1 9 5 4

ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ ΧΡΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗ

Β ΙΒΛΙΟ ΘΗ ΚΗ ΤΟ Υ TEXNITH

Εlδικότητεs Μηχαvοτεχvίτη καΙ Ήλεκτροτεχvίτη

Ι.- }rlαι'Jηματικά τόμοι ΛΊ Β', Γ'. �.- .W.ηχανουργικfι Τεχνολογία τόμοι Α', Β', Γ'.

�.-Κινητήριες Μηχανiς τόμοι Α', ΒΌ -!.- ΤεχJ•ικο Σχέδιο τόμοι Α', Β', Γ, Δ', Ε'.

Τετράδια Άσκήσεωt• Σχεδίου Α', Β', Γ,' Δ'. f>.- Χημεία.

1:).-Ίlλεκτροτε-χt•ία τόμοι ΑΊ Β', ΓΊ ΔΊ Ε'.

ί .- Φυσική.

Η.- 2.'τοι-χεία Λlηχανάιν.

!1.- .Μηχανική.

ιο.-Ύλικά.

11.- .Μηχαt•ολογικο Μt·ημόγιο.

12.-Ήλεκτρολογικο Μγημόνιο.

13.-Πρόληψη 'Ατυχημάτων. 14.-' Ηλεκτροτεχνία Μηχανοτεχνίτη. 15.-' Ηλεκτρικο Σύστημα τοϋ Αvτοκινήτοv. 16.- Αvτοκίνητο.

Ό Εύγένιος Εύγενίδης, ίδρυτής καί χορηγος τού «'Ιδρύματος Εύγε­νίδου» προείδεν ένωρίτατα καί έσχημάτισε τήν βαθείαν πεποίθησιν, ότι άναγκαίον παράγοντα δια τήν πρόοδον τού έθνους θα άπετέλει ή άρτία κατάρτισις τών τεχνικών μας έν συνδυασμψ προς τήν ήθικήν άγωγήν αύτών.

Τήν πεποίθησίν του αύτήν τήν μετέτρεψεν είς γενναιόφρονα πρii.ξιν εύεργεσίας, όταν έκληροδότησε σεβαστον ποσον δια τήν σύστασιν 'Ιδρύμα­τος, πού θα εlχε σκοπον να συμβάλy είς τήν τεχνικήν έκπαίδευσιν τών νέων τής 'Ελλάδος.

Δια τού Β. Διατάγματος τής JΟης Φεβρουαρίου 1956, συνεστήθη το "/δρυ μα Εύγενίδου καί κατα τήν έπιθυμίαν τού διαθέτου έτέθη ύπο τήν διοίκησιν τής άδελφής του Κυρίας Μαρ. Σίμου. Άπο τήν στιγμήν έκείνην ifρχισαν πραγματοποιούμενοι οί σκοποί πού ώραματίσθη ό Εύγένιος Εύγε­νίδης καί συγχρόνως ή πλήρωσις μιii.ς άπο τας βασικωτέρας άνάγκας τού έθνικού μας βίου.

* * *

Κατα τήν κλιμάκωσιν τών σκοπών του, το "Ιδρυμα προέταξε τήν έκδοσιν τεχνικών βιβλίων τόσον δια λόγους θεwρητικούς όσον καί πρακτι­κούς. 'Εκρίθη, πράγματι, ότι άπετέλει πρωταρχικήν άνάγκην ό έφοδιασμος τών μαθητών μέ σειρας βιβλίων, αί όποίαι θα έθετον όρθα θεμέλια είς τήν παιδείαν των καί αί όποίαι θα άπετέλουν συγχρόνως πολύτιμον βιβλιο­θήκην δια κάθε τεχνικόν.

Το όλον έργον ifρχισε μέ τήν ύποστήριξιν τού 'Υπουργείου Βιομηχα­νίας, τότε άρμοδίου δια τήν τεχνικήν έκπαίδευσιν, καί συνεχίζεται ήδη μέ τήν έγκρισιν καί τήν συνεργασίαν τού 'Υπουργείου 'Εθνικής Παιδείας, βάσει τού Νομοθετικού Διατάγματος 3970/1959.

Αί έκδόσεις τού 'Ιδρύματος διαιρούνται είς τας άκολούθους βασι­κας σειράς, αί όποίαι φέρουν τούς τίτλους:

«Βιβλιοθήκη τού Τεχνίτη >>, «Βιβλιοθήκη τού Τεχνικού>>, «Βιβλιο­θήκη τού Τεχνικού βοηθού Χημικού>>, «Τεχνική Βιβλιοθήκη >>.

'Εξ αύτών ή πρώτη περιλαμβάνει τα βιβλία τών Σχολιον Τεχνιτών,

ή δευτέρα τa βιβλία τών Μέσων Τεχνικών Σχολών, ή τρίτη τών Σχο­λών Τεχνικών βοηθών Χημικών, ή τετάρτη τa βιβλία τa προοριζόμενα διa τaς άνωτέρας Τεχνικaς Σχολaς ( ΚΑΤΕ, ΣΕΛΕΤΕ, Σχολαί 'Υπο­μηχανικών). Παραλλήλως, άπο τοϋ 1966 το w/δρυμα άνέλαβε καί ·τήν έκδοσιν βιβλίων διa τaς Δημοσίας Σχολaς Ε.Ν.

Αί σειραi αύται θa έμπλουτισθοϋν καi μέ βιβλία εύρυτέρου τεχν;κοϋ ένδιαφέροντος χρήσιμα κατa τήν aσκησιν τοϋ έπαγγέλματος.

* * *

Οί συγγραφείς καi ή 'Επιτροπή 'Εκδόσεων τοϋ 'Ιδρύματος κατα-βάλλουν κάθε προσπάθεια ν, άίστε τa βιβλία νa ε/ναι έπιστημονικώς aρτια άλλa καi προσηρμοσμένα είς τaς άνάγκας καi τaς δυνατότητας τών μαθη­τών. Δι' αύτο καi τa βιβλία αύτa lχουν γραφή είς άπλήν γλώσσαν καi άνάλογον προς τήν στάθμην τής έκπαιδεύσεως δι' fίν προορίζεται έκάστη σειρa τών βιβλίων. Ή τιμή των ώρίσθη τόσον χαμηλή, άίστε νa ε/ναι προσιτa καi είς τοvς άπόρους μαθητάς.

Οϋτω προσφέρονται είς το εύρv κοινον τών καθηγητών καί τών μαθητών τής τεχνικής μας παιδείας αί έκδόσεις τοϋ 'Ιδρύματος, τών όποίων ή συμβολή είς τήν πραγματοποίησιν τοϋ σκοποϋ τοϋ Εύγενίου Εύγενίδου έλπίζεται νa ε/ναι μεγάλη.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ

Άλ�ξανδρος I. Παππάς. Όμ. Καθηγητής ΕΜΠ, Πρόεδρος. Χρυσόστομος Φ. Καβουνlδης. Διπλ. Μηχ.-Ήλ. ΕΜΠ, 'Επίτιμος Πρόεδρος ΟτΕ, Άντι­

πρόεδρος. Μιχαήλ Γ. 'Αγγελόπουλος. Τακτικός Καθηγητής ΕΜΠ, τ. Διοικητής ΔΕΗ.

Παναγιώτης Χατζηιωάννου, Μηχ.-Ήλ. ΕΜΠ, Γεν. Δ/ντής Έπαγ/κής Έκπ. Ύπ. Παιδείας.

Έπιστημ. Σύμβουλος, Γ. Ρούσσος. Χημ.-Μηχ. ΕΜΠ.

Σύμβουλος έπί τών έκδόσεων τού 'Ιδρύματος Κ.Α. Μανάφης. Καθηγητής Φιλοσοφικής

Σχολής Παν/μίου 'Αθηνών.

Γραμματεύς, Δ.Π. Μεγαρlτης.

Διατελ�σαντα μ�λη ij σύμβουλοι τijς Έπιτροπijς

Γεώργιος Κακριδής t (1955 - 1959) Καθηγητής ΕΜΠ. 'Άγγελος Καλογεράς t (1957- 1970) Καθηγητής ΕΜΠ, Δημήτριος Νιάνιας (1957- 1965) Καθηγητής ΕΜΠ, Μιχαήλ Σπετσι�ρης (1956 - 1959), Νικ6λαος Βασιώτης (1960- 1967), Θε6δωρος

Κουζ�λης (1968- 1976) Μηχ.-Ήλ. ΕΜΠ.

Ι Δ Ρ Υ Μ Α Ε Υ Γ Ε Ν Ι Δ Ο Υ

ΒΙΒΛΙ Ο ΘΗΚΗ Τ Ο Υ ΤΕΧΝΙΊΉ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ. ΑΝΕΜΟΓΙΑΝΝΗ ΔΙΠΛ. ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΥ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΗΤΟΥ Ε.Μ.Π.

ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝ IA ΤΟΜΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ

ΕΣΩΤ Ε Ρ ΙΚΕΣ ΗΛΕ ΚΤΡ ΙΚΕΣ Ε Γ ΚΑΤΑΣΤΑΣ Ε ΙΣ

ΑΘΗΝΑ 1981

Π Ρ ΟΛΟΓ ΟΣ

Ό τόμος τούτος &ποτελεί συνέχεια το\ι τρίτου τόμου τής 'Ηλεκτροτεχνίας πού περιλαμβά,·ει τήν Παραγωγή, τή Μεταφορά καi τήν Διανομή τής 'Ηλε­κτρικής 'Ενέργειας, καi &κόμη ενα μέρος σχεrικό μέ τiς 'Ηλεκτρικές Μετρήσεις.

Μετά &πό τόν τέταρτο αύτό Τόμο, ποu περιλαμβάνει τiς Έσωτερικi:ς Ήλεκτρικι\ς 'Εγκαταστάσεις, δέν μένει παρά ή εξέtαση τών 'Ηλεκτρικών Συ­σκευών Κατα,•αλιόσεως, γιά ,.α καλυφiJ·ούν δλες οι &ναγκαίες γνό1σεις τιilν ΥjλεκτροτεχνιτιϊJν στα {}έματα τής 'Ηλεκτροτεχνίας. οι συσχευeς καταναλι!J­σεως - μαζί μι\ ενα μέρος σχετικό μι\ τήν Φωτοτεχνία -{)-α &ποτελέσου� τil'' ϋλην το\ι πέμπτου Τόμου τής 'Ηλεκτροτεχνίας.

'Από U:ποψη σκοπού ό τέταρτος τούτος τόμος διαφέρει &πό τόν τρ(το, ποi• εΙναι μάλλον περιγραφικός καί δίδει μόνο τίς fi·εμελιώδεις &ρχές καί ίiν­''οιες στόν τεχ,•ίτη, στό δτι έχει &κόμη ίiνα σκοπό: ,.α κατατοπίση δη­λαδή καί νά όδηγήση κατα τό δυ,•ατόν, στή:ν εκτέλεση ιής δουλειάς του τόν ιlσχολούμε,•ο μe ήλεκτρικές εγκαταστάσεις τεχνίτη ήλεκτρολόγο.

Ό κατατοπισμό�: αύτός ε!ναι γενικός, γιατί &φορά μόνο στούς τρόπους μέ τούς όποίους μπορούμε ,.α &ντιμετωπίσωμε τίς διάφορες περιπτώσεις έγκαταστάσεων. Οί τρόποι αύτοί δι\ν εΙναι βέβαια οί μόνοι δυνατοί καί χαμ­μια φορα δsν εt,•αι ούτε οί καλύτεροι, δμως προσέξαμε να εt,•αι οι πιό συν­ηiJ ισμένοι καί ε,;κολοι.

Θα ήταν βέβαια &.δύνατο ,.α συμπεριλάβωμε δλες τίς δυνατsς λύσεις καί περιπτώσεις τών -tlεμiiτω'' τών έγκαταστάσεων. Καί τούτο γιατί δ ογκος τής διδακτέας ίίλης ποi• {1-ά άπαιτήτο {1-ά ήταν τεράστιος. 'Επί πλέον, τούτο τό <iποκλείει (ός ί!να σημείο καί ή συνεχής πρόοδος σι\ ύλικά καί με{)-όδους γιά τίς έσωτερικές έγκαταστάσεις.

'Υπάρχει &.κόμη καί ή έξής βασική διαφορά μεταξύ του τρίτου καί τού τε rάρτου τούτου τόμου :

οι τεχνίτες πού άσχολού\•ται μs τήν παραγωγή ή τήν διανομή τού ρει'.ματος χρειάζεται νι'ι έκτελέσουν λίγα μόνο πράγματα μe δική τους πρω­τοβουλία, χωρiς έπίβλεψη μηχανικού. Άπε,•αντίας ό ήλεκτροτεχ,•ίτης πού ιlσχολείται με 1jλeκτρικές έσωτερικές έγκαταστάσεις {)-α δουλέψη τiς περισσό­τερες φορFς μό,•ος του, με δικ-Ιι του εu{!ού,•η καί έλάχιστη έπίβλεψη. Κατι'ι συ­''έπεια πρέπει ,.α γ\•ωρίζη πολίο καλα καί μέ λεπτομέρει.α τή δουλειά του, καλύτερα ίσως &.Πό δ, τι ό τεχ,•ίτης τής δια\•ομής, γιά νά &.ποφευχ{)-ούν άργό­τερα α,•ωμαλίες στiς έγκαταστάσεις καί άτυχlηιατα.

Βασικά τό βιβλίο τούτο διαιρείται σέ τρία μέρη. Στο :rρώrο μέρος καi μετιl &πό τiς γενικότητες τού βιβλίου περιγρά­

φονται μi:. λεπτομέρεια ί!λα σχεδiJν τι'ι συνη{)-ισμένα {ιλικiι ποί• χρησιμοποιεί ί'νας τεχνίτης κατασκευαστ1ις 1jλεκτρικιϊJν έγκαταστι.\σεων.

χ Πρόλογος;

Στt') δεf,τερο μ/ρο; δίδονται :rρακτικί·; όδηγίε; στ(η'w fγκαταστάtt), γιιί vιι μπορέση νι! μελετιΊση στuιχειωδιuς, νά κατα.σκειιιίση καl \'<L έλέγξη μι<! σι•νιι­{}ισμένη έσωτερικ1] έγκατάσταση φωτισμοϋ καl κιν!1σεως σίιμφω\'α μr τοι\: Κανονισμοι!ς. Πειιιλαμβά,•εται ι\διiΊ καl ί:να Κεφίλαιο άρκεη! iκτεταμι'νο, σχετικr! με τi1ν έκλογ1Ί καί τη χρησιμοποίηση ήλεκτροκινητήρων.

Στο τρίτο μέρuς άναλ·ύονται καl έ:τεξηγοuνται οί σπουδαιότερες ι/.:τι'ι τίς διατιiξεις τώι• Και•οι•ισμώι·, πού το Κράτος Ιiχει έπιf1άλλει σχετικr! μέ τ ι'1ν έκτέλεση 1'jλεκτρικίίΊν έγκαταστάσεων καl τοi•ς όποίους πρέπει νι! έχη πάντοτε {ιπ' ι'ίψη του δ τεχ,•ίτης. Ό σκοπος τών Κανονισμιuν αύτιuν δεν εί,•αι μόνο νι'ι εξασφαλίζουν τήν κανονικη λειτουργία τιίιν έγκαταστάσεων, ι/.λλά άκόμη καί νά έπιβάλλουν ορους άσφαλείας γιa τά ίίτομα πού χρησιμοποιοί•ν τlς έγκατα· στάσεις. Μέσα στο Κεφάλαιο αύτο άναπτύσσονται καl οί γειώσεις ποίι είνιtι τόσο άιταραίτητες γιa την άσφάλειά μας, δίδονται δε καl οί στοιχειιοδεις γνώσει ς γιa τlς ηλεκτροπληξίες.

ν Ας σημειιόσωμε άκόμα δτι διιισμένες βασικες έννοιες, ποu iχουν άναλυ­ΊJ.ή στοuς τρείς προηγούμενους τόμους τής 'Ηλεκτροτεχνίας, ι\διu ΊJ.a {}εωιιοί)ν· ται σάν δεδομέ,•ες καl γνωστές, ιlιστε \'a άποφεύγωνται οί ι\πα\•αλrJψεις τους.

'Όσον άφορά στlς ΊJ.εωρητικ€ς γνώσεις Ε-πά,•ω στον ηλεκτρισμό, ιl:τ' αύτές, γιό. τον τεχνίτη, δεν χρειάζονται παρό. μόνο. οί πολi• στοιχειιόδεις, δπως π.χ. τί είναι ή έ'νταση, ή τάση, ή ίσχuς του ρεύματος ή ηλεκτρικη άvτίστα· ση κλπ. δπως τίς γνωρίζομε άπο τον Λ' τόμο τής 'Ηλεκτροτεχνίας.

Τελειιό\•οντας τόν σύντομο αύτο πρόλογο, είναι ά.παραίτητο \'a τονί­σωμε ίίλλη μιa φορa στοίις τεχνίτες, τοίις μελλοντικοίις Ύjλεκτρολι)γους έγκα­ταστάτες τής 'Ελλάδος, την aνάγκη νό. μη λησμο\•ου\' ποτέ κατa την ι\κτέλf­ση τής έργασίας τους, δτι έκτός ά.πό τi}ν οtκο,•ομία μιάς έγκαταστάσεως Ιί μιάς συσκευής, ι\νδιαφέιtει ή κανονικi1 εξυπηρέτηση του καταναλωτή καί ί!τι πάνω άπ' δλα έπιβάλλεται ή άσφάλεια, σύμφω,•α με το�•ς Κα,·ονισμού�, ιl.:τύ κινδύνους ηλεκτροπληξίας. Μιίνο fί.ν ά.ποκλείσωμε τελείως τi1ν πιiJ·ανότητα ι(­τυχίjματος, ποίι 1J.ά οφείλεται σε ιiντικανοvικη ι\γκατάσταση, ΊΜ μποροί:ψε ''ά {}εωρίJσωμε δτι f1 κατασκευi} τής έγκαταστάσεως αύτής είναι σωσηΊ.

Ό συγγραφε>)ς

Π ΙΝΑΚΑΣ Π Ε Ρ ΙΕΧΟ ΜΕ ΝΩ Ν

ΕΣ Ω Τ Ε ΡΙΚΕ Σ Ε Γ Κ ΑΤΑΣΤ ΑΣ Ε ΙΣ

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟ Σ

ΓΕΝΙΚΟ ΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕ ΩΝ

ΚΕΦΑλΑΙΟ 1

Γενικες έννοιες καl γνώσεις.

ΙΙαρtiγρ. Σελ(δα 1 · 1 Τί όνομάζομε έσωτερικiι έγκατάσταση καί ποιός ό σκοπός της 1 I - 2 ΠιίJς κατατάσσομε τίς έσωτερικές έγκαταστάσεις . • . • • • 3 1 - 3 Πώς τροφοδοτούμε τίς έσωτερικες έγκuταστάσεις . . . • . . 5 1 · 4 Ή έξέλιξη καί ή σύγχρονη μορφη τών έσωτερικών ι!γκαταστά-

σεων • . . . . . . . • · · · · · · · · • · • · ·

ΚΕΦΑλΑΙΟ 2

·Αγωγοi έσωτερικών έγκ ατ αστάσεων.

:! - 1 Είδη άγωγιίJν . . . . . . . . . . .

2 · 2 Κοινοί άγωγοί έγκαταστάσεως . . . . 2 · 3 Καλώδια έσωτερικιίJν έγκαταστάσεων 2 · 4 Σειρίδες εσωτερικών εγκαταστάσεων . 2 · 5 Γυμνοί άγωγοί . . . . . . . . .

:2. • 6 'Επιτρεπόμενες έντάσεις άγωγών . . .

ΚΕΦΑλΑΙΟ 3 .

9

12 19 22 33 38 40

Σωλήνε ς έσωτερικών έγκατασ τάσεων και έξαρτημάτων του ς. :1 - 1 Σκοπός καί είδη σωλήνων . . . . . . • . . . . . . . . . . . 46

Xll Πίνακας; περιεχομένων

Ιlαράγρ. 3-2 'Οπλισμένοι μονωτικοl σωλij,•ες ( σωλijνες Μπέργκμαν) Β - Β Σωλijνες με χαλι'ιβδινο δπλισμο . . . . . . . . . . . :1-4 Μονωτικοi σωλήνες καl εύκαμπτοι μονωτικοl σωλή,·ες 3- 5 Μεταλλικοt σωλijνες . Η· 6 Μεγέ{}η σωλ-ίινων . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4- 1

4-2 4- 3

ΚΕΦΑλΑΙΟ 4

Πίν ακε ς καΙ. όργ αν α πινάκων . Πίνακες έσωτερικιϊ:ι'' έγκαταστάσεων . Διακόπτες πινάκων . 'Ασφάλειες πινάκων

ΚΕΦΑλΑΙΟ 5

Σελίδ:< ·4R i'ι2 !j.j

56

57

62

68

84

Δι ακόπτες φωτισμού- ρευματοδότε ς- λυ χνιολ αβέ ς. 5- 1

fι- 2

5- 3

Διακόπτες φωτισμο·ίί . . . . . . . . . . . . . Ρευματοδότες ( πρίζ�ς ) καl ρευματολijπτες ( φtς) Λυχνιολαβeς ( ντουt) . . . . . . . . . . . . .

ΔΕΥΠΡΟ ΜΕΡΟΣ

:Jl

95

102

ΜΕΛΠΗ ΚΑΙ ΚΑΤ ΑΣΚΕΥΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤ ΑΠ ΑΣΕΩΝ

6- 1

fi-2

6- Β

6-4

li -5

ΚΕΦΑλΑΙΟ 6

Μελέτη οίκιακών έγκατ αστάσεων

Σχέδιο ήλεκτgολογικijς έγκαταστάσεως. · .

Ύπολογισμος γραμμιϊ:η• . . . . . . . Συνδεσμολογίες φωΗστικών σωμάτων . . Σχεδίαση μιά;; έγκαταστάσεοος . . . - . . Ί'ελικδς ύπολογισμος μιάς έγκαταστάσεως

10fι

110

117

12f>

12()

Πίνακας; περιεχομένων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Είδικa τμ ήματα οίκι ακώv έγκαταστάσεων.

Παράγρ. ί- 1 ί-2

7-3 7- 4

7- 5

Παροχi!ς καί μετρητές . Κουζίνες . .. .. . . Λουτριl . . . .. . . Φωτισμος στ\ς σκάλες . Διάφόρες εγκαταστιίσεις φωτισμοu .

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

'Εγκαταστάσεις άσ-6-ενών ρευμάτων . 8 -1 Γενικά . . . . . . . . 8 -2 'Ηλεκτρικιl κουδούνια .

8 -Β Ά γγελ τfιρες . . . . . . 8-4 Κουδούνια άσφαλείας . 8-5 'Εγκαταστάσεις τηλεπικοι\'ωνίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

ΧΙΙΙ

Σελίδα 131'1

140

144

147

149

157

158

162

164

165

Ύπολογισμος έγκαταστάσεων κινήσεως , έκλογη κιν-t]τήρω v. 9 -1 Γενικες άρχi!ς . . . . . . . Η- 2 Έκλογ1i είδους κινητrιρα �r- Β Κα{}ορισμος τfις tσχύος ένος κινητrιρα Β-4 'Υπόλοιπα ηλεκτρικιl χαρακτηριστικιl τάι\' κινητίιρων

10- 1

10-2

10- 3

10-4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

'Εγκατάσταση κ αι τροφοδότηση κινητήρων. 'Εγκατάσταση κινηηΊρων .. . . . . . . . . .

Έξωτερικiι συνδεσμολογία κινητίιρων . . . . .

Τροφοδοτικές γραμμές καi προστασία κινητήρων Κινητήρες συνεχοuς ρεύματος . . .

ΚΕΦΑΛΑIΟ 1 1

Κατ ασκευ i] καΙ. έλεγχος μ.ιάς έγκαταστάσεως.

168

170

180

184

193

198

207

212

: 1 · I Το:τnΙ�;·τηηιι :τl\•άκων . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21:1

XIV Πίνακα� περιεχομένων

Ιlχράγρ. 11 · 2 'Εγκατιί.σταση γραμμιiiν . . . . . . :Η ι-; 11 -Β ΤοποΙΜτηση φωτιστικιίl\' σωμάτων . 2:\!J

11 - 4 "Ελεγχος τής έγκαταστιί.σεως . . . . 2-!:'ι

1 ι . i) τα έργαλεία τού τεχνίτη τιίιν έσωτερικιίl\' έγκατα στάσεων . 2i'ι4

12- ι 12-2

12-Β

1:1- 1 1Β- 2

1:\-3

ι:Ι- 4 1Β- 5

1Β · 6

1:-3- 7

1:-3-8

1Β- 9 Jil- 10

1-1 - 1

ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ

ΚΕΦΑλΑΙΟ 12

Γενικες eννοιες.

Τί περιλαμβάνουν οί κανονισμοl. . . . . Όρισμοi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ποιες κατηγορίες χιόρων προβλέπουν οί κανονισμοi .

ΚΕΦΑΑΑΙΟ 13

Κατασκευε ς για χώρου ς όρι σιrέ νη ς "ατηγορίας. Ξηροi χιJιροι . . . . . . Χώροι πρόσκαιρα ίιγροi .

'Υγροί χώροι . . . ΒQεγμέ,•οι χιJιροι . . . . Κονιζόμενο ι χώροι . . . ΧιJιροι ρυπαροi καί έμποτισμένοι μέ ιiγιίιγιμα ύγρι'ι. η κορεσμέ­ναι με διαβρωτικούς ιiτμοί•ς . . . . . . Χιuροι ύποκείμενοι σε κί,•δυνο πυρκαϊάς . Χιiiροι ύποκείμενοι σε κίνδυνο έκρ{ιξεως Χώροι ηλεκτρικής ύπηρεσίας

Διάφοροι είδικοί χιJιριιι . . . . . .

ΚΕΦΑΑΑΙΟ 1 4

Είδικε ς έ σω τερικε ς ήλεκτρικες έγκαταστά σεις.

Έγκαταστιί.σεις ύπαί{}"(.ΙΟ\J

2ιi8

2i0

274

280

281

2811

284

28[ί

286 287

288

28!)

289

29:1

Πίνακας περιεχομένων

Ιlαράγρ. 14- 2 'Εγκαταστάσεις a\·ελκυστ{jρων . . . . . . . . .

Η- Β 'Εγκαταστάσεις μΕ: τάσεις μεγαλύτερες των 250 Υ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 5

Γειώσει ς. Τί ε!ναι καl τί έξυ:ιηρετεί μια γείωση Ιlοιές τάσεις ε!ναι έπικίνδυνες . . . . Μέitοδος γειό>σεως προστασίας . . . . . Τρόπος έκτελέσεως της ιiμέσου γειιί>σεως προστασίας Τρόπος έκτελέσεως τijς γειό>σεως έ:τl τοϋ ούδετέρου

Χ\'

Σελίοα 2(15

�98

1i">- 1

15-2

15-3

15-4

15- 5

15- G 1!">- 7

Τρόπος έκτελέσεως της γειό>σεως δια μέσου τοϋ ήλεκτρονόμου 'Ηλεκτροπληξία . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . .

