.5) ผแนะนาใหมาเทยว คอ เพอนและญาตพนอง (รอยละ 51.7) สวนใหญมากบครอบครว (รอยละ 48.3) จานวนสมาชกทมา 1 – 5 คน มากทสด (รอยละ 69.3) สงทนกทองเทยวสนใจมากทสด คอ ตองการชมความเกาแก ลกษณะเฉพาะตวของอาคารในตลาด (รอยละ 64.9) จากการสอบถามสภาพปญหา พบวา สวนใหญไมมปญหา (รอยละ 33.2) เมอถามถงความตองการมาเทยวอก สวนใหญระบวา จะกลบมาเทยวอก (รอยละ 70.6) เมอสอบถามเรองความพอใจกบสงอานวยความสะดวกตางๆ เชน อาหาร สขา ฯลฯ สวนใหญมากกวา รอยละ 50 ตอบวา พอใจ สาหรบระดบความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยว พบวา ตวอยางทศกษา ตองการใหจดกจกรรมตอไปนมากเปนอนดบหนง มเรอนาเทยวชมคลองซอยตางๆ มสนคาหตถกรรมทเปนเอกลกษณของชมชนไวจาหนายเปนทระลก มอาหารและขนมพนบานทหลากหลายไวจาหนาย มการสาธตประกอบอาหารและขนมพนเมอง และมสนคาทางการเกษตรทนามาจากเจาของสวนมาจาหนาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ง

การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรม เพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรม โดยประยกตใชระบบ CECS มขนตอนการดาเนนงาน 6 ขนตอน คอ ขนตอนแรก ทาเวท เพอรวมกนกาหนดแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ขนตอนทสอง ประชมชาวบานเพอชแจง รายละเอยดเรองระบบและเทคนควธทใชในการอนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ขนตอน ทสาม ชมชนรวมกนกาหนดแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ขนตอนทส ทาการสารวจภาคสนาม แหลงสงแวดลอมศลปกรรม ขนตอนทหา ว เคราะหและสรปผล คณลกษณะสาคญทางประวตศาสตร และลกษณะเดนทางกายภาพของแตละพนท ขนตอนทหก ขนตอนสดทาย เปนก า ร ค น ขอมลสทองถน เพอใหขอเสนอแนะและคารบรอง

แบบสารวจทใชเปนแบบสารวจของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม แหลงททาการอนรกษในตลาดบานใหม และพนทใกลเคยง ม 15 แหลง คอ ชมชนตลาดบานใหม หองแถวไมตลาดบานใหม ศาลอามา โรงนามะเนด ทาเรอเมล ทาเรอนายเกงกลา คลองบานใหม วดอภยภาตการาม วดจนประชาสโมสร (เลงฮกย) ชมชนวด สมปทวน (นอก) พระอโบสถวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) มณฑปวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) มณฑปวดพยคฆอนทราราม เจดยวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) พระอโบสถ วดสายชล ณ รงส (แหลมบน) พระอโบสถวดสมปทวน (นอก) ในสวนของคายทหารศรโสธร ม 3 แหลง คอ โบราณสถานอาคารไมสกทอง กลมอาคารใกลเคยงโบราณสถานอาคารไมสกทอง และปนใหญทใชในสงครามโลกครงทสอง

การเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน จากการทาเวทชาวบานตลาดบานใหม พบวา ชาวบานตองการเสรมสรางศกยภาพ โดยการไปทศนศกษา ตลาดนาดาเนนสะดวก จงหวดราชบร และตลาดดอนหวาย จงหวดนครปฐม เพอนาความรและ สงทพบเหนมาพฒนาตลาดบานใหม นอกจากน ยงตองการเพมพนความรดานการประกอบอาชพดวย สงทกลมตองการเรยนร คอ การทากวยเตยวปากหมอ และการทาขนมเกสรดอกลาเจยก เพอนาไปผลตจาหนายในตลาดบานใหมตอไป สาหรบคายทหารศรโสธร เนองจากตองการเพยงเปนแหลงการศกษาของเยาวชน จงไมไดจดกจกรรมในขอน

การทาแผนปฏบตการพฒนาการทองเทยวตลาดใหม โดยชาวบานและคณะกรรมการ ยกรางแผน ไดแผนงานทงหมด 5 แผนงาน คอ แผนงานปรบปรงสภาพแวดลอม และพฒนาแหลงทองเทยว มจานวนโครงการทงสน 10 โครงการ แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน มจานวนโครงการทงสน 3 โครงการ แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรมทองเทยว มจานวนโครงการทงสน 5 โครงการ แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค มจานวนโครงการทงสน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

จ

2 โครงการ แผนงานพฒนาผประกอบการ และบคลากรดานการทองเทยว มจานวนโครงการ ทงสน 2 โครงการ สาหรบคายทหารศรโสธรไมมการจดทาแผน

การกระตนใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชน กระทาโดยการจด ขบวนแหประชาสมพนธการทองเทยวตลาดบานใหม และคายทหารศรโสธรในวนสงกรานต และจดทาแผนพบประชาสมพนธสถานททองเทยวในตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร

การปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรก ความภาคภมใจในทองถน จดทาโดย การนากลมเยาวชนลงเรอลองแมนาบางปะกง และทศนศกษาตลาดบานใหม และแหลงสงแวดลอม ศลปกรรมทมความสาคญในพนทใกลเคยง จดอบรมนกเรยน เพอใหความรเกยวกบแหลงทองเทยว

การประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เนองจากการดาเนนการวจยและพฒนาอยในระยะเรมแรก แผนปฏบตการตางๆ ยงไมนาไปสการปฏบตทเปนรปธรรม ดงนนจงยงไมสามารถประเมนผลความกาวหนาของการพฒนาได จงใชวธการประชมกลมยอย คณะทางานของชมชน พบวา การพฒนาทรพยากรการทองเทยวแบบตลาดเกาโบราณ โดยเฉพาะการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เปนเรองยงยากสลบซบซอน ตองมการวางแผนอยางด ทงเรองของรปแบบกจกรรม การบรการ การประชาสมพนธ การตลาด การส ร า ง ความเขาใจของคนในชมชน โดยเฉพาะอยางยง ความเขาใจในเรองการจดการการทองเทยว แบบยงยนและความรวมมอจากชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ฉ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยเรอง การวจยและพฒนาสถานททองเทยว รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ชนนสาเรจลลวงดวยด โดยไดรบความอ น เ ค ร า ะ ห จากบคคลหลายฝาย ผวจยและคณะขอกราบขอบพระคณ ดงน

กราบนมสการขอบพระคณทานพระอธการเยนจง รกษาการเจาอาวาสวดจนประชาสโมสร ทไดกรณาเออเฟอสถานทใหจดเวทชาวบานทกครง

ขอบพระคณ คณวชต อภยจตต ประธานชมชน (ตลาดบน) และคณะกรรมการชมชน ตลอดจนชาวบานในตลาดบานใหมทกทาน ทใหความรวมมออยางดยง ในการพฒนาชมชน ใหเปนแหลงทองเทยวทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

ขอบพระคณผบรหารจากหลายหนวยงาน ไดแก อธการบดมหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร นายกเทศมนตรเมองฉะเชงเทรา ผบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค และผอานวยการโรงเรยนวดเทพนมตร ทไดกรณาอานวยความสะดวกในการทาวจยและพฒนา

อนง งานวจยชนนไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ จากสานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) ประจาปงบประมาณ 2548 ผวจยและคณะขอขอบพระคณไว ณ โอกาสนดวย

คนงนตย ชนคา และคณะ มถนายน 2549

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอ ข กตตกรรมประกาศ ฉ สารบญ ช สารบญตาราง ฌ สารบญภาพ ฎ

บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคการวจย 5 1.3 คานยามศพทเฉพาะ 5 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6

2 แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ 7 2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 7 2.2 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ และการทองเทยวอยางยงยน 15 2.3 หลกการพฒนาการทองเทยวทยงยน 62 2.4 ระบบเพอการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม 77

3 วธดาเนนการวจย 84 3.1 เปาหมาย 84 3.2 คาถามการวจย 85 3.3 แผนงาน โครงการ และกจกรรมการสงเสรมและการพฒนาการทองเทยว 85

4 ผลการวเคราะหขอมล 92 4.1 ลกษณะทางกายภาพของตลาดบานใหม 92 4.2 ลกษณะทางกายภาพของโบราณสถานอาคารไมสกทอง 97 4.3 การศกษานกทองเทยว 103 4.4 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรม 115

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ซ

บทท หนา

4.5 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมโบราณสถานอาคารไมสกทอง และบรเวณใกลเคยง 165

4.6 การเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน 179 4.7 การทาแผนปฏบตการพฒนาการทองเทยว 180 4.8 การกระตนใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชน 206 4.9 การปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชน 207 4.10 การประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน 210

5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ 213

บรรณานกรม 218

ภาคผนวก 220 ภาคผนวก ก แบบสอบถามนกทองเทยว 221 ภาคผนวก ข แบบสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรม 227 ภาคผนวก ค รายชอคณะกรรมการยกราง แผนพฒนาการทองเทยว

ตลาดบานใหม 238 ภาคผนวก ง ภาพการดาเนนงานวจยและพฒนา 240

ประวตผวจย 250

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ฌ

สารบญตาราง

ตาราง หนา

1 กจกรรมการทองเทยวประวตศาสตรและวฒนธรรม จาแนกตามวตถประสงค พนท ขนาด รปแบบ และผลกระทบ 28

2 แผนงาน โครงการ และกจกรรมการสงเสรมและการพฒนา การทองเทยวคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม 85

3 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามเพศ 103 4 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามอาย 104 5 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามอาชพหลก 104 6 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามภมลาเนา 105 7 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามวตถประสงค 106 8 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามประสบการณ 107 9 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามผแนะนา 107 10 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามลกษณะ

ของกลมฯ 108 11 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามจานวน

สมาชก 108 12 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามกจกรรม

ทองเทยวฯ 109 13 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามสภาพปญหา 109 14 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามความตองการ

ทจะมาเทยวในอนาคต 110

15 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามระดบความพอใจ กบสงอานวยความสะดวกตางๆ 111

16 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามความคาดหวง ของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาดบานใหม 113

17 สรปแผนงานและโครงการพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหมใหม การจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน 183

18 แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน 193

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ญ

ตาราง หนา

19 แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรมทองเทยว 196 20 แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค 201 21 แผนงานพฒนาผประกอบการและบคลากรดานการทองเทยว 202 22 สรปแผนงานและโครงการพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม

ใหมการจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน 204

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ฎ

สารบญภาพ

ภาพ หนา

1 เสนทางการลองแมนาบางปะกงและสถานทสาคญรมฝงแมนา 2 2 อาคารไมสกทอง ในคายทหารศรโสธร สวยงามเปนสงาดวยสถาปตยกรรม

สมยรชกาลท 5 3 3 ตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) 4 4 กรอบแนวคดการทองเทยวอยางยงยน 69 5 แผนภมการดาเนนการระยะท 1, 2 83 6 คลองเลกแยกจากแมนาบางปะกงไหลผานกลางตลาด แบงตลาดออกเปน

ตลาดบนและตลาดลาง 93 7 รานกาแฟโบราณในตลาดบานใหม 94 8 หองแถวซงมคนอาศยอยประจา 94 9 ปายประชาสมพนธตลาดบานใหมตดอยบรเวณดานหนาทางเขาตลาด 95 10 นกทองเทยวเขามาเดนเทยวชมวถชวตตลาดบานใหม 96 11 รานขายของในตลาดบานใหม 96 12 ปนใหญทใชในสมยสงครามโลกครงท 2 98 13 อาคารไมสกทองภายในคายทหารศรโสธร 98 14 จ.ส.อ. เฉลมพล บญญกาวน ผใหสมภาษณ 98 15 สญลกษณบรเวณหนาจวดานหนาของตวอาคารไมสกทอง 99 16 ดานหนาตวอาคารไมสกทอง 99 17 สวนปกของตวอาคารไมสกทอง 100 18 แทนสาหรบวางเครองเสวย 100 19 ตขนาดใหญในตวอาคารไมสกทอง 101 20 อาคารไมทอยใกลอาคารไมสกทอง ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง 101 21 อาคารบางหลงถกรอถอน ซอมแซมใหมจนเสยรปทรงสถาปตยกรรมเดม 102 22 ทมวจย ชาวบาน และคณะกรรมการชมชนรวมเดนขบวนแห

หลวงพอโสธร 207

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

แมนาบางปะกง เปนแมนาสายหลกของพนทภาคตะวนออก เกดจากการไหลรวมกน ของแมนาสายสาคญ 2 สาย คอ แมนานครนายกและแมนาปราจนบร ไหลมาบรรจบกน ทอาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร มความยาวนบจากจดบรรจบกนจนถงปากอาว ประมาณ 1 22 กโลเมตร

ดวยสภาพภมศาสตรของลานาทมลกษณะคดเคยว ทองนามความลาดชนนอยจงสงผล ใหมการรกลาของนาทะเลบรเวณปากแมนา มการเปลยนแปลงระดบความเคมของนาตลอดเวลา มสภาพความเปนนากรอย 7 - 8 เดอน ลกษณะเชนนทาใหบรเวณสองฝงแมนาบางปะกงมระบบนเวศนทงนาจดและนากรอย และมความหลากหลายทางชวภาพ

นกโบราณคดสนนษฐานวา รมฝงแมนาบางปะกงแหงน เมอหลายพนปกอนนาจะเปนแหลงอารยธรรมสาคญแหงหนง เชนเดยวกบทราบลมแมนาอนๆ ซงเปนทพกพงอาศยของผคน มาแตโบราณ (จงหวดฉะเชงเทรา, 2539 : 24) โดยในสมยประวตศาสตร แหลงอารยธรรมลมแมนาบางปะกง ดจะมหลกฐานชดเจนหากพจารณาจากสภาพภมศาสตรวาเปนชมชนศนยกลางของ อารยธรรมลมแมนาบางปะกงและเปนทางออกสทะเล สามารถซอขายหรอแลกเปลยนสนคา และวฒนธรรมกบดนแดนโพนทะเล ในลกษณะเดยวกนกสามารถนาสนคาและวฒนธรรมตางๆ ไปยงดนแดนภายในแผนดนใหญ ซงอยบรเวณทราบสงในภาคตะวนนออกเฉยงเหนอและทราบตา

ในกมพชา จากหลกฐานทางโบราณคด พบวา สถาปตยกรรมหรอประตมากรรมตางๆ ลวนแสดงวา

ชมชนแหงนมอายตอเนองยนยาวหลายพนป และมมนษยอาศยสบเนองมาไมขาดสาย ตงแต ยคบรรพกาล (จงหวดฉะเชงเทรา, 2 5 3 9 : 2 5 )

เมอลวงเขาสสมยประวตศาสตรไทย แมนาบางปะกงมความสาคญเปนเสมอนกาแพง ธรรมชาตทคอยปองกนขาศกศตร มการสรางกาแพงเมองชดกบลานา และเมอมการปฏรป การปกครองมการจดตงมณฑลในสมยรชกาลท 5 กใชแมนาบางปะกงเปนหลกในการตงเมอง ดงปรากฏหลกฐานทเปนโบราณสถานและสถาปตยกรรมเกาแก ทกรมศลปกรรม ประกาศ ขนทะเบยนไวหลายแหง เชน กาแพงเมองเกาและปอมปราการ อาคารศาลากลางจงหวดฉะเชงเทรา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

2

หลงเกา อาคารไปรษณยหลงเกา อาคารไมสกทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา ซงตงอย ในคายทหารศรโสธร เปนตน

แมน าบางปะกงมความคดเคยว และมความเชอท สบทอดกนมาวา แมน าสายน เปรยบเหมอนมงกร และจดประดษฐานหลวงพอโสธร เปนเสมอนหวมงกร และดนแดนรอบๆ บรเวณแมนาแหงนเปนดนแดนของแมนามงกรจงอดมสมบรณดวยสตวนาและพนธไมนานาชนด

ทกวนนสองฝงแมนาบางปะกง ยงความนาดดวยภาพของวดวาอาราม เรอนแพทรงไทย เรอนรานคา บาน ตลาด ทองนาเลกๆ แบบเกา และทวทศนของปาจาก เขยวขจ เปนกอหนาทบ รายเรยงเปนแนวขนานกบฝงนา

ภาพ 1 เสนทางการลองแมนาบางปะกงและสถานทสาคญรมฝงแมนา

การลองเรอนาจะเปนกจกรรมทจะไดศกษาแมนาบางปะกง ในฐานะของแมนา

สายวฒนธรรม ทรวบรวมเรองราววฒนธรรม โบราณสถาน และวถชวตรมนาไดเปนอยางด อยางไรกตามการลองเรอเพยงอยางเดยว ไมสามารถทาใหนกทองเทยวซมซบ

วฒนธรรม วถชวตรมนา และความงามของสถาปตยกรรมเกาแกไดอยางลกซง คณะผวจยจงเหนวาสมควรพฒนาพนทและแหลงสถาปตยกรรมเกาแกรมฝงแมนาบางปะกงใหเปนจดแวะเทยวชม ของนกทองเทยวเมอลองเรอลงมาจากวดโสธรวรารามวรวหาร โดยในการวจยระยะแรกนเลอก พนทนารอง 2 แหง คอ คายทหารศรโสธร ซงเปนสถานททองเทยวสาคญจดแรกทจะพา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

3

นกทองเทยวขนแวะชมอาคารไมสกทองหลงทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา อาคารหลงน สรางเสรจเมอป พ.ศ. 2451 กรมศลปากรไดประกาศใหอนรกษไวเปนโบราณสถาน ภายในมพพธภณฑยทโธปกรณของกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค ซงจดแสดงอาวธโบราณ เครองใชทางทหารทใชในการรบสมยสงครามโลกครงท 2 ธงสญลกษณตางๆ และอาวธยทโธปกรณ ทเกาแกมความสาคญและประวตความเปนมาทยาวนาน ซงหาชมไดยากอกเปนจานวนมาก

ภาพ 2 อาคารไมสกทอง ในคายทหารศรโสธร สวยงามเปนสงาดวยสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

พนทนารองอกแหงหนง คอ ตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ซงเปนยานเศรษฐกจ

เกาแกของแปดรวมอายมากกวา 100 ป แตเดมเรยกวา “ตลาดรมนา” สถาปตยกรรมพนถน เปนเรอนไมเกาแก ทยงคงวถชวตแบบดงเดมใหไดพบเหนอยในปจจบน ลกษณะเปนอาคารหลงคามงจาก ฝาเซยม (ไมไผ) ในป พ.ศ. 2499 เกดไฟไหมครงใหญทาใหตลาดถกไฟไหมจงม การปลกสรางอาคารใหมบางสวน ชาวบานจงเรยกวา “ตลาดบานใหม” (สดใจ ตระกลศภชย, 2544 : 182 )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

4

ภาพ 3 ตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม)

บรเวณใกลเคยงชมชนตลาดบานใหม มโบราณสถานทนาสนใจ ควรแกการกราบไหว หลายแหง เชน หลวงพอโต (ซาปอกง) วดจนประชาสโมสร (เลงฮกย) พระโพธสตวกวนอม ลอยนา เปนตน

ปจจบนคณะกรรมการชมชนมแนวคดทจะพฒนาตลาดแหงนใหเปนสถานททองเทยว เชงวฒนธรรม โดยมชาวบานเปนผถายทอดความร ความเขาใจเกยวกบชมชนใหแกผทสนใจ เขามาทองเทยว และเปดงานครงแรกเมอวนท 23 ตลาคม พ.ศ. 2547 ทตลาดบานใหม ใหมลกษณะยอนวถชวตตลาดแบบดงเดม

จากบรบทและความพรอมของชมชนดงกลาวขางตน จะเหนวาสถานททองเทยวรมฝง แมนาบางปะกง บรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ควรไดรบการสงเสรมใหเปนสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในจงหวดฉะเชงเทราอกแหงหนง แตเนองจากสถานททงสองแหง ไมเคยเปดใหเปนสถานททองเทยว อยางเปนทางการมากอนจงประสบปญหาในการดาเนนการทจะทาใหสถานททองเทยวเปนสถานททองเทยวทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

5

1.2 วตถประสงคการวจย

1.2.1 เพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในเขตพนทตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร โดยประยกตใชระบบ CECS เพอการศกษาระดบกวาง

1.2.2 เพอเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน ใหม ความสามารถในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

1.2.3 เพอวางแผนหากลยทธทเหมาะสมในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยว แบบยงยน

1.2.4 เพอกระตนใหเกดความตะหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบแหลง สงแวดลอม ศลปกรรม ในตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร

1.2.5 เพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถน 1.2.6 เพอประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนของตลาด

บานใหมและคายทหารศรโสธร

1.3 คานยามศพทเฉพาะ คายทหารศรโสธร หมายถง กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค ตงอยเลขท 1 ถนน

มรพงษ ตาบลโสธร อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา ตลาดบานใหม หมายถง ตลาดลางและตลาดบน ซงแตเดมเรยกวาตลาดรมนา

ตงอยบนถนนศภกจ เขตเทศบาลเมองฉะเชงเทรา ทางไปอาเภอบางนาเปรยว การบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน หมายถง การบรหารจดการ

ตามหนาททรบผดชอบแตละสวน โดยยดถอหลกการ 10 ประการของการทองเทยวแบบยงยน การทองเทยวแบบยงยน หมายถง การพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของ

นกทองเทยว และผทเปนเจาของทองถนในปจจบน โดยมการปกปองและสงวนรกษาโอกาสตางๆ ของอนชนรนหลง การทองเทยวนมความหมายถง การจดการทรพยากรเพอตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ สงคม และความงามทางสนทรยภาพ ในขณะทสามารถรกษาเอกลกษณทาง วฒนธรรมและระบบนเวศดวย (สถานการณสงแวดลอมไทย, 2 5 3 8 )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

6

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.4.1 แหลงสงแวดลอมศลปกรรมในคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาด รมนาเดม) ไดรบการลงทะเบยนเพอการอนรกษ

1.4.2 ชมชนคายทหารศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) มระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

1.4.3 ประชาชนในชมชนคายทหารศรโสธรและชมชนตลาดบานใหมรบรองระบบวธบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนของชมชน

1.4.4 เกดแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมแหลงใหมในจงหวดฉะเชงเทรา 1.4.5 ประชาชนและเยาวชนในทองถนภาคภมใจศลปกรรมและวฒนธรรมในจงหวด

ของตนเอง 1.4.6 ประชาชนในชมชนคายศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม)

มรายไดจากการพฒนาชมชนใหเปนสถานททองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

7

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารทเกยวของ และนาเสนอตามหวขอตอไปน 2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 2.2 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ และการทองเทยวอยางยงยน 2.3 หลกการพฒนาการทองเทยวทยงยน 2.4 ระบบเพอการอนรกษทางวฒนธรรม

2.1 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 2.1.1 ขอบเขตและความหมายของการทองเทยว

การทองเทยวเปนการนนทนาการ (Recreation) รปแบบหนงทเกดขนระหวาง เวลาวาง (Leisusre time) ทมการเดนทาง (Travel) เขามาเกยวของ โดยเปนการเดนทางจากทหนงทมกหมายถงทอยอาศย ไปยงอกทหนงทถอเปนแหลงทองเทยวเพอเปลยนบรรยากาศและ สงแวดลอม โดยมแรงกระตน (Motivator) จากความตองการในดานกายภาพ ดานวฒนธรรม ดานการปฏสมพนธ และดานสถานะหรอเกยรตคณ

Mc Intosh and Goeldner (1984) ไดสรปวา การทองเทยว (Tourism) หมายถง ผลรวมของปรากฏการณตางๆ และความสมพนธทเกดขนจากปฏสมพนธระหวางนกทองเทยว กบธรกจและบรการตางๆ รวมทงกบรฐบาลประเทศเจาภาพ และประชาชนในทองถน ซงเปนแหลงทองเทยวทเกยวของอยในกจกรรมหรอกระบวนการในการดงดด ดวยการใหการตอนรบ

ทอบอนเปยมไมตรแกนกทองเทยวหรอผมาเยอน การเดนทางของผคนไปทองเทยวในทแหงหนง มกไปเกยวของกบหนาทการงาน

ของผอนนเอง จงเปนสวนหนงของสงคมทผกพนโยงใยกนขน การเดนทางไปในสถานทใหม ไดมการใชสถานทนนๆ ใชสงอานวยความสะดวก และบรการทมอยมากบางนอยบาง ตาม ศกยภาพของแตละบคคล การเดนทางของแตละคนตางมจดมงหมาย วธการ และความพงพอใจ ทแตกตางกน ดงนนจงเกดรปแบบการทองเทยวทหลากหลาย และมการเรยกขนานตางๆ แตละรปแบบ ตามมมมองหรอมตตางๆ ดงน มตดานทรพยากร เชน การทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural Tourism) การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) ฯลฯ น มตดานกจกรรม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

8

เชน การทองเทยวแบบผจญภย (Adventure Travel) การทองเทยวแบบกฬา (Sport) ฯลฯ มตดานการตลาด เชน การทองเทยวระหวางประเทศ (International Market) ฯลฯ มตดานการจดการ เชน การทองเทยวเชงนเวศน (Ecotourism) การทองเทยวทยงยน (Sustainable Tourism) ฯลฯ เปนตน

2.1.2 องคประกอบของการทองเทยว การทองเทยวเปนกระบวนการทางสงคมและเศรษฐกจทมองคประกอบหลก

3 ดาน คอ ทรพยากรแหลงทองเทยว (Tourism Resource) บรการการทองเทยว (Tourism Service) และตลาดการทองเทยว (Tourism Market or Tourist) แตละองคประกอบมองคประกอบยอยๆ ทมความสมพนธกน เปนเหตและผลซงกนและกน ความแตกตางของแตละรปแบบของ การ ทองเทยว จงอยทความแตกตางในองคประกอบยอย และความสมพนธทเกดขนนนเอง

ความสมพนธระหวางระบบยอยทง 3 เกดขน เมอนกทองเทยวไดไปใชประโยชนจากทรพยากรการทองเทยวเพอนนทนาการหรอทศนศกษา ซงอาจเปนการใชประโยชนโดยตรงและจากการบรการทเกยวของ โดยปกตทรพยากรการทองเทยวเปนทรพยากรทใชไมมวนหมด

เพราะรปแบบการใชมกเปนการสมผสแตภายนอกโดยไมมการเคลอนยายทรพยากรใดๆ หรออาจมการชดเชยไดอยตลอดเวลา อยางไรกตาม ในการทองเทยวทเปนจรงนน การใชประโยชน ของทรพยากรมกมการแปรรปทรพยากร และอาจไมมการคานงถงการสญเสย หรอผลกระทบ ทจะเกดขนกบระบบยอยตางๆ ระบบอตสาหกรรม ฯลฯ อาจมผลกระทบมาสระบบทองเทยวดวย ดงนน การทองเทยวทขาดระบบการจดการทดเขามาเกยวของ จงเปนการทองเทยวทไมประสบความสาเรจไดเลย นอกจากองคประกอบภายในระบบแลว การทองเทยวยงมสงแวดลอมสาคญ ทเกยวของของสมพนธกนอกหลายประการ เชน สภาพกายภาพและระบบนเวศ สงแวดลอม โครงสรางพนฐาน เศรษฐกจและการลงทน สงคมและวฒนธรรม องคกรและกฎหมาย เปนตน 1) แหลงทองเทยว แหลงทองเทยวเปนทรพยากรทสาคญ จดเปนอปทาน การทองเทยว (Tourism Supply) ซง Peters (1969) ไดจดหมวดหมของแหลงทองเทยวเปน 5 ประเภท คอ แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม (Cultural Attractions) แหลงทองเทยว ซงแสดงออกถงประเพณตางๆ (Tradi t ional Attract ions) แหลงทองเทยว ซงแสดงออกถงความงดงาม ในรปแบบตางๆ ของภมประเทศ (Secnic Attractions) แหลงทองเทยวประเภททใหความบนเทง (Entertainment Attractions) แหลงทองเทยวอนๆ ทมลกษณะเฉพาะตว (Other Attractions) สาหรบประเทศไทยนน ททท. โดยบรษทหรอหนวยงานทปรกษาตางๆ มกแบงแหลงทองเทยวออกเปน 3 ประเภท คอ แหลงทองเทยวธรรมชาต แหลงทองเทยวประวตศาสตร โบราณคด และแหลงทองเทยวศลปวฒนธรรม สวนแหลงทองเทยวทใหความบนเทงนน จดเปนสวนหนง

ในสถานบรการนกทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

9

2) บรการการทองเทยว บรการทรองรบการทองเทยวเปนอปทานประเภทหนง ซงไมไดเปนจดหมายปลายทางหลกของนกทองเทยว แตเปนบรการทรองรบใหเกดความสะดวกสบายและความบนเทงแกนกทองเทยว ซงในบางโอกาสอาจเปนตวดงดดใจไดเชนกน

บรการ การทองเทยวทสาคญ ไดแก ทพก อาหาร แหลงจาหนายสนคา แหลงบนเทง แหลงกจกรรมและบรการอนๆ ทงน รวมถงโครงสรางพนฐานและสงอานวยความสะดวกทจาเปนอนๆ ดวย 3) ตลาดการทองเทยว ตลาดการทองเทยว เปนการแสดงออกของอปสงค (Tourism Demand) ซงมความปรารถนาในการทองเทยวจากทหนงไปยงอกทหนง เพอเขารวม ในกจกรรมการพกผอนหยอนใจ และเพอกจกรรมอนๆ (ปกตตลาดการทองเทยวจะเนนท

นกทองเทยว) (1) ผมาเยอน ( V i s i t o r s ) ผทจากถนพานกของตนเอง เพอวตถประสงค

อยางใดอยางหนง อาจพกคางแรมหรอไมกได (เปนผลรวมของนกทองเทยวและนกทศนาจร) (2) นกทองเทยว (Tourist) คอ ผเดนทางมายงพนทหนงโดยมวตถประสงค

ตางๆ ทไมใชเปนการไปทางานประจา การศกษา และไมใชคนทองถนทมภมลาเนาหรอทางานประจาหรอศกษาอยในพนทนน ผเดนทางนจะตองพกคางแรมอยางนอย 1 คน (แตไมเกน 90 วน) วตถประสงคในการเดนทางอาจเพอใชเวลาวาง (การนนทนาการ การพกผอนวนหยด การรกษา สขภาพ การศกษา-เรยนร การศาสนา และการกฬา) ธรกจ เยยมญาต การปฏบตหนาท และ การประชม เปนตน

(3) นกทศนาจร ( E x c u r s i n o i s t ) คอ ผเดนทางทไมไดพกคางคน (4) การทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourism) คอ การเดนทาง

ของนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ จากจงหวดหนงไปอกจงหวดหนง โดยม วตถประสงคตางๆ ทไมใชการไปทางานประจา การศกษา และตองไมใชคนทองถนทมภมลาเนา

หรอทางานประจาหรอศกษาอยจงหวดทเดนทางไป (5) คาใชจายของนกทองเทยว (Tourist Consumption Expenditures) คอ

คาใชจายสาหรบสนคาและบรการ ทจายโดยนกทองเทยวชาวตางประเทศ (International Tourists) ระหวางการพานกอยในประเทศไทยไมรวมคาโดยสารระหวางประเทศ

(6) รายไดจากการทองเทยว (Tourism Revenues) คอ รายไดทประเทศไทยไดรบทงทางตรงและทางออม ในรปของเงนตราตางประเทศ ทนกทองเทยวจากตางประเทศ จายเปนคาสนคาและบรการ ไมรวมคาโดยสารระหวางประเทศ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

10

การทองเทยวเปนกจกรรมทขนตอคณภาพของมนษย ทรพยากร และสงแวดลอม ทางธรรมชาตและวฒนธรรม ซงไมสามารถแยกตวออกจากการพฒนาทางเศรษฐกจอนๆ กระบวนการทองเทยวไดพฒนาจนเกดเปนสาขาทสาคญสาขาหนงในระบบเศรษฐกจ ทมผซอและ ผขาย (ใหบรการ) จนขยายตวเปน อตสาหกรรมการทองเทยว (Tourism Industry) ทกอใหเกด รายไดทสาคญของประเทศ ในชวงทเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจหลายครง อตสาหกรรม การทองเทยวแมไดรบผลกระทบ แตมกเปนอตสาหกรรมทฟนตวไดเรว และสามารถทดแทน

ภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจไดด ดงนน ในระยะทผานมา การทองเทยวจงมงเนนมตทางเศรษฐกจเปนสาคญ

อยางไรกตามการทอตสาหกรรมการทองเทยวควบคกบผลประโยชนทางเศรษฐกจ การขยายตว ของอตสาหกรรมการทองเทยวไดกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมธรรมชาตและสงคม

ทงโดยตรงและโดยออม เชนเดยวกบการพฒนาในสาขาการผลตอนๆ ในป 2530 (ค.ศ. 1987) ไดมการเสนอทางเลอกใหมของการพฒนาทเรยกวา

การพฒนาทยงยน (Sustainable Development) จากรายงาน Brundtland Report (Our Common F u t u r e ) ใหความหมายของการพฒนาแบบยงยนวา “เปนการพฒนาทตอบสนองความตองการ ของสงคมปจจบน โดยไมบนทอนศกยภาพในการพฒนาของคนยคหนา ในการแสวงหา การตอบสนองความตองการของตน” (Shirley Dber, 1993) ซงเปนแนวความคดนไดขยาย

ครอบคลมมาสการพฒนาการทองเทยวดวย

2.1.3 การทองเทยวทยงยน (Sustainable Tourism) เพอใหเกดความยงยนในอตสาหกรรมการทองเทยว แนวความคดการทองเทยว

แบบยงยนจงไดรบความนยมและแพรหลายคอนขางมาก โดยเฉพาะในระยะ 5 - 6 ปมาน ในการประชม G l o b e 9 0 ณ ประเทศคานาดา ไดใหคาจากดความ การทองเทยวแบบยงยน วาหมายถง “การพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยว และผทเปนเจาของทองถนในปจจบน โดยมการปกปองและสงวนรกษาโอกาสตางๆ ของอนชนรนหลง การทองเทยวนมความหมายถงการจดการทรพยากรเพอตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ สงคม และ ความงามทางสนทรยภาพ ในขณะทสามารถรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมและระบบนเวศดวย” (สถานการณสงแวดลอมไทย, 2 5 3 8 )

การทองเทยวแบบยงยนจงมหลกการ ดงน 1) U s i n g R e s o u r c e S u s t a i n a b l y

การอนรกษและใชทรพยากรอยางพอด ทงทเปนทรพยากรธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม เปนสงสาคญและเปนแนวทางการทาธรกจในระยะยาว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

11

2) R e d u c i n g O v e r - c o n s u m p t i o n a n d W a s t e การลดการบรโภคทมากเกนความจาเปน และการลดของเสย จะชวยเลยง คาใชจายในการทานบารงสงแวดลอมทถกทาลายในระยะยาว และเปนการเพมคณภาพ

ของการทองเทยว 3) M a i n t a i n i n g D i v e r s i t y

การรกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม มความสาคญตอการทองเทยวในระยะยาว และชวยขยายฐานของอตสาหกรรมการทองเทยว

4) I n t e g r a t i n g T o u r i s m i n t o P l a n n i n g การประสานการพฒนาการทองเทยวเขากบกรอบแผนกลยทธการพฒนา

แหงชาต การพฒนาทองถน และการประเมนผลกระทบสงแวดลอม จะชวยขยายศกยภาพ การทองเทยวในระยะยาว

5) S u p p o r t i n g L o c a l E c o n o m i c s การทองเทยวรองรบกจกรรมทางเศรษฐกจของทองถน โดยพจารณา

ดานราคาและ คณคาของสงแวดลอมไว ไมเพยงแตทาใหเกดการประหยด แตยงปองกน สงแวดลอมไมใหถกทาลายอกดวย

6) I n v o l v i n g L o c a l C o m m u n i t i e s การมสวนรวมอยางเตมทของทองถนในสาขาการทองเทยวไมเพยงแต สรางผลตอบแทนแกประชากรและสงแวดลอมโดยรวมแตยงชวยกระตนคณภาพการจดการ

การทองเทยวอกดวย 7) C o n s u l t i n g S t a k e h o l d e r s a n d t h e P u b l i c

การปรกษาหารอกนอยางสมาเสมอ ระหวางผประกอบการ ประชาชนทองถน องคกร และสถานทเกยวของ มความจาเปนในการทจะรวมงานไปในทศทางเดยวกน รวมทง รวมแกปญหา และลดขอขดแยงในผลประโยชนทแตกตางกน

8) T r a i n i n g S t a f f การฝกอบรมบคลากร โดยสอดแทรกแนวคดและวธปฏบตในการพฒนา

แบบยงยนตอบคลากรทองถนทกระดบ จะชวยยกระดบการบรการการทองเทยว 9) M a r k e t i n g T o u r i s m R e s p o n s i b l y

การตลาดทจดเตรยมขอมลขาวสารอยางพรอมมล จะทาใหนกทองเทยวเขาใจและเคารพในสงแวดลอมทางธรรมชาต สงคม และวฒนธรรมของแหลงทองเทยว และจะชวย

ยกระดบความพอใจของนกทองเทยวดวย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

12

10) U n d e r t a k i n g R e s e a r c h การวจยและการตดตามตรวจสอบอยางมประสทธภาพ จาเปนตอการชวย

แกปญหา และเพมผลประโยชนตอแหลงทองเทยว นกทองเทยว และนกลงทน

จะเหนไดวา แนวความคดการทองเทยวแบบยงยน มงเนนใหอตสาหกรรม การทองเทยวโดยรวม ปรบสภาพการจดการเพอเขาสยคใหมของกระแสโลกทเปลยนไป โดยเปลยนจากสงคมบรโภคนยมสยคสมยสงคมเปนใหญ (สถานการณสงแวดลอมไทย, 2 5 3 8 ) ดงนน ขอบเขตของการพฒนาจงครอบคลมทกองคประกอบทกสวนของการทองเทยว หรอกลาวอกนยหนงคอ การพฒนาการทองเทยวทงหมดตองมงสความยงยน กลาวโดยสรป กจกรรม การทองเทยวจะตองสามารถดารงอยได มนกทองเทยวมาเยยมเยยนสมาเสมอ ทรพยากร การทองเทยวยงคงรกษาความดงดดใจไวไดไมเสอมคลาย กจการการบรการมกาไร แมตอง มการปรบปรงเปลยนแปลงการใหบรการอยเสมอ ผลกระทบทมตอสงแวดลอมทงทางธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม จะตองไมม หรอมนอยทสด มแตการจดการอยางยงยนเทานน จงจะสามารถ

คงความยงยนของการทองเทยวไวได หลกการพนฐานของความยงยน จะตองไดรบการปฏบตโดยอตสาหกรรม

ทองเทยวทงหมด ไมจาเพาะแตการทองเทยวเฉพาะอยาง การทองเทยวขนาดเลก การทองเทยว ราคาแพง หรอการทองเทยวของกลมตลาดบน (Elite Market) เทานน หากยงรวมถงการทองเทยวคณะใหญ ( M a s s M a r k e t ) ดวย

2.1.4 การพฒนาการทองเทยว รปแบบ และการจดการ การพฒนาการทองเทยว คอ การดาเนนงานทจะใหการทองเทยวเปนไปในทศทาง

ทจะกอใหเกดความพงพอใจของนกทองเทยว รกษาทรพยากรใหคงความดงดดใจ และพฒนา ใหเกดการขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยว ซงอาจแบงไดเปนการพฒนาแหลงทองเทยว การพฒนาบรการการทองเทยว และการสงเสรมการทองเทยว

1) วตถประสงคของการพฒนาการทองเทยว การพฒนาการทองเทยวโดยทวไปของไทยไดกาหนดวตถประสงค เพอ

(1) ชวยแกไขการขาดดลการชาระเงน (2) ใหการทองเทยวเปนฐานทางเศรษฐกจในสวนภมภาค ทจะกระตนใหเกด

การลงทนในอตสาหกรรมและพาณชยกรรมทตอเนอง เปนแหลงสรางงาน กระจายรายได และความเจรญไปสสวนภมภาค

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

13

(3) ใหการทองเทยวเปนฐานเศรษฐกจในสวนภมภาค ทจะกระตนใหเกด การลงทนในอตสาหกรรมและพาณชยกรรมทตอเนอง เปนแหลงสรางงาน กระจายรายได

และความเจรญไปสสวนภมภาค การดาเนนงานการพฒนาการทองเทยว มงเนนไปทการพฒนาทรพยากร

ทองเทยว ควบคไปกบการชกจง แนะนา และควบคมพฤตกรรมนกทองเทยว ใหประสาน กลมกลนกน หากในแหลงทองเทยวใด การพฒนาขาดความสมดลระหวางองคประกอบ ทง 2 สวนแลว ยอมกอใหเกดผลกระทบตอการทองเทยวได

การพฒนาการทองเทยวอาจดาเนนการโดยอสระ แบบแกไขปญหาเฉพาะหนา แบบมแผนเฉพาะตว และแบบมแผนผสมผสานเชอมโยงกนในระดบทกวางขนกได ทงน ขนอยกบขนาดและความสาคญของแหลงทองเทยว ปรมาณและรปแบบการทองเทยว ลกษณะ ขององคกรทรบผดชอบและผลกระทบทเกดขนตอระบบสงคม สงสาคญทจะประกนความสาเรจ ของการพฒนาการทองเทยว คอ การประสานสอดคลองกนในองคประกอบของการทองเทยว ความเชอมโยงระหวางพนท และการกระจาย/รวมตวของผลประโยชนจากการพฒนา

การกาหนดนโยบายการทองเทยวแบบ E c o t o u r i s m เปนมาตรการหนง ของการพฒนาการทองเทยวและการรวมมออนรกษทรพยากรการทองเทยวของประเทศ เปนการกาหนดแนวทางการจดการการทองเทยวภายใตแผนแมบทการพฒนาการทองเทยว

ของประเทศไทย การทองเทยวแบบ Ecotourism จงเปนรปแบบหนงของการจดการทองเทยว เทานน และเปนสวนหนงของการพฒนาการทองเทยวทยงยน

2) ประเภทของการทองเทยว ประเทศไทย มทรพยากรการทองเทยวทเกยวเนองกบรากฐานของวถชวต

ของประชาชนเปนหลก ไดแก ทรพยากรธรรมชาต ประวตศาสตร โบราณคด ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรม การจดการการทองเทยวของประเทศแททจรงไดแบงรปแบบในอดต ถงปจจบนไวชดเจน เปนการทองเทยวธรรมชาต และการทองเทยววฒนธรรม (รวมประวตศาสตรและโบราณคด) ตอมาในระยะหลง ไดมแนวทางทตองการใหการทองเทยวคานงถงความตองการในการอนรกษ หรอการรกษาวฒนธรรมชมชนใหมากขน การทองเทยวในปจจบนจงแบงออกเปน 4 ประเภท คอ

(1) การทองเทยวในแหลงธรรมชาต เปนการทองเทยวเพอการพกผอน หยอนใจ ความสนกสนาน ความชนชมในแหลงธรรมชาตเปนหลก จดเปน การทองเทยวธรรมชาต ( N a t u r a l T o u r i s m )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

14

(2) การทองเทยวทมงเนนเสนอลกษณะทางวฒนธรรม ประวตศาสตร โบราณคด และสถานทตางๆ ทมนษยสรางขนและเกยวเนองกบความเปนอยของสงคม เปนการทองเทยวในเชงการใหความรและความภาคภมใจ เปนการทองเทยววฒนธรรม (Cultural T o u r i s m )

(3) การทองเทยวทสนองความตองการของนกทองเทยวและความพงพอใจในการพกผอน สนกสนาน รนเรง บนเทงใจทมงเนนการไดรบบรการทเหมาะสม เปนการทองเทยวแบบบนเทงและการกฬา ( S p o r t a n d E n t e r t a i n m e n t T o u r i s m )

(4) การเดนทางทมวตถประสงค เพอการประชมสมมนา การตดตอ ทางธรกจ ซงอาจมหรอไมมการศกษาดงาน และการทศนศกษารวมอยดวยกได ถกจดใหเปน การทองเทยวประเภทหนงเรยกวา การทองเทยวเพอการประชมและสมมนา (Business and usiness a n d C o n v e n t i o n T o u r i s m )

3) รปแบบของการทองเทยว การทองเทยวทง 4 ประเภท อาจแบงระดบกจกรรมของการทองเทยว

ได 4 รปแบบทตองการการจดการแตกตางกน คอ (1) การทองเทยวทมงเนนการอนรกษรกษาทรพยากรใหคงไวนานทสด

ครอบคลมทรพยากรทกประเภท เชน ธรรมชาต ประวตศาสตร โบราณคด วฒนธรรม รวมทง วถชวตของมนษย การทองเทยวเหลาน จดเปนการทองเทยวเชงอนรกษ (Conservation Tourism) ซงครอบคลม Natural Tourism, Cultural Tourism และ Historical Tourism ทงหมด

(2) การทองเทยวทมงเนนการศกษาในแหลงธรรมชาต เพอการรกษา ระบบนเวศ โดยคานงถงการมสวนรวมของทองถนมากเปนพเศษ ทงน เปนสวนหนงหรอบางสวนของการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต แหลงวฒนธรรมและประวตศาสตรทใหความสาคญตอระบบนเวศของพนทนนๆ จดเปนการทองเทยวเชงนเวศ ( E c o t o u r i s m )

(3) การทองเทยวทมงเนนการนนทนาการ การพกผอนหยอนใจ การประชมการทศนศกษา สมมนา การตดตอทางธรกจ ทใหความสาคญในการตอบสนองความตองการ ของนกทองเทยวเปนหลก เปนการทองเทยวนนทนาการ ประชม และสมมนา (Recreation and C o n v e n t i o n T o u r i s m )

(4) การทองเทยวทขดตอศลธรรม จรยธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณ ซงยงคงมแอบแฝงอยในทกสวนหรอมการพฒนาอยางถกกฎหมายในบางพนท เชน การทองเทยว ทางเพศ (Sex-tour), กาสโน (Casino) และเกมสกฬาบางประเภท เปนการทองเทยวทขดตอ ศลธรรม ( I m m o r a l i t y T o u r i s m )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

15

การจดการการทองเทยวทกประเภท ตองคานงถงการรกษาสงแวดลอม การสงวนรกษาทรพยากรการทองเทยว และการไดประโยชนตอบแทนอยางสมดลและเหมาะสม จงจะเปนการทองเทยวทยงยน อยางไรกตาม คงมสวนหนงทยงคงเปนการทองเทยวทไมสรางสรรค หรอเชงทาลายอยบาง เชน การทองเทยวทางเพศ ( S e x - t o u r ) การทองเทยวเพอการพนน การทองเทยวแบบบนเทงเรงรมยทไรศลธรรมและผดกฎหมาย เปนตน

เพอตอบสนองนโยบายทแนวแนชดเจนในอนทจะใหการทองเทยวทกชนด เปนการทองเทยวทยงยน ภายใตนโยบาย แนวทาง และแผนงานทชดเจน ททท. จงควรจาแนก

การจดการใหเหมาะสมสอดคลองกบรปแบบการทองเทยวและหนวยงานทเกยวของ เนองจาก การทองเทยวเชงนเวศ เปนการทองเทยวทอยในพนททองเทยวทอาจมความออนไหวตอการถกกระทบมากกวาการทองเทยวรปแบบอนๆ การกาหนดนโยบาย มาตรการ การจดการ จงตองมความเขมงวดและเขมขนมากกวา ดงนน นโยบายการทองเทยว เชงนเวศ จงเปนนโยบายทสาคญและสามารถนาไปประยกตใชกบการทองเทยวรปแบบอนตอไป

ไดดวย

2.2 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศและการทองเทยวอยางยงยน

2.2.1 องคประกอบพนฐานของการทองเทยว การพจารณาการทองเทยวในเชงระบบ (System Approach) แบงองคประกอบ

หลกหรอระบบยอย (Sub System) ของการทองเทยวได 3 สวน คอ ทรพยากรการทองเทยว บรการการทองเทยวและตลาดการทองเทยว โดยมการแบงองคประกอบ ( C o m p o n e n t s ) และความสมพนธ ( R e l a t i o n s h i p ) ของแตละองคประกอบ นอกจากนระบบการทองเทยว ยงมสงแวดลอมของระบบ ซงเกยวของเกอหนนและเปนอปสรรค หรอไดรบผลกระทบจาก การทองเทยวดวย เชน สภาพแวดลอมทางสงคม วฒนธรรม กายภาพ ระบบเศรษฐกจ กฎหมาย และองคกรการบรหาร เปนตน

องคประกอบของการทองเทยวในอตสาหกรรมการทองเทยว จาแนกไดดงน 1) ทรพยากรการทองเทยว หรอแหลงทองเทยว

(1) ประเภทธรรมชาต ก. ภเขา นาตก ถา ลาธาร ข. ทะเล หาดทราย หาดดน ทะเลสาบ ค. เกาะ แกง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

16

ง. นาพรอน บอนารอน บอนาแร จ. เขตสงวนพนธสตว สวนสตวเปด ฉ. อทยานแหงชาต วนอทยาน สวนรกขชาต ช. เขอน อางเกบนา ซ. แหลงนาจด (หวย หนอง คลอง บง)

ฌ. ปะการงและธรรมชาตใตทะเล (2) ประเภทประวตศาสตรโบราณวตถสถานและศาสนา

ก. วด ข. โบราณสถาน อทยานประวตศาสตร

ค. ชมชนโบราณ ง. พพธภณฑ จ. ศาสนสถาน

ฉ. กาแพงเมอง คเมอง ช. อนสาวรย อนสรณสถาน

(3) ประเภทศลปวฒนธรรม ประเพณและกจกรรม ก. งานประเพณ

ข. ชวตความเปนอย วถชวต เชน หมบานชาวเขา สภาพชวตของชาวเล เปนตน

ค. ศนยวฒนธรรม ง. สนคาพนเมองและแหลงผลตหตถกรรมพนบาน

จ. ไร นา สวน พชผก ผลไม ฉ. เหมอง

ช. แหลงซอของ เชน ศนยการคา ซ. แหลงบนเทง

ฌ. โรงละคร โรงภาพยนตร สถานทจดการแสดงทางวฒนธรรมและการละเลน อนๆ ในทองถน

ญ. โรงงานอตสาหกรรม ฎ. บรเวณเมองททนสมย (4) กฬาและบนเทง

ก. กฬาทางบก

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

17

ข. กฬาทางนา ค. แหลงบนเทงยามราตร

ง. สวนสนก สวนนา 2) ตลาดการทองเทยว

(1) ตลาดการทองเทยวระหวางประเทศ ( I n t e r n a t i o n a l M a r k e t ) ก. แหลงตนทาง

ข. ถนทพกอาศย เชอชาต ค. จานวน

ง. ระยะเวลาพานก จ. วนพก

ฉ. วตถประสงค ช. รปแบบและวธการ

ซ. กจกรรมและพฤตกรรม ฌ. ทศนคต

(2) ตลาดการทองเทยวภายในประเทศ D o m e s t i c T o u r i s m M a r k e t ก. แหลงตนทาง (จงหวด)

ข. วนพก ค. จานวน

ง. ระยะเวลาเดนทาง จ. วตถประสงค

ฉ. รปแบบและวธการ ช. กจกรรมและพฤตกรรม

ซ. ทศนคต (3) การเผยแพรและโฆษณาทเปนกระบวนการทางการตลาดประกอบดวย

ก. การวจยตลาด ข. การจดทาแผนตลาด

ค. การจดทาอปกรณเผยแพร ง. การประชาสมพนธ จ. การสงเสรมการตลาด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

18

3) บรการการทองเทยว (1) การคมนาคมขนสง ( T r a n s p o r t a t i o n )

ก. เสนทางบก เรอ อากาศ รวมทงสถานรถไฟและทาอากาศยาน ข. ยานพาหนะ

ค. การขนสงนกทองเทยว ง. ระเบยบพธการเขาเมอง

(2) ทพก ( A c c o m m o d a t i o n ) ก. โรงแรม

ข. เกสทเฮาส หอพก ค. บงกะโล

ง. บานพกรบรอง จ. การตงแคมป

ฉ. ทพกในวด โรงเรยน ช. บานพกในชมชน บานเรอน ฟารม

(3) รานอาหารและภตตาคาร ( F o o d s h o p a n d R e s t a u r a n t ) ก. รานอาหารพนเมองในทองถน