302

308

309

31ί

325

329

333

I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I

I I I I I I I I I I I

I I I I I

I I I

I

I I I I

ΠΡΩ Τ Ο Μ ΕΡΟ Σ

ΓΕΝΙΚΟ ΤΗ ΤΕΣ ΚΑΙ Υ λΙΚΑ ΕΣΩ ΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑ Τ Α Στ ΑΣΕΩΝ

Κ Ε Φ ΑΛ Α ΙΟ 1

Γ ΕΝ Ι Κ ΕΙ ENNO I EI Κ Α Ι ΓΝΩΙ Ε ΙΙ

ι.ι. Τί όνομάtομε έσω'tερικiι έ yκα 'tάσ 'tαση καΙ. ποιό; ό σκο · πό; 'tη ;.

'Όπως γνωρίζομε, το �λεκτρικο ρεuμα παρά.γεται σε �λε­κτρικιΧ €ργοστά.σια, ποu τιΧ όνομά.ζομε κεντρικούς σταffμούς Yj σταffμούς παραγωγής. 'Απ' €κεί 'ή �λεκτρικΥj. €νέργεια μεταφέ­ρεται με τις γραμμές μεταφοράς στιΧ δίκτυα διανομής. 'Απο τιΧ ο{κτυα οιανομijς διανέμεται με τη βοήθεια των παροχετεύσεων (παροχών), γιιΧ τις δποίες θιΧ μιλήσωμε στΥjν σελ. 5, στοuς κατα­ναλωτές. Καταναλωτες ε!ναι ο[ πελά.τες τijς �λεκτρικijς €πιχει­ρήσεως.

Ή δποχρέωσ'Υ) μιιiς �λεκ"τρικijς έταιpείας ε!ναι ν:Χ φέρν'Υ) το ρεuμα &ς τΥjν είσοδο τοu σπιτιοu Υι του €ργοάτασ{ου κλπ. και συγ­κεκριμένα &ς το σ'Υ)μείο &που τοποθετείται δ μετρητής ( γνώμο· νας ). Ό μετρ'Υ)τΥjς μετρεί τΥ)ν κατανά.λωσ'Υ) τοu �λεκτρικοu ρεu­ματος ποu ξοοεuει δ πελά.τ'Υ)ς σε δρισμένο χρόνο ( π. χ. κά.θε μή­να). Στον μετρ'Υ)τή, λοιπόν, τελειώνει 'ή οικαι�οοσία τής �λεκτρι­κijς έταιpείας. Ή φροντίδα γιιΧ τΥ)ν παραλα6Υj τοu ρεuματος, τΥ)ν €σωτερικΥ) οιανομΥ) και τΥ)ν χρφιμοποίηση του, εtναι οουλειιΧ τοu πελά.τ'Υ). Ό πελά.τ'Υ)ς Ο'Υ)λαοΥ) θιΧ κά.μ'Υ) τΥ)ν λεγόμενη έσωτερική έγκατάσταση.

"Εσωτερική έγκατάσταση ε!ναι το €σωτερικο �λεκτρικο οί­κτυο, ποu κατασκευά.ζει κά.θε καταναλωτΥ)ς μέσα στον οικ6 του χώρο, γιιΧ ν:Χ οεχθij τΥ)ν .ΥιλεκτpικΥ) ενέργεια, ποu τοu προσφέρει ή

'Ηλεκτροτεχνία Λ' 1

2 Κeφ. Ι. Γeνικeς; 8ννοιeς; και γνώσeις;

�λεκτρικΎJ έταφεία, καl να. τΎ)ν μεταφέρΥ) wς τlς 'συσκευές κατα­ιιαλώσεως, οπου θα. τΎ)ν χρφιμοποιήσΥJ.

Ή ονομασία « έσωτερικ·fι » έγκατάστασΥJ μπορετ να. μας δοΥJ­γήσΥJ σε μια. βασικΎJ παρεξήγφΥ). Δι6τ� θα. νόμ�ζε κανεις δτι, έφ' οσον ο( εγκαταστάσεις αuτες λέγονται « εσωτερικές))' eα. πρέπει να. γίνωντα� μόνο στα. εσωτερ�κα. των κτιρίων ( σπιτ�ών, &ποθΥ)κών κλπ.), πρiγμα ομως ποu οeν εΙ ναι ετσ�. Γιατί, πράγματ�, αuτο ποu εννοοtίμε, οταν λέμε οτι μι :Χ έγκατάσtασΥ) Ε ίνα ι « εσωτεριΚΥJ >>, είναι οτι � εγκατάσταση άνήκει aτόν πελάτη (είναι οηλαο.Υι δική του ύπ6θεσΥ)) καl οχ� στ.Υιν �λεκτρικΎJ έταιpεία. Αuτο μόνο σημαί­νε� 'ή λέξΥ) << εσωτερ�κΎJ » και οχι το χωρο στον όποτο κάνομε τΎ)ν έγκατάστασΥJ. 'Έτσ�, rι εσωτsρικΎJ εγκατάστασ·η μπορετ π. χ . να. γίνεται καl σε δπαεθριο χωρο, &λλά., πά.ντως, εφ' οσον γίνεται μέσα. στΎ)ν lο�οκτφία τοu πελάτΥ), λέγεται εσωτερική.

Ή καλή έκτέλεση τijς εσωτερικής εγκαταστάσεως ε!να.ι &πα­ραίτΥJτΥJ, aν θέλωμε να. έχωμε wφέλε�α. ciπo τα. &γαθa ποu μας προσφέρει ό Ύjλεκτρισμός.

Ή εύ{}ύνη, λοιπόν, πού έχει δ τεχνίτης, ό όποίος -{}a έκτε­λέση τήν έyκατάσταση αύτή, εlναι πολύ μεγάλη· και γίνετα� &κόμα μεγαλUτερΥ), α.ν σκεφθοuμs οτ� � χρφιμοποίφη τοu �λε­κτρισμοu παρουσιάζει οχ� μόνον ωφέλειες &λλα. και κινδύνους για. τοuς &νθρώπους, ποu, &πο &προσεξία τους η λόγω ένος ελαττώμα­τος τijς εγκαταστάσεως, μπορε"ί να. Ελθουν σε επαφΎJ με « σώμα­τα» ποu έχουν τάσΥ). Τότε συμΌα{νουν ο[ λεγόμενες ήλεκτρο­πληξίες, για. τlς όποιες τόσο συχνα. γίvεται λόγος στlς εφημερί­δες, καl ο( δπο "ίες &pκετες φοpες έχουν θανατηφόρα &ποτελέσμα;­τα. ΈπίσΥJς άλλη σοΌα.pΎJ συνέπε�α;, ποu μπορεί να. έχη μ�α. έλατ­τωματικΎJ εγκατάστα;σΥ), είνα;� � πpόκλησΥ) πυρκαϊάς .

• 'Ώστε, � άσφάλεια εlναι ένα σοβαρό ζήτημα - μιά σοβαριj άπαίτηση yιά τίς έσωτερικές έyκαταστάσεις.

'Όλες ο( χώρες κατάλα.Όαν γp�γοpα τοuς κ�νοuνους ποu πα-

Ι • 2. Πώς; κατατάσσομε τι; έσωτερικt; έγκαταστάσεις; 3

p�uσ�άζουv οί έλχττωματ�κες η κακες έσωτεpLκες �γκα.ταστάσε�ς καl κατάρτισαν τους ο�αcpόρους Κανονισμούς τών 'Εσφτερικών 'Εγκαταστάσεων, οί δποίΌ� χpησιμε6ουν σ&:ν δοηγοl καl ;6μ6ου­λοι στους �λεκτpολόγους που &.σχολοuντα� με τlς Ξσωτερ�κsς έγ­καταστάσεις. Οί Κανονισμοl αuτο!, aν καl ε!να� γεν�κα ο�αcpοpε­τικοl γ�α. κάθε κράτος, δμως οιαcpέρουν μόνο κατα. τlς λεπτομέ­ρειες. Γιατί, σκοπος κάθε Κανονισμοu ε!να� πάντα, &.πο τ�ν μ�&: μεριa να. όποοεικν6η ποια. είναι � κατάλληλη Ξγκατάσταση � 6ποία θa ΞξυπηρετΎ]ση καλ6τεpα τον καταναλωτ� (πελάτη) καl σuγχp6νως θιΧ ΞγyυιΧται τ�ν aσφάλειά του.

Τέλος, οeν πρέπει να λησμονοuμε καl τον οΖκονομ�κο παρά­γοντα κατα. τ�ν μελέτη καl τ�ν κατασκευΥj μ�ιΧς Ξγκαταστ:Χσεως.

Μποροuμε, λο�πόν, να. θεωpΎ]σωμε οτ� � οίκονομiα εlναι ή τρίτη άπαίτηση τώ1• ήλεκτρικών έσωτερικών έγκαταστάσεων κοντα. στlς &λλες Μο, που &.ναφέραμε, οηλαο� κοντ&: στ�ν καλΥj �κτέλεση τi)ς εγκαταστάσεως καl την &.σφιiλε�ά της.

1 · 2 Πώι; κατ ατάσσομε τiι; έσωτερικe ι; έγκαταστάσει ι;.

Σ6μcpωνα με τον δρισμο ποu οώσα.με προηγουμένως, Ξσωτερ�­κeς Ξγκαταστάσε�ς είναι Ξκείνες πο� γίνονται στο uπα�θρο Ύj σε στεγασμένο χωpο καl είναι 1ο�οκτησ!α τοu πελάτη· μποpοuμε oe να. τlς ο�ακpίνωμε σε έγκαταστάσεις ύπαί{}ρου και σε έγκατα_στά­σεις κλειστού χώρου ( ο1κοοομής).

Το οε6τερο αlιτο είοος ( κλε�στοu χώρου) μποpοίίμε πάλ� να το χωpίσωμε σε πεp�σσότεpες κατηγορίες, &.νάλογα με τlς εΖο�­κeς συνθήκες ποu Ξπικpατοίίν στ�ν ο1κοοομ1j.

'Έχομε έτσ� τίς εγκαταστάσεις στεγνών η ξηρών χώρων σs iντtθεση με τις Ξγκα.ταστάσεις ύγρών χώρων ( π. χ. �νος όπο­γείου).'Επίσης έχομε τlς εγκαταστάσεις κονιζομένων χώρων, οη­λχ'ΟΊJ χώρων ποu είναι γεμάτοι &.πο σκ6νΞς ( δπως είναι ot &:λευ­p6μυλοι) και τις Ξγκαταστ:Χσεις μέσα σέ χώρους aτούς όποίους

4 Κεφ. Ι. fενικ�; «ννοιε; και γνώσεις;

μπορεί νd σημειωΙJοvν έκρήξεις ( δπως ε!νcχι π. χ·.· of άποθ'i'jΚες'

βενζCνrις κλπ.), ποu θ:Χ οοuμε στο Κεφ�λcχιο 13. Κ�θε μια άπο τlς ιtcχρcχπ�νω κcχτrιγόρCες έyκcχτcχστ�σεων εί­

νcχι φοσικο να πcχρουσι�ζ Υ) cοιcχ{τερcχ χcχρcχκτ'ηριστικ�. Για τον λόγο cχuτον of Κcχνονισμο!. δρCζουν ε�οικον τρόπο

κcχτcχσκευ'i'jς κcxl κcχτ�λλrιλcχ όλικα για κ�θε ε!οος χώρου, &στε οί βcχσικsς άπcχιτήσεις μιliς έγκcχτcχστ�σεως, οrιλcχο� � οΖκονομCcχ, � έξυπrιρέτφ'η τοu κcχτcχνcχλωτή κcxl κυρCως � άσφ�λειcχ, να ίκcχ­νοποιοuv't�Jι κcχτα τον κcχλύτερο τρόπο. Οί Κcχνονισμοl μ�λιστcχ, για να βοrιθήq_αn\ι_ δσο το ουνcχτον περισσότερο τοuς κcχτcχσκευcχστές, προχωροuν t!s μεγcχλύτερες άκόμcχ λεπτομέρειες κcxl ο{νουν δοΎJ-' γCες για τελεCως εΖοικα θέμcχτcχ, δπως π. χ. ποια ε!νcχι 1j κcχλύτερrι κcχτcχσκευ� για cχrθουσες κινrιμcχτογρliφων η για οωμ�τιcχ, μέσcχ στα δποτcχ eγκcχθιστοuμε συσσωρευτsς (μπcχταρ(ες) η άκτινολογικα μrιχcχνήμcχτcχ κλπ.

·Απ· τα πcχρcχπ�νω βλέπομε δτι μποροuμε να lχωμε πολλsς κcχτrιγορίες εσωτερικών eγκcχτcχστ�σεων, iΧν π�ρωμε σαν β�σ'η τ'i'jς κcχτατliξεως cxuτ'i'jς τlς ίδιαίτερες σ·υv1Jijκ8ς πού έπικρατοvν μέσα στόν χώρο, δπου θα λειτουργήση 1j eγκcχτ�στcχσή μcχς.

Έκτος δμως άπο cxuτ� τ�ν κcχτliτcχξrι των εσωτερικών sγκcχ­τcχστliσεων δπliρχει κcxl άλλ YJ μCcx ποu μliς οιευκολύνει στ� μελέτrι τους cχuτή: δ χωρισμός τους σs έγκαταστάσεις φωτισμού η οίκια­κές έγκαταστάσεις κιχl σs έγκαταστάσεις κινήσεως η βιομηχανι­κές έγκαταστάσεις.

Οί πρώτες άφοροuν στlς κατοικίες, δπου το μεγcχλύτερο μέρος . τής κcχτcχνcχλώσεως π�ει στον φωτισμό, � στlς συσκευsς θερμάν­σεως ( κουζCνες, θερμοσCφωνες κλπ. ). Οί δεύτερες ε!νcχι ο Ε eγκcχ­ταστ�σεις πc.u γCνοντcχι στα έργοστάσια, δπου � κcχτcχν�λωσrι π�ει κυp(ως στlς Ύ)λεκτρικsς μrιχcχνsς ( συνήθως άπο κινrιτ'i'jpες ).

Ι • 3. Πώς τροφοδοτούμε τi� έσωτερικeς; έyκατα.στάσειc; 5

1 · 3 Πώς τροφοδοτούμε τις έ σωτερι χeς έγκατα στάσεις . •

Ρεvμα�οδ6�rισrι και nαQΟ:tές.

'Έχομε πεί δτι � �λεκτρικ·fι �ταιpεία cρέρνzι το ρεuμα &ς τον μετρητrJ τών εσωτερικών €γκα.τα.στχσεων των πελατών της, συν­Οέοντα.ς τη γραμμη δια.νομής μs τον μετρητή. Ή σύνδεση αuτη μs την δπο{α. � �λεκτρικrι &ταιρεία δίνει ρεuμα &πο το Όcκτυο δια.­νομης στον κα.θένα πελάτη χωριστά, λέγεται ρευματοδ6τηση (*). Γιχ \la κάνωμε τη ρεuμα.τοδότηση &πο τη γραμμη διανομής στην εγκατχστα.ση τοu κα.τανα.λωτη (δηλ. τοu πzλάτη) χρησιμοποι­οuμε σύρματα ( γυμνοuς &γωγοuς η συνήθως €να καλώδι� ), ποu συνδέουν τη γραμμη διανομης μs τον μετρητή. Το κα.λώδιο αuτο

�---} Γpαμμη δι�η)ου

Σχ. 1 · 3 α.

(η οί &γωγοl) λέγεται παροχή. Στο σχΎ)μα 1 · 3 α. βλέπομε μ!α πα.ροχή, οηλαοη το κα.λώοιο πoiJ eνώνει το δίκτυο με τον μετρητή, για νa γίνη � ρευμα.τοοότηση της εγκαταστάσεως.

�Αν το οCκτυο οια.νομijς ε!ναι εναέριο, τότε κα.l � παροχη

(*) Πολύ σuχvi στΥjν πριiξη "fι ρεuμα:το136tηση λέγεtα:ι παροχή.

'ΕπειδΥj δμως, δπως θά: δοuμε άμέσως, παροχfι λέy;τα;ι κα:t "fι yρα:μμΥj μS: την δποία: γίνεtα:ι "ή ρεuμ(Χtοδόtηση, yιά: νά: &ποφεόyωμε tYj σόγχuση παροχfι θά: λέμε μόνο tYj yρα:μμΥj α:ύtή.

6 Κeφ. Ι. Γeνικβς; έννοιe; χαt yνώσeις;

είν�έναέρια ( σχ. 1 • 3 α.). "Αν δμως το δίκτυο ε!να.ι υπογειο /

( δπως συμf3α.ίνει στις μεγάλες πόλεις), τότε κα.l � πα.ροχΥj ε!να.ι ύπόγεια.

Ξέρομε δτι το Ύjλεκτρικο ρεuμα. δια.νομijς μπορεί να εΙνα.ι είτε ύψrιλijς είτε χα.μrιλijς τάσεως . Το πως ρευμα.τοδοτοuμε, δrι­λα.δΥj το πώς κiνομε μια σ6νδεσrι ρευμα.τοδοτ�σεως ύψrιλijς τάσεως, χρφιμοποιώντα.ς τα κα.τάλλ rιλα. κα.λώδια., το είδα.με στον Γ' τό­μο τijς 'Ηλεκτροτεχνίας. Σ' α.uτο το βιβλίο θα �ξετάσωμε λοιπον μόνο τlς ρευματοδοτήσεις χαμηλής τάσεως.

ΣτΥjν πα.ρά.γρα.φο 7 : 1 θα δοuμε με λεπτομέρεια. τις σχετικες κα.τα.σκευές.

MoQqrή "toiί Qεvμa"toς.

"Ας μιλ�σωμε τώρα. για τΥjν μορφΥj ποu έχει το ρεuμα., με το όποίο μι� πα.ροχΥj τροφοδοτεί τYjv �σωτερικΥj �γκα.τά.στα.σrι. Τοuτο aλλωστε ε!να.ι το μόνο θέμα. ποu �νδια.φέρει τον �λεκτρολόγο εγ­κα.τα.στά.τrι, &:φοu � �ργα.σία. του &:ρχCζεt μετα τΥjν πα.ροχΥj κα.t τον μετρrιτ�.

Ποιά. είνα.ι � μορφΥj � ο ε μορφες .τcu ρε6μα.τος στΥj χώρα. μα.ς; Πα.λα.ιότερα., κά.θε -fιλεκτρικΥj έτα.ιpεία. είχε δια.λέζει μια δικfι

τrις τάσrι δια.νομijς κα.l ρεuμα. συνεχες � �να.λλα.σσόμενο, &:νiλογα. με τtς τοπικες συνθήκες.

Σ�μερα., ή ΔΕΗ (Δrιμοσία. Έπιχείρφις Ήλεκτρισμοu), έχει τυποποιήσει τό ρεύμα χαμηλής τάσεως σέ έναλλασσόμενο, τρι­φασικό, σvχvότητος 50 περιόδων καί τάσεως 220j380 V· Τοuτο ε!χα.ν κά.νεt εuτυχως κα.l πολλες άλλΕς έτα.tpείες, μέ�α. στlς δπο ίες κα.l � πρώψ ΉλεκτρtκΥj Έτα.tpεία. 'Αθψων Πειpα.tώς.

Άρκετες δμως ε!να.ι οί πόλεις στΥjν 'Ελλάδα. ποu έχουν &:κόμα. συνεχες ρεuμα. 220 V � 2 Χ 110 Υ, �νω πολλες aλλες έχουν iνα.λλα.σσόμενο τριφα.σικο ρεuμα. τά.σεως 12 7/220 V. Τοuτο δμως zΙνα.ι προσωρινο κα.l σε μερικa χρόνια. � τυποποιημένrι χα.μrιλ"fι

ι . 3. Πώς; τροφοδοτοiίμe τiς; έσωτeQL1C�ς; �γ1Cαταστάσeις; 7

τάσΎ] των 220/380 V θ& έχ'η δπωσο�ποτε επεκταθή σ' δλ'f/ τΎjν Έλλάοα.

Αuτό, λοιπόν, που eνοιαφέρει τον ηλεκτρολόγο εγκαταστάτ'fJ ε!ναι ν& γνωρίζ'η τη μορφη τοu ρεόματος που θ& οεχθή � κατα­σκευή του. Καl αuτο γι& την Έλλάοα εlναι το εναλλασσόμενο ρεuμα, 50 περιόδων, μονοφα::ηκδ η τριφασικό, τάσεως 220 V η 220/3 80 v αντιστοίχως, &νάλογα με το ε!οος τής εγκαταστιf­σεως.

Στις έγκαταστάσεις κινήσεως � ρεuματοΟότΎ]ση γίνεται σuν�­θως με πλήρες ψtφασικο σόστημα, οηλαοΎj με τlς τρείς φιfσεις και τον οuΟέτερο ( 220/380 v ), ενω στlς έγκαταστάσεις φωτισμού παρέχεται γενικ& μόνο μι& φάση καl δ οuοέτερος ( 220 V ). "Ε­χομε οηλαδη αντίστοιχα, ρsuματοΟότφη που γίνεται με 4 &γω­γους ( τριφασική παροχή) καl ρsuματοΟότηση που γίνεται με 2 &γωγους ( μονοφασική παροχή). Παροχες τριφασικες ( O'fJλ. με καλώοια 4 &γωγων) eχομs σuνf;θως καl στlς μεγάλες εγκαταστά­σεις φωτισμοu, που &πορροςροuν eνταση μεγαλότερη &πο 40 Α ( ζfιτηση μεγαλότερη &πο 9 &ς lOkW), π. χ. στην τροφοδότηση μι�ς πολυκατοικίας.

'Όπως γνωρίζομε, στην πρώτη περίπτωση ( οηλαοη στην τρι­φασLκη παpοχη) eχομε στη οιιfθεσ� μα� ψείς &γωγους ςpιfσεων,

μsταξu των δπο!ων ή τάση ε!ναι 380V (πολικές τάσΒiζ ), ��1 eναν τέταρτο &γωγο ( τόν ούδέτερο), που ή τάση τοu &πο δποι­ονοήποτε &πο τοuς τρετς &γωγοuς φάσεων ε!ναι 220 v ( ςρασικη τάση ) ( σχ. 1 · 3 β ) .

Το σuστημα τοuτο είναι &παρα!τ'fJτ<:ι γι& τlς �γκαταστάσεις κιν�σεως, γιατl οί ηλεκτριχες μηχανες (κινητήρες) ποu τοποθε­τοuμs εκεί ε!ναι σuνήθως τριφασικές, έπομένως, γιά. ν& τlς συνΟέ­σωμε χρειαζόμαστε τpετς &γωγοuς φάσεως. Στην περίπτωση αuτή, α.ν ύπάpχουν και μονοςρασικοl καταναλωτές, τοuς συνδέομε &νά­μεσιΧ στον οuΟέτερο καl σz eναν &"πο τοuς &γωγοuς φάσεων.

8

�Αν οί μονοφασικες καταναλώσεις ( δ·Υ)λαοη OL συσκευες που καταναλίσκόυν' το ρauμα) ε !ναι πολλές, καλο ε!ναι ν� lσομοφά­ζωμε τ� φορτία τους και στις τρείς φάσεις, δrιλαδΥj ν� τις συν­οέωμε �κ περιτροπής &νάμεσα στον ούaέτερο και σε μι� &πο ·τ!.ς τpεΤς φάσεις, lσομοφάζοντάς τα &νάμεσα σ' αύτές, ώστε ν� πεr<­νοuν περ?που τ� ίδια &μπερ &πο κάθε &γωγο φάσεως.

Σύνδεσn ) - Ιι:ινnτriρων

ούδiπρα;, 220v. ' ��ώg()(, ( Φασ.ικn _ Σιίvδεσn -) τασn Φq•τισμr;υ

:Σχ. t ·3 β.

Ε!ναι φανερο δτι Ξνα τέτοιο πλήρες τριφασικο σίιστrιμα θ� ε!ναι πολυτέλεια γι� μι�ν οlκιακΥj έγκατάστασrι φωτισμοu, μι� κα!. τ� φορτία σ' αύτΥjν τ·ην περίπτωσrι ε!ναι πάντα μικρά. Γι' αύτό, δπως είπαμε προrιγουμένως, στ!.ς ι:Χπλες έγκαταστάσεις φω­τισμοu fι παροχΥj &ποτελείται μόνο &πο τ�ν ούδέτερο καί μι� &πο τ!.ς φάσεις, ποu &.νάμεσά τους συνδέομε τ� λεγόμενα οίκιακd φορ­τία, δrιλαδ-fι τ� φωτα, τίς κουζίνες, τ� ραδιόφωνα κλπ.

Πάντως σε μεγάλες οίκοδομές σε π.χ. πολυκατοικ(ες, -ήγε­νικΥj· παροχΥ) εlναι πάλι τριφασική, ενω iι παροχη κάθε διαμερί­σματος ε!ναι μονοφασικΥj. ΊΌuτο το κάνομε, &φ' �νος γιατι μι� μεγάλ 'Υ) οlκοδομΥj έχει συν�θως καt τριφασικοuς καταναλωτsς ( π. χ. τοuς κινrιτήpες των &.νελκυστ�ρων) κα!. &φ' eτέρου γιατι iι

I · 4. Ή έξέλιξη και ή σύγχρονη μορφη τών έσωτερικών έyκαταστάσεων 9

r�η κα.:tα.νομ� τοίί σuνολLκοi) cροpτίοu πάνω στlς τρεΙς cράσεLς γ:­νετα.L ετσL ΠLΟ εuκολα..

ι . 4 ·Η iξέλιξη και ή σύγχρονη μορφit τών έσωτερικών έ νκα· ταστάσεων .

Ή δLα.cροp&. ποu πα.pοuσLάζέι μi.:Χ σημεpLνΥj κα.τοLκ{α. ιiπο �­λεκτpικής ιiπόψεως, σε σίιγκpιση με ενα. μέσο σπCτι π .χ. τοu 1932 ε !να. ι τεpά�τι�. 'Ο &νθpωπος στΎ)ν πpοσπάθ�ιά τοu ν!Χ κάμ'Υj τη ζωή

τοu π ιο &νετη, $πενόησε ένα. πλήθος Ύ)λεκτpLκες σuσκεu€ς γL&: ν&: τον $ξuπηpετοuν μέσα. στο σπ{τL τοu. ΣτΎ)ν διάpκεLα. τών τpLά.ντα. α.uτών τελεuτα.{ων $τών fι &νοδος τ� $πιπέδοu ζωής π.pοκά.λεσε μl&: σημα.ντικ� α.ϋξησrι τής «Ξγκα.τεστημένrις Ύjλεκτρικής ισχuος» μέσα. στlς κα.τοLκ{ες. "Οπως ε !να.L cρuσLκ6, fι ισχuς α.uτΎ) θ&: πρέπει ν&: Ξξuπrιpετείτα.L κα.τ&: τον κα.λUτερο τρόπο ιiπο τlς έσωτερLκsς ΎjλεκτpLκsς $γκα.τα.στάσεLς .

}ΑρχLκ&: ολο το cρορτ{ο ένος σπιτιοίί ήτα.ν σuνή�ως μόνο λίγα. μόνLμα. φώτα. κα.l ένα.ς η Μο ρεuμα.τοδότες ( πρlζες ), ποu σuνέδεα.ν κα.μμι&: λά.μπα. $πLτρα.πέζLα. κα.t ένα. ραδιόφωνο, ένώ οί cρορrιτsς σuσκεusς ήτα.ν σuνήθως ένα. μLκρο ΎjλεκτρLκο σ{δερο των 3()0 W, κα.l σπά.νLα. μL&: μLκρ� Υ)λεκτρLκη έστ{α. ( μάη) μα.γειpείιμα.τος.

Σήμερα. fι σuγχρονrι κα.τοικ{α. πρέπεL ν&: δ ια.θέτη &cρθονο cρω­τ ισμο κα.l οί ιiνά.γκες τοu σπιτLοίί έξuπrιρετοuντα.L ιiπο ολων των ε 1ο<i'>ν τlς σuσκεuές, ποlι τελεLοποLοuντα.L κα.l πλrιθuνοντα.L κα.θrιμε­φχ, Ξνω σuγχρόνως α.uξά.νετα.L κα.t fι 1σχύς τοuς. Χα.ρα.κτrιρι:.. στικο ε!να.ί οτL α.uτη τη στιγμη πολu σuχν&; το ιiρχLΚΟ σ{δερο ΠΟU ήτα.ν των 300 w έγLνε τών 1000 W. Άνά.λογη α.uξφη ισχύος πα.ρα.τrιροuμε κα.t στtς Ύjλεκτρικsς κοuζlνες, ποU. ιiπο σuσκεusς με μL&: έστ{α. 1:ών 1 200 W, sχοuν $ξελιχθή σS σuγκροτήμα.τα. ισχuος 10 k W η κα.t ιiκόμα. περισσότερο.

'Αλλ&: δsν ε!να.ι fι α.uξηση της ισχuος των σu�κεuών α.uτων 6 μόνος πα.ρά.γων ποu Ξπιι5α.p�νει την $γκα.τά.στα.σή μα.ς. Τ&: είοrι

ι ο Κsφ. Ι. Γsνιχε, βννοιsς; χα ι yνώσsις;

των σuσκεuών πληθαίνοuν καθημερινώς. Σuνεχως έφεuρίσκονται νέες ηλεκτρικες σuσκεuές, που ά.πλοποιοuν τlς έργασCες καl μας βοηθοuν στο νχ κεροCζωμε χρόνο. 'Έτσι π.χ. sχοuν τεθi) σε χρήση τα ηλεκτρικα πλυντήρια ρο6χων, τα στεγνωτήρια, οί r}λεκτρικ€ς σκούπες, ο ί πλυντικ€ς μηχανε, πιάτων καl τόσες άλλες σuσκεuές, που σεν θεωpοuνται π ια οuτε aπλησίαστες πολuτέλειες, οuτε έξω­φρενισμοl που ο ιαΜζομε στlς εφημερίδες.

Το cρ:χινόμενο αuτο της ταχείας α.δξήσεως του ηλεκτρικού φορτCοu �νος σπιτιοu παρα.τηρείτ:χ ι πολυ !ντονο στα περισσότερα. aπο τχ χωριa τής Έλλά.οος, που πρωτοπηρα.ν ρΕuμα. τχ τελΕuτατ� χρόνια..

Οί ο ιστακτικοl Κάτοικοι των χωριων στ�ν aρχ� έτόλμησα.ν νχ τοποθΕτήσοuν μόνο sνα. η Οίιο φwτα.. 'Όταν ομως κα.τάλα.οα.ν οτι ή ηλΕκτpικ� 'σuσΚΕUΥJ Είνα.ι στ�ν πραγματικότητα. οlκονομ(α. κχt οχ ι . sξοοο, ά.pχισα.ν νa πpομηθΕuωντα.ι σίοερ:χ, κοuζίνΕς κλπ. 'Έτσι μΕτα aπο λίγοuς μήνΕς χρειάσθηκΕ νa aντικα.τα.στα.θοuν οί περισσότΕροι μΕτασχηματιστές, που τpοφοοοτοuσαν τα χωρια α.uτά, :iπο ά.λλοuς μΕγα.λ6τΕροuς, για.τl αuξήθηκΕ σημα.ντικα -ή κατιtνά.­λωσΥj.

'2;αν πα.ρα.ι:ιΕιγμα. α.uτi)ς τi)ς α.uξήσΕως τi)ς κα.τα.να.λώσεως η­λεκτp·.σμοu θ' aνα.φέρωμΕ μια νέα. σuσκΕu� καταναλώσΕως, που Ύι χρήσΥj της ά.pχισΕ να ΕξαπλώνΕται πάρα. πολυ ΚαL στΥj χώρα μα.ς λ6γ��!:ί 'i1λίματός της. Πρόκειται γιa τ�ν κλιματιστική έγκατά­στα'cιη -a1f conditioning) διαφόρων κτιρίων. ( Θα τ�ν έξΕτάσωμΕ στον Ε' τόμο τi)ς 'ΗλεκτροτΕχνίας). 'Ά ν -ή έγκατάστα.ση αuτ� πρό­κΕιται να οώση οχι μόνο ψuχρο aέpα για το κα.λοκα.ίpι aλλα καl ζεστο aέpα για τον χΕιμώνα., τότΕ aπαιτεί νέΕς σημα.ντικες ποσ6-tητες ρΕ6μα.τος aπο τlς έσωτερικες ηλεκτρικες έγκα.τα.στάσεις μα.ς.

Ό τΕχνίτης λοιπόν, των εσωτΕpικων έγκα.τα.στάσΕων πρέπει να sχη uπ' δψη τοu τ�ν εξέλιξη αuτ� κα.l να προολέπη τ�ν α.u­ξηση τοu φορτίοu, να κάνη οε τΥ)ν έσωτεpικΥj έγκατά.στα.ση Ξτσι,

Ι • 4. Ή έ�έ).ι�η καi ή σύγχρονη μορφή τών έσωτερικών έvκαταστάσεων 11

ίό�τε νa μην &.ναγκασθ·η νa την ξηλώ�Υ) &.ργ6τερα, δταν θχ αu­ξηθή το cρορτίο , &.λλa νa μπορή &πλως νa την $πεκτεCνΥJ.

Ή &.νεπάρκεια των παλα�ii)ν sσω"ep:,HI)v εyκαταστάσεων rι τών νέων ΠΟU ο€ν UπολογίσθΥ)καν Καλά, γιa νa σηκώσοuν μεγαλό­τερα cρορτία. , eχει aποτελέσματα ποu πρέπε� ν&� τονίσωμε : Προ­καλειτα: ι σΥ)μαντικη Πτώση τάσεως μεταξu τοu μετρητή καt των σuσκευών καταναλώσεως, δταν � εσωτερικη εγκατάσταση ε!ναι &.νεπα:ρκ·fις ( μ ικρ€ς θιατομ€ς &.γωγών, μεγάλα μήκΥ) γραμμών ) καt τότε � &πόθοση των συσκεuών καταναλώσεως πέcρτει ραγ­θα:ία· π. χ. πτώση τάσεως 5% προκαλει ελάττωση κατa 17% τοu cρωτισμοu των λαμπτ-ήρων καt κατa 10% τής_ &ποθόσεως -:ών θερμαντικών. σuσκευών.

Χα:ρακτηριστικα &.ναcρέρομε δτι � μέσΥ) ετΥ)σCα κατανάλωση τijς κοινής κατοικ{ας στην 'Αμερικη &πο 800 k Wh ±·.:� �άτοικiα το 1937 , &ν����� G� �5όOkWh το 1 954. Οί &ντίστοιχοι &ρι­�μο\ στην Έλλάθα ε!ναι βέοαια: &κόμα μικρο! , &λλα το γi.γονος 3τι � μέ�η ετήσια κατανάλωση κάθε iJλεκτροθοτοuμένου πελά­τΥ) είναι σ-ήμερα γ6ρω στα 1 15 kWh, eνω το 1956 ήταν μόνο 68 kWh, μας θίνsι μια lοέα τοu πόσο γρήγορα αuξάνεται και σε μ:Χς η κατανάλωση. οι τεχνίτες μας, λοιπόν, ε ίναι &νάγκη να το λα:μΜνοuν αuτο uπ' δψΥJ, &στε στtς νέες τοuς κατασκευaς να πpοολέπουν και να πα:ίpνοuν δλα τα κατάλληλα μέτρα για νχ μποpοuν OL εγκαταστάσεις ΠΟU Κάνουν νχ σΥ)Κώσουν στο μέλλον μεγαλι)τερα cρορτία.

γ.Ε Φ Α λ Α Ι Ο 2

ΑΓΩΓΟΙ ΕΣΩΤΕΡΊ'.Ι(ΩΝ ΕΓΚΑ Τ ΑΠ ΑΣΕ ΩΝ

2 ·1. Είδη άyωyών

Για τη ο ιιχνομη τοu �λεκτρικοu ρι;(ιμιχτος μέσ� στοuς χώρους μι:iς έγκιχτιχστιΧσεως χρ-ησιμοπο ιοuμε , δπωc; ξέρομε ολο ι μιχς, πολ­λών ε!οων ιiγωγοός. Το εΙ�ος τους έξιχρτ:iτΙΧι :<ciθε cρορ� ιiπο τtς !οιΙΧ{τερες συνθΥjκες ΠΟU έπικρΙΧτοuν στους χώρους ·;::ου θet τοποθε­τ-ηθοuν . Στrιν ΠΙΧρciγριχcρο 1 • 2' εrπΙΧμε δτι έχομε έσωτεp�κες έyκα­tαστάσεις ύπαί�ρου, ΟΎjλΙΧοη έγκΙΧτΙΧστciσεις που �κτελοu�ε σε ·ιiνοικτους χώρους, κιχt έσωτερικες έyκαταστάσεις κλειστών χώ­ρων, ο-ηλΙΧοη έγκΙΧτΙΧστιΧσεις των ο�κοοομων. Ε!νιχι ιχuτονό-ητο δτι για την πρώτrι περ(πτωσrι θa χρrιόιμο�οιήσωμε ιiγωγοuς που να ιiντέχουν στtς ΚΙΧιpικΕς μετιχοολές, ιicρou θα ε!νιχι ο ια.ρκως έκτε­θειμένοι στο ϋπΙΧιθρο, ένώ στ-Υjν οεuτερΥ) περίπτωση οί ιiγωγοί, έπειοη θα έξυπηρετοuν κλειστο χωρο , θα είνΙΧι μικpότερrις ιiντο­χΥ)ς. ΈπCσrις άλλο ε!οος ιiγωγων θα έχωμε σε έγκατιΧστασrι έσωτερικοu πιΧλι χώρου, ιiλλα ύγροu, π. χ. σ'_eνα ύπόγειο , καt άλλο ε!οος θα έχωμε σε μια συν-ηθισμένrι κατοικία.

Βλέπομε, οrιλαοή , ιiμέσως ιiπο τα παραπιΧνω παριχοεCγματα δτι εrμαστε ύποχρεωμένοι να έκλέγωμε τα ύλικα που μεταχειρι­ζόμαστε , άνάλοyα μέ τlς είδικές συv{}ηκες τοu χώρου τΥ)ς έγκα­ταστιΧσεως. 'Έτσι κΙΧταλα6αίνομε γιατί ύπιΧρχουν τόσο πολλCι εtοrι οιαcρόρων ιiγωγων στα καταστήματα πωλήσεως �λεκτρικων ε!οων.

ΈπCσrις οί ιiγωγοt των έσωτεpικων έγκατιχστιΧσεων οεν ε!ναι ο[ tοιοι με τους ιiγωγους των γραμμών μεταcρορ:iς Ύι οιανομΥ)ς, που εrοαμε στον Γ' τόμο τiJς 'Ηλεκτροτεχνίας. Ένω, οrιλαοή, έκετ έχομε ιiγωγους χαλκοu 1J ιiλουμιν{ου, στtς έσωτερικeς έγκΙΧτα-

2•1 . Είδη άyωyών 13

:πχσzις εχομε πάντα χάλκινους καl πολu σπάνια, καl μόνο γιχ Ζiδικες κα.τασκεuΞς, άλουμινένιους.

Τπάρχει. δμως καl &λλη μία βασικi) διαφορά.

Q[ έναέριες γραμμές μsταcροράς καl οιανομijς, έπέιοi) οεν uπάρχει �όβος νa προκαλΞσοuν εuκολα. �λεκτροπληξίες (η βραχυ­κuκλώματα ), μια. καt είναι τοτ.οθετημΞνzς πολu ψηλά, eχο�ν τοi)ς :Χγωγο.Jς τοΙJς γυμνούς . • Ην σ'Jμ�α.Cνει ομως το ίδιο στlς έσωτερι­κΞς έγκαταστάσεις κλειστών χώρων, δτ.οu πολλά, καl μάλιστΙΧ &νειο{κεuτα. &τομΙΧ, zρχονται σ'Jνεχώς σε έπαcρΥj με τr;ν έγκατά­Jταση. 'Έτσι, γιa να προcρυλάσ'σωμε τα. &τομΙΧ αuτχ aτ.ο κάθε Δνουνο καl &.κόμη γιa να. ϊ.:pοστατείιωμε τi)ν $γκατάστΙΧση &.πb ,:!ραχuκυκλώματα, είμαστε uποχρεωμένοι να. χρησιμοποιοuμε στtς έσωτεpικzς έγκαταστάσεις μονωμένους άγωγούς.

Ή μόνωσ·η αuτi) τών aγωγ6Jν γίνεται με τi)ν τοποθΞτφr; ένος μονωτίκοv περιβλήματος ποu :iποτελείται aπο eνα Ύι περισ­σότερα στρώματα. τα. μονωτικα. uλικα. Π"U χρφιμοποιοuvται zξαρτώνται aπο τ� μέρος ΟΠΟ'J θα. τοπ-:ιθετrιθij 6 :iγωγός. Γίιρω ιiπο το μονω't"!ΚΟ αuτο στρώμα uτ.χρχει σε μερικοuς τ•jποuς ΚΙΧl ενα. η πεpισσ6τερΙΧ προστατευτικά στρώματα ( σuνή&uς μ'εταλλικχ και σπανιότερα :iπο σκληρες πλα.στικες uλες) για τη μηχανικi) πpοcρίιλαξη τών :iγωγών. 'Έτσι σχηματίζονται τa OLάcpopa είδη καλωδίων καt σεφ{οων ποu θa δοuμε παpακ:Χτω.

Ο ί aγωγοl, διακρίνονται zπC:Jrr;ς κ.:r.t σε μονόκλωνους Yj πο­λύκλωνους aνάλογα μs τον :iριθμο τών σupμάτω-.1 aπο τα. δποία iποτελοuνται. Στοuς μονόκλωνους :iγωγοuς το aγώγιμο όλικο εr­ναι συμπαγες ( ενα σίιρμα μόνο- ενα κλωνί), ένώ στοuς πολίι­κλωνους το uλικb aποτελείται &.τ. ο πολλα λεπτσ.· στριμμένα (συvε­στραμμένα σuρματίοια. Έπειδrι το οείιτερο είοο; είναι 'Πολu πιο ε!Jκαμπτο, οί Κανονισμοl προ�λέπουν ωστε δλοι οΕ μονωμένοι &.γω-

, ' " .). , , ' 16 2 ' , λ' λ γ� ι με -:ιιατομ-,1 πανω α.πο ) mm να γινωνται πο υκ ωνοι.

14 Κεφ. 2. 'Αγωγοi έσωτερικών έγκαταστάσεων

ciγωγο(ις, γιa να ξεχωpίζωμε �ν Ξχωμε eνα � Μο � καl πεpισσ6τε­pοuς ciγωγοuς μονωμένοuς μc.ταξ{ι τοuς μέσα σs κοινο πεp{6λΎ)μα.

Auτot π±λι διακpίνονηι σε μονοπολικούς, διπολικούς, τρι­πολικοvς &.γωγοuς κλπ. Θα πρέπε� να μά:θωμε να διακρίνωμε σωστα δτι aλλο εrναι μονόκλωνος &:γωγος καl aλλο ά.πλος μονο­πολικος κ.ο.κ. καt να μη μπερδε6ωμε τlς zννοtες. Στο σχfιμα 2 . 1 α βλέπομε μερικa παραδείγματα σuνοuασμών τών παραπάνω �ιακρίσεων.

Μονόκλώvοc. μονοnολικόc Ο.�ω�οc:.

Μονοι<λωvοc. διπολικοc aκω�οc:.

Μονοκλωνοc: τριπολι�<όc ax(>)�oc.

(·=··-·····. --= ·c=�--- - - - - - - · · · · - - - - . ---- . . ' . . -- -- - ----- - - - - - - - - -------

-- - - . -- ·- - - - - --- - -· · · .

Πολuκλωνοc: μονοπολικοc Ο.�ω�όc:

nολuκλωνοc διπολικοc:. ά�ωχόc

Πολίικλωνοc:. τριnολικόc ά)(ω�όc:. Σχ. 2 · 1 α.

Γενικχ ολοι οί :iγωγοt zίναt τuποποιημένο ι στlς οtάφοpες χώρες, καl κατατάσσονται σ�ιμφωνα με τtς διατομές τους, δπως εί­�χμε γιχ τοuς &:γωγοuς των εναερίων δικτύων διανομής, καt σ>.:ιμ­:ρωνα με το εlδος τijς μον(/Jσεως ποlι zχοuν.

'ΕπειδΎ) fι τάση με τ·fιν δπ:οίσ. λειτο!.ιpγετ μιχ rιλεκτρικΎ) iγκατάσταση ετναι χχμηλ1ι, δηλαδΎ) 120 V 1j 220 V rι380 V, 1ι

2· 1 . Είδη άγωγών 1 5

-cχση για την όποία είναι κατασκευασμένο ι ο� &γωγοt δeν μ<Χς Ενδιαφέρει lQtχίτερα , έκτος &πο έλάχιστες περιπτώσεις ποlι θα zξετάσωμε χωριστά. Κατα συνέπεια, όταν μιλούμε γιd μονωμέ­νους dγωγοvς εσωτερικών εγκαταστάσεων, εννοούμε dγωγοvς γιd τάση λειτουργίας μέχρι 500 V.

σε &γωγοt των έσφτερικών εγκαταστάσεων δ ιακρίνονται με­ταξύ τους κιχ! &πο το έξωτερικο περίολημά τους, ποlι συχνα ε! ναι χρωματιστό , πρ<Χγμα ποu μ<Χς βοηθεί δταν θέλωμε να κάνωμε μια όρισμένη συνδεσμολογία· π. χ. σε ενα διπολικο &γωγό, ό ενας μτ.ορετ να sχ·η χρώμα μπλέ, ένω ό &λλος κόκκινο.

Στlς έπόμενες παραγράφους α•:Jτοu τοu Κεφαλαίου θα έξετά­σωμε τα κυριότερα εrδη των τυποποιημένων &γωγών καl μάλι­στα τijς γερμανικι]ς τυποποιήσεως, μια ποlι αuτοlις μεταχειριζό­μαστε συνήθως στην 'Ελλάδα. Θα &να.φέρωμε έπίσης πότε και. ϊ.ώς μπορούμε να χρησιμοποιοuμε κάθε εναν &.πο αuτοuς, και. θα συμπληρώσωμε ολη αuτη την έξέταση με τοlις Κανονισμοlις ποlι θχ &.ναφέρωμε στο τρίτο Μέρος τοu βιβλίου. Πάντως, μια γενικη 1Qέα γιχ τη χρ·ησ ιμοποίηση των ο ιαφόρων &γωγων παίρvομε &πο τον Πίνακα 1, ποlι δπάρχει στο τέλος τijς παραγράφου, κ�t ιοίως &πο τον Πίνακα 14.

'Όσον &.φορa στα εϊδη τών χώρων, οπου κάνομε τtς έσωτε­ρικες έγκα.ταστάσεις, και. στοlις &.γωγοuς ποlι επιτρέπεται να. χρη­σ ιμ;:ιπο ιοuμε σε καθέναν &π' αuτο(ις, θα μιλ·ήσωμε &ναλυτικότερα στχ Κεφάλαια 12 καl 13 . Σ' αuτο έδω το Κεφάλαιο θα. &ναφέ ­ρωμε σuντομα το είδος μόνο των χώρων ( ξηpος χώρος, δγρος χώ­ρος κλπ. ) , για. τοlις όποί':Ιuς προορίζεται κάθε &γωγός.

'Ονομασία dyωyώv, καλωδίων και σειgίδων.

Προτοu κλείσωμε αuτη την παράγραφο, ε!ναι καλο να. ξεκα­θα.ρίσωμε ενα θ'έμα, έπάνω στο όποτο δπάpχει δυστυχώς μεγάλη σ6γχuση . Ti? θέμα αuτο εΙναι ή zννοια των όνομ::ί.των dγωγός,

1 6 Κeφ. 2 . 'Αyωyοι ισωτecιιχών iyχαταστάσeων

κοινός άγωyός έγκαταστάσεως, καλώδιο, σωληνόσvρμα κχι σει­ρίδα ( Υ; κορδόνι ) .

ΣτΥ)ν 'Ηλεκτροτεχνία όνομάζομε γενικιΧ άγωγοvς τιΧ &γώ­γιμα σόρμ«-τα που χρ-ησιμοποιοuμε γιιΧ τΥ)ν διοχέτευση τοu ρεό­ματος. 'Όπως ε!:r.tαμε, of &γωγοt εtναι γυμνοt η μονωμένοι, στΥ)ν περ(πτωση ομως των �σωτερικων �γκαταστάσεων ε!να_ι συνήθως μονωμένοι. Γεν�κά, λοιπ6ν, άγωγοί εtνα.ι καt of κοινοι &γωγοt �γ­καταστάσεω•,• κα.ι τιΧ 1tαλώδια και of σεφCδες κα.ι τιΧ σωληνοσόρματα.

Κοινοί άγωyοί έγκαταστάσεων εtναι of μονοπeιλικοt μονω­μένοι &γωγοι ποό, δπως θιΧ οοuμε, τοποθετοuνται σuνήθως μέσα στις εlοικες σωλ ψιί>σsι·ς τιί>ν �σωτsρικων �γκι:χτι:χστάσεων.

Καλώδιο δνομάζεται το σ{>νολο Οόο τοuλάχιστον μονωμέ:­νων ciγωγων που βρCσκονται μέσα στο roto περί6λημα. Στ'fιν. τ.ε­pCπτωση των �σωτερικων �γκαταστάσεων το περC6λημα αuτο είναι σuνήθως μεταλλικο καt ±νάλογα με το εlδος τeιυ, κα.θως καt &νάλογα με το είδος τijς μονώσεως των &γωγων τοuς, προκό­πτουν of διάφοροι τόποι καλωο{ων, που θιΧ γνωρCσωμε στΥ)ν παρά­γραφο 2 · 3.

ΣτΥ)ν περCπτωση που το περC6λημα �νος καλωδCόu �σωτερι­κijς �γκαταστάσεως δεν ε!να.ι μετα.λλικο ciλH �λαστικο η πλα.­στικό, το καλώδιο αuτο το δνομάζομε �π{σης σωληνόσvρμα.

ΤΥ) λέξη «καλώδιο» χρησψοποιετ �σφαλμένα πολυς κ6σμος και γιιΧ ά.πλοuς &γωγους ( γuμνου� η μονωμένοuς) μεγάλης σuνfι· θως διατομijς. Τοuτο δεν είναι σωστό, δοηγετ σε παρα.νοήσεις κα.ι πρέπεt νιΧ το &;ποφεόγωμs.

Σειρίδα (η κορδόνι) eσωτεpικijς �γκαταστάσεως δνομάζομε το εuκα.μπτο σuνολο Μο τουλάχιστον μονωμένων &γωγων ποu εrτε εtναι ά.πλώς συνεστραμμένοι μεταξu τους, εtτε βρίσκοντα.ι μέσα σε sνα eλαφρο κοtνο περ{ολημα.

Οί &γωγοC, λοιπ6ν, εtτε εlναt κοινοί, εrτε χρησιμοποιοuνται γι� νιΧ ciποτελέσουν καλώδια, σωλψοσuρμα.τα καt σεφ(οες. Καt

2·1. Είδη άγωγών 1 7

κατατάσσονται , δπως είπαμε, σε πολλοuς ·"tιπους. Ό καθένας &πο αuτοuς περιλαμ6άνει καl δρ�σμένες παραλλαγές.

'Όλοι αuτοl οί τuποt καl οί παραλλαγές τους είναι γνωστοl καl στην Έλλάοα με τα ξένα τους ον6ματα. Είμαστε δποχρεωμέ­νοι να χρησιμοπο ιοuμε τα ξενικα αuτα ον6μα;τα, γ tατl τα χρησι­μοποιεί καl το eμπ6ριο . τα ονόματα αuτα είναι συν�θως τα &ρ­χι,�α γράμματα τής Γερμανικής Τυποποι�σεως.

Έκτος &πο τοuς &γωγοuς τής Γερμανικής Τυποποι1ισεως ποu &ναψέpομε στον Πίνακα 1 δπάρχουν καl ιipκετοl &λλοι ·πάλι τής γερμανικής τυποποι�σεως, ποu ομως οεν χρησιμοπο�οuνται

ΠΙΝΑΚΑ Σ 1

Σαι:ο uδαιότερα είδη άγωγών πο iι χρησιμοποιούμε σε έσωτερι ­κeς έγκαταστάσεις (σύμφωνα μe τiιν Γερμανικiι Τύποπο ίηση).

"Ονομα ιiγω .

ΕΙδος γοϋ ( γερμα- Έλληνικη Συνηitισμένη χρησιμοποίηση ιiγωγοϋ ηκiι τυπο· προφορό. ποίηση )

Κοινοi ιiγω- NGA 'Έν γκε li Σέ κοι\'ές έγκαταστάcε�ς ξηρώ�· χώρω�· γοi έγκατα· (σπιτιών, μαγαζιών )<τλ.).

στάσεως NGAF ··Εν yz�· ιί Εψ Σε έγκαταστάσεις σπιτιών καi μα γα-ζtό>ν, άλλά σε χειρότερες . συνit-ϊjκες άπ' δ,τι χρησιμοπο•,οϋμε τούς NGA.

NGAL' "Εν γκε li οίι Σε χώρους ίδιαίτερα itερμούς (π. χ. σε φούρνους κτλ.).