ข. รานอาหารประจาชาต ค. รานอาหารหรอสวนอาหาร

ง. รานอาหารบรการจานดวน/ศนยอาหาร จ. รานขนม ของวาง ไอศกรม ฉ. รานกาแฟ เครองดม ช. รานอาหารเคลอนท เชน หาบเร แผงลอย รถบรรทก

(4) บรการนาเทยวและมคคเทศก ก. ผประกอบการธรกจนาเทยว ( T o u r O p e r a t o r )

ก) เขามาทองเทยวภายในประเทศ ( D o m e t i c ) ข) ไปตางประเทศ ( O u t b o u n d ) ค) คนไทยทองเทยวภายในประเทศ ( D o m e s t i c )

ข. ผแทนจาหนายการทองเทยว ( T r a v e l A g e n c y ) ค. มคคเทศก ( G u i d e )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

19

4) รานขายของทระลกและสนคาพนเมอง (1) ผผลตสนคาประเภทตางๆ

(2) ผจาหนาย 5) การรกษาความปลอดภย

(1) การปองกนภย (2) การบรรเทาสาธารณภย

6) กจกรรมการทองเทยว (1) การจดประชม

(2) การจดบรการขอมลขอสนเทศ (3) การจดกจกรรมการทองเทยวในแหลงทองเทยว

(4) การจดกจกรรมบนเทงและกฬา องคประกอบของการทองเทยวเชงนเวศ มลกษณะเดยวกบองคประกอบพนฐาน

หากแตมความเฉพาะในองคประกอบยอย ความสมพนธและรายละเอยดของวธปฏบต ซงมก เขมงวดและมเปาหมายในการรกษาสงแวดลอม การศกษาธรรมชาตและการมสวนรวมมากขน ดงนน องคประกอบทอาจขยายขนในระบบการทองเทยวเชงนเวศมอาท กจกรรมดานการศกษา องคกรหรอประชาชนทองถนทมสวนรวม เปนตน

2.2.2 แหลงทองเทยว ทรพยากรแหลงทองเทยว (Tourist Attraction Place) หมายถง แหลงทเปน

จดหมาย (Destination) ของการทองเทยว ซงหมายถงพนททรองรบนกทองเทยว มทรพยากร ทเปนสงดงดดใจนกทองเทยว ซงอาจเปนความดงดดใจของนกทองเทยวประเภทใดประเภทหนง แตไมเปนความดงดดใจของนกทองเทยวประเภทอน ดงนน สภาพทรพยากรจงมความสมพนธ โดยตรงกบตลาดการทองเทยว ตามประเภท ลกษณะ รปแบบ และขนาดของแหลงทองเทยว นอกจากน กจกรรมและการบรการในพนทยงเปนสงดงดดเสรมไดดวย

1) ประเภทแหลงทองเทยว (1) ประเภทแหลงทองเทยวโดยทวไป

แหลงทองเทยวถกจดใหเปนสนคา ( P r o d u c t s ) ของอตสาหกรรม การทองเทยว ซงโดยทวไปมกแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ แหลงทองเทยวธรรมชาต (Nature Dest inat ions) แหลงทองเทยวศาสนา ประวตศาสตร และโบราณคด (Historical , Archeological and Religious Destinations) และแหลงทองเทยวศลปวฒนธรรมและประเพณ (Art, Culture and Traditional Destinations) และแหลงทองเทยวศลปวฒนธรรมและประเพณ (Art,

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

20

Culture and Traditional Destinations) ในบางครงไดแยกกจกรรมกฬา บนเทง เปนแหลงทองเทยวหนงดวย อยาไรกตามในการศกษาครงนไดพจารณาวา แหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตร และศลปวฒนธรรม นนมความสมพนธใกลชด มความกากงและยากทจะแยกประเภทได อยางชดเจน เมอพจารณาถงลกษณะของแหลงทองเทยวทเปนทรพยากรอนเกดจากการดารงอย และวถชวตของมนษย ทงในอดตและปจจบนทงสน สงเหลานสะทอนถงลกษณะทางวฒนธรรม ดงนน จงไดรวมทง 2 ประเภท ไวเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม (Cultural Destinations)

การจาแนกประเภทของแหลงทองเทยวแตละประเภทใหญ อาจจาแนกไดโดยลกษณะเดนทเปนเอกลกษณหรอเปนสงดงดดใจหลก เชน นาตก ถา ทงหญา ชายหาด วด แหลงโบราณคด หรอชมชนหตถกรรม เปนตน สาหรบแหลงทมสงดงดดใจไมถาวร ปหนงๆ จะมกจกรรมเฉพาะหรอมเทศกาล ประเพณ นน โดยทวไปไมไดจดเปนแหลงทองเทยว หากแต ชมชนหรอพนทนน มสงดงดดใจอนๆ ทนกทองเทยวสามารถมาทองเทยวไดแมไมมงานเทศกาล ดงกลาว อาจจดเปนแหลงทองเทยวได รายละเอยดของแตละประเภทของแหลงทองเทยวแตละแหงยงมลกษณะเฉพาะ ซงพจารณาไดโดย

ก. ขนาดของแหลงฯ ขนาดของพนทรองรบการทองเทยวทมขนาดเลก กลาง ใหญ ทาใหใชเวลาในการทองเทยวมากขนหรอนอยลงดวย ขนาดการรองรบการทองเทยว กลมขนาดเลก หรอขนาดใหญ มขดความสามารถในการรองรบ (Carrying Capacity) มากหรอนอย

ข. ทตง/กลม ตงอยโดดเดยวเปนเอกเทศ หรอรวมกลมกนอยภายในแหลงทองเทยวขนาดใหญ ตงอยในเขตเมอง อยในเขตชนบท หรอยในเขตพนทอนรกษ เปนตน

ค. ความเขมขน เปนพนทสงวน อนรกษ หรอพฒนา มการเปลยนแปลงสภาพ กาลงเปลยนแปลง หรอมสภาพดงเดม มอยทวไป หางาย หรอหายาก มเอกลกษณเฉพาะ โดดเดน แปลกแตกตางจากทอน มความสวยงาม ความประทบใจ ความระลกถงอดต เปนตน

ง. เขตพนท หมายถง ขอบเขตความเปนเจาของ ผครอบครอง ผดแล และรบผดชอบ อทยานแหงชาต อทยานแหงชาตทางทะเล เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลา สตวปาวนอทยาน เขอน/อางเกบนา สวนสตว/สวนสตวเปด สวนสาธารณะ สวนเกษตร รสอรท เขตชมชน เมอง การปกครอง หรอระบบปดอนๆ เชน เกาะ เขตโบราณสถานท พนทสาธารณะประโยชน พนทมการครอบครองของเอกชน หนวยงาน องคกร เขตธรณสงฆ เปนตน

จ. ชนดและประเภท จาแนกตามคณลกษณะของทรพยากร การทองเทยวมหลากหลาย อาจจาแนกตามลกษณะทใกลเคยงกน ไดดงน

ก) แหลงทองเทยวธรรมชาต ไดแก เกาะ/ชายฝง/ปะการง/ทะเล หาดทราย/ชายหาด หนาผา/แหลม/โขดหน อางเกบนา/เขอน แองนาธรรมชาต/หนองนา/บง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

21

ทะเลสาบ ลานา/แมนา/ลาคลอง/แกงหน/ชายตลง ภเขา ธรณสณฐาน/ลานหน/เนนดน/เสาหน ถา ปาไม ทงหญา นาตก บอนารอน/นาพรอน/บอนามน สตว/สวนสตว/พพธภณฑสตวนา/ สวนสตวเปด สถานตากอากาศ/สถานพกฟน สวน/สวนสาธารณะ/สวนพฤกษศาสตร/สวนปา/สวนพนบาน ฟารม/ศนยเพาะเลยง/สถานเพาะพนธ เหมอง สนามกฬา

ข) แหลงทองเทยววฒนธรรม (ประวตศาสตร โบราณคด) ไดแก ชมชน/หมบาน ตลาด/ตลาดนา โบราณสถาน/โบราณวตถ เมองโบราณ วด/สานกสงฆ/ ปชนยสถานศนยวฒนธรรม สนามกฬา สวนสนก อนสาวรย/ศาล/อนสรณสถาน

(2) แหลงทองเทยวทมศกยภาพในการรองรบการทองเทยวเชงนเวศ เพอใหการจดการการพฒนาแหลงทองเทยว รวมทงการนาเทยว มทศทาง

ทเหมาะสมสอดคลองกบลกษณะของการทองเทยวเชงนเวศ คอ เปนแหลงทองเทยวธรรมชาต และวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะถนและเกยวเนองกบระบบนเวศ มการใหการศกษาเรยนร รวมกนมการจดการทยงยน และชมชนทองถนมสวนรวม การศกษานจงไดพจารณากรอบสาหรบ

การจดหมวดหมคดเลอกหรอกาหนดแหลงทองเทยวทมศกยภาพรองรบการทองเทยวเชงนเวศ เพอการคดเลอกในเบองตน และเพอการจดทาคมอการกาหนดเปนนโยบายในการจดการของ ทองถนในอนาคต โดยกาหนดเกณฑ ดงน

ก. ศกยภาพของทรพยากรแหลงทองเทยว พจารณาสภาพทรพยากร ทมความเหมาะสมมลกษณะเฉพาะและคงลกษณะพนถน โดยเนนความสาคญของระบบนเวศ (Ecosystem) หรอวฒนธรรมของพนท และความดงดดใจวามมากนอยเพยงใด เพอใหความสาคญ ทตางๆ กนในแตละปจจย ดงน

ก) ชนดของแหลงทองเทยว พจารณาจากสภาพธรรมชาตของแหลงทองเทยว หรอเปนองคประกอบหลกภายในแหลงทองเทยว โดยเปนแหลงทมสภาพของธรรมชาตดงเดม หรอเปนแหลงทสภาพของธรรมชาตถกดดแปลง ตกแตง เปนบางสวน แตยงคงสภาพเดมไวเปนหลก หรอเปนแหลงธรรมชาตทสรางขนโดยการผสมผสาน จาลอง หรอตกแตงใหม โดยไมมลกษณะทเปนระบบนเวศทถกตองหรอไมสอดคลองเหมาะสมกบสภาพพนท หรอเปนแหลงทสรางเลยนแบบธรรมชาต มคาตอความเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศมาก-นอย ตามลาดบ

ข) องคประกอบทเปนเอกลกษณ พจารณาความสาคญของระบบนเวศ ความสมบรณ ความหลากหลาย ลกษณะทหายาก และความสมพนธทเปนระบบในพนท

ความโดดเดนดานกายภาพ คอ มความโดดเดนมาก (มลกษณะเปนสญลกษณชดเจนมความแปลกแตกตางจากทวๆ ไป) หรอมความโดดเดนลดลงตามลาดบ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

22

รวมทงสภาพทมความสวยงามของธรรมชาต (ทศนยภาพและองคประกอบ) วามระดบของความงามมากเปนทประทบใจของผพบเหนอยางไร โดยสรปแลว มความดงดดใจมากนอยแคไหน ทงนรวมถงความเหมาะสมในการจดกจกรรมเชงนเวศมอยางไร

มองคประกอบทางดานธรรมชาต ประวตศาสตร และวฒนธรรม (ดานนามธรรม ประวต ความเปนมาทสาคญ ดานวตถธรรม ดานรปแบบและกจกรรมทมลกษณะดงเดมของวฒนธรรมในทองถนนนๆ) ทผสมผสานหรอเพมความดงดดใจมากนอยอยางไร

ข. ศกยภาพของการจดการ พจารณาจากสภาพการจดการในปจจบน โดยเปนการจดการทอยในกรอบของการทองเทยวเชงนเวศวามมากนอยแคไหน การพจารณา การจดการน จะบงชถงโอกาสในการเพมศกยภาพของแหลงทองเทยวใหสงขนได ศกยภาพ

การจดการประกอบดวย ก) มการใหการศกษาดานสงแวดลอม เปนการจดการทสาคญ

จะทาใหเกดการเรยนรรวมกน สรางความตระหนกและจตสานกทถกตองแกนกทองเทยว โดยพจารณาจากรปแบบการจดสอความหมาย กจกรรมดานการศกษา (กจกรรมการทองเทยว

ทมลกษณะของการใหการศกษาดานสงแวดลอมของแหลงทองเทยว) ข) การจดการปองกนและรกษาสงแวดลอมในแหลงทองเทยว

เพอปองกนและลดผลกระทบสงแวดลอม รวมถงการรกษาโรค ซงทรพยากรพจารณาจาก การมการรกษาและคมครองสงแวดลอม โดยมมาตรการควบคม ดแลสงแวดลอมอยางม ประสทธภาพมากนอยแคไหน มการนารายไดบารงรกษาแหลงมากนอยแคไหน มความปลอดภย ตอชวตและทรพยสนและมมาตรการควบคมจากดจานวนนกทองเทยวและบรการ อยางม

ประสทธภาพมากนอยแคไหน ค) องคกรในการจดการทใหความสาคญของการรวมมอกน

โดยเฉพาะอยางยงการมสวนรวมของชมชน พจารณาจากรปแบบองคกรในการจดการ เนนความเปนองคกรประชาชนรฐและเอกชน และดระดบของการมสวนรวมวา ชมชนทองถน มสวนรวมในการควบคมการทองเทยว หรอใหความเหนในการทองเทยว หรอเพยงไดประโยชน

จากการคาและบรการ จะเหนไดวา ศกยภาพของแหลงทองเทยวทตวทรพยากรนน ให

ความสาคญของลกษณะเฉพาะของพนท ทมความสาคญตอระบบนเวศและวฒนธรรม การใหความสาคญน นอกจากเปนการใหโอกาสในการเรยนรสงทเปนของจรง ของแท เรยนรพฒนาการแลว ยงจะเปนการนาการทองเทยวไปสการอนรกษสงเหลานนดวย การใหความสาคญทจดนนอกจากสอดคลองกบแนวทางการอนรกษแลวยงเปนสงทมนษย (นกทองเทยว) ตองการศกษา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

23

สมผส และเรยนรดวย อยางไรกตาม สงนอาจเปนอนตรายอยางยงทจะนาพาเอาสงแปลกปลอมภายนอก หรอผลกระทบเขาสพนทบรสทธ พนทหางไกล พนททมเอกลกษณ ทาใหเกดการเปลยนแปลงทไมเปนไปตามธรรมชาตของสงนน ดงนนการพจารณาศกยภาพการจดการจงเปนประเดนสาคญ ทไมเพยงแตทาใหการทองเทยวเชงนเวศเปนไปตามเปาหมายเทานน ยงจะเปนการ

ถวงดลของการเปลยนแปลงในการบวนการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมอกดวย กลาวโดยสรป แหลงทองเทยวทมศกยภาพรองรบการทองเทยวเชงนเวศ ไดแก

แหลงทองเทยวธรรมชาตทมระบบนเวศทสมบรณ มความสาคญสงตอการศกษาเรยนร และการอนรกษรวมแหลงทองเทยว วฒนธรรมทเกยวของมงเนนวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ ในพนทมความดงดดใจและมโอกาสจดกจกรรมเชงนเวศไดมาก อกทงมองคประกอบทดงดดใจนกทองเทยวดานอนๆ นอกจากน แหลงทองเทยวทมการจดการด จะมศกยภาพสงในการนามาใชสงเสรมการทองเทยวไดกอน โดยไมกอใหเกดผลกระทบตอพนท

2.2.3 ตลาดการทองเทยว ตลาดการทองเทยว (Tourism Market) หมายถง ความตองการ (Demand) ของ

นกทองเทยวทมตอทรพยากรการทองเทยวและบรการการทองเทยวตางๆ ซงความตองการดงกลาวสะทอนออกมาจากลกษณะรปแบบ กจกรรม และพฤตกรรมของนกทองเทยว แตปจจยทชวา เปนนกทองเทยวแบบ E c o t o u r i s m หรอเปนนกทองเทยวเชงนเวศ ( E c o - t o u r i s t ) ไดแก วตถประสงค และวธปฏบตตวของนกทองเทยวเปนสาคญ

1) ลกษณะของนกทองเทยว นกทองเทยว คอ บคคลทเดนทางจากถนพานกของตนเองไปยงสถานท

แหงอน โดยมวตถประสงคทไมใชการไปทางานประจาหรอการศกษา ซงคานยามทใชอยในประเทศไทยใหเรยกทงหมดนวา ผมาเยอน แตแรกเฉพาะผทมการพกคางแรมอยางนอย 1 คน วา นกทองเทยว สวนผไมพกคางแรมเรยกวา นกทศนาจร อยางไรกตาม การกลาวถงนกทองเทยว โดยทวไปยงคงหมายรวมถงทง 2 กลม หรอผมาเยอนอยเสมอ

ผมาเยอนแตละคนมลกษณะสวนบคคลทแตกตางกน มความมงหมาย ในการทองเทยวหลายแบบ กลมนกทองเทยวพจารณาไดจากสวนประกอบดานตางๆ ดงน

ทมา ทองถน ชาวไทย ชาวตางประเทศ ขนาด เอกเทศ กลมเอกเทศขนาดเลก กลมทวรเลก กลมทวรใหญ รปแบบ มา-กลบ (นกทศนาจร) พกคางแรม (นกทองเทยว)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

24

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ขาราชการ/รฐวสาหกจ นกธรกจ-ประกอบกจการสวนตว รบจางทวไป/ลกจาง/เกษตรกร วางงาน/แมบานทวไป

กลมตลาด จาแนกตามระดบรายได จาแนกตามระดบการใชบรการ (คาใชจาย)

กลมเฉพาะ กลมดแลตามความสนใจ กลมนยมไพร กลมดานา กลมตกปลากลมกฬา

กลมพฤตกรรมและกจกรรม ทศนศกษา กฬา ซอสนคา ประกอบธรกจ/ประชมสมมนา พกผอนแบบสงบ เดนปา ปนเขา เทยวถา ดานา เลนเรอ

วตถประสงค ทองเทยว พกผอน พกฟน ผจญภย ศกษาหาความร เลนกฬา บนเทง เพอกจกรรมเฉพาะอยาง

ในการทองเทยว นกทองเทยวมรปแบบการทองเทยวทแตกตางกน อาท การทองเทยวทศนศกษา การทองเทยวเชงประชมสมมนาและฝกอบรม การทองเทยวเพอการพกผอนหยอนใจ การทองเทยวปาเขาและถา การทองเทยวแมนาลาคลอง การทองเทยวชายทะเล/ เกาะแกง การทองเทยวแหลงโบราณสถานและโบราณคด การทองเทยววฒนธรรมและชมชน การทองเทยวเพอการแสวงบญ การทองเทยวกฬาและนนทนาการ การทองเทยวบนเทงเรมรมย เปนตน รปแบบการทองเทยวแตละแบบมกกาหนดขนตามกจกรรมและสถานทไปเยอน ซงมกจะมการคาบเกยว หรอสบสนกน

สมมตฐาน โดยทวไปของตลาดการทองเทยว มกพจารณาเหนความแตกตางของรปแบบการทองเทยวตามลกษณะของนกทองเทยว นกทองเทยวบางกลม บางประเภท อาจม รปแบบการทองเทยวทหลากหลาย แตรปแบบการทองเทยวบางรปแบบ อาจมนกทองเทยว เพยงบางกลมเทานน ทงนขนอยกบขอจากดของนกทองเทยว และทศนคตความชอบของแตละ

กลมคน อยางไรกตาม ลกษณะของนกทองเทยวตามทกลาวมาอาจไมสามารถบงช

ไดทนทวากลมใดเปนนกทองเทยวเชงนเวศ ปจจยชวดทชดเจนของความเปนนกทองเทยวเชงนเวศ จะตองเปนนกทองเทยวทมพฤตกรรมทเหมาะสมกบวตถประสงคในการศกษาหาความรและ

ประสบการณ เพอเสรมสรางจตสานกใหมความตะหนกในการอนรกษธรรมชาต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

25

การตลาดเปนสวนสาคญในการชกจงนกทองเทยวใหไปเทยว ดงนน ในเชงการตลาดจะตองทาความเขาใจใหชดเจนวา สนคาทางการทองเทยวเชงนเวศมลกษณะ อยางไร กลมผซอ (นกทองเทยว) ควรเปนกลมใด เปนตน

2) การจดความเปนนกทองเทยวเชงนเวศ การพจารณาความเปนนกทองเทยวเชงนเวศ สามารถพจารณาระดบ

ความเขมขนไดจากปจจย ดงตอไปน (1) ความสนใจในแหลงทองเทยว พจารณาประเภทและรปแบบของแหลง

ทองเทยวทนยมไปเทยว โดยใหความสาคญการทองเทยวในแหลงทองเทยวทสงเสรมความร การอนรกษ การรกษาสงแวดลอม และการสรางความตระหนกในการพฒนาอยางยงยน ระดบความเขมขนของความสนใจ มดงน

ก. สนใจแหลงทองเทยวธรรมชาตหรอวฒนธรรมทมลกษณะเฉพาะถน มความสมบรณหลากหลาย ตองใหความตงใจในการทองเทยวสง มกจกรรมทแตกตางจาก ความเคยชน ตามปกตหรอมระดบความสนใจลดลงตามลาดบ

ข. มกจกรรมการทองเทยวเพอการศกษา เรยนร สมผส และดแลรกษาสภาพธรรมชาตและระบบนเวศ เชน การศกษาธรรมชาต การเดนปา การดานาดปาการง การดนก สองสตว เปนตน

(2) การเตรยมตวกอนเดนทางทองเทยว นกทองเทยวเชงนเวศ ควรจะ ก. มการเตรยมการศกษาหาความร โดยศกษาคนควาดวยตนเอง และ/

หรอเขารบการอบรมกอน เดนทางหรอโดยการสอบถามขอมลเกยวกบสถานทกอนเดนทาง ข. มการเตรยมอปกรณเครองมอในการทองเทยวครบถวนดวยตนเอง

หรอตามคาแนะนา โดยใหความสาคญในอปกรณทไมทาลายสงแวดลอม และไมทงเปนมลฝอย ในขณะทองเทยว เชน กระตกนา กลองอาหาร กลองสองทางไกล

(3) การปฏบตตวในการทองเทยว ก. ปฏบตตามกฎเกณฑทกาหนดไวในแหลงทองเทยวนนๆ หรอทเหน

สมควร ข. มความกระตอรอรนในการรกษาสงแวดลอม

ค. มความสนใจใฝร ในระหวางการทองเทยว ใหความสาคญตอขอมล กจกรรมการสอความหมาย หรออนๆ ทจะเสรมสรางความรและความตระหนกทด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

26

ง. มความยนดจายในการชวยรกษาสงแวดลอม (เนนการจายทางตรงลงในพนททองเทยว เชน การบรจาค การจายคาบรการ การสงเสรมแนะนา เปนตน)

จ. สนใจเขารวมกจกรรมและปฏสมพนธกบผอน (4) การปฏบตหลงการทองเทยว

ก. มความรกและหวงแหนทรพยากรทไดเรยนรเพมขน หลกจาก การทองเทยว

ข. มการเรยนรตอเนอง ค. ชวยสอ ขยาย เผยแพรขอมลทไดรบตอผอน

กระบวนการวดความเปนนกทองเทยวเชงนเวศ เปนสงทนกทองเทยวสามารถใชพจารณาตนเอง เพอเพมพนและสรางจตสานกแกตน อยางไรกตาม การบรการนาเทยวอาจใชเกณฑดงกลาว ในการสงเสรมการขาย ยกยองและสนบสนนใหมนกทองเทยวทมคณภาพได

อนง นกทองเทยวเชงนเวศ เมอพจารณาจากเกณฑทง 4 แลว จงกลาวไดวา ไมไดใชขนาดกลม เชอชาต หรอเกณฑการใชจาย เปนตววด ดงนน นกทองเทยวคณะใหญ นกทองเทยวทจายเงนมาก นกทองเทยวทตองการความสะดวกสบาย จงอาจเปนนกทองเทยว

เชงนเวศได 3) กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศ

ในกระบวนการทองเทยว กจกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวใน แตละแหลง เปนองคประกอบสาคญทจะทาใหนกทองเทยวมความพงพอใจ เพลดเพลน และ มความสขจากการทองเทยวหรอนนทนาการนอกเวลางานตามปกต โดยเฉพาะอยางยง การทองเทยวเชงนเวศ ใหความสาคญตอกจกรรมการทองเทยวมากเพราะกจกรรมตางๆ นน จะเปนสอกลางนาการทองเทยวไปสเปาหมายได กจกรรมทเหมาะจงควรเปนกจกรรมทเนน การศกษาหาความรในระบบนเวศและวฒนธรรมทองถน ควบคไปกบการไดรบการเพลดเพลน ทงนตอง เปนกจกรรมทมผลกระทบนอยทสดหรอเปนผลกระทบทสามารถปองกนไดหรอ

แกไขได กจกรรมการทองเทยวอาจจาแนกเปน กจกรรมทเนนการพกผอนหยอนใจ

กจกรรมทเนนการแสดงออก และกจกรรมทเนนการศกษาหาความร จากการทบทวนกจกรรม ทเกดขนในการทองเทยวทงสน จานวน 2 8 กจกรรม พบวา เปนกจกรรมทเนนการแสดงออก มากทสด รองลงมาคอ กจกรรมในการแสวงหาความร กจกรรมตางๆ นอาจมความเหลอมซอน หรอสามารถปฏบตรวมกนได แตการประกอบกจกรรมอาจมวตถประสงคทตางกน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

27

กจกรรมเกยวของจดเปนกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศ ม 1 9 กจกรรม ประกอบดวย

(1) กจกรรมเชงนเวศในแหลงธรรมชาต ไดแก เดนปา ศกษาธรรมชาต สองสตว/ดนก เทยวถา/นาตก พายเรอแคน เรอคะยก เรอใบ กระดานโตลม ดานาดปะการง

นาตน นาลก ตงแคมป ลองแพ ขมา (2) กจกรรมกงนเวศ ไดแก ถายรป บนทกภาพ/เสยง ศกษาทองฟา ข

จกรยานทองเทยว (เสอภเขา) ปน/ไตเขา ตกปลา กจกรรมทางวฒนธรรม ประวตศาสตร ชมความงาม ความเกาแก ลกษณะเฉพาะตว ของแหลงประวตศาสตร ศกษาเรยนร ประวต ความเปนมาของแหลงโบราณคด และประวตศาสตร ศกษาชนชม งานศลปกรรม และวฒนธรรม รวมกจกรรม เรยนรพฤตกรรมของผคน การศกษาเรยนรการผลตของทระลก และสนคาพนเมอง

กจกรรมทไมเปนการทองเทยวเชงนเวศทควรพจารณาเพอพฒนาการจดการ ใหมโอกาสเสรมแนวคดการทองเทยวเชงนเวศได เชน ลองเรอชมธรรมชาต ชมทวทศน พกผอนปกนก เลนนา วายนา อาบแดด นมสการ กราบไหว ตามความเชอ หรอแสวงบญ ถายภาพ ชม/รวมเลนกฬา ประชมสมมนา บนเทง

กจกรรมตางๆ เหลานมลกษณะเฉพาะเหมาะกบบางพนท และบางกลม นกทองเทยว ซงมวตถประสงคทตางกน มความตองการสงอานวยความสะดวกหรอเครองมอ ทตางกน รวมทงมผลกระทบตอสงแวดลอมในระดบทตางกนดวย (ดตาราง 1 และ 2 )

ความสมพนธทเกดขนดงกลาว เมอพจารณาประกอบกบกรอบการทองเทยว เชงนเวศ สามารถประเมนความเหมาะสมในการจดเปนกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศได ซงกจกรรมทมแนวโนมเปนกจกรรมนเวศ หรอกงนเวศ จะมความสมพนธอยางใกลชด กบระบบนเวศในพนทเกยวของกบประชาชนหรอชมชนในทองถนคอนขางมาก กจกรรม การทองเทยวเชงนเวศทมความเหมาะสม ตองมการจดการการลดผลกระทบดวย หากปราศจากมาตรการลดผลกระทบทดแลว กจกรรมเหลานนจะเปนตวเรงการทาลายทรพยากรใหเสยหายเรว

ยงขน

2.2.4 การบรการการทองเทยว 1) หลกการการบรหารการทองเทยว

การบรการการทองเทยว (Tourism Services) หมายถง สงอานวยความสะดวกตางๆ ทตอบสนองความตองการของนกทองเทยว ในขณะทมกจกรรมการทองเทยว รวมทง สงบรการทรองรบกอนและหลงการทองเทยว เพอใหเกดความสะดวกสบายและตอบสนอง

ความจาเปนขนพนฐาน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

28

โดยทวไป การบรการการทองเทยวทจดเปนการบรการเชงนเวศ จะพจารณาเฉพาะการบรการภายในแหลงทองเทยวในลกษณะตางๆ ดงน

(1) การตอบสนอง ไดแก การพกผอนหยอนใจ บนเทง มกจกรรม เพอการศกษามกจกรรมกฬา/การผจญภย

(2) ขนาดการใหบรการ รบนกทองเทยวเปนกลมใหญหรอรบนกทองเทยวจากดจานวน

ตาราง 1 กจกรรมการทองเทยวประวตศาสตรและวฒนธรรม จาแนกตามวตถประสงค พนท ขนาด รปแบบ และผลกระทบ

กจกรรม การทองเทยว

วตถประสงค พนท ขนาด รปแบบ/อปกรณ

ผลกระทบ ทอาจม

ชมความงาม/ความเกาแก มลกษณะ เฉพาะตว

- พกผอน - รจกเรยนร - สมผส องคประกอบ

- โบราณสถาน (วด วง เมอง โบราณ)

- มรดกโลก

- เอกเทศ - กลมเลก - กลมใหญ

- ไมคางแรม - มมคคเทศก

- ขยะมลฝอย - ความแออด ในชมชน

- เสยงจาก ยานพาหนะ

ศกษาประวตความเปนมา ของแหลง

- ศกษาหา ความร

- สมผส

- ชมชน/วด - โบราณสถาน - มรดกโลก

- เอกเทศ - กลมเลก - กลมใหญ

- ไมคางแรม - มมคคเทศก

- ขยะมลฝอย - เสยงจาก ยานพาหนะ

- ความแออด ในชมชน

ชมงานศลปะ วฒนธรรม

- ชนชม - เรยนร

- แหลงศลปะตางๆ (วด วง ชมชน)

- เอกเทศ - กลมเลก - กลมใหญ

- ไมคางแรม - มมคคเทศก

- ขยะมลฝอย - ความแออด ในชมชน-เสยงจากยานพาหนะ

- ขดเขยน จบตอง รวมกจกรรม เรยนรพฤตกรรม

- พกผอน - แลกเปลยนถายทอดประสบการณ

- เทศกาลงานประเพณ

- ชมชน - บานหตถกรรมและศลปกรรม

- เอกเทศ - กลมเลก - กลมใหญ

- คางแรมใน ชมชน

- มมคคเทศก

- การเปลยนแปลงวฒนธรรม

- การแลกเปลยน ทไมครบถวน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

29

กจกรรม การทองเทยว

วตถประสงค พนท ขนาด รปแบบ/อปกรณ

ผลกระทบ ทอาจม

ศกษาเรยนรของทระลกและ สนคาพนเมอง

- เรยนร - ตอบสนองความตองการ

- ซอของ

- บานหตถกรรม ศลปกรรม

- ตลาด

- เอกเทศ - กลมเลก - กลมใหญ

- ไมคางแรม - มมคคเทศก

- เสยงจากยานพาหนะ

- ความแออด ในชมชน

- การเอาเปรยบหลอกลวง

(3) การลงทน มการลงทนสง-ปานกลาง-ตา เนนผลกาไรเปนตวเงนหรอเพอสงคมในสดสวนอยางไร มการลงทนรวมกบทองถน มเจาของเดยว หลายคน หรอในรปกลม/

รวมงาน (4) ระดบการบรการ มสงอานวยความสะดวกคบครน-ปานกลาง-นอย

คณภาพการบรการเปนมาตรฐานสากล แบบทวไป หรอแบบทองถน เปนบรการดานเดยวหรอ ใหผรบบรการมสวนรวม

(5) การจดการสงแวดลอม ใหความสาคญในการบรการจดการมากนอยอยางไร มระบบการจดการทถกตอง เหมาะสมตามหลกวชาการหรอตามสภาพพนท ควบคม และใหการศกษาผรบบรการ ตลอดจนพนกงานของผใหบรการเอง

2) สถานทพก (1) ประเภทสถานทพก

สถานทพก ( A c c o m m o d a t i o n ) ทเหมาะสมสาหรบการทองเทยว เชงนเวศ ไดแก โรงแรม รสอรท แพทพก บงกะโล บานพกรบรอง บานอยอาศย ฟารมหรอสวน

เปนตน สถานทพกเหลานอาจมสงบรการเทาทจาเปน แตมการจดการดพอ

สมควร มการจางคนทองถน ประหยดพลงงาน และสภาพกลมกลนธรรมชาต การทองเทยว เชงนเวศตองการทพกทเหมาะสมกบทตงและระบบนเวศดวย โดยสถานทพกททองถน ดาเนนการเองไดรบความสนใจมากขน ซงแตกตางจากโรงแรมขนาดใหญ แมมการจดการ สงแวดลอมทด มลกษณะเปน G r e e n H o t e l แตอาจไมไดเปนบรการการทองเทยวเชงนเวศ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

30

(2) สถานทพกเชงนเวศ การบรการสถานทพกทมลกษณะบรการเชงนเวศ ( E c o - l o d g e ) อาจ

พจารณาไดจาก ก. ลกษณะรปแบบของสถานทพก มการกอสรางโดยคานงถงความ

เปนทองถน และความกลมกลนกบสภาพแวดลอมมากนอยแคไหน กลาวคอ (ก) การสะทอนสภาพดงเดมของพนท (ลกษณะสถาปตยกรรม

ภมสถาปตยกรรม การตกแตงภายใน และองคประกอบตางๆ ของสถานบรการ) วามลกษณะแบบใหมเปนสวนใหญ

(ข) กลมกลนกบสภาพแวดลอม (ดานรปแบบ ขนาด การจดวาง องคประกอบในพนท) วามความกลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกนกบพนท หรอผสมผสาน องคประกอบอยางกลางๆ หรอผสมผสาน โดยสถานบรการมความโดดเดนกวาแตไมรสกทาลาย

สภาพพนท (ค) การเลอกทาเลทตงของสถานบรการ อยในทาเลทเหมาะสม

ไมทาลายธรรมชาตหรออยในทาเลทมการดดแปลงธรรมชาตบางแตไมมผลกระทบ หรออยในทาเลทมผลกระทบตอสภาพธรรมชาต หรออยในทาเลทมการทาลายธรรมชาตมากทสด

ข. มการจดการดานรกษาสงแวดลอม (ก) การใชพลงงาน มมาตรการประหยดพลงงานมากนอยแคไหน

(ข) การใชนาประหยดมากนอยแคไหน (ค) การบาบดนาเสย มการบาบดนาเสยเหมาะสมตามหลกวชาและ

นากลบมาในพนทหรอจดการโดยวธหนงวธใดอยางไร (ง) การจดการขยะมลฝอย มมาตรการอยางไร

ค. กจกรรมและการบรการ (ก) มกจกรรมใหการศกษาสงแวดลอม ประกอบสาหรบผมาพก

หรอไม (ข) มการสอความหมายสงแวดลอมตอผมาพก ในสถานทและ

บรเวณตางๆ ภายในสถานทพกหรอไม มากนอยแคไหน (ค) การบรการสะทอนความเปนทองถนทงในรปแบบ สงอานวยความสะดวกและบรการประกอบอนๆ (ง) การบรการมความสะอาดเปนทพอใจ ถกสขลกษณะ รวดเรว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

31

ง. การลงทน พจารณาการรวมทนกบทองถน และผลตอบแทนทเออตอทองถนมากนอยอยางไร มการใชงานทองถนระดบไหน เปนตน

(3) บรษทนาเทยวและมคคเทศก ก. ลกษณะการบรการ บรษทนาเทยว (Tour Operator) เปนบรการ

ทสาคญตอการทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงการทองเทยวเชงนเวศ เพราะมสวนสาคญในการชแนะใหนกทองเทยวไดรและเขาใจในแหลงทองเทยว ทงทเปนประวตศาสตร วฒนธรรม และธรรมชาต การใหความรความเขาใจกอนการทองเทยว จะสงผลใหเกดการทาลายแหลงทองเทยวนอยลง

ข. มาตรฐานการบรการนาเทยว ในกระบวนการการทองเทยวเชงนเวศ การจดการบรการนาเทยวและมคคเทศก พบวา เปนกลไกทใหความสาคญอยางยง ในการเปน ตวกลางเชอมโยงระบบตลาดกบทรพยากรหรอใหนกทองเทยวไดเขาถงแหลงทองเทยวเชงนเวศ

โดยเฉพาะการกระจายขอมล ขอสนเทศไปยงนกทองเทยว เปนองคประกอบทมศกยภาพทสด ในการควบคมพฤตกรรมทางเศรษฐกจ การใหความรแกนกทองเทยว และการควบคมพฤตกรรม ของนกทองเทยวทมประสทธภาพทสด รวมทงเปนสวนทสงเสรมใหเกดนกทองเทยวเชงนเวศ มากขน โดยมคคเทศกกคอผมบทบาทสาคญในการใหขอมล และรายละเอยดของทรพยากร การทองเทยว เพอใหการศกษาแกนกทองเทยว ดงนน การจดการบรการนาเทยวและมคคเทศก จงมบทบาทสาคญในการทองเทยวเชงนเวศ การเดนทางทองเทยวแบบเอกเทศของนกทองเทยวนน จะเกดประโยชนไดนอยในการทองเทยวรปแบบน ยกเวนการเดนทางไปยงแหลงทองเทยวทม การจดการทรพยากรแบบศกษาดวยตนเอง ( S e l f - g u i d e ) ซงโดยภาพรวมแลวจะมปรมาณนอย นอกจากนน ตวกลางนยงมบทบาทสาคญในการกากบและควบคมพฤตกรรมของนกทองเทยว ใหอยในกรอบของการทองเทยวเชงนเวศ การพจารณาคณภาพหรอมาตรฐานของการบรการ

พจารณาจาก ก) กจกรรมและการบรการ

(ก) มกจกรรมใหการศกษาสงแวดลอมทกาหนดไวในโปรแกรมการทองเทยว เพอเปนจดขาย และมวตถประสงคทจะใหการนาเทยวมสวนรวมใน การสรางความตระหนก ใหพจารณาในดานรปแบบ แสดงถงความพยายามทมอย

(ข) มการใหการศกษาสอดคลองตลอดโปรแกรม มการจด รายการทใหการศกษาดานธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม ประวตศาสตร และโบราณคด เกยวของกบโปรแกรมการทองเทยวและแหลงทองเทยวทใหการศกษาไดสมบรณ ครอบคลมตลอด

โปรแกรมมากนอยเพยงไร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

32

(ค) มมคคเทศกเฉพาะหรอไมและจดตลอดโปรแกรมหรอไม ซงหมายถงมคคเทศกคนนาทาง ผรทสามารถใหขอมลรายละเอยดตางๆ ไดอยางถกตอง ครอบคลม

ในแหลงทองเทยวทนาเทยว (ง) มบรการการอานวยความสะดวก การบรการใหแกนก

ทองเทยวตองมความเหมาะสมกบโปรแกรม สถานทไปเทยว และสรางความพงพอใจใหแกนก ทองเทยว โดยพจารณาวาเปนการบรการทไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มการควบคม

พฤตกรรมทางลบของนกทองเทยวดวย ข) การดาเนนงานของบรษท

(ก) มการเตรยมความพรอมทกดาน ทงบรการดานขอมล เครองมออปกรณ เครองใช

(ข) มการจดการ/รกษาสงแวดลอม/ปองกนผลกระทบ โดยม การดาเนนการทรกษาทสงแวดลอมทกเรอง และแนะนากระตนนกทองเทยวอยางสมาเสมอหรอไม

(ค) การเคารพกฎเกณฑของแหลง มมากนอยแคไหน (ง) มการตดตามประเมนผลการนาเทยว ตดตามนกทองเทยว

ใหขอมลขาวสารแกนกทองเทยวอยางสมาเสมอ ค) การจดการ

(ก) การจดมคคเทศก เปนมคคเทศกทมความร รวมทงมคคเทศกทองถนทไดรบการอบรมอยางด มประสบการณมากนอยเพยงใด

(ข) การจดการใหประชาชนทองถนมสวนรวมมากนอยเพยงใด โดยอาจมสวนรวมตงแตการวางแผน เตรยมการในการจดการนาเทยว หรอใหความสาคญมากนอย

เพยงใด (ค) มการใหผลตอบแทนหรอคนกาไรแกทองถน หรอแหลง

ทองเทยวเปาหมายในการฟนฟและจดการอยางไร (4) รานอาหาร รานคา และนนทนาการ

รานอาหารและรานคาของทระลกหรอสนคาพนเมอง ถาดาเนนการ โดยประชาชนทองถนแลวจะสงผลตอการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศ และจะสงผลตอไปถง การพฒนาการทองเทยวแบบยงยนเพราะเปนการกระจายรายไดแกทองถนกอใหเกดความภมใจ

และหวงแหนทรพยากรธรรมชาต ทมอยในทองถน เพราะเปนแหลงทมาของรายไดจากการ ทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

33

สวนการนนทนาการนน มบรการอยในแหลงทองเทยวทวไป แตในดาน การนนทนาการสวนใหญ อาจมลกษณะของการออกกาลงกาย และความสนกสนานมากกวา การใหการศกษา ดงนน จงเปนบรการทไมคอยมความสาคญตอการทองเทยวเชงนเวศมากนก

2.2.5 การศกษาและการสรางจตสานก โดยทวไปการพฒนาการทองเทยว มกจะมงเนนดานการตลาดและบรการ

ตามความพงพอใจของนกทองเทยว การพฒนาธรกจบรการและกจกรรมการทองเทยว จงม ความหลากหลายแปลกใหม สงผลกระทบทรนแรงและกวางขวางตอทรพยากรธรรมชาตและ สภาพแวดลอม ซงเปนปจจยทสาคญทาใหการพฒนาการทองเทยวถดถอยลง

กระบวนการทองเทยวเชงนเวศ มจดมงหมายในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยวอยางเขมงวด โดยการปรบเปลยนพฤตกรรมของ นกทองเทยวและผเกยวของในการจดการไปในทศทางทเหมาะสมกบการอนรกษและการพฒนา

อยางยงยน ดงนนกระบวนการทองเทยวดงกลาว จงมองคประกอบพนฐานทสาคญยงประการหนง คอ การศกษา (Education) โดยเฉพาะการมงเนนเสรมสรางจตสานก (Awareness) ความรสก และการปฏบตตนทเหมาะสมอยางมความรบผดชอบ ( R e s p o n s i b l e ) ตอทรพยากรธรรมชาต

และสภาพแวดลอม 1) การใหการศกษาในกระบวนการทองเทยงเชงนเวศ

(1) วตถประสงคของการใหการศกษา การศกษาเปนกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคน เพอใหม

คณสมบตพนฐานหรอพฤตกรรมไปในทศทางทพงปรารถนา ตรงกบจดมงหมายทกาหนด โดยมวตถประสงค ดงน

ก. เพอพฒนาทกษะ ทศนคต และคานยมใหมในรปแบบทคนสามารถรวมกนตดสนใจเกยวกบการจดการและดาเนนการพฒนาการทองเทยว และการปองกนความ

เสอมโทรมของสภาพแวดลอมไดดวยตนเอง ข. เพอเพมความตระหนกในความรบผดชอบของคน ความรสก

เปนศนยกลางของการกระทาตางๆ ทเกยวของกบการจดการดานการทองเทยว และเชอมโยงถง คณภาพของสงแวดลอม ในระยะสนและระยะยาว

ค. เพอพฒนาทกษะและทศนคตทเหมาะสมตอการมสวนรวม กระบวนการกลม และความรวมมอทเหมาะสมและสอดคลองกนในทกระดบ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

34

(2) เปาหมายของการจดการใหการศกษา มดงน ก. ใหบคคลมความสามารถในการดแล รกษาและใชทรพยากรธรรมชาต

ไดอยางชาญฉลาดเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและความสมดลของระบบนเวศแตละทองถน ข. ใหบคคลมความสามารถในการเลอกสรรเทคโนโลยทเหมาะสม

ไมเปนปฏปกษกบสภาพธรรมชาต วถการดาเนนชวต และวฒนธรรมของคนสวนใหญ ค. ใหบคคลมความสามารถในการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม

กบทองถนขนมาใชเอง โดยไมจาเปนตองนาเทคโนโลยจากภายนอกมาใชตลอดเวลา ง. ใหบคคลมความสามารถในการระดม การมสวนรวมในการจดการ

และบรการการทองเทยว ทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบชาต การทองเทยวเชงนเวศ เปนรปแบบและการจดการหลกของการทองเทยว

ในปจจบนทตองการใหการทองเทยวเปนกระบวนการหนงของการใหการศกษา และการสราง จตสานกแกนกทองเทยวและผเกยวของ ในการชวยกนดแลรกษาทรพยากรทองเทยวและ สงแวดลอมโดยรวม รปแบบทหลากหลายทเกยวของกบการทองเทยวเชงนเวศ นบแตการให การศกษาในระบบไปจนถงการศกษาเสรมนอกระบบโรงเรยน ไดแก การจดไวในหลกสตร ของสถาบนการศกษาระดบตางๆ การอบรมสมมนาผเกยวของเปนครงคราว การจดใหม กระบวนการศกษาเรยนรในแหลงทองเทยว โดยการใชสอความหมายธรรมชาตแบบตางๆ และ การใหขอมลขาวสารและการศกษาในสอสารมวลชนทกชนด เปนตน

การทองเทยวเชงนเวศเนนความสาคญทการศกษาธรรมชาตและ สงแวดลอม ตลอดจนวฒนธรรมชมชนในพนท เปนเปาหมายหลกของการทองเทยวดงกลาว

หากไมมกระบวนการใหการศกษาเพอสรางความรความเขาใจในสงแวดลอมและระบบนเวศ ของทรพยากรทองเทยวแลว การสรางจตสานกทดตอการอนรกษยอมยากทจะเกดขน และ การทองเทยวนนไมอาจกลาวไดวา เปนการทองเทยวเชงนเวศ การกาหนดกลยทธการใหการศกษาจะใหความสาคญในระหวางการทองเทยวเปนหลก แตควรครอบคลมถงการใหขอมลกอน การทองเทยว และมการใหการศกษาเพมเตมในภายหลงดวย

(3) การเรยนรรวมกน กระบวนการเรยนร (Learn ing Process ) ในการทองเทยวเชงนเวศ

เปนการเรยนรนอกระบบจากประสบการณจรง และเรยนรไดดวยตนเอง มอสระในการเรยนร สามารถกาหนดจดมงหมายการเรยนร ขนตอนการเรยนรและผลการเรยนรเปนของตนเอง

การจดการศกษาในกระบวนการทองเทยวเชงนเวศ เปนการเรยนร รวมกนของผเกยวของในการจดการ โดยเฉพาะประชาชนในทองถน เพอประสทธภาพและ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

35

ประสทธผลของการมสวนรวมในการจดการแหลงทองเทยว การบรการ และกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสม เพอใหมผลกระทบตอทรพยากรและสภาพแวดลอมนอยทสด โดยมหลกในการ รวมกนคด ตดสนใจ การปฏบตการ ตลอดจนการรบผลประโยชนทเหมาะสมเปนทนาพอใจ ของทกฝาย กระบวนการทางการศกษาจงควรเปนกระบวนการททกฝายตองมสวนรวมในการ ตดสนใจ โดยเรมจากการศกษาสภาพความตองการการเปลยนแปลง ระบปญหาทชดเจน วเคราะหปญหาและสาเหตทเปนบอเกดแหงปญหา กาหนดวตถประสงคและเปาหมายของแผนงาน กาหนดโครงการแกไข กาหนดวธดาเนนโครงการ กาหนดวธการประเมนผล ดาเนนการและประเมนผล เปนวฎจกรทตอเนอง ในทกๆ รอบ จนเกดการเรยนรทพฒนาไปสสงทดขนเปนลาดบ

(4) รปแบบและวธการใหการศกษา ในกระบวนการทองเทยวเชงนเวศ การจดการศกษาและการสอ

ความหมาย อาจพจารณารปแบบและวธการทางการศกษาไดหลากหลาย และสามารถประยกต ใหเหมาะกบกลมเปาหมายตามจดประสงคการศกษาและการเรยนรของแตละแผนงาน/โครงการ

การดาเนนการจดการศกษาในกระบวนการทองเทยวเชงนเวศ เปนกระบวนการทมงเนนรปแบบ วธการ และการใชสอตางๆ ทางการศกษา เพอใหเกดการเรยนรจากประสบการณตรงดวยตนเอง และมสวนรวมในกระบวนการเรยนรนนๆ ทสาคญไดแก การสอความหมายธรรมชาต (Interpreting) การฝกอบรม (Training) การเรยนรจากการปฏบตงานจรง (On the Job Training) กรณศกษา (Case Study) บทบาทสมมต (Role Play) เกมส (Game Dynamic) การระดมสมอง (Brain Storming) การอภปราย (Discussion) และสอตางๆ ทางการศกษา เปนตน

(5) กลมเปาหมาย การจดการใหการศกษา มกลมเปาหมายในการจดการ ดงน

ก. นกทองเทยว (ก) ไดรบความรความเขาใจกอนการเดนทางเขาสแหลงทองเทยว

เพอเตรยมความพรอมลวงหนา โดยการรบทราบขอมลขาวสาร หรอเรยนรจากภายนอกแหลง ทองเทยว เชน เอกสารสงพมพตางๆ ตวแทน และบรษททวร เปนตน

(ข) ไดรบความรความเขาใจในขณะทองเทยวภายในแหลงทองเทยว จากกจกรรมการทองเทยวทมจดประสงคทางการศกษาของแตละแหลงทองเทยว และการสอ ความหมายตางๆ ในแหลงทองเทยว

(ค) ไดรบความรหลงจากไดทองเทยว โดยการคนควา เพมเตม จากเอกสาร สงพมพสาธารณะ และอนๆ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

36

ข. ประชาชนในทองถน (ก) ไดรบความรความเขาใจเพมเตมในทรพยากรของตนเอง

หรอโดยรอบไดรบความรดานการจดการ การบรการ การวางแผน ในกระบวนการทองเทยวผานทางการอบรม/สมมนา ดงาน และรวมปฏบตการ

(ข) ไดรบความร และทศนคตใหมๆ จากการประสานงานกบ ภายนอก

ค. ผเกยวของในการจดการแหลงทองเทยว (ก) ไดรบความร ความเขาใจ และทกษะ โดยการรวมปฏบตกจกรรม

ตางๆ ในแหลงทองเทยว ซงจะมจดประสงคทางการศกษา เพอใหผเกยวของและประชาชน ในทองถนไดเรยนรจากการปฏบตงานรวมกน

(ข) ไดรบความร ความเขาใจ ทกษะ และทศนคต จากโครงการ ทางการศกษา ตามวตถประสงคของแหลงทองเทยว เชน การฝกอบรม ประชม/สมมนา เปนตน

(ค) ไดรบความร ความเขาใจ และทศนคตใหมๆ จากการประสานงานกบภายนอก เชน สวนราชการ ธรกจทองเทยว และนกทองเทยว

ง. สวนราชการ ไดรบความรความเขาใจ ทงในรปแบบและวธการทางการศกษาและ

การสอความหมายตางๆ ตามความตองการการตอบสนองดานหนงดานใด จ. ผประกอบการธรกจ มคคเทศก

(ก) ไดรบความรดานการจดการทมคณภาพ ไดมาตรฐาน (ข) ไดรบความรเพมเตมในทรพยากรทนาเทยว

ฉ. เยาวชนและประชาชนทวไป โดยการปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอนในโรงเรยนการ

ปฏบตการในพนท การสอขอมลขาวสารกบสอสาธารณะทวไป 2) การจดสอความหมายธรรมชาต

การสอความหมายธรรมชาต เปนรปแบบหนงของการใหการศกษาเรยนร แกนกทองเทยวทจดใหมขนในแหลงทองเทยวหรอแหลงบรการการทองเทยว การสอความหมาย

ธรรมชาตมบทบาทสาคญมากในการทองเทยวเชงนเวศ (1) การสอความหมาย (Interpreting) คอ การบรการผมาเยอนพนทอทยาน

แหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ปา และพนทนนทนาการอนๆ แมวามผมาเยอนจะมาพกผอน หรอมาหาความรนรมยหรอวตถประสงคใดกตาม แตตางปรารถนาจะไดรบเรองราวของ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