NFGAW(S) "Εν ίiφγκε li β� iiς

Σε ίίπαίitριους χώρους πού έχουν όξέα.

η σε χώρους

ΝΥΑ 'Ένϋli(Νύα) "Οπως καi οι NGA, έπίσης δμως καl σε κάπως ίίγρούς χώρους.

NYAF "Εν v li ίiφ 'Όπως καl οι NGAF. NYA(S) "Εν ϋ li ίiς Σέ συρματώσεις πινάκων, μη.χανημά-

των, όχημάτων, πλοίων .κτλ.

�YAF (S) "Εν ϋ li έφ iiς Όπως καi ot ΝΥ Α (S).

( σuνεχttεται )

'Ηλεκτροτεχνία Δ'

18 Κεφ. 2. "Αγωγοί έσωτε�ιχών έyχαταστάσεων

( σ-υνέχεια ) Π Ι Ν Α Κ Α Σ

Εtδο� άγωγοίί

Καλώδια tσωτερικών �γκαταστά­σeων ( καί σωληνοσύρ-

ματα ).

Σειρίδεc; ( κορδό,•ια )

wονομα άγω γοίί (Γeρμα· νική Τυπο·

ποίηση)

NGM

Ν ΥΜ

ΧΥRι:Α η άνitυγρά καλώδια

Ν ΥΒΙ:

Χ ΡΑ

N LO

Ν Η Ι:

NSLF

N F L N L H

Ν Μ Η

NSH

Sifla N YFA

"Ελληνική προφορά

"Εν γκf: έμ

Νύμ

Νύρουα

Νύμπεου

Έν :τε α

"Εν χά οϋ

Συνηitισμιiνη χρησιμοποίηση

� �γκαταστάσειc; iιγρών χώρων (σπά· νια χρησιμοποιοίίνται).·

Σέ eγκαταστάσεις; iιγρών χώρων η �ρ­γοστασίων.

Σέ βιομηχανικές; �γκαταστάσεις;, σέ iιπόγεια καί σέ έγκαταστάσει� uπαί· itροιι.

Σέ έγκαταστ. τελείως iιγρών χώρων.

ΣΕ: συνδεσμολογίες μηχανημάτων.

ΣΕ: έγκαταστάσειc; φωτεινών σωλήνων "νέον» ύψη λ ijc; τάσεως.

Γιά σύνδεση φορητών βιομηχανικών συσκευών.

Έν i1c; ί1λ ί1φ Γιά σύνδεση συσκευών ήλεκτροσυγ­κολλήσεωc;.

Έν ί1φ ί1λ ΣΕ: συνδέσεις άνελκυστήρων (άσανσέρ).

Έν ί1λ χά Γιά σύνδeση έλαφρών κινητών ήλε­κτρικών συσκευών (π.χ μιάς ήλεκτρι· κijc; σόμπας).

"Εν ί1μ χά Γιά σύνδεση μsγαλuτιiρων ΚΙ\"ητών ήλεκτρ. σuσκευόΊν (π.χ. μιάc; κουζίνας).

"Εν ί1ς χά Γιά σύνδ. βαρειών κινητιο\' συσκευών.

Σίφλα

Νύφα

Σέ έγκαταστάσεις ξηρών χώρων.

Γιά σύνδεση μονίμων φωησηκών έσωτερικών σωμάτω\•. έγκαταστά- NYFAZ Νiι φά ζέντ Γιά σύνδεση μο\•ίμων φωτιστικών

σε ων

NSA σωμάτων.

"Εν 11ς α Γιά σύνδεση φορητών ήλεκτρικών ot· κιακών συσκευών ιπ. χ. ραδιόφωνα, λάμπες κτλ.).

·

Ν Υ LH Υ Εν ίί i1λ χά ίί Γιά σύνδεση μικρών φορητών οικιακών

ΝΥΖ

συσκευών.

"Εν iί ζέντ Γιά σύνδεση μικρών φορητών οικιακών συσκευών.

2 · 2. Κοινοi άyωγοi έyχαταστάσεως; 1 9

τόσο συχνά. 'Επίσης uπάρχουν &πεφοι aλλοι τuποι κοινών &γω­γων sγκα:τα:στciσεως, κα:λωοίων κα:1. σεφίοων, άλλων τυποποιή­σεων.( π .χ. 'Αμερικανικών, Γα:λλικών κτλ. ), ποu μπορετ ν::Χ συνα:ν­τήσωμε στηνΈλλciοα:, &λΗ είνα:ι βέ6α:ια: &Μνα:τον ν::Χ τοuς περι­γράψωμε εσω.

Στον Πlνα:κα: 1 βλέπομε λοιπον το εlοος των π ιο συνηθισμέ­νων &γωγων, το ονομα: τους σuμcρωνα: με τη γερμα:νικη τυποποίση κα:θως κα:1. ιι;;ην ηληνικη προφορά τους. 'Επίσης στην τελευτα:lα: στήλη του Πlνα:κα: βλέπομε κα:t την συνηθισμένη χρησιμοποίηση κάθε εrοους.

2 · 2 Κοινοi άyωyoi έγκαταστάσεως;.

ω κο ινοt &γωγο1. eγκα:τα:στciσεως εrνα:ι το πιο συνηθισμένο ε'ίδος &γωγων γι::Χ τ1.ς eσωτερικsς sγκα:τα:στάσεις σπιτιών, μα:γα:­�ιών κλπ. Ε!να:ι άπλοί ( μοvοπολικοί ) . Ή μ6νωσή τους ε!να:ι εrτε &.πο έλαστικό είτε &πο {}ερμοπλαστικό ύλικό (δηλ. &πb πλα:στικη

ο?.Jσία: ποu ε!να:ι &νθεκτικη σe θερμοκρασίες μέχρι 70° &ς 80° c ) . Δεν εχουν μετα:λλικο πpοστα:τευτικο στρώμα: γίιρω &.πb τη μ6νω­σή τους.

· Ayωyol NG Α. ("Εν Γκi "Α ) καl nαQαλλαyές �οvς.

Οί περισσότερες sγκα:τα:στάσεις στην Έλλάοα: eχουν κα.τα:­σκευα:σθij μs το πρώτο εΊοος κοινών &γωγων sγκατα:στάσεως, οη­λα.οη με &γωγοuς ποu '€χουν μόνωση eλα:στικοu. Auτol σίιμcρωνα: μs τον γερμα:νικο συμ6ολισμο τijς τuποποιήσεώς τους λέγοντα:ι &γωγοl NG Α ( "Εν Γκε "Α ) .

ΟΕ &γωγο1. NG Α &.ποτελοuντα:ι &.πο eνα: σuρμα: χάλκινο, sπικα:σσιτερωμένο, για. να. μην uπciρχη sπα:cρη χα:λκοu-sλα:στικοu, ποu προκα:λετ χημικη &ντίορα:ση. Το σuρμα: είνα ι μονόκλωνο γι::Χ ο ια:τομη eως 1 6 mm2, κα.1. πολuκλωνο π(Χνω &π' α:uτη τη ο ια:τομ'ή. ΓCιpω &.πο το σύρμα: uπciρχει eνα: στρώμα: sλα:στικοu ( κα:ουτσοuκ )

20 Κεφ. 2. 'Αγωγοί έσωτερικών έγκαταστάσεων

σκεπα.:;μένο zξωτερικa με μta τα.ινία. zμποτισμένrι με μονωτtκi) οuσία. κα.t μzτχ sνα. 6μποτισμέν(ι ίιcρασμάτtψ) πλέγμα ( μ:χνοuα.ς ) . Για να εrνα.t εuκολrι 'ή δ ιάκρtση των Qια.cρ6ρων iγωγων , ο ί μαν­Μες α•)τοl. έχουν οιάcρορα χρώμα.τα : μαuρο, μπλε κλπ.

Στο σχ·qμα. 2 • 2 α. βλέπομε μιχ τομi) τοίι &γωγοtι NGA.

Σχ. 2 · 2 α. Άγωγος; Ν G Α.

Το Ελαστικο τijς μονώσεως &ντέχει λίγο σε ίιγρα.σία.. Δ ιατη­ρείται συμπα.γες (οsν σκάζει) μόνο σε μικρες σχετικχ θερμοκρασίες ( μέχρι 60° C ) . ΙΗ τοuς λόγους α.uτοiJς χρφψοπο ιοuμε &γωγοuς NGA μόνο σε χώρους στεγνούς, κα.l τοuς τοποθετοuμε πάντα. μέσα. σε εlδικες σωληνώσεις. τl.ς σωλ ψώσεις α.uτες θα τtς 6ξε­τάσωμε στο Κεcράλα.ιο 3 .

"Αν θελ'ήσωμε να μετα.χειρισθοuμε α.uτοuς τοuς &γωγοuς μέ­σα. σε χιfφους κάπως ίιγροuς η θερμότερους &πο το συνrιθισμένο , τότε είμαστε ίιποχρεωμένοι ν-Χ χρφψοποι'ήσωμε aλλα. ενισχυμένα. εϊοrι τοίι ίδιου τύπου.

ΤιΧ εlδικά ιχύτιΧ ένισχυμένιχ εrδη εlνιχι τιi tξΥjς : • Aγwyol NGAF, ποu εχουν τΥjν rδια: σίιστ:χσ'fι με τοuς NGA,

ιiλλιi εlνιχι κιχτ:Χλληλσι γ ιιi πιο δύσκολες συνθΥjκες τοποθετήσεως. Tcuς χρφιμοποιοuμε 15τιχν π.χ. θέλωμε οί &γωγοί μας νιi έχουν πιο μεγάλη μηχιχνικΥj· ιiντσχΥj ιiπο 15 ,τ ι οί NGA.

Άγωγοl N(;AU , ποu το περi6λημά τους εlνιχι πιο ιiνθεκτικο ιiπο το περί6λημιχ των NGA σε θερμοκρασίες μεyιχλίιτερες των 60"C. Οι ιiγωγοt ΝΟ AU εlν:χι tπομένως κιχτ:Χλληλοι γιιΧ έγκιχτιχστάσεις θερ­μών χώρων, π. χ. γιιi φούρνους κλπ.

'Αγωγοl .VFG Α I Γ ( S ), μ.e διπλό προστ:χτευτικο περi6λημ:χ έμ­ποτιc:ιμ.ένο με οuσίες, τ.:οu το κάνουν κ:χτάλληλο γιιΧ γριχμμeς έξωτερικών χώρων κιχθιl>ς κιχ! χώρων ποu περ ιέχουν ι3ξέιχ.

2 · 2. Κοινοί άyωyοί έyκαταστάσεω, 21

Άvωvol. Ν Γ Α ( "Εν 'Ί 'Ά ή νύιχ ) καΙ. παQαλλαvές τους.

Το δεuτερο ciπo τα εrοη των κοινών &γωγwν zγκαταστά.­σεως, 'ποu ciναcρέρι:ψΞ παραπά.νω, είναl ο[ άγωγοί μέ -ο.ερμοπλα­στική μόνωση. Αuτοί, σuμcρωνα με τον γερμανικ'Υj όνομασία τους λέ­γονται άγωγοί ΝΥ Α ( 'Έν "r ''Α ) . Τα τελευτατα χρόνια αuτοt χρησιμοποιοuνται πολu περισσότερο &πο τοuς ciγωγοuς N G Α

ποu � χρ�ση τους εχει πιχ σχεδον καταργηθή. Τοuτο συμβαίνει γιατι ο ί θερμοπλασηκiΞς οuσίες τής μονώ­

σεώς τους zχουν μεγαλuτψη μηχανικη καt θερμικ'Υj ciντοχη ( μέ­χρι 75° C ) ciπo το ελαστικό, χωρlς να στοιχίζουν περισσότερο. 'Επίσης δsν σχίζονται ciπo την ζέστη, οπως το zλαστικ6, δiΞν ciπο­συντίθενται μs την πολυκαιρία και ciντέχουν περισσότερο στην όγρασία.

Το μειονέκτημά. τους είναι οτι � θερμοπλαστικΎ) μόνωση ρα­γίζει στις χαμηλsς θερμοκρασίες.

Χά.ρη στις παραπάνω lδ ιότητές τους οί &γωγοl ΝΥΑ , οπως φαίνεται και στο σχήμα 2 . 2 β , δεν χρειάζονται &λλο περί6λημα γupω ciπo τον χαλκό τους , έκτος ciπo τ.Υιν θεpμοπλαστικ·η μόνωση, ποu είναι και ciρκετχ λεπτότερη ciπo τ-Υjν λαστιχένια μόνωση των NGA. 'Επίσης δ χαλκός τους οzν είναι επικασσιτερωμένος οπως των . ciγωγων NGA, γιατι ή sπαcρη τοu χαλκοu μiΞ το θερμο πλα­στικο uλικο δiΞν προκαλετ καμμιχ χημικη ciντίδρcχση .

Σχ. 2 · 2 β. Άyωyο, ΝΥΑ .

Τοuς &γωγοuς Ν Υ Α μποροuμε νχ τοuς χρησιμοπο ιοuμε σε Ολες τlς περιπτώσεις ποu χρησιμοποιοuμε NGA, καθwς ΚΙΧl σε όγροuς χώρους � σε όπαίθριες εναέριες zγκα:τ�στάσεις, οπου είναι :Χπαρcιίτ-ητο νχ uπο6αστά.ζωντα ι ciπo μονωτήρες, οπως όπο6αστά.­ζοντιχι κcxl οί γυμνοl &γωγοί.

22 Κeφ. 2. Άyωyot έσωτeιιιχών έyχαταστάσeων

Για. είοικeς περιπτώσΕις eχομε πά.λι aλλοuς εΖοικους �νισχu­μένοuς τuποuς, που ε!ναι παραλλαγeς τοu βασικοu αuτοu &γωγοu.

Οι ε1οικοί α.uτοί tνισχυμένοι τύποι ( ΠΟU τ�ν έλλψικ� τους δνο­μασία. θιΧ τ�ν βροΟμε στον Πtνα.κα: 1 , σελίς 17 ) εlνα:ι ο[ έξ'ij; :

Οι ιΧγωγοi ΝΥ Α F γιιΧ συνθ'ijκες τοποθετ-ήσεως ουσκολώτερες ιΧπο τίς συνηθισμένες. Τοuς χρησιμοποιοσμε π. χ. δτα:ν θέλωμε νιΧ lχωμε &­!ωγοuς με μεγαλύτερη μηχα.νικΥ) &ντοχ� -η &ντοχ� σε δγρα:σία., &πο δ , tι εχουν οι ΝΥ Α.

Οι dγωγοi ΝΥ Α (S) καl ΝΥ AF (S), ποu το πχχος τοσ θερμο· πλα;στικοσ δλικοσ τους εlνα;ι περισσότερο &πο τδ συνηθισμένο ποcχος, ώστε νιΧ &ποκτοσν πολu βελτιωμένες μηχα.νικες κα.ί �λεκτρικες 1οι6τητες.

'Άς σημειώσωμε δτι , χάρη στίς !οιότητές τους α.uτές, οι δύο τελευ­τα.!οι τύποι εlνα.ι 1οια.ίτερα. κα.τάλληλοι γιιΧ νιΧ τοuς μετα:χειpιζόμα.στε στ�ν έκτέλεση συρμα.τώσεων πινχκων, μηχα.νημiτων, δχημάτων, πλο(ων, μετα.λλε(ων κλπ.

Ό Πίνακας 2 μας βοηθεί να. πά.ρωμε μιaν ίQέα των χαρα­κτηριστικών καθι!>ς καt των τuποποιημένων ο ιατομwν των Μο . αuτων &γωγwν ( N G Α καl Ν Υ Α ). που ε!ναι &πο τους πιο βασικους τίιποuς.

Σuγκρίνοντας τα. αντίστοιχα βά.pη καt ο ιαστά.σεις των &γω­γων NGA και ΝΥ Α ίσης ο ιατομijς, �πι6ε6αιώνομε τα. πλεονε­κτήματα ποu eχοuν οί οείιτεpοι ( ΝΥ Λ) &πέναντι των πρώτων ( NGA ) και τα. όποία είχαμε &ναφέpει πpωτίιτεpα.

2 • 3 Καλώδια έσωτερικών έγκατασ τάσεων.

Τα. καλώοια &ποτελοuνται , δπιιjς είπαμε, &πο o•Jo η πεpισ­σότεpοuς μονωμένοuς &γωγοuς ( σuνήθως 2, 3 η 4 ) , ποu τοuς στpέφομε ολοuς μαζl.ι καl τοuς περιτ�λCγομε μe Ξνα η περισσότε­ρα κοιν:Χ πpοστατεuτικ:Χ στpι�ματα. Τπά.ρχουν και τηλεφωνικά καλώδια, ποu ο[ μονωμένοι ciγωγ-:;ί τ-:;υς μ;;οpετ ν± φθά.σοuν και τοuς 3000.

Ή τομη �νος σuνηθισμένοu καλωδίοu sχει την μοpφη ποu οείχνει το σχijμα 2 . 3 α.

,r:. ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV \�

Όνομα:στικij δια:τομr1

( σε ffl1H 2 )

1 1 ,5 2,5 4 6

10 μονόκλωνος 16 πολύκλωνος 16

25 35 50 70 95

120 150 185 240 300

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 2

Χαρακτηριστικa άyωyών NGA καi ΝΥ Α

Βάρος 1000 ηι σε l>g NGA κ�ι ΝΥΑ (δiν bπά.ρχει διαφορά)

Μεγίστη NGA ΝΥΑ 'Αριθμος σuρμα:τιδίων διάμετρος

σύρμα: τος σύρμα: τος ( σε m1n )

- 14 1 μονόκλωνος 1 , 1f> 32 19 1 1 ,4 46 30 1 1 ,8 65 50 1 2,3 88 65 1 2 ,8

1 35 1 10 1 3,6 195 170 1 4,6 205 175 7 πολύκλωνος 5 ,2 320 275 7 6 ,5 415 370 19 7 ,8 590 525 19 9, 3 800 720 1 9 1 1 ,0

1060 970 19 1 2,8 1 340 1220 37 14,5 1640 1520 37 16,2 2020 1 870 37 18 ,0 2600 2460 6 1 20,f> 3210 3005 61 23,0

Έξωτερικij διάμετρος ' &γωγοσ ( σε ηι nι 2 )

NGA ΝΥΑ

- 2,7 4 ,6 3,0 5,2 3, 6 5,9 4 ,3 6 ,4 4,8 7 ,7 6 ,0 8 ,9 7 ,0 9,6 7 ,6

1 1 ,5 9 ,4 1 3,0 1 1 ,5 15,0 1 3,0 1 6 ,5 15,0 19 ,0 1 7 ,0 20,5 18,5 I 23,0 20,5 25,0 23 ,0 28 ,0 26,0 31 ,0 28,5

Ν !Η :;r:: � ε­οι i:i ... Q � .. 1ς) iC ε· < ... � .. S2 Q .. S2· Q ε <

Ν \Η

24 Κeφ. 2. 'Αγωγοl βσωτe(Ιικών βγκαταστάσeων

'Όπως είπαμε κα.l πρCν , 6πά.ρχaι ιiρκετη σίιγχuση γίι�ω ιiπο την λέξη << κα.λώοιο » . Πολλοl χρησφοποιοuν 1δίως τη λέξη κα:-

' ' ., ' ( ' , ' \ ' .2. λι�διο οτα:ν μιλοuν γενικα: για: α:γωγο α:κομα: και για: γuμνο ι.ιγω-rο ) μsγά.λης δ ιατομής . Γι� τοuτο, κα:λον είναι κά.θε φορ:Χ που μι­λοuμs γ ιιi καλώδια: νιi όιεuκpινCζωμε τ{ ε!δος κα.λωοίοu Ξννοοuμε.

Σχ. 2 · 3 α. Καλώδιο NH YBUY.

Τιi σuν-ηθισμένα. καλώδια. των Ξσωτερικων Ξγκα.τα.στά.σεων sχοuν μολύβδινη έπέvδυση χωρ'lς ραφή. Ή μ6νωσή τοuς είναι εrτε ιiπο χαρτί εrτε ιiπ� έλαστικό εrτε ιiπ� {}ερμοπλαστικό ύλι­κό, κα.l τοποθετείται κά.τω ιiπο τον χα.λΜοινο μανοuα. κα.l γ6pω ιiπο τους ιiγωγοίις. Άν:iλογα λοιπον μΞ το 6λικο τi)ς μονώσεώς τοuς χωρίζονται στlς τρείς α.uτες κατηγορίες.

Ό μόλuοοος , δμως, δπως γνωρίζομε, είναι μέταλλο μαλακό, το όποίο χτuπιέτα. ι εuκολα. κα.l εuκολα. κά.μπτετα ι . Γιιi κα.λ{ιτερη, λοιπόν, μ ηχα.νικη προστασία τοu μολuοοίνοu μα.νοuα., κα.l κα.τιi σuνέπεια. δλοu τοu καλωοίοu , τοποθετοuμε σuχνιi Ξξωτεpικ� και γίιρω ιiπ� το μολ6βι ενα. νέο περίβλημα άπό σκληρδ μέταλλο ΎJ ιiκόμα κα.l ιiπο σκληρο πλαστικο ύλικ� ( σχ. 2 · 3 α ). "Αλλοτε πά.λι το περίολημα. α:.Jτο ε! ναι μιιi ταινία χαλύβδινη, που τrιν τu­λCγομε γίιρω :iπο το κα.λώδιι:J σ' ολι:J το μi)κος τοu. Κα.μμιιi cροριi δμως � ταινία. α•:ιτη είναι eνα πλεκτό συρμάτινό περίβλιjμα

( σχ. 2 · 3 ε ), δηλ. eνα. Ξξωτεpικ?- πλέγμα. ιiπο γα.λοα.νισμένο σύρμα. . Τέλι:Jς, τ� κα.λι�οια. cρέpοuν σuχνιi κα.'l δpισμένα. πρόσθετα

στρώματα μι:Jνωτικω�. 'Έτσι π.χ. τ:Χ ύπόγεια καλώδια, γιιi ν� ιiντέχοuν κα.λ6τερα. στην ύypα.σ(α, sχοuν κα.t eνα. στpωμα. ιiπο

2 · 3. ΚαΛώδια έσωτεριχών έyχαταστάσεων 25

γιούτα. Γι' αuτα τα καλώδια μιλ�σαμs λsπτομspως στο μάθημα τijς παραγωγής καl δ ιανομής το!J psύματος στον Γ' τόμο τijς Ήλsκτpοτsχνίας ( δ ιότι τα χpφιμοποιοDμs κupίως στη διανομΥ) το!J psuματος κα1. δ χ ι στ1.ς :ΞσωτspικΞς sγκαταστά.σsις ).

Τπά.pχοuν επίσης πολλο1. τ6ποι καλωδίων eσωτspικων eγκα­ταστά.σsων ποu δsν εχοuν μsταλλικο π:pίολrιμα &.πο μολύeJι , &.λλα eνα. λsπτο μανδύα &.πb χαλκο Ύι ιiλοuμίνιο .

"Αλλοι πά.λι τύποι καλωδίων δsν εχοuν καθόλοu μεταλλικο πspίολrιμα., &.λλα οί &.νεξά.ρτrιτοι μονωμένοι &.γωγοί τοuς περικλεί­ονται δλοι μέσα σΞ eναν κοινο μανΜα &.πο $λαστικο κα1. &.πο θsp­μοπλαστικο δλικο ( σχ. 2 · 3 β ) .

.----- - - - --- --- ---= - -- - --� -

Σχ. 2 • 3 β. ΚαΛώδιο ( ΝΥΜ) χωρι; μεταΛΛιχο πε�ιίβΛημα.

"Ολοι αuτο1. ο 1 τ•.Jποι καλωδίων, που οsν εχοuν μολ•.'.ιβδινο ( :;1 άλλον μsταλλικο ) μανδύα, ιiλλα sίναι καλώδια. sσωτsρικων :Ξγ­καταστά.σsων, ονομάζονται sπίσrις, δπως sίπαμs, καl σωληνο­σύρματα.

'Απ' δ ,τι εχομs πή ως τώρα. σuμπsραίνομs δτι δπάρχε ι μια πολu μεγάλη ποικιλία καλωδίων. Κάθs εργοστάσιο οuσιαστικα κατασκsuάζει τοuς δ ικούς τοu τuποuς, οι os Κανονισμσl πsριορί­�ονται στο να καθοpίζοuν μΞ &.κpίeJsια μόνο τ!ς οιατομΞς το!J χαλ­κοu τοuς και την τάση λειτουργίας τοuς f1 τr1ν τά.ση &ντσχijς τοuς σΞ οοκιμΞς μονώσsως.

ΔΞν δπάpχsι γsνικα τuποποίηση για τ1.ς &κριοsίς διαστάσεις, τη σύσταση τοu καλωοίοu κα1. το slooς των μονωτικών τοuς καl των περιβλημάτων τοuς.

θ' &ναcpέρωμs , λοιπόν, εδω μόνο τοuς κυριοτέρους τύπους

26 Κεφ. 2. 'ΑγωγοΊ έσωtεQικών έγκαταστάσεων

τών καλωδίων, οηλα.ο� τά. ένισχυμένα με μολύβδινο μανδύα καλώδια κα.t τά. σωληνοσύρματα, τά. δποία. χρησιμοποιοuμε στlς ε�ωτερικες Ξγκα.ταστ±σεις. Τοuς τuποuς α.uτοuς θά. τοuς ciνα.c.ρέρω­με πάντοτε σuμc.ρωνα. με τ:Χ σ6μ6ολα. τfjς Γερμα.νικfjς Τuποποι�­σsώς τοuς.

Καλώδια NGM ('Έv Γκe 'Έμ) και ΝΥΜ ( Νvμ ).

Auτil είναι οί πιο σuνηθισμένο ι τόπο ι κα.λωοCων με πεpCβλη­μα. οχι μετα.λλικ6, οηλα.οη είνα.ι τόποι σωληνοσuρμάτων.

Τά. κα.λώοια NG Μ πφιέχοuν &.γωγοuς NG Α, ενω τά. κα­λώοια. ΝΥΜ περιέχοuν &.γωγοuς ΝΥ Α. Καt στοuς ouo τόποuς οι &.γωγοt α.uτοl είναι στριμμένοι καl τοποθετημένοι μέ�α. σε sνα κοινο κόλινορο &.πο καοuτσοόκ. ΊΌ καοuτσοuκ εξωτερικά. Πϊ:ρι6±λ­λεται ciπo sνα μανοuα ciπo θερμοπλαστικο ύλικο ( σχ. 2 . 3 β ) .

Τά. Μο αuτ!Χ είοη κα.λωοCων είναι 1ο ιαCτερα κατάλληλα. γιά. τοποθέτηση σε &.ρκετά. ύγροuς χώροuς ( Ξγκατα.στάσεις ciνθuγρsς ) κα.l γιά. κατασκεu� μονίμων όρατcίίν η χωνευτών ( εντοιχισμένων ) Ξγκα.τα.στ±σεων. Πάντως &.πα.γορε6ετα.ι � χρ�ση τοuς μέσα. στο εοα.c.ρος.

'Av-8-vvQa καλώδια NYR UA ( NvQovα).

Θά. οοuμε τώρα. σuντομα. τα κα.λώοια. ποu είναι ε1οικά. πpοσ­τα.τεuμένα. Ξνα.ντCον τfjς μεγάλ ΎJς ύγρα.σCα.ς. Αuτά. λέγονται άνiJυ­γρά καλιδδια η καλώδια NYR UA ( :Κόροuα. ) ( σχ. 2 · 3 γ ). Τά. κα.λώοια. NYR U Α περιλα.μο±νοuν τοuς έξfjς τuποuς NYR Ur (Ν 6-ροΙJερ ), NYR UA Y ( ΝόροuαU ), NYR UZY ( :Κuροuζέντu ) κα.l άλλοuς, ποu είνα.ι ά.πλες πα.ραλλα.γες Yj ε1οικοl Ξνισχuμένοι τ6-ποι τοu ϊοιοu βα.σικοu κα.λωοCοu, οηλαοΎ1 τοu NYR UA.

'Όπως c.ρα.Cνεται στο σχήμα 2 • 3 γ, τα &.νθuγρά. καλώοια έχοuν 2, 3 η 4 μονωμένοuς με θερμοπλαστικο ύλικο &.γωγοuς ( &.γωγοl �r Α ), ποu περιέχονται σε sν:χ.ν κ(Jλινορο &.πο κα.οΙJ-

2 · 3. Καλώδια �σωτερικών έγκαταστάσεων 27

τσούκ. Γύρω aπο τον κύλινδρο αuτον ύπάρχει sνας μανοuας aπο aλοuμίνιο η χάλu6α με κλε ιστ� ραφή. Γύρω aπο τον μανοuα ύπάρχοuν δ ιαδοχικα άλλα μονωτικχ στρώματα aπο ε(δικa aνθε­κτικχ ύλικa καt το σύνολο αuτο λέγεται « aνθuγρο περί6λημα ».

Με δλα αuτα τα στρώματα τα καλώδια προστατεύονται &ριστα εναντίον τής ύγρασίας καt τών χημικών προσ6ολών. Γιa τοuτο καt δνομάζονται « aνθuγρa καλ6)δια >> .

'Εξ αιτίας τής έξαιpετικα καλής μόνωσεώς τοuς, Καθως καt τής aντοχής τοuς, τα aνθuγρ& καλώδια sχοuν γίνει aπαραίτητα

γι& τtς έσωτεpικες εγκαταστάσεις ύγρώv χώρων καt χώρων δποu

Μ'!νό�αc dnό άλοuμίvιο ' ι χάλu�α ι<Uλινδροc

άπό κaοuτσοuκ

Σχ. 2·3 γ. Καλώδιο NYR UA . '

ύπάρχοuν δια6ρωτικοl aτμοί, δπως είναι τα ύπόγεια, οί περισσό­τερες βιομηχανικες εγκαταστάσεις, ο[ ύπαίθριες εγκαταστάσεις ( δρατες η χωνεuτες )· κα.t γενικ& χρησιμοποιοuνται στtς περιπτώ­σεις δποu μια γρα.μμ� κα.τα.σκεuασμένη με τοuς προηγοuμενοuς τύποuς aγωγών, ποu έξετ:Χσαμε, δεν θα άντεχε στ�ν ύγρασία καt στtς χημικες προσ6ολες καt θ& κα.τα.στρεcρ6ταν γρήγορα.

Πρέπει δμως ν& προσέξωμε δτ ι , aν κα.t τ& καλώδια. αuτα sχοuν μεγάλη προστασία. κατχ τής δγρασίας, έν τοuτοις ή χρή­ση τους άπ' εύιJείας μέσα στό έδαφος ε ίνα ι aπαγορεuμένη . Δεν επιτρέπεται δηλα.δ� νa χρησιμοποιοuντα.ι ώς ύπόγεια καλώδια.

Εldικοι τύποι καλωδlων.

- Καλώδια NYBU ( ΝCμπεοu ) . Στα καλώδια. αι:Jτχ aνήκοuν καt οί τuποι ΝΥΒUΥ( Νίμπε-

28 Κεφ. 2. 'Αγωγοί έσωτεριχών έγκαταστάσεων

ou'i) ( Τι(ijμα � • 3 ο ) , ΝΥΒΕ υ ( Ν ιμπεέ'Jυ ) κα:. Ν ΗΥ Β l./Y ( "Εν χσ. u μπΕ 'Jij \) ) ( σzijμα 2 . 3 α. ), Π'JU είναι π::φαλλαγΕς Υι ενισχυμένα. εra-η τΙJu �α.σικο•J α.iJτΙJu τ(ιπι;υ, ο-ηλα.οΊj τι;u NYBU.

'Όπως �λέπομz στb σχijμα 2 . 3 ο, πι;u πα.ριστiνει eνα Κ'Jμ­μiτι καλωο{ου τ(ιπου JYYBUY, οί μι;νωμένοι μΕ θεpμοπλα.στικο uλικο 1ο ια.{τερι;ι &γωγοt ( aγωγοt ΝΥ Α ) �ρ{σκοντα.ι πiλι μέσα. σΕ Ε'ι2 κ��ν� κ'Jλ�ν��� iπ� Ζλ:>:�τ�κ� . 'Ό Κ'jλ�ν��σc �'Jτ�c r=z�tΌiλλε-' , ι .... .. ι

Σχ. 2· 3 δ Καλώδιο Ν \ΊΙ/ 7 \'.

Σχ . 2 • 3 1!. Καλώδιο ;V/' ..ι.

Θερμοnλσ­στικό ύλικό •Αyωγοί NVA

ται aπb sνα. συνεχΊj μα.νο(ια μι;λ.J�οινο χωρtς pαψ11 • Γύρω aπο τον μανοuα. uπά.pχει ενα. εξωτερικο στpωμα. θzρμοτ.λαστικοu uλικοu. Στοuς τ•)πους NYB U κα.t NYBEU τb zξωτεpικb α.•)το στρωμα. ε !ναι << aνθυγρο περ{ολ rιμα. >> ' σαν αuτο ποu aναφέρα.με πα.ρα.πά.νω. Καl τσ. καλώδια αuτά., δπως και τα. προηγούμενα., πα.ρουσιχ;ουν 1ο ια.ίτερ-η :iντοχΊj στΊjν ύγρασία, γι' αuτb χpφιμοποιοuνται σΕ μ6-νιμες Ύjλεκτpικaς δpα.τaς :Υι χωνευτΕς sγκα.ταστiσεις τελείως ύγρώv χώρων.

- Καλώδια ΝΡΑ ( "Εν IIE 'Ά ) , ( σχijμα. � · 3 ε ) . Τον τ(ιτ.ο αuτ�ν των κα.λωοίων τον χpφιμοτ.οιοuμε σu­

χν?ι. γι?ι. 6pατΕς iγκα.τα.στiσεις επχνω σz τι;[χου; Yj γι?ι. σuνδέ­σεις μηχα.Ψrιμά.των πι;u βρίσκονται σΕ ξηρούς ( στεγνο.Jς, οχ ι

•

2 · 3. Καλώδια έσωτεQιχών έγχαταστάσεων 29

ύγροuς ) χώρους. Είναι δμως ciκα:τάλλ'Υ)λοι για τοποθέτ'Υ)σ'Υ) μέσα σε σωλ ψώσεις � μέσα: στο έοα:cρος.

Οί ciγωγοι αuτοu τοu κα:λωοίου είνα ι μονωμένοι δ κα:θένα:ς με Ελα:στικο κα.ι δλοι μα:ζu είνα:ι στριμμένοι γύρω ciπo μια κεν­τρική ψυχή ciπo μονωτικες δcρα:σμάτινες 'ίνες. Γύρω τους cρέρουν μια δcρα.σμάτιν'Υ) τα.ινία.. Έξωτερικα έχουν μι± οιπλΥj στρώσ'Υ) χαρ­τιοu �μποτισμένου με μονωτικη οuσία κα:ι γύρω ciπ' αuτο ενα πλέγμα ciπo γα.λοανισμένο σύρμα ( σχ. 2 · 3 ε ).

Σχν εlδικa καλώδια ciνα:cρέρομε &κόμα. και τοuς τύπους : - Καλώδια τής σειράς Ν LO ( ''Εν ''Ε λ 'Ό ) ( σχ. 2 · 3 ζ ). Αuτχ είναι κα.τάλλΎJλα. για τάσεις εως 6 k V και εlοικα

για τΥjν τροcροοότ'Υ)σ'Υ) φωτεινών σωλήνων « Νέον>> δψ'Υ)λi)ς τά­σεως. Άποτελοuντα:ι &πο. ενα μονοπολικο χάλκινο �πικασσιτερω-

Μανδύας βep!J<:!ηλαστικοu υλι><Ου

:Σχ. 2· 3 t. Καλώδιο Nl.OUY.

μένο σύρμα: οια:τομi)ς 1 ,5 mm2 ι που φέρει πρωτα ενα: �λαστικο περίολrιμα: κα:l μετα ενα στρωμα θερμοπλαστικοu δλικοu ποu aν­τέχει σε χημικες οράσεις. Στα καλώδια αuτα οεν χρειαζόμαστε μεγαλύτερες ο ιατομες &πο τ± 1 ,5 mm2, �πειοΥj οί Ξντάσεις ποu περνοuν ciπo τοuς ciγωγο(ις τους εlνα:ι μικρες λόγω τi)ς δψ'Υ)λf)ς τά.σεως τοu ρεύμχτος.

Τα Κχλώοια α:uτχ πρέπει να τοποθετοuντα:ι μέσα: σε χα­λυβδοσωλijνες ( παρά.γρ. 3 · 3 ). 'fπά.ρχοuν δμως καl πα:ραλλα:γές τους [ σεφ α Ν LO R ( ''Εν �Ελ 'Όp ) ] μs πρόσθετους μεταλλικοuς Ξξωτεpικοuς μχνθuες, ποu τlς τοποθετοuμε χωρις σωλi)νες, σε όρα:­τsς �γκχτα:στάσεις δγρων χώρων � δπα:ίθpου.

30 Κεφ. 2. Άyωγοι έσωτειιικώv έyκαταστάσεωv

- Καλώδια NHU ( 'Έν χα Ou ). Αuτα είναι κατάλλΎJλα για να συνθέωμε εΖοικsς ςρορΎ)τsς

συσκευές, δπως είναι οι φορΎ)τsς λάμπες των εργοστασίων ( μπα­λαντΞζες ), που � σύνοεσ·ή τους πρέπει να &.ντέχΎ) σε κακώσεις καl σε θερμοκρασίες ύψηλότερες aπο τl.ς συνηθισμένες.

- Καλώδια NSLF ( 'Έν 'Ές "Ελ 'Έςρ ). Αuτα ε!ναι εΖοικα για σύνοεσΎ) �λεκτροσυγκολλητικων συ­

σκευών η γενικα για περιπτώσεις δπου χρειαζόμαστε ρεuμα με­γάλης εντάσεως ( σχ. 2 . 3 Ύ) ).

Χ<iλκιvα συρματίδια Σχ. 2·3 η. Καλώδιο NSLr'.

- Καλώδια NFL ( ''Εν 'Έςρ 'Έλ ) . Αuτα ε!ναι εΖοικα για συνδέσεις άνελκυστήρων ( aσανσέρ ),

δπου εχομε aνάγκη aπο ενα πολυ μεγάλο aριθμο aγωγων για τlς πολύπλοκες συνδέσεις που aπαιτεί δ μΎ)χανισμος ελέγχου τi)ς Κιν�σεως ( σχ. 2 • 3 θ ). Τέλος εχομε τά :

Ε-ΙJκ.α.μπ-eα. καλώδια..

Αuτα οιαιpοuνται σε τρετς βασικους τύπους : NLH ( "Εν 'Έλ Χά ) , ΝΜΗ ( "Εν 'Έμ Χά ) καΙ. NSH ( ''Εν 'Ές Χά ) ( σχ. 2 · 3 ι ) ] . 'fπάρχουν os καΙ. οί ενισχυμένες παραλλαγές τους NMHu ( Ν ) ("Εν "Εμ Χα Ου 'Έν ), ΝΜΗό ( Ν) ( ''Εν "Εμ Χα ''Ε "Εν ), NSHu ( Ν ) ( "Εν "Ες Χα Ou "Εν ) καl NSH ό ( Ν ) ( ''Εν "Ες Χα "Ε ''Εν ). 'Όλα εχουν στεγαν� μόνωση aπο ελαστικό.

τα καλώδια δλων αuτων των τύπων τα χρησιμοποιοuμε &.ντl. για ενισχυμένες σειpίοες ( βλ. παράγρ. 2 · 4 ) για τ� σ6νοεσΎ) κινητ(ίJν �λεκτρικων συσκευών. "Ετσι :

..

2 ·3. Καλώδια έσωτερικών έγκαταστάσεων 31

Ό τύπος NLH χρησιμ�π�ιεrτ:χι σε περιπτώσεις π�u τc καλώδιο πρόκειται νχ θεχθή μικρες μηχανικες δυνάμεις.

Ό τύπος ΝΜΗ χρησψοποιετται για. περιπτι;)σε ις ποu ο [ ουνάμεις :χuτες μπορεr να είνα ι μzγα//ιτερες, π. χ. για συνθέσεις ·ηλεκτρικών μcηειρείων.

Ό τύπος NSH χρησιμοποιεrται σε πεpιπτι;ισεις μεγάλων δυνάμεων, ποlι παρουσιάζονται στις συνθέσεις βαρειών κινητών μη­χανημάτων.

Σχ. 2·3 it. Καλώδιο NFL.

ω χάλκινοι &γωγοl των καλωδίων α.uτών είνα.ι επικασσιτε­ρωμένοι κα.l πάντοτε πολ{ικλωνοι , ωστε να. ε!να.ι περισσότερο εu­κα.μπτοι.

Οί &γωγοl φέρουν Ξνα. μονωτικb στρωμ:χ ciπb ελαστικb με; ... γάλης &ντοχijς και το συνεστρ:χμμένο σ•]νολό τους κ:χλ•]πτεται &πο κοινο στρωμα. σκληροu &νθεκτικοu Ξλ:χστικοu. Στlς μεγάλες δ ιατομές τους τα κα.λώδι:χ ΝΜΗ κα.l NSH σκεπάζονται κα.ι ciπb Ξναν ucρασμάτινο μα.νΜα.. ΆΕπίσης τα καλώδια α.•:ιτα ( ΝΜΗ κα.l NSH) zχουν καl πρόσθετα προστα.τευτικχ στρώματα. &πο ucρα.σμάτινους μα.νοuες, �πως δείχνει καl το σχήμα 2·3 ι [(2) καt (3)] .

Οί ενισχυμένοι τύπο ι NMHu ( N), ΝΜΗο ( Ν) κλπ. , ποlι &ναcρέρα.με πα.ρα.πάνω , είναι εlοικα κατασκευασμένοι για να &ντέ­χουν · σε λάδια καl να μη καίωνται εuκολα.

'Όλοι σχεθbν οί τύποι ttών κα.λωοίων ποu ciν:χcρέpα.με έοώ,

32 Κεφ. 2. Άyωyol έσωτερικών έγκαταστάσεων

καθιος καt οί uπ6λοιποι τύποι ά.γωγων ποu ά.νχγράφονται στ�ν Πίνακα 1 , είναι οuνατον νχ κατασκεuασθοuν καl μέ άγώγιμο ύλι­κό άλουμίνιο άντί χαλκό. Τοuτο ομως σuμοαίνει σπάνια, δ ι6τ� το ά.λοuμίνιο Ξκτος τοu δτL ε!νχι οuσκολώτερο στlς σuνοέσεις τc!.J,

Πeρίβλnμα σ κλnροϋ 'eλαστιl(οϋ

(1 ) κολώδια Ν ι Η

Σχ. 2 · 3 ι. Καλώδια NLH, ΝΜΗ και NSH.

πρέπει , sπειο� ή ά.γωγψ6τητά τοu είναι μικρ6τψη, να. eχη γιχ τ·ην ίοια 'ένταση μεγαλύτερη οιατομ� ά.πο τον χαλκό. Τότε, δμως, χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα μονωτικ&ν, ποu κiνεt το ολο κχλ6)οtο τοu ά.λοuμινίοu νχ στοιχίζη &κριβώτερχ ά.πο το &ντίστcι­χο χάλκινο. Γι' αuτο τον λόγο οί μονωμένοι γενικ!Χ &γωγοl 'είναι σuνfιθως ά.γωγοl χαλκοi) καt οzι ά.γωγοt &λοuμινίοu.

Τοuτο οsν σuμβαίνει στοuς γυμνούς άγωγοvς (χωρlς μόνωση)

2 · 4. Σειρίδε, eσωτερικών eyκαταστάσεων 33

�ποu, εοτω καΙ. με μεγαλύτερο δγκο , τc &:λοuμίν ιο στοιχίζει φθη-, , , , .... , Γ , , ... , "' , , .., , � , Ίοτερα απο τον χαι.κr.;. ια τr.; ι.οyο α•Jτον στα εναερια cι ικτι.ια,

:iντίθετα με δ,τι σuμ�αίνει στl.ς εσωτερικες εγκαταστάσεις, eχομε -:1.ς περισσότερες φορες aγωγοuς &λοι.ιμινίc;•J.

Ύπ6vεια καλώδια.

)lιιΧ μεγάλη κατηγορία καλωδίων , είναι καΙ. τi 6νομαζ6με­να ύπόγεια καλώδια. Ti •Jπόγεια καλώδ ια, ciντίθετα με δ ,τι lσχ{ιει γιi δλοuς τοuς τuποuς καλωδίων ποu &ναφέραμε στ·rιν παράγραφο αijτfι , ε ίναι κατάλληλα γ ιi νi τιΧ τοποθετο!Jμε κατ' εuθzταν μέσα στο εδαφος χωρl.ς νιΧ τοuς κά.νωμε πρ6σθzτη προστασία . Είναι κα­τάλληλα γιιΧ δλες τlς τάσεις, &πο τις χαμ·ηλες ( 1 000 Υ) &ς τi.ς 6ψηλότερες ( 400 k v ) . 1\Ι' αuτιΧ δμως δεν θ' &:σχοληθοuμε EOW , γιατi. eχοuν Ύιοη περιγραφη στον Γ' τόμο της 'Ηλεκτροτεχνίας καt. γ ιατi. δεν ·τi χρrισψοποιοΙJμz στi.ς εσωτ:φικzς εγκαταστάσεις . ..lzν τιΧ χρησιμοποιοuμz παριΧ μόνο στrι ρsuματο06τησ"Ιj α.πο 6πό­γειο οίκτuσ στο μετρητή, πράγμα ποu οzν &φσρά στr1ν sσωτερικΎi Ξγκ.χτά.στασ'Υ/ ciλλιΧ στΎιν διανομή.

ΣΞ 'JΠά.νιες -;;ερ ιπτώσεις, πάντως, z ίναι δuνατο•J νιΧ χρ·φψ.ο-

ποιήσωμε δπόγεια καλώδια καΙ. για την τροcροδότφη βαρειών μη­

. χανημάτων σε εγκαταστάσεις κινήσεως.

2 . 4 Σειρίδες έσωτερικών ένκαταστάσεων.

Σειρίδες εσωτερικιJ)ν εγκαταστάσεων ονομά.�ομε, δπως zrτ.α­με, το εuκαμπτο σ•)νολο ouo Υι περισσοτέρων μονωμένων αγωγών , ποu είτε είναι συνδεδεμένο ι μz eνα Ξλα:;:ρΙ:. κο ινο πzρU�λr,μα (μαν­ο•)α ) ( σχ. 2 . ..ι α ) εr-:z zίναι &.πλι!.ις συνε::ηραμμένο ι μεταξ•) το•Jς ( σχ. 2 . 4 β [ 1 ] ) . Οί σzφίδzς ποu eχουν ο•)ο Ύ1 τρετς συνzστpαμ­μένους &γωγοuς λέγονται σuν1ιθως κορδι)για.

Οί σειρίδες χωρίζονται σε Μο κατηγορίες iν&λογα με τον προορισμό τοuς : στlς φιιρητές σειρίδες, ποu λέγονται ετσι γ ιατl

'Ηλεκτροτεχνία Δ ' .

34 Κεφ. 2. Άyωγοt έσωτεQικών έyκαταστάσεων

τtς χρησιμοποιοuμε για τrιν τροφο'δότΎJΟΎJ φοpΎJτών σuσκεuών κ::χ! στtς κινητές σειρίδες, ποu λέγοντχι έτσι γιχτt τtς χρΎ)σψοποιο!)­με γ ια τ�ν τροφοΟότΎ)σΎ) των κινητu)ι• συσκευών, οηλαοr1 έκείνω•ι πο� μ6νο σπά.νια τtς μετακινοiJμz (π. χ. για ψuγεt":χ, Ύ1λεκτρικα μα­γzιρzτα ) (*). 'Απο τα πχραπάνω βλέπομε οτι σειpίδες εΙ ναι δλο •. ι:.ιί &.γωγοl ποu χpφψοποιοiJμε στα σπίτια μας γι± ν:Χ ένιονωμε

θερμοnλαστι κr] μόνωση

Σχ. 2 · 4 α. Σειρίδες; Sll'LA.

Κοινός μανδύας άπό σκλrrρό 'ελαστικΟ

μa τrιν έσωτερικ-fι έγκχτ:iστχσΎ) τlς fιλεκτρικzς σuσκευzς ( ψuγετα, κοuζίνzς, πλuντ11ρια , ραδι6φωνα , σίδερα, λά.μπaς πορτατίφ, Ύιλεκ­τρ ικzς σκοuπες κλπ. ) . Σαν κινΎJτzς σειpίδες μποροuμε να θεωρή­σωμε κυρίως τ:Χ εϋκαμπτα καλώδια ( βλ. σελ. 30 - 3 1 ) , γιατt καθαuτο κινΎJτές σειpίδες οεν όπά.ρχουν.

ΦοQητi:ι; σειQlδει;.

Οί φορΎ)τες σειρίδες κατατάσσονται σε ΠΟΛΛΟΙJς τ•]ποuς. Q[ πιο σuνηθ ισμένοι &π' αtΊτοίις, σίιμφωνα πά.ντα με τ-fιν Γερμανικ-fι ΤυποποίΎ)σr; , ε Ι ναι :

(*) Οι περ ισσότερες .Υ1λεκτρικές σuσκεuές είν�ι βέ6� ι� κινητές. 'ΑλΗ γιd: τlς μικρότερες ποu τις μεταφιρομε είικολ� ( σίδερ�. ρ�διόψωνα, ά:νφιστr,ρες ) χρησιμοπο ι οuμε το ονφα φορητές.

2 • 4. Σει�ίδες; έσωτεQικών έγκαταστάσεων 35

- Σειρίδες SIFLA. 'Όπως φα.ίνετα� στο σχ1jμα. 2 · 4 α. , ι:. i ά.γωγοl ποu χρησιμοπο�οuντα.� σ ' α.•JτΕς τlς σε �ρίδες δ�α.τ-ηροuντα. � ϊ':αράλλ-ηλο� μετα.ξίι τους κα.l συγκρατοuντα.� στη θέσ-η τους &π� μ�χ κο�νη κυματοε�οη στρώση ( μα.νδίια. ) &πο σκλ-ηρο eλα.στ�κό. :Μέσα στη στρώσ-η α.uτη κλείετα.� κάθε σuρμα ποu ε ίνα.� 1δ�α.ίτερα. μονωμένο μΕ θεpμοπλα.στ�κο uλtκο ( Protodur). Ό τίιπος αuτος των σεφίδων εΙνα.ι δ�πολ�κος η τρ�πολικος ( σχ. 2 • 4 α. ) .

Ή στρώσ-η τοu κα.ουτσοuκ κα.τι:Χ μ1jκος κάθε &γωγοu, φέρει eπιμΥικε�ς χα.ραγές, ωστε αν θέλωμε νχ μποροuμε εuκολα νι:Χ ξε­Υ:ωpίζωμε τοuς &γωγοuς μετα._ξίι τους σΕ ενα. δρ�σμένο κομμάτ� τ1jς σεφίδας. Τοuτο μας εuκολίινε � πολu δτα.ν εκτελοuμε τlς ένώσεις τών &κpων των &γωγών μΕ τlς ΥjλεκτρικΕς συσκευές.

Οί ciγωγοl SIF L.4. είνα.ι κα.τάλλ-ηλο� γ ιχ νι:Χ χpφιμοποι')iJν­τα� σΕ ξηρούς χώρους, στοuς δποίοΙJς τοuς μετα.χειpιζόμα.στε γ �α 6pατΕς η χωνευτΕς eγκα.ταστάσεις ( κάτω ciπo τχ επ�χρίσμ:α.τα ) . Πρέπει δμως τχ uλικι:Χ ποu θι:Χ 6pχωνται σΕ επα.φΎ) μΕ α.uτοuς νι:Χ μ.Υιν είν:χ� εuφλεκτα..

-Σειρίδες NYF Α κα.t NYF ΑΖ ( σzijμα. 2 • 4 � [1 , 2] ) . Ίlς σειpίδες α.uτΕς τlς όνομάζομε κα.t σειρίδες η κορδόνια φωτιστικών

,

συσκευών, διότι τlς χρ-ησιμοπο ιοuμε , δπως φα.ίνετα.ι στο σχ1jμα. 1 1 · 3 α, γιχ τη σ(>νοεσ-η των μονίμων φωτιστικών σωμάτων (φώτα οpοφ1jς, aπλίκες, πολU:ρωτα ) . ΔΕν μας επιτρέπεται ομως ν::Χ τtς χpφιμοποιοuμε γι::Χ νι:Χ συνδέωμε :ρορ-ητΕς συσκευές, ο �6τι 11 μΎι­χα.νικrι ciντοχή τους εΙνα.ι μικρή .

τα σίιρμα.τα. των σειpίδων α.lιτών είναι πολίικλωνα., γιι:Χ ν::Χ εξασφαλίζεται μεί(αl/ιτεpΎJ εuκαμψία. τοu συν6λοu. Κάθz ενα.ς & ­γωγος φέρzι γupω του ενα στρώμα ciπo θεpμοπλα.σηκο ίιλικ6 . Πα.λα.ι6τερα. ίιπ1jρχz μ6νωσΎι eλ::ιστικοl> καΙ. στlς πα.ρ6μοιzς σzιpί­δzς τ::Χ σ6ρμα.τα. zίχαν κοινο uφα.σμάτινο eξωτ1;pικο πεpίΌλ-ημα.. �ήμερα δμως το θεpμοπλαστικο μένε� σuν-fιθως ciκάλΙJπτο ( σχ. 2 . 4 β ) .