37

ทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมของพนททไปเยอนดวย ทรพยากรเหลาน ไดแก เรองราว ทางธรณวทยา สตว พช นเวศวทยา ประวตศาสตร และโบราณคด การตความหรอสอความหมาย จะเปนการโยงใยการสอสารระหวางผมาเยอนกบทรพยากรเหลานน ( F r o n t i s p i e c e )

ก. วตถประสงคของการสอความหมาย การสอความหมายมวตถประสงค ดงน

ก) เพอชวยผเยอนใหพฒนาจตสานก มความซาบซงและเขาใจ ในพนททไปเยอน การสอความจะชวยใหการเยอนไดรบประสบการณหลากหลายและรนรมย

ข) เพอใหจดมงหมายของการจดการพนทบรรลผลสาเรจ โดยสามารถดาเนนการในสองทางดวยกน คอ ประการทหนง การสอความหมายสามารถสนบสนนการใชทรพยากรดานนนทนาการของผมาเยอน ชวยเพมความเขาใจวาแหลงทองเทยว เปนสถานทพเศษทตองการกจกรรมพเศษ ประการทสองการสอความหมายสามารถชวยลด ผลกระทบจากมนษยตอทรพยากรลง โดยแนะนาประชาชนใหหลกเลยงการใชพนททเปราะ บาง หรอใชพนทหนงพนทใดมากเกนไป

ค) เพอสงเสรมความเขาใจของประชาชนตอหนวยงานและโครงการตางๆ ของหนวยงานทกหนวย หรอบรษททมขาวสารจะบอกกลาว การสอความทดจะเปน

การสงเสรมภาพพจนของหนวยงานหรอบรษท ข. ประเภทของการสอความหมาย ในการสอความหมายตามนยาม

ขางตน Grant W. Sharpe ไดแบงสอความหมายออกเปน 2 ประเภท คอ บรการทใชคน (Personal or Atteneded Services) และบรการทไมใชคน (Nonpersonal or Unattended Services)

ก) บรการทใชคน (The Personal or Attended Services) ผมาเยอนจะมาตดตอกน ผชานาญการสอความหมายโดยใชสอตางๆ ของ

(ก) การบรการขอมลขาวสาร ผสอความหมายจะอยประจา ในแตละสถานท แลวใหผมาเยอนเจาะจงไปพบเอง

(ข) กจกรรมทมการนา (The Conducted Activity) กจกรรม ทมการนา รวมทงการเดนเลน ผมาเยอนจะรวมไปกบผสอความหมายจากสถานทเรมตน

แลวเคลอนยายไปตามเสนทางทเลอกไวไปยงจดทนาสนใจตางๆ (ค) การพดคยกบกลม (Talk to Group) มการนาเสนอหลาย

อยางททาในเวลา และสถานทตางๆ เชน หองประชมกลางแจง ลานกองไฟ และหองประชม เรองราวทพดคยนอกจากจะเกยวของกบประวตศาสตรของพนทหรอมนษยของพนท เปดโอกาส ใหผมาเยอนไดเขาใจและพงพอใจในคณคาของพนททพวกเขากาลงไปเยอน การตอบคาถาม

แกผมาเยอนควรจะเปนสวนหนงของรายการดวย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

38

(ง) การสอความสดและการสาธตดานวฒนธรรม ( L i v i n g Interpretation and Cultural Demonstration) ผสอความแนะนามรดกทางดานวฒนธรรมแกผมา

เยอนดวยการสาธตหรอแสดงใหชม การบรการทใชคน ถอเปนสอทดเลศ เนองจากมความอบอนและ

ยดหยน ผมาเยอนไดรบการตดตอสอสารสองทาง ในขณะเดยวกน เจาหนาทสามารถควบคม สถานการณใหเปนไปตามกระบวนการสอความหมายทเตรยมไวได

ค. บรการทไมใชคน (The Non Personal or Unattended Services) ผมาเยอนตดตอกบผชานาญการสอความหมายอยางผวเผน การบรการอยางนมทงขอดและขอเสย ไมควรจะทดแทนการตดตอทใชคน แตควรจะเปนหนทางขยายรายการสอความใหมากขนกวา การใชผสอความหมายแตเพยงอยางเดยว บรการทไมใชคน สามารถแบงออกเปน

ก) อปกรณโสต ( A u d i o D e v i c e s ) ข) วสดทเขยนขน ( W r i t t e n M a t e r i a l ) ค) ปาย ( S i g n s ) ง) คาบรรยาย ( L a b e l s ) จ) สงพมพ ( P u b l i c a t i o n s ) ฉ) กจกรรมททาดวยตนเอง ซงแบงไดเปนการเดนดวยตนเอง (Self

G u i d e d T r a i l ) และรถทศนาจรดวยตนเอง ( S e l f G u i d e d A u t o T o u r ) ช) นทรรศการในหอง ( E x h i b i t : i n d o o r ) ซ) นทรรศการนอกหอง ( E x h i b i t : o u t d o o r ) ฌ) ศนยผมาเยอน ( V i s i t o r C e n t e r ) ญ) สอนอกสถานทและนอกฤดกาล (Off-site and Off-season Media)

(2) การจดเสนทางศกษาธรรมชาต รปแบบของการใหการศกษาในพนท คอการสรางบรรยากาศหรอ

สงอานวยความสะดวกใหนกทองเทยวไดศกษาทงในชวงเวลาทจากดและในเวลาทมอยางเพยงพอ เสนทางศกษาธรรมชาตเปนรปแบบหนง ซงเรมตงแตป 2415 ท Central Park รฐนวยอรค และ มววฒนาการเรอยมาการววฒนาการทกาวไกลและเปนชวงสาคญทสด คอ การเปดเสนทางศกษาธรรมชาตท Bear Mountain ท Hudson River ในป พ.ศ. 2470 ภายใตการควบคมดแลของ American Museum of National History โดยม William H. Carr เปนผพฒนาในดานการจดนทรรศการกลางแจง รวมถงการใชเทคนคการบรรยาย อธบายสงตางๆ ทปรากฏใหนาสนใจ นาตดตามศกษา ซงตอมาไดกลายเปนแนวทางในการดาเนนงานอยางแพรหลายทวไปในสหรฐ-

อเมรกา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

39

ก. ลกษณะของเสนทางศกษาธรรมชาตทปรากฏในบางประเทศ มดงน ก) ประเทศสหรฐอเมรกา ไดมพระราชบญญตวาดวยระบบเสนทาง

(Trails System Act) ขนเมอวนท 2 ตลาคม พ.ศ. 2511 และไดแบงระบบเสนทางในประเทศ ออกเปน 3 ประเภท คอ

(ก) Recreation Trails เปนเสนทางทผานแหลงพกผอนหยอนใจ ซงมจดเดนทนาสนใจหลากหลาย และสามารถใชเปนเสนทางคมนาคมเพอไปยงเมองตางๆ ได

ในคราวเดยวกน (ข) S c e n i c T r a i l s เปนเสนทางทมจดเดนดานทศนยภาพท

งดงามสองขางทาง มพนทธรรมชาตหรอแหลงประวตศาสตรทนาสนใจและไมอนญาตใหรถยนต ใชเสนทาง

(ค) Connecting or Side Trails เปนเสนทางทใชในการเขาถงเสนทางทงสองชนดขางตน

ข) The New Zealand Walkway Commission ไดแบงประเภท ของเสนทางเดนเทา ออกเปน 3 ประเภทหลก คอ

(ก) W a l k หมายถง เสนทางเดนเทาระยะสน เหมาะสาหรบบคคลทวไป สภาพการเดนควรออกแบบเพออานวยความสะดวกแกผใชทกเพศทกวย เสนทาง ตองถกจดขนอยางมมาตรฐาน พรอมทจะรองรบ ผใชเสนทางจานวนมากไดทกฤดกาล ความกวางของเสนทางเฉลยประมาณ 1 เมตร และอาจกวางถง 2 เมตร ในจดนาสนใจทตองการสอ ความหมาย จดใหมราว จดบรเวณขอบทางทอาจมการพลดตกเปนอนตราย ตดสางวชพช กงไม บรเวณเสนทางทงทผวทางเดนและบรเวณเหนอทางเดนสงขนไปอยางนอย 2 .5 เมตร เพอจะไดเดนผานสะดวกและไมกระแทกศรษะ พนทางเดนตองมนคงแขงแรง ทกทางแยกของเสนทางตองมปายชนา สวนใหญเปนเสนทางเดนแบบ one-way หรอ close-loop ระยะทางทใชในการเดน ตลอดเสนทางตองไมเกน 4 ชวโมง

(ข) T a c k หมายถง เสนทางเดนเทาทเหมาะสาหรบผใชทม สขภาพสมบรณ มประสบการณในการเดนปา สภาพเสนทางมขอจากดดานความสะดวกสบาย และขนกบฤดกาล ควรจดใหมทพกคางแรมระหวางทาง (Camping areas) ไมจาเปนตองมการพฒนาหรอสรางสงอานวยความสะดวกมากนก อาจใหมสงอานวยความสะดวกเลกๆ นอยๆ เชน ปายชบอกทางในจดตางๆ เทาทจาเปนราวจบบรเวณขอบทาง ทนงขางทาง สะพานแบบงายๆ ในชวงทไมสามารถเดนผานได มปายสอความหมายเพอปองกนการเดนออกนอกเสนทาง เสนทางกวางอยางนอย 1 เมตร โดยทวไปประมาณ 5 0 - 7 0 เซนตเมตร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

40

(ค) R o u t e หมายถง เสนทางเดนเทาทเหมาะสาหรบผใชเสนทางทมประสบการณในการเดนปา มอปกรณเครองมอเครองใชในการเดนปาครบถวน การพฒนาเสนทางมอยางจากด ผวทางอาจปลอยใหเปนตามสภาพธรรมชาต การบอกเสนทางอาจใชการหมายแนวโดยปกเสาทาเครองหมายบนตนไม หรอทาส ทางขามจดตางๆ อาจทางายๆ โดยการใชไมพาด หรอกอนหนสาหรบกาวขามระหวางเสนทางอาจจดใหมจดพกคางแรมไดบาง

ทางเดนเทาเพอศกษาธรรมชาตในประเทศนวซแลนด สามารถพบไดทวไปในพนทอทยานแหงชาต วนอทยาน พนทอนรกษทศนยภาพ และพนทอนรกษธรรมชาตตางๆ มขนาดความยาวของเสนทางแตกตางกนไปตามสภาพธรรมชาตและวตถประสงคในการใชเสนทาง เรมตงแตเสนทางทใชเวลาเดนเพยง 5 นาท จนถงเสนทางเดนขนยอดภเขาสง

ข. ประเภทของเสนทางศกษาธรรมชาต เสนทางศกษาธรรมชาต เปนอปกรณอยางหนงของการศกษา

ธรรมชาต ทจะใหความรความเขาใจแกประชาชนทวไปในเรองของสภาพธรรมชาต สงแวดลอม สามารถจดสรางไวในเขตอทยานแหงชาต วนอทยาน ศนยศกษาธรรมชาต เปนตน เสนทางทจด อาจจะมอยหลายประเภท เชน ทางเดนชมปา ทางขมา ทางขชาง ทางจกรยาน ทางเรอ ทางใตนา แตละเสนทางมจดประสงคและสงทนาสนใจแตกตางกนไป แตสวนใหญจะมงเนนดานการชมวว เดนออกกาลงกาย เพอหาความเพลดเพลนกบธรรมชาต สาหรบเสนทางศกษาธรรมชาต เพอการสอความหมาย จะตองมเนอหาสะระทนกทองเทยวสามารถไดรบความร เพอทาใหเกด

ความเขาใจในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตมากขน ประเภทของเสนทางศกษาธรรมชาต 3 ประเภทหลก ไดแก ก) เสนทางเดนศกษาธรรมชาต (Nature Trail) เปนเสนทางเดน

ศกษาธรรมชาตระยะใกลทมงเนนถงการสอความหมายธรรมชาตอยางเปนระบบ เพอใหความรงายๆ แกนกทองเทยวทวไปทตองการเดนชมธรรมชาตในระยะทางทไมไกลและไมลาบากเกนไป ระยะเวลาในการเดนตลอดเสนทางไมควรเกน 4 5 นาท แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

(ก) เสนทางเดนศกษาธรรมชาตโดยมคนนาทางและอธบาย ( G u i d e d T r a i l s ) เปนเสนทางเดนเทาทตองอาศยนกธรรมชาตทมความสามารถในการสอ ความหมาย เปนผนาทางใหคาแนะนาและบรรยายเกยวกบธรรมชาตตามเสนทาง การศกษาธรรมชาตโดยวธน จะตองกาหนดจานวนกลมและตารางการนาเทยวแนนอน เสนทางประเภทนไมตองอาศยหลกวชาการในการออกแบบและกอสรางมากนก คณภาพจงขนอยกบบคลกของ

เจาหนาท

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

41

ผนาทางและเทคนคการสอความหมาย ผลดของเสนทางประเภทน คอ การลดจานวนปายสอ ความหมายไมตองใชคมอประกอบ

(ข) เสนทางเดนศกษาธรรมชาตดวยตนเอง (Self-guided Trails) เปนเสนทางเทาทสรางขนเพอใหนกทองเทยวมโอกาสไดสมผสกบธรรมชาตโดยศกษาเรองราวดวยตนเอง โดยการตดปายสอความหมายไปตามเสนทาง เหมาะกบกลมนกทองเทยวกลมเลกๆ และมจานวนหลายกลม ทางประเภทนจะรองรบนกทองเทยวไดจานวนมากโดยไมจากดเวลาและจานวน

ซงแตกตางจากทางเดนศกษาธรรมชาตทใชผนาทางและไมสามารถจะทาไดทกเวลา โดยปกตทางเดนทตดเขาสเพอชมธรรมชาต จะเรยกวาทางเดน

ชมธรรมชาตหรอ Nature Trail หากมคนนาทางและบรรยายใหฟงเรยกวา Guided Trail หากไมม คนนาทางแตมเอกสารหรอปายประกอบใหความรเรยกวา Self-guided Trails เหตผลของการจดสรางทางศกษาธรรมชาตดวยตนเองกเนองจากความจากดในดานงบประมาณ สาหรบการจดจาง เจาหนาท หรอบรเวณนนอยหางไกลไมสะดวกแกการปฏบตงาน ทางเดนศกษาธรรมชาต ดวยตนเองและทางเดนศกษาธรรมชาตโดยมผนาทางใหผลตางกน กลาวคอ ทางเดนศกษา

ธรรมชาตโดยมผนาทางจะใหรายละเอยดทมากกวาและมคณภาพเหนอกวา ข) เสนทางเดนศกษาธรรมชาตระยะไกล ( H i k i n g T r a i l ) เปน

เสนทางเดนปาซงจะมระยะทางยาวๆ แคบๆ ปลอยตามธรรมชาต มการดแลปรบเลกนอย จดทาขน เพอตอบสนองความตองการแกผทสนใจตองการศกษาธรรมชาตอยางจรงจง ไดมโอกาสศกษาสภาพธรรมชาต โดยไมถกรบกวนจากนกทองเทยวอนๆ ไมเนนถงความสะดวกของเสนทางและการสอความหมายมากนก เสนทางลกษณะนจะกาหนดขนในพนท ทมความกวางขวางพอทผศกษาจะพบกบสงทนาสนใจไดหลายประการ และเสนทางในลกษณะนจะไมมผลกระทบตอสภาพ ธรรมชาตมากนก เสนทางนจะมเครองหมายแสดง (Marker) ไวในจดทจะสอความหมาย และม

คมอประกอบ ค) เสนทางใชประโยชนพเศษ (Special-use Trails) เปนเสนทาง

ทสรางขนเพอตอบสนองความจาเปนของผใช และวตถประสงคทตองการใชเปนหลก อาจเปน เสนทางทใหประโยชนในการศกษาธรรมชาตอกทางหนงดวย การสรางเสนทางไมขนอยกบสภาพแวดลอมทวไปของพนทเสนทางในลกษณะน ไดแก ทางขบขจกรยาน (Bicycle Trails) ทางศกษาธรรมชาตใตนา (Under Water Trail) เสนทางเรอ (Conoe or Boat Routes) ทางขมา (Equestrain) ทางเดนชาง (Elephant Trail) และทางสาหรบคนพการ (Trail for the Handicapped)

เปนตน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

42

ศกษาธรรมชาตโดยการขมา (Equestrain or Horse Back Riding T r a i l ) เปนทางทจดขนไวสาหรบใหคนขมาชมธรรมชาต ทางขรถจกยาน (B i c y c l e T r a i l) จะพบในเมองสวนสาธารณะ ในมหาวทยาลย โดยจะมการจดทางไวบรการ มเครองหมายจราจรเฉพาะ มระยะทางนอยกวา 8 กโลเมตร ทางศกษาธรรมชาตใตนา (Underwater Trail) การศกษาธรรมชาตตามเสนทางนจะใชวธนาเรอทองกระจก (Glass-bottomed Boat) และการวายนาโดยใชหนากาก ดปะการง (Swimming/a Face Mask and Snorkel) ทง 2 วธ จะใชไดเฉพาะในบรเวณทมนาตน ในระดบความลก 6 - 1 0 ฟต เสนทางเรอ เปนการจดการศกษาธรรมชาตโดยใหนาเรอชม จะจด

ในพนททมทะเลสาบหรอลาธารทมนาไหลตลอดป ทางสาหรบคนพการ เปนเสนทางทจดไวเฉพาะใหแกคนพการ หรอสงอายเขามาเทยวชม โดยเสนทางนจะตองมความกวางเพยงพอสาหรบรถเขน มความยาวไมเกน 2 0 0 เมตร มลกษณะเปนพนผวแขงและเปนทราบ เปนเสนทางในลกษณะมาบรรจบกน

ค. ขอกาหนดทวไปในการจดเสนทางศกษาธรรมชาต ก) ทางเดนศกษาธรรมชาตทนาสนใจ จะตองผานไปในพนททม

ความหลากหลาย มสงดงดดใจ มความสวยงามและความประทบใจ เชน (ก) เสนทางผานจดชมววทมทวทศนสวยงาม เชนทะเลสาบ

ยอดเขา หบเขา หนาผา สามารถตดแตงเปดววได (ข) ในเสนทางทมนาตก ลาธารและนาไหลผาน มความรมรน

จากรมเงาของตนไม (ค) พชพรรณและสตวปามความหลายหลายในเรอง

องคประกอบ รปแบบ ความหนาแนน มพชหรอสตวทหายาก (ง) เสนทางผานไปในจดทนาสนใจ เชน ปาทมจดสนใจพเศษ

มสงประวตศาสตร โบราณคด ซากดกดาบรรพ ข) มความสะดวกและปลอดภยแกการเดนชม ไมลน ไมลาดชน

ไมเปนโคลนหรอมนาขง สามารถเขาชมไดทกฤดกาล ค) ตองไมไกลเกนไป ไมควรเปนแนวเสนตรง ควรจะมการตดโคง

และควรเปนลกษณะวนกลบเปนวงกลม ( L o o p ) โดยมจดเรมตนและจดสดทายทอยจดเดยวกน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

43

หรอใกลเคยงกนและจดเรมตนควรจะมลานจอดรถ ศนยประชาสมพนธ หรอศนยศกษาธรรมชาต เพอใหขอมลเบองตน ในกรณเปนทางเดนศกษาธรรมชาต

ง) จะตองมปายแสดงทศทางและสญลกษณตางๆ ชดเจน บอกทศทาง และระยะทางทถกตองใหผมาเทยวชมจากตางถนเขาใจ และรวาเสนทางดงกลาวมสภาพ

เปนอยางไร จ) เสนทางทกาหนดควรสรางอยางถาวร และตองมการบารงรกษา

นอยทสด ฉ) ทางเดนหลกอยในตาแหนงทจะกระจายนกทองเทยวออกจาก

พนทเปราะบาง และพนททมการใชงานมาก ช) ความลาดชนทเหมาะสมในการกาหนดเสนทางเดน ควรม

ความลาดชนประมาณ 5 เปอรเซนต และพนทใดทมความลาดชนมากกวา 10 เปอรเซนต ใหมไดเปนระยะทางสนๆ และในเสนทางชวงนใหทาขนบนได และจดทาสงกดขวางเพอปองกน

การพงทลายของดน ซ) ระยะทางเสนทางเดนศกษาธรรมชาต ควรใชเวลาในการเดนชม

ไมเกน 4 5 นาท ฌ) การกาหนดเสนทางเดนเทา ตองคานงถงขอจากดพนฐาน 4 ขอ

ดงน (ก) ผวางแผนจดทาเสนทาง ตองมความชานาญในเรองความร

ทวไปและเฉพาะอยางเกยวกบวตถประสงคของการศกษาธรรมชาต และโปรแกรมการสอ ความหมายทตองการในเสนทางตลอดจนขอบเขตของโปรแกรม

(ข) การวางแผนในการพฒนาเสนทางเพอศกษาธรรมชาต ตองคานงวาผใชเสนทางสวนใหญ ไมคนเคยกบธรรมชาต จะตองคานงถงความปลอดภยและ

สงทนาสนใจในเสนทาง (ค) การวางแผนพฒนาทางเดนเทาในบรเวณใด ตองคานงถง

ผลกระทบทจะเกดตอสภาพธรรมชาตในบรเวณดงกลาวเปนหลก (3) คมอศกษาธรรมชาต

คมอศกษาธรรมชาต เปนการสอความหมายวธหนงซงชวยอธบายลกษณะของทรพยากรภายในเสนทางศกษาธรรมชาต หรอภายในแหลงทองเทยว คมอจะชวยให

กจกรรมการศกษามคณภาพสงขน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

44

คมอศกษาธรรมชาต โดยทวไปจะเปนสงพมพทจดขนเพอแจกจาย หรอจาหนายใหนกเดนทางใชในระหวางการเดนศกษาธรรมชาต อกทงยงสามารถเกบไวศกษา หรอเปนทระลกตอไปดวยคมอจะเปนแนวทางในการศกษา เปนการแนะนาเสนทาง แนะนาสงทควรร หรอปฏบต คมออาจบอกรายละเอยดของแตละจดสนใจ บอกขอมลทสมพนธกบอปกรณ ในเสนทาง เชน อธบายความหมายของปายเลกๆ ทตดอยกบจดสนใจ นอกจากน คมออาจมการนา นกทองเทยวใหขยายวงความรจากการอานเปนการสรางสงกระตนอนๆ ได เชน มเกมสหรอ

กจกรรมประกอบการเดนศกษาธรรมชาตอกดวย

2.2.6 ชมชนกบการมสวนรวมของชมชน 1) ระบบชมชน

ชมชน (Community) หมายถง เขตพนท ระดบความคนเคย และการตดตอระหวางบคคลตลอดจนพนฐานความยดเหนยวเฉพาะอยางททาใหชมชนตางไปจากกลมเพอนบาน มลกษณะทางเศรษฐกจเปนแบบเลยงตนเองทจากดมากกวาสงคม แตในวงจากดเหลานนยอมม การสงสรรคใกลชดกวา และมความเหนอกเหนใจลกซงกวา อาจมสงเฉพาะบางประการทผกพนเอกภาพ เชน เชอชาต ตนกาเนดเดมของชาต หรอศาสนา (พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน 2 5 2 4 )

ชมชนเกดจากววฒนาการทางสงคม ในยคตนๆ ประชากรมนษยยงม จานวนนอย เมอเปรยบเทยบกบสดสวนของทรพยากรธรรมชาต เชน พนดน ปาไม ภเขา แมนา ลาคลอง ทะเล และแรธาตตางๆ ซงมมากและยงมไดเกดสทธตางๆ ในทรพยากรเหลานน มนษยอาศยธรรมชาตดารงชพ แรกเรมเปนครอบครวเดยว ประกอบดวย พอ แม และลกๆ เมอลกๆ แตงงานแลวกจะเปนครอบครวขยาย หลายๆ ครอบครวขยายรวมกนเปนระบบครอบครว มเครอญาต (Kinship) เปนสายพนธ ปจเจกบคคล แตละบคคลจะเชอมโยงในเครอญาตของตน ดวยหลกการแหงเวลา (The Principle of Time) กลาวคอ สามารถนบยอนตามแนวเครอญาต ไปสอดต เชน พอแม ปยา ตา ทวด เปนตน และแนวเครอญาตสอนาคต เชน ลก หลาน เหลน เปน

ตน หลายๆ ระบบครอบครวอาศยในขอบเขตถนฐานเดยวกน กอใหเกดระบบ

ความสมพนธระหวางเพอนบาน (Neighbourhood Relation) และเมอประชากรเพมขน จงกลายเปนหมบาน โดยแตละหมบานจะมความสมพนธภายในระหวางกนตามแนวโคตร-ตระกล ( C l a n ) มากมายหลายตระกล ขนอยกบขนาดของชมชนหมบานและการรวมตวของเพอนบาน ดงนน การรวมตวเปนชมชนจงมปจจยทสาคญ คอ จานวนประชากร ขอบเขตของถนฐาน ขอกาหนด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

45

กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และขอตกลงตางๆ อนเปนพลงอนสาคญทกอใหชมชนขนาดตางๆ เชน ชมชนเมองเลก ชมชนเมองใหญ นคร ประเทศ และชมชนโลกในทสด

การบรหารหรอการจดการสงคม เรมแรกเดมทเกดขนจากการตกลงแบงปนเขตแดนในการครอบครองพนททากนของคนสมยแรกเรม ซงกระทาขนบนพนฐานการตกลงกนระหวางบรรพบรษ อานาจสงศกดสทธเบองบน ธรรมเนยมประเพณทสบทอด และคาปฏญญา เปนตน เมอเกดปญหากรณพพาทระหวางกน หวหนาหรอผอาวโสจะเปนผไกลเกลยหรอพพากษา อยางไรกตาม เมอชมชนขยายตวขนเปนเมอง เปนนคร เปนประเทศ กลไก และเครองมอการบรหารสงคม ในเชงนามธรรมดงกลาว ไมสามารถประยกตใชกบสงคมไดเพยงพอ เพราะปญหาตางๆ ซบซอนและหลากหลาย จงไดจดรปโครงสรางการบรหาร กลไก และเครองมอการบรหารสงคมทเปนรปธรรมขนมาใช เพอใหบรรลวตถประสงคเฉพาะอยาง

นกปราชญทางสงคม Ferdinand Tonnies ไดแบงยกตววฒนาการทางสงคม ไว 2 ชวง คอ ชวงทเรยกวา เกไมนชาฟต (Gemein schaft) และ เกเซลลชาฟต (Gesell schaft) โดยชวงเวลาของเกไมนชาฟต สงคมจะมรปแบบเปนชวตสงคมครอบครว ชวตสงคม-หมบาน ชนบท และชวตสงคมเมองเลก ยดถอความสมพนธระหวางกนตามระบบครอบครว ตามครรลองของวถประชาขนบธรรมเนยมประเพณ และศาสนา มากกวาการใชกฎหมายและระเบยบขอบงคบ พอสงคมววฒนาการขนมาสชวงทเรยกวา เกเซลลชาปต รปแบบสงคมจะเปลยนไปสชวต แบบสงคมเมองใหญหรอนคร สงคมระดบชาต และสงคมระดบโลก โดยลาดบ ซงจะยดถอ ขอกาหนด กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และขอตกลงตางๆ เปนหลกในการบรหารสงคม

สงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรมมาแตเดม แมวาการพฒนาอตสาหกรรม และความเปนชมชนเมองไดขยายตวอยางรวดเรว แตประชากรสวนใหญยงเปนผดอยโอกาส อาศยอยในเขตชนบทบางสวนยงตองอาศยทรพยากรธรรมชาตในปาเขาเพอยงชพ และมชวตผกพนกบธรรมชาตอยางแนบแนน จงทาใหเกดปญหาความขดแยงและความแตกตางทางสงคมอยมาก

ชมชนในปจจบนจงมความหมายทแตกตางกน มการนบเอาเขตการปกครองภายใตกฎหมายหรอขอบงคบหนงๆ เปนเครองวดความเปนชมชน จงสรางความแตกตางของการจดความเปนชมชนในลกษณะของความผกพนของผคนในชมชนนนๆ ความหมายของชมชน จงเกยวของกบคาวา ทองถน ( L o c a l ) ซงหมายถง ทองทใดทองทหนง เมอทองทหมายถง เขตตาบล เขตแดน ภายใตการปกครองของอาเภอหนงๆ (พจนานกรมไทย) การปกครอง

สวนทองถนเปนการปกครองทองททไดกาหนดใหมการปกครองของตนเองภายใตกฏหมาย ทกาหนด ดงนน จงมแนวความคดเกยวกบชมชนหรอทองถนใน 2 ทศทาง คอ ทางทคานงถง การอยรวมกนเปนชมชนในทองถนเปนหลกกบทางทนบการอยรวมกนภายใตเขตการปกครอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

46

ทองถน จากมมมองทงสองสวนนจงผลตอการพจารณาสวนเกยวของในองคประกอบหลกของ การทองเทยวเชงนเวศ อยางไรกตาม กลาวโดยสรปคอเมอใดชมชนมความสามารถพงตนเองได และประชาชนใน ชมชนสวนใหญมสทธในการเลอก ผบรหารในการปกครองทองถนไดอยาง แทจรงแลว มมมองทงสองดานจะสามารถซอนทบเปนหนงเดยวกนได

2) ความเกยวของของชมชนกบการทองเทยว ความเกยวของของชมชนกบการทองเทยว มขอบเขต ลกษณะ และรปแบบ

กวางขวางและหลากหลาย ทงโดยตรงและโดยออม หาขอจากดชดเจนไดยาก และไมสามารถ นามากลาวไวไดครบ ดงนน ในการศกษาน จงไดกาหนดความเกยวของของชมชนกบการทองเทยว เทาทจาเปนไวเพยง 2 ลกษณะ คอ ประโยชนทชมชนไดรบ และผลกระทบทเกดขน

(1) ประโยชนทชมชนไดรบ ม 2 ทาง คอ ประโยชนทางเศรษฐกจและประโยชนทางสงคม

ก. ประโยชนทางเศรษฐกจ เกดการสรางงาน สมาชกชมชนมงานทา สบเนองจากมการทองเทยวเกดขน เกดการพฒนาอาชพทเกยวของกบการบรการการทองเทยว เกดระบบตลาด เมอมการจดหาเครองอปโภคบรโภค เครองมอ เครองใช และปจจยตางๆ ทจาเปนแกการบรการการทองเทยว เกดระบบการผลตวตถดบทองถนเพอปอนระบบตลาด มรายได จากแหลงรายไดใหม ทเกดจากการทองเทยว นอกเหนอจากรายไดจากแหลงรายไดเดมของชมชน ครอบครวชมชนจะมรายไดเพมขน ทงโดยตรงและโดยออม จากสถานการณการมการทองเทยว

เกดขน ข. ประโยชนทางสงคม ประโยชนทางสงคมทชมชนจะไดรบมมาก

ตวอยางทสาคญ เชน เกดการพฒนาในการสรางสรรคขนในสงคม (Social Anatolism) มการตดตอทางสงคมทมรปแบบมากขน (Formal Social Contact) จะมสญญาทางสงคมเกดขนอนเนองจาก การตกลงในสทธ หนาท และความรบผดชอบตางๆ ทเกยวกบการเขาไปเกยวของกบระบบ การทองเทยวของสมาชกชมชน (Social Contract) สาธารณปโภคของชมชน เชน ถนน ไฟฟา ประปา อาจไดรบการพฒนาหรอปรบปรง เนองจากการมระบบการทองเทยว สมาชกชมชน จะถกกระตนใหสนใจพฒนาการศกษาของตวเองและบรวาร ทงการศกษาในรปแบบ (Formal and Informal Education) ในดานบรการ เทคนค และอนๆ จะเกดการพฒนาดานสาธารณสข เชน ความสะอาด ความเปนระเบยบเรยบรอย และความปลอดภยจากโรคภย สบเนองจากการบรโภค อปโภค ทไดรบการพฒนาขน เพอเขาสระบบการทองเทยว การบรการทางสงคมอน เชน ความปลอดภย และการมระเบยบอสระของสงคม จะไดรบการเอาใจใสมากขน

(2) ผลกระทบทเกดขน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

47

ผลกระทบทเกดขน อาจเปนผลทงทางบวกและทางลบ ก. ผลกระทบทางบวก คอ ผลประโยชนทชมชนไดรบตามทกลาวไว ข. ผลกระทบทางลบทอาจเกดขนมอยบาง เชน ขนาดของชมชนอาจ

เตบโตเกนไป ถาปจจยดงดดจากการทองเทยวมกาลงมากและไมไดรบการจดการใหด โครงสรางการบรหารชมชนอาจเปลยนแปลงไป ถาอทธพลการทองเทยวมมากและไมไดรบการจดการทด วฒนธรรมเดมและวถชวตของชมชน อาจไดรบผลกระทบและถกกลนจากอทธพล วฒนธรรม และแนวทางชวตจากภายนอก ในอดตทผานมา ชมชนแทบจะไมไดรบประโยชนทแทจรง จากการทองเทยว เนองจากมผทมโอกาสหรอกาลงมากกวาไดแสวงประโยชนจากชมชน และทรพยากร โดยละเลยหรอใหประโยชนแกชมชนเพยงเลกนอย และสรางผลระทบทางลบ ไวมาก เนองจากประชาชนและชมชนไมมโอกาสในการคดเลอกการพฒนา หรอจากดการขยายตว

ของการทองเทยวทเขามาในชมชนการพฒนาการทองเทยวมกเกดจากความตองการของ นกทองเทยว (บคคลภายนอก) ทเขามาใชประโยชนพนท และการพฒนาขององคกรภาครฐหรอการลงทนของผประกอบการเอกชนในพนทโดยขาดการคานงถงประโยชนและผลกระทบทแทจรง

3) ทศทางการมสวนรวมของชมชนในกระบวนการทองเทยว การลดผลกระทบของการทองเทยวตอชมชน การสรางโอกาสและการสราง

ประโยชนทแทจรงใหแกชมชนในการปรบตวตอการพฒนาทเขามาสทองถน จะเกดขนไดกตอเมอชมชนมโอกาสในการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาการทองเทยวเทานน การทองเทยวเชงนเวศเปนรปแบบทสามารถสรางโอกาสนไดเหมาะสมทสด อกทงยงสามารถลดผลกระทบทมตอ

สงแวดลอมของชมชนดวย การมสวนรวมของประชาชนทองถนจงเปนเปาหมายสาคญ ไดรบการเนน

ใหมในกระบวนการทองเทยวแนวใหม ถอไดวาเปนพนฐานของการพฒนาทยงยนในองครวม ของระบบ สาหรบการทองเทยวเชงนเวศไดใหความสาคญ โดยจดเปนหนงในองคประกอบหลกของการทองเทยวรปแบบน การมสวนรวมของประชาชนทองถน ไดเนนการใหความสาคญ แกประชาชนทองถน ในอนทจะมบทบาทในการกากบ ดแล และควบคมการทองเทยวไดมากขน และสามารถดาเนนชวตอยไดอยางมศกดศร เนองจากประชาชนเปนเจาของทองถน สามารถ เปนศนยกลางเชอมโยงทองถนกบหนวยงานของรฐหรอเอกชนทเกยวของในกระบวนการทองเทยวระดบตางๆ ได

ความรสกเปนเจาของทองถนของสมาชกชมชน ซงมความรก ความหวงแหน มความรสก พงพงและใชประโยชนจากทรพยากรแหลงทองเทยวได โดยชมชนจะตองพฒนา ตนเองใหเปนศนยกลางเชอมโยงระหวางหนวยงานของรฐกบชมชนเอง และระหวางชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

48

กบเอกชนทเกยวของกบการทองเทยวเชงนเวศ โดยในสวนทเชอมโยงระหวางชมชนกบหนวยงาน ชมชนจะอยในฐานะเปนผรบทราบนโยบายฯ ในเบองตนและมสวนผลกดนในระยะยาว ชมชนเปนผใชและดาเนนการตามแผนงานและแผนปฏบตความเชอมโยงระหวางชมชนกบหนวยงาน

เอกชน ชมชนจะอยในฐานะเปนสวนหนงของฐานรองรบการทองเทยวเชงนเวศทจดขนโดยเอกชนหรอบรษททองเทยว เชน รวมพฒนาจดขายตางๆ ไดแก ทพกอาศย ภตตาคาร การนาเสนอลกคาดานวฒนธรรม ศลปะและประเพณตางๆ ทดงดดนกทองเทยว เปนตน

การมสวนรวมของชมชน จงเรมมไดตงแตการใหขอมลของทองถน การเตรยมการจดการ การวางแผน การควบคมดแลการใชทรพยากร การมสวนรวมในการบรการ และการไดรบประโยชนจากการบรการ โดยชมชนจะตองตระหนกถงความสาคญของทรพยากรและสงแวดลอม มกจกรรมในการอนรกษและการใชประโยชน จะตองไมเปนการเบยดบงทาลาย สงแวดลอม ดงนน องคกรของชมชนจงมความสาคญในกระบวนการการมสวนรวม องคกร ของชมชนอาจเปนองคกรทเกดจากการรวมตวของประชาชนในชมชน เปนองคกรภายใตกฎหมายทกาหนดบทบาทของปจเจกบคคล ฉะนน จงควรผลกดนใหองคกรดงกลาวเปนองคกรของ ประชาชนทแทจรง เพอเขามสวนรวมในกระบวนการทองเทยวดงกลาว ดงนน การมสวนรวมทด

ตองใหความสาคญแกกลมบคคลมากกวาลกษณะของปจจเจกบคคล รปแบบของชมชนในการรองรบการทองเทยว อาจมหลายรปแบบ เมอ

พจารณาจากพนฐานวฒนธรรม การปกครองทองถน ขนบธรรมเนยมประเพณและวถชวตของ ชมชนไทย รปแบบทเหมาะสมและมประสทธภาพในระดบปฏบต ควรมรปแบบเปนองคกร กงอสระ ไมเปนทางการเกนไป ไมอสระเกนไป โดยมระบบการไดรบผลประโยชนรวมกนครรลอง ผลประโยชนตางๆ ทควรไดรบมอาท

(1) ผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคมเกดแกคนในชมชนสวนใหญ ใหมงานและสภาพความเปนอยทดขน

(2) ผลประโยชนทางสงคม คอ มสวสดการทด สงคมมความมนคงและสามารถดารงเอกลกษณทางสงคมของตนไวได

(3) ความรความเขาใจและความตระหนกในความสาคญของสงแวดลอม มความเขาใจการอนรกษและรวมมอพฒนาเพอความยงยน (4) ความภมใจ มความสขในความเปนอย มความรวมมอในชมชน

เกดความรกและหวงแหนพรอมจะอนรกษหรอพฒนาอยางสรางสรรค อนง หากชมชนมสวนรวมมากหรอมอานาจเพยงพอในการรวมควบคม

การทองเทยว จะชวยใหเกดการพฒนาคนไดอยางด อกทงสามารถจดสรรผลประโยชนไดอยาง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

49

เหมาะสม และเกดการกระจายรายไดสชมชนมากขน อยางไรกตาม การใหชมชนมสวนรวม สงสาคญทจาเปน คอ การใหความรความเขาใจทถกตอง ในการดแลรกษาทรพยากรและ

สงแวดลอมควบคกบการเพมทกษะในการจดการและประสานงานกบภายนอก การเขามสวนรวมของชมชน โดยเฉพาะอยางยงประชาชนในทองถน

จงตองเปนการมสวนรวมตลอดกระบวนการเพอใหประโยชนตอทองถน ( L o c a l B e n e f i t ) ซงหมายถง การกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวต การไดรบผลตอบแทนมาบารงรกษา แหลงทองเทยว และทายทสดชมชนสามารถควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมคณภาพ มการรกษาระบบนเวศทยงยนสงคมพฒนาอยางเหมาะสม มการเปลยนแปลงทเกดขน

โดยพฒนาการของชมชนเอง

2.2.7 การจดการสงแวดลอม ปจจบนกระแสเรยกรองการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ขยายตว

กวางขวาง และตอเนองไปทวโลก ทงนเพราะปญหาสงแวดลอมนบวนจะรนแรงและคกคามชวต ความเปนอยของผคนและสงมชวตหนกหนวงขนทกท มการขดแยงอะไรโจมตตอตานการพฒนาดานตางๆ ไมวาจะเปนดานเกษตรกรรม ดานอตสาหกรรม วาเปนตวการกอผลเสยตอสภาพ แวดลอม รวมถงการทองเทยว ซงในอดตเคยเชอกนวาการใชทรพยากรในการทองเทยว จะไมหมดไป และสามารถจะใชไดนาน แตปจจบนกลบพบวาการเจรญเตบโตของการทองเทยว ทาใหสภาพแวดลอมในแหลงทองเทยวเสอมโทรมลง และไดกอผลกระทบสงแวดลอมอยางมากมาย ทเหนไดชดคอ ปญหานาเสย ปญหาขยะและความสกปรก ปญหาทศนยภาพอจาด เปนตน

สถานการณดงกลาวขางตน ทาใหประชาชนมองภาพพจนของการพฒนา การทองเทยวไปทางดานลบมากขน นอกจากน ผลการวจย ขาว และบทความในสอมวลชนตางๆ ตลอดจนการประชมปญหาสงแวดลอมโลกทสาคญๆ เชน การประชม “Earth Summit” ทเมอง รโอเดอจาเนโร ประเทศบราซล เมอวนท 14 มถนายน 2535 มสวนผลกดน ใหเกดความรวมมอระหวางภาครฐบาลกบภาคเอกชนทเกยวของในการจดตงระบบและกระบวนการ เพอประสาน การพฒนาอยางยงยน ตงแตระดบการตดสนใจ ตลอดจนถงระบแนวทางการปฏบตทจาเปน

เพอใหการพฒนาทองเทยวเปนการพฒนาอยางยงยน การประชม เอรธ ซมมท ในสวนของ Agenda 21 สวนทเกยวกบ Travel and

tourism Industry ไดทาใหตระหนกวา ทรพยากรธรรมชาตของโลกกาลงเสอมโทรมและลดลงไปเรวกวาทจะสามารถฟนตวหรอเกดทดแทนไดทน กจกรรม Trave l and Tour i sm จานวนมาก ไดอาศยทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมทบอบบางเหลานมาเปนทรพยสมบตหลก ดงนน จงควรใหความสนใจ ทจะปกปอง คมครอง เพอใหทรพยากรเหลานน สามารถคงอยอยางถาวร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

50

ตอไปในอนาคตทประชมไดชใหเหนผลจากการไมปฏบต อาจนาไปสความหายนะอยางรนแรง ในระยะสน ทาใหมการผลกดน เพมขอบงคบการลงโทษทางเศรษฐกจ และการถกทาลายท ไมอาจคนกลบไดของสภาพภมทศน สตวปา สงกอสราง และความหลากหลายทางวฒนธรรม ซงเปนปจจยหนนทอตสาหกรรมการทองเทยวตองพงพงในระยะยาว การประชมไดเสนอทางออกในรปของแผนงานการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน ประกอบไปดวยขนตอนทสาคญ คอ

1) ตองมนใจในขอตกลงของผบรหารชนสงในแนวคามคดเกยวกบความยงยน 2) ตองสอสารกบเจาหนาททงหมด ถงความตงใจทจะพฒนาแผนงาน

การทองเทยวแบบยงยน และวตถประสงคของแผนงานนน 3) ประเมนผลกระทบจากการทองเทยวในภมภาคทมตอสงแวดลอม เศรษฐกจ

สงคม และวฒนธรรม 4) จดลาดบความสาคญในเรองทจะดาเนนการปฏบต โดยเนนเรองทระบไว

ในอนสญญา ซงมทงหมด 9 เรอง 5) ตงเปาหมายทเปนจรงและสามารถบรรลไดสาหรบแตละเรอง เปาหมาย

ควรจะเฉพาะและอธบายอยางชดเจน พรอมกนนควรระบระยะเวลาในการบรรลเปาหมาย 6) เลอกองคกรหลกรบผดชอบ เพอใหบรรลแตละเปาหมายทกาหนด และ

ความรวมมอทตองการ 7) ดาเนนการตามแผนงานการปฏบต

8) ตดตามตรวจสอบความกาวหนาโดยการเปรยบเทยบการปฏบตจรง กบเปาหมาย

9) รายงานผลการปฏบตทงภายในและภายนอก

2.2.8 ผลกระทบสงแวดลอมจากการทองเทยวเชงนเวศ สงแวดลอมทอาจไดรบการกระทบจากการทองเทยว อาจพจารณาไดดงน

1) แหลงกาเนดปญหา แหลงกาเนดปญหา ในทน หมายถง บคคลหรอกจกรรมททาใหเกด

ความเสยหาย หรอความเสอมเสยตอสงใดสงหนง หรอตอบคคลใดบคคลหนง ทตนเองเขาไป เกยวของ ในเวลาใดเวลาหนง ณ สถานทใดทหนง ในการทองเทยวเชงนเวศ ผกอผลกระทบระบ ไดเปน 2 กลม คอ กลมนกทองเทยวรวมกจกรรมการทองเทยว กบกลมบรการการทองเทยว (บรการทพก/รานอาหาร เปนตน)

(1) นกทองเทยวรวมกจกรรมการทองเทยว นกทองเทยวเชงนเวศคอ ชนทกชาต ทกเพศ และทกวยทใหความสนใจในการทองเทยวเพอศกษาความรในแหลงทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

51

ทตนไปเทยวชม โดยนกทองเทยวจะมกจกรรมการทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต และแหลงทองเทยวประวตศาสตร-วฒนธรรม ทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยกจกรรม การทองเทยวธรรมชาตนนมหลากหลาย เชน เดนปา ศกษาธรรมชาต ถายรป บนทกภาพเสยง สองสตว/ดนก เทยวถา ศกษาทองฟา ลองเรอ พายเรอ ดานาดปะการง ศกษารอยเทาสตว/มลสตว กจกรรมการทองเทยว ประเภทชนชมธรรมชาตและผจญภย เชน ชมทวทศน ขจกรยาน ปน/ไตเขา ตงแคมป ลองแพ เครองรอน พกผอน/ปกนก เลนนาตก วายนา ขมา ขชาง ตกปลา ตกอลฟ เลนกฬา เปนตน กจกรรมการทองเทยวของแหลงทองเทยวประวตศาสตร-วฒนธรรม เชน ชมความงาม ความเกาแก ศกษาประวตความเปนมา นมสการ กราบไหวตามความเชอ ถายภาพ เรยนรชวต ความเปนอย ซอของทระลก เปนตน

(2) บรการการทองเทยว : บรการการทองเทยวในทน ไดแก บรการ รานอาหาร (จะเปนอาหารทองถนทมบรการแบบกนเอง) และบรการทพกเพอรองรบนกทองเทยว โดยบรการทพก อาจจะเปนเตนท บานพกรบรอง รสอรท อโคลอดจ (Eco-Lodge) กระทอม บงกะโล โรงแรม เปนตน

2) บรเวณทถกกระทบ บรเวณทไดรบผลกระทบ โดยเฉพาะในทางลบ ทงทางตรงและทางออม

จากการกระทาของนกทองเทยว รวมกจกรรมการทองเทยว และบรการการทองเทยว ไดแก บรเวณแหลงทองเทยวเสนทางทองเทยวทบรการการทองเทยวและชมชนทองถน

3) ผลกระทบทเกดขนจากการทองเทยวเชงนเวศ ผลกระทบจากการทองเทยวทเกดขนภายในแหลงทองเทยว เนองมาจาก

กจกรรมการทองเทยว และบรการทพก อาหาร มลกษณะและความรนแรงมากนอยแตกตางกนไปตามสภาพพนทและสภาพความเปราะบาง หรอความสามารถในการรองรบของพนท ผลกระทบ ประกอบดวย การพงทลายของดน เสยงรบกวน ฝนละออง ขยะมลฝอย การรบกวนสตวและพชการทาลายปาไม การแตกหกสกกรอนของทรพยากร การขดขด ทาลาย คราบนามน ไฟไหม และการลกลาทสาธารณะ เปนตน ตารางท 3.6, 3.7 และ 3.8 แสดงผลกระทบทอาจเกดขนจากมต

ตางๆ

2.2.9 มาตรการการจดการ มาตรการการจดการสงแวดลอมทดาเนนการอยในปจจบนทงหมด สามารถ

กลาวไดวาอยในรปของกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ พระราชบญญต หรอมาตรฐานคณภาพตางๆ โดยทาหนาทเปนตวควบคมแหลงกาเนดมลพษตางๆ หรอควบคมกจกรรมใหเหมาะสม เพอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด มาตรการทมอยประกอบดวย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

52

1) มาตรการลดผลกระทบทยอมรบได ในปจจบนการแกไขหรอการจดการสงแวดลอม รฐไดพยายามดาเนนการ

ในหลายรปแบบ เพอกาหนดขนาดของผลกระทบสงแวดลอม ใหอยในระดบทยอมรบได หรอ กอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด เชน การกาหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม กาหนดเขตควบคมตางๆ มรายละเอยดดงน

(1) การกาหนดเขตควบคมอาคาร เปนการกาหนดบรเวณหามกอสราง ดดแปลง หรอเปลยนแปลงการใชอาคารบางชนดหรอบางประเภท โดยการกาหนดความสง และประเภทอาคารตางๆ ทจะสามารถกอสรางไดบรเวณชายฝง ในระยะหางจากชายฝงเปนระยะทางตางๆ กน

(2) การกาหนดเขตพนทคมครองสงแวดลอมและเขตควบคมมลพษ เปน เขตทมมาตรการคมครองโดยการควบคมในเรองการใชประโยชนทดน เพอการกอสราง หรอ การอตสาหกรรม ในการดาเนนโครงการหรอกาหนดการใดๆ ในพนท จะตองจดทารายงาน การวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอม

(3) เขตผงเมองรวม เปนขอกาหนดการใชทดนประเภทตางๆ ทงน เพอจดระบบการใชประโยชนทดนใหมประสทธภาพ สามารถรองรบและสอดคลองกบการขยายตว ของชมชนในอนาคต เพอสงเสรมและพฒนาเศรษฐกจและโครงขายบรการสาธารณะ ทงน

มวตถประสงคสวนหนงเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (4) กาหนดมาตรฐานคณภาพนาทะเลชายฝง มการกาหนดคณภาพนาทะเล

โดยใชคาดชนคณภาพนาทะเลตางๆ เปนตวกาหนด ทงนเพอเปนการกาหนดการใชประโยชน ใหเหมาะสมกบกจกรรม โดยกาหนดคณภาพนาทะเลชายฝงออกเปน 7 ประเภท คอ คณภาพ นาทะเล เพอการสงวนรกษาธรรมชาต เพอการอนรกษแหลงปะการง เพอการเพาะเลยงสตวนา ชายฝง เพอการวายนาเพอการกฬาทางนาอยางอนนอกจากการวายนา และคณภาพนาทะเลบรเวณ

แหลงอตสาหกรรม (5) กาหนดมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดน โดยการกาหนดคณภาพ

นาผวดน โดยใชคาดชนคณภาพนาตางๆ เปนตวกาหนด ทงนเพอกาหนดการใชประโยชนอยางเหมาะสมตามกจกรรม โดยกาหนดแหลงนาผวดนเปน 5 ประเภท

(6) กาหนดมาตรฐานคณภาพนาทงจากอาคารประเภทตางๆ ทงนเพอเปนการควบคมการปลอยนาเสยจากอาคารประเภทตางๆ ลงสแหลงนาสาธารณะหรอออกส สงแวดลอม ซงคณภาพนาเสยทกาหนดจะขนอยกบขนาดและประเภทอาหาร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

53

มาตรการลดผลกระทบดงกลาวขางตน สามารถมาปรบใชกบการทองเทยว เชงนเวศ โดยเฉพาะเรองบรการทพกและรานอาหารได 2 ประเดนหลกๆ โดยนามาตรการตางๆ ดงกลาวขางตน ทเปนกฎหมาย ขอบงคบ หรอขอกาหนดมาใชเปนขอกาหนดในการจด การทองเทยวเชงนเวศโดยตรง ซงสามารถนาไปใชไดเลย ยกตวอยางเชนกรณกฎหมายกาหนดมาตรฐานคณภาพนาทงจากอาคารประเภทตางๆ เปนตน กรณทกฎหมายใหอานาจสวนทองถน สามารถกาหนดมาตรฐานตามขอบงคบของทองถนเอง เพอควบคมใหเปนระเบยบยงขน เชน ในกรณกาหนดใหพนทเปนเขตควบคมมลพษทองถนมอานาจในการกาหนดมาตรฐานคณภาพ

นาทงใหสงกวามาตรฐานทวไปได เปนตน 2) หลกการลดผลกระทบสงแวดลอม

ผลกระทบสงแวดลอม หมายถง การรบกวนใดๆ ทเกดขนตอสภาพแวดลอมหรอกอใหเกดสภาพสงแวดลอมใหมขน ทจะสงผลเสยหายหรอกอประโยชน อนมสาเหตหรอ ชกนาใหเกดขนโดยกจกรรมซงดาเนนการอยางใดอยางหนง หรอหลายกจกรรมรวมกน (Ran and W o o t e n , 1 9 8 0 )

การลดผลกระทบสงแวดลอมทรฐดาเนนการหรอควบคมใหเอกชนดาเนนการในปจจบนมมาตรการ ดงน การใชมาตรการปองกนแกไขอยางตอเนองทนทวงท การตดตาม ตรวจสอบ เปนการตดตามตรวจสอบสงแวดลอมจากการ ดาเนนโครงการและปฏบตตามมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบสงแวดลอม ซงเปนการดาเนนงานทชใหเหนถงประสทธภาพและ ประสทธผลของมาตรการปองกนและแกไข ประกอบกบปญหาการขาดแคลนบคลากรทมความรความสามารถ และการขาดคมอและแนวทางในการตดตามตรวจสอบ ทาใหการทางานดานน

ยงไมตอเนองและเปนระบบ การทองเทยวโดยทวไปทเปนอยปจจบน เปนการทองเทยวทเนนตลาด

และความพงพอใจของนกทองเทยวเปนหลก จงทาใหเกดการขยายตวของพนทบรการกระจายไปทกภมภาคของประเทศ อนเปนตนเหตกอใหเกดผลกระทบสงแวดลอมในหลายดานอยางมากมาย สงผลใหแหลงทองเทยวและสงแวดลอมโดยรอบเสอมโทรมลง สถานการณดงกลาว รฐและ หนวยงานทเกยวของซงมหนาทในการควบคมดแล จดการลดผลกระทบดงกลาว ไมสามารถ ดาเนนการไดทนกบการขยายตวของธรกจเอกชน และเกดผลกระทบขนอยางรนแรงกวางขวาง การดาเนนการปองกนและลดผลกระทบในปจจบน จงเปนการปองกนในพนฐานทเกดผลกระทบ

ขนแลว อยางไรกตาม มาตรการในการปองกนและลดผลกระทบสงแวดลอมทรฐ

ใหเปนเครองมอในการดาเนนการปจจบน ประกอบดวย การกาหนดความสามารถในการรองรบได

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

54

ของพนท (Carrying Capaci ty) การวางแผน การออกกฎหมาย กฎระเบยบและขอบงคบ การประเมนผลกระทบเบองตน (Infial Environmental Examination : IEE) และการจดทารายงานผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment : EIA, IEE และ EA) เปนตน

การกาหนดความสามารถในการรองรบของพนท เปนระดบทจะบอกถง ความเหมาะสมของการพฒนาทควรจะเปนในพนท เพอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด เชน ในพนทแหลงทองเทยวมขอจากดทางดานสงแวดลอม จะเปนตวควบคมการขยายตว

ของการทองเทยวในพนทนน การวางแผน จะเปนการวางแผนในระดบแผนหลก แผนรอง ในระดบภาค

ระดบจงหวดและแผนปฏบตการในระดบพนท ในการปฏบต พบวา การดาเนนการตามแผน ทาไดยาก และไมเปนจรง ทงนเนองมาจากปญหาการประสานงานในระดบตางๆ

การออกกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ เชน พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ร.บ. ควบคม คณภาพนาทงจากแหลงกาเนด ขอกาหนดผงเมอง เปนตน ซงสวนใหญจะ ครอบคลมการใชประโยชนพนทใหเหมาะสม การปลอยทงของเสยจากอาคารประเภทตางๆ เปนตน ซงในทางปฏบต ขอบงคบ กฎหมาย ดงกลาว จะไมถกดาเนนการตามอานาจ ของกฎหมาย และมกถกหลกเลยงจากผประกอบการ

การจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เปนมาตรการปองกนปญหาสงแวดลอม โดยกฎหมายกาหนดประเภทและขนาดของโครงการ หรอสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทมผลกระทบตอสงแวดลอม ตองจดทารายงานวเคราะหผลกระทบ สงแวดลอม เพอเสนอขอความเหนชอบจากสานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอมกอน ทจะดาเนนโครงการ หรอกจการซงกาหนดใหตองทารายงาน โดยบคคลทไดรบอนญาตใหเปน

ผชานาญการศกษาผลกระทบสงแวดลอม มาตรการอกประการหนงทยงไมมการใชจรงจง แตควรไดรบการพจารณา

คอ Strategic Environmental Assessment : SEA เปนเครองมอทใชในการ

ประเมนผลกระทบสงแวดลอมในระดบทเหนอกวาระดบโครงการ คอ สามารถใชในระดบนโยบาย

ระดบการวางแผน ทงนสามารถสรปไดวา S E A เปนเครองมอชวยในการตดสนใจในระดบนโยบายวาควรจะดาเนนการตามแนวความคดของโครงการดงกลาวหรอไม กระบวนการของ S E A จะประกอบดวยการประชมระดมความคดจากผเชยวชาญดานตางๆ ทเกยวของ เพอประเมนผลกระทบทคาดวาจะเกดตอสงแวดลอม อนเนองมาจากแนวความคดตามนโยบายดงกลาว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

55

ผลจากการประชมระดมความคดจะเปนการปรบ/เปลยนนโยบายนนๆ ใหเหมาะสมและเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

สวนการลดผลกระทบในการทองเทยวเชงนเวศนน จะมลกษณะทแตกตางจากการลดผลกระทบดงกลาวขางตน ทงนเพราะรปแบบและลกษณะการทองเทยวเชงนเวศ เปนการทองเทยวในพนทเฉพาะ มจานวนนกทองเทยวไมมาก ลกษณะของนกทองเทยวเปน นกทองเทยวกลมเฉพาะ ดงนน การปองกนผลกระทบในการทองเทยวประเภทน จงควรจะมลกษณะเนนการปองกนกอนทผลกระทบจะเกดขนได ซงวธการทใชในการปองกนผลกระทบ สาหรบการทองเทยวเชงนเวศ ทเปนไปได คอ การควบคมกจกรรม การจากดพนท/ควบคมขนาดการพฒนา การจากดจานวน ควบคมพฤตกรรมนกทองเทยว จากดเวลาทองเทยว

อยางไรกตาม มาตรการดงกลาวขางตน ควรจะตองใชควบคไปกบมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมของรฐทดาเนนการในปจจบน โดยเฉพาะในสวน การปองกนผลกระทบจากบรการทพกอาหาร และควรไดมการกาหนดมาตรฐานใหเขมงวดมากขน

2.2.10 การจดทาแนวทางการปฏบต การจดแนวทางการปฏบต (Code of Conducts) มวตถประสงคเพอใหผเกยวของ

มแนวทางในการจดการทองเทยวเชงนเวศดานตางๆ ทเหมาะสมในทศทางและรปแบบเดยวกน เพอเปนการเสรมการดาเนนงานการทองเทยวเชงนเวศ อยางไรกตาม การทองเทยวเชงนเวศ เปนกระบวนการทตองมความตอเนอง และเปลยนแปลงตามสถานการณทเปนจรงภายในกรอบ ทเหมาะสม ดงนน แนวทางการปฏบตจงควรมความยดหยนระดบหนง

1) ลกษณะรปแบบของแนวทางการปฏบต การจดทาแนวทางการปฏบตมแนวทาง ดงน (1) รปแบบม 2 รปแบบ คอ

ก. แนวทางการปฏบต ในการจดการดานตางๆ จาแนกตามกลม ผเกยวของและความรบผดชอบ

ข. แนวทางการปฏบต ในการจดการสาหรบผเกยวของกลมตางๆ จาแนกในแตละดานการจดการ

(2) กระบวนการปฏบตของแตละกลม หรอแตละดานม 4 ขนตอน ก. ขนวางแผนเตรยมการ

ข. ขนดาเนนการทองเทยวเชงนเวศ ค. ขนปฏบตตวของแตละบคคล

ง. ขนตดตามตรวจสอบ เรยนร และแกไข

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

56

(3) สาระทกาหนด ทกขนตอนแนวทางปฏบตควรจาแนกใหผเกยวของ คานงถงหลกการพนฐาน 4 ประการ คอ

ก. การปฏบตตวในแหลงทองเทยว ข. การจดการสงแวดลอม

ค. กจกรรมและกระบวนการดานการศกษา ง. การมสวนรวมกบชมชนทองถน

(4) ความเขมงวด ทบรรจในแนวทางปฏบต มลกษณะ ก. เปนกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบทตองปฏบต นามาเรยบเรยง

ใหชดเจน ข. เปนขอแนะนาสงทควรกระทา เพอผลของความสาเรจตามเปาหมาย

หรอเพอการรกษาสงแวดลอม ค. เปนขอแนะนาสาหรบการพจารณาใชตามควรแกกรณ ซงผใชตองใช

วจารณญาณ ความร ประสบการณ กลนกรอง และไตรตรองโดยรอบคอบกอน (5) กลมผเกยวของ การจาแนกตามกลมผเกยวของเพอแจกแจงการจดการ

ดานตางๆ ในแตละขนตอนของกระบวนการ ดงน ก. นกทองเทยว

ข. ผรบผดชอบแหลงทองเทยว ค. บรษทนาเทยว ง. มคคเทศก

จ. สถานบรการทพก-อาหาร ฉ. ชมชนทองถน

2) แนวความคดในการจดทาแนวทางการปฏบต (1) นกทองเทยว

ก. แนวทางปฏบตกอนออกเดนทาง ก) รวมกลมสนใจเฉพาะเรอง

ข) มชองทางหาความรเกยวกบแหลง การเดนทาง/การเตรยมตว/ การปฏบตตน และความรทวไปทเกยวของ

ค) กาหนดจดมงหมาย วธการทองเทยว และการประเมนผล ง) กระตอรอรนในการจดเตรยมอปกรณทจาเปนและเหมาะสม

โดยคานงถงความปลอดภย การเรยนร การรกษาสงแวดลอม เปนตน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

57

ข. แนวทางปฏบตในระหวางทองเทยว ก) ตดตอแหลงขอมลในพนท เพอใหทราบรายละเอยดทชดเจนตรวจสอบจดมงหมายการเรยนรกบแหลง ข) รวมกนกาหนดขนตอนในการทองเทยว การรบบรการและ

การปฏบตตน ค) ทองเทยว ประเมนผล และจดทาขอเสนอแนะ สาหรบผเกยวของ

ค. แนวทางปฏบตตนเฉพาะบคคล ก) ใหความสนใจ กระตอรอรน ในระบบขอมลขอสนเทศ ข) มความพรอมสวนตว รวมทงฝกทกษะเพอพฒนาตนเอง

ในกจกรรมทจาเปนตอการทองเทยวในการทองเทยวครงนนๆ ค) เลอกทจะเรยนรตามความสนใจเฉพาะเรอง และศกษาเพมเตม

จากแหลงขอมลอน ง) ปฏบตตนตามกฎเกณฑอยางเครงครด และสงเสรมใหผอน

ปฏบตตนใหเหมาะสมดวย ทงในเวลา มผควบคมหรอไม (ตอหนาและลบหลง) จ) มความตระหนกในการรกษาสงแวดลอม และระบบนเวศอย

เสมอ โดยปราศจากการบงคบหรอการใชมาตรการทเขมงวดตามกฎเกณฑ ฉ) ไมสนบสนนกจกรรม การบรการทมลกษณะทาลายสงแวดลอม

และระบบนเวศ ง. แนวทางปฏบตในการตดตามตรวจสอบ

ก) ตองรวมมอในการประเมนผลและแสดงความคดเหน ข) ศกษาเรยนร และเผยแพรแตละครงเพมเตมหลงจากการกลบจาก

การทองเทยว (2) ผรบผดชอบแหลงทองเทยว

ก. แนวทางปฏบตในขนวางแผนเตรยมการ ก) ประเมนขดความสามารถในการรบรองของพนทและกาหนด

เปาหมายทชดเจน ในการจดใหมการทองเทยว ข) วางแผนการจดการแหลงทองเทยว โดยมการกาหนดพนท

( Z o n i n g ) กจกรรม และการบรการทเหมาะสมกบแหลงทองเทยว และจาแนกบทบาท การตอบสนองการทองเทยวทชดเจน โดยเฉพาะอยางยงพนทรองรบการทองเทยวเชงนเวศ

ค) จดทาขอมลเกยวกบกจกรรมการทองเทยว การบรการ การศกษาเรยนร และการปฏบตตนในแหลง และจดทาขอมลเกยวกบแหลงทองเทยวอนๆ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

58

ง) รวมมอกบบรษทนาเทยว มคคเทศก ศนยขอมล สถานบรการ ทพก รวมกบสอสาธารณะและสงพมพอนๆ ในการกระจายขอมลขาวสารทถกตองรอบดานไปส

กลมนกทองเทยว ข. แนวทางปฏบตในขนดาเนนการทองเทยว

ก) อานวยความสะดวกในการกาหนดจดมงหมาย วธการและ การประเมนผล

ข) ควบคมแหลงใหขอมล ศนยบรการ มคคเทศกเฉพาะเรองและโปรแกรมการใหความร ใหเหมาะสมกบจดมงหมายการทองเทยวและกจกรรม

ค) มมาตรการควบคมกจกรรมและการปฏบตของนกทองเทยว ง) จดทาแบบประเมนผล เกยวกบทรพยากร กจกรรมการทองเทยว

ทศนะ และการปฏบตตนของนกทองเทยว และอนๆ เปนตน ค. แนวทางปฏบตของบคคลในแหลง

ก) รวมมอในการวางแผน ดาเนนการ และประเมนผล ข) พฒนาความร ความสามารถ โดยการรวมปฏบตงานจรงและ

โดยการฝกอบรม ค) โครงการฝกทกษะในการปฏบตงานกบผเกยวของสมาเสมอ

ง) มทกษะและพฤตกรรมการใหบรการ จ) ปฏบตงานการกากบดแลทรพยากรอยางเตมความสามารถ

ยดหยน แตไมอะลมอลวยจนผดหลกการ ง. แนวทางปฏบตในการตดตามตรวจสอบและประเมนผล

ก) ประเมนทรพยากร กจกรรมการทองเทยวความรวมมอในการปฏบตงาน สภาพความเปนอยและคณภาพชวต

ข) ประชม วางแผน กาหนดแนวทางแกไข (3) บรษทนาเทยว

ก. แนวทางการปฏบตขนเตรยมการนาเทยว วางแผนการนาเทยวทถกตอง ในดานการคดเลอกสถานทการกาหนด

โปรแกรมและการกาหนดกจกรรมทเหมาะสม โดยประสานกบผเกยวของและทองถนใหมากทสด จดเตรยมเครองมออปกรณและความพรอมในการทองเทยวทสมบรณ

ในแบบของการรกษาสงแวดลอมและระบบนเวศ จดทาระบบขอมล/ขอสนเทศ/มคคเทศกเฉพาะดาน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

59

มการสอสารกบนกทองเทยวอยางชดเจนในดานขอมล โปรแกรม แนวทางการปฏบต ผลทคาดวาจะไดรบ

สงเสรมนกทองเทยวทมความสนใจเฉพาะกลมใหเขารวมโปรแกรมและกจกรรมทมคณภาพ

ข. แนวทางปฏบตในขนดาเนนการทองเทยว ผลกดน กระตนใหนกทองเทยวตดสนใจในการกาหนดวตถประสงค

การเรยนรวธการทองเทยว และการประเมนผล/ตรวจสอบ เตรยมและจดทาความพรอมดานการปฏบตตนทเหมาะสมของ

นกทองเทยวในแตละชวงเวลาและกจกรรมอยางเหมาะสม สงเสรมการแสดงออกของนกทองเทยวในทางทเหมาะสม และ มสวนรวมในการอนรกษแหลงทองเทยว

รวมมอและรวมสงเสรมมาตรการตามแหลงทองเทยวกาหนด อยางใกลชด

ค. แนวทางปฏบตของบคลากรในบรการนาเทยว พฒนาทกษะดานกระบวนการกลม พฤตกรรมการเรยนรของกลม คน

ทากจกรรมกลมของผนาการทองเทยว และมคคเทศก รวมกลมจดตงชมรม องคกรพฒนาทกษะและอาชพและคณภาพชวต บรการมแบบแผน ซอสตย อดทนตอนกทองเทยว สภาพธรรมชาต

และสงแวดลอม ง. แนวทางปฏบตในการตดตามตรวจสอบและประเมนผล

พฒนาการรวมกลม องคกร ความรวมมอบรษท บรการนาเทยวใน ทศทางทสงเสรมกระบวนการทองเทยวเชงนเวศ

กาหนดมาตรฐานมคคเทศก และมการจดทะเบยน จดตงหนวยงานควบคมและสงเสรมในระดบจงหวด

(4) มคคเทศก ก. แนวทางปฏบตขนเตรยมการนาเทยว

รวมวางแผน วธปฏบตการและการประเมนผลกบนกทองเทยว เปนศนยกลางขอมล/ขอสนเทศ เกยวกบแหลงทองเทยวและนก

ทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

60

เตรยมความพรอมในดานขอมลของแหลงทองเทยวทจะนาเทยว หากมมคคเทศกเฉพาะรองรบ ตองเตรยมการประสานทด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

61

ข. แนวทางปฏบตในขนดาเนนการทองเทยว ควบคมและสงเสรมพฤตกรรมการปฏบตตนของนกทองเทยว

ตรวจสอบและประเมนผลการจดการในแหลงทองเทยว และ พฤตกรรมนกทองเทยว

สงเสรมและกระตนการเรยนรของนกทองเทยวและปฏบตตน ทเหมาะสม

แนะนาใหมการปฏบตตามกฎเกณฑและมาตรการของแหลง อยางถกตอง

ค. แนวทางปฏบตของบคคล ศกษารวบรวมขอมล ของแหลงทองเทยวเฉพาะแหลง

ฝกทกษะกบขางกลมและความรทวไปเกยวกบสงแวดลอม มบทบาทในกลมหรอองคกรนกทองเทยว

ปรบพฤตกรรมและยกระดบคณภาพตนเอง ใหเปนทงผใหบรการ ผกากบควบคมและครในกลมทองเทยว ไมเปนผนาในการฝาฝน และคอยตกเตอนนกทองเทยวอยเสมอ

ง. แนวทางปฏบตในการตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล วางแผนปฏบตการและการประเมนผล

ประเมนผลจากนกทองเทยว เกยวกบบรการนาเทยว ทพก-อาหาร การสอความหมาย การเรยนร และการจดการทรพยากรธรรมชาตในแหลง

(5) สถานบรการทพก ก. แนวทางปฏบตในขนเตรยมการ

แผนปฏบตการและการประเมนผลการบรการ จดองคประกอบการบรการทสงเสรมการรกษาสงแวดลอมและ

ระบบนเวศ ใหความร เสรมบรการทสงเสรมการอนรกษแกนกทองเทยว เชน

จดสอความหมายธรรมชาตในสถานบรการ มการปรบปรงระบบนเวศในสถานบรการ เปนตน ประสานความรวมมอกบนกทองเทยว บรการนาเทยว และมคคเทศก ตามจดมงหมายของกลมนกทองเทยว ประสานแนวความคด ประโยชน และเปาหมายเชงนเวศรวมกบ

ชมชนทองถน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

62

ข. แนวทางการปฏบตของบคลากร มโครงสรางการควบคมคณภาพชดเจน

มแผนงาน และการประเมนเฉพาะกลมหรอบคคล พฒนากระบวนการกลมคณภาพชดเจน

มทศนคตทดตอนกทองเทยว และประชาชนทองถน ค. แนวทางการปฏบตการตดตามตรวจสอบและประเมนผล

- ตดตามประเมนผลจากนกทองเทยวและมคคเทศก - ประเมนมาตรฐานการบรการใชพลงงานและสภาพแวดลอม - จดตงกลมคณภาพในสถานบรการ

(6) ชมชนทองถน ก. แนวทางปฏบตในขนเตรยมการ

จดตงองคกรความรวมมอกบผเกยวของอนๆ วางแนวทางการพฒนาชมชน และการสงเสรมการทองเทยวทม

ลกษณะสมดลกาหนดจงหวะกาวทเหมาะสมเปนขนตอน จดเตรยมขอมล ขอสนเทศทถกตองเกยวกบทรพยากรทองเทยว

และองคประกอบอนๆ ข. แนวทางปฏบตขนดาเนนการทองเทยว

รวมวางแผนปฏบตการและประเมนผลกบองคกรอนๆ ภายใน ชมชนเอง

ควบคมและสงเสรมพฤตกรรมนกทองเทยวใหถกตองทงดาน ธรรมชาตและวฒนธรรม

รวมกจกรรมการทองเทยว ตามความเหมาะสมในระดบสวนตว และชมชนกบนกทองเทยวและผบรการ

ค. แนวทางปฏบตแตละบคคล พฒนาความรและทกษะเฉพาะดาน โดยเฉพาะการทากจกรรมและ

ความรเกยวกบธรรมชาตในทองถนตนเอง พฒนาคณภาพชวต ครอบครวและชมชน เพอสรางความสมดล รวมมอและมบทบาทในองคกรทเกยวของกบการทองเทยวเชงนเวศ

ทกระดบ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

63

พฒนาความรและทกษะ ในการใหบรการการทองเทยวเชงนเวศ ทงในระดบการประสานกบองคกรอนและการจดบรการเอง

ง. แนวทางในการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล มมาตรฐานและตวชวดในการประเมนผลในระดบบคคล ชมชน

และสภาพแวดลอม ประเมนผลกระทบ พฤตกรรมของชมชน ตอการอนรกษและ

การพฒนาตนเอง อนง การจดทาแนวทางการปฏบตเปนรปของคมอควรไดแจกแจงรายละเอยด

ระดบหนงทผปฏบตสามารถนาไปปฏบตและพฒนาไดตอไป

2.3 หลกการพฒนาการทองเทยวทยงยน

2.3.1 การพฒนาการทองเทยวเพอความยงยน การพฒนาการทองเทยวของไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 4 (พ.ศ. 2520-2524) เปนตนมานนเปนการพฒนาการทองเทยวทมเปาหมายนาเงนตรา ตางประเทศโดยสรางงานสรางอาชพใหเศรษฐกจเจรญกาวหนาและเตบโตอยางรวดเรว

นบจากป พ.ศ. 2525 เรอยมา อตสาหกรรมทองเทยวไทยมความเจรญทางเศรษฐกจขนเปนลาดบ สรางรายไดเขาประเทศอนดบหนงแซงสนคาสงออก ทงสนคาสงทอและสนคาเกษตรกรรม ตอมาในป พ.ศ. 2530 ททท. ไดประกาศเปนปทองเทยวไทย (Visit Thailand Year)

เปนครงแรก แมวา การสงเสรมการทองเทยว ททท. ไดวางแผนพฒนาไวเพอปองกนทจะเกด

ผลกระทบตอทรพยากรการทองเทยวคกน โดยมนโยบายหลกในขอ 3 วา “อนรกษและฟนฟสมบตวฒนธรรม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม เพอใหคงความเปนเอกลกษณของไทยไวดวยด ทสด” แตผประกอบการมไดปฏบตตามแผนฯ มงใชทรพยากรกนอยางฟมเฟอย ขาดจตสานก ตอการรกษาสงแวดลอม ขาดการรบผดชอบ การเสยสละตอสวนรวม ละเลยและละเมดตอ กฎระเบยบ กฎหมาย ในทสดประมาณ พ.ศ. 2528-2529 เมองหลกทางการทองเทยวหลายแหง ไดรบผลกระทบจากมลพษทางสงแวดลอม อาท ปญหาขยะ ปญหานาเสย ปญหาสงสาธารณปโภค (นา ไฟ โทรศพท) ไมเพยงพอ เชน เมองพทยา เกาะเสมด

ตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535-2539) ททท. ไดศกษาแนวทางการพฒนาทเหมาะสม เพอลดผลกระทบมลพษทางสงแวดลอมทสอดคลองกบแผนแมบทของโลก คอ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

64

แผนปฏบตการ 21 หรอ Agenda 21 ทวาการพฒนาอยางยงยน โดยคานงถงความสมดลระหวางการบรโภคประชาการ และความสามารถในการรองรบของโลกตอการคาจนสงมชวต (Earth’s life Supporting Capacity) รวมถงการพฒนาเทคโนโลย และเทคนคตางๆ ทจะตอบสนองความตองการของมนษย ขณะเดยวกนนนมการจดการทรพยากรอยางระมดระวง

แนวคดตอการพฒนาอยางยงยนมงเนนใหอตสาหกรรมการทองเทยวโดยรวม ปรบสภาพการจดการเพอเขาสยคใหมของกระแสโลกทเปลยนไป (Paradigm Shift) ทเปลยนจากสงคมบรโภคนยมสยคสมยสงคมทคานงถงสงแวดลอมเปนสาคญ ดงนน ขอบเขตของการพฒนา จงครอบคลมทกองคประกอบทกสวนของการทองเทยว หรอกลาวอกนยหนงคอ การพฒนา การทองเทยวทงหมดตองมงสความยงยน (All Tourism Should Be Sustainable Tourism : Dowling, 1995) กลาวโดยสรปกจกรรมการทองเทยวจะตองสามารถดารงอยได มนกทองเทยวมาเยยมเยอนสมาเสมอ ทรพยากรการทองเทยวยงคงรกษาความดงดดใจไวไดไมเสอมคลาย ธรกจบรการ ทมผลกาไร แมตองมการปรบปรงเปลยนแปลงการใหบรการอยเสมอกตาม ผลกระทบทมตอสงแวดลอมทงทางธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม จะตองไมเกดขนหรอหากมตองเปนผลกระทบนอยทสด มแตการจดการอยางยงยนเทานน จงจะสามารถคงความยงยนของการ

ทองเทยวไวได สาหรบแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ไดกาหนดใหการพฒนา

การทองเทยว เพอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหเจรญเตบโตอยางมเสรภาพ มนคงและสมดลเสรมสรางโอกาสการพฒนาศกยภาพของคนในการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาและไดรบ

ผลจากการพฒนาทเปนธรรม อนเปนการพฒนาทมงเนนการเตบโตทางเศรษฐกจ สรางงาน สรางรายไดแลว ยงใหความสาคญตอการพฒนาสงคมวฒนธรรม ธรรมชาตสงแวดลอมและ

คณภาพชวตความเปนอยของประชาชน ททท. ไดกาหนดนโยบายการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวป 2 5 4 0 - 2 5 4 6

ไวดงน 1) สงเสรมการอนรกษ ฟนฟศลปวฒนธรรม และทรพยากรการทองเทยวควบค

กบสงแวดลอม โดยคานงถงคณภาพของการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน เพอใหสามารถรองรบการขยายตวของนกทองเทยวในระยะยาว และคงไวซงความเปนเอกลกษณและมรดกของชาต

สบตอไป 2) สงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน รวมทงประชาชนในทองถน

ใหเขามามบทบาทในการรวมแกไขหรอปองกนปญหาทางการทองเทยว มสวนรวมในการพฒนา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

65

และบรหารจดการทรพยากรการทองเทยวใหมคณคา ชวยดงดดความสนใจของนกทองเทยวเพมมากขน

3) สงเสรมการพฒนาบคคลในชาตใหเปนนกทองเทยวทด มความรกษา ความหวงแหน และชวยทานบารงทรพยมรดกทางการทองเทยวและสงแวดลอม ตลอดจน

มความโอบออมอารใหการตอนรบนกทองเทยวดวยนาใจไมตรอนดงามสบไป 4) สงเสรมการผลตบคลากรในอตสาหกรรมทองเทยวใหมปรมาณสอดคลองกบ

ความตองการของตลาด มคณภาพไดมาตรฐานในระดบนานาชาต เพอรองรบนโยบายการเปดเสรดานการคาบรการ ตลอดจนสนบสนนใหบคลากรชาวไทยมงานทาในอตสาหกรรมทองเทยว

เพมมากขน 5) กากบดแลใหนกทองเทยวและผประกอบการธรกจในอตสาหกรรมทองเทยว

ไดรบความคมครองตามพระราชบญญตธรกจนาเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2 5 3 5 รวมทงผลกดน ใหมการกวดขนมาตรการตางๆ ในการใหความคมครองรกษาความปลอดภยแกนกทองเทยว

อยางจรงจงตอเนองตอไป 6) สงเสรมใหการทองเทยวมบทบาทสาคญในการชวยพฒนาคณภาพชวต

ของประชาชนและสงผลดตอการพฒนาสงคมทงในระดบครอบครว ชมชน และสงคมสวนรวม ของประเทศสบไป

นอกจากกาหนดนโยบายแลว ททท. ไดกาหนดวสยทศนเปนคาขวญทวา “มงมนตงใจเพอการทองเทยวไทยยงยน”

2.3.2 การทองเทยวอยางยงยนและหลกการ 1) แนวคด

แนวคดการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) นนพจารณาจาก องคประกอบ 4 ประการ คอ

(1) การดาเนนกจการทองเทยวในขอบเขตความสามารถของธรรมชาต ชมชน ขนบธรรมเนยม ประเพณวฒนธรรมและวถชวตความเปนอยของชมชนตอกจกรรม

การทองเทยว (2) การตระหนกในกจกรรมการทองเทยวทมผลกระทบตอ ชมชน ขนบ-

ธรรมเนยม ประเพณวฒนธรรม และวถชวตความเปนอยของชมชน (3) การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมการทองเทยว ทมผลกระทบ

ตอระบบนเวศ ชมชน ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม และวถชวตทมตอการทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

66

(4) การประสานความตองการทางเศรษฐกจ การคงอยของสงคม และ การอนรกษสงแวดลอมอยางยงยน

ดงนน ททท. จะใหคาจากดความของการทองเทยวแบบยงยน (Sustainable Tourism) หมายถง การพฒนาทรพยากรทางการทองเทยวเพอตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสนทรยภาพ โดยใชทรพยากรอนทรงคณคาอยางชาญฉลาด สามารถรกษา เอกลกษณของธรรมชาตและวฒนธรรมไวนานทสด เกดผลกระทบนอยทสดและใชประโยชน

ไดตลอดกาลยาวนานทสด 2) หลกการ

หากพจารณาองคประกอบโดยละเอยดการทองเทยวอยางยงยนนน ประกอบดวยหลกการ 1 0 ประการ คอ

(1) อนรกษและใชทรพยากรอยางพอด (Using Resource Sustainable) หมายถง ผประกอบธรกจทองเทยวและผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองมวธการจดการ ใชทรพยากรทมอยทงมรดกทางธรรมชาตและมรดกทางวฒนธรรมทมอยอยางดงเดมอยางเพยงพอหรอใชอยางมประสทธภาพ ใชอยางประหยดตองคานงถงตนทนอนเปนคณคา คณภาพของ ธรรมชาต วฒนธรรม และภมปญญาทองถนประกอบดวย

(2) ลดการบรโภคและใชทรพยากรทเกนความจาเปน กบลดกอของเสย (Reducing Over-consumption and Waste) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองรวมกน วางแผนกบผเกยวของจดการการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ หรอจดหาทรพยากรอนทมคณสมบต มคณภาพเหมอนกนใชทดแทนกนได เพอลดการใชทรพยากรทหายาก เชน สงกอสรางทใชไมจากธรรมชาตหากคดลดการใชไมลง โดยใชวสดทมคณสมบตคลายไม สรางเสรมประกอบ เปนการลดการใชไม ลดการตดตนไมลงได เปนตน หรอกรณทสรางอาคารเพอบรการนกทองเทยว ผประกอบการจะตองวางแผนอาคารใหไดรบแสงสวางธรรมชาตมาก อาจใชวสดโปรงแสงประกอบเพอลดการใชแสงสวางจากไฟฟา โรงแรมบางแหงออกแบบ หองคอฟฟชอปใหมพนทใชสอย 2 บรเวณ คอ พนทเปนระเบยงมแสงสวางและลมพดผานไดตลอดเวลา อกสวนหนงในอาคารใชเครองปรบอากาศ เชนนแลวนบเปนการจดการทลดการใช

พลงงานไฟฟาได การลดการใชทรพยากรธรรมชาตและลดการใชพลงงานไฟฟามสวนชวย

ในการลดคาใชจายหรอลดตนทนการผลตของผประกอบการสามารถทางบประมาณทเหลอไปใชในการฟนฟสงแวดลอมและเพมคณคาใหกบแหลงทองเทยวหรอเพมโบนสเปนรางวลใหกบ

พนกงานได

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

67

สวนการลดการกอของเสย เชน ขยะปฏกล ตองหาวธการจดการ โดยการแยกประเภทขยะ ขยะแหงอาจ นาระบบการหมนเวยนการใช การใชซา และการแปรรปกลบมาใชประโยชนใหม (Reuse Renew Recycle) ขยะเปยก อาจนาไปทาปยอนทรยและนาหมกปย

จลนทรยได (3) รกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคมและวฒนธรรม

(Maintain Diversity) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองวางแผนขยายฐานการทองเทยว โดยการรกษาและสงเสรมใหมความหลากหลายเพมขนในแหลงทองเทยวทเปนแหลงทองเทยว

ทางธรรมชาตและแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมอยเดม โดยการเพมคณคา และมาตรฐาน การบรการ เพอใหนกทองเทยวใชเวลาทองเทยวในสถานทนนนานขน หรอกลบไปเทยวซาอก เชน แหลงทองเทยวทเปนนาตก อาจเพมกจกรรมการดนก การปนหนาผา เปนตน หรอหมบาน วฒนธรรม และแหลงโบราณคด อาจเพมกจกรรมนงเกวยนววหรอควาย

การทาเสนทางจกรยานใหนกทองเทยวขชมรอบหมบาน การเปน อาสาสมครนกโบราณ คดขดคน ชดแตงแหลงโบราณคดโดยมนกโบราณคดสอนหลกการเบองตนให เปนตน

(4) ประสานการพฒนาการทองเทยว (Intergrating Tourism into Planning) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวไมเพยงแตทางานตามแผนทวางไว จะตองประสานแผน การพฒนากบหนวยงานอนทเกยวของ อาท แผนพฒนาทองถนขององคกรปกครองทองถน (อบต. เทศบาล) แผนพฒนาของสานกนโยบายและแผนสงแวดลอม แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาของกระทรวง ทบวง กรม ทเกยวของในพนท เพอใหการพฒนา การทางานในสถานท

ทองเทยวเดยวกนมศกยภาพเพมขน (5) ตองนาการทองเทยวขยายฐานเศรษฐกจในทองถน (Supporting Local

E c o n o m y ) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวจะตองประสานงานกบองคกรปกครอง สวนทองถน และหนวยงานราชการทเกยวของสงเสรมกจกรรมการทองเทยวในทองถน โดยสรรหาความโดดเดนของทรพยากรในทองถนนาไปประชาสมพนธและสงเสรมการขายการทองเทยว

เพอใหนกทองเทยวเดนทางเขาไปเทยวใหมากขน เปนการสรางรายไดกระจายสประชากร ทประกอบการในทองถน ตวอยางเชน การหาผลตภณฑและกจกรรมใหมๆ ในแตละตาบล อนเปนนโยบายของรฐบาลปจจบน กเพอการขยายฐาน สรางรายไดเสรมใหกบทองถน

(6) การมสวนรวม การสรางเครอขายพฒนาการทองเทยวกบทองถน (Involving Local Communities) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยว รวมทางานกบทองถนแบบเปนองครวม (Participation Approach) โดยเขารวมในลกษณะหนวยงานรวมจด เชน เปนหนวยงานรวมทากจกรรมสาธารณประโยชน เปนหนวยงานรวมวเคราะห หรอรวมแกปญหาดวยกน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

68

เปนหนวยงานรวมสงเสรมการขายการทองเทยวดวยกน เปนตน นอกจากนนยงตองประสาน เครอขายระหวางองคกรและทองถน เพอยกระดบคณภาพการจดการการทองเทยวในทองถน

(7) หมนประชม ปรกษาหารอกบผเกยวของทมผลประโยชนรวมกน (Consulting Stakeholders and the Public) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวตองประสาน กบประชาคมในพนท องคกรปกครองสวนทองถน กลมผประกอบการทองเทยว สถาบนการศกษา สถาบนการศาสนา หนวยงานราชการทรบผดชอบในพนท รวมประชมปรกษาหารอ ทงการเพมศกยภาพใหกบแหลงทองเทยว การประเมนผลกระทบการทองเทยว การแกไขปญหาทเกด จากผลกระทบดานสงแวดลอมและดานการตลาด โดยการประชมกนอยางสมาเสมอ เพอ รวมปฏบตในทศทางเดยวกน เปนการลดขอขดแยงในผลประโยชนทตางกน เชน การกาหนดราคาคาบรการรถโดยสาร หรอรถรบจางในทองถนควรเปนราคามาตรฐานเดยวกน หรอการใช ทสาธารณประโยชน การใชนาดนเพอบรโภคจากแหลงเดยวกน การจดการขยะ การบาบดนาเสย

เปนตน (8) การพฒนาบคลากร (Tra in ing S ta f f ) การใหความร การฝกอบรม

การสงพนกงาน ดงาน อยางสมาเสมอใหมความร มแนวคด และวธปฏบตในการพฒนา การทองเทยวทยงยน นบเปนการพฒนาบคลากรในองคกร เปนการชวยยกระดบมาตรฐาน การบรการการทองเทยว เชน การฝกอบรมพนกงานเสรฟในรานอาหารใหรวธการเสรฟอาหาร ทเปนมาตรฐานสากล เปนตน

(9) จดเตรยมขอมลคมอบรการขาวสารการทองเทยวใหพรอม (Marketing Tourism Responsibly) ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวจะตองรวมกบผเกยวของจดเตรยม ขอมลขาวสารการทองเทยว ขาวสารการบรการการขาย ใหพรอมเพยงพอตอการเผยแพร อาจจดทาในรปสอทศนปกรณรปแบบตางๆ เชน คมอการทองเทยว คมอการตลาดการทองเทยว ทเปนเอกสารแผนพบ หนงสอคมอ วดโอ แผนซดรอม เปนตน

(10) ประเมนผล ตรวจสอบและวจย (Undertaking Research) ความจาเปนตอการชวยแกปญหาและเพมคณคา คณภาพตอแหลงทองเทยว ตอการลงทนในธรกจทองเทยว ผรบผดชอบการพฒนาการทองเทยวและผประกอบการจะตองมการประเมนผล การตรวจสอบ ผลกระทบ และการศกษาวจย อยางสมาเสมอ โดยการสอบถามผใชบรการโดยตรง การสอบ ความเหนจากใบประเมนผลหรอการวจยตลาดการทองเทยว เพอทราบผลของการบรการ นามาปรบปรงและแกไขการจดการ การบรการอยางมประสทธภาพ เพอความประทบใจและ

ความพงพอใจของนกทองเทยวได

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

69

3) รปแบบการจดการทองเทยวอยางยงยน (1) องคประกอบของการทองเทยวอยางยงยน

จากแนวคดและหลกการการพฒนาการทองเทยวอยางยงยนนน นกวชาการอตสาหกรรมทองเทยวไดจดแบงทรพยากรทางการทองเทยวออกเปน 2 ประเภท คอ ทรพยากรทางการทองเทยวทางธรรมชาต และการทองเทยวในแหลงธรรมชาต กบมรดก ทางวฒนธรรมและการทองเทยวในแหลงวฒนธรรม โดยคานงถงองคประกอบสาคญ 3 ประการ

คอ ก. เปนการจดการทองเทยวทมจตสานก มความรบผดชอบตอสภาพ

แวดลอมและระบบนเวศนนๆ ข. เปนการจดการการทองเทยวทสรางความร ใหความร ค. เปนการจดการ การทองเทยวทประชาชนในทองถนมบทบาท

มสวนรวมในการตดสนใจ รวมจดทาและรวมไดรบผลประโยชนอยางเสมอภาค

AGENDA 21

การทองเทยวอยางยงยน (Sustainable Tourism)

การทองเทยวเชงอนรกษ (Conservation Tourism)

เทยวในแหลงธรรมชาต เทยวในแหลงวฒนธรรม (Natural based Tourism) Cultural based Tourism) 1. การทองเทยวเชงนเวศ 1 . การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Ecotourism) ( H i s t o r i c a l T o u r i s m ) 2. การทองเทยวเชงนเวศทางทะเล 2 . การทองเทยวงานประเพณวฒนธรรม (Marine Ecotourism) ( C u l t u r a l T o u r i s m )

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

70

3. การทองเทยวเชงเกษตร 3 . การทองเทยวดวถชวตในชนบท (Agrotourism) (Rural Tourism or Village Tourism)

4. การทองเทยวเชงธรณวทยาหรอศลาสญจร ( L i t h o T r a v e l )

การทองเทยวเพอสขภาพ ( H e a l t h T o u r i s m ) เจาของแหลงทองเทยว

1 . เปนการทองเทยวทมจตสานก/ รบผดชอบตอสภาพแวดลอม

2 . การทองเทยวทใหความร/ บรษทนาเทยว/ไกด ไดความร

3 . ประชาชนในทองถนมบทบาท/ มสวนรวมตอการบรหารจดการ

รวมตดสนใจ/รวมจดทา/รวมไดรบ นกทองเทยว ผลประโยชน

ภาพ 4 กรอบแนวคดการทองเทยวอยางยงยน

(2) การทองเทยวในแหลงธรรมชาต ก. รปแบบการทองเทยวในแหลงธรรมชาต

ก) การทองเทยวเชงนเวศ (Eco tour i sm) การทองเทยวในแหลงธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถนและแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของภายใตการจดการสงแวดลอมและการทองเทยวอยางมสวนรวมของทองถน เพอมงเนนใหเกดจตสานกตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน

ข) การทองเทยวเชงนเวศทางทะเล ( M a r i n e E c o t o r i s m ) คอ การทองเทยวอยางมความรบผดชอบในแหลงธรรมชาตทางทะเลทมเอกลกษณเฉพาะถน และ แหลงทองเทยวทเกยวเนองกบระบบนเวศทางทะเล โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผเกยวของภายใตการจดการสงแวดลอมและการทองเทยวมสวนรวมของทองถน เพอมงใหเกดจตสานก

ตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

71

กจกรรมทองเทยวทะเล อาท เดนปาชมธรรมชาต ปาบนเกาะ ปาชายหาด ปาชายเลน การดานา ดปะการง

ค) การทองเทยวเชงธรณวทยาหรอศลาสญจร ( L i t h o T r a v e l ) หมายถง การทองเทยวแหลงธรรมชาตเปนหนผา ลานหนทราย อโมงคโพรง ถานาลอด ถาหนงอกหนยอย เพอดความงามภมทศนทมความแปลกของการเปลยนแปลงของพนทโลก ศกษา ธรรมชาตของหน ประเภทตางๆ และซากพรรพชวน หรอฟอสซล ไดความร มประสบการณใหม บนพนฐานการทองเทยวอยางรบผดชอบ มจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอม โดยประชาชน

ในทองถนมสวนรวมตอการจดการการทองเทยว ง) การทองเทยวเชงเกษตร (Agrotourism) หมายถง การเดนทาง

การทองเทยวไปยงพนทเกษตรกรรมสวนเกษตร วนเกษตร สวนสมนไพร ฟารมปศสตวและ เลยงสตว เพอชนชมความสวยงาม ความสาเรจและเพลดเพลนในสวนวนเกษตรไดความร มประสบการณใหมบนพนฐานความรบผดชอบ มจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอมของสถานท

แหงนน ข. หลกเกณฑการกาหนดแหลงทองเทยวเชงนเวศ

ก) เปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมระบบนเวศสมบรณ ข) มความพรอมในการบรหารจดการ มศนยศกษาธรรมชาต ภายใน

ศนยมบรการอานวยความสะดวกเบองตน มเคานเตอรบรการขาวสาร มมนทรรศการ หองสขา มมจาหนายอาหารและเครองดม การบรหารจดการในลกษณะการเปนเจาของบานทด มความ

ปลอดภยตอการเดนทาง ค) มการจดทาเสนทางศกษาธรรมชาต ทงเสนทางไปและกลบทาง

เดม เสนทางบนแบบวงรอบหรอวงกลม ระยะทางตงแต 1 กโลเมตร เปนตนไป ง) มปายสอความหมายบนเสนทางศกษาธรรมชาตเปนระยะๆ เพอใหความรแกนกทองเทยว

จ) มแผนทและคมอนาเทยวประกอบปายสอความหมายเพอใหความรตอนกทองเทยว

ฉ) มการกาหนดขดความสามารถในการรองรบของพนท จานวน นกทองเทยวตอครงตอวน

ช) มมคคเทศกทองถน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

72

ซ) มการบรหารจดการพนทและมบรการรวมกบประชาชน ในทองถน องคกรภาครฐบาล องคกรเอกชน องคกรพฒนาเอกชน (NGO) องคการบรหาร ทองถน (เทศบาลและ อบต. )

ฌ) มนโยบายตอการรกษาสภาพแวดลอมและภมปญญาทองถน ชดเจน เชน การจดการขยะ การจดการนาเสย การจดการมลพษตางๆ

ญ) มแผนพฒนาบคลากรและบรการสระดบมาตรฐานสากล ฎ) หากแหลงทองเทยวมทพกแรมจะตองเปนทพกแรมระดบ

การรกษาสงแวดลอม ( E c o l o d g e ) หมายเหต : หลกเกณฑน กองอนรกษ ททท. รวมกบสมาคมไทยทองเทยวเชงอนรกษ

และผจญภยกาหนดขน

ค. ขอกาหนดลกษณะทพกแรมในแหลงทองเทยวเชงนเวศ (Ecolodge) เปนขอสรปจากการประชมนานาชาต เรอง การจดการทพกเพอรกษา

ระบบนเวศ ครงท 2 (2ก International Ecolodge) ทประเทศคอสตารกา เมอเดอนตลาคม 2538 ก) เปนทพกทมขนาดใหญและองคประกอบขนาดเลก สะอาด

ปลอดภย รมรน ข) การออกแบบกอสรางควรใชวตถดบในทองถนประกอบกอน

และมรปแบบสถาปตยกรรมกลมกลนกบสถาปตยกรรมทองถน ค) ควรนาเทคโนโลยทเหมาะสมมาปรบใช เนนการประหยด

พลงงาน ง) มการบรหารจดการโดยครอบครว ชมชนทองถน (Community

B u s i n e s s ) จ) มการบรหารจดการเพอรกษาสงแวดลอม ตองเนนการจดการขยะ

การจดการของเสย เนนการนาวสดกลบมาใชใหม ( R e u s e R e n e w R e c y c l e ) (3) การทองเทยวในแหลงวฒนธรรม ( C u l t u r a l b a s e d T o u r i s m )

ก. รปแบบการทองเทยวในแหลงวฒนธรรม ก) การทองเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถง

การเดนทางทองเทยวไปยงแหลงทองเทยวทางโบราณคด และประวตศาสตร เพอชนชม และเพลดเพลนในสถานททองเทยวไดความรมความเขาใจตอประวตศาสตรและโบราณคด

ในทองถนพนฐานของความรบผดชอบ และมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและ คณคาของสภาพแวดลอมโดยทประชาคมในทองถนมสวนรวมตอการจดการการทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

73

ข) การทองเทยวงานวฒนธรรมประเพณ (Cultural and Traditional Tour ism) หมายถง การเดนทางทองเทยวเพอชมงานประเพณตางๆ ทชาวบานในทองถนนนๆ จดขนไดรบความเพลดเพลนตนตาตนใจ ในสนทรศลปเพอศกษาความเชอ การยอมรบนบถอ การเคารพ พธกรรมตางๆ และไดรบความร ความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการใหมๆ เพมขนบนพนฐานความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอม

และมรดกทางวฒนธรรมโดยประชาคมในทองถนมสวนรวมตอการจดการทองเทยว การทองเทยวรปแบบน ไดแก หมบานชาง/ปางชาง หมบานทอผา

หมบานทาเครองเขน หมบานทารม หมบานจกสาน หมบานทาเครองปนดนเผา เปนตน ข. หลกเกณฑการกาหนดแหลงทองเทยงเชงวฒนธรรม

ก) เปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะถน ข) มความพรอมในการบรการจดการ มศนยขอมล ภายในศนย

มบรการอานวยความสะดวกเบองตน มเคานเตอรบรการขาวสาร มมนทรรศการ หองสขา มมจาหนายอาหารและเครองดม ค) มการจดทาเสนทางศกษาวฒนธรรมและประวตศาสตร

ทงเสนทางไปและกลบทางเดม เสนทางเปนแบบวงรอบและวงกลม ระยะทางตงแต 1 กโลเมตร เปนตนไป อยางนอย 1 เสนทาง

ง) มปายสอความหมายบนเสนทางศกษาสถานทเปนระยะๆ เพอใหความรแกนกทองเทยว

จ) มแผนทและคมอนาเทยวประกอบปายสอความหมาย เพอใหความรแกนกทองเทยว

ฉ) มการกาหนดขดความสามารถในการรองรบของพนท จานวนนกทองเทยวตอครงตอวนในแตละเสนทาง และในสถานททองเทยว

ช) มมคคเทศกทองถนทมความรทงทางดานธรรมชาตและ วฒนธรรม สามารถอธบายเรองราวในทองถน และภมปญญาพนบานได

ซ) มการบรหารจดการพนทและมบรการรวมกบประชาชน ในทองถน องคกรภาครฐบาล องคกรเอกชน องคกรพฒนาเอกชน (NGO) องคกรบรหารทองถน (เทศบาล และ อบต. )

ฌ) มนโยบายตอการรกษาสภาพแวดลอมและภมปญญาทองถน ชดเจน เชน การจดการขยะ การจดการนาเสย การจดการมลพษตางๆ

ญ) มแผนพฒนาบคลากรและบรการสระดบมาตรฐานสากล

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

74

ฎ) หากแหลงทองเทยวมทพกแรมจะตองเปนทพกแรมระดบการรกษาสงแวดลอม และวฒนธรรมดงเดม

หมายเหต : หลกเกณฑน กองอนรกษ ททท. รวมกบสมาคมไทยทองเทยวเชงอนรกษ และผจญภย กาหนดขน

4) การจดการทองเทยวเพอความยงยน การบรหารจดการน สามารถแยกลกษณะการบรหารจดการ ตามหนาท

ทรบผดชอบแตละสวนโดยยดถอหลกการ 1 0 ประการของการทองเทยวอยางยงยนแลว ผประกอบการและนกทองเทยวจะตองคานงถงการบรหารจดการแหลงทองเทยว การบรหาร จดนาเทยวและมคคเทศก การพฒนาสนคาของทระลกทรกษาสงแวดลอม ( G r e e n P r o d u c t s )

รวมถงการสงเสรมตลาดและการพฒนาตลาดอยดวย (1) การจดการแหลงทองเทยว มองคประกอบสาคญ คอ

ก. คงรกษาไวใหมสภาพดงเดมมากทสด และอยในสภาพแวดลอมทด (สะอาด) มเอกลกษณเฉพาะถน

ข. การออกแบบสงกอสรางสงบรการอานวยความสะดวกการทองเทยว (ทพก การเดนทาง การบรการอาหารเครองดม-หองสขา) ตองกลมกลนกบธรรมชาตแวดลอมและวฒนธรรมพนบานไมเปนสงแปลกปลอมเขาไป การออกแบบสงกอสรางททางเดนตอง

คานงถงคนพการดวย ก) แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ควรหลกเลยงการตดตนไม

เปนสาคญ/คานงถงกระแสนาจะไมกอใหเกดการพงทลาย/ไมกดขวางเสนทางเดนของสตวปา ข) การเดนทางเขาชมทสะดวก (มไดหมายถงถนนลาดยางจรดถง

แหลงทองเทยว) ทางเดนในแหลงธรรมชาตทเปราะบาง ควรทาทางเดน (Board Walk) คานงถงความปลอดภย มระบบการสอความหมายทด (แมเดนเทยวคนเดยวกได) รวมถงการใชเสนทาง เพอคนพการ นอกจากนนตองคานงถงการตดตอสอสารระหวางนกทองเทยวกบหนวยงาน ทเกยวของ เมอมเหตการณฉกเฉน ปายสอความหมายควรออกแบบใชไดทนทาน

ค) แหลงบรการอาหารและเครองดม ตองคานงถงการกาจดขยะ และนาเสย

ง) ในแหลงทองเทยวธรรมชาต ควรสรางหองสขาบรการตามระยะทางเดนหางกน อยางนอย 3 กโลเมตร ตอหนงแหง หองสขาตองสะอาด (คดคาบรการ เพอเปน