36 Κεφ. 2. 'Ayωyoi έσωτε�ιικών έyχαταστάσεων

"Οπως �λέπομε στο σχi)μχ 2 • 4 6, ό τuπος NYF Α εlναι τρι­πολικος καl με σuνaστρχμμένοuς ciγωγοuς ( διχcρορετικο•j χpώμα­τος), :Ξνω στον τuπο NYF ΑΖ οί ouo ciγωγοl είναι παρiλληλοι καl ένώνeινται με μιi κο ινΊι στpώσ·η θερμοπλαστικο;:J. 'ΓΎJ στpώσ·η

� , - �, .... ' , , ' � � η e , �·Jτη μποpοuμε εuκοΑ� να τη χωpισωμε στα O'JCι , οπως σuμοαινει

καl μΞ τοuς ιiγωγοuς $IF LA.

ΕΞ- - -- . ξ! ς;_·=:.::=;:;ς_ τ:.:χι,·.<; I Ξ

\ (t) 'λ'iοr;ιοί χαλκοu θφμ�nλαστιιιή μέ θεpμοnJΟσtική μόνωση

μοvωσn

Σχ. 2 · 4 β. Σει�ιίδε; φωτιστικών σωμάτων ( (Ι ] .'\' YJo'.-t , καi [2] N}'F.-tZ ) .

.lηλαδ'fι ο ί σειpίοες ( Yj κορδόνια ) NYF Α ε!νχι συJ•εστραμ­μένες χωplς νi τlς περι6ά.λη κοινο περί6λημα, ενω οί σεφίδες NYFAZ ε!ναι έπίπεδες ( πλατειές ).

"Α ν, ί3πως &.ναcρέραμε πιο πά.νω, uπά.pχη στlς σειpίοες NYFA καt κοινο :Ξξωτεpικο περί6λrιμα uyασμά.τινο, το σχημα­τιζόμενο σ(ινολο ciποτελεί τ'fιν λεγόμενη στρογγυλή σειρίδα ( στρογγυλό κορδόνι) εξ α1τίχς τοίι σχ-ήματος τi)ς ο ιχτομής τΥ/ς•

- Σειρίδες NSA. Αuτες στΎJν &.γopi είνχι πιο γνωστeς σiν εύκαμπτα κορδόνια έλαστικοϋ ( σχ. 2 . 4 γ ).

"Ολοι μας γνωρίζομε τον τuπο αuτόν, γιατl ε1Ψχι :ΞκεΙνος με τον 6ποΙο σuνοέομε τlς περισσότερες φοpητες �λεκτpικες ο�κια­κες σuσκεuές, ( λά.μπες ποpτατίcρ, ραδιόφωνα κλπ.).

'Όπως βλέπομε στο σχi)μα 2 • 4 γ, τιΧ κορδόνια �i)τi &.πο­τελοuνται ιiπο χά.λκινο, επικασσιτερωμένο , πολuκλωνο σίιρμα κα­λυμμένο iπο :Ξλαστικό, ποu :Ξξωτερικi πpοστατεuετ:χ.ι &πο μία =η �·'ιο στpι;ισεις . ΟΕ στpιl>σεις αuτες σχηματίζοντα ι ciπo �α.μ6(Χκεpa

2 · 4. Σeιιιίδeς; έσωτeιιιχών έγχαταστάσeων 37

η μετάξινα πλέγματα. 'Αντίστοιχα έχομε τ�ς σειpίδες με ά.πλ� και διπλΥ) μονωτικrι ΕΠένδυση .

01 σεφίδες κατατάσσονται γενικa σε δόο εrδΎJ : -Στρογγυλές σειρίδες ( σαν αuτο τοu σχ. 2 · 4 y ). Σ' αuτες οί

&yωyoL είνα� συνεστραμμένο ι και χρωματισμένοι εξωτερικά. ΤιΧ κενιΧ πο\J μένουν &νάμεσα στοuς &γωγοuς και στο περίι5λΎ)μα εtναι γεμάτα &πο δ:ρασμάτινες ίνες.

Σχ. 2 ·4 γ. Εύκαμπτο κορδόνι έ).αστιχοίi NSA .

-'Επίπεδες σειρίδες. Σ' αuτες οε &yωyοι δΞν είναι συνεστραμ­μένοι &λΗ παράλλψοι μεταξίι τους ( σχ. 2 · 4 α: ) .

'ΑκόμΎ), δπάρχουν κα:ι μονοπολικΞς Επίπεδες η στρογγυλες σsιpίδες, δηλα:δrι μονοπολικές σειρίδες.

Σaν φορητες σειpίδsς μποροuμε νχ θsωρήσωμε κα:ι τοuς τύπους NYL HY κα:ι ΝΥΖ ( σχ. 2 · 4 δ [ 1 , 2 ] ) , ποu κα:ι οί δίιο είναι κα:τάλλΎ)λοι γιιΧ νιΧ συνδέωμε φορητΞς συσκευΞς μόνον δτα:ν ο1 μηχα:νικΞς δυνάμεις ποu θα δ:ρίστα:ντα ι δΞν θχ είναι πολu ση­μαντικές.

Στον τ{>πο NYLHY Ιiχομs 2, 3 η 4 suκαμπτους πολίικλω­νους συνεστραμμένους &γωγο6ς. Ή μόνωσή τους s!ναι θερμοπλα­στικ-ή, μέσα σΞ μανδ6α πάλι θερμοπλαστικά. Στον τ6πο ΝΥΖ ο 1 δύο &yωyοι διατηροuνται παράλληλο ι, &κριοως δπως στον τίιπο NYFAZ ( σχ. 2 · 4 β ). "Άλλωστε .ή μόνΎ) διαφορα των τόπων ΝΥΖ και NYJ;'AZ Είναι δτι δ πpωτος εχει μεγαλuτsρΎ) μΎ)χα­νικΥ) &ντοχη &πο τον δst)τερο. 'Έτσι Επιτρέπsται να τον χρ'Υjσιμο-

38 Κeφ. 2. Άyωyοι έσωτeριχών έyχαταστάσeων

ποιοuμε γιιΧ σ6νοεση φορητών σuσκεuών, πρaγμα ποlι ιiπαγορε6ε­ται γιιΧ τον οε6τερο ( οηλαο� τον NYF ΑΖ).

Ε

θερμοnλcιστι"ός μαvdύος

(1 ) NYLHY

Εύ!""μnτ9ι πολuκλωνοι ά�ω�οί με λemn θeρμοπλαστι><ri μόνωση

Είί�qμ

-

nn·τοι �ολύκλψνοι, ayωΊ'Ol.· Ξ μι:. tjeρμοnλαστιl(η μσνωσ11 - . ···-· --

(2) Ν Υ Ζ Σχ. 2 · 4 δ . Σeιρίδe; NYLHY και ΝΥΖ.

Κ ινη�eς ιιειιιlδες.

'Όπως ιiναςρέραμε στ� σελίοα 34, κινητες σειpίοες, οηλαο� σειρίοες με τlς δποίες επιτρέπεται νι% τροφοοοτοuμε τlς κινητες σuσκεuΕς οεν δπάρχοuν. Άντl γι' αuτΕς χρησιμοποιοtιμε τοlις οιά­φοροuς τ6ποuς καλωο(ων ποlι εrοαμε στlς σελίοες 30 - 31 .

2 · 5 Γυμνοi άγωγοί.

'Όπως εrπαμε ( σελ. 3 - 4 ), οί ΞσωτερικΕς Ξγκαταστάσεις περιλαμΌάνοuν καl εγκαταστάσεις σΕ ιiνο'ικτοlις δπαεθριοuς χώ­ροuς, στοlις δπο(οuς οί γραμμες ε!ναι εναέριες, παρόμοιες μ· αuτες των οικτ6ων οιανομής. Στις εναέριες εγκαταστάσεις ιiνοικτοο χώ­ροu χρησιμοποιοuμε μ� μονωμένους άγωγούς, οηλαο� γυμνούς.

Ύπιiρχοuν επίσης καμμιιΧ φοριΧ περιπτώσεις ποu είμαστε δπο­χρεωμένοι νι% κατασκεuάζωμε μέσα σΕ κλειστοlις χώροuς γραμμες μέ γυμνούς άγωγούς, στερεωμένοuς επάνω σέ μονωτήρες. Τοuτο γίνεται 1οίως σε βιομηχανικΕς εγκαταστάσεις.

'Όπως βλέπομε στον Πίνακα 1 4, οί Κανονισμοl Ξπιτρέποuν το ε !ο ο ς αuτο των γραμμών σΕ ciρκετές περιπτώσεις.

Πάντως γιιΧ περισσότερη ιiσφάλεια, στοuς εσωτερικοuς χώ­ροuς προτιμοuμε σuχνιΧ νa μεταχειριζώμαστε μονωμένους άγω-

2 · 5. Γuμνοι άγωγοι 39

γούς ( κα1. οχι γυμνοuς ), στηριγμένους πχνω σε μονωτfιρες. Οί &γωγο1. δμως των sναερίων εσωτερικών εγκαταστάσεων

των ύπαιilρίων χώρων στηρίζονται πάνω σε στuλους με μονωτή­pzς καl δεν δπάρχε ι λόγος ν:Χ είναι μονωμένοι, &φοu δεν ε!ναι εuκολο ν:Χ ελθουν σ' επαφ� μαζu τους άτομα ποu μποροuν ν:Χ πά­θουν "fιλεκτpοπληξίχ.

Γι' χ•:ιτ?J τον λόγο στ1.ς εναέριες γpαμμες χρησιμοποιοuμε πάντα σχεδbν γυμνοuς &γωγο6ς, χάλκινους η &λουμινένιους.

την τοποθέτηση των &γωγων αuτων την κάνομε, οπως είπα­με, με τη βοήθεια στύλων ( ξuλινων, σιδερένιων rι &πb μπετον )

:.;1 έπιστυλίων ( κονσ6λες) κα1. με μονωτήρες πορσελάνης, δπως &κριοως είδαμε στον Γ' τόμο τής 'Ηλεκτροτεχνίας.

Πάντως, &.ντίθετα μ€ δ ,τ ι συμ�αίνει στοuς μονωμένους α-γωγοuς, πολλες φορsς χρΎjσψοποιοuμε &γωγοuς &πb &λουμίνιο, επειο� ε!ναι φθηνότεροι ιiπο τοuς χάλκινους, μι:Χ ποu οεν γίνον­ται πρόσθετα έξοδα γι:Χ τ�ν μ6νωσ� τους. Πρέπει δμως ν:Χ το-

νίσωμε δτι οί aυχνές ένώσεις, ποu είμαστε &ναγκασμένοι ν:Χ sκτε­λοuμε στ1.ς εσωτερικες εγκαταστάσεις, μaς εμποδίζουν ν� χρησι­μοποιοuμε μόνο &γωγοuς &.πb αλουμίνιο, γιατ1. το &.λουμίνιο πα­ρουσιάζει, δπως έχομε &.ναφΞpει, &νωμαλίες στ:Χ σημεία των επα­φων του με άλλα μέταλλα κα1. σuγκεκριμένα με τον χαλκο . 'Έτσι χpησιμοποιοuμε καl χάλκινοuς &γωγο6ς. Ή κυκλικη οιατομ� κα1. των Μο εΖοων σε τuποπο ιημΞνες διαστάσεις δίνεται στον Πίνακα 3 .

"Ας σημειώσωμε δτι ιiπb τ?Jν Πίνακα 3 μποροuμε ν:Χ πα{ρνωμε κα1. τlς τ ιμες των αντιστάσεων ( οχ ι δμως και τ:Χ βάρη ) δλων των τ(ιπων των μονωμένων &.γωγων ( καλωδίων, σzιpίοων κλπ. ) και οχι μόνον των γuμνων &γωγων. Τοuτο &.ληθεuει με μεγάλη προσέγ­γιση. ΙΙ.χ. μποροuμε ν:Χ θεωρήσωμε δτι ή &ντίσταση 500 m χάλ­κινου &γωγοu NGA 2,5 mm2 είναι :

600 7 , 1 4 1Ι000- = 3,57 Ω.

40 Κεφ. 2. Άγωγοi έσωτερικών έγκαταστάσεων

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 3

Χαρακτηριστικa γυμνών χάλκινων καi άλουμινένιων άγωγών

'f•JΠOΠ0t1j-Έ;ωτερικij Χiλκινο� ιiγωγό;; ΆλοuμινίνιQ;; ιiγωγό�

μέν1j �ιιχ- Ε!�ο;; τομΥι �ιιiμaτρ.,;; ιiγωγοu Βiρο;; Άντίστιχσ11 Βιiρσ;; Άντίστιχσ11

( 1111»2 ) ( 1»111 ) (*) kg kιn Ω!kιιι kg!km Ω 1km

1 1 , 1 3 .Μ 8,89 1 7 ,8 - -ι ,5 1 ,38 Μ 13,3 1 1 , 9 - -2,b 1 ,78 Μ 22,2 7 , 14 - �

4 2,26 Μ 35,6 4,46 - -6 2,76 Μ 53,3 2, 97 - -

10 3,55 Μ 88,9 1 , 785 - -10 4 , 1 1 1 92 1 , 802 - -16 4,5 Μ 142 1 , 1 22 - -16 5, 1 π 146 1 , 130 44 ,5 1 ,805 25 5,6 Μ 219 0,737 - -25 6,3 11 222 0,742 67 ,5 1 , 1 85 35 7 ,5 ΙΙ 3 12 0,525 95 0,845 50 9,0 li 449 0, 364 136,5 0,587 70 10,5 11 605 0,27 1 183,5 0,435 95 12,5 li 852 0, 192 2b9 0,309

120 14,0 π 1075 0,153 326 0,245 150 15,8 π 1345 0, 122 409 0, 196

2 · 6 'Επιτρεπόμενες έντάσεις άγωγών.

'Ό:πως γνωpίζομs άπο τοuς πpοrιγοuμένοuς τ6μοuς τiις Ήλεκ­τpοτΞχνίας, γιa κά.θΞ &γωγο ίιπά.pχε: ενα μέγιστο δpιο Ξντ�crsως μ� τ�ν δποεχ μποpοuμs crΙJνεχως νa φοpτώσωμs τον Ιiγωγ6 . Έaν

( * Στη στήλrι 3 τό σύμ6ολο Μ σημαίνει μονόκλω�ιος �γωγός, τό Π -:;ημα:ίνει πολύκλωνοζ ) .

2·6. 'Επιτρεπόμενε� έντάσει, άγωγών 4 1

ξεπψχσθfj το &.νώτατο αuτο δρlο γι:Χ &.ρκετο χpονικο διάστημα, ( διότι μlκρfjς δ lαρκείας uπερ:ρορτίσεlς επlτρέπονται ) ' δ &.yωyος θa uποστfj επικίνδυνες βλiοες, &.πο τrιν μεyαλ{ιτερη θερμοκρα­σία, ή όποία θa προκύψη &.πο την uπεp:ρόρτιση . Το &.νώτατο αuτb δριο τb δνομ�ζομε μεγίστη έπιτρεπομένη ένταση τού άγωγοv.

Ή μεγίστη επlτρsπομένη ένταση εξαρτiται &.πο τρετς παρά­γοντες : α ) &.πο την διατομή τοίi &.yωyoi), � ) &.πο το εlδος τής μονώσεώς του, οηλαοη &.πο το είδος τοi) &.yωyoi), καt y ) &.πο τις συν{}ijκες τοπο{}ετήσεως καί λειτουργίας του.

Για χάλκlνους &.yωyouς εσωτερικών εγκαταστάσεων με μό­νωση &.πο Ελαστικο fι θερμοπλαστικο uλικό, 1σχuουν ο[ τιμΞς τοi) Πίνακα. 4. Ό Πίνακας αuτος έχει yίνεl με �άση την &.ρχη\ δτι ή θερμοκρασία �νος &yωyoi) δΞν πρέπει ποτε νa ύπερβαίνη τοuς

60°C, οι,ότι πάνω &π?ι .... τιfjν τφΥj αuτΥj τa συνηθισμένt1 μονωτικιΧ

καταστρεψονται. -'Όπως βλέπομε στον Πίνακα 4 , οε μέγιστες επιτρεπόμενες

εντάσεις δρίζοντα:ι με βάση τrιν όμάδα στrιν όποία ύπάyονται οί διάφοροι &.yωyοί. Κάθε &yωyος χνfικει σε μια δμάδα &.νάλοyα: με το είδος του καt τtς σuνθfjκες λειτουργίας του.

Οί δμάδες α•)τiΞς ε!να:l τρεrς : - Πρώτη όμάδα : Τρετς το πολu &.yωyot μέσα στον ϊδ ιο

σωλήνα: :η μέσα στο rδιο περίολημα , σε δρα:τΥ] fι χωνευτΥ] Ξyκα:­τάστα:ση ( παρ. 1 2 · 2 ). Στην δμάδα: αuτη περιλαμβάνονται Κα: ι οι τρι:ρασ�κες yραμμiΞς με οuθέτερο :η καt με γείωση.

- Δεύτερη όμάδα : Ί\Ιονοπολικa καλώοιd καt &yωyot όρα­τών γραμμών :η γραμμών προσαγωγής σΞ κινητές συ,σκευές ( παρ. 1 2 . 2 ) · ψθάνει ο ί &yωyot Υι τa καλώδια αuτα νa &.πέχουν μετα­ξu τους &.πόσταση τουλάχιστον ίση με τΥ)ν εξωτερική τους διά­μετρο, καt

- Τρίτη δμάδα : Σειρίοες το πολu τριών &.yωyων σε δρα­τες εγκαταστάσεις YJ σε yραμμΞς προσαγωyfjς ποu τροψοδοτοuν κι-

42 Κεφ. 2. 'Ayωyot έσωτε�ιικών έyκαταστάσεων

Π Ι Ν Α Κ Α :Σ 4

Μεγίστη έπιτρεπομένη συνεχης ένταση ρεύματος ( σε άμπeρ ) γιa χάλκινους άγωγοiις μe μόνωση έλαστικοϋ ή itερμοπλα­

στικοϋ ύλικοϋ.

( Με θερμοκριχσίcι περι6άλλοντοζ 30" C )

Διιχτομ� &:γωγοu Μεγίστη έπιτρεπομένη εντ:χση ( σέ Α )

( σε '//I 11�. ) 1 YJ δ μάδα 2η δμάδα 3η δμάδα

0,75 9 15 7

1 1 1 18 9

1 ,5 14 22 1 0

2,5 20 31 15

4 2ό 41 20

6 33 54 26

10 43 70 35

16 60 96 48

2f) 83 128 65

35 100 153 78

50 127 197 100

70 147 234 -9f> 181 287 -

120 208 336 -lf>O 238 383 -185 266 435 -240 310 515 -300 35f> 596 -400 - 7 10 -500 - 810 -

2 •6. 'Επιτρεπόμενες; έντάσεις; άyωyών 43

l'ψf:ς � φορητές συσκευές ( πα:p. 1 2 . 2 ) . 'Όπως Υ.α:L στijν 1 rι 6μχaα: zτσι κα:ι έοω πspιλα:μοάνι:ιντα: ι ο[ τpιcρα:σικες γpα:μμες με

""� """ ' .. , ' 'I , ι:ι•)ι;,s-:s?ι:ι Ίι κα:� μs γsιωσ'f). Ό Ι l ίνα:κα:; ..ι. Ξzs� uπολι:ιγισθΎj γιa θzpμι:ικpα:σία: πspιΜλ­

λι:ιντι:ι; 30 ° C , πι:ιu sΙνα:ι πsρίπcu 'ή ιiνι;>τspη θspμοκpα:σία: ποu πα:­pα:τηpsιτάι στο zσωτspικο των σπιτ.ιων στijν 'Ελλάδα:. ΕΙνα:ι cρα.­·ιzpο δη, Ην σ' ενα. χωpο zπικpα:τι:ιuν θεpμι:ικρα.σίες όψηλότεpες aτ.ο 30 ° C ( τ.. χ. σΞ φι:ι.Jρνι:ιuς, χ•Jτfιpια: κλπ. ) , τότε πρέπει νά τ.α:ίpνωμs τlς τιμΞς τοu Π ίνα:κα: 4 έλα.ττωμένsς κα.-:χ δpισμένα: ��'Jι:ι�τ�.

θερμοκρασία. περι6άλλοντος Ιlοσοστ!Χ ελ:χττώσεως των τιμών

το σ Πίν:χκ:χ 4

iJ[)O (; 85 "!ο 40" c 75 "!ο 4-5" c 65 °/0 50° C 53 "!ο f>f>" c 38 "!ο

Άντίστcιχα:, γιa θεpμι:ικpα.σία: μικρ6τεpη &.πο 30 ° C , αuξάνο­μ.ε, aντl νχ zλα:ττι;>νωμs , τlς τιμzς τοu Ι Ι ίνχκα: 4 . ΙΙ .χ. γιά 25 °C το πcσι:ιστο α.•'.ιξ-fισεως ε τ να. ι σχεaον 9 °/η•

Ό IΙίνα:κα.ς 4 1σχ•)sι γιχ χάλκινους άγωγούς. Σε σπάνιε; περιπτώσεις, ποu έχι;;με άγωγούς άλουμινίου, πάλι μποpοuμs νχ μετα:χειρισθι:ιuμε τlς τιμΞς τοu Ι l ίνα.κα.. 4. Έπειο.Υ1 δμως το aλου­μίνιι:ι zχzι μικp6τψη αγωγιμότ-ητα. &π' δ,τι έχει 6 χα.λκ6ς, γιa ιiγωγοuς ιiλο•Jμινίου zπιτpέπι:ιντα.ι μ6ν?ν τ� R() 0/0 τής zντάσεως πι;,u πα.ίpνομz γιi χάλκινους fίγωγούς ίσης δωτομtjς.

'Ατ.ο δ σα: ιiνα.φέpα.με, πχpα.τrιpι:ιuμs δτι μπορι:ι;:ίμε νi χprισι­μι:ιπι:ιιfισωμε τον ΙΗνα:κα. 4 γιχ δλο•Jς τι:ιuς τ•)πι:ιuς των μι:ινωμένων

44 Κεφ. 2. "Αγωγοt έσωτερικών έγκαταστάσεων

iγωγι!)ν ποu εξετάσαμε σ' αuτb το Κεφάλαιο, οηλαοη για κο ινοuς :iγωγοuς εγκαταστάσεως, για καλ�ιοια καΙ. για σε ιρίοες.

Εrοαμε, ομως, οτ ι ύπά.ρχουν καl είδικοί τvποι &.γωγων � κα-""' " ι ' ι •� "�" , θ ' ' ' ( ' Λωοιων ΠΟ'J τ.αpοΙJσια"'οuν ιιJιαιτερη ερμικη αντοχη π .χ. αγω-γοl. NGA L', καλι;)οια ΝΗ[' κλπ.). Είναι, λο ιπόν, φανερb οτι για τοuς τ(ιποuς α•)τοuς iσχ•)οuν τιμές επιτρεπομένων εντάσεων μεγα­λύτερες άπό τίς τιμές τού Πίνακα 4 . 0[ κατασκεuαστΞς τών κα­λωδίων αuτών 6ρίζοuν κάθε φορα τ1ς μεγαλύτερες αuτΞς επιτρε­πόμενες sντά.σεις. Γι'αuτο προτψ.οuμε να χρησιμοποιοuμε τοuς εl-" , , , ι ' .., ι ι ι .., F; οικοuς αuτοuς τυπους σε εγκαταστασεις φουρνων, χuτηριων, Λε:.ιη-τοστασίων κλπ.

Έαν εrμαστε uποχρεωμΞνοι να zχωμε περισσότεροuς &.πb τρεις &.γωγοuς στον ;:οιο σωλήνα η στο rο ιο περίολημα: ( sκτος &.πο τον οuδΞτερο η τον &.γωγο γειώσεως τριφασικών γραμμών ) , τότε πρέπει πά.λι να με ιώσωμε τl.ς τ ιμΞς τοu Πίνακα 4.

Για 4 sως 6 &.γωγοuς παίρνομε μόνο τα 80 Ofo των τιμών τοu Πίνακα 4, sνι!) για 7 sως 9 &.γωγοuς παίρνομε μόνο τα 70 % κλπ.

Παράδειγμα :

"Εστω οτι έχομε μια γραμμη ποu πzριλαμοά.νει G &.γωγοuς NGA των 2,5 1nrn� σΞ κοινο σωλfινα. Ή μεγίστη επ ιτρεπομένη zνταση γι ' α:uτοuς θα ε!να: ι :

20 Α · 80 "ιΌ = 1 6 Α. ΚαΙ. τοuτο , δ ιότι έχομε γενικα την περίπτωση τf)ς 1 ης δμά­

δας ( 20 Α &.πο τ·rι οε•)τερη στ11λη τoij IJ ίνα:κα 4 ) &.λλα μΞ 6 :iγω­γοuς &.ντi. για �1 .

'Εαν τι\ιpα rι γραμμΎι α.':ιτη τοποθετηθij μέσα σ:Ξ χωρο δποu Ξπικρατεt σuν1ιθως θερμοκρασία 40°C, ·(1 Ξπιτρεπομiνη εντασΊΊ IJCι π:ψιορισθfι, δτ.ως εi.Όαμ:, iκ6μα περι::Jσ6τψc; · θi γίνΥι :

1 6 Α · ίfι ". u =� 1 � :\ .

2 ·6. 'Επιτρεπόμενες; έvτάσεις; άγωγώv 45

Στις παραγράφους 6 · 2 και 6 · 5 θα θοuμε καt. �λλα παρα­οείγματα χρησιμοποιήσεως τοu Π ίνακα 4.

'Όσον aφορa, τέλος, στοuς γυμνούς χάλκινους άγωγοvς θιατο­μΎ)ς εως 50 mm2, ισχύουν ο[ τιμeς της 2ης δμάθας, ενω για πολu μεγάλες οια;τομeς ( π.χ. για μπάρες ) μπορεί να παίρνωμε περίπου 1 ,5 Α aνα mm2 τής διατομής. Π.χ. για μπάρες οιατομής 400 mm2 zχομε μεγίστη επιτρεπόμενη εντα.ση : 400 · 1 ,5 = 600 Α.

Κ Ε Φ Α λ Α Ι Ο 3

ΣΩΛΗΝΕΣ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕΩΝ ΚΑΙ

ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Σ

3 · 1 . Σκοπος καi είδη σωλήνων.

'Όπως εt'Οαμε &πο τ�ν περιγραφ� των aγωγών των Ύ)λεκτρι­κών εγκαταστάσεων, πολλα είοη αuτών των aγωγών οsν 'έχουν μεγάλη μηχανικ� aντοχή . "Αν, λοιπόν, χρησιμοποιοuσαμε τέτοι­ους &γωγοuς για να κατασκευά.σωμε γραμμες εσωτερικών εγκα­ταστάσεων, χωρlς να τοuς προστατεuωμε aποτελεσματικά., θα uπ"ijρχε φόοος να συμοοuν δυστυχήματα. Γιατl &ν π. χ. σπάσωμε &πο . απροσεξία. μας με ενα. αlχμηρο μεταλλικο aντικείμενο, ποu τυχαίνει να. κρατοuμε στχ χέρια μας, τ� λεπτ� μόνωση ένος κοι­νοu aγωγοu NGA, μποροuμε να. πά.θωμε Ύ)λεκτροπληξία η νιΧ προκαλέσωμε πυρκα.'ίά..