คาใชจายการจดจางแรงงานดแล)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

75

ค. มการจดการสาธารณปโภคพนฐานตองคานงถงขดความสามารถ ขอบเขตในการรองรบปรมาณนกทองเทยว (จานวนนกทองเทยว) โดยใชหลกการสภาพแวดลอม ขดความสามรถการรองรบกายภาพ (Physical Carrying Capacity) และขดความสามารถการรองรบทางสภาพแวดลอม (Environment Carrying Capacity) อาท นาประปา ไฟฟา ขยะมลฝอย ตองม

แผนการจดการทอยางดเพยงพอตอการใช ง. ศกษาวเคราะหความออนไหวของระบบนเวศ ทงทรพยากร

ทางธรรมชาตและมรดกทางวฒนธรรม และแหลงโบราณคด โบราณสถานตางๆ แมเปนเพยง เนนดนราง ยอมสะทอนอดตกาลททรงคณคา ซงเราสามารถศกษาคนควาถงลกษณะการตงถนฐาน

ชมชนโบราณได จ. ศกษาและสารวจแหลงพลงงาน เพอนามาใชกอประโยชนมากทสด

อาท พลงงานแสงอาทตย พลงงานกระแสลม พลงงานความรอนใตพภพ เปนตน ควรใชพลงงานจากธรรมชาตมากทสด หลกเลยงการใชนาธรรมชาต

ใชใหอยางคมคา หลกเลยงการใชเครองปรบอากาศมากทสด ฉ. การกาจดของเสย จะตองมระบบการกาจดนาทมประสทธภาพ

การบาบดนาเสยกอนทงตามธรรมชาต การกาจดขยะและปฏกล ถอหลก ใชแลวใชซา และ เปลยนแปลงการใชประโยชนอก (Reused/Recycle) สาหรบของเสยจากหองสขา อาจใชระบบ การทาแกสมวล ชวภาพ ( B i o g a s ) เปนตน

ช. การบรหารจดการ การบรการ ควรคานงถงระดบมาตรฐานสากล ปจจบนตองคานงถง I S O 9 0 0 0 / I S O 1 4 0 0 0 / I S O 1 8 0 0 0 ดวย

ซ. การใหการศกษาตองการรวธการบรหารจดการทรพยากรทองเทยว จะตองใหการศกษาตอประชาชนในทองถนทกระดบ ใหมการเรยนรเพมพนประสบการณ รวธการบรการ การฝกอบรม/ดงาน ใหเกดความรใหมๆ ทนเหตการณเสมอ

ฌ. มการตรวจสอบผลกระทบ การประเมนศกยภาพในแหลงทองเทยว จะตองกาหนดสถานภาพใหเหมาะสม โดยหารายละเอยด รวบรวมขอมลสภาพแวดลอมในท แหงนนวา ควรอยในระดบไหน หาความสมดลระหวางความสามารถการรองรบของพนทกบ ความตองการของนกทองเทยวและการยอมรบของชมชนทองถนตอการพฒนา รวมทงนโยบาย ของรฐบาลจะตองมความสมพนธกนเปาหมายของการบรหารจดการทรพยากรการทองเทยวนน

จะตองมความสองคลองจากฝายบรหารทกระดบ การจดการใชทรพยากรการทองเทยวจะตอง คานงถง การลงทน ตนทนของสงแวดลอมดวย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

76

ญ. การบรหารจดการทรพยากรการทองเทยวนน ตองมการวางแผน ปรบปรง พฒนากฎระเบยบ ระหวางผประกอบการ ภาครฐบาล องคกรพฒนาเอกชนกบ ประชาชนทองถน องคประกอบธรกจจะตองเปดโอกาสใหคนในทองถนมสวนรวมดาเนน

การอยางเสมอภาคกน การพฒนากฎระเบยบนน ผดาเนนการจะตองอยในกรอบของ

กฎหมายทบงคบใชตอการรกษาทรพยากรทองเทยว โดยเฉพาะอยางยง ในยคแหงโลกาภวตน จะตองอยในกรอบกฎหมาย 2 ประเภท คอ กฎหมายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ

กฎหมายในประเทศ มกฎหมายควบคมอยประมาณ 2 7 ฉบบ เปนกฎหมายควบคมเกยวกบปาไม กฎหมายอทยานแหงชาต กฎหมายประมง กฎหมายเจาทา กฎหมายปกครอง กฎหมายการขนสง กฎหมายการคา พ.ร.บ. การทองเทยว พ.ศ. 2522 พ.ร.บ. ธรกจจดนาเทยว พ.ศ. 2 5 3 5 และ พ.ร.บ. สงแวดลอม พ.ศ. 2 5 3 5 เปนตน

กฎหมายระหวางประเทศ อนเปนกฎหมายทควบคมผประกอบ การคาดานธรกจบรการทประเทศไทยไดลงนามในสนธสญญารวมใช ไดแก

ก) General Agreement on Trade in Services (GATS.) ข) A s i a n F r e e T r a d e A s s o c i a t i o n ( A F T A . ) ค) A s i a P a c i f i c E c o n o m i c C o o p e r a t i o n ( A P E C . ) ง) General Agreement on Tar i f f and Trade (GATT.) จ) W o r l d T r a d e O r g a n i z a t i o n ( W T O . ) ฉ) I n t e r n a t i o n a l S t a n d a r d O r g a n i z a t i o n ( I S O . ) ช) อนสญญา C I T E S ซ) อนสญญา R A M S A R

(2) การจดการการจดนาเทยว มองคประกอบทสาคญ คอ ก. การดาเนนการบรการนาเทยวนน ประชาชนในทองถนตอง

มสวนรวม (ตกลงรายการนาเทยว+ผเสนอขายรายการ+มคคเทศกนาเทยว) การจดการรวมคด วางแผน/ดาเนนการขายรายการ/ไดรบผลประโยชนอยางเสมอภาคกน การจดการนควรอยใน

รปแบบคณะกรรมการ/สหกรณ/บรษทชมชน ข. การจดรายการนาเทยว ควรแจงรายการทองเทยวใหกบนกทองเทยว

ชดเจนเพอนกทองเทยวมการเตรยมตวเดนทางไดถกตอง มงเนนการใหความร การสราง ประสบการณใหมๆ จากการเดนทางและใหขอคดกบนกทองเทยวในการเดนทาง ซงมหลก การปฏบต ดงน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

77

ก) แจงกาหนดการเดนทางนบแตการเดนทางถงสนสดรายการ ข) แจงราคาคาบรการ/คาใชจายอนๆ นอกเหนอจากคาบรการ/

การใหบรการเดนทาง ค) แจงอปกรณของใชทใหบรการ/สวนไหนนกทองเทยวจะตอง

จดเตรยมไปเองรวมทงบรการอาหารและเครองดม ง) มคคเทศกเปนผรอบร (กรณภาษาตางประเทศจะตองแจง

ความสามารถบรการภาษาดวย) จ) แนะนาแนวคด/ขอควรพจารณาแกนกทองเทยว เพอใหเกด

ความรและประสบการณการทองเทยวในพนทนน ค. การจดบรการอานวยความสะดวกทางการทองเทยว มการประสาน

ประโยชนรวมกนกบประชาชนในทองถน อาท การบรการเดนทาง + การขนสง/การบรการ ลกหาบ/มคคเทศกทองถน/ การบรการอาหารทองถน (สะอาด) การบรการนนจะตองมการพฒนาใหมมาตรฐานสากล มความปลอดภยและเปนมตรไมตร

ง. มคคเทศกนนจะตองเปนมคคเทศกทมคณสมบต ดงน ก) มความรอบรในสถานททองเทยวนนเปนอยางด ประดจครทด ข) มความสามารถในการสอความหมาย/การสอสารทด (แตกฉาน

ในการพดและภาษาทใช) ค) มบคลกภาพและความประพฤต สรางความศรทธาและ

ความประทบใจ/ความเปนมตรไมตรกบบคคลทวไปและนกทองเทยว (การแตงกาย/การวางตว/ การเอาใจใส/การตรงตอเวลา/รจงหวะการทากจกรรม/มสขภาพแขงแรง)

ง) เปนผทใฝเรยนใฝร (สงเกต/อาน/จด/รจกถาม/ความคด สรางสรรค)

จ) รกและรคณคาศลปวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณ พนบานของแหลงทองเทยวนนๆ

ฉ) มศลธรรม มความกลาตดสนใจ และกาหนดจดยนของตนเอง เคารพหลกการและเหตผล มนพจารณาตวเอง มทศนคตทชดเจนตอการพฒนาการทองเทยวอยาง

ยงยน อยางไรกตามเพอบรหารจดการนาเทยวการทองเทยวเชงนเวศน ผจด รายการควรจะรวา นกทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรมนน เปนกลมนกทองเทยวทมคณสมบตอยางไร เพอกาหนดกจกรรม/รายการนาเทยวใหถกตอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

78

กลมนกทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม เปนกลมของผเดนทาง ทแสวงหากจกรรมใหมประสบการณทหลากหลายมากขน อนเปนประสบการณจากการเรยนร/ รบร เปนนกเดนทางทมความรบผดชอบ สนใจตอการศกษา/การเรยนรทงธรรมชาต ประวตศาสตร วฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตของชมชน มจตสานกตอการรกษาสงแวดลอม

และทรพยากรทางการทองเทยว อนง การบรหารจดการทองเทยวอยางยงยนน ผจดรายการนาเทยว จะตองแนะนารายการเดนทาง การใหบรการและแจงกบนกทองเทยวถงการเตรยมตวเดนทาง อยางใกลชด เพอใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและถกตองกบวฒนธรรมทองถนตองแจง

ถงขอปฏบตและขอหามตามสถานททองเทยวตางๆ

2.4 ระบบเพอการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม

ระบบเพอการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม ( C E C S ) เกดจากการนาระบบเพอการจดการมรดกทางวฒนธรรมของเดนมารก ไดแก ระบบ SAVE (Survey of Architectural Value in the Environment) และ ระบบ CHIP (Cultural Heritage in Planning) มาปรบใชและปรบเปลยนให

มความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย 2.4.1 รายละเอยดเบองตน

1) คานยาม แหลงสงแวดลอมศลปกรรม ไดแก สงแวดลอมทมความเกยวเนองกบ สงทมนษยไดสรางหรอกาหนดขนทงในอดตและปจจบนทมคณคาในทางศลปะ วฒนธรรม ประวตศาสตร โบราณคด เทคโนโลย และรวมถง แหลงศลปกรรมทนบเปนสวนหนงของ

สงแวดลอมดวย แหลงสงแวดลอมศลปกรรม คอ พนทหรอบรเวณทางภมศาสตรทสะทอนและบอกเลาเรองราวอนเกยวเนองกบประวตศาสตรและพฒนาการทางสงคมของมนษยอนมคณคา

ผานชวงเวลา พนทยงคงดารงถงวถชวตความเปนอยอนเปนรปแบบพเศษทสะทอนถง

พฒนาการทางประวตศาสตรของชมชนและผคนระดบธรรมดาอกดวย 2) หลกการ

จากนยามดงกลาวขางตน การอนรกษสงแวดลอมศลปกรรมจงควร เปนการอนรกษบนพนฐานของการพจารณาพนทแบบทยงมชวตอย (Living environment) และ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

79

ใหความสาคญอยางครอบคลมถงสงทเปนวถชวตของผคน ชมชน วฒนธรรมและภมปญญา ทองถน หรอเรยกรวมวา ระบบนเวศนทองถน (Local ecosystem) อยางองครวม (Holistic) แทนทจะเปนการอนรกษเพยงองคประกอบเดยว หรอ แหลงศลปกรรมโดดๆ แยกจากสงแวดลอมโดยรอบ อยางทเรยกกนวา เปนการอนรกษแบบหยดนง หรอ การอนรกษพนทเพอใหเปน

พพธภณฑ

2.4.2 ขนตอนการดาเนนงาน ขนตอนการดาเนนการของระบบ สามารถแบงออกไดเปน 2 ระยะหลก คอ การศกษาระดบกวาง และการศกษาในระดบรายละเอยด ตามแผนภม และคาบรรยายเพมเตมดงน

คอ 1) ระยะท 1 การศกษาระดบกวาง

(1) คณลกษณะสาคญของจงหวด ไดแก การสรปภาพรวมและคณลกษณะสาคญของจงหวดในดานตางๆ เพอกาหนดสวนสาคญทควรจะไดรบการศกษาเพมเตม โดยจะไดถกใชเปนขอมลอางองรวมกนของคณะทางาน หนวยงานราชการทองถน และประชาชนในพนท

การสรางขอมลอางองรวมกนดงกลาวจะเปนการลดระยะเวลาทจะตองใช และเปนการจากดเนอหาของการสารวจและการเกบขอมลใหตรงกบประเดนทตองการเนน คณลกษณะสาคญในดานตางๆ ททาการสรป ไดแก

ก. พฒนาการทางประวตศาสตร ข. สภาพธรรมชาตและภมทศน ค. สถาปตยกรรมและชมชน

(2) ภาพรวมของสาระสาคญในดานตางๆ ของจงหวด จากขอมลคณลกษณะสาคญของพนทดงกลาว ขอมลเชงบรรยายทไดจะถกนามาอางองกบแผนททางภมศาสตรเพอระบตาแหนงของแหลงเหลานน อนจะเปนประโยชน

ในการอางองและการระบพนททมคณคาตอไป ขอมลทงหมด จะไดมาจดทาเปนหมวดหมตามสาระสาคญ (Themes) ในแตละดาน คอ

ก. สาระสาคญทางประวตศาสตร ข. สาระสาคญทางเศรษฐกจสงคม ค. สาระสาคญทางวฒนธรรม

ง. สาระสาคญธรรมชาตและภมทศน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

80

จ. สาระสาคญทางสถาปตยกรรมและชมชน สาระสาคญในแตละดานจะเปนขอมลอางองทแสดงตาแหนงพนท

ทมความโดดเดนในสาระสาคญดานนนๆ ในรปแบบทอางองไดกบแผนททางภมศาสตรและ เปนการจดหมวดหมขอมลทไดใหเปนระบบอยางเกยวของกบประเดนเรองการอนรกษมากยงขน

( a s y s t e m a t i c o v e r v i e w o f r e l e v a n t s u b j e c t s ) (3) คณลกษณะของสาระสาคญในแตละดาน

ผลทไดจากการสรปภาพรวมของสาระสาคญของพนท ประกอบกน กบการลงไปเกบขอมลปฐมภมเพมเตมในภาคสนาม จะนาไปสการวเคราะหและสงเคราะหขอมลนนเพอนามาสรปเปนรปแบบรวมของชนด (Typology) ของแตละองคประกอบของพนท ไดแก

ก. ชนดของแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ข. ชนดของอาคาร ค. ชนดของภมทศน

รปแบบรวมของชนด (Typology) ดงกลาวจะเปนการชวยในการทาใหการระบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตน มความเหมาะสมและครอบคลม 1) คณลกษณะเดนทางภมศาสตร 2) ความเปนตวแทน (representatives) 3) ความหลากหลาย (diversity) ของพนท

มากยงขน (4) การระบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตน

การระบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตนเกดจากขอมลทไดจาก การนา สาระสาคญทางดานตางๆ ของพนทมาวางซอนทบกนบนแผนททางภมศาสตร แลวระบพนททงในกรณทเปนพนททมลกษณะพเศษ/หายาก และในกรณทเปนพนททมการซอนทบกน ของสาระสาคญในหลายเรอง แลวแตกรณ

พนททไดรบการระบดงกลาวจะไดถกนามาจดทาเปนรายชอแหลง สงแวดลอมศลปกรรมในจงหวดเบองตน ซงจะไดไปดาเนนการเกบบนทกขอมลและตรวจสอบ ขอมลเพมเตม (ตามหวขอ 1.5 และ 1.6) กอนทจะนาไปพฒนาเปนทะเบยนแหลงสงแวดลอม ศลปกรรม ( c u l t u r a l e n v i r o n m e n t i n v e n t o r y ) ในเวลาตอไป

(5) การสารวจภาคสนามแหลงสงแวดลอมศลปกรรม รายชอแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตนดงกลาวจะไดนามาทา

การสารวจภาคสนาม เพอดาเนนการเกบบนทกขอมลของแหลงเพมเตมจากขอมลทตยภมทม การบนทกอยแลว โดยการสารวจจะเนนการบนทกเพมเตมใน 2 สวนสาคญ ไดแก

ก. คณลกษณะสาคญทางประวตศาสตร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

81

ข. ลกษณะเดนทางกายภาพของพนท (6) การวเคราะหแหลงสงแวดลอมศลปกรรม

ขอมลจากภาคสนามดงกลาวจะไดถกนามาวเคราะหกอนจะนามา สรปเปน 2 สวนทสาคญ คอ

ก. การระบสภาพในเชงอนรกษ ทางกายภาพและประโยชนใชสอย ( r e g i s t r a t o n o f t h e s t a t e o f c o n s e r v a t i o n )

ข. การระบความเปนไปไดของขอบเขตแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ( D e l i m i t a t i o n o f c u l t u r a l e n v i r o n m e n t )

(7) การประเมนคณคาและการจดลาดบความสาคญเรงดวน แหลง สงแวดลอมศลปกรรม

ขอมลทไดของแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทงหมดจะไดนามาประเมนเพอจดลาดบความสาคญเรงดวน โดยพจารณาจากปจจยใน 3 ดานหลก ไดแก

ก. ความสาคญ ( S i g n i f i c a n c e ) ข. สภาพทางกายภาพในปจจบนจากขอมลปฐมภม และศกยภาพ

ของพนทเพอการอนรกษ หรอสภาพความเปนของแทดงเดม ( A u t h e n t i c i r y ) ค. ปจจยแวดลอมอนๆ เชน แนวโนมการเปลยนแปลง ภยคกคาม เปน

ตน ขอมลทไดจากการประเมนดงกลาวจะเปนขอมลอางองรวมทจะใช

ประกอบการกาหนดความสาคญเรงดวน (p r io r i t i za t ion) และการพจารณาเลอกพนท แหลงสงแวดลอม

ศลปกรรมสาคญ รวมกนกบองคกรทองถน เพอการจดทาการศกษาในระบบรายละเอยดในระยะตอไป

2) ระยะท 2 การศกษาระดบรายละเอยด (1) การระบและกาหนดวตถประสงคของแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญ

เนองจากบรบททตางกนของแตละแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ดงนนจงมความจาเปนอยางยงทจะไดมการกาหนดวตถประสงคเฉพาะของการศกษาในแตละพนท

ซงจะสงผลสาคญถง แผนงาน กรอบการทางานใหมความสอดคลองเหมาะสมกบจดมงหมายรวม ในอนาคตทคาดหวงไว

(2) การศกษาและวเคราะหแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

82

เพอใหขอมลแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญมความสมบรณมากยงขน จงมความจาเปนทจะตองมการเกบขอมลเพมเตมเพอนามาวเคราะหใน 2 สวนสาคญ คอ

ก. การสารวจทางสถาปตยกรรมในระดบรายละเอยด ( T h a i S A V E ) ใน 2 ระดบไดแก 1) ระดบโครงสรางชมชนหรอภมทศน (Developed structure) 2) ระดบอาคารเดยว คอ การสารวจจดทาทะเบยนอาคาร ( B u i l d i n g i n v e n t o r y )

ข. การดาเนนการวจยทางสงคมเพอศกษาและวเคราะหถงการรบร ในคณคาของคนทองถนตอแหลงสงแวดลอมศลปกรรม, แนวโนม ภยคกคาม และความออนไหว

เสยงภยของพนท (3) การกาหนดวธและมาตรการเพอการอนรกษ

ขอมลทงหมดของแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทจะนาไปสการวเคราะห สงเคราะหขอมลเพอกาหนดวธและมาตรการเพอการอนรกษของพนทใน 3 ดานสาคญ ไดแก

ก. แนวทางเสรมสรางขดความสามารถองคกรชมชน ข. แนวทางและมาตรการทางเศรษฐศาสตร ค. แผนการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม

ขอมลทไดจากการศกษาในระดบรายละเอยด ( D e t a i l e d p h y s i c a l survey) จะไดถกรวบรวมและจดทาเปนรายงานแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญ (Cul tura l environment report) เพอดาเนนการทาแผนปฏบตการและบรณาการเขาสกระบวนการวางแผน

ทองถนตอไป

2.4.3 บทสรป การจดการและอนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมนน ไมใชการดาเนนการ เพยงครงเดยวจบ (linear process) แตเปนกระบวนการตอเนอง (continuous process-cyclic) อนเกยวของและเปนผลจากกจกรรมของหนวยงานและประชาชนผเกยวของทงหมด ดงนน จงมความจาเปนและสาคญอยางยงทจะตองเนนการมสวนรวมของผมสวนเกยวของไดเสยทงหมดในทกขนตอน นบตงแต การระบ (identification) การกาหนดขอบเขต (delimitation) การจดลาดบความสาคญเรงดวน (pr ior i t iza t ion) และยงรวมไปถงการกาหนดแผนและมาตรการ (conservation plan & measure) เพอใหการจดการและการอนรกษแหลงมรดกทางวฒนธรรม

อนมคณคานนมความยงยนตอไปในอนาคต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

83

แผนภมการดาเนนการระยะท 1 การศกษาระดบกวาง

สระยะท 2 การศกษาในระดบรายละเอยด

ระบ ผเชยวชาญทองถน ผมสวนเกยวของไดเสย องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) แหลงองคความรอนๆ

แหลงขอมล : • บคคล • แผนท • เอกสารทางประวตศาสตร

1.1 การกาหนดคณลกษณะสาคญของจงหวด พฒนาการทางประวตศาสตร สภาพทางธรรมชาตและภมทศน สถาปตยกรรมและชมชน

1.2 ภาพรวมของสาระสาคญในดานตางๆ ของจงหวด

1.3 คณลกษณะของสาระสาคญในแตละดาน

1.4 การระบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตน การจดทาแผนทระบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเบองตนตามพนททเปนกรณลกษณะพเศษหายาก หรอกรณทมการซอนทบกนของเนอหาสาระสาคญตางๆ ทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมระดบจงหวด

1.5 การสารวจภาคสนรมแหลงสงแวดลอมศลปกรรม คณลกษณะสาคญทางประวตศาสตร ลกษณะเดนทางกายภาพของพนท

1.6 การวเคราะหแหลงสงแวดลอมศลปกรรม การระบสภาพในเชงอนรกษทางกายภาพและประโยชนใชสอย การระบความเปนไปไดของขอบเขตพนทแหลงสงแวดลอมศลปกรรม

1.7 การประเมนคณคาและการจดลาดบความสาคญแหลงสงแวดลอมศลปกรรม

แหลงสงแวดลอมศลปกรรมอนๆ แหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญทถกเลอก

การจดสมมนาเชงปฏบตการ

เพอระบ ประเดนปญหา วตถประสงค และประเดน ทเกยวของ

การดาเนนการรวมกนระหวางหนวยอนรกษฯ และ ตวแทนชมชน โดยใชเทคนคการสรางปฏสมพนธกบชมชนตางๆ (community dialogue) เชน พดคย กลมยอย การสารวจประเมนพนทรวมกน (walk-through-evaluation) หรอการใชเทคนคภาพถาย (image preference)

การใชขอเสนอแนะและการรบรอง

จากคณะทปรกษาทองถนในระดบจงหวด ซงประกอบไปดวย ผเชยวชาญทองถน หนวยงานทเกยวของ องคกรพฒนาเอกชนทเกยวของ ตวแทนจากวด (ศาสนสถาน) และชมชน

ทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมระดบจงหวด (เชอมโยงกบระบบสารสนเทศทางภมศาสตร GIS)

82

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

84

แผนภมการดาเนนการระยะท 2 การศกษาระดบรายละเอยด

จากระยะท 1 การศกษาระดบกวาง

ภาพ 5 แผนภมการดาเนนการระยะท 1, 2

โครงสรางชมชน

ลกษณะโครงสรางทางสถาปตยกรรมทโดดเดน รปแบบ การจดวางอาคาร องคประกอบเมองทสาคญ

ทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมระดบจงหวด

(เชอมโยงกบระบบสารสนเทศทางภมศาสตร GIS) แหลงสงแวดลอมศลปกรรมอนๆ แหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญทถกเลอก

อาคารเดยว

แผนทชมชน (Atlas) ทะเบยนอาการสาคญ (inventory) เชอมตอ GIS

แผนบรณาการทองถน (Municipal / Local plans)

2.1 การระบและกาหนดวตถประสงคของแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญ

2.2 การศกษาและวเคราะหแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญ การสารวจทางสถาปตยกรรมในระดบรายละเอยด

การดาเนนการวจยทางสงคม แนวโนม ภยคกคาม ความออนไหวเสยงภย

2.3 การกาหนดวธและมาตรการเพอการอนรกษ แนวทางเสรมสรางขดความสามารถองคกรชมชนและแผนการสรางจตสานก

แนวทางและมาตรการทางเศรษฐศาสตร แผนการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม

การใหขอเสนอแนะและการรบรอง

จากคณะทปรกษาทองถนในระดบทองถน ซงประกอบไปดวย ผเชยวชาญทองถน เทศบาล / อบต. ตวแทนจากวด (ศาสนสถาน) สถานศกษาและชมชนนนๆ

การจดสมมนาเชงปฏบตการ (Workshop) และ กจกรรมในระดบชมชนเพอระดมความคดเหน

83

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

85

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การวจยและพฒนาสถานททองเทยวรมฝงแมนาบางปะกง บรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทองคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เปนการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม เลอกพนทศกษา 2 ชมชน คอ ชมชนคายทหารศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใชระยะเวลาในการวจย และพฒนา 1 ป มหนวยงานทเปนแกนหลก คอ มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร หนวยงานสนบสนน คอ เทศบาลเมองจงหวดฉะเชงเทรา และการทองเทยวจงหวดฉะเชงเทรา แบง การดาเนนงานเปน 3 ระยะ คอ

ระยะท 1 เปนการเตรยมความพรอมและเสรมสรางขดความสามารถของชมชน ในการบรหารจดการการทองเทยวอยางเปนระบบและยงยน

ระยะท 2 ทดลองปฏบตตามจรงโดยชมชน ระยะท 3 ประเมนและสรปผลโครงการ

3.1 เปาหมาย

3.1.1 มการลงทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทสาคญของคายทหารศรโสธร 3.1.2 มการลงทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทสาคญของตลาดบานใหมและ

พนทใกลเคยง 3.1.3 คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหมมระบบบรหารจดการคณภาพ การทองเทยว

แบบยงยน 3.1.4 เยาวชนในจงหวดฉะเชงเทราเกดความตระหนก รบร และเกดความภาคภมใจ

ในศลปวฒนธรรมเกาแกในทองถนของตนเอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

86

3.2 คาถามการวจย

3.2.1 แหลงสงแวดลอมศลปกรรมของคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม มอะไรบาง และจะทาการลงทะเบยนเพอการอนรกษไดอยางไร

3.2.2 ศกยภาพและความสามารถของประชาชนในคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหมเรองใดทตองเสรมสรางและพฒนาเพอนาไปใชในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบ

ยงยนและดวยวธการใด 3.2.3 ในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวของคายทหารศรโสธรและตลาด

บานใหม จะตองมกลยทธหรอแผนพฒนาอะไรบาง 3.2.4 จะทาการกระตนใหเกดความตะหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบ

แหลงสงแวดลอมศลปกรรม ของคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหมไดอยางไร 3.2.5 จะปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถน

ไดอยางไร 3.2.6 ตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธรเกดการบรหารจดการคณภาพการทองเทยว

แบบยงยนหรอไม

3.3 แผนงาน โครงการ และกจกรรมการสงเสรมและการพฒนาการทองเทยว ตาราง 2 แผนงาน โครงการ และกจกรรมการสงเสรมและการพฒนาการทองเทยว

คายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

1. โครงการ อนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม)

1. จดประชมสมมนา เชงปฏบตการระหวางผเชยวชาญทองถน, ผมสวนเกยวของไดเสย, องคกรพฒนาเอกชน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

ไดคณลกษณะสาคญของแหลงสงแวดลอมศลปกรรม แตละดาน ทตองอนรกษในชมชนคายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

87

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

และแหลงองค ความรตางๆ เพอกาหนดคณลกษณะสาคญของแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในแตละดานของ ชมชนคายทหาร ศรโสธรและ ตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม)

(ตลาดรมนาเดม)

2. จดอบรมเชงปฏบตการเรองระบบและเทคนควธทใช ในการอนรกษ แหลงสงแวดลอม ศลปกรรมแกตวแทน ชมชนและองคกรทองถน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

ตวแทนชมชนและ องคกรทองถนเขาใจระบบและเทคนควธ ทใชในการอนรกษแหลงสงแวดลอม ศลปกรรม

3. สารวจภาคสนามแหลงสงแวดลอม ศลปกรรม

มหาวทยาลยราชภฏและชมชน

ไดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตร และลกษณะเดนทางกายภาพของพนท

4. จดเวทชมชนวเคราะหแหลง สงแวดลอม ศลปกรรมและให ขอเสนอแนะและ

มหาวทยาลยราชภฏและชมชน

ไดแหลงสงแวดลอมศลปกรรมของ คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

88

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

รบรอง 5. จดทาทะเบยน

แหลงสงแวดลอมศลปกรรมของชมชน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

ทะเบยนแหลง สงแวดลอมศลปกรรมของคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม

2. หาแนวทางการพฒนาสถานท ทองเทยวรมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการ คณภาพการทองเทยวแบบยงยน

1. ประชมปรกษาหารอกบผนาชมชนและตวแทนชมชนเพอหาแนวทางการพฒนา

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทรและ ชมชน

ไดขอสรปแนวทาง การพฒนา

2. นาขอสรปจาก ผลการหารอกบชมชนมาวางแผนชมชน โดยจดตงทม วางแผนแตละเรองใหสามารถเขยนโครงการได และใหทมวางแผนเขยนโครงการเพอพฒนาสถานททองเทยวของชมชนของตน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร และ ชมชน

โครงการททมวางแผนแตละทมเขยนขน เพอนาเสนอชมชน ÊÓ¹

Ñ¡ÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

89

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

ในแตละเรอง

3. นาแผนไปปฏบตโดยการระดมทรพยากรทงบคคลและขมพลงในชมชนมารวมกนปฏบตตามแผนท จดวางไว

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร และ ชมชน

เกดการพฒนาระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

4. ตดตามกากบและประเมนผลในชมชน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร และ ชมชน

รายงานผลการดาเนนงาน ปญหาและอปสรรค

3. กระตนใหเกด ความตระหนก และการรบรของ สาธารณชน

1. จดทาเอกสารและขอมลเผยแพรแสดง คณคาและความสาคญของแหลง สงแวดลอม ศลปกรรมในชมชนตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

เอกสารเผยแพรและปรมาณทพมพออก เผยแพร

4. เสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถนของคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหม

1. จดโครงการ ทศนศกษาเพอ เสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบ ทองถน

มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

บคลากรระดบทองถน มแนวคดในการบรหารจดการคณภาพ การทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

90

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

ความสามารถบรหาร จดการคณภาพ การทองเทยวแบบยงยน

2. จดอบรมเพอสรางงานสรางอาชพ

ชมชน เทศบาล มหาวทยาลยราชภฏ ราชนครนทร

คนในชมชนสามารถสรางงานสรางอาชพ

5. ปลกฝงจตสานก ในกลมเยาวชนใหมความรกความภาค ภมใจในทองถน

1. ประชาสมพนธแหลงสงแวดลอมศลปกรรม (คายทหาร ศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม) ตามโรงเรยนตางๆ ในจงหวดฉะเชงเทรา

ชมชนและมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

นกเรยนและโรงเรยนสนใจทจะมาทองเทยวทแหลงสงแวดลอมศลปกรรม (คายทหารศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม)

2. นาเยาวชนทสนใจจากโรงเรยนตางๆ มาเทยวทคายทหารศรโสธรและชมชนตลาดบานใหม

ชมชนและมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

เยาวชนทมาทองเทยวพงพอใจ เกดความรกและภาคภมใจ ในทองถน

3. นาตวแทนเยาวชนทดลองนงเรอ ทองเทยวเรมตน จากวดหลวงพอ โสธรแวะจดท 1 ทคายทหารศรโสธรและจดท 2 ชมชนตลาดบานใหม

ชมชนและมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

ตวแทนเยาวชนสามารถนาความรและสงทเหนไปเผยแพรขยายผลตอ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

91

ชอโครงการและ วตถประสงค

กจกรรม ภายใตโครงการ

หนวยงาน ทรบผดชอบ

ตวชวดความสาเรจ

6. ประเมนผลการบรหารจดการ คณภาพการทองเทยวแบบยงยน

1. จดสมมนากลมยอยเพอประเมนผล การบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

มหาวทยาลยราชภฏและชมชน

ผลการประชมกลมยอย

2. จดทารายงานวจยฉบบสมบรณ

มหาวทยาลยราชภฏและชมชน

รายงานวจยฉบบสมบรณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

92

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

โครงการวจยนเปนการวจยและพฒนา มระยะเวลาศกษา 1 ป พนทททมวจยเลอก เพอพฒนาใหเปนสถานททองเทยว ทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน คอ ตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) เหตผลทเลอก คอ ตลาดบานใหม เปนยานเศรษฐกจเกาแก ของแปดรว มอายมากกวา 100 ป มสถาปตยกรรมพนบานเปนเรอนไมเกาแกทยงคงสภาพเดม และมวถชวตความเปนอยแบบเดมๆ สมควรอนรกษไวเปนแหลงทองเทยว เพอการศกษาและแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรและวฒนธรรมตอไป เหตผลอกประการหนง คอ ตลาดบานใหม

มคณะกรรมการชมชนทเขมแขงและประชาชนพรอมทจะพฒนาตลาดแหงนใหเปนสถานท ทองเทยวทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนตอไป

พนทศกษาอกแหงหนงททมวจยเลอก คอ คายทหารศรโสธร บรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง เหตผลทเลอก คอ อาคารไมสกทองแหงน เปนอาคารไมสกทองหลงทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา สรางเมอป พ.ศ. 2451 ปจจบนกรมศลปากรไดประกาศอนรกษไวเปนโบราณสถาน ตวอาคารมความงามของสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 และมประวตความเปนมา

สมควรพฒนาเปนแหลงทองเทยวเพอการศกษาสาหรบเยาวชนตอไป แผนงานททมวจยวางไว คอ ขนแรกจะทาการศกษาลกษณะทางกายภาพของแหลง ทองเทยวทงสอง เพอวเคราะหจดแขงของพนท และศกษาขอมลทวไป ความพงพอใจและ ความคาดหวงของนกทองเทยว เพอใชเปนขอมลในการบรหารจดการแหลงทองเทยว หลงจากนนจะทาการศกษาขนตอไป โดยลงพนทเพอพฒนาศกยภาพตามวตถประสงคของการวจย จากกระบวนการวจยและพฒนาตามแผนงานทวางไว เมอนาขอมลทไดมาวเคราะห ไดผลการวเคราะห ซงขอเสนอตามลาดบหวขอ ดงน

4.1 ลกษณะทางกายภาพของตลาดบานใหม 4.2 ลกษณะทางกายภาพของโบราณสถานอาคารไมสกทอง

4.3 การศกษานกทองเทยว 4.4 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมตลาดบานใหมและบรเวณใกลเคยง

4.5 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมโบราณสถานอาคารไมสกทองและบรเวณใกลเคยง

4.6 การเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

93

4.7 การทาแผนปฏบตการพฒนาการทองเทยว 4.8 การกระตนใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชน

4.9 การปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชน 4.10 การประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

4.1 ลกษณะทางกายภาพของตลาดบานใหม

การศกษาลกษณะทางกายภาพของตลาดบานใหมไดรบความรวมมอจาก คณวชต อภยจตต ประธานชมชนตลาดบานใหม (ตลาดบน) เจาของบานเชาในตลาดรานกาแฟโบราณ เฮยคณ (คณประพนธ มงกรานนทชย) คณชยเลศ แสงจนทรา (ผเลาประวตตลาดบานใหม ในวยเดก) และผประกอบธรกจเรอนาเทยว (บรษทบางปะกงชารเตอร จากด) โดยผวจยเขาไป พดคย ซกถามขอมลโดยตรง ผลของการศกษามรายละเอยด ดงน

ตลาดบานใหม ซงตงอยถนนศภกจ เขตเทศบาลเมองฉะเชงเทรา (ทางไปอาเภอ บางนาเปรยว) เปนตลาดโบราณรมฝงแมนาบางปะกง เปนยานเศรษฐกจเกาแกของแปดรวมอาย มากกวา 100 ป แตเดมเรยกวา “ตลาดรมนา” สถาปตยกรรมทองถนเปนเรอนไมเกาแก ลกษณะเปนอาคารไม มวถชวตแบบไทย-จน ปจจบนนยมใชเปนสถานทถายทาละครและภาพยนตรไทย

หลายเรอง จากบทความซงเขยน โดยคณชยเลศ แสงจนทรา คนเกาแกในตลาดบานใหม สรป

ใจความสาคญไดดงน ตลาดบานใหมเปนสถานทสวยงาม เปนธรรมชาต เปนตลาดเกาแกอยกนมาหลายชวคน

มคลองเลกๆ แยกจากแมนาอยคลองหนงยาวไปจนถงวดจนประชาสโมสร (วดเจตง) ความยาวประมาณ 500 เมตร สมยกอนเมอนาในคลองแหง ชาวบานจะพากนลงไปจบกง จบปลากนอยางสนกสนาน ปจจบนตนคลองบรเวณทางแยกจากแมนา ยงมความอดมสมบรณและคงความสวยงามตามธรรมชาตอย เดกๆ ยงลงเลนวายนาในคลองได เพราะนายงสะอาดและนาเลน (ภาพ

6)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

94

ภาพ 6 คลองเลกแยกจากแมนาบางปะกงไหลผานกลางตลาด แบงตลาดออกเปนตลาดบนและ

ตลาดลาง

บรเวณหวตลาดมทาเรอเมล ซงสมยกอนใชเปนทจอดเรอโดยสารลาใหญหลายบรษท เชน เรอเมลขาว เรอเมลแดง และเรอใหญสองชน มรานกาแฟรมนาตดกบเรอเมล คนทมานงรอเรอเมลจะสงกาแฟดมดวยเปนกาแฟโบราณควเอง เชาๆ จะมคนแกมานงดมกาแฟและคยกนอยางสนกสนาน ใกลๆ รานกาแฟเปนทตงของโรงยาฝนซงมคนเขาออกคกคก ดงนนรานกาแฟนจงขายด

มาก

ตลาดบานใหมมหองแถวหลายหองใหคนเชา บางบานกรบราชการ บางบานมอาชพ รบจางหนหมากและนาบพล บางบานเปนลกจางโรงเหลา ซงอยหางจากตลาดบานใหมไมมากนก สวนใหญเกอบทกบานจะขายของดวย ในชวงเทศกาลกนเจจะมของวางขายหนาบานทกหองแถว

ดคลายตลาดเยาวราชทกรงเทพฯ

ปจจบนตลาดบานใหมยงมชวต มคนอาศยอยในหองแถว ถงแมบางสวนจะชารดทรดโทรม จนยากตอการซอมแซมปรบปรงแลวกตาม บางหองขายของสดเชน ผก เนอสตวตางๆ บางหองขายของกน มรานกาแฟโบราณ 2 ราน (ภาพ 7) และมรานขายของตางๆ อกหลายรานบางบานไมไดขายของ มอาชพรบจาง ใชชวตเรยบงายอยในหองแถวเกาอยางมความสข (ภาพ 8)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

95

ภาพ 7 รานกาแฟโบราณในตลาดบานใหม

ภาพ 8 หองแถวซงมคนอาศยอยประจา

ปจจบนมการจดตงชมรมขนโดยใชชอวา ชมรมรกษตลาดบานใหม ม สส.ฉะเชงเทรา นางฐตมา ฉายแสง เปนผรเรมโครงการและมนายบญทว สขรตนอมรกล รองนายกเทศมนตรเมองฉะเชงเทรา เปนประธานชมรม ปงบประมาณ 2548 ชมรมรกษตลาดบานใหม ไดรบงบประมาณจานวน 300,000 บาท (สามแสนบาทถวน) จากการทองเทยวแหงประเทศไทย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

96

เพอนามาพฒนาและปรบปรงแหลงทองเทยว “ตลาดบานใหม” ใหมความนาสนใจแกนกทองเทยว ในงบประมาณนไดจดแบงสรรงบประมาณออกเปน 4 สวน คอ สวนทหนงใชเพอพฒนาดานขอมลทองเทยว สวนทสองใชเพอพฒนาบคลากรดานการทองเทยว สวนทสามใชเพอใหมศนยขอมล ทางการทองเทยวของตลาดบานใหม (พพธภณฑตลาดบานใหม) และสวนทสเพอจดปรบปรง ภมทศนแหลงทองเทยว มรายละเอยดการใชงบประมาณ คอ

จดอบรมมคคเทศก 40,000 บาท จดทาศนยขอมลนกทองเทยวและพพธภณฑตลาดบานใหม 200,000 บาท ตกแตงปรบปรงภมทศน 55,000 บาท คาใชจายเบดเตลด 5,000 บาท

ตลาดบานใหมปจจบน ในวนเสาร-อาทตย กลบมามชวตคกคกอกครงหนง ชาวบาน นาสนคามาขาย มเรอนาเทยวนานกทองเทยวนงเรอลองมาจากวดโสธรวรารามวรวหาร เพอชม วถชวตสองฝงแมนาบางปะกง และมาขนททานาตลาดบานใหม เพอทองเทยวชมวถชวตของคน

ในตลาดบานใหม

ภาพ 9 ปายประชาสมพนธตลาดบานใหมตดอยบรเวณดานหนาทางเขาตลาด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

97

ภาพ 10 นกทองเทยวเขามาเดนเทยวชมวถชวตตลาดบานใหม

ภาพ 11 รานขายของในตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

98

4.2 ลกษณะทางกายภาพของโบราณสถานอาคารไมสกทอง

การศกษาลกษณะทางกายภาพของโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร ไดรบความรวมมอจาก จ.ส.อ.เฉลมพล บญญกาวน ตาแหนงจายทธการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค เปนอยางดยง โดยพานกวจยไปถายภาพสถานทสาคญตางๆ พรอมกบอธบายประวตความเปนมาของสถานทนนๆ อยางละเอยด ซงผลการศกษามดงน

4.2.1 ทตง อาณาเขตตดตอ และสภาพภมศาสตร คายทหารศรโสธร ตงอย ณ คายศรโสธร เลขท 1 หมท 1 ถนนมรพงษ ตาบลโสธร

อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา มเนอท 152 ไร 2 งาน 24 ตารางวา โดยเปนทตงหนวย 139 ไร ทพกอาศย 26 ไร และสนามยงปน 17 ไร โดยประมาณ มอาณาเขตตดตอ ดงน

ทศเหนอ ตดมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ทศตะวนออกและทศใต ตดแมนาบางปะกง

ทศตะวนตก ตดชมชนวดโสธรวรารามวรวหาร คายทหารศรโสธร ตงอยในตวเมอง หางจากกรงเทพมหานครเพยง 60 กโลเมตร

เสนทางคมนาคมในการตดตอโดยรวมสะดวกคอนขางมาก อยใกลสถานทสาคญ คอ วดโสธร วรารามวรวหาร บรเวณรอบๆ คาย ชายฝงแมนาบางปะกงมเขอนปนขนาดใหญกนดนพงทลาย โดยรอบ ในตอนเยนจะมประชาชนมาเดน วง ออกกาลงกายบรเวณรมเขอนทกวนเปนประจา

สภาพภมศาสตรเหมาะตอการพฒนาเปนสถานททองเทยวรมฝงแมนาบางปะกงเปนอยางยง

4.2.2 ประวตคายทหารศรโสธร พ.ศ. 2476 กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองคไดยายจากจงหวดพระนคร

ศรอยธยามาเขาทตงใหมจงหวดฉะเชงเทรา โดยการนาของ พ.ต. หลวงนารายณ พทธา (ม.ร.ว. ประเทอง มาลากล) เปนผบงคบกองพนทหารชางท 2 ซงมาตงอยทคายทหารศรโสธรเปนคนแรก ตอมาป พ.ศ. 2490 ไดขนานนามทตงหนวยทหารวา “คายศรโสธร” และ พ.ศ. 2505 แปรสภาพเปนกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค

เนองจากกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค เคยรวมรบกบพนธมตรสมยสงครามโลกครงท 1 ในป พ.ศ. 2460 และไดออกปฏบตราชการสนามคราวสงครามกรณพพาทอนโดจนกบฝรงเศส ในป พ.ศ. 2483-2484 และไดออกปฏบตราชการสนามสงครามมหาเอเชยบรพา ในป พ.ศ. 2484-2488 ดวยเหตนจงมอาวธยทโธปกรณสมยสงครามโลกหลงเหลออย เปนเกยรตประวตแกหนวย เชน ปนใหญทใชยงสมยสงครามโลก (ภาพ 12)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

99

ภาพ 12 ปนใหญทใชในสมยสงครามโลกครงท 2

ภายในคายทหารศรโสธร มอาคารไมสกทองขนาดใหญ ซงเปนอาคารไมสก

ทใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา อาคารหลงนสรางเสรจเมอป พ.ศ. 2451 กรมศลปากรประกาศ ใหอนรกษไวเปนโบราณสถาน ปจจบนเปนทตงของกองบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค (ภาพ 13)

รปท 13 อาคารไมสกทองภายในคายทหารศรโสธร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

100

จากการสมภาษณ จ.ส.อ. เฉลมพล บญญกาวน ตาแหนงจายทธการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค (คายทหารศรโสธร) สรปไดดงน

ภาพ 14 จ.ส.อ. เฉลมพล บญญกาวน ผใหสมภาษณ

อาคารไมสกทองหลงใหญสรางไวเพอเปนทประทบของพระมเหสพระองคใด

พระองคหนง ในสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เมอตามเสดจพระองคมาประพาส หวเมอง ดงมหลกฐานคอ บรเวณหนาจวดานหนาของตวอาคาร มสญลกษณ ประจาพระองคตดอย (ภาพ 15)

ภาพ 15 สญลกษณบรเวณหนาจวดานหนาของตวอาคารไมสกทอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

101

ดานหนาตวอาคารหนเขาสแมนาบางปะกง (ภาพ 16) ปจจบนสวนนเปนดานหลงของกองบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค

ภาพ 16 ดานหนาตวอาคารไมสกทอง

ตวอาคารปกซายและปกขวา มลกษณะเปนหอง สนนษฐานวาเปนหองพกของ

นางกานนและขาหลวงฝายใน (ภาพ 17)

ภาพ 17 สวนปกของตวอาคารไมสกทอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

102

นอกจากน ภายในตวอาคารไมสกทองมแทนขนาดใหญ สนนษฐานวาเปนแทนสาหรบวางเครองเสวยเมอเตรยมเสรจ (ภาพ 18) และตขนาดใหญซงทาดวยกระจกแบบพเศษ (ภาพ 19)

ภาพ 18 แทนสาหรบวางเครองเสวย

ภาพ 19 ตขนาดใหญในตวอาคารไมสกทอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

103

บรเวณพนทหางจากอาคารไมสกทองหลงใหญประมาณ 500 เมตร มอาคารไมสรางดวยสถาปตยกรรมเดยวกน ลกษณะสถาปตยกรรมเปนสมยเดยวกบอาคารไมสกทองหลงใหญ สนนษฐานวา เปนกลมอาคารทสรางไวเพอใหขนนางผใหญทตามเสดจพก (ภาพ 20) ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง เมอเรอนกทองเทยวแลนผานมาจากวดหลวงพอโสธรวราราม วรวหาร จะเหนกลมอาคารนโดดเดน สวยงามมาก ปจจบนไดมการรอถอน ซอมแซมบางสวน ทาใหเสยรปทรงทางสถาปตยกรรมเดมไป (ภาพ 21)

ภาพ 20 อาคารไมทอยใกลอาคารไมสกทอง ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง

ภาพ 21 อาคารบางหลงถกรอถอน ซอมแซมใหมจนเสยรปทรงสถาปตยกรรมเดม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

104

4.3 การศกษาดานนกทองเทยว

คายทหารศรโสธรไมมการเปดใหนกทองเทยวเขาเทยวชม มเพยงตลาดบานใหม แหงเดยวทเปนแหลงทองเทยวของนกทองเทยว การศกษาดานนกทองเทยว จงศกษาเฉพาะตลาด

บานใหมเทานน การศกษาขอมลนกทองเทยวใชวธการวจยเชงปรมาณ มเครองมอในการเกบขอมล

เปนแบบสอบถาม (ภาคผนวก ก) ซงประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 เปนขอมลทวไปของ นกทองเทยว สวนท 2 เปนกจกรรมทองเทยวและความพงพอใจของนกทองเทยว สวนท 3 เปน

ความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาดบานใหม การเกบรวบรวมขอมล ใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง โดยทาการเกบขอมลในชวง

ระยะเวลาเดอนธนวาคม 2548 ถงเดอนมกราคม 2549 วธการเกบรวบรวมขอมลทาโดยใหนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ จานวน 5 คน กระจายไปตามจดตางๆ ของสถานททองเทยวในตลาด บานใหม และลงไปกบเรอนาเทยวเพอเกบขอมลนกทองเทยวในเรอ ซงไดรบความรวมมออยางดยงจากบรษทนาเทยว การเกบขอมลทาไดเฉพาะวนเสาร วนอาทตย และวนหยดราชการ เพราะ วนธรรมดาไมมนกทองเทยว เกบขอมล 2 เดอน ไดแบบสอบถามทงสน 296 ฉบบ นาขอมล ทไดมาคานวณหาคาเฉลย และรอยละ ดวยโปรแกรมสาเรจรป ไดผลการวเคราะห ดงน

4.3.1 สวนท 1 ขอมลทวไป 1) เพศของกลมนกทองเทยวททาการศกษา พบวา สวนใหญเปนเพศหญง รอยละ

5 4 . 4 สวนทเหลอเปนเพศชาย รอยละ 4 5 . 6 รายละเอยดปรากฏตามตาราง 3 ตาราง 3 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามเพศ

เพศ จานวน รอยละ

ชาย 135 45.6 หญง 161 54.4

รวม 296 100.0

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

105

2) อายของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวา สวนใหญมอายตงแต 31 ปขนไปรอยละ 43.9 รองลงมามอาย 21-25 ป รอยละ 22.6 และนอยทสด มอายไมเกน 15 ป รอยละ 6 . 1 รายละเอยดปรากฏตามตาราง 4 ตาราง 4 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามอาย

อาย จานวน รอยละ

ไมเกน 15 ป 12 6.1 16-20 ป 28 9.5 21-25 ป 67 22.6 26-30 ป 53 17.9 ตงแต 31 ปขนไป 130 43.9 ไมตอบ 6 2.0

รวม 296 100.0

3) อาชพหลกของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวา สวนใหญมอาชพเปน นกเรยน/นกศกษา รอยละ 2 5 . 7 รองลงมามอาชพเปนพนกงานบรษทเอกชนเปน อาชพหลก รอยละ 22.3 และนอยทสดมอาชพรบจางทวไปและพนกงานรฐวสาหกจ เปนอาชพหลก รอยละ 4 . 4 เทากน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 5 ตาราง 5 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามอาชพหลก

อาชพหลก จานวน รอยละ

วางงาน 19 6.4 นกเรยน/นกศกษา 76 25.7 เกษตรกร 14 4.7 รบจางทวไป 13 4.4

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

106

อาชพหลก จานวน รอยละ

รบราชการ 45 15.2 พนกงานรฐวสาหกจ 13 4.4 พนกงานบรษทเอกชน 66 22.3 พอคา/นกธรกจ 35 11.8 ไมตอบ 15 5.1

รวม 296 100.0

4) การเดนทางของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวา สวนใหญ มภมลาเนาหลกอยทจงหวดกรงเทพมหานคร รอยละ 3 6 . 5 รองลงมามภมลาเนาอยจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ 2 6 . 4 และนอยทสดมภมลาเนาอยในจงหวดนครนายก เพยงรอยละ 3 . 7 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 6 ตาราง 6 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามภมลาเนา

ภมลาเนา จานวน รอยละ

ฉะเชงเทรา 78 26.4 ชลบร 38 12.8 ปราจนบร 14 4.7 กรงเทพมหานคร 108 36.5 นครนายก 10 3.4 สมทรปราการ 11 3.7 นนทบร 12 4.1 อนๆ (ระบ)………………………. 25 8.4