Για. τον λόγο α.uτον οί Κα.νονισμοι προολέπουν τ�ν 1οιαίτερη προφuλαξη δρισμένων τόπων μονωμένων aγωγών εσωτερικών εγ­καταστάσεων. ΤΥjν προφuλαξη αuτ� τ�ν επιτυγχάνομε τοποθετών­τας τους μέσα σε εlοικοuς προστατεvτικοvς σωλήνες.

ω σωλijνες αuτοl έχουν πiντα στο εσωτερικό τους μια. μονω­τικ� επένδυση , &στε να. αποκλείεται να. τεθοuν uπο τάση επειδ� έγινε η έχουν ενα γδάρσιμο στον aγωγο ποu περικλείουν .

Το χαρακτηριστικο γνώρισμα των σωλήνων αuτων ε!να.ι δ τρόπος με τον όποτον είναι κατασκευασμένοι ώς κα;l ή εσωτερική τους διάμετρος. Οί Πίνακες 5, 6 καl 7 μας δίνουν τlς διάφορες τυ­ποποιημένες διψέτρους σuμφωνα με τοuς Γερμανικοuς Κα•Jονισμο(ις.

'Έχομε διαφόρων ε1δων τέτΙJιους σωλijνες, aνάλογα με το ?ίν οί γραμμές μας είναι δρατές, δηλα.δ� τοποθετημένες στην επιφά­νεια των τοίχων η χωνεvτiς ( εντοιχισμένες ) , οηλα.οrι εγκατα.-

3· Ι. Σχοπο; χαi είδη σωλήνων 47

JτημsνΞς μέσα στον σοΜ των ΕΠιΆptσμάτων. Το ε!οος τοuς zξαp­-:iται &κ6μα &πο τον προορισμο �η τrι θέσ·η το� 'Χώροu τής έγκα-

' θ ' ' ' ' ' q θ ' - , λ ' ' .1. θ -:αστασεως κχ ως και α.πο τον t'α μο της ασφα ειας ποu �;πι u-μο�με &π: α.uτήν .

'Όλσ ι οί σωλfινες , οπως είπαμε, είναι μονωμένο ι στο έσωτε­p ικ6 τοuς. ΟΕ περισσ6τερο ι , ομως, &π' αuτο;:ις zχοuν καl δπλισμο

ι ' ' ' ι ι ., - 2� ...., ..., � ' �, t "\ ' ., λ' ' γ•ηω απο την μονωση τους, Ε'Jω υ.ΛΛσι '.ΙΕν εχοuν οπΛισμο α Αα ά.τ.οτελο�νται &τ;ο ενα μόνσ &πλο μονωτικο σωλήνα., κα.t 6νομά­ζοντίι:ι μονωτικοί σωλήνες.

'Όσο ι Ζ'Χοuν δπλισμ6, δ δπλισμος τοuς α.uτος ε ίναι μεταλ­λικΌς. Ό μεταλλικος δπλισμος πάλι μπορει νχ είναι εuκαμπτος rι aκαμπτος. Οί &καμπτοι σωλijνες ε!ναι κατασκεuα.σμένοι &πο Ούο μέτα.λλα. : rι &πο 'Χάλυβα. � &πο έπιμολuοθωμένη λεπτη λαμαρίνα. Α•)τοt πσu έχοuν χα.λΜθινο μεταλλικο δπλισμο είναι κατασκεuα­σμένοι είτε με ρα.φΎ) είτε χωρtς ραφή. Οί μεταλλικοl χα.λuοθινοι σωλijνες με ραψfι λέγονται χαλυβδοσωλήνες, οΕ θs &λλοι λέγον-ται άπλως μεταλλικοί σωλήνες.

·

Οί σωλijνες ποu δ 6πλισμ6ς τοuς είναι ά.πο λαμαρίνα. ονομά­ζονται σωλήνες Μπέργκμαν.

Οί εuκαμπτοι Ε Ι ναι κα.τα.σκεuασμένοι &πο λεπτο έλασμα., ποu ΕΆΕι τέτοια μορφή , ωστε νχ τοuς έπιτρέπη να λuγίζοuν εuκολα.

Ή χρησιμότητα ολων α•)των των ε 1θιl>ν σωλ1ινων θsν είναι +ι ίδια. Κατα σειρχ 'Χρησιμότητας τα ειθη αuτα εrναι : 1 ) ΟΕ δπλισμένοι μονωτικοί σωλήνες, πιο γνωστοi. στην &γοpχ σαν

σωλήνες Μπέργκμαν. 2 ) Οί σωλήνες μe χαλύβδινο δπλισμr), καλύτερα γνωστοt σαν χα­

λυβδοσωλt]ι•ες. ;� ) Οί μονωτικοί σωλrjνες ( χωplς δπλισμ6 ), ποu κατασκεuά.ζονται

&πο μονωτικιΧ ύλικχ χωplς κανένα μεταλλικο περίολημα. 4 ) Οί. εύκαμπτοι μονωτικοί σωλήνες ( με δπλισμό ), ποu δ μεταλ­

λικος 6πλισμός τοuς &ποτελετται iπο μιχ ταινία πεpιηλι-

48 Κεφ. 3. Σωλήνες; έσωτερικών έγκαταστάσεων

γμένΥ) έλικ�ε ιθώς γ(ιpω &πο τ·η μόνω�·rι - οι σωλijνες αuτοt - ' 1 � λ ' "�' , , ' μπορει ΨΧ ε .ναι απ οι ·η ενισχuμενοι, και

Γ> ) Οίμεταλλικοi σωληvες, π�� ε tναι χαλuοοο�ωλijνες χωplς pαcρ�. "Ολ�uς α•)τοuς τ�uς σωλijνες τοuς χαpακτΥ)ρίζ�με, δπως εϊ­

-παμε, sκτος cXίi:Q το ε fΟος τοuς, Κ!Χt cXΠQ τΥjν Ε�ωτεpιΚ1j τοuς Ο ιχ­μετpο, γιατt &π' αuτΎιν sξαρτaται ή θιατομ η καt το πλ ijθος τών αγωγών ποu Επιτρέπεται νχ τοποθετήσωμε μέ�α τοuς ( παpά.γp. ;� · β , Ηί•ια.κες 5, β . καl 7 ) .

"Ας σημει6>�ωμε, τέλος, δτι τοuς σωλijνες αuτ�uς τlς περι�­σ6τερες r.p�ρες τοuς χpφιμοπο ιοΟμε για να προστατε·.'ι�ωμε -:�u:;

' , ' ., , .... "'' ιοι. ' ' , 1\TG 4 κο ινους αγωγ�'Jς εγκαταστασεων, �Υ1ι.α-:ι'Υ) το'Jς τ'Jπους .:.v .ι:ι

ΚΙΧt ΝΥΑ, γιατl αuτοuς κuρίως ε !ναι ποu πρsπει νχ προcp•Jλά.�J­σωμε περισσότερο . Γι ' αuτο το λόγσ ο[ lΙC·ιακες 5 , () Κ:Χt 7 iνχ­φέpονται σ' αuτο•.'ις.

'Ι., ' "Ι ' ., ι ' θ ' ι ' , " ι ' 'Υ)ν αναγκαια εpγχσια, πο'J α. πρεπει να εκτει.εσωμε για να εγκατα.στήσωμε τοuς σωλijνες των εσωτεpικων εγκαταστά.�εων, θχ την οοuμε με λεπτομέρε ιες στο Κεφά.λα.ιο 1 1 .

Η · 2 'Οπλισμένοι μονωτικοi. σωλήνες ( σωλήνες Μπέργκμαν )

Οί σωλijνες Μπέργκμαν &ποτελοuν το πιο σ'Jνηθισμένο ε !οος σωλ1jνων Εσωτερικών sγκ-χτα.στά.σεων, Κ!Χt τοuς χρησιμοποιοuμε και·α γενικο κα.νόνχ γ ιχ να κατα.σκεuά.ζωμε Υjλεκτρικες γpα.μμες ( 6ραι·ες rι χωνευτΞς ) κupίως μ6νο �ε ξηροvς χώρους, γιατt οΞν μποροuν να πpοστα.τε6σοuν [κανοποιητ ικα τοuς iγωγο6ς μας &τ:ο �Ίϊν uγp"�σία..

, /\•::ϊτελοuντα.ι &πο sνχ μονωτικο σωλ1ινα., aπο χαpτt εμποτι-' • ' ., ' "' ... "' ι:" ' ,. ..., ' ., ' ι

σμενο ιιε l"�νωτ ικες Ο'JΠΞζ ενω Ε<,ωτεptΚΧ Ο �ωΛηνα.ς IΧ'Jτος cρεpε ι sνα.ν 6πλ: σμό, &πο sπιμολυοδωμένΥ1 λεπτ·Ιι λαμαρίνα. Το sπι;r,α.­•ιεια.κο :ηpώμχ το>J μολ•.'ιοοο•J είν:χι ιiπ:χρα.ίτητο για ν' ιiπο;r,ε•.'ιγωv-

.. � .... , rl' ... .... , , , ... , "Ι . τ:χι ο�ειοω::;ε ις. ΕΛε•παια γινετ:χ ι κα.ι χpΥ1ση σωι.ηνων �' περγκ-μα.ν μ� �·πλισμο ιiλοuμινέν ιο Υι �pε ιχά.λκινο .

3 · 2. 'Οπλισμiνοι μονωτικοi σωλήνε� ( σωλήνε' Μπiρyκμαν ) 49

Τους σωλήνες αuτους τους βρίσκομε στο sμπόριο στtς τυπΌ­ποιημένες οιατομzς που βλέπομε στον Πίνακα 5, και το μήκος τους; ε ίνα ι τρία μέψχ.

Έ�αιιτ:ήματ:α σωλήνων ΜπέΩvκμαν.

Πολu συχνα. τ(J μήκος των 3 μέτρων των σωλήνων αuτω•; οzν μας φθάνει γ ια. νχ sκτελέσαψε μιχ εγκατάσταση. Γι' α.uτο συνδέ­ομε πολλοuς σωλήνες μεταξ{ι τους χρησιμοποιώντας κατciλλ η λα sξα.ρτήματα συνθέσεως. 'Επίσης μεταχειριζόμαστε καt άλλα 8ξαρ­τήμα.τα, για. νχ στερεώνωμε τις δροcτ€ς σωληνώσεις στους τοίχους

α •ΑπλιΧ"σίΝδεαμα;(μοϋφα)

Διαιcλαδωτήρα<; ταϋ

� ·Ακ�'ί7 .

.

(Ε) Ιιιακ)D.όαnτ'φαc,

Σχ. 3 · 2 α. Έξαρτήμάτα σωλήνων Μπiρyκμαν.

καθwς και 8ξα.ρτ1ιματα γ ια. να. σχημα.τίζωμε γωνίες, δ ιακλαδώ­σεις, ένώσεις μs συσκευ€ς καταναλώσεως κλπ.

'Γχ σπουδαιότερα. sξαρτ1ιμα.τα των σωλήνων Μπέργκμαν τα. ;ηέπι:ιμε στο σχήμα 3 • 2 α κ α. ι εΙ ναι κο: τα σειpά : Ί /λι:κτροrεχι•ίιι Δ ' . 4

50 Κεφ. 3. Σωλήνe� έσωτeρικών έγκαταστάσeων

1 ) Οί άπλοί σύ}ιδεσμοι ( μοσ:ρες ) ( σ-χ. 3 • 2 α [Α] ) , τοuς όποίοuς -χpησιμοποιοuμε γιa νa ένώνωμε δuο κομμάτια σωλήνα κα� στοuς όπQίοuς e:.ραpμόζομε aτ.ο τη μια κχl &πο την άλλη ακpη τQUς σuνδεόμενοuς σωλijνες. Q[ μοu:ρες δΞν ε-χοuν eσωτεpικη μονωτικη eπέν'δuση, καl το t'διο σuμοαίνει μΞ τlς κχμπόλες, τtς γωνίες καl τοiJς 'διακλα'δωτijρες ταu, ποu θ:Χ δοuμε παρακάτω.

2 ) Οί καμπύλες καί οί γωνίες ( σ-χ. 3 · 2 α [Β καl Γ] ) . Μ' αuτΞς μεταΜλλομ� τη 'δ ιει)θuνση τijς σωληνώσεως καl σuγχρόνως ένώνομε 'δόο κομμάτια σωλήνα.

3 ) Οί διακλαδωτήρες ταϋ ( σ-χ. 3 · 2 χ [Δ] ) . Τοuς -χpησιμο­ποιQuμε γι:Χ να κάνωμε μι:Χ 'διακλάδωση στο σημείο της �νώσεως o(Jo σωλήνων. 1\Η τοuς διακλα'δωτijρες ταu παpοuσιάζεται το μει­ονέκτημα οτι ΌΞν μας είναι 'δuνατον ν:Χ eπιθεωpfισωμε τlς σuν'Οέ­σεις τών &γωγών στο σrιμείο τijς �νώσεως, πpΙΧγμα ποu είναι ε�­ΚQ�Ο ν:Χ γίνη στ:Χ κοuτι:Χ 'διακλα'δώσεων, ποu θ:Χ 'δοuμε πιο κάτω.

Διακλα'δωτijρες, eπίσrις, aλλ' άλλης μορφijς είναι καl εκεί­νοι ποu σuν'δuάζονται μΞ τ:Χ κοuτιa 'διακλα'δώσεως τ:Χ όποία θ:Χ δοuμε &μέσως πιο κάτω . Τέτοιο 'διακλα'δωτήρα βλέπομε στο σχή­μα 3 · 2 α [Ε] .

4 ) Τα περιλαίμια στηρίξεως ( κολλάpα ) ( σχ. 3 · 2 α [Ζ] ) . Auτa τ:Χ χpησιμοποιοuμε για να στερεώνωμε στοuς τοίχοuς τοuς σωλijνες Μπέργκμαν των δρατών εγκαταστάσεων. Τα καρφώνομε &πο τ-fj μια άκρη τοuς στο σQοα τοu τοίχοu ετσι , &στε το τόξο τοuς ν :Χ σuγκρατij τον σωλήνα.

5 ) Το κουτί η κιβώτιο διακλαδώσεως ( μπουάτ ) ( σχ. 3·2 α [Η] ) , ποu είναι κατάλληλο για να 'διακλα'δίζωμε μια γραμμη προς δ(Jο η περισσότερες κατεuθόνσεις ( σχ. 1 1 • 2 π ). Ί'πάρχοuν φu­σικα καl τέτοια ΚQUτια γι:Χ περισσότερες ο ιακλα'δώσεις. Κουτια διακλα'δώσεως χρησιμοπο ιοuμε επCσης καl για τ-fjν sνωση Όόο τμημάτων γραμμών ( aντl για μοu:pες ) . Αuτ:Χ ονομάζονται κουτιά ένώσεων.

3 · 2. 'Οπλισμένοι μονωτικοi σωλήνες; ( σωλήνες; Μπέργκμαν ) 5 1

τα κουτιd διακλαδώσεως ( �νώσεως ) και οί διακλαδωτη -

�ιf·,:; τιιυ.;.

Τ:Χ ΚΟΙJτ ι:Χ αuτb. ( ο ιακλχοώσεως ;η ένώσzως ) ε ίναι σ ΙJΨ!ιf-Jω; ττ:p�γγΙJλχ κχl κ:χτiχσκΕ •J:iζ�ντα.ι &πο sπψολuΌδωμιΞν� σCδηρο . ΦiΞ­P�'JV π:iντα. μια sσωτεp ικr1 μονωτ�κη sπιΞνδΙJση . ΊΙ διάμετρός τοuς

Ξξα.ρτατα.ι aπο την δ ιάμετpο των σωλήνων ποu σuνδ!Ξοuν . Έξωτε­pικ:Χ κλείοντα ι με κα.τάλληλ� κχπά.κι � ιδωτο η s:pα.ρμοστ6. 'r­τ:iρzouν κal τετράγωνα κοuτι:Χ ο ιακλαοώσεων, εtδικα γι:Χ περισσό­

τερες δ ιακλαδώσεις.

.Σχ. 3 · 2 β. .Σχ. 3 · 2 γ .

Κοuτια με τα ϊδια σχήματα. χρφιμοποιοuμε καl για τlς δια­κλαδώσεις των &:νθuγρων καλωδίων. τα κοuτια α.uτα ε!να.ι στεγα.­ν:Χ κα.ί. κο:το:σκεuά.ζονται σuνήθως &:πο πλα.στικο δλικο ( σχ. l l · 2λ).

'Ότ:ως εrοα.με , ο ια.κλiοωση σωληνι;)σεω; μπορ�σμε νa κiμωμε

Χ:Χt με οιακλα.οωτijρες τα.σ. Τ:Χ κο�τιb. ο ιακλαοιJ)σεωι; δμως εΤνα.ι Υ..α)/ιτερα. :Χπο τ:Χ τ7..•j , γι?.:τl μας Ξπιτρέπ�uν ν' &:νοίγωμε το κχπιi­

Χl τοΙJς κχl ν:Χ Ξκτελ�σιιε ε/)κολ7.. τί.ς σΙJνοΞσεις των αγωγών μα.ς

( σz. i) . 2 β ) , πράγμα στQ- δποτ� μ:Χς ;jοηθ�iJν οί λεγόμενο ι δια­

κλαδωτήρες άπ<'> πορσελάνη Ύ1 βωtελίτη ( σz . Β · � α. [Ε] ).

52 Κεφ. 3. Σωλήνες; έσωτερικών έγκαταστάσεων

ΟΕ οιακλαδωτΎjρες α•)τοl '6χουν βιδωτοuς. &κροδέκτες, μs τοuς 6ποCους συγκρατοuμε τa :Χκρα των &γωγων ποu 6νώνομε . Φυσικa Ξχοιιε δ ιάφορα εrδη καl. μεγέθη δ ιακλαδωτήρων, &νάλογα μs τον aριθμ� και. τ11ν ο ιατομ1ι των &γωγων τ.οu συνδέομε . ΙΙ .χ. ενας διακλαδωτ·f)ρας << i3 Χ 4 >> '6χει τρεΙς ακροδέκτες, καl. ε ίναι κατάλ­ληλος γιa ενωσΎ) &γωγων δ ιατομijς μέχρι 4 τrιnι2•

Στο σχ·fιμα 3 · 2 γ �λέπομε μιa ήλεκτρικ1J σωλήνωση �Ιπέργκμαν μs δλα τa εξαρτήματά της.

Στ1ιν παράγραφο 1 1 · 2 θa δο•::iμε καλ{ιτεpα τον τρόπο χpη­�ιιιοπο ι1ισεως δλων των εξαρτημάτων γιa τα δποτα μιλ1ισαμε εσω.

3 . 3 Σωλήνες με χαλύβδινο όπλισμο ( χαλυβδοσωλήνες ).

Ό τ(ιπος αuτος σωλ1ινων εσωτερικΥ)ς εγκαταστάσεως, πσu �νομά.ζοντα ι καl. χαλυβδοσωληνες, ε!ναι κατάλληλος γιa νa τον χρησιμοποιοuμε σ ' δλες σχεδον τlς περιπτώσεις, γιατ1. εχει εξαί­ρετη &ντοχΎι στην uγρασία , καl ΕΠt πλέον προστατε6ε ι εντελως τοuς &γωγο{ις, δηλαοη τοuς παρέχει πλ1ιρ-η μηχανικη τ.ροστασία. ·ο ι χαλυΌδοσωλΎjνες μ&ς προστατεlιουν επίσης απο Ύ]λεκτpοπλη­ξία , γιατl διατηpοuν αγώγιμη συνέχεια σε δλο τοuς το μΎjκος, πpαγμα ποu είναι χρήσιμο κατα την εκτέλεση των γειι�σεων ( Κεφάλ. 15 ).

Μόνο σs χώροuς ποu περιέχουν δ ιαΌρωτικοuς ατμοuς ( π .. χ. ατμοuς οξέων ) , καθως καl σs χωνευτsς εγκατχστά.σεις πολu ύγρων χώρων ( βρεγμένων ) οsν επιτρέπεται � εγκατά.στασ·ή τους.

Ό χαλυΌοοσωλήνας &ποτελετται &πο eνχν χαλUΌοινο σωλή­να πάχους 1 mm τουλάχιστον, ποu στο εσωτερικό του εχει ενχν άλλον μονωτικο σωλήνα &π ο χαρτl εμποτισμένο σε μονωτικsς οlισίες δμο ιο μs το χαρτl των σωλήνων Μπέργκμαν. Τα τυποπο ι­ημένα. μεγέθη ( δ ιάμετροι ) των χαλυΌδοσωλ·ήνων δίνοντω &πο τον Πίνακα 6.

Χαpχκτηριστικ� των σωλ11νων :ι:•)των ε!ναι δτι βιδώνοuν με-

3 ·3. Σωλήνες μe χαλύβδινο όπλισμο ( χαλυβδοσωλήνες; ) 53

τα.ξu τους κα.θwς κα.� με τ χ &ξα.pτ11μα.τά τοuς, κα.t έτ'Jι &ξα.'Jψα.λί­:οuν :iπ6λuτη στεγανότητα. στοuς :iγωγοuς ποu πεpιέχοuν.

'Εξαιι-ι;ήμαt:α χαλvβδοσωλήvωv.

Ί'a σποuδα.ι6τεpα. Ξξα.pτΎ;μα.τα. των χα.λuοδοσωλήνων ε!να.ι τa έξή ς έπτa ( οχ. 3 . 3 α. ) :

1 ) ΟΕ μοvφες ( σχ. 3 · 3 α. [Α] ) .

(Ε) ο

Διακλaόωtήρι::ιι; 1αu

Κοχλιω1iς, ύnοδοχές,

Βιδαιτci �and.w:ιo.

(z.)

'

!uστολή-ΔιασΊολή

� Κολλι:Ψο

(Ι) Ι(ουτ[ διaκλaδώσωχ;

Σχ. 3 · 3 α . 'Εξαρτήματα χαλυβδοσωλήνων.

54 Κεφ. 3. Σωλijνε' έσωτεQιχών έγχαταστάσεων

2 ) Q[ καμπύλες καt ο [ γωνίες ( σχ. 3 • 3 α [Β κat Γ] ). 3 ) Q[ διακλαδωτήρες ταϋ ( σχ. 3 · 3 α [Δ] ) . Τό:}ο ο[ γωνίες Ο:}Ο καt τ� τ�\.i έχο'Jν βιοωτ� κ�πάκια στο

μέσον τους, γ�� ν� εuκολόνετ�ι ή sπιθεώρΎ)σΥ) των &γωγων που περνοuν μέσα &π' αuτci.

4 ) Q[ βιδωτές συστολές η διαστολές ( σχ. 3 · 3 α [Ε] ). τtς ΧΡΥJ:}ψοποιοuμε γι� ν� ένώνωμε μετ�ξu τους χαλυ6οοσωλijνες οι�­φορετικijς ο ιχμέτρου.

5 ) Τ� προστόμια Ύj τσιμπούκια ( σχ. 3 · 3 α [Ζ, Η] ). Auτa χρφιμοποιοuντχι γι� τ·ην sξαγωγη των &γωγων &πο τη σωλή­νωσrι. τ� τσιμποuκι� μπορετ να eχουν κλίσΎ) 90° Ύι 1 80°.

6 ) τα περιλαίμια στηρίξεως ή κολλάρα ( σχ. 3 • 3 α [Θ] ), που με την βο�θειά τοuς στερειJ>νομε τους χχλu6οοσωλήνες στον τοΙ'Χο·

7 ) Τα κουτιά διακλαδώσεως ( σ'Χ. 3 · 3 α [Ι] ). Αuτ� ε!νχι χuτοσιδΎ)ρά, στρογγuλ� Ύι τετράγωνα, με κοχλιωτ/:ς ύποοοχες γι� τrιν στεγανη eνωσ-η καt τη οιακλiοωσrι των χ.�λu6οο:}ωλή­νων. Τ� καπάκια τοuς κλείνοuν με βίδες, μΞ τρόπο sπίσΎ)ς στεγ:Χνό . Q[ δ ιακλαδωτήρες ποpσελάνΎ)ς, που τοποθετοuμε στο sσωτερ�κ6 τοuς, ε!ναι φuσικ� τοu ίοιοu τ(>ποu μΞ τους ο�ακλχοωτijρες που χρΎ)σιμοποιοuμε στοuς σωλήνες Μπέργκμχν τοu σχ·fιματος 3 • 2 χ.

Χαρχκτηρ�στ�κο των sξαρτrιμάτων αuτων των χαλuβοοσω­λ�νων ε!νχι οτι ε !ναι ολα βιδωτα στα άκρα τοuς, γι� ν� βιοώ­νοuν μεταξu τοuς, καt στεγανi. 'Έτσι ο ιαφέροuν ιiπο τ� ιiντ!στοιχα zξαρτ�ματα των σωλ�νων Μπέργκμαν.

3 · 4 Μονωτικοt σωλήνε� καt εύκαμπτοι μονωτικοt σωλήνες.

Μονω�ικοί. σωλήνες.

0[ μονωτικοl σωλήνες ε!νχι κχτασκε•Jχ:}μένοι :iπο μονωτικο uλιΚΟ ( χωρlς μc:τχλλιΚΟ δπλι:}μο ) ΚiXt ΚUp{ως ιiΠΟ sλα:}τtκό, O'J·

3 · 4. Μονωτικοι σωλήνe- και eiίκαμποι μονωτικοi σωλήνe- 55

·ι·ήθως σκληρό. ΣΕ: ε 1ο ικές περιπτώσεις ( σ:τχνιeς δμως ) έχομε κeι:l σωλήνες &πο πορσεΗνη, γuαλt η -χcφτl �μποτισμένο με ε1ο ικές μονωτικές οuσ{ες.

Οί μονωνικοl γενικa σωλήνες μaς είναι πολu -χρrισιμο ι , δταν θΞλωμε νa κάνωμε διαβάσεις γραμμών, οηλαο-fι δταν θέλωμε να. πεpχσωμε τοuς &γωγοuς μέσα &πο -χωρίσματα (π.-χ. &πb τοί-χοuς), ;;ΠΟU φοοόμαστε μη γίνη sπαψfι aγωγων Εtτε μεταξu τοuς ΕtτΕ μs iγιόγιμα σώματα ( βρα-χuκ•]κλωμα ). Χρφιμοπο ιοuμε sπίσης τοuς σωλήνες α•Jtouς σε σuνοέσεις π

'ίσω &πb πίνακες. Ποτέ δμως δεν

χατασκεuχζομε μια. ολόκληρη εγκατάσταση οuτε με μονωτικοuς σωλήνες, οuτε με εuκαμπτοuς μονωτικοuς σωλήνες ποu θα. sξετά­σωμε σε λίγο.