รวม 296 100.0

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

107

กจกรรมทองเทยวและความพงพอใจของนกทองเทยว จากการศกษากจกรรมทองเทยว และความพงพอใจของนกทองเทยวตวอยาง

ผลการศกษาปรากฏ ดงน 1) วตถประสงคในการมาเทยวตลาดบานใหม ของกลมนกทองเทยวตวอยาง

ททาการศกษา พบวา สวนใหญมวตถประสงคในการเดนทางมาทองเทยวเพอมานมสการหลวงพอพทธโสธรและแวะมาเทยวตลาดบานใหม รอยละ 7 4 . 7 รองลงมามวตประสงคในการเดนทางมาเทยวตลาดบานใหมโดยตรงเพยงอยางเดยว รอยละ 15.9 และนอยทสดในเรองอนๆ รอยละ 9.5 รายละเอยดปรากฏตามตาราง 7

ตาราง 7 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามวตถประสงค

วตถประสงค จานวน รอยละ

มานมสการหลวงพอพทธโสธรและและมาเทยวตลาดบานใหม 221 74.7 มาเทยวตลาดบานใหมโดยตรงเพยงอยางเดยว 47 15.9 อนๆ (ระบ)………………………… 28 9.5

รวม 296 100.0

2) ประสบการณของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวา สวนใหญ มประสบการณในการมาเปนครงแรก รอยละ 65.5 รองลงมาเปนการมาครงท 4 ขนไป รอยละ 26.4 และนอยทสดมประสบการณในการมาเทยวครงท 3 เพยงรอยละ 6.1 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 8

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

108

ตาราง 8 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามประสบการณ

ประสบการณ จานวน รอยละ

มาเปนครงแรก 194 65.5 มาเปนครงทสอง 38 12.8 มาเปนครงทสาม 18 6.1 มาเปนครงทส 46 15.5

รวม 296 100.0

3) ผแนะนาใหกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษามาเทยว พบวา สวนใหญ มผแนะนาใหมาเทยวหลกคอเพอน/ญาตพนอง รอยละ 51.7 รองลงมาเปนการมาเอง รอยละ 29.7 และผแนะนานอยทสดคอกรมอทยานฯ เพยงรอยละ 0 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 9

ตาราง 9 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามผแนะนา

ผแนะนา จานวน รอยละ

เพอน/ญาตพนอง 153 51.7 หนงสอพมพ/นตยสาร/สงตพมพตางๆ 13 4.4 โทรทศน/วทย 8 2.7 บรษททองเทยว 14 4.7 กรมอทยานฯ 0 0 การทองเทยวแหงประเทศไทย 1 3 มาเอง 88 29.7 อนๆ (เชน อนเตอรเนต/อาจารยในสถานศกษา) 19 6.4

รวม 296 100.0

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

109

4) ลกษณะของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษาพบวา สวนใหญมากบครอบครว รอยละ 4 8 . 3 รองลงมาคอมากบกลมเพอน รอยละ 3 6 . 1 และลกษณะของกลมนกทองเทยวนอยทสด คอ สถาบนการศกษา/หนวยงาน เพยงรอยละ 3.7 เทานน รายละเอยดปรากฏ ตามตาราง 10

ตาราง 10 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามลกษณะของกลมฯ

ลกษณะของกลมนกทองเทยว จานวน รอยละ มาคนเดยว 14 4.7 มากบกลมเพอน 107 36.1 มากบครอบครว 146 48.3 มากบกลมเพอนและครอบครว 18 6.1 สถาบนการศกษา/หนวยงาน 11 3.7

รวม 296 100.0

5) จานวนสมาชกของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษาพบวาสวนใหญจานวนสมาชก 1-5 คน รอยละ 69.3 รองลงมาคอ 6-10 คน รอยละ 23.6 และจานวนสมาชก นอยทสดคอ 1 6 - 2 0 คน เพยงรอยละ 0 . 7 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 11

ตาราง 11 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามจานวนสมาชก

จานวนสมาชก จานวน รอยละ 1 – 5 คน 205 69.3 6 – 10 คน 70 23.6 11 – 15 คน 12 4.1 16 – 20 คน 2 0.7 21 คนขนไป 7 2.4

รวม 296 100.0

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

110

6) กจกรรมทองเทยวทนาสนใจของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวาสวนใหญตองการชมความงาม ความเกาแก ลกษณะเฉพาะตวของอาคารในตลาด รอยละ 64.9 รองลงมาคอ หาอาหารและของรบประทานทเปนแบบโบราณรบประทาน รอยละ 21.3 และอนๆ นอยทสดรอยละ 6 . 4 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 12 ตาราง 12 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามกจกรรมทองเทยวฯ

กจกรรมทองเทยวทนาสนใจ จานวน รอยละ

ชมความงาม ความเกาแก ลกษณะเฉพาะตวของอาคารในตลาด 192 64.9 เรยนรพฤตกรรมความเปนอยของคนในชมชน 22 7.4 หาอาหารและของรบประทานทเปนแบบโบราณรบประทาน 63 21.3 อนๆ (ระบ)…………………………. 19 6.4

รวม 296 100.0

7) สภาพปญหาของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษาพบวาสวนใหญไมมปญหา รอยละ 33.2 รองลงมาคอปญหาเรองหองสขา รอยละ 16.2 และอาหารไมสะอาดและ ไมอรอย นอยทสดคอ รอยละ 0 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 13 ตาราง 13 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามสภาพปญหา

สภาพปญหา จานวน รอยละ

ไมมปญหา 100 33.2 แหลงนนทนาการไมเพยงพอ 28 9.5 ขายสนคาเกนราคา 2 .7 อาหารไมสะอาดและไมอรอย 0 0 ปญหาเรองหองสขา 48 16.2

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

111

สภาพปญหา จานวน รอยละ

ขาดขอมลและแผนพบประชาสมพนธ 29 9.8 สถานทคบแคบ 44 14.9 ไมมทจอดรถ 23 7.8

รวม 296 100.0

8) ความตองการทจะมาทองเทยวของกลมนกทองเทยวตวอยางททาการศกษา พบวาสวนใหญจะมาเทยวอก รอยละ 70.6 รองลงมา คอ ไมแนใจ รอยละ 28.4 และจะไมมาเทยวอก นอยทสดคอ รอยละ 1 . 0 เทานน รายละเอยดปรากฏตามตาราง 14

ตาราง 14 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามความตองการทจะมา เทยวในอนาคต

ความตองการทจะมาเทยวในอนาคต จานวน รอยละ

จะมาเทยวอก 209 70.6 จะไมมาเทยวอก 3 1.0 ไมแนใจ 34 28.4

รวม 296 100.0

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

112

9) ระดบความพอใจกบสงอานวยความสะดวกตางๆ

ตาราง 15 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามระดบความพอใจ กบสงอานวยความสะดวกตางๆ

ระดบความพอใจ

รายการ พอใจมาก

พอใจ เฉยๆ ไมพอใจ ไม

พอใจมาก

การบรการขอมลเกยวกบตลาดบานใหม 33 (11.1)

164 (55.4)

88 (29.7)

11 (3.7)

0 (0)

ปายสอความหมายธรรมชาต/ ปายสญลกษณ

19 (6.4)

124 (41.9)

134 (45.3)

19 (6.4)

0 (0)

ทางเดนเทา

26 (8.8)

155 (52.4)

106 (35.8)

8 (2.7)

1 (3)

อาหาร

47 1(5.9)

163 (55.1)

77 (26.0)

8 (2.7)

1 (3)

หองนา-หองสขา

18 (6.1)

97 (32.8)

124 (41.9)

55 (18.6)

2 (7)

ความปลอดภย

25 (8.4)

156 (52.7)

106 (35.8)

9 (3.0)

0 (0)

ความสะอาดของสถานท/ถงขยะ

23 (7.8)

152 (51.4)

107 (36.1)

14 (4.7)

0 (0)

การบรการของพอคาแมคา

34 (11.5)

179 (60.5)

80 (27.0)

3 (1.0)

0 (0)

ความสวยงามตามธรรมชาต ของตลาดบานใหม

48 (16.2)

150 (50.7)

87 (29.4)

11 (3.7)

0 (0)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

113

จากตาราง 15 พบวา ระดบความพอใจกบสงอานวยความสะดวกตางๆ ของกลม นกทองเทยวตวอยางทศกษามรายละเอยดดงน

(1) การบรการขอมลเกยวกบตลาดบานใหม อยในระดบพอใจมากทสด รอยละ 55.4 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 29.7

(2) ปายสอความหมายธรรมชาต/ปายสญลกษณ อยในระดบเฉยๆ มากทสดรอยละ 45.3 รองลงมาตอบวา พอใจ รอยละ 41.9

(3) ทางเดนเทา อยในระดบพอใจมากทสดรอยละ 52.4 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 35.8

(4) อาหาร อยในระดบพอใจมากทสดรอยละ 55.1 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 26.0

(5) หองนา-หองสขา อยในระดบเฉยๆ มากทสดรอยละ 41.9 รองลงมา ตอบวา พอใจ รอยละ 32.8

(6) ความปลอดภย อยในระดบพอใจมากทสดรอยละ 52.7 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 35.8

(7) ความสะอาดของสถานท/ถงขยะ อยในระดบพอใจมากทสดรอยละ 51.4 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 36.1

(8) การบรการของพอคาแมคา อยในระดบพอใจมากทสดรอยละ 60.5 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 27.0

(9) ความสวยงามตามธรรมชาตของตลาดบานใหม อยในระดบพอใจ มากทสดรอยละ 50.7 รองลงมาตอบวา เฉยๆ รอยละ 29.4

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

114

10) ความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาดบานใหม

ตาราง 16 จานวนและรอยละของกลมนกทองเทยวตวอยาง จาแนกตามความคาดหวง ของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาดบานใหม

ระดบความคาดหวง ขอความ มาก

ทสด มาก

ปานกลาง

นอย นอย ทสด

1. มศนยแสดงศลปะและวฒนธรรม ของชมชน ตลาดบานใหม

46 (15.5)

94 (31.8)

124 (41.9)

30 (10.1)

2 (0.7)

2. มศนยบรการขอมลขาวสาร

44 (14.9)

100 (33.8)

109 (36.8)

42 (14.2)

1 (0.3)

3. มเรอนาเทยวชมคลองซอยตางๆ

57 (19.3)

105 (35.5)

91 (30.7)

41 (13.9)

2 (0.7)

4. มสนคาหตถกรรมทเปนเอกลกษณ ของชมชนไวจาหนายเปนของทระลก

49 (16.6)

111 (37.5)

94 (31.8)

39 (13.2)

3 (1.0)

5. มอาหารและขนมพนบานทหลากหลายไวจาหนาย

61 (20.6)

122 (41.2)

90 (30.4)

23 (7.8)

0 (0)

6. มการสาธตการประกอบอาหารและ ขนมพนเมอง

48 (16.2)

110 (37.2)

93 (31.4)

41 (13.9)

4 (1.4)

7. มสนคาทางการเกษตรทนามาจาก เจาของสวน

49 (16.6)

106 (35.2)

97 (32.8)

40 (13.5)

4 (1.4)

8. มสถานทจอดรถอยางเพยงพอและ ปลอดภย

54 (18.2)

87 (29.4)

94 (31.2)

53 (17.9)

8 (2.7)

9. มสตวนาทจบจากแมนาบางปะกง เชน กงสดมาจาหนาย

40 (13.5)

97 (32.8)

105 (35.5)

46 (15.5)

8 (2.7)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

115

จากตาราง 16 พบวา ระดบความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทอง-เทยวในตลาดบานใหมของกลมนกทองเทยวตวอยางทศกษา มรายละเอยดดงน

(1) มศนยแสดงศลปะและวฒนธรรม ของชมชนตลาดบานใหม ระดบ ความคาดหวงปานกลางมากทสด รอยละ 41.9 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงมาก รอยละ 31.8

(2) มศนยบรการขอมลขาวสาร ระดบความคาดหวงปานกลางมากทสด รอยละ 36.8 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงมาก รอยละ 33.8

(3) มเรอนาเทยวชมคลองซอยตางๆ ระดบความคาดหวงมาก มากทสด รอยละ 35.5 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงปานกลาง รอยละ 30.7

(4) มสนคาหตถกรรมทเปนเอกลกษณของชม ชนไวจาหนายเปนของ ทระลก ระดบความคาดหวงมาก มากทสด รอยละ 37.5 รองลงมาเปนระดบความคาดหวง ปานกลาง รอยละ 31.8

(5) มอาหารและขนมพนบานทหลากหลายไวจาหนาย ระดบความคาดหวงมาก มากทสด รอยละ 41.2 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงปานกลาง รอยละ 30.4

(6) มการสาธตการประกอบอาหารและขนมพนเมอง ระดบความคาดหวงมาก มากทสด รอยละ 37.2 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงปานกลาง รอยละ 31.4

(7) มสนคาทางการเกษตรทนามาจากเจาของสวน ระดบความคาดหวงมาก มากทสด รอยละ 35.2 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงปานกลาง รอยละ 32.8

(8) มสถานทจอดรถอยางเพยงพอและปลอดภย ระดบความคาดหวง ปานกลาง มากทสด รอยละ 31.2 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงมาก รอยละ 29.4

(9) มสตวนาทจบจากแมนาบางปะกง เชนกงสดมาจาหนาย ระดบความ คาดหวงปานกลาง มากทสด รอยละ 35.25 รองลงมาเปนระดบความคาดหวงมาก รอยละ 32.8

สรป ระดบความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาด บานใหม ของกลมนกทองเทยวตวอยางทศกษา ทอยในระดบมากเปนอนดบหนง มดงน

1) มเรอนาเทยวชมคลองซอยตางๆ 2) มสนคาหตถกรรมทเปนเอกลกษณของชม ชนไวจาหนายเปนของทระลก

3) มอาหารและขนมพนบานทหลากหลายไวจาหนาย 4) มการสาธตการประกอบอาหารและขนมพนเมอง

5) มสนคาทางการเกษตรทนามาจากเจาของสวน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

116

4.4 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมตลาดบานใหมและบรเวณใกลเคยง การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเปนวตถประสงคของการวจยขอท 1 เพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรม โดยประยกตใชระบบ CECS (Cultural Environment Conservative System) ซงเกดจากการนาระบบเพอการจดการมรดกทางวฒนธรรมของประเทศเดนมารก ไดแก ระบบ SAVE (Survey of Architectural Value in the Environment) และระบบ CHIP (Cultural Heritage in Planning) มาปรบใช และปรบเปลยนใหมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ประกอบดวยการศกษา 2 ระดบ คอ การศกษาระดบกวาง และการศกษาระดบรายละเอยด ทมวจยไดนาระบบ CECS มาใช เพอน รกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมแหลงทองเทยว โดยประยกตใชระบบ CECS เพอการศกษาระดบกวาง ทาการสารวจแหลงสงแวดลอมของ ตลาดบานใหม และสถานทใกลเคยง โดยใหชมชนมสวนรวมในการสารวจ เพอเปนการกระตนใหชมชนไดรบทราบวา ชมชนของตนมแหลงสงแวดลอมศลปกรรมอะไรบาง ทสมควรทาการอนรกษไวใหเยาวชนรนหลงไดศกษาหรอพฒนาเปนแหลงทองเทยวตอไป

การทาวจยเพอบรรลวตถประสงคขอน มวธการดาเนนงานดงน ขนตอนแรก ทมวจยไดประสานงาน ปรกษาหารอกบประธานชมชน นดหมายขอทาเวทชาวบาน เพอรวมกนกาหนดแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทตองการอนรกษ ขนตอนทสอง ประชมชาวบานเพอชแจงรายละเอยดเรองระบบและเทคนควธ ทใชในการอนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ขนตอนทสาม ชมชนรวมกนกาหนดแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทตองการอนรกษ และพฒนาเปนแหลงทองเทยวตอไปในอนาคต ขนตอนทส ทาการสารวจภาคสนามแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทกลมไดกาหนดไวในขนตอนทสอง โดยตวแทนจากชมชน จานวน 12 คน และมวทยากร ซงเปนผรและคนเกาแกในชมชน คอ กานนฉว เทศะกรณ ลงปฏบตการสารวจภาคสนาม โดยใชแบบฟอรมของโครงการอนรกษสงแวดลอมศลปกรรม สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมแบบสารวจ 3 ประเภท คอ แบบสารวจ ก. เปนแบบสารวจขอมลพนท แบบสารวจ ข.1 เปนแบบสารวจอาคารและกลมอาคารสาคญ แบบสารวจ ข.2 เปนแบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร (แสดงไวในภาคผนวก ข)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

117

แหลงสงแวดลอมศลปกรรมทกลมกาหนดใหเปนแหลงสาหรบการอนรกษและพฒนาเปนแหลงทองเทยวของชมชนตลาดบานใหม และพนทใกลเคยง มทงสน 15 จด มทง แหลงทองเทยวเขตตลาดบานใหม และทงสถานทใกลเคยง ดงน

(1) ชมชนตลาดบานใหม (2) หองแถวไมตลาดบานใหม (3) ศาลอามา (4) โรงนามะเนด (5) ทาเรอเมล (6) ทาเรอนายเกงกลา (7) คลองบานใหม (8) วดอภยภาตการาม (9) วดจนประชาสโมสร (เลงฮกย) (10) ชมชนวดสมปทวน (นอก) (11) พระอโบสถวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) (12) มณฑปวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) (13) เจดยวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) (14) พระอโบสถวดสายชล ณ รงส (แหลมบน) (15) พระอโบสถวดสมปทวน (นอก)

ขนตอนทหา หลงจากลงปฏบตการสารวจภาคสนามเสรจสน ทมวจยนาขอมลจากแบบสอบถามมาเขยนวเคราะหและสรปผล ไดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตรและลกษณะเดนทางกายภาพของแตละพนททงหมด 15 แหลง ขนตอนทหก เปนการคนขอมลสทองถน โดยการจดเวทชมชนเพอวเคราะหแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทง 15 แหลง และใหขอเสนอแนะและคารบรอง

การดาเนนงานทกขนตอน ชมชนใหความรวมมอดมาก มการวเคราะหถกเถยง เพอกาหนดแหลงทตองการอนรกษ ในขนปฏบตการสารวจภาคสนาม เนองจากผสารวจเปนคนทองถนทอาศยประจาอยในทองถนและมบรรพบรษอยในทองถน และไดรบความอนเคราะหจากกานนฉว เทศะกรณ อาย 82 ป อดตกานน เปนผเฒาผแกทอาศยอยในทองถน และเปนผร มประสบการณเรองทองถนมายาวนาน ทาใหการสารวจและการกาหนดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตรและลกษณะเดนทางกายภาพของแตละพนท ทาไดสะดวกและรวดเรวยงขน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

118

ในการสารวจภาคสนามบนบก ไดรบความรวมมอจากคนในชมชนจดหารถรบคณะสารวจไปสารวจตามจดตางๆ การสารวจทางเรอกไดรบความรวมมอจดหาเรอใหเชนเดยวกน ขณะทคณะสารวจทาการสารวจแหลงตางๆ ไดพบปะพดคยซกถามชาวบานและ ผเกยวของ เชน เจาอาวาสวด ฯลฯ ซงมความสนใจซกถามวา คณะสารวจทาอะไร และทาไปทาไม กไดชแจงใหทราบถงวตถประสงคของการจดทาการลงทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทสาคญเหลานน สงเกตไดวาเปนทพอใจ และผลจากการทคณะสารวจลงไปทางาน ทาใหชาวบานละแวกพนทนนเกดความตระหนกและเหนคณคาในสงแวดลอมศลปกรรมทองถนของตนเอง มากยงขน สาหรบคณะสารวจ ซงเปนคณะกรรมการและตวแทนชาวบานชมชนตลาดบานใหม กเกดแนวคดทจะพฒนาแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทองถนเหลานนใหเปนแหลงทองเทยวตอไปในอนาคต รายละเอยดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตรและลกษณะเดนทางกายภาพของพนท มดงน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

119

ก แบบสารวจขอมลพนท สวนท 1 ขอมลการสารวจและแตงตง

ชอแหลง ชมชนตลาดบานใหม เลขท 86001

ชนด เมองเกา แหลงสงแวดลอมศลปกรรม แหลงสงแวดลอมธรรมชาต

ผสารวจ องตะวน วนทสารวจ 29 มกราคม 2548

พกดทางภมศาสตร (ละตดจด ลองตจด) 13 องศา 41 ลปดา 13 ฟลปดาเหนอ, 101 องศา 14 ลปดา 46 ฟลปดาตะวนออก ถนน ฉะเชงเทรา - บางนาเปรยว คลอง/แมนา บานใหม/บางปะกง หมบาน บานใหม ตาบล หนาเมอง / เมอง อบต./เทศบาล เมองฉะเชงเทรา จงหวด ฉะเชงเทรา สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ /อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ.

อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ....ไมร...................................................... แผนทอางองตาแหนง

การเขาถง (Accessibility) ทางบก -----> ถนนฉะเชงเทรา – บางนาเปรยว

ทางนา -----> แมนาบางปะกง และคลองบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

120

สวนท 2 ขอมลคณลกษณะ แผนผงองคประกอบ (แสดงขอบเขตและองคประกอบสาคญของพนท)

สญลกษณ โบราณสถานทขนทะเบยนโดยกรมศลปากร แหลงโบราณคดใตดน

B อาคารสาคญทมลกษณะพเศษ C องคประกอบพนททสาคญอนๆ พนทสาคญ เชน สถานทชมชน สถานทประกอบพธกรรม ตนไมใหญ เสนทางการสญจรทางบกโบราณ กลมพนธไมทองถน

- - - - - - คลองหรอทางนา พนทภมทศนทโดดเดน

องคประกอบสาคญ อาคารสาคญ (Building)

องคประกอบสาคญทไมใชอาคาร (Non-building)

B1 วดจนประชาสโมสร (ถะ, ศาลเจา) - - - - - - แมนาบางปะกง, คลองบานใหม B2 หองแถวตลาดบานใหม สะพานขามคลองบานใหม

B3 ศาลอามา C1 ทาเรอเมล C2 ทาเทยบเรอนายเกงกลา

ปจจยในการกาหนดขอบเขตแหลงฯ (ลกษณะทางกายภาพ ความสมพนธขององคประกอบตางๆ ลกษณะกจกรรมทางวฒนธรรม ฯลฯ)

1. ครอบคลมองคประกอบสาคญ (อาคาร วด หองแถว ฯลฯ) ทสะทอนถงคณลกษณะของชมชนยานการคารมนา 2. ใชแมนา คลอง และถนนเปนแถวกาหนดขอบเขต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

121

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด (เหตการณสาคญ บคคลสาคญ ตานานทเกยวของกบพนท ฯลฯ)

1. ประวตศาสตรตอเมองฉะเชงเทรา ไดแก - เปนชมชนชาวจนทเกยวพนกบเหตการณ “องย” ในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 5 - พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (ร.5) เคยเสดจประพาส

2. ประวตศาสตรการตงถนฐานของชมชนการคารมนามาชานาน และเปนตลาดใหญ ลกษณะเดนทางธรรมชาตและภมทศน

1. ระบบแมนา ค คลอง ทยงคงสภาพอยางคอนขางสมบรณ ตามระบบนเวศน โดยมแมนาบางปะกง เปนแมนาสายหลกในพนท และยงมคลองบานใหม เชอมกบแมนาบางปะกง

2. องคประกอบภมสถาปตยกรรม สวนเพมเตมบรเวณตลาดบานใหม ไดแก - สะพานตลาดบานใหม เชอมระหวางตลาดลางกบตลาดบน ปรบเปลยนใหมเปนโครงคอนกรตเสรมเหลก

- ทานา เปนสะพานไม มโปะแทนคอนกรตรองรบ ลกษณะเดนทางสถาปตยกรรมและสงแวดลอมทมนษยสรางขน

2. ศาสนสถาน เชน วดในศาสนาพทธ นกายฝายจน รปแบบสถาปตยกรรมจน 3. เรอนไมรมนา เปนรานคาปากคลองบานใหม โครงสรางไมสองชน หลงคาทรงจว วสดสงกะสลกฟก

4. หองแถวเกา เปนหองแถวดงเดมในพนท โครงสรางไมชนเดยว หลงคาใชกระเบองปนแผน (กระเบองวาว) สภาพทางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ (กจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ฯลฯ)

- ชมชนศนยกลางทางการคาขายแลกเปลยนดงเดม และตลาดนาเกา (ปจจบนกาลงรอฟนขนใหม) - ประเพณ งานเทศกาลตางๆ เชน งานฉลองเจาพอโกมนทร งานทาบญตลาด

- วธชวตชมชน ยานการคารมนา ซงมความผกพนกบสายนา และยงคงปรากฏใหเหนในปจจบน เชน การวางอาคารบานเรอน หนหนาสแมนา, คลอง การสญจรทางนา ฯลฯ

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

122

สวนท 3 บทวเคราะห สภาพความเปนของแทดงเดมและบรณภาพ สง กลาง ตา

คณคาความสาคญโดยรวมของพนท (อธบาย) สง กลาง ตา

ถอไดวาเปนพนททมคณคาสง ในแงความเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรม มความโดดเดนทางดานประวตศาสตรตอตานานทเกยวของกบหลวงพอโสธร ซงเปนพระพทธรปคเมอง และการตงถนฐานของชมชนชาวสวนมาชานาน ระบบโครงขาย แมนา ค คลอง ทมแมนาบางปะกงเปนแมนาสายหลกเปนปจจยสาคญททาใหเกดวถชวตทเกยวของกบสายนา ซงยง คงสภาพใหเหนอยอยางคอนขางสมบรณ ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (อธบายเพมเตม เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ)

สง กลาง ตา

การเปลยนแปลงวถการดาเนนชวต โดยเฉพาะทการคมนาคมทางบกเขามาแทนททางนา การเกดขนของโรงงานอตสาหกรรม การเปลยนอาชพจากทาสวนหมาก สวนมะพราว ปลกผก มาเลยงกง การสงเสรมการทองเทยวโดยขาดการวางแผนรองรบ รวมทงการพฒนาดานตางๆ โดยไมคานงถงสภาพเดมของพนท ทาใหพนทโดยรวมถกทาลายและสญเสยคณคาไป

ศกยภาพในการพฒนาและอนรกษ สง กลาง ตา

แนวทางการจดการ ควบคมการใชทดน ขนทะเบยน/มาตรการทางกฎหมาย สงเสรมการรบร

ระบบการตรวจสอบ เฝาระวง พฒนาสาธารณปโภค กลไกในการวางแผน

อนๆ ระบ...................................

แหลงขอมล (เอกสารอางอง บคคล ฯลฯ)

1. พระอาจารยบญช ฐานธมโม เจาอาวาสวดสมปทวน (นอก) 2. นางสงด ประสมสข (แซตน) 83 หม 2 ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

123

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ หองแถวไมตลาดบานใหม หมายเลขอางองอาคาร 86001 02 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท 116-118 หมบาน บานใหม ถนน ฉะเชงเทรา - บางนาเปรยว คลอง

ตาบล หนาเมอง อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 8 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) นายประพนธ สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

124

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ สงกะสขาว

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนหองแถวไม สรางขนเพอการคาขายและพกอาศย เปนชมชนจนทมาเชาหองแถวในตลาดบานใหม เพอไปทางานทโรงกลนสรา, โรง

หบออย และโรงส ซงอยถดจากตลาดบานใหม เปนตลาดชมชนแหงแรกของแปดรว และเปนศนยกลางการคาขายของเกษตรกรชาวสวนทอาศยอยสองฝงแมนาบางปะกง นอกจากนยงใชเปนทจอดเรอพายของนกเรยนทพายเรอมาเรยนหนงสอในเมองอกดวย

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ในหลวงรชกาลท 8 และรชกาลท 9 เสดจประพาสแมนาบางปะกง ประทบเรอ

ชอสะทานฟาของเทศบาลเมองฉะเชงเทราผานตลาดบานใหม

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เปนหองแถวยาวตอกน แบงเปนหอง ประตบานเฟยม

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย เปนหองแถวไม ประตบานเฟยม ธรรมดา ไมมความประณตวจตรใดๆ

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ปจจบนเหลออยนอยมาก

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนตลาดมการคาขายใหกบผคนทอยอาศยในตลาด และเปนแหลงทองเทยวของจงหวดฉะเชงเทรา

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย แสดงถงรปแบบการตงถนฐานของชมชนชาวจน

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมจน แสดงถงความเปนอยของชมชนชาวจน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยกลางการคาของชมชน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย วถชวตความเปนอยของชาวจน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

125

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนหองแถวไม ประตบานเฟยม ซงพบหาไดยากในปจจบน นอกจากนยงมคณคาทางดานการศกษาวฒนธรรมความเปนอยของชาวจน การตงถนฐานและประเพณตางๆ ของชาวจน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มโครงการทา Home Stay เพอใหนกทองเทยวมาพก ศกษาวถชวต ความเปนอยของชมชนชาวจน

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) เจาของหองคดจะขยายหองใหกวางและโลง สาหรบพกอาศย แตจะยงคงรกษาโครงสรางไวใหเหมอนเดม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

126

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ ศาลอามา หมายเลขอางองอาคาร 86001 01 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 8 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) อาเภอเมอง สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

127

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ศาสนสถาน ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.ทรงจน

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด สรางขนพรอมตลาดบานใหม โดยนายเกงกลา และพวกรวมกนดาเนนการกอสราง เพอไวเปนทกราบไหวปกปองรกษาใหอยเยนเปนสข

อามา ภาษาไทยแปลวา ผอาวโส ในแตละปจะมงาน คอ วนเกดอามา และวนแจกขาวสารผยากไร

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย ภาพวาดภายในศาลอามา

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนทเคารพกราบไหวของชาวจนในตลาดบานใหม

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมจน

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย ภาพวาดภายในศาลอามา ซงจางวาดดวยราคา 8 หมนบาท

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ภาพวาดภายในศาลอามา

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนทเคารพกราบไหวของคนทอาศยอยในตลาดบานใหม

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนศาลเจาของชาวจน

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย เปนศาลเจาตงอยในชมชนชาวจน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนทเคารพกราบไหวของชาวจนทอาศยอยในตลาดบานใหม

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมจนและประเพณวฒนธรรมของชาวจน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

128

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) แสดงสถาปตยกรรมจน เปนแหลงศกษาประเพณ วฒนธรรม และความเปนอยของชมชนชาวจน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) ผนงตกเสอม คณะกรรมการชมชนมแผนการทจะซอม และคณะกรรมการมมตทจะรอทบทง

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ เกบรกษาสวนทเกบไดไว

(อธบายเพมเตม) คณะกรรมการชมชนมมตทจะรอทบทงเพอสรางใหม ดงนนจงควรเกบสงของ เครองใชในศาลอามาทยงคงเกบได รกษาไวใหเหมอนเดม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

129

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ โรงนามะเนด หมายเลขอางองอาคาร 86001 03 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 8 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) ทายาทขนอนทรนรกจ สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

130

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนโรงงานผลตเครองดม สมยกอนเรยก “นามะเนด” ลกษณะขวดเปนขวดแกวจกไมกอกและมลกแกวอยบรเวณฝาจก เวลาจะดมกใช

มอตบลกแกวใหหลนลงไปในขวด เครองดมทผลตมนาซาส นาแดงและนาเขยว เปนโรงงานผลตนามะเนดแหงเดยวในจงหวดฉะเชงเทรา

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ในหลวงรชกาลท 8 และรชกาลท 9 เสดจประพาสแมนาบางปะกง ประทบเรอ

ชอสะทานฟาของเทศบาลเมองฉะเชงเทราผานตลาดบานใหม

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย กอกนาบรรจขวดนามะเนดขนาดใหญ

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ไมมโรงงานลกษณะนแลว

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนทรกราง วางเปลา

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย สรางอยรมฝงแมนาบางปะกง แสดงถงการใชการคมนาคมขนสงทางนาในสมยกอน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนทรบจางทางานของชาวจนทอาศยอยในตลาดบานใหม

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย การผลตเครองดม นาอดลมสมยกอน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

131

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนแหลงศกษาคนควาวธการผลตเครองดมนาอดลมในสมยกอน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) สภาพพนทโดยรอบเปลยนแปลงไปมาก มการรอถอน ทบทง ปลอยเปนพนทรกรางเหลอเพยงซากปรกหกพงบางสวน

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) เนองจากสภาพโรงงานเปนสภาพทไมสมบรณ โครงสรางสวนใหญถกทาลาย เหลอเพยงเสาและถงปนซเมนตขนาดใหญทใชในการผสมและบรรจเครองดมนาอดลมลงขวด และไมมขอมลเกยวกบวธการผลตและการบรรจ จงควรศกษาคนควาเพมเตมเพอนามาประกอบหลกฐานทยงคงเหลออย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

132

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ ทาเรอเมล หมายเลขอางอง 86001 04 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ตลาดบานใหม ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 8 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) เทศบาลเมองฉะเชงเทรา สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ

เปนทาเทยบเรอตอเสาปน พนไม มสะพาน 2 ระดบ สาหรบขนลงเมอเวลานาขนกบนาลง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

133

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนทาเรอรบสงผโดยสารทเดนทางมาจาก จ.ปราจนบร, อ.พนมสารคาม และ อ.บางคลา มบรษทเรอใหญๆ 3 บรษท คอ 1. บรษทเรอเมลแดง เปนของรฐวสาหกจ ขนกบกระทรวงคมนาคม 2. บรษทเรอเมลเขยว 3. บรษทเรอเมลขาวมงคลสขสวสด บรษทท 2 – 3 เปนของเอกชน รบสง ผโดยสารเฉพาะพนท จ.ฉะเชงเทรา เชน จาก อ.พนมสารคาม อ.บางคลา และ อ.เมอง

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย มตอเสาปนทาเรอ ซงสรางเปน 2 ระดบ

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนทาเรอธรรมดา

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เปนสะพาน 2 ระดบ สาหรบขนลงเมอเวลานาขนกบนาลง

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย เปนทาเรอธรรมดา

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย เปนทาเรอธรรมดา

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย ไมไดใชแลว เปนทาเรอทชารด และไมไดรบการซอมแซม

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย แสดงถงการคมนาคมทางนาในอดต

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย เปนทาเรอของชมชนตลาดบานใหม ซงตงอยรมฝงแมนาบางปะกง รงสงผโดยสาร

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนจดรงสงผโดยสารของเรอเมลทง 3 บรษทเพยงจดเดยว

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย สามารถศกษาวถชวตของชมชนรมนา และศกษาถงการเดนทางทางนาเขาสตวเมองฉะเชงเทราในอดต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

134

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนทาเรอรบสงผโดยสาร ซงเดนทางจากตางจงหวดและตางอาเภอ ซงเดนทางเขาสตวเมองฉะเชงเทรา หรอจากฉะเชงเทราไป จ.ปราจนบร อ.บางคลา อ.พนมสารคาม และพนทใกลเคยง

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มการเปลยนแปลงเปนการคมนาคมทางบก ทาใหเรอเมลทง 3 บรษทเลกกจการและมเสนทางคมนาคมทางบก จากจงหวดไปสอาเภอตางๆ ทกอาเภอ ทาใหประชาชนนยมการคมนาคมทางบก ซงสะดวกและรวดเรวกวา

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) เพอเปนประโยชนทางการศกษาของเยาวชนรนหลง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

135

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ ทาเรอนายเกงกลา หมายเลขอางอง 86001 05 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ตลาดบานใหม ถนน คลอง

ตาบล หนาเมอง อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ เปนทาจอดเรอพาย, แจวของประชาชน

ทมาซอของในตลาดบานใหม กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) ตลาดบานใหม สวนราชการ เอกชน

วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ สะพานกระดานไมเนอแขง เสาคอนกรต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

136

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนทาเรอทประชาชนขนลง จอดเรอเพอมาซอขายสนคาทางเกษตรจากสวน เปนสะพานไมเสาคอนกรตทอดลงไปในคลองบานใหม เปนทานาสาธารณะทใชรวมกนของประชาชน ในตลาดบานใหม โดยประชาชนในตลาดมาตกนาจากคลองไปใชทบาน และใชเปนทาขนลง เพอเลนนา ในคลองของเดกๆ

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย เปนทานาทมประโยชนใชสอยโดยทวไป

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนทาเรอธรรมดา

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เปนทาเรอธรรมดา

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย เปนสถานทแสดงวถชวตของชมชนตลาดบานใหม เมอประมาณ 100 ปทแลว ซงใชการคมนาคมทาง

เรอเปนหลก และเรอทใชเปนเรอแจว เรอพาย ไมใชเครองยนต

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย ประชาชนบางสวนใชเปนทานา ตกนาขนไปเกบไวใชในฤดนาจด

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย แสดงวถชวตของชมชนทอยรมนา

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย เปนทานาเกาแก ซงเกดพรอมตลาดบานใหม คนทอยในตลาดบานใหมและคนทอยละแวกใกลเคยง

ไดใชประโยชน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย แสดงวถชวตของชมชนรมนาในอดต

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย สามารถศกษาวถชวตของชมชนรมนา และศกษาถงการเดนทางทางนาเขาสตวเมองฉะเชงเทราในอดต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

137

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนทานาและทาเรอ ของชาวตลาดบานใหม และชาวบานละแวกใกลเคยง

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มผมาใชสอยนอยกวาอดต เนองจากการคมนาคมเปลยนมาเปนคมนาคมทางบก

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) ซอมแซมในสวนทชารด เชน เปลยนไมกระดานทผ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

138

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ คลองบานใหม หมายเลขอางอง 86001 06 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ตลาดบานใหม ถนน คลอง บานใหม

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) คลองบานใหม สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ สาธารณะ

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ เปนคลองขนาดกวางแยกจากแมนาบางปะกง ผานตลาดบานใหม แบงตลาดบานใหมออกเปน 2 ฝง ฝงตอนบน

เรยกวา ตลาดบน และฝงตอนลาง เรยกวา ตลาดลาง มความสมบรณทางนเวศวทยาสง อดมสมบรณดวยกงแมนา สองฝงคลองมกอจากขนาดใหญมากมาย มหนอลาภขนาดใหญ ขนอยางหนาแนน นาในคลองสะอาดใส มบานเรอนอย 2 ฝงคลอง ชาวบานยงใชการคมนาคมทางเรอ ซงสวนใหญเปนเรอแจวพายเขาไปเกบของในสวน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

139

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด

เปนคลองทขดแยกจากแมนาบางปะกงผานตลาดบานใหมเขาไป เพอหลอเลยงเรอสวนไรนาของประชาชนในตาบลบานใหม

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย ความสวยงามของระบบนเวศสองฝงคลอง และวถชวตของชมชนรมนา

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ความสมบรณของระบบนเวศ ปาจาก ตนและหนอลาภ

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย ใชในการสญจรทางนา ชาวบานจบสตวนารบประทานและขาย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย แสดงวถชวตของชมชนรมนา

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย ชาวบานอาศยอยในสวน เมอจะออกมาซอของทตลาดบานใหม ตองพายเรอมา

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย ใชเปนแหลงนาเพอการอปโภคและการเกษตรของชาวบานสองฝงคลอง

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย ลกษณะนเวศวทยา 2 ฝงคลอง ยงอดมสมบรณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

140

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม ด ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนเสนทางการคมนาคมทางเรอของชาวสวน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม)

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

141

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ วดอภยภาตการาม หมายเลขอางองอาคาร 86001 07 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน ฉะเชงเทรา - บางนาเปรยว คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ วชต, ชยเลศ, ฐต, สนทรย วนทสารวจ 3 พ.ค. 2549

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ วดเกาแกสมย ร.5

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดอภยภาตการาม (ซาปอกง) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

142

ลกษณะอาคาร / สงกอสราง ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ศาสนสถาน ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ วดจน

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด สรางในสมยรชกาลท 5 เมอ รศ. 125 (พ.ศ. 2449) โดยขนพพธพานชกรรม ไดสละทดนตาบลบานใหม อาเภอเมองฉะเชงเทรา

สรางวหารเปนทประดษฐานพระพทธรปขน ตอมา รศ. 126 (พ.ศ. 2450) รชกาลท 5 เสดจประพาสเมองฉะเชงเทรา และเสดจพระราชดาเนนมายงวหาร ทประดษฐานพระพทธรปดวย ทรงบรจาคเงน 200 บาท ประราชทานสมทบในการสรางอารามและปฏสงขรณพระพทธศาสนา และพระราชทานนามวา “วดอภยภาตการาม” สรางพระพทธรป พระราชทานนามวา “พระพทธไตรรตนนายก”

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย เปนวดทรชกาลท 5 เสดจพระพราชดาเนนและทรงโปรดเกลาพระราชทานชอ

วดและชอพระพทธรปทเปนพระประธานในวด

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย แผนใบปลวซงพมพขนเมอ รศ. 127 (พ.ศ. 2451) ซงมขอความเกยวกบการเสดจพระราชดาเนนของ

รชกาลท 5 และการโปรดเกลา

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย พระราชทานเงน 200 บาท มองคพระประธาน “พระไตรรตนนายก” (ซาปอกง) หนาตกกวางราว 6

เมตรเศษ สงราว 7 เมตรเศษ จาลองจากหลวงพอโตวดพนญเชง

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมจน

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย หลวงพอโตขนาดใหญ จาลองมาจากวดพนญเชง

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย มพระไตรรตนนายก (ซาปอกง) หรอหลวงพอโต ซงเปนทนยมกราบไหวบชาขอพรเพอความเปน

สรมงคลแกชวต

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนสวนหนงของแหลงทองเทยวจงหวดฉะเชงเทรา

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนรปแบบสถาปตยกรรมจนทนยมสรางในสมยรตนโกสนทรและเปนตวแทน

วดญวณแหงอนมนกาย

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย ไมกลมกลนกบอาคารทอยใกลเคยงกบวด

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชนและชาวจน นยมมากราบไหวของพรจากหลวงพอโต

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย เปนสถานทในการศกษาคนควาเกยวกบวดญวนแหงอนมนกาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

143

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนศนยรวมจตใจของชมชนชาวจน และการประกอบพธกรรมทางศาสนา เปนแหลงคนควาศกษาวดญาณแหงอนมนกาย

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) วดนขาดการดแล ถกปลอยใหเสอมสภาพลงและอยในสภาพวดรางมานบสบป จนป พ.ศ. 2512 ไดรบการบรณะซอมแซมใหฟนคนสภาพขนมาใหม และถกเปลยนจากวดจนแหงมหายานนกายมาเปนวดญาณแหงอนมนกาย ปจจบนนมผคนมากราบไหวมากขน มการจดธปเทยนภายในอโบสถ ทาใหลกษณะภายในตวอาคาราเปลยนสภาพไป

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) ดาเนนการซอมแซมปฏสงขรณองคพระประธาน (หลวงพอโต) โดยการปดทองใหม สภาพแวดลอมภายในพระอโบสถ ทประดษฐานของหลวงพอโต จดทาเอกสารเผยแพรคณคาและความสาคญของวดเพอการประชาสมพนธ ทาซมประตทางเขาวดใหสวยงาม ทาแผนปายอธบายประวตความเปนมาของวดทสวยงาม และถาวรเพอใหประชาชนผมากราบไหวไดอานและศกษา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

144

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ วดจนประชาสโมสร (เลงฮกย) หมายเลขอางองอาคาร 86001 08 เลขทแหลง 86001

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท 291 หมบาน ถนน ฉะเชงเทรา - บางนาเปรยว คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ วชต, สนทรย, ฐต, ชยเลศ วนทสารวจ 3 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วนจนประชาสโมสร สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

145

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ศาสนสถาน ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนอารามแหงมหายานนกายทเกาแกและสาคญทสดวดหนง สรางขนในสมยรชกาลท 5 ราว พ.ศ. 2449 และเมอครงเสดจประพาสมณฑล

ปราจนบร เพอเปดทางรถไฟสายกรงเทพฯ – ฉะเชงเทรา ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาพระราชทานนามวดวา “วดจนประชาสโมสร” ปฐมบรพาจารยแหงวดจนประชาสโมสร เคยอยวดมงกรกมลาวาส (วดเลงเนยย) มากอน ความคดในการกอสรางสงตางๆ ในวดน ซงคลายกบวดเลงเนยยมาก

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย รชกาลท 5 เสดจและพระราชทานนามวด

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนทเคารพกราบไหวของชาวไทยเชอสายจน ภายในวดมพระพทธรปแบบจน ทาดวยกระดาษ

จานวน 3 องค ซงนามาจากประเทศจน

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย มเทวรปจน มรางเจาอาวาสทไมเนาเปอย เรยก “พระสาเรจ” มสถาปตยกรรมแบบจน

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย มรปปนและเทวรปจน และพระพทธรปแบบจน มรปแกะสลกพระโพธสตวกวนกมทาจากไมหอม

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย มพระพทธรปทาจากกระดาษ, พระโพธสตวกวนอมทาจากไมหอม, รางหลวงจนไมเนาเปอย

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนสวนหนงของแหลงทองเทยวจงหวดฉะเชงเทรา

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนสถาปตยกรรมจน ทนยมสรางในสมยกรงรตนโกสนทร มองคประกอบภายในวด เปนตวแทน

วดจน

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชนตลาดบานใหมสมยกอน ซงเปนชมชนชาวจน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนทเคารพกราบไหวและประกอบพธกรรมทางศาสนาของชาวจน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย มภาพประวตเกาๆ ของกจกรรมของวด และพกรรมตางๆ ของชาวจน เปนทศกษาพทธศาสนา

ฝายมหายาน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

146

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนศนยรวมจตใจของชาวไทยเชอสายจน เปนแหลงคนควาศกษาพระพทธศาสนาฝายมหายาน มพระพทธรปสาคญ มพระพทธรปทาจากกระดาษ ซงสงมาจากประเทศจน มศพหลวงจนไมเนาเปอย และมพธกรรมทางศาสนาของชาวจน สะทอนใหเหนวถชวตของชาวไทยเชอสายจน แสดง ใหเหนความเปนอยของชาวไทยเชอสายจนในชมชนตลาดบานใหม

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ ไมมภยคกคาม

(อธบายเพมเตม)

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) องคประกอบตางๆ ภายในวดยงคงอยในสภาพด ไมมการเปลยนแปลง และมการดแลรกษาทด ดงนนจงควรรกษาสภาพเดมไว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

147

ก แบบสารวจขอมลพนท สวนท 1 ขอมลการสารวจและแตงตง

ชอแหลง ชมชนวดสมปทวน (นอก) เลขท 87001

ชนด เมองเกา แหลงสงแวดลอมศลปกรรม แหลงสงแวดลอมธรรมชาต

ผสารวจ นรนดร, องตะวน วนทสารวจ 28 มกราคม 2548

พกดทางภมศาสตร (ละตดจด ลองตจด) 13 องศา 41 ลปดา 14 ฟลปดาเหนอ, 101 องศา 14 ลปดา 47 ฟลปดาตะวนออก ถนน บานใหม – วดสมปทวน คลอง/แมนา สมปทวน หมบาน บางแกว - บานใหม

ตาบล บางแกว, เมอง อบต./เทศบาล บางแกว จงหวด ฉะเชงเทรา สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ /อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ.

อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ....ไมร...............................................

แผนทอางองตาแหนง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

148

การเขาถง (Accessibility) ทางถนน -----> เสนทางฉะเชงเทรา – บางนาเปรยว แยกเขาถนนบานใหม – วดสมปทวน และ

ทางแมนาบางปะกง ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

149

สวนท 2 ขอมลคณลกษณะ แผนผงองคประกอบ (แสดงขอบเขตและองคประกอบสาคญของพนท)

สญลกษณ โบราณสถานทขนทะเบยนโดยกรมศลปากร แหลงโบราณคดใตดน

B อาคารสาคญทมลกษณะพเศษ องคประกอบพนททสาคญอนๆ พนทสาคญ เชน สถานทชมชน สถานทประกอบพธกรรม < ตนไมใหญ

====== เสนทางการสญจรทางบกโบราณ X กลมพนธไมทองถน - - - - - - คลองหรอทางนา L พนทภมทศนทโดดเดน

องคประกอบสาคญ อาคารสาคญ (Building)

องคประกอบสาคญทไมใชอาคาร (Non-building)

B1 วดสมปทวน (นอก) L1 สวนมะพราว, สวนหมาก B2 วดสายชล ณ รงส - - - - - - แมนาบางปะกง, คลองสมปทวน B3 วดเจดย ทานา

ปจจยในการกาหนดขอบเขตแหลงฯ (ลกษณะทางกายภาพ ความสมพนธขององคประกอบตางๆ ลกษณะกจกรรมทางวฒนธรรม ฯลฯ)

1. ครอบคลมองคประกอบสาคญ (อาคาร สวน ฯลฯ) ทสะทอนถงคณลกษณะสาคญของชมชนชาวสวนตดแมนา ลาคลอง

2. ใชแมนา และถนนเปนแนวกาหนดขอบเขต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

150

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด (เหตการณสาคญ บคคลสาคญ ตานานทเกยวของกบพนท ฯลฯ)

1. ประวตศาสตรการตงถนฐานของชมชนชาวสวนทอยรมนามาชานาน ตงแตสมยกรงศรอยธยา 2. เปนชมชนทเกยวพนกบตานานเลาขานและปาฏหารยขององคหลวงพอโสธร พระคบานคเมอง วาลอยทวนนาบรเวณหนาชมชนแหงน

จงเรยกบรเวณนวา “สามพระทวน และกลายเปน “สมปทวน” ไปในทสด

ลกษณะเดนทางธรรมชาตและภมทศน 1. ระบบแมนา ค คลอง ทยงคงสภาพอยางคอนขางสมบรณตามระบบนเวศน โดยมแมนาบางปะกง เปนแมนาสายหลกในพนท มคลอง

สมปทวนเปนสาขาไหลผานทางทศตะวนตก และลาประโดงสาธารณประโยชนดานทศเหนอ 2. พนทสวนมะพราว สวนหมาก แบบดงเดมทยงปรากฏรองรอยอยในปจจบน ซงแตเดมจะใชภมปญญาทองถนในการสงเกต และศกษา

สภาพทางธรรมชาตของพนทและระบบนเวศน สะทอนออกมาในรปแบบการทาสวนทไมทาลายสภาพแวดลอม ลกษณะเดนทางสถาปตยกรรมและสงแวดลอมทมนษยสรางขน

1. ศาสนสถาน เชน พระอโบสถ รปแบบสถาปตยกรรมไทย และมรปปนปนประดบ ศาลเจา รปแบบสถาปตยกรรมจน 2. เรอนในสวน (ลกษณะของเรอนพนถน) คอ บานเดยวทาดวยไม หลงคาทรงจว บางสวนยงคงใชใบจาก ซงเปนวสดในพนถน

มงหลงคา

สภาพทางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ (กจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ฯลฯ)

1. วถชวตชมชนชาวสวนทอยรมนา ซงมความผกพนกบสายนา ยงคงปรากฏรองรอยใหเหน เชน การใชประโยชนจากลานาในชวตประจาวน การสญจรทางนา

2. ภมปญญาทองถน เชน การทาสวน

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

151

สวนท 3 บทวเคราะห สภาพความเปนของแทดงเดมและบรณภาพ สง กลาง ตา

คณคาความสาคญโดยรวมของพนท (อธบาย) สง กลาง ตา

ถอไดวาเปนพนททมคณคาสง ในแงความเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรม มความโดดเดนทางดานประวตศาสตรตอเมองฉะเชงเทรา และการตงถนฐานของชมชนชาวจนมาชานาน รวมถงความเปนศนยกลางการคาขายดงเดม ระบบโครงขาย แมนา ค คลอง ทมแมนาบางปะกงเปนแมนาสายหลก เปนปจจยสาคญททาใหเกดวถชวตทเกยวของกบสายนา รวมทงหองแถวไมเพอการคา ซงถอวาหายาก และยงคงสภาพใหเหนอยอยางคอนขางสมบรณ

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (อธบายเพมเตม เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ)

สง กลาง ตา

การเปลยนแปลงวถการดาเนนชวต ภาวะถดถอยทางเศรษฐกจ และการยายออกจากชมชนของผคน การสงเสรมการทองเทยวโดยขาดการวางแผนรองรบ รวมทงการพฒนาดานตางๆ โดยไมคานงถงบรบทของพนท และขาดความรความเขาใจ ทาใหพนทโดยรวมสญเสยคณคาไป

ศกยภาพในการพฒนาและอนรกษ สง กลาง ตา

แนวทางการจดการ ควบคมการใชทดน ขนทะเบยน/มาตรการทางกฎหมาย สงเสรมการรบร

ระบบการตรวจสอบ เฝาระวง พฒนาสาธารณปโภค กลไกในการวางแผน

อนๆ ระบ...................................

แหลงขอมล (เอกสารอางอง บคคล ฯลฯ)

1. นายทรงศกด จ.คโณปกรณ 40 – 46 ตาบลหนาเมอง อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา 2. นางสาวบศรา พพฒนโกศลศกด 40 – 46 ตาบลหนาเมอง อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

152

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ พระอโบสถวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) หมายเลขอางองอาคาร 86002 01 เลขทแหลง 86002

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

153

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด สรางในสมยรชกาลท 5 โดยนายเสอ หรอพระเกรยงไกร กระบวนยทธ ปลดเมองฉะเชงเทรา กบภรรยาชอน สรางเสรจเมอป พ.ศ. 2424

จศ. 1243 และไดรบการปฏสงขรณ โดยคณนายเผอน ผเปนหลาน เมอป พ.ศ. 2474 เปนพระอโบสถสรางจาลองแบบจากพระอโบสถวดปากนา จวดานหนาเขยนประวตการสรางวดและมรปพระอนทรอยตรงกลาง ซายขวามเทวดาขางละ 2 องค ยนอยคนละขางของตนดอกไมทอง

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ปลดเมองฉะเชงเทรา ในสมยรชกาลท 5 เปนผสราง

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย แผนจารกประวตการสรางวดบรเวณจวดานหนาพระอโบสถ

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน เปนทประกอบพธกรรมทางศาสนาพทธ

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย รป 12 นกษต บรเวณจวดานทศตะวนตกของพระอโบสถ

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย รปปนรป 12 นกษต

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ปนปนรป 12 นกษต บรเวณหนาจวพระอโบสถ

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย ใชเปนทประกอบพธกรรมทางศาสนาเพยงอยางเดยว

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนการกอสรางพระอโบสถตามรปแบบทวๆ ไป

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย ไมมลกษณะพเศษใดๆ ทบงชดวาเปนลกษณะพนถน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน เปนทประกอบพธกรรมทางศาสนาพทธ

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 และศลปะปนปน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

154

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนอโบสถสรางสมยรชกาลท 5 มศลปะปนปนบรเวณจวพระอโบสถ

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มถนนลาดยางเขาหมบานตดผานดานหลงพระอโบสถ และมประชาชนสรางบานตดดานหลงพระอโบสถ ทาใหความสวยงามของพระอโบสถลดลง

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) ประชาชนละแวกใกลวดไมเหนคณคา ทาใหไมรกษาความเกาแกไว ในทสดกจะถกทาลายไป

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

155

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ มณฑปวดพยคฆอนทราราม หมายเลขอางองอาคาร 86002 02 เลขทแหลง 86002

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดพยคฆอนทราราม สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

156

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ สกการะบชาพระพทธบาทจาลอง

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนมณฑป สรางขนพรอมเจดยวดพยคฆอนทราราม ภายในมพระพทธบาทจาลอง หนาจว ชอฟา ใบระกา หางหงส ทาดวยไมสก

แกะสลก

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย นายเสอ หรอพระเกรยงไกร กระบวนยต ปลดเมองฉะเชงเทราในสมย

รชกาลท 5 เปนผสราง

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย พระพทธบาทจาลอง และสถาปตยกรรมบนจว ชอฟา ใบระกา และหางหงส

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย พระพทธบาทจาลอง เปนทสกการะของคนในชมชน

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย รปแบบการกอสราง 2 ชน จว ชอฟา ใบระกา ใชไมสก

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย รปแบบการกอสราง และลวดลายบนจว ชอฟา โบระกา หางหงส

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย จว ชอฟา ใบระกา และหางหงส ทาดวยไมสกแกะสลก

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย ใชเปนทสกการะเวลามงานประจาปของวด

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย รปแบบการกอสราง

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย สรางอยใกลกบเจดย ซงเปนทประดษฐานพระบรมธาต

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย ศกษาวถชวตความเปนอยของคนในชมชน และศลปะการกอสราง สมยรชกาลท 5

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

157

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนแหลงศกษาคนควาทางพระพทธศาสนา และสถาปตยกรรม การกอสราง สมยรชกาลท 5 วถชวตความเปนอยของชาวแปดรวในอดต

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มการกอสรางลานปนดานหนาวด และการพฒนาทดนของวด

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) บรเวณหนาจว ชอฟา โบระกา และหางหงส เปนไมสก เมอระยะเวลาผานไปยอมสกหรอลง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

158

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ เจดยวดพยคฆอนทราราม หมายเลขอางอง 86002 03 เลขทแหลง 86002

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดพยคฆอนทราราม สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ เปนเจดยกออฐฉาบปนขนาดใหญ ภายในบรรจพระบรมสารรกธาต รปรางทรงกลม มเจดยบรวารขนาดเลก 4 มม ซงปจจบนเหลอเพยง 2 องค ทางดานทศตะวนออกตดกบวหารรอยพระพทธบาทจาลอง 2 องค ทางดานทศตะวนตก ถกรอถอนไปเพอสรางศาลาการเปรยญ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

159

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด นายเสอหรอพระเกรยงไกร กระบวนยทธ ปลดเมองฉะเชงเทรา กบภรรยาชอ อน เปนผสราง เมอ ป พ.ศ. 2416 สรางพรอมกบพระอโบสถวดโสธร ซงสรางโดยนายชางหรอพระวเศษฤๅชยเจาเมองฉะเชงเทรา ผเปนพชายของนายเสอ เจดยสรางเสรจในเวลา 2 ปตอมา คอ ป พ.ศ. 2418 เบองตนไมทราบวามพระบรมสารรกธาตบรรจอย จน ป พ.ศ. 2495 พระอธการนคร จนทโชโต เจาอาวาสขณะนน ไดทาการปฏสงขรณ และพบรอยแตกทคอระฆงเจดย เมอใชมอสอดเขาไป จงไดพบแผนเงนจารกประวตการกอสรางและประวตพระบรมธาต

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ปลดเมองฉะเชงเทราในสมยรชกาลท 5 เปนผสราง

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย แผนเงนจารกประวต ซงจารกขอความไวทงสองดาน

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนทสกการะบชาของคนในชมชนและละแวกใกลเคยง มงานสกการะประจาป

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เจดยสมยรชกาลท 5

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย รปทรงเจดยทสวยงาม

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย รปทรงเจดยทสวยงาม

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนทสกการะและทางวดจดงานประจาป

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนรปทรงเจดยทสรางทวไปในสมยนน

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจ และเปนทสกการะของคนในชมชน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย แผนเงนจารกประวต การกอสรางทาใหทราบเรองราวในอดต

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

160

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนศนยรวมจตใจของคนในชมชน เปนแหลงคนควาทบงบอกเรองราวในอดตของเมองแปดรว

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มการกอสรางและพฒนาทดนของวดโดยรอบ

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) สภาพปจจบนไดรบการบรณะปฏสงขรณจนอยในสภาพด สวยงามแลว ควรดแลรกษา ทานบารงใหคงอยในสภาพเดมตอไป

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

161

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ พระอโบสถวดสายชล ณ รงส (แหลมบน) หมายเลขอางองอาคาร 86002 03 เลขทแหลง 86002

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท 65 หมบาน ถนน คลอง

ตาบล บานใหม อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดสายชล ณ รงส (แหลมบน) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

162

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ วดพทธ

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบองดนเผา เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน/อฐ สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด วดน เมอ ป พ.ศ. 2385 มชอเรยกวาวดสามจน เนองจากมชาวจน 3 คน เปนคนรวมกนกอสรางวด ซงแตเดมเรมสรางเปนสานกสงฆ

มากอน ชาวจน 3 คน ไดแก จนแซตน, จนแซโงว และจนแซลม ตอมาไดเปลยนนามสกลแบบไทย ดงน จนแซตน เปลยนเปนสกล ตณฑกล เหราบตร และอาณตวงค จนแซโงว เปลยนเปน นนทมานพ จนแซลมเปลยนเปน เทศะกรณ ไดรบพระราชทาน วสขคามสมา (โบสถ) หลงเกาเมอป 2405 โดยมโบสถขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 16 เมตร ชาวบานละแวกนนเรยกชอวดตางๆ กน เชน วดสามจน, วดวสตรเหราราม วดแหลมบน วดสายชล ณ รงส ทางการเรยกวา วดแหลมบน และมวดอกวดหนงอยทางใตลงไป และตงอยรมแมนาในลกษณะเดยวกน คอ วดแหลมลาง ชาวบานเรยกวา วดสายชล ณ รงส เพราะวดนตงอยรมแมนาบางปะกง

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ทานพระครมเจาอาวาสรปท 1 ไดเลอนสมณศกดเปนเจาคณะเจาหวด

ฉะเชงเทรา เปนพระสงฆรปแรกของจงหวดฉะเชงเทราทไดรบสมณศกด พระครญาณ ณ รงส มนวงษ ซงเปนสมณศกดของเจาคณะจงหวดฉะเชงเทรา

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย มพระอโบสถ ซงภายในมภาพจตรกรรมฝาหนง ฝมอการวาดเปนแบบชาวลาว คลายวดเมองตวอยาง

(ต.เมองเกา อ.พนมสารคาม) ภาพเลาเรองพทธประวตแบงเปนตอนๆ

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน เปนสถานทประกอบพธกรรมทางศาสนาของชาวไทยเชอสายพทธ

ในละแวก

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมไทยประเพณ สมยรตนโกสนทร ภาพจากสไมธรรมชาต เทคนคโบราณ

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย หนาจวพระอโบสถ และภาพจตรกรรมฝาผนง ทเลาเรองพทธประวตตามแบบฉบบของความเชอ

และจนตนาการของคนสมยนน บางภาพบงบอกถงลกษณะการแตงกายของคนไทยสมยนนดวย

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ภาพจตรกรรมฝาผนงฝมอชางลาว สทใชวาดภาพใชพนสแดงอมนาตาลเขยนภาพดวย

สเขยว เทา ดา นาเงน ทอง แสด และเหลอง โดยใชสดาตดเสน

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย แสดงถงวถชวตของชาวแปดรวทใชการคมนาคมทางนาเปนเสนทางหลก

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย เปนการจดทอยในชมชนชาวไทยทมอาชพทาสวน ทานา ใชการคมนาคมทางนาเปนหลก

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน ใชประกอบพธกรรมทางศาสนาพทธ เมอถงวนสาคญทาง

ศาสนาพทธ ชาวบานจะมาทาบญทวดเปนจานวนมาก

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย ภาพพทธประวตจากจตรกรรมฝาผนง และวถชวตของชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

163

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนพระอโบสถแบบเกา พนราบกออฐถอปนหลงคาเครองไมมงกระเบอง รอบพระอโบสถมลานประทกษณทดานขางมกลมเจดยขนาดเลก ภายในพระอโบสถ มภาพจตรกรรมฝาผนงสภาพปานกลาง บางสวนถกทาสทบ แตกยงคงเหลอภาพวาดบางสวนทอยในสภาพสมบรณด ฝมอ การวาดเปนแบบชางลาว ภาพเลาเรองพทธประวตแบงเปนตอนๆ ลกษณะสถาปตยกรรมและวถชวตของชาวบานทปรากฏในภาพจตรกรรมฝาผนง บงบอกถงความเชอ แนวคดและวถชวตของคนในสมยนน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) เปนวดทกรมศลปากรขนทะเบยนเพอการอนรกษ แตเพยงจากบางสวนมสภาพททรดโทรมมาก ดงนน เมอเจาอาวาสตองการปรบปรง จงตดขด ไมสะดวก และอาจเพยงมาจากการขาดความเขาใจถงความสาคญของแหลงฯ ดวย จงทาใหเกดความขดแยงในการดแลรกษา

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) หลงคาไมพระอโบสถบางสวนชารด แตกยงคงมสภาพเดมอยบาง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

164

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ พระอโบสถวดสมปทวน (นอก) หมายเลขอางองอาคาร 86002 06 เลขทแหลง 86002

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน บางแกว ถนน บานใหม - วดสมปทวน คลอง

ตาบล บางแกว อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย และคณะ วนทสารวจ 10 พ.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) วดสมปทวน (นอก) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

165

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ วดพทธ

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด สรางในราวสมยกรงธนบร หรอตนกรงรตนโกสนทร โดยพระภกษดน เดมชอวดสวนพรก (นอก) ซงตงตามชอหมบาน (หมบานวนพรก)

ตอมาเปลยนชอเปน “วดสมปทวน” ตามเรองราวการลอยทวนนามาขององคหลวงพอโสธร และเรยกวา “วดสามพระทวน” ตอมาเขยนเปน “วดสมปทวน” ลกษณะทางกายภาพ เชงชายพระอโบสถมลายปนขนประดบตวอโบสถสรางดวยคอนกรตทงหลง แมแตเครองบนกไมไดใชไมเลย นอกจากบานประตหนาตางเทานน ใตพนดนขดเปนบอสเหลยมผนผาเทากบความยาวของตวอโบสถ ใตถนจงกลายเปนอโมงค เสาอโบสถและพนนอกอโบสถใหหนสแลวขดคลายหนออน หลงคามงดวยกระเบองเคลอบ สงจากฮองกง มขอโบสถดานหนาปนเปนรปนารายณถอพระขนธ ยนเหยยบ บาหนมาน ตอนลางหนามขเปนเทวรป เทวดา นางฟาอยในลายกนกไทย มขดานหลงเปนพระถงซาจงพรอมดวยทหารเอก กาลงเดนทางไปเอา พระไตรปฎก

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย เปนวดทเจาคณะจงหวดฉะเชงเทราจาพรรษา

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย ลายปนปนแสดงเรองราวตางๆ

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชน เปนทประกอบพธกรรมทางศาสนาพทธ

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมไทยประเพณ สมยกรงรตนโกสนทร

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย ลายปนปนบรเวณมขอโบสถ

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย ประตมากรรมปนปนเกยวกบเรองราวตางๆ แสดงถงความเชอ และวถชวตของคนสมยนน

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจและประกอบพธกรรมทางศาสนาเพยงอยางเดยว

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย ปนปนแสดงวถชวตของชาวแปดรวสมยนน

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย สรางดวยคอนกรต สามารถทนตอแรงลม เพยงจากอยรมฝงแมนาบางปะกง และทามกลางสวน

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนศนยรวมจตใจของชมชนและเปนความภาคภมใจของคนในชมชน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย ประตมากรรมปนปนทแสดงเรองราวตางๆ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

166

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) มประตมากรรมปนปนแสดงเรองราวตางๆ ลกษณะการกอสรางตวพระอโบสถ ซงสรางดวยคอนกรตทงหลง การเจาะอโมงคใตตวอโบสถ

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) วดมการกอสรางสงตางๆ ขยายพนทออกโดยรอบวด มถนนขนาดใหญผานหนาวด ซงชาวบานใชถนนเสนนวงผานเขาออกวดเปนประจา

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) สภาพปนปนอยในสภาพด รอบๆ พระอโบสถมตนไมขนโดยรอบ ทาใหตวพระอโบสถไมรอน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

167

4.5 การสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมโบราณสถานอาคารไมสกทองและบรเวณใกลเคยง

ขนตอนการดาเนนงานทาเชนเดยวกบการสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมตลาด บานใหมและบรเวณใกลเคยง จดทกลมกาหนดใหเปนแหลงสาหรบการอนรกษและพฒนาเปนแหลงทองเทยวมทงสน 3 จด ดงน

1) โบราณสถานอาคารไมสกทอง 2) กลมอาคารใกลเคยงโบราณสถานอาคารไมสกทอง 3) ปนใหญทใชในสงครามโลกครงทสอง

การดาเนนการสารวจประสบปญหาบางเลกนอย เนองจากคณะสารวจ ซงเปน ขาราชการทหารและคณะกรรมการชมชนคายทหารศรโสธร เปนคนรนใหม มประสบการณ เกยวกบทองถนนอย ทาใหการกาหนดรายละเอยดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตรและลกษณะเดนทางกายภาพของพนท ทาไดไมละเอยดเทาทควร รายละเอยดคณลกษณะสาคญทางประวตศาสตร และลกษณะเดนทางกายภาพของพนท มดงน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

168

ก แบบสารวจขอมลพนท สวนท 1 ขอมลการสารวจและแตงตง

ชอแหลง คายทหารศรโสธร เลขท 87003

ชนด เมองเกา แหลงสงแวดลอมศลปกรรม แหลงสงแวดลอมธรรมชาต

ผสารวจ คนงนตย ชนคา วนทสารวจ 20 มกราคม 2549

พกดทางภมศาสตร (ละตดจด ลองตจด) ถนน มรพงษ คลอง/แมนา หมบาน ตาบล โสธร อบต./เทศบาล เมอง จงหวด ฉะเชงเทรา สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ /อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ.

อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.........................................................

แผนทอางองตาแหนง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

169

การเขาถง (Accessibility) ถนนมรพงษ, ถนนศรโสธรตดใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

170

สวนท 2 ขอมลคณลกษณะ แผนผงองคประกอบ (แสดงขอบเขตและองคประกอบสาคญของพนท)

สญลกษณ B โบราณสถานทขนทะเบยนโดยกรมศลปากร แหลงโบราณคดใตดน C อาคารสาคญทมลกษณะพเศษ องคประกอบพนททสาคญอนๆ

พนทสาคญ เชน สถานทชมชน สถานทประกอบพธกรรม ตนไมใหญ เสนทางการสญจรทางบกโบราณ กลมพนธไมทองถน

- - - - - - คลองหรอทางนา A พนทภมทศนทโดดเดน

องคประกอบสาคญ องคประกอบสาคญทไมใชอาคาร (Non-building)

อาคารสาคญ (Building)

- - - - - - แมนาบางปะกง B1 อาคารไมสกทอง A เขอนปนรมแมนาบางปะกง C อาคารบรเวณรมฝงแมนาบางปะกง

ปจจยในการกาหนดขอบเขตแหลงฯ (ลกษณะทางกายภาพ ความสมพนธขององคประกอบตางๆ ลกษณะกจกรรมทางวฒนธรรม ฯลฯ)

B

A

C

A

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

171

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด (เหตการณสาคญ บคคลสาคญ ตานานทเกยวของกบพนท ฯลฯ)

เปนอาคารทประทบของพระราชวงศฝายใน และขาทาสบรวารตามเสดจในสมยรชกาลท 5

ลกษณะเดนทางธรรมชาตและภมทศน

เปนอาคารไมสกขนาดใหญ ทมสภาพสมบรณ ตงเดนเปนสงา อยรมฝงแมนาบางปะกง สวยงามดวยสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

ลกษณะเดนทางสถาปตยกรรมและสงแวดลอมทมนษยสรางขน

เปนอาคารไมสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

สภาพทางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ (กจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ฯลฯ)

ใชเปนทตงของกองบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค คายศรโสธร

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

172

สวนท 3 บทวเคราะห สภาพความเปนของแทดงเดมและบรณภาพ สง กลาง ตา

คณคาความสาคญโดยรวมของพนท (อธบาย) สง กลาง ตา

ถอไดวาเปนพนททมคณคาสงในการศกษาทงการเสดจพระราชดาเนนของพระราชวงศ และความเปนอยของพระราชวงศฝายใน และขาราชบรพารทตามเสดจในสมยนน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (อธบายเพมเตม เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ)

สง กลาง ตา

เนองจากเปนสถานทราชการ และถกขนทะเบยนเปนโบราณสถานโดยกรมศลปากร ทาใหโอกาสทจะถกทาลาย หรอเปลยนแปลงมนอยมาก

ศกยภาพในการพฒนาและอนรกษ สง กลาง ตา

แนวทางการจดการ ควบคมการใชทดน ขนทะเบยน/มาตรการทางกฎหมาย สงเสรมการรบร

ระบบการตรวจสอบ เฝาระวง พฒนาสาธารณปโภค กลไกในการวางแผน

อนๆ ระบ...................................

แหลงขอมล (เอกสารอางอง บคคล ฯลฯ)

จ.ส.อ. เฉลมพล บญญกาวน จายทธศาสตรกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค คายศรโสธร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

173

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ อาคารไมสกทอง หมายเลขอางองอาคาร 86003 01 เลขทแหลง 86003

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน มรพงษ คลอง

ตาบล โสธร อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย ชนคา วนทสารวจ 20 ม.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

174

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนอาคารไมสกทอง หลงใหญทสดในจงหวดฉะเชงเทรา สรางเสรจเมอป พ.ศ. 2451 ปจจบนกรมศลปากรประกาศใหอนรกษไวเปน

โบราณสถาน ปจจบนเปนทตงของกองบงคบการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค เปนสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 ดานหนาตวอาคารหนไปทางทศตะวนออก หนหนาเขาสแมนาบางปะกง บรเวณหนาจวมตราสญลกษณประจาพระองคของราชวงศ ทาดวยไมตดอย มอาคารยนออกไปทางมข ดานหนาและดานหลง และมตวอาคารสวนทเปนปกซายและปกขวา

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย เกยวของกบการเสดจประทบของราชวงศ สมยรชกาลท 5

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย มตราสญลกษณทาดวยไมบรเวณจว บนดานหนาและ ป พ.ศ. ทสรางบรเวณจวมขดานหลง

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนอาคารไมสาหรบพกอาศย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เปนเรอนไมสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย เปนอาคารไมสกทองขนาดใหญ ทยงคงความสมบรณสวยงามดวยสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย เปนอาคารไมสกทองทงหลง มขนาดใหญ สวยงามดวยสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนสถานทราชการ

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนเรอนพกอาศยขนาดใหญ อยรมแมนาบางปะกง ใชการคมนาคมทางเรอ

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง แสดงถงการใชแมนาบางปะกงเปนเสนทางหลกในการคมนาคม

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนสถานทสาคญทางราชการ และกรมศลปากรประกาศอนรกษเปนโบราณสถาน

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย การคมนาคมโดยใชแมนาบางปะกง การเสดจพระราชดาเนนและเสดจประทบของราชวงศพระองคใด

พระองคหนงในสมยรชกาลท 5 และการเสดจประพาสเมองแปดรวของรชกาลท 5

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

175

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 ทสวยงาม หาดไดยากในปจจบน

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) เนองจากตวอาคารเปนไม เมอโดนฝน นานๆ เขาอาจทาใหไมผพง เสอมโทรมได และการทตงอยรมฝงแมนาบางปะกง ไมมอาคารอนปดบง เมอลมพดมาแรงๆ อาจทาใหเกดความเสยหายแกตวอาคารได

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) ปจจบนตวอาคารอยในสภาพดมาก เนองจากไดรบการดแลรกษาอยางด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

176

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ อาคารบรวาร หมายเลขอางองอาคาร 86003 02 เลขทแหลง 86003

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน มรพงษ คลอง

ตาบล โสธร อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย ชนคา วนทสารวจ 20 ม.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

177

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนกลมอาคารทอยหางจากอาคารไมสกทองหลงใหญประมาณ 500 เมตร สรางดวยสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 สนนษฐานวา เปน

กลมอาคารทสรางเพอใหขนนางผใหญทตามเสดจพก ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย ราชวงศสมยรชกาลท 5

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย สถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย เปนอาคารพกอาศย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย สรางดวยไม สถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย เปนอาคารไม ยกใตถนสง 2 เรอน เชอมตอกน สถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย หาดไดยากในปจจบน

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย เปนอาคารทพกอาศย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย การตงบานเรอนรมฝงแมนา

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย ตงอยรมฝงแมนาบางปะกง แสดงถงการใชแมนาบางปะกงเปนเสนทางการคมนาคมทางเรอ

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย ไมไดขนทะเบยนเพอการอนรกษเชนเดยวกบอาคารไมสกทอง ทาใหมการกอสรางตอเตม ซงทาใหเสย

รปทรงเดมๆ

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย การกอสรางสถาปตยกรรมสมยรชกาลท 5 รปทรงอาคาร และความเกยวของกบการเสดจประพาส

เมองแปดรวของรชกาลท 5

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

178

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เปนการอธบายถงเรองราวการเสดจประพาสเมองแปดรวของรชกาลท 5 และพระราชวงศ พรอมดวยราชบรพาร

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) มการปรบปรงเพอใหเปนทพกอาศยของขาราชการทหาร กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) บางสวนผพงไปตามกาลเวลา เนองจากเปนอาคารไม ดงนนจงตองทาการซอมแซม โดยคงรกษาสภาพเดมไวใหไดมากทสด

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

179

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ ปนใหญ หมายเลขอางอง 86003 03 เลขทแหลง 86003

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน คายทหารศรโสธร ถนน มรพงษ คลอง

ตาบล โสธร อาเภอ เมอง ผสารวจ คนงนตย ชนคา วนทสารวจ 20 ม.ค. 49

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) กองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ เปนปนใหญลกษณะลากหรอเขน มลอเหมอนเกวยน ใชการยงแบบโบราณ ขนาดไมใหญ คนเขนได

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

180

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด เปนปนใหญใชในสมยสงครามโลกครงท 2

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย เปนปนใหญทใชยงสมยสงครามโลกครงท 2

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย ปนใหญโบราณ ลกษณะการยงแบบโบราณ

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย เทคนคการยงปนใหญ

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย มเหลอใหเหนนอย

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย หาไดยากในปจจบน

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย เปนอาวธประจาหนวย ซงแสดงใหเหนถงความเกาแกของหนวย

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย เปนเกยรตประวตของหนวยทหาร ทไดออกปฏบตราชการสนาม

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย ศกษาถงอาวธยทโธปกรณสมยสงครามโลก

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

181

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย) เพอใหเยาวชนไดศกษาถงเกยรตประวตความกลาหาญของบรรพบรษในการตอสเพอรกษาเอกราชของประเทศชาตไว

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม) ปนใหญตงอยกลางแจง โดนแดด โดนฝน ซงอาจทาใหผกรอนได

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม) ปจจบนยงคงอยในสภาพด ควรรกษาไวใหอยในสภาพเดม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

182

4.6 การเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน การวจยในขอน เปนไปตามวตถประสงคของการวจยขอท 2 โดยมคาถามการวจยวา “ทาอยางไรจงจะสามารถเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถน ใหมความสามารถในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน” จากคาถามการวจยดงกลาว คณะผวจยทาการระดมความคดโดยขอเปดเวทชาวบาน ซงไดรบความรวมมออยางดยง มผเขารวมระดมความคดเหนประมาณ 30 คน มการอภปราย เสนอแนะ กนอยางกวางขวาง สรปผลการอภปรายไดวา ชาวบานตองการใหเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถในระยะแรกน 2 เรอง คอ การไปทศนศกษา และการฝกอบรมเพอเพมพนความร ดงนนคณะผวจย จงทาโครงการทศนศกษา และโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการขน ผลของกจกรรมดงกลาว มดงน

4.6.1 การดาเนนงานโครงการทศนศกษา จากการทาเวทไดขอสรปวา ชาวบานตองการไปทศนศกษาตลาดนาดาเนนสะดวก จงหวดราชบร และตลาดดอนหวาย จงหวดนครปฐม เพอนาความรและสงทพบเหนมาพฒนาตลาดของตนเอง โครงการทศนศกษาไดรบความรวมมออยางดยงจากหนวยงานของคณะผวจย คอ มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร อานวยความสะดวกรถบสของมหาวทยาลย รบชาวบาน ไปทศนศกษา จากการสงเกตของคณะผวจยพบวา ชาวบานกระตอรอรน และมความสนใจดมาก มการแบงกลมกนทางาน เชน ฝายสวสดการ ฝายประเมนผล ฯลฯ หลงจากการทศนศกษา แตละพนทจบลง มการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน และเกดขอสรปทจะนาไปพฒนาตลาดของตนเองใหเปนสถานททองเทยวตอไป เมอกลบจากการไปทศนศกษา คณะผวจยทาการเปดเวทชาวบานอกครงหนง เพอหาขอสรปทไดจากการไปทศนศกษา มการอภปรายกนอยางกวางขวาง และไดขอสรปทจะนามาพฒนาตลาดบานใหม ดงน

1) เพมปายบอกทางเขาแหลงทองเทยวใหมากขน 2) ทาซมประตขนาดใหญ บรเวณทางเขาตลาดบานใหม เพอเปนการประชา-

สมพนธ และเหนเดนชด เปนการเชญชวนใหนกทองเทยวเขามาเยยมชมตลาดบานใหม 3) จดสนคาทขายในตลาดใหมความหลากหลายมากยงขน 4) จดอานวยความสะดวกเรองการจอดรถ และหองสขา 5) มแผนพบประชาสมพนธการทองเทยวในตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

183

6) ตงศนยประชาสมพนธในตลาดบานใหม เพออานวยความสะดวกใหกบ นกทองเทยว เชน กรณเดกหลงพอแม จะไดประกาศหา เปนตน

7) ปรบปรงสภาพแวดลอมตวตลาดบานใหมใหอยในสภาพด เชน หลงคา บรเวณทางเดน

8) จดทนงพกบรเวณหนาศาลอามาในตลาดบานใหม เพอใหนกทองเทยวนงพกกอนเดนเทยวชมตลาดตอไป

4.6.2 การดาเนนงานโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ ขอสรปจากการทาเวทเพอหาแนวทางการเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบทองถนอกประการหนง คอ การฝกอบรมเพอเพมพนความรในการนาไปประกอบอาชพ เนองจากพบปญหาวา สงของทนามาขายในตลาดบานใหมไมมอะไรแปลกใหม นาสนใจ เปนจดดงดดนกทองเทยว จากการอภปรายของคณะกรรมการกลมแมบานตลาดบานใหม ไดขอสรปวา ตองการมความรเรอง การทากวยเตยวปากหมอ ซงเปนอาหารพนเมองของจงหวดฉะเชงเทรา และขนมเกสรดอกลาเจยก ซงเปนขนมไทยๆ และมความแปลก คณะผวจยจงจดอบรมเชงปฏบตการใหกบกลมแมบานตลาดบานใหม จานวนประมาณ 30 คน โดยไดรบความรวมมอในการประสานงานอยางดยงจากประธานชมชนตลาดบน และคณวาสนา ขอลา เจาของบานในตลาดบานใหม ใหใชบานของตนเองเปนสถานทในการฝกอบรม ผลของการฝกอบรมเปนทนาพอใจ สงเกตไดจากการซกถามความสนใจในการฟงวทยากรบรรยาย การมสวนรวมในการทา การรบประทานอาหารทกลมทาดวยกน และการตดชมเพอพฒนาฝมอ จากผลของการฝกอบรมเกดขอสรปในกลมแมบานวา จะนากวยเตยวปากหมอไปผ ล ต เพอจาหนาย หลงจากไดงบประมาณสนบสนนจากโครงการกลมสตรแมบานพฒนาชมชน ซงเปนโครงการสรางอาชพในชมชนของเทศบาลเมองฉะเชงเทราตอไป

4.7 การทาแผนปฏบตการพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม

จากวตถประสงคการวจยขอ 3 เพอหาแนวทางการพฒนาสถานททองเทยวใหม การจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ทมวจยไดหารอกบคณวชต อภยจตต ประธานชมชนตลาดบานใหม (ตลาดบน) เพอขอเปดเวทพดคยกบชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

184

การเปดเวทครงท 1 เปนการทาความเขาใจเกยวกบการจดการคณภาพการทองเทยว แบบยงยน โดยมวทยากรมาบรรยายใหความรและแลกเปลยนเรยนรรวมกนกบชมชนวา ถาทาให

ตลาดบานใหมมการจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนโดยหลกการจะตองทาสงใดบาง การเปดเวทครงท 1 ไดรบความรวมมออยางดยงจากผนาชมชนและคนในชมชน

โดยมผเขารวมเสวนาจานวนทงสน 3 7 คน ใชเวลาในการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ตงแตเวลา 09.00-15.00 น. ณ ศาลาวดจนประชาสโมสร โดยมการแบงกลมเสวนากลมยอยและนาเสนอ

ผลการเสวนาไดดงน การทาใหตลาดบานใหมมการจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประเดนหลกทตอง

จดการคอ 1) การจดการดานสงแวดลอม

2) การใหความรแกนกทองเทยว 3) การสรางงานสรางอาชพใหกบคนในชมชน

4) การทาใหเกดความพงพอใจทงกบคนในชมชนและกบนกทองเทยว หลงจากไดประเดนหลกทเปนแนวทางการจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนแลว

ทมวจยไดทาเวทครงท 2 ซงเวทนเปนการตงตวแทนของชมชนตลาดบานใหมประกอบดวย ตวแทนของผนาชมชน ตวแทนคณะกรรมการชมชนและตวแทนของชาวบานทอาศยอยในตลาดบานใหม จานวนรวมทงสน 11 คน เพอรวมกนยกรางกจกรรม/โครงการ/แผนงานพฒนาตลาดบานใหมใหเปนแหลงทองเทยวทมการจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน การทาเวทครงนใชเวลา 2 วน ตงแตเวลา 0 9 . 0 0 - 1 5 . 0 0 น. ณ ศาลาวดจนประชาสโมสร

การรวมยกรางกจกรรม/โครงการ/แผนงาน เพอพฒนาตลาดบานใหมนไดรบความ รวมมออยางดยง มการแสดงความคดเหนและรวมวพากษอยางกวางขวาง โดยมทมวจย เปนผประสานงานและอานวยความสะดวกใหคณะยกรางแผนพฒนา และไดรบความเมตตา จากทาน พระอธการเยนจง เจาอาวาสวดจนประชาสโมสร เปนผใหคาแนะนาแนวทางทจะสามารถ

นาแผนไปสการปฏบต หลงจากเสรจสนกระบวนการยกรางจดทาแผนพฒนา ทมวจยไดสรปแผนพฒนา

ใหคณะทางานยากรางแผน รบทราบและยอมรบเปนมตรวมกน ดงน แผนงานทคณะกรรมการยกรางขน เพอพฒนาการทองเทยวของตลาดบานใหมใหม

การจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน โดยยดตามประเดนทไดจากการทาเวทชาวบานครงท 1 ม 5 แผนงาน 2 2 โครงการ ดงน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

185

แผนงานท 1 แผนงานปรบปรงสภาพแวดลอมและพฒนาแหลงทองเทยว มจานวน โครงการทงสน 1 0 โครงการ

แผนงานท 2 แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน มจานวนโครงการทงสน 3 โครงการ แผนงานท 3 แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรมทองเทยว มจานวนโครงการทงสน

5 โครงการ แผนงานท 4 แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค มจานวนโครงการทงสน 2 โครงการ แผนงานท 5 แผนงานพฒนาผประกอบการและบคลากรดานการทองเทยว มจานวน

โครงการทงสน 2 โครงการ รายละเอยดของแตละแผนงาน/โครงการ/กจกรรม มดงน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

187

ตาราง 17 แผนงานปรบปรงสภาพแวดลอมและพฒนาแหลงทองเทยว

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

1. โครงการปรบปรงปายบอกทางเขาแหลงทองเทยว

วตถประสงค เพอเพมโอกาสในการเขาไปใชประโยชนแหลงทองเทยว

1) กาหนดทตงปายบอกทางเขา

แหลงทองเทยว 2) กาหนดรปแบบปายบอก

ทางเขาแหลงทองเทยวใหเปนระบบเดยวกน

3) จดปายบอกทาง 4) ตดตงปายบอกทางในบรเวณ

ทกาหนด

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา

50,000 บาท

183

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

188

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

2. โครงการปรบปรงโปรแกรมสอความหมายในแหลงทองเทยว ทมศกยภาพสง

วตถประสงค 1) เพอเพมโอกาสในการเรยนร

ศกษาธรรมชาตและประวต-ศาสตรของแหลงทองเทยวใหกบนกทองเทยวทมาเยอน

2) เพอเพมความพงพอใจใหกบ นกทองเทยวทไปเยอนแหลงทองเทยว

1) จดจางผเชยวชาญดานการ

สอความหมายวเคราะหเพอหาและกาหนดรายละเอยดขอความและภาพ สาหรบบรรจในโปรแกรมสอความหมายรปแบบตางๆ

2) ดาเนนการพฒนาโปรแกรมสอความหมายรปแบบตางๆ ในแหลงทองเทยวทาง ธรรมชาต ประวตศาสตร และวฒนธรรม

1) ททท. 2) กรมศลปกร 3) เทศบาล/อบต. 4) ชมชนตลาดบานใหม 5) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

100,000 บาท

184

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

189

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

3. โครงการปรบปรงทางทองเทยวทางเรอลองคลองบานใหม จากทาเรอบรเวณรานขายยา นายเกงกลา เขาคลองบานใหม

วตถประสงค 1) เพอพฒนาศกยภาพทรพยากร

ทองเทยวของตลาดบานใหม 2) เพอเพมกจกรรมการทองเทยว

ทสอดคลองกบธรรมชาตและบรรยากาศทสงบเงยบของคลองบานใหม

1) สารวจและออกแบบเสนทาง

ทองเทยวทางเรอจากทาเรอบรเวณรานขายยานายเกงกลา เขาคลองบานใหม ระยะทางรวม 1.5 กโลเมตร

2) ปรบปรงเสนทางทองเทยวตามแบบทระบในขอ 1)

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา

50,000 บาท

185

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

190

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

4. โครงการปรบปรงทาเรอบรเวณรานขายยานายเกงกลา

วตถประสงค 1) เพออนรกษทาเรอบรเวณ

รานขายยานายเกงกลา 2) เพอใหนกทองเทยวและ

เยาวชนในชมชน ไดศกษาความร ความเปนมาของ ทาเทยบเรอปากคลองตลาดบานใหม

3) เพอใชเปนทาเทยบเรอนกทองเทยวเขาชมทวทศน คลองบานใหม

1) ปรบปรงและซอมแซม

ทาเทยบเรอบรเวณรานขายยานายเกงกลา

2. จดทาปายแนะนาใหความรบอกประวตความเปนมา ประโยชนใชสอยของ ทาเทยบเรอนายเกงกลา

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 3. มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

50,000 บาท

186

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

191

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

5. โครงการปรบปรงเสนทางจากตลาดมาวดจนประชาสโมสร

วตถประสงค 1) เพอปรบปรงเสนทางเดนเทา

จากปากทางเขาตลาดบานใหม มาวดจนประชาสโมสร

2) เพอใหเกดความรมรนแกนกทองเทยวทเดนดวยเทาจากตลาดบานใหมมาวดจน ประชาสโมสร

1) ทาโครงเหลกไมเลอยตลอดเสนทางเดน

2) ปลกตนไมตลอดระยะทาง 3) จดใหมมาหนสาหรบ นกทองเทยวนงพกเปนระยะๆ

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 3) วดจนประชาสโมสร

100,000 บาท

187

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

192

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

6. โครงการปรบปรงตลาดบานใหม วตถประสงค 1) เพอเพมศกยภาพของแหลง

ทองเทยวทางวฒนธรรมใหกบจงหวดฉะเชงเทรา

2) เพอเพมปรมาณนกทองเทยว ทไปเยอนตลาดบานใหม

3) เพอใหนกทองเทยวทไปเยอนไดรบความรความเพลดเพลนมากขน

1) จดจางผเชยวชาญออกแบบ

ปรบปรงอาคารหองแถวไม ในตวตลาดบานใหม

2) ดาเนนการปรบปรงอาคารหองแถวไมตามแบบ 1)

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) จงหวดฉะเชงเทรา 3) ชมชนตลาดบานใหม

1,000,000 บาท หมายเหต เฉลยปละ 250,000 บาท

188

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

193

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

7. โครงการแกไขปญหาขยะในแหลงทองเทยว

วตถประสงค 1) เพอลดปรมาณขยะ ในแหลง

ทองเทยว 2) เพอสงเสรมใหผประกอบการ

ในแหลงทองเทยวมสวนรวมในการรกษาสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยว

1) จดหาภาชนะรองรบขยะใหเพยงพอ

2) จดหาและจางผทาหนาท รวบรวมขยะจากแหลงทองเทยวไปทงททเทศบาลจดไวให

3) สรางกตกาของชมชนในเรองการรกษาความสะอาด

4) จดสมมนาคนในชมชนใหร ถงวธการจดการขยะอยาง ถกวธ

5) รณรงคไมใหทงขยะลงแมนาลาคลอง

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 3) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

30,000 บาท

189

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

194

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

8. โครงการปรบปรงสวนสขภาพและสวนกฬาอเนกประสงค

วตถประสงค เพอใหเปนทพกและทจอดรถ ของนกทองเทยว

1) กอสรางลานปนบรเวณ

ดานขางวดจนประชาสโมสร 2) สรางสวนสขภาพ 3) สรางหองนาสาธารณะ 4) จดหามานงสาหรบนงพกผอน

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) วดจนประชาสโมสร 3) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา

600,000 บาท หมายเหต

เฉลยปละ 300,000 บาท

190

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

195

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

9. โครงการปรบปรงศาลาอามา วตถประสงค เพอบรณปฏสงขรณศาลอามา ไวเปนทสกการะของชมชนตลาดบานใหมและนกทองเทยว

1) ปรบปรงภมทศนบรเวณ

ศาลอามา 2) จดระบบการดแลศาล 3) ทาซมทพกนกทองเทยว

หนาศาลอามา

1) ชมชนตลาดบานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา

50,000 บาท

191

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

196

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

10. โครงการจดระบบรานคาในตลาดบานใหม

วตถประสงค 1) เพอจดระบบของรานคา

ในชมชนใหเปนระเบยบ เรยบรอย

2) เพอดงดดความสนใจ นกทองเทยว

1) จดตงคณะกรรมการบรหาร

รานคาชมชน 2) จดสมมนาผประกอบการ

รานคาในชมน 3) ตรวจสอบคณภาพอาหารและ

มาตรฐานของรานคาเปนระยะๆ

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) ชมชนตลาดบานใหม

30,000 บาท

192

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

197

ตาราง 18 แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

1. โครงการศกษารวบรวมขอมล เกยวกบประวตศาสตรของ แหลงทองเทยว

วตถประสงค 1) เพอศกษารวบรวมขอมล

เกยวกบประวตศาสตรของแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรทมศกยภาพสง

2) เพอใชเปนขอมลในการสอความหมาย ประชาสมพนธ และใหความรแกผมาเยอน อนจะเปนการสงเสรม ความตระหนกในคณคา ของแหลงทองเทยว

1) ศกษารวบรวมขอมลเกยวกบ

ประวตศาสตรของตลาด บานใหม และสถานทสาคญใกลเคยง

2) ประชาสมพนธ เผยแพร ขอมลใหนกทองเทยวไดรบทราบอยางทวถงและตอเนอง

1) กรมศลปกร 2) จงหวดฉะเชงเทรา 3) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 4) เทศบาล/อบต. 5) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร 6) ชมชนตลาด

บานใหม

200,000 บาท หมายเหต

ประมาณการพนทละ 40,000 บาท ปละ 1 พนท

193

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

198

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

2. โครงการจดตงพพธภณฑ/ ศนยวฒนธรรมพนบาน

วตถประสงค 1) เพอฟนฟประเพณวฒนธรรม

พนบานของตลาดบานใหมและสถานทสาคญใกลเคยง ใหเปนทรจกของนกทองเทยวและประชาชนในพนท

2) เพอกระตนใหมการอนรกษวฒนธรรมพนบานททรง คณคาของแตละพนทแตละ ชมชน

1) รวบรวมขอมลเกยวกบประเพณและวฒนธรรม พนบานในตลาดบานใหม และพนทใกลเคยง

2) รวบรวมอปกรณทเคยใช ในการประกอบอาชพและ การดารงชวตประจาวน มาเกบไวในพพธภณฑ

3) สารวจ ออกแบบ และจดสราง พพธภณฑ/ศนยวฒนธรรมพนบานในตลาดบานใหม 1 แหง

4) จดการแสดง/การละเลน เกยวกบวฒนธรรมพนบาน ในศนยวฒนธรรม

5) ประชาสมพนธใหนกทองเทยว และ

1) กรมศลปกร 2) การทองเทยวแหง

ประเทศไทย 3) จงหวดฉะเชงเทรา 4) เทศบาล/อบต. 5) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

200,000 บาท

194

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

199

ผประกอบการรบทราบและมาเยอน

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

195

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

200

3. โครงการพนฟอาหารทองถน วตถประสงค 1) เพออนรกษอาหารทองถนเดม

ทยงคงมอย 2) เพอรวบรวมสตรอาหาร

โบราณ 3) เพอถายทอดและเผยแพรสตร

อาหารโบราณสสาธารณชน

1) ทาการศกษาวจยเพอรวบรวม

สตรอาหารดงเดมของตลาดบานใหม

2) นาสตรอาหารดงเดมบางชนดมาทดลองทาและพฒนาจน รสชาตด

3) ทาการผลตจาหนายโดยกลมแมบานชมชนตลาดบานใหม

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) ชมชนตลาด

บานใหม 3) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

50,000 บาท

ตาราง 19 แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรมทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

201

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

1. โครงการสงเสรมการทองเทยว เชงนเวศ

วตถประสงค 1) เพอเพมจานวนนกทองเทยว

ในกลมทนยมการทองเทยว เชงนเวศ

2) เพอเพมความรความเขาใจ เกยวกบการทองเทยวเชงนเวศใหกบนกทองเทยวทมาเยอนตลาดบานใหม

3) เพอสงเสรมและประชาสมพนธการทองเทยวเชงนเวศ ในคลองบานใหม

1) ประชาสมพนธเสนทางและ

โปรแกรมการทองเทยว เชงนเวศในคลองบานใหมใหนกทองเทยวและผ ประกอบการนาเทยวรบทราบ

2) จดทาเอกสารใหความร เกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ ในคลองบานใหม

3) ศกษาความพงพอใจของ นกทองเทยวเพอประเมน ผลการสงเสรมกจกรรมการ- ทองเทยวเชงนเวศในคลองฯ

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) ชมชนตลาดบานใหม 3) ททท. 4) จงหวดฉะเชงเทรา 5) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

50,000 บาท

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

202

2. โครงการสงเสรมการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรม

วตถประสงค 1) เพอเพมจานวนนกทองเทยวใน

กลมทสนใจการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรม

2) เพอเพมความรความเขาใจ เกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมใหกบนกทองเทยวทมาเยอนตลาดบานใหม

3) เพอสงเสรมและประชาสมพนธแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมของตลาดบานใหมและสถานทสาคญใกลเคยง

1) ประชาสมพนธเสนทางและโปรแกรมการทองเทยวประวตศาสตรและวฒนธรรมของตลาดบานใหมและ สถานทสาคญใกลเคยง

2) จดทาเอกสารใหความร เกยวกบการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมของตลาดบานใหมและ สถานทสาคญใกลเคยง

3) ศกษาความพงพอใจของ นกทองเทยวเพอประเมนผลการสงเสรมกจกรรมการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมของตลาดบานใหมและสถานทสาคญใกลเคยง

1) ททท. 2) กรมศลปากร 3) จงหวดฉะเชงเทรา 4) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 5) อบต. 6) ชมชนตลาดบานใหม 7) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

50,000 บาท

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

203

3. โครงการสงเสรมการทองเทยว เพอการศกษา

วตถประสงค เพอเพมจานวนนกทองเทยวในกลมทสนใจการทองเทยวเพอการศกษา โดยเนนทกลมเยาวชน

1) ประชาสมพนธเสนทางและ

โปรแกรมการทองเทยวเพอการศกษาของตลาดบานใหมและสถานทสาคญใกลเคยง ใหสถาบนการศกษาและ กลมเยาวชนรบทราบ

2) ศกษาความพอใจของ นกทองเทยวเพอประเมนผลการสงเสรมกจกรรม การทองเทยวเพอการศกษาของตลาดบานใหมและ สถานทสาคญใกลเคยง

1) สานกงานเขตพนท

การศกษา 2) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร 3) จงหวดฉะเชงเทรา 4) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 5) อบต.

50,000 บาท

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

204

4. โครงการสอสงพมพเพอเผยแพรประชาสมพนธแหลงทองเทยว ของจงหวด

วตถประสงค 1) เพอเผยแพรประชาสมพนธ

ตลาดบานใหมและสถานทสาคญใกลเคยงใหกบธรกจ จดนาเทยวและนกทองเทยว ไดทราบ

2) เพอกระตนใหเกดการขยายตวของธรกจจดนาเทยวในจงหวดฉะเชงเทรา

1) รวบรวมขอมล 2) ออกแบบสอเพอใหสอดคลอง

กบกลมเปาหมาย 3) จดพมพและเผยแพรสอ

ประชาสมพนธ

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) ชมชนตลาด

บานใหม 3) ผประกอบการ

อตสาหกรรม ทองเทยว

4) มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

30,000 บาท

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

205

5. โครงการเผยแพรประชาสมพนธ ขอมลดานการทองเทยวผาน ทางเครอขายอนเตอรเนต

วตถประสงค 1) เพอรวบรวมขอมลและจดสราง

ฐานขอมลดานแหลงทองเทยว บรการดานการทองเทยว ของตลาดบานใหมและ แหลงทองเทยวใกลเคยง

2) เชอมโยงฐานขอมลการทองเทยวกบเครอขายอนเตอรเนตใหงายตอการสบคนและเพอ เผยแพรขอมลดานการทองเทยวฉะเชงเทรา

1) สารวจและรวบรวมขอมล

แหลงทองเทยวและบรการทางการทองเทยว

2) ออกแบบและจดทาฐานขอมลอเลกทรอนกส

3) จดทาเวบไซตเพอเชอมโยงฐานขอมลเขากบเครอขายอนเตอรเนต

4) ประชาสมพนธเวบไซต 5) ปรบปรงขอมลใหทนสมย

อยเสมอ

1) สานกงานจงหวด

ฉะเชงเทรา 2) ผประกอบการ

อตสาหกรรม 3) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 4) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

30,000 บาท

ตาราง 20 แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

206

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

1. โครงการจดทาหองสขา วตถประสงค 1) เพอจดทาหองสขาไวบรการ

นกทองเทยวทมาเยอนตลาดบานใหม

2) โครงการปรบปรงทจอดรถบรเวณวดจนประชาสโมสร

วตถประสงค เพอปรบปรงทจอดรถบรเวณวดจนประชาสโมสรไวบรการนกทองเทยว

สรางหองสขาบรเวณศาลเจาอามา จานวน 5 หอง 1) สรางหลงคาสาหรบจอดรถ 2) ตเสนชองจอดรถ 3) ปลกตนไมรอบบรเวณ

ทจอดรถ

1) ชมชนตลาด

บานใหม 2) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 1) ชมชนตลาด

บานใหม 2) วดจนประชาสโมสร 3) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา

200,000 บาท

100,000 บาท หมายเหต ปละ 50,000 บาท

ตาราง 21 แผนงานพฒนาผประกอบการและบคลากรดานการทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

207

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

1. โครงการฝกอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนางานฝมอ

วตถประสงค เพอเพมศกยภาพใหกลมแมบานสามารถผลตงานฝมอเพอจาหนาย แกนกทองเทยว

1) ออกแบบโปรแกรมการฝก

อบรมงานฝมอ และการวางแผนดานการตลาด

2) ประสานงานกบมหาวทยาลย ราชภฏราชนครนทร จดการ ฝกอบรม

3) ศกษาดงานการผลตงานฝมอ การวางแผนดานการตลาด และการจดการทมระบบ

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) ชมชนตลาด

บานใหม 3) มหาวทยาลยราชภฏ

ราชนครนทร

50,000 บาท

ระยะเวลาในการดาเนนงาน ชอโครงการและวตถประสงค กจกรรมภายใตโครงการ หนวยงานทรบผดชอบ

50 51 52 53 งบประมาณ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

208

2. โครงการใหความรดานการทา ธรกจนวดเพอสขภาพ

วตถประสงค 1) เพอเพมธรกจบรการในแหลง

ทองเทยว 2) กลมคนในชมชนตลาดบาน

ใหมทตองการทาธรกจนวด เพอสขภาพ มความรเรอง การนวดเพอสขภาพและสามารถวางแผนในการจดการธรกจนวดเพอสขภาพได

1) ออกแบบโปรแกรมการ

ฝกอบรมดานวธการนวดแผนไทยและการจดการธรกจนวดเพอสขภาพ

2) ประสานงานกบหนวยงานทมความรความสามารถในดานการนวดแผนไทยและการจดการธรกจนวดเพอสขภาพ

3) ศกษาดงานดานการนวดแผนไทยและรปแบบการจดการธรกจนวดเพอสขภาพทมระบบ

1) เทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา 2) สานกงาน

สาธารณสขจงหวดฉะเชงเทรา

3) มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

4) ชมชนตลาด บานใหม

30,000 บาท

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

209

ตาราง 22 สรปแผนงานและโครงการพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหมใหมการจดการคณภาพ การทองเทยวแบบยงยน

ระยะเวลาในการดาเนนงาน (ปงบประมาณ)

แผนงานและโครงการ 2550 2551 2552 2553

1. แผนงานปรบปรงสภาพแวดลอมและพฒนาแหลงทองเทยว

1.1 โครงการปรบปรงปายบอกทางเขาแหลงทองเทยว

1.2 โครงการปรบปรงเสนทางการทองเทยวทางเรอ ลองคลองบานใหมจากทาเรอบรเวณรานขายยา นายเกงกลาเขาคลองบานใหม

1.3 โครงการปรบปรงทาเรอบรเวณรานขายยานายเกงกลา

1.4 โครงการปรบปรงเสนทางจากตลาดมา วดจนประชาสโมสร

1.5 โครงการปรบปรงตลาดบานใหม 1.6 โครงการแกไขปญหาขยะในแหลง

ทองเทยว 1.7 โครงการปรบปรงสวนสขภาพและ

ลานกฬาอเนกประสงค 1.8 โครงการปรบปรงศาลเจาอามา 1.9 โครงการจดระบบรานคาในตลาด

บานใหม

50,000

50,000

50,000

250,000 30,000

300,000

50,000 30,000

50,000

50,000

100,000

250,000 30,000

300,000

50,000

250,000 30,000

250,000 30,000

รวม 810,000 830,000 280,000 280,000

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

210

ระยะเวลาในการดาเนนงาน (ปงบประมาณ) แผนงานและโครงการ

2550 2551 2552 2553 2. แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน

2.1 โครงการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบประวตศาสตรของแหลงทองเทยว

2.2 โครงการจดตงพพธภณฑ/ศนยวฒนธรรมพนบาน

2.3 โครงการฟนฟอาหารทองถน

40,000

200,000 50,000

40,000

200,000 50,000

40,000

200,000 50,000

40,000

200,000 50,000

รวม 290,000 290,000 290,000 290,000 3. แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรม การทองเทยว

3.1 โครงการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ 3.2 โครงการสงเสรมการทองเทยวเชง

ประวตศาสตรและ วฒนธรรม 3.3 โครงการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษา 3.4 โครงการสอสงพมพเพอเผยแพร

ประชาสมพนธแหลงทองเทยวของจงหวด 3.5 โครงการเผยแพรประชาสมพนธขอมลดาน

การทองเทยวผานทางเครอขายอนเตอรเนต

50,000 50,000

50,000 30,000

30,000

50,000 50,000

50,000 30,000

30,000

50,000 50,000

50,000 30,000

30,000

50,000 50,000

50,000 30,000

30,000

รวม 210,000 210,000 210,000 210,000

4. แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค 4.1 โครงการจดทาหองสขา 4.2 โครงการปรบปรงทจอดรถบรเวณวดจน ประชาสโมสร

200,000 50,000

50,000

รวม 250,000 50,000

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

211

ระยะเวลาในการดาเนนงาน (ปงบประมาณ) แผนงานและโครงการ

2550 2551 2552 2553 5. แผนงานพฒนาผประกอบการและบคลากร ดานการทองเทยว 5.1 โครงการฝกอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนา

งานฝมอ 5.2 โครงการใหความรดานการทาธรกจนวด

เพอสขภาพ

50,000

30,000

50,000

30,000

50,000

30,000

50,000

30,000

รวม 80,000 80,000 80,000 80,000 งบประมาณรวม 5 แผนงาน 1,640,000 1,460,000 860,000 860,000

4.8 การกระตนใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชน

การดาเนนงานในขอน เพอใหบรรลวตถประสงคของการวจยขอท 4 เพอกระตน ใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในตลาดบานใหม และคายทหารศรโสธร

คณะผวจยวางแผนรวมกบชมชนโดยมประเดนหลกในการทางานคอ จะทาใหสาธารณชนเกดความตระหนกและเกดการรบรเกยวกบแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหมไดอยางไร ซงจากการประชมกลมและวเคราะหรวมกนไดผลสรป คอ ชมชนจะเขารวมกจกรรมในขบวนแหวนสงกรานต เพอเปนการเผยแพรประชาสมพนธกบผคนท ม า ชมขบวนแห โดยรวขบวนประกอบดวยขอความทแสดงความโดดเดนของทองถน ขอความตางๆ จะเขยนใสแผนฟวเจอรบอรด และใหคนถอเดนในขบวนแห ในวนจดกจกรรมไดรบความรวมมออยางดยงจากชมชน คณะกรรมการชมชน , ชาวบานตลาดบานใหม คายทหารศรโสธร และทมนกวจย รวมกนเดนขบวนแหหลวงพอโสธรในวนสงกรานตอยางสนกสนาน (ภาพ 22)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

212

ภาพ 22 ทมวจย ชาวบาน และคณะกรรมการชมชนรวมเดนขบวนแหหลวงพอโสธร ในวนสงกรานต

นอกจากการเขารวมขบวนแหเพอเปนการประชาสมพนธสถานททองเทยวแลว จากการประชมกลมไดขอสรปอกประการหนง คอ ตองทาแผนพบประชาสมพนธดวย โดยในแผนพบประชาสมพนธ ประกอบดวยคาแนะนาสถานททองเทยวในตลาดบานใหม คอ ตวตลาดบานใหมและวดจนประชาสโมสร อาหารและของกนทมชอของตลาดบานใหม การเดนทางมาตลาดบานใหมทงทางบกและทางเรอ เมอจดทาแผนพบประชาสมพนธเสรจ มอบหมาย ใหฝายประชาสมพนธของชมชน นาไปเผยแพรแกนกทองเทยว ณ จดประชาสมพนธของตลาดบานใหมในวนเสารและวนอาทตยทกสปดาห สาหรบคายทหารศรโสธร แผนพบประชาสมพนธประกอบดวยคาแนะนาโบราณ สถานอาคารไมสกทอง ความเปนมา และความสาคญ ของมคาตางๆ ตวอาคาร และกลมอาคารบรวาร

4.9 การปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถน

การปลกฝงเยาวชนใหเกดความรก ความหวงแหนและมจตสานกทดนนเปนสงหนง ทสามารถชวยใหการทองเทยวคงอยตลอดไปได หากแตการปลกฝงจตสานกใหมความรก

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

213

และภาคภมใจในทองถนของตนเองนน ควรเรมจากการใหความรและการเรยนการสอนขณะท เยาวชนยงอยในวยศกษา เพราะการสอดแทรกความรทางดานการทองเทยวใหกบเยาวชนนน เปนสงทเยาวชนทกคนจะจดจาไดเปนอยางด การจดกจกรรมใหกบเยาวชน โดยการมสวนรวมของหลายๆ ฝายทเกยวของกมความจาเปนเชนเดยวกน และเพอใหการจดการการทองเทยว ในพนทเปนไปอยางยงยน จงควรมการถายทอดความรเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและทรพยากรทางการทองเทยว ตลอดจนศลปวฒนธรรมของทองถนจากคนรนหนง สคนรนตอไป โดยระยะแรกนจดกจกรรมใหกบนกเรยนโรงเรยนวดเทพนมตร ชนประถมศกษา ปท 6 จานวน 50 คน โดยมผเกยวของ ไดแก ผอานวยการโรงเรยนวดเทพนมตร อาจารยและ นกเรยนโรงเรยนวดเทพนมตร คณะอาจารยและผทาการวจยจากมหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ผนาชมชนและประชาชนในพนทชมชนตลาดบานใหม รายละเอยดของการจดกจกรรม มดงน

4.9.1 วตถประสงคของการจดกจกรรม การจดกจกรรมนมวตถประสงค เพอ 1) ใหนกเรยนรจกสถานททองเทยวในทองถนของตน

2) ใหนกเรยนเกดความรกและหวงแหนโบราณสถานทสาคญในทองถน 3) ใหนกเรยนรจกบทบาทของการเปนยวมคคเทศก

4) ใหนกเรยนมสวนรวมและมบทบาททางดานการทองเทยวในทองถนของตน 5) ใหนกเรยนมจตสานกทางดานการทองเทยวในการเปนเจาบาน และนก

ทองเทยวทด 4.9.2 กระบวนการและขนตอนการดาเนนงานเพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชน

ใหมความรกและภาคภมใจในทองถน การดาเนนงานเพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนกระทาโดยมกระบวนการและขนตอน ดงน

1) นานกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนวดเทพนมตร จานวน 50 คน ทศนศกษาสถานททองเทยวทสาคญในพนทตลาดบานใหม สาหรบสถานททนานกเรยนไปศกษา

ไดแก (1) วดจนประชาสโมสร

(2) วดพยคฆอนทาราม (วดเจดย) (3) วดสมปทวนนอก

(4) วดสายชล ณ รงส (5) วดโสธรวรารามวรวหาร

(6) ตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

214

2) ลองเรอทศนศกษาแมนาบางปะกง เพอศกษาวถชวตความเปนอยของ ประชาชนทอาศยบรเวณรมฝงแมนาบางปะกง นกเรยนจะไดชมทศนยภาพสองฝงแมนาบางปะกง โดยมมคคเทศกจากบรษทเรอนาเทยว, ประธานชมชน, ผอาวโสในชมชน และผอานวยการโรงเรยนวดเทพนมตร บรรยายใหความรตลอดการเดนทาง สถานททองเทยวสาคญทสามารถเหนไดจากการลองเรอ ไดแก พระอโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร อาคารไมสกทองในคายทหารศรโสธร กาแพงเมองชมชนตลาดบานใหม วดสายชล ณ รงส วดสมปทวนนอก

3) การอบรมใหความรเกยวกบการเปนยวมคคเทศกใหกบนกเรยนชนประถม-ศกษาปท 6 จานวน 50 คน ในโรงเรยนวดเทพนมตร กจกรรมประกอบดวย

(1) การบรรยายใหความรเกยวกบการเปนยวมคคเทศก การเปนเจาของ บานทดและการปฏบตงานของมคคเทศก โดยอาจารยจากโปรแกรมวชาอตสาหกรรมทองเทยว

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร (2) จดใหมมคคเทศกพเลยงโดยใหนกเรยนชนปท 4 เอกอตสาหกรรม

ทองเทยว มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร จานวน 4 คน ทาหนาทเปนมคคเทศกพเลยง ในการแนะนาเกยวกบการบรรยายและการพดสถานททองเทยวสาคญ

(3) แบงนกเรยนออกเปน 4 กลม และจดมคคเทศกพเลยงประจาแตละกลม ซงประกอบดวย

กลมท 1 เรยนรเกยวกบสถานททองเทยวทางธรรมชาตในจงหวดฉะเชงเทรา

กลมท 2 เรยนรเกยวกบสถานททองเทยวทางประวตศาสตรและ โบราณสถานในจงหวดฉะเชงเทรา

กลมท 3 เรยนรเกยวกบสถานททองเทยวทางดานวถชวต กจกรรม ของคนในจงหวดฉะเชงเทรา

กลมท 4 เรยนรเกยวกบอาหาร ขนม สนคาของทระลกของจงหวดฉะเชงเทรา

(4) ฝกใหนกเรยนทกคนบรรยายและพดเกยวกบเนอหาทแตละกลม ไดเรยนรและแลกเปลยนความรกบกลมอนๆ

(5) ฝกใหนกเรยนทากจกรรมนนทนาการ ประกอบดวย การรองเพลง การเปนผนา เกมส การแสดงประกอบเพลง และการเลานทาน

(6) การตงคาถามและใหนกเรยนตอบคาถาม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

215

4.9.3 การประเมนผล จากการประเมนผลการจดกจกรรมโดยอาศยการสงเกต การตงคาถามเพอให นกเรยนตอบและจากสมดบนทกของนกเรยน ผลทไดรบมดงน

1) นกเรยนไดเรยนรและทศนศกษาสถานทสาคญภายในทองถนของตนเอง และมความพงพอใจเปนอยางมากทไดไปทศนศกษาและลองเรอแมนาบางปะกง ซงนกเรยน บางคนยงไมเคยมโอกาสไดลองเรอแมนาบางปะกง และหากมโอกาสนกเรยนสวนใหญจะกลบมา

ลองเรออก 2) นกเรยนไดฝกปฏบตการเปนยวมคคเทศกและใหความรวมมอในการรวม

กจกรรมทกาหนดใหโดยพรอมเพรยงกนสงเกตไดจากการทนกเรยนตางแยกกนรวมกจกรรมหรอตองการเปนผนาในการรวมกจกรรม

3) นกเรยนสวนใหญสามารถตอบคาถามทผวจยและผอบรมถามไดถกตอง 4) นกเรยนมความตองการจะศกษาตอทางดานการทองเทยวเนองจากเหนวา

การทองเทยวนาประโยชนมาใหกบทองถนของตนได 5) นกเรยนเกดจตสานกในความรกและความภมใจในทองถนจากการทนกเรยน

สวนใหญไดแสดงออกทางดานความคดทจะเปนเจาบานทด และเปนนกทองเทยวทด 6) นกเรยนทครอบครวไดรบประโยชนจากการทองเทยวอยแลว เหนความสาคญ

มากยงขน

4.10 การประเมนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

การทองเทยวแบบตลาดเกาแกโบราณ มศกยภาพสงในฐานะเปนแหลงทองเทยวทดงดดนกทองเทยว เพราะมเอกลกษณเฉพาะตว เปนรปแบบการทองเทยวทกาลงอยในความนยม ของคนไทยในสงคมยคใหม เนองจากตองการหลกหนจากภาระของการเรงรบหรอการแขงขน กลบสธรรมชาตหรอความเรยบงายในอดตชวคราว

จากการศกษาครงน พบวา การพฒนาทรพยากรการทองเทยวแบบตลาดเกาโบราณ โดยเฉพาะการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เปนเรองยงยากสลบซบซอน ตองมการวางแผนอยางด ทงเรองรปแบบกจกรรม การบรการ การประชาสมพนธ การตลาด การสรางความเขาใจของคนในชมชน โดยเฉพาะอยางยง ความเขาใจในเรองการจดการ การทองเทยวแบบยงยนและความรวมมอจากชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

216

ดงนนคณะผวจยจงมขอเสนอแนะในการพฒนาตลาดบานใหม ใหเปนสถานททองเทยวทมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ดงน

1) ควรเรงความเขาใจในเรองการจดการการทองเทยวแบบยงยน ใหกบชมชน 2) ควรสงเสรมการมสวนรวมของชมชน ใหชมชนวางแผนและจดการเกยวกบ

การทองเทยวดวยตวเองทกขนตอน ตงแตกาหนดทศทาง รปแบบ และกจกรรมในตลาด 3) ความรวมมอระหวางหนวยงานภายนอกกบชมชน ควรเปนความรวมมอ

แบบเสมอภาค ไมใชการพงพาหนวยงานภายนอก 4) ตองศกษาความตองการ จดแขง จดออน และศกยภาพของคนในชมชน

ทจะจดทากจกรรมการทองเทยว เปนการระดมความรและภมปญญาทองถนมาใชในการสราง กจกรรมทางวฒนธรรมทใหความรแกนกทองเทยวมากกวาการขายสนคาอยางเดยว

5) ควรรกษาเอกลกษณของความเรยบงาย สงบ ใกลชดธรรมชาต และวถชวตของชมชนโบราณ ซงเปนสงทนกทองเทยวประทบใจ

6) การทองเทยวเชงวฒนธรรม ไมควรมงเนนสงเสรมใหมจานวนนกทองเทยวมากๆ เพราะ ความแออดจะทาลายทศนยภาพ และบรรยากาศ ความสงบ ทนกทองเทยวประทบใจ และอาจมผลตอความนยม ของนกทองเทยวในระยะยาว

7) ควรหามาตรการทจะกระจายรายได และผลประโยชนออกสชมชนมากทสด เชน อาจมการแบงรายไดสวนหนง จดเปนกองทนสวนกลาง เพอพฒนาชมชน เพอกระตน ใหสมาชกในชมชนใหความรวมมอยงขน

8) ควรพฒนารปแบบเฉพาะตวท เปนเอกลกษณของชมชน เพอดงดด นกทองเทยว

9) บรษททองเทยวควรสนบสนนผลตภณฑชมชนแกนกทองเทยวและสงเสรมใหมมคคเทศกทองถน เพอใหคนในชมชนไดมอาชพ มสวนแบงดานรายไดจากกจกรรม การทองเทยวทวถงกน

10) ไมควรเอาเปรยบนกทองเทยวในการขายสนคาและบรการ เพอหวงผลเฉพาะหนา ใหความสาคญกบการจดการทองเทยวแบบยงยนท เนนการสรางความประทบใจใหนกทองเทยวกลบมาใหม หรอประชาสมพนธใหคนอนมาอก

11) หนวยงานของรฐ ตองมบทบาทในการสงเสรมใหชมชนมความเขมแขง ในการจดการการทองเทยวจนสามารถพงตนเองได

12) ควรใหงบประมาณสนบสนนในบางเรอง ทมสวนเกยวของกบการพฒนา การทองเทยวของชมชน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

217

13) ควรมหนวยงานของรฐใหความรเกยวกบการเขยนแผนงานและโครงการ ดานการทองเทยว เพอของบประมาณสนบสนน และความรอนๆ ทชมชนตองการ

14) การบรหารงานของชมชนตองโปรงใส มกฎเกณฑ มระเบยบเปนทยอมรบและรบรกนทว เพอลดความเขาใจผดและความขดแยง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

218

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรองการวจยและพฒนาสถานททองเทยวรมฝงแมน าบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม มวตถประสงคของการวจย 6 ประการ คอ ประการทหนง เพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในเขตพนทตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร โดยประยกตใชระบบ CECS เพอการศกษาระดบกวาง ประการทสอง เพอเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบท อ ง ถ น ใ ห ม ความสามารถในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประการทสาม เพอวางแผน หากลยทธท เหมาะสมในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประการท ส เพอกระตนใหเกดความตะหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบแหลงสงแวดลอม ศลปกรรม ในตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร ประการทหา เพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถน และประการทหก เพอประเมนผลการบรหารจดการคณภาพ การทองเทยวแบบยงยนของตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธร พนททเลอกเปนพนทเปาหมายในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว มระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน คอ คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) เหตผลทเลอกคายทหารศรโสธร เพราะในคายทหารศรโสธรมอาคารไมสกทองหลงทใหญทสด ในจงหวดฉะเชงเทรา สรางในสมยรชกาลท 5 และกรมศลปากรไดประกาศอนรกษไวเปน โบราณสถาน สาหรบตลาดบานใหม เหตผลทเลอกเปนพนทเปาหมาย เพราะเปนตลาดเกาแก ของแปดรว อายมากกวา 100 ป มสถาปตยกรรมพนถน และมวถชวตความเปนอยแบบเดมๆ สมควรอนรกษไวเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมตอไป การดาเนนงานวจยและพฒนาใชระยะเวลาในการดาเนนงาน 1 ป มหนวยงานทเปนแกนหลก คอ มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร หนวยงานสนบสนน คอ เทศบาลเมองจงหวดฉะเชงเทราและการทองเทยวจงหวดฉะเชงเทรา แบงการดาเนนงานเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 เปนการเตรยมความพรอมและเสรมสรางขดความสามารถของชมชนในการบรหารจดการ การทองเทยวอยางเปนระบบและยงยน ระยะท 2 ทดลองปฏบตตามจรงโดยชมชนและระยะท 3 ประเมนและสรปผลโครงการ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

219

เปาหมายของการดาเนนงานวจยและพฒนา คอ เมอดาเนนงานวจยจบสน จะเกด การลงทะเบยนแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทสาคญของคายทหารศรโสธร ตลาดบานใหมและ พนทใกลเคยงตลาดบานใหม คายทหารศรโสธรและตลาดบานใหมมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน และเปาหมายสดทายคอ สาธารณชนและเยาวชนในจงหวดฉะเชงเทราเกดความตระหนก รบรและภาคภมใจในศลปวฒนธรรมเกาแกในทองถนของตนเอง วธการดาเนนการวจยและพฒนา ดาเนนตามแผน โครงการและกจกรรมการสงเสรมและพฒนาการทองเทยวทกาหนดไวโดยยดวตถประสงคของการวจยเปนหลก มทงสน 6 โครงการ คอ โครงการอนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรมในคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหม โครงการหาแนวทางการพฒนาสถานททองเทยว รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม โครงการกระตนใหเกดความตระหนกและ การรบรของสาธารณชน โครงการเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถของบคลากรระดบ ทองถนใหมความสามารถบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน โครงการปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและความภาคภมใจในแหลงสงแวดลอมศลปกรรมทองถนของตน และโครงการประเมนผลและพฒนาการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนของ คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม หลงจากดาเนนงานตามโครงการในแผนงานวจยจบสน นาเหตการณและผลการดาเนนงานมาสรปเพอตอบคาถามการวจยทตงไว ไดดงน คาถามวจยขอท 1 แหลงสงแวดลอมศลปกรรมของคายทหารศรโสธรและตลาด บานใหม มอะไรบาง และจะทาการลงทะเบยนเพอการอนรกษไดอยางไร จากคาถามการวจยขอน ใชวธการสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรมเพออนรกษแหลงสงแวดลอมศลปกรรม โดยประยกตใชระบบ CECS (Cultural Environmental Conservative System) ของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มแบบสารวจ 3 แบบ คอ แบบ ก. เปนแบบสารวจขอมลระดบพนท แบบ ข.1 เปนแบบสารวจอาคารและ สงกอสรางสาคญ แบบ ข.2 เปนแบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคารและสงกอสราง ผลการสารวจโดยคณะกรรมการชมชน พบวา แหลงทตองทาการอนรกษ ในตลาดบานใหม และพนทใกลเคยง ม 15 แหลง คอ ชมชนตลาดบานใหม หองแถวไม ตลาดบานใหม ศาลอามา โรงนามะเนด ทาเรอเมล ทาเรอนายเกงกลา คลองบานใหม วดอภยภาตการาม วดจนประชาสโมสร (เลงฮกย) ชมชนวดสมปทวน (นอก) พระอโบสถ วดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) มณฑปวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) เจดยวดพยคฆอนทราราม (วดเจดย) พระอโบสถวดสายชล ณ รงส (แหลมบน) และพระอโบสถวดสมปทวน (นอก)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

220

ในสวนของคายทหารศรโสธร ม 3 แหลง คอ โบราณสถานอาคารไมสกทอง กลมอาคาร ใกลเคยงโบราณสถานอาคารไมสกทอง และปนใหญทใชในสงครามโลกครงทสอง คาถามวจยขอท 2 ศกยภาพและความสามารถของประชาชนในคายทหารศรโสธร และตลาดบานใหมเรองใดทตองเสรมสรางและพฒนาเพอนาไปใชในการบรหารจดการคณภาพ การทองเทยวแบบยงยนและดวยวธการใด จากคาถามการวจยขอน ใชวธการเปดเวทชาวบานเพอหาคาตอบ ซงผลการทาเวท พบวา ชาวบานตองการเสรมสรางศกยภาพและขดความสามารถในระยะแรกนโดยการไป ทศนศกษา และการฝกอบรมเพอเพมพนความร จงจดโครงการทศนศกษาตลาดนาดาเนนสะดวก จงหวดราชบร และตลาดดอนหวาย จ.นครปฐม สาหรบการฝกอบรมเพอเพมพนความร จดอบรมการทากวยเตยวปากหมอ ซงเปนอาหารพนเมองของจงหวดฉะเชงเทรา และขนมเกสรดอกลาเจยก ซงเปนขนมไทยๆ และมความแปลก คาถามวจยขอท 3 ในการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวของคายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม จะตองมกลยทธหรอแผนพฒนาอะไรบาง คาถามการวจยขอน ไดขอสรปจากชมชนเปนแผนปฏบตการพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม 5 แผนงาน 22 โครงการ คอ แผนงานปรบปรงสภาพแวดลอม และพฒนาแหลงทองเทยว มจานวนโครงการทงสน 10 โครงการ แผนงานอนรกษวฒนธรรมทองถน มจานวนโครงการทงสน 3 โครงการ แผนงานสงเสรมและพฒนากจกรรมทองเทยว มจานวนโครงการ ทงสน 5 โครงการ แผนงานพฒนาระบบสาธารณปโภค มจานวนโครงการทงสน 2 โครงการ แผนงานพฒนาผประกอบการ และบคลากรดานการทองเทยว มจานวนโครงการทงสน 2 โครงการ สาหรบคายทหารศรโสธร ไมมการจดทาแผน คาถามวจยขอท 4 จะทาการกระตนใหเกดความตะหนกและการรบรของสาธารณชนเกยวกบแหลงสงแวดลอมศลปกรรม ของคายทหารศรโสธรและตลาดบานใหมไดอยางไร จากคาถามการวจยขอน ใชวธการเปดเวทชาวบานเพอหาคาตอบ ซงผลจากการทาเวท ไดขอสรปวา วธการกระตนใหเกดความตระหนกและการรบรของสาธารณชนในระยะแรกน จะกระทาโดยการจดขบวนแหเพอประชาสมพนธการทองเทยวตลาดบานใหม และคายทหาร ศรโสธรในวนสงกรานต และจดทาแผนพบประชาสมพนธ สถานททองเทยวในตลาดบานใหม

และคายทหารศรโสธร คาถามวจยขอท 5 จะปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจ ในทองถน ไดอยางไร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

221

วธดาเนนงานวจยเพอตอบคาถามวจยขอน ในการพฒนาระยะแรก กระทาโดยเลอกโรงเรยนกลมเปาหมาย เพอเปนโรงเรยนนารอง คอ โรงเรยนวดเทพนมตร เนองจากเปน โรงเรยนทอยในชมชนตลาดบานใหม คณะผวจย ประธานชมชนและคณะกรรมการจากชมชน เขาพบผอานวยการโรงเรยนวดเทพนมตร อธบายความเปนมาของโครงการและขอความรวมมอ ในการอบรมเดกเพอเปนผนาการทองเทยว และขยายผลตอไป เดกทนามาเขาโครงการเปนเดกชนประถมปท 6 จานวน 50 คน มทงนกเรยนหญงและนกเรยนชาย สวนใหญเปนเดกในพนทชมชนตลาดบานใหม และพนทใกลเคยง คณะผวจย คณะกรรมการชมชน ผอานวยการโรงเรยนและอาจารยโรงเรยนวดเทพนมตร รวมกนใหความรนกเรยนเกยวกบตลาดบานใหม คายทหารศรโสธร และแหลงสงแวดลอมศลปกรรมสาคญในพนท จากนนนานกเรยนไปทศนศกษาแหลงสงแวดลอมศลปกรรม และพานงเรอ ทศนศกษาสองฝงรมแมนาบางปะกง โดยขณะนงเรอมวทยากรจากบรษทเรอ (บรษทบางปะกงชารเตอร จากด) ผอานวยการโรงเรยนวดเทพนมตร และคณะกรรมการชมชน รวมกนใหความรแกนกเรยน ตลอดเวลาทนงเรอ คาถามวจยขอท 6 ตลาดบานใหมและคายทหารศรโสธรเกดการบรหารจดการคณภาพ

การทองเทยวแบบยงยนหรอไม เนองจากการดาเนนงานวจยและพฒนาครงน ใชระยะเวลาในการดาเนนงานสน การดาเนนงานพฒนาจงเปนเพยงระยะเรมตน เปนการกระตนใหชมชนตระหนกถงความสาคญของการพฒนาสถานททองเทยวใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน จงไมเหนผลการเปลยนแปลงทเปนรปธรรมชดเจน แผนปฏบตการพฒนาแหลงทองเทยวชองชมชน ไมนาไปสการปฏบต ดงนนผลการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยนของตลาด บานใหม และคายทหารศรโสธร จงยงไมปรากฏชดเจน ตองใชระยะเวลาอกอยางนอย 1 ป เพอพฒนารปแบบ อกทงจากการประเมนสรปผลงานกบผนาและคณะกรรมการชมชน พบวา ชาวบานยงขาดความเขาใจในเรองการจดการการทองเทยวแบบยงยน และความรวมมอจากชมชน

ซงคณะกรรมการชมชนจะตองเรงสรางแนวคดในการพฒนารวมกนของชมชนตอไป

ขอเสนอแนะในการทาวจยระยะตอไป

การวจยนเปนการวจยและพฒนาระยะแรกเพอเปนการกระตนใหชมชนตระหนกและ เกดแนวคดในการพฒนาสถานททองเทยวของตนเอง ดงนนจงควรมวจยและพฒนาระยะท 2 เปนการใหชมชนไดทดลองปฏบตจรง โดยเฉพาะการเปดเสนทางทองเทยวทางเรอลองคลอง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

222

บานใหม ใหชมชนปฏบตเองจรงโดยใชคณะกรรมการชมชน หรอการจดกจกรรมตางๆ ทนกทองเทยวสนใจ ซงไดทราบขอมลแลวจากการศกษาวจยระยะแรก การดาเนนการเรองมคคเทศกนอย เหลานตองนาไปสการปฏบตจรงในการวจย และพฒนาระยะท 2 ซงตองใชระยะเวลาในการทดลองปฏบตจรงอกอยางนอย 1 ป กระบวนการวจยในระยะท 2 ตองเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ( P A R ) อยางแทจรง คณะผวจยเปนเพยงพเลยงคอยใหคาปรกษา นอกจากนตองเพมกระบวนการประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย คอ ชาวบาน รานคาในตลาด อบจ. และเทศบาลเมอง

ฉะเชงเทรา โดยระยะแรกอาจเปนการนาเสนอผลงานวจยและพฒนาทได เพอใหหนวยงานทเกยวของรบทราบ

และนาขอมลไปใชประโยชนและรวมสนบสนนในการทาวจยระยะตอไป

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

223

บรรณานกรม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

224

บรรณานกรม การทองเทยวแหงประเทศไทย. ( 2545). แดนฝนทะเลวง รายงานขนสดทายแผนปฏบตการ

พฒนาการทองเทยว จงหวดเพชรบร และจงหวดประจวบครขนธ. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหงประเทศไทย

________. (2546). โครงการศกษาและจดทาแผนธรกจของศนยพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษ พนทสวนปาเจดคด-โปงกอนเสา จงหวดสระบร. กรงเทพฯ : การทองเทยว แหงประเทศไทย.

________. (2547). ทองเทยวโดยชมชน : ทางเลอก เครอขายและธรกจของทองถน. เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการ. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหงประเทศไทย.

ชยาภรณ ชนรงโรจน. (2537). การวางแผนการพฒนาการทองเทยวเชยงใหม. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม

บรษทสถาปนกสเมธ ชมสาย. (ม.ป.ป.). แผนหลกพฒนาการทองเทยวจงหวดเชยงใหม. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหงประเทศไทย.

ปนรชฎ กาญจนษฐต และจตตศกด ธรรมาภรณพลาศ. (2547). โครงการศกษาเพอการอนรกษ และพฒนา การทองเทยวทางนา ในกรงเทพฯ ชนในและบรเวณใกลเคยง. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พชรา ลาภลอชย. (2546). ความพงพอใจของนกทองเทยวชาวไทยตอการจดการทองเทยวตลาดนาดาเนนสะดวก จงหวดราชบรและตลาดนาทาคา จงหวดสมทรสงคราม. กรงเทพฯ : วทยานพนธ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พจนา สวนศร. (2546). คมอการจดการการทองเทยวโดยชมชน. กรงเทพฯ : โครงการทองเทยวเพอชวตและธรรมชาต.

ราไพพรรณ แกวสรยะ. (ม.ป.ป.). การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) และการทองเทยว อยางยงยน (Sustainable Tourism). กรงเทพฯ : เอกสารประกอบการบรรยาย.

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย. รายงานผลการดาเนนงาน เพอกาหนดนโยบายการทองเทยวเพอรกษาระบบนเวศ. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหงประเทศไทย.

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2548). ระบบเพอการอนรกษ สงแวดลอมทางวฒนธรรม. กรงเทพฯ : สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

225

ภาคผนวก

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

226

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามนกทองเทยว

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

227

แบบสอบถามนกทองเทยว

คาชแจง มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทรรวมกบชมชนตลาดบานใหม ตองการเกบรวบรวมขอมลท เกยวกบนกทองเทยว เพอนาไปเปนฐานขอมลประกอบการวางแผน การบรหารจดการคณภาพการทองเทยวของชมชนตลาดบานใหมในอนาคตตอไป จงขอความกรณาทานใหขอมล โดยทาเครองหมายใดๆ ลงในชองวาทตรงกบ ความเปนจรงมากทสด

สวนท 1 ขอมลทวไป

1. เพศ ชาย หญง

2. อาย ไมเกน 15 ป 16-20 ป 21-25 ป 26-30 ป ตงแต 31 ป ขนไป

3. นบถอศาสนา พทธ ครสต อสลาม

4. สถานภาพสมรส โสด สมรส มาย / หยา / แยกกนอย

5. ระดบการศกษา ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษา อนปรญญาหรออาชวศกษา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

228

6. อาชพหลก วางงาน นกเรยน/นกศกษา เกษตรกร รบจางทวไป รบราชการ พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน พอคา/นกธรกจ แมบาน/พอบาน

7. รายได ไมมรายได ไมเกน 10,000 บาท/เดอน ตงแต 10,001 บาท/เดอนขนไป สวนท 2 กจกรรมทองเทยวและความพงพอใจของนกทองเทยว

1. วตถประสงคในการมาเทยวตลาดบานใหม มานมสการหลวงพอพทธโสธรและแวะมาเทยวตลาดบานใหม มาเทยวตลาดบานใหมโดยตรงเพยงอยางเดยว อนๆ (ระบ)................................................................................

2. ประสบการณในการมาเทยวตลาดบานใหม มาเปนครงแรก มาเปนครงทสอง มาเปนครงทสาม มาเปนครงทสขนไป

3. ผแนะนาใหมาเทยวตลาดบานใหม เพอน/ญาตพนอง หนงสอพมพ/นตยสาร/สงตพมพตางๆ โทรทศน/วทย บรษททองเทยว กรมอทยานฯ การทองเทยวแหงประเทศไทย มาเอง อนๆ (เชน อนเตอรเนต/

อาจารยในสถานศกษา)

4. ลกษณะของกลมนกทองเทยว มาคนเดยว มากบกลมเพอน มากบครอบครว มากบกลมเพอนและครอบครว สถาบนการศกษา/หนวยงาน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

229

5. จานวนสมาชกในกลมนกทองเทยว 1-5 คน 6-10 คน 11-15 คน 16-20 คน 21 คน ขนไป

6. กจกรรมทองเทยวททานสนใจมากทสด ชมความงาม ความเกาแก ลกษณะเฉพาะตวของอาคารในตลาด เรยนรพฤตกรรมความเปนอยของคนในชมชน หาอาหารและของรบประทานทเปนแบบโบราณรบประทาน อนๆ (ระบ)...............................................................................

7. ความตองการทจะมาทองเทยวในอนาคต จะมาเทยวอก จะไมมาเทยวอก ไมแนใจ

8. ระดบความพอใจกบสงอานวยความสะดวกตางๆ

ระดบความพอใจ

รายการ พอใจมาก

พอใจ เฉยๆ ไม

พอใจ

ไมพอใจมาก

การบรการขอมลเกยวกบตลาดบานใหม ปายสอความหมายธรรมชาต/ปายสญลกษณ ทางเดนเทา อาหาร หองนา-หองสขา ความปลอดภย ความสะอาดของสถานท/ถงขยะ การบรการของพอคาแมคา ความสวยงามตามธรรมชาตของตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

230

9. สภาพปญหาในพนทตลาดบานใหม (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ไมมปญหา แหลงนนทนาการไมเพยงพอ ขายสนคาเกนราคา อาหารไมสะอาดและไมอรอย ปญหาเรองหองสขา ขาดขอมลและแผนพบ สถานทคบแคบ ประชาสมพนธ รปแบบของตลาดชมชนเปลยนไป ไมมทจอดรถ

กลายเปนตลาดชมชนเพอการทองเทยว สวนท 3 การเดนทางและคาใชจายในการทองเทยว 1. จงหวดทเปนสถานทตงตนในการเดนทาง ฉะเชงเทรา ชลบร ปราจนบร กรงเทพมหานคร นครนายก สมทรปราการ นนทบร อนๆ (ระบ).............................

2. พาหนะทใชในการเดนทางมาเทยวตลาดบานใหม รถโดยสารรบจาง รถโดยสารประจาทาง รถยนตสวนตว รถจกรยานยนต รถยนตเชาเหมา / รบจาง เรอ สวนท 4 ความคาดหวงของนกทองเทยวตอกจกรรมการทองเทยวในตลาดบานใหม

ระดบความคาดหวง

ขอความ มาก ทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. มศนยแสดงศลปะและวฒนธรรม ของชมชนตลาดบานใหม

2. มศนยบรการขอมลขาวสาร 3. มเรอนาเทยวชมคลองซอยตางๆ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

231

ระดบความคาดหวง ขอความ มาก

ทสด มาก

ปานกลาง

นอย นอยทสด

4. มสนคาหตถกรรมทเปนเอกลกษณของชมชนไวจาหนายเปนทระลก

5. มอาหารและขนมพนบานทหลากหลายไวจาหนาย 6. มการสาธตการประกอบอาหารและขนมพนเมอง 7. มสนคาทางการเกษตรทนามาจากเจาของสวน 8. มสถานทจอดรถอยางเพยงพอและปลอดภย 9. มสตวนาทจบจากแมนาบางปะกง เชนกงสด มา

จาหนาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

232

ภาคผนวก ข

แบบสารวจแหลงสงแวดลอมศลปกรรม แบบ ก แบบสารวจขอมลระดบพนท แบบ ข.1 แบบสารวจอาคาร / สงกอสรางสาคญ แบบ ข.2 แบบสารวจองคประกอบสาคญ

ทไมใชอาคาร /สงกอสราง

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

233

ก แบบสารวจขอมลพนท สวนท 1 ขอมลการสารวจและแตงตง

ชอ เลขท

ชนด เมองเกา แหลงสงแวดลอมศลปกรรม แหลงสงแวดลอมธรรมชาต

ผสารวจ วนทสารวจ

พกดทางภมศาสตร (ละตดจด ลองตจด) ถนน คลอง/แมนา หมบาน ตาบล อบต./เทศบาล จงหวด สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ /อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ.

อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................................... แผนทอางองตาแหนง

การเขาถง (Accessibility)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

234

สวนท 2 ขอมลคณลกษณะ แผนผงองคประกอบ (แสดงขอบเขตและองคประกอบสาคญของพนท)

สญลกษณ โบราณสถานทขนทะเบยนโดยกรมศลปากร แหลงโบราณคดใตดน

อาคารสาคญทมลกษณะพเศษ องคประกอบพนททสาคญอนๆ พนทสาคญ เชน สถานทชมชน สถานทประกอบพธกรรม ตนไมใหญ เสนทางการสญจรทางบกโบราณ กลมพนธไมทองถน

คลองหรอทางนา พนทภมทศนทโดดเดน

องคประกอบสาคญ อาคารสาคญ (Building)

องคประกอบสาคญทไมใชอาคาร (Non-building)

ปจจยในการกาหนดขอบเขตแหลงฯ (ลกษณะทางกายภาพ ความสมพนธขององคประกอบตางๆ ลกษณะกจกรรมทางวฒนธรรม ฯลฯ)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

235

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด (เหตการณสาคญ บคคลสาคญ ตานานทเกยวของกบพนท ฯลฯ)

1. ประวตศาสตรตอเมองฉะเชงเทรา ไดแก - เปนชมชนชาวจนทเกยวพนกบเหตการณ “องย” ในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 5 - พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (ร.5) เคยเสดจประพาส

2. ประวตศาสตรการตงถนฐานของชมชนการคารมนามาชานาน และเปนตลาดใหญ ลกษณะเดนทางธรรมชาตและภมทศน ระบบแมนา ค คลอง ทยงคงสภาพอยางคอนขางสมบรณ ตามระบบนเวศน โดยมแมนาบางปะกง เปนแมนาสายหลกในพนท และยงมคลองบานใหม

เชอมกบแมนาบางปะกง องคประกอบภมสถาปตยกรรม สวนเพมเตมบรเวณตลาดบานใหม ไดแก สะพานตลาดบานใหม เชอมระหวางตลาดลางกบตลาดบน ปรบเปลยนใหมเปนโครงคอนกรตเสรมเหลก ทานา เปนสะพานไม มโปะทานคอนกรตรองรบ ลกษณะเดนทางสถาปตยกรรมและสงแวดลอมทมนษยสรางขน

เรอนไมรมนา เปนรานคาปากคลองบานใหม โครงสรางไมสองชน หลงคาทรงจว วสดสงกะสลกฟก หองแถวเกา เปนหองแถวดงเดมในพนท โครงสรางไมชนเดยว หลงคาใชกระเบองปนแผน (กระเบองวาว) สภาพทางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ (กจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ฯลฯ)

ชมชนศนยกลางทางการคาขายแลกเปลยนดงเดม และตลาดนาเกา (ปจจบนกาลงรอฟนขนใหม) ประเพณ งานเทศกาลตางๆ เชน งานฉลองเจาพอโกมนทร งานทาบญตลาด วธชวตชมชน ยานการคารมนา ซงมความผกพนกบสายนา และยงคงปรากฏใหเหนในปจจบน เชน การวางอาคารบานเรอน หนหนาสแมนา, คลอง การ

สญจรทางนา ฯลฯ ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

236

สวนท 3 บทวเคราะห สภาพความเปนของแทดงเดมและบรณภาพ สง กลาง ตา

คณคาความสาคญโดยรวมของพนท (อธบาย) สง กลาง ตา

ถอไดวาเปนพนททมคณคาสง ในแงความเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรม มความโดดเดนทางดานประวตศาสตรตอตานานทเกยวของกบหลวงพอโสธร ซงเปนพระพทธรปคเมอง และการตงถนฐานของชมชนชาวสวนมาชานาน ระบบโครงขาย แมนา ค คลอง ทมแมนาบางปะกงเปนแมนาสายหลกเปนปจจยสาคญททาใหเกดวถชวตทเกยวของกบสายนา ซงยงคงสภาพใหเหนอยอยางคอนขางสมบรณ ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (อธบายเพมเตม เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ)

สง กลาง ตา

การเปลยนแปลงวถการดาเนนชวต โดยเฉพาะทการคมนาคมทางบกเขามาแ ทนททางนา การเกดขนของโรงงานอตสาหกรรม การเปลยนอาชพจากทาสวนหมาก สวนมะพราว ปลกผก มาเลยงกง การสงเสรมการทองเทยวโดยขาดการวางแผนรองรบ รวมทงการพฒนาดานตางๆ โดยไมคานงถงสภาพเดมของพนท ทาใหพนทโดยรวมถกทาลายและสญเสยคณคาไป

ศกยภาพในการพฒนาและอนรกษ สง กลาง ตา

แนวทางการจดการ ควบคมการใชทดน ขนทะเบยน/มาตรการทางกฎหมาย สงเสรมการรบร

ระบบการตรวจสอบ เฝาระวง พฒนาสาธารณปโภค กลไกในการวางแผน

อนๆ ระบ...................................

แหลงขอมล (เอกสารอางอง บคคล ฯลฯ)

2. นางสงด ประสมสข (แซตน) 83 หม 2 ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

237

ข 1 แบบสารวจอาคาร / กลมอาคารสาคญ ชอ หมายเลขอางองอาคาร เลขทแหลง

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล อาเภอ ผสารวจ วนทสารวจ

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ภาพถาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

238

ลกษณะอาคาร ประเภทอาคาร อาคารเดยว เรอนหม เรอนแถว เรอนแพ ระบไมได อนๆ ระบ.........

การใชสอยปจจบน วาง อยอาศย พาณชย ราชการ ศาสนสถาน ระบไมได อนๆ ระบ.........

รปแบบ พนถนประเพณ อทธพลจากวฒนธรรมอน สมยใหม ระบไมได อนๆ ระบ.........

จานวนชน 1 ชน 2 ชน 3 ชน 4 ชน มากกวา 4 ระบ อนๆ ระบ........

รปทรงหลงคา จว ทรงไทย ปนหยา ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดหลงคา ธรรมชาต (ไม, จาก) กระเบอง เหลก ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

วสดผนง ไม ปน สมยใหม (โลหะ, กระจก) ผสม ระบไมได อนๆ ระบ.........

ลกษณะฐานอาคาร เสาเหนอนา ยกใตถน บนดน ลอยนา ระบไมได อนๆ ระบ.........

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

239

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

ความเปนของแทดงเดม ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวมของอาคาร มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย)

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม)

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

240

ข 2 แบบสารวจองคประกอบสาคญทไมใชอาคาร ชอ หมายเลขอางอง เลขทแหลง

ขอมลสภาพทตง และขอมลการสารวจ บานเลขท หมบาน ถนน คลอง

ตาบล อาเภอ ผสารวจ วนทสารวจ

สถานภาพ มรดกโลก บญชรายชอ ขนทะเบยนโบราณ/อนรกษ โดยกรมศลปากร พนทคมครองฯ โดย สผ. อทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

กรรมสทธการครอบครอง (ชอ) สวนราชการ เอกชน วด / ศาสนสถาน (นตบคคล) ระบไมได อนๆ ระบ.......................................

แผนทหรอขอมลแสดงตาแหนงทตง ผงอาคาร บนทกเพมเตม

ขอมลบรรยายลกษณะทางกายภาพ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

241

ภาพถาย

ขอมลทางประวตศาสตรและโบราณคด

ความสาคญของอาคาร อายสมย นอยกวา 50 ป มากกวา 50 ป ระบไมได เกยวของกบเหตการณประวตศาสตร / บคคลสาคญ ม ไมม อธบาย

เปนหลกฐานทางโบราณคด ม ไมม อธบาย

เปนสถานทศกดสทธ / ทเคารพบชา ม ไมม อธบาย

ศลปกรรม / เทคนค ม ไมม อธบาย

ความงาม / ความประทบใจ ม ไมม อธบาย

ลกษณะพเศษเฉพาะ / ความหายาก ม ไมม อธบาย

เศรษฐกจสงคมรวมสมย ม ไมม อธบาย

สญลกษณของทองถน / การเปนตวแทน ม ไมม อธบาย

ลกษณะพนถน / กลมกลนกบสภาพแวดลอม ม ไมม อธบาย

ความผกพนตอทองถน / เปนทยอมรบ ม ไมม อธบาย

มประโยชนในการศกษาคนควา ม ไมม อธบาย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

242

ความเปนของแทดงเดม - ทตงของอาคาร ทเดม ยายมาจากทอน - บรเวณโดยรอบอาคาร นอย (เปลยนแปลง) ปานกลาง มาก (เหมอนเดม) - ยงคงใชวสดของเดมหรอเหมอนเดม นอย ปานกลาง มาก - ยงคงรปแบบเดม นอย ปานกลาง มาก - ฝมอชาง / เทคนคการกอสราง นอย ปานกลาง มาก

สภาพปจจบน ด ปานกลาง ทรดโทรม คณคาความสาคญโดยรวม มาก ปานกลาง ทรดโทรม (อธบาย)

ภยคกคามและปจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลง (เชน ภยธรรมชาต แผนการพฒนาทองถน มลภาวะตางๆ) การบกรก ลกลอบ ขดคน ขโมย การถอครอง ความแตกตางและความขดแยงของชมชนทองถนในการดแลรกษา / การขาดความเขาใจ รวมสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย ความสาคญของแหลงฯ

ภยจากธรรมชาต ภยจากการพฒนาและปรบปรงแหลงฯ และบรเวณแวดลอม การเขาถงยากลาบาก การใชประโยชนทไมเหมาะสมหรอสอดคลองกบแหลงฯ และสภาพแวดลอม ขาดการประชาสมพนธ / การถกทงราง อนๆ ระบ....................................

(อธบายเพมเตม)

แนวทางการอนรกษ บรณะ / สงวนรกษา การรกษาสภาพเดม การศกษา / ขดคนเพมเตม การใหขอมลขาวสาร การสรางเพอตความใหม อนๆ ระบ.........................

(อธบายเพมเตม)

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

243

ภาคผนวก ค

รายชอคณะกรรมการยกรางแผนพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

244

รายชอคณะกรรมการยกราง แผนพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม อ.เมอง จ.ฉะเชงเทรา

---------- ----------

1. นายวชต อภยจตต ประธานชมชนตลาดบน 2. นางศรพร สพตพงษกล เลขานการ 3. นายประพนธ มงกรานนทชย กรรมการฝายปกครอง 4. นางกลชล นมเจรญ กรรมการฝายการศกษา 5. นายชยเลศ แสงจนทรา กรรมการฝายประชาสมพนธ 6. นายโสรส เชดพงษ ทปรกษาฝายประชาสมพนธ 7. นางสมาล วงษแกว กรรมการแมบานชมชนตลาดบน 8. นางซวงม แซนม ตวแทนชาวบานในตลาด 9. นางประจวบ แตเจรญ อาสาสมครสาธารณสขประจาชมชน 10. นางสาวจตพร แซเตยว ตวแทนชาวบานในตลาด 11. นายอาทตย ศภจตกลชย ตวแทนชาวบานในตลาด 12. นางสาวศรพร จอยกลา ผสงเกตการณ 13. นายภานวฒน ธมมกนนท คณะผวจย 14. นางสาวสนทรย ธรรมสวรรณ คณะผวจย 15. นายฐต สถาพรวจนา คณะผวจย 16. นางคนงนตย ชนคา คณะผวจย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

245

ภาคผนวก ง

ภาพการดาเนนงานวจยและพฒนา

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

246

จดประชมเพอกาหนดทศทางการพฒนาตลาดบานใหมใหเปนสถานททองเทยวทมระบบการบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

247

คณะกรรมการชมชนสารวจ แหลงสงแวดลอมศลปกรรมในตลาดบานใหม และพนทใกลเคยงทควรอนรกษ

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

248

จดประชมคณะกรรมการชมชนเพอดาเนนการพฒนาตลาดบานใหม ใหเปนสถานททองเทยวทมการจดการทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

249

จดโครงการทศนศกษาตลาดนาดาเนนสะดวก จงหวดราชบร

และตลาดดอนหวาย จงหวดนครปฐม

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

250

จดฝกอบรมการทากวยเตยวปากหมอและขนมเกสรดอกลาเจยก ใหกบกลมแมบาน ชมตลาดบน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

251

จดปฏบตการยกรางแผนพฒนาการทองเทยวตลาดบานใหม ใหมการจดการการทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

252

ทาการวเคราะหชมชนเพอจดทาแผนพฒนาการทองเทยว ตลาดบานใหมใหมการจดการการทองเทยวแบบยงยน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

253

จดฝกอบรมมคคเทศกนอยเพอปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชน ใหมความรกความภาคภมใจในทองถน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

254

จดกจกรรมปลกฝงจตสานกในกลมเยาวชนใหมความรก ความภาคภมใจในทองถน

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì

255

ประวตคณะผวจย

ทมวจยเรอง การวจยและพฒนาสถานททองเทยว รมฝงแมนาบางปะกงบรเวณโบราณสถานอาคารไมสกทอง คายทหารศรโสธร และตลาดบานใหม (ตลาดรมนาเดม) ใหมระบบบรหารจดการคณภาพการทองเทยวแบบยงยน ประกอบดวยนกวจยจากหลายสาขา ดงน 1. ผศ.คนงนตย ชนคา ผชวยศาสตราจารยระดบ 8

อาจารยประจาคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ทาหนาท หวหนานกวจย

2. อาจารยฐต สถาพรวจนา อาจารย 2 ระดบ 7 อาจารยประจาคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ทาหนาท นกวจย

3. อาจารยสนทรย ธรรมสวรรณ อาจารยอตราจาง อาจารยประจาคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ทาหนาท นกวจย

4. อาจารยภานวฒน ธมมกนนท อาจารย 2 ระดบ 6 อาจารยประจาคณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร ทาหนาท นกวจย

5. คณวชต อภยจตต ประธานชมชนตลาดบน ทาหนาท นกวจย

6. จ.ส.อ.เฉลมพล บญญกาวน จายทธการกองพนทหารชางท 2 รกษาพระองค (คายทหารศรโสธร) ทาหนาท นกวจย

ÊӹѡÇԷºÃÔ¡ÒÃÏ

ÁÃÃ.ÃÒªÀѯÃÒª¹¤ÃÔ¹·Ãì