Τοuς μονωτικοuς α•)τοuς σωλΎjνες, σε μικρο μήκος, τοuς -χρrι-- " , ' ' ' ..... , ' λ , σιμοπο ιοuμε ακομη και γιeι: ΨΧ τ.ρο:ρυΑασσωμε γuμνοuς ιοναεριοuς

&γωγοuς σε σημεία ποu φοοόμαστε μην προκληθή &πο τον άνεμο iπαψfι των &γωγων.

τα. εξαρτήματα των μονωτικων σωλήνων ε ίναι 6πως ΕΚΕίνα τιον σωλ11νων 1\Ιπέργκμαν, &λλa μΕ: μικρές κατασκευαστικές οιeι:-

' :pοpες.

Εϋκαπt:οι μοvωt:ικο� σωλήνες.

01 εuκ:χμπτοι μονωτ ικοl σωλijνες δ ιαφέρουν απο τοuς παρα­τ.άνω ά.πλσuς μονωτικοuς σωλijνες κατα. το δτι φέρουν ενα μόνο μεταλλιΚ(J όπλισμό, που &ποτελεtται iπο ενα σιδερένιο λεπτb sπι­:ι')λυοδωμένσ Ελασμα. Το Ελασμα αuτο ε!ναι περιτυλιγμένο μέ Ξλικοε ιοη τρόπο γupω &τ.b τον μονωτικb σωλήνα, πσu συνήθως � [ναι ιiπο μσνωτικο -χαρτί.

Χρφψσποισuμε τσuς εuκαμτ.tΟ'Jς ΙΧ�t')Uς σωλijνες &ντt των :;ωλήνων l\ΙπΞpκγμαν yιa δpισμένες &ν±γκες μιaς sσωτεpικΎjς sγ­χαταστάσεως. �Ετσι π. 'Χ· δτ:χν Ύ1 sγκατά.:παση πσu κατασκευά.-

56 Κεφ. 3. Σω).ήvες; έσωτειιικώv έγκαταστάσεωv

ζι:ψε πεptλαμο:iνη διαδρομές μέ πολλές καμπ6λες, τότε ή χρfιση ε•)κά.μπτων σωλήνων παροu�ιά.ζει μεγ&λες εuκολίες.

Για τΎjν εγκατ:iστα�η των εuκαμπτων μονωτικών σωΑηνων χρ·ησιμοποtοuμε sπίσ·ης εξαρτήματα, ποu ε !ναι τ χ rδια μiΞ τ χ sξα·ρτ·ήματα των σωλήνων Μπέργκμαν.

'Όπως &νσ..φέραμε στΎjν παράγραφο 3 · 1 , έχομε κα! εϋκαμ­πτους μω•ωτικοvς σωλήνες μέ ένισχυμ{J•Ο δπλισμό. Ή διαφοpχ τους &πο τοuς άπλοuς εuκαμπτους είναt 'Sτt sχοuν διπλό όπλισμό, δηλαδή, Μο περιτυλCξεtς σιδηρών Ζλα�μά.των καl τ:tο Ξπtμελγ; ­μένη κατασκευή, ωστε να είναι σχεδον στεγανοί.

Τοuς ενισχυμένους α.uτοuς σωλήνες τι:ιuς χρ·ησιμοποtσuμε κα.μμιa cρι:ιρα σέ όρισμένες περtπτι:)σε tς Ξγκα.τα.στά.σεων &ντl για χα.λυοοοσωλijνες, π. χ. οτα.ν χρειαζόμαστε μεγα.λ6τερη ε•)καμψία. κα.ί, συγχρόνως, μεγαλ6τερη μηχανικΎj προστασία. των &γωγων &π' ο, τι θα μας zξασφά.λιζχν ο[ άπλο� μσνωτι�ο! σωλήνες. Δsν sτ:ι­τρέπετα.ι δμως να τοuς χρησιμι:ιπσ tοuμε ΟΕ uγρο.Jς zώρι:ιuς , γιατί, zπειδΎj δsν είναι &ντελώς στεγανοί, δsν &.ντέχοuν στΎjν uγρασία .

τα εξαρτήματα των εuκαμπτων μονωτικών σωλή»ων μs ενι­σχυμένο δπλισμο είναι &νά.λογα. με τ� sξα.ρτΎJμα.τα. των χα.λυοοο ­σωλΎJνων, &:.λλa μs μικρές κατασκευαστικές δ ιαφορές.

3 · 5 Μεταλλικοl σωλήνες.

οε μεταλλικι:ιt' σωλήνες είναι συνεχεrς, χωρtς ραφ1ι , μs &ντο­

χΎι ίση μs τΎjν &ντοχΎj �νος σιδερένιου σωλήνα πο.J το ελα.σμά. του έχει πά.χος 1 mm. Στοuς μsταλλικοuς σωλήνες συμπεριλαμ6i­νονται καt οί χα.λυοδι:ισωληνες μs σκεπασμένη ραcρfι ·

Στο εσωτερικό τους ο ί μsτα.λλικοt α•)το� σωλήνες φέρουν €να μονωτικο σωλήνα &.πο χαρτt εμποτισμένο με μονωτικές οuσίες, δπως κα� οί χαλυοδοσωλήνες . .

Χρησιμοποιοuμε τοiJς μεταλλικοiJς σωλfινες χωρlς pα.cprι καl τοuς χαλuοδοσωλήνες με �κετ:ασμένη pα.cpΊj σε δρατες sγκαταστά.-

3 · 6. Μεj'έttη σωλήνων 57

Π Ι

Ν Α Κ Α Σ 5.

Έπιτρεπόμενος άριίtμος άγωγών NGA μέσα σε σωλήνες Μπέργκμαν fι μονωτικοiJς σωλήνες.

> Έσωτερικr, 1\ιι;ίμετρο;; τ ιi>v σωλΥ,νω•J σε •S ιηιn

:--" .� �� 1 άγωγ6;; 2 άγωγοί 3 άγωγοι 4 άγωγοι

·� Ξ άνά σωλΥ,να. ::1. :::

άνιi σωλi,·�cχ άνά σωλi;να. άνά σωλi,να. ο Όρα.τ"ij

Χωνεuτή 'Uρα.τή Χωνεuτr, 'Uρα.τ"i; Χωνευτή Όρα.τή Χωνευτ"i; .... � γρα.μμή γρα.μμr, γρα.μμή γρα.μμ"ij

γρα.μμτ, γρα.μμή γρα.μμ� γρα.μμή '""'

1 , 5 - - 1 1 1 3,5 1 3 , 5* 1 6* 1 6 23*

2,5 - - 1 6* 1 6 1 6 23* 23 23

4 1 1 1 3,5 16 2 3* 1 6 23 23 23

6 1 1 1 3,[) 23* :23 23 23 23 29*

1 0 1 3 ,5 1 3 ,5 23 23 23 29* 29 29

1 6 1 3 ,5 1 6 23 29 2!-J 29 36* 36*

2Γ> 1 6 23* 29 3() 3()* 36 36 36

35 23 23 36 36 36 36 48 48

[)0 23 23 36 48 48 48 48 48

70 23 29 48 48 48 - - -9[) 29 36* 48 - - - - -

1 20 29 36 - ·- - - - -lfιO 36 48* - - - - - -1 8 5 36 --!8 * - -- - - - -

σε:f: :Χντl γι� χ�λu�ο')σωλfινες . �τ�ς -χωνεuτες Ξyκ�ταστiσεις '5μως aεν ΕΠιτρέπεται να -χpησtμ')τ:') ιcuμε -χαλu�δcσωλήνες με κ�­:λ•Jμ.μένη Ρ�:ΡΥι aλλα μ6ν') πρ�γμ�τtΧ')Uς μετ�λλικοuς σωλήνες.

Τα iζαpτ1ιματ� τών ι.ιεϊ:αλλικιJJ'Ι σωλΎ)νων ε Ινα: παp6μοια με τ� εξzρτΎ)ματα τιJ>ν χ�λυ�οcσωλfινων, . με τ·η δ ι�:ρcρ� δτι δzν Zzo,Jν pα\fές.

3 . 6 Μεγέftη σωλήνων.

58

,. •3 >-3 .� ��

·& Ξ " μ li .;;

1 , 5

') -- , i> .J. (j

ιο 1f i

. �Γ> 3i'ι

ω 70 9δ

1 20 l fιO

18fι

Κεφ. 3. Σωλήνες; έσωτερικών έγκαταστάσεων

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 6.

'Επιτρεπόμενος άρι-Dμος άγωγών NC;A μέσα σε χαλυβδοσωλήνες.

Έcrωτεpικ.Υ1 �ιάμετρο;; χα;λu6�οcrωλ i1νων σέ 'Ιι ιm

1 iγωγό;; 2 iγωγοί 3 iγωγοί 4 :iγωγοι ιiνdι σωλi1να; ιiνdι σωλi1νrι. ιiνdι σωλi1Ψi ιiνdι σωλi1να;

Όρrι.τΎ1 Χωνεuτij Όprι.τij Χωνεuτ'ij Όpα:τ'ij Χωνεuτ'ij 'Ορα:τ.Υ, ΧωνΞ'JτΥι γρrι.μμr, γρα:μμij γρα;μμij γpα:μμr, γpχμμr, γρα;μμ'ή γρα:μμΎj γρrι.μμΎ,

- - 13 ,[>* 1 3,5 1 3, [>* 1 6* 1 6 2 1 * - - 1 6* 1 6 1 6 2 1 * 2 1 2 1

1 1 13,5 1 fj 2 1 * 2 1 2 1 2 1 2 1

1 1 1 3 ,5 2 1 * 2 1 2 1 21 2 1 29*

1 3 ,δ 13 ,5 2 1 2 9 2 1 29* 29 2!:! 1 3,f> 1β 29 2!:} 2!:} 29 36* :16*

1 6 2 1 2\-1 36 36* 36 36 36

21 2 1 3ι i 36 3f) 36 -!2 42

2 1 2 1 -!2* -!2 42 -!2 - -2 1 29* 42 42 42 - - ---29 36* 42 - - - - --29 36 - - - - - -36 42* - - ; ' - - - --36 42* - - - - -- _,

τ(,•); ο�iμετρο , οί Κα.νον�σμο� δρCζοuν τον ±p�fJμ� των κο �νών ±γω­γιιιν εγκαταστάσεως, κα.� σuγκεκριμένα. τών χγωγwν NGA , πο�

ΕΠΙτρέπετα ι ν:Χ περνοuμε μέσα. &π' α.!Jτούς. ΟΕ ΙΗνα.κες 5, () κα.:. ί μi; οCνοuν το�; πα.ρα.π :iνω :iρ�Ομο�;

:iντίστο �zα. γ ι:Χ σωλ·fινες )[τ;έργκμαν Ύ1 μονι•�τικο�ς σω/;fινες, γ ι:Χ

;>

ι� => >-·t< ";.;. .,..- :::: ::i. -" μ « �

] 1 ,f> 2,{J

..ι. β

lO Hi 2:-J

35

i">O 70 Η:->

3 · 6. Μεyέi}η σωλήνων

Π Ι

Ν Α Κ Α Σ 7.

'Επι τρεπόμενο ς άρι1tμο ς άγωνώ ν NGA μέσα σf: με ταλλικΟ'u ς σωλή νε ς.

�ΕσωτεrιικΥ, διiμετρο,; μετ�λλικών σωλ-i1νων

59

1 ά:yωγός 2 ciyωyot 3 ciyωyol 4 ciyωyol ciνi σωλ-i1ν σ. ά.νcΧ σωλΎινr :ι. ci ν iι σωλ-i1νσ. ciνά σωλ-i1νσ.

'Op ocτi1 Χωνευτij Όρσ.τ.Υ1 Χωνευτ.Υ1 Όρ οcτ.Υ1 Χωνευτ'ij Όρσ.τ'ij Χωνεuτiι yp ocμμ'ij yρσ.μμiι ypσ.μμil y ρocμμ'ij yροcμμiι ypσ.μμ'ij yρσ.μμ'ij yρσ.μμij

9 9 Η 1 1 !-J 1 1 1 1 1 β

9 9 9 1 1 !) 1 1 1 1 1 β

9 9 1 1 1 1 1 1 16** 1 .3 ,5 ] (j 9 1 1 1 1 1 6 1 1 1 β 1 6 1 6

9 1 1 1 1 1 6 1 .3 ,5 Η) 1 β :!1 **

1 1 1 1 Ι ϋ 21 2 1 ' 2 1 21 29**

1 1 1 3 ,{> 21 29** 21 29** 29 36**

1 1 1 {) 29 29 29 36** 36 36

1 3/) 1 β 29 36** .36** 313 .36 42

16 2 1 36 36 36 ../.2 42 .J-2

2 1 29** 36 .J-2 :�6 42 48 ../.8

21 29 3fi 42 42 .J-8 - -

Παρατή'ρήσεις στοvς Πίνακες 5, 6 και 7. 1 ) Ή a �ά.μsτpc.ς τ t\)ν σωλ1ινων ΠC.� tΧνα:ρέρετα� στc.�ς Ι Η·ια­

κs; sΤνα� πάντα 1; Ξσωτsρ�κ11 • Ι l αpαηpc.•:ίμs λc.�τ.�ν οτι σωλήνες Ι tj .,,..._ , ...,.. 'I Ι I ' θ ' καvs s�c.c.uς κα.τασκεuα;r"c.ντο:� σε τ•Jr.oπc. ιημενα μονc.v με γ ε η, που

-:± zα.pακτηpίζομε μs τ� ιιέγεθος αuτ� τΎjς Ξσωτεpικij; τι:ιυς aιο:­

: ιέτpc.'J , π.z. σωλ11vας Μ πέpyκμα•ι τιi:>ν Φ 1 :> ,!"> η Φ 1 Ιi , zαλυQoc. ­'Jωλijvzς των Φ 1 () κλπ.

'Η zρ11σ.,1 τι!ιν ΙJ �ν:Χκων α•:Jτίi)ν z tναι πολ� z�κολ'f1 • Ί�αν τ..χ .

60 Κεφ . 3. Σωλήνες; έσωτερικών έγκαταστάσεων

azωμε μια. 6ρατ·Ιι γρχμι ιrι με zαλυr.?-οσωλiινα κα� ;{ iγωγr./ι; Ν GA - 1 ()' 9 ' θ ' θ ' ' " 3' ' · των π11n - ο κα ενας το\Jς, α πρετ.:ει , οπως 1 Αεπcψ� tiπ� τον I J ίνακα Ό, νχ την κατχσκεu:Χσωμs μs τuποπο ιημέν-:ι zα­λ ·J�οοσωλr1να ΞσωτερικΎjς "δ ιαμ:Ξτρσυ Φ 2 1 .

") ) ,, ' ' ' r- ..., ι ,. ' .., ' , _ .... τις περιτ.:τωσεις πσ•J η σιαμετρσς ΕΨ?ζ σωt-Ίj'Ια σημειω-νετχ ι στοiJς Ι Ηνχκs; μz zναν :Χστεpίσκσ ( * ) , μποpc•:iμε , γι χ μικpχ ε•)θ(Jγpχμμα τμήματα γpαμμων μέzρι 4 ?ΙΊ , να. μsταzειρ ισθcuμ::: τrιν &.μ:Ξσως μικρότερη οιά.στχσΎΙ σωλήνα. ΙΙ . Ζ· aν szωμε νχ περ:Χ­σωμε μέσα :Χπο σωλi(Ι Χ )J πέργκμχν ( Ι Ι ίνχκχς Γ> ) , τa ε•)θ•)γpχμμχ τιιiιματα τής γραμμi;ς μιας 6ρατ·ης εγκχταστά.σεως πoiJ sχοuν μη­Κ'?ζ ίος 4 πι , κχ� Β iγωγσiJς NGA τιJJ'J 25 rωn2 6 καθένχς τοCJς ,

τότε μποpο•:iμε να. zρΎ1 σψοπ'?ιi1σωμε σωλ11νχ τίiJν Φ 29 , ΞνιJJ στα.

καμπ·)λχ τμ-f)μχτχ Ύ1 στα. μεγαλυτέρ()υ μ11κσυ; �·)θ•)γp::ψμα τμ-fι­ματχ θα. zzωμε σωλ Υjνες των φ 3 () .

i3 ) Στην περίπτωσΎι πciJ μ ια. ο ιά.μετp'?ς σωλ-fινχ σημειι!Jνετχι ' ..... I Ί Ι ( * * ) Ί I ' Ί

θ I "'' ., ... με O'J() αστεpισκ'?υς , επιτρετ.:ετχι γι':Ι. ε•J \Jγραμμα η εΛα-

cρpιJJς καμπυλωτa τμήματα μ-f;κσυς εως 8 1n ( 1δ ιαίτερα οίΞ σz γpαμμiΞς οpοφfις με Μ'? a.κpα γυριστa) να. zρησψοπ'?ι()Ι)με την &.μέ­σως μικρότερη οιά.μετp" σωλήνα . Ι Ι.χ. για. 2 &.γωγοuς NGA των 1 {) η ι rιι 2 6 καθένχς το•Jς, θa δ ιχλέξωμε μεταλλικο σωλ11νχ τιJ>ν φ 2 1 ' καt οχ ι των φ 2 �! , δτχν ενα κομμ:Χτι τΎjς χωνευτfις γpαμ­μης μας aπό μετχλλικ,iJς σωλΎ)νες aχη μΎjκος μικρότερο των Η nι ( IJ ίνακας 7 ) .

.ι ) Δεν ύπά.pχοCJν :Χκόμα επίσημοι Ι l ίνχκsς ΚχνονισμιiJν σz:.­

τικα. μs τr1 χp·ήση των &.γωγων ΝΥ Α, γιατί, C:πως εl'Οχμε, ·ί1 Ξcρχpμοyί1 τοuς άpχ ισε μόνο τα. τελεuταια χρόνια.

Παρ' δλσν δτι ή Ξξωτερικr1 "δ ιά.μετpος τιJJν tiγωγων ΝΥΛ :.!νχ ι μικρότερ-η απο τrι ο ιαμετpσ των iγωγων NGA τ"ijς 1:οια; ο ιατομ Ύjς ( 1 1 ίνακας 2 ) , πpαγμχ π ο '.ι σημαίνει οτt μποp'?uμε •ι7..

3 · 6. Μεγέttη σωλήνων 6 1

χων τ:ο� l�'f,'JO'J'I και γ�α το�; ιiγωγο�ς NGA ( ΙΗvακΕς 5 , (j Χα� 7 ) zωρ�ς καμμία O tαcpopά.

ΣήμΕρα Είναι &νΕπCσημα παραοΕκτο πwς μποpοtψΕ σχΕοοv τ:άντα: v:i ΟΕχώμαστz γι' α:•)το�ς ι.ι�± οιi�τα�η μικpόtΕpΊ) &π' " ' " ' ' 11 ' r; '' ' - 11 ' 3 ' ' 11.τyΑ ο , τ � ο�νοuν ο ι ιvακΕς ,) , ο και ι . . χ. για αγωγοuς .η

-:ων 50 rnm2 ό καθένας τοuς, �z 6pατr1 Ξγκατiστα:�:η, μπόpΕτ v:i μΕτα:χΕιpισθοuμΕ σωλήνα )lπέργκμα:v μz Φ 36 &vτt για. Φ 48 ( Πίνακας 5 ).

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 4

ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΑΙ όΡΓΑΝΑ Π ΙΝΑΚΩΝ

4 · 1 Πίνακες έσωτερικών έγκαταστάσεων.

Οί πίyακες των έ"ωτερικών εγκαταστάσεων ε!ναι σύνθετα εξαρτήματα πι;u &ποτελοuνται &πο πολλ:Χ οργανα καt μάς χρη­σ ιμεuοuν για νa κάμωμε την τροφοδότηση καl τον έλεγχο λειτοuρ­γίας των εγκαταστάσεων. Γι' αuτο το λόγο ε!ναι &παραCτητη ή καλή τοuς κατασκεuη καt rι σωστή τοΙJς σ•)νθεση .

Οί πίνακες αuτοt των εσωτερικών εγκαταστάσεων ο ιαιροuν­ται &νάλογα μ€ την χρησιμότητά τοuς σs τέσσερις μεγάλες κα­τηγορίες :

- Πίνακες ε1σαγωγijς ( σχ. 4 · 1 α [Α] ). - ΓενικοΊ. πίνακες ( σχ. 4 · 1 α [Β) ) . - Πίνακες cρωτι�:ιμοu ( σχ. 4 · 1 β ). - Πίνακες κινήσεως ( σχ. 4 · 1 y ) . οι Μο τελεuταίο ι λέγονται καt κατά μέρος rι μερικοl, πί­

νακες. Οί πίνακες είσαγωγijς τοu ρεuματος &νήκοuν στην Ξταφεία

πoiJ δ ιανέμει το ρεuμα, π.χ. στην .lEH, καt τοποθετοuνται οσο το οuνατον πλησιέστερα στην είσοδο τοu κτιρίοu, εκεί που καταλήγει ή παροχη ( σχ. 4 • 1 α [Α] ). Auτol καμμι:Χ cρορa τοποθετοuνται και στο uπα ιθρο ( παρ. 7 . 1 ' σχ. 7 . 1 α ).

Οί γενικοι πίνακες &νήκοuν στον πελάτη καt τοποθετοuνται ά.μέσως μετ:Χ τον πίνακα τής ε lσαγωγ'ίjς ( σχ. 4 . 1 α [Β] ) .

'Απο τοuς γενικοuς πίνακες τροcροοοτοuμε τοuς πίνακες φω­τισμού ,( έ:Χν έξuπηρετοuν εγκαταστάσεις ο tκιακές ) , καl τοuς πίνακες κινήσεως ( cταν πρόκε ιται γ ι:Χ �ιψηχα.νικsς έγκατα.στά-

Στ?;

4 · 1 . Πίνακες; έσωτερικών έyκαταστάσεων . 63

Jχ·ijμα 4 · 1 ο �λzπσμ:ο �ε διάγραμμα τ-fιν πορεία. τi)ς Ύ1λεκτρικi)ς .... , .. ' , , ., ' ' - ' -:?'Χ('Χιοτη�εως sνσς τp\ωpσ:pou χτιρισu α.πσ το σΊ)με l ο τ.ο•J Χατα-

λ·fιγει ή τ.α.ροχ-fι κα.t δπσυ τοποθετο>Jμε τbν πίνακα τi)ς έταψ;Cας

ΠΙ Ι'fΑΙ<ΑΣ ί�Σ ΕίΑΙΡΕΙΑΣ ('lόΙOIIlΠOLO τiir. Ε.lαφείας)

(Α)

ΓE.IiiKOl ΠΙΝΑΚΑΣ ι•ιcSιοκτnσlα τού πελάτη)

Σχ. 4 • 1 α.

�- lpιφaσιw:Oc, μαχαι­pωtόr. διακ6ntnς

(ό,οιυο)

Κλειστό κιι>ώτιο όιaι<λαόώσΕ<ύζ

καt τΟν γaνικ� πCνχκα τ�U κτιρίοu, &ς τοUς μεpικο�ς πίνακες τής iγκατα�τi�εως.

'Όλοι. ο ί παρα.πά.νω τuποι πινά.κωv οια.φέροuν μεταξu τους κατa το μέγεθος, τΎιν μορφΎ1 κα.t κα.τa τ± δργα.να και zξα.ρτήματα ποu φέρeιυν για νχ eκπλrιpώνοuν τiιν προοpι�μό τους. τα οpγα.να. α•)τa θa τ± πεpιγρά.ψωμε πιο κάτω σuντσμα. , �τb Κεφά.λα.ιο α•)τό .

Οί τ.Cνακες φωτ ισμοlι μπορετ νi οέχωντα.l μονσφα�ικ-fι r1

64 Κeφ. 4 . Πίνακες; καi δργανα πινάκων

τpt:ρα.σtκΎι τρο:ροοότφη, ciλλa τa κuκλώματα. ποu &ναχωροuν &π' α'.ιτοuς Είναt πάντα μονοφασικά.

'Αντίθετα οί πίνακΕς κινr;σΕως Ε!ναt πάντα τριφασικοί , ciλλa Εχοuν κα:μμιχ ψopa καt ΟUΟΕτεpο , WaτE νΧ είνα ι ΟUνατον νa τpοψο­ΟΟτΥJσωμΕ &π' α•jτοuς κα:l μονο:ρα.σικοuς καταναλωτές.

Σχ. 4 · 1 β. Πίνακας; φωτισμού άπο άκαυστο πλαστικό.

Σχ 4 Ι γ. Χuτοσιδερένιος; πίνακας; κινήσεως;.

rενtκa σε δλοuς τοuς πίvα.κzς των sσωτzpικών εγκαταστά­σΕων uπάpχοuν τρία �α:σtΚΧ οpγανα; ( σχ. 4 · 1 Ε ) :

4 · 1 . Πίνακες; έσωτερικών έγκαταστάσεων

' Ασφaλειrς ιωκλωμά�ωv

Ήλεκrροrεχvία Δ '

Σχ. 4 · 1 δ.

Άκροδeκτει; δξα'Ι(.ω'!'fiς , τοί:• ρεύματος (όοο �uκλωματcι)

Σχ. 4 · 1 ε. Μαρμάρινο, πίνακας;.

Γενικός δι,ακς)nτης ιου nινακος Γe.φuροσύνδeσμος

Γενική άσφάλεια ',Α�<ροδέ�τες _ eισ<;�yωyης του ρε.υμστος

Σ!nρίγμaτα του nιvακος

65

5

61i Κεφ. 4 . Πίνακες; και όργανα πινάκων

1 ) 'Ακροδέκτες η ( μ πόρνες ) , για ν χ συνδέω με τοiJς &.γω­γ-:ιiJς με τοuς 6ποίους φέρομε τ� ρε5μχ &; τον τ.(νακχ η τ� τ.χίp­'Ι'ψΕ zπ' α\Jτόν.

2) 'Ασφάλειες, γι χ ν χ πpοστχτε(ιωμε τ χ κυκλώματ:Χ μας. 3) Διακόπτες , γι χ νχ &.πομονώνωμε τις γραμμές μας fι τlς

συ:;κευsς κατανχλώσεως. '}'π:Χpχουν δμως σ•Jχνα στοiJς πίνακες καl tοιαίτεpα οpγανcι.

μΞ ε1δ ικο πpοοpισμο Ύι κατ:Χλληλα για ε1δικοuς κχτχναλωτές. Τέτο ιο π.χ. εtναι ό μετρητής, ποu &ν1ικει στΥ)ν έταιpείχ δ ιανομής το5 ρε(ιματος καΊ. μετρa το ρεuμχ ποu καταναλίσκε ι δ πελ:Χτ-r1ς ( σz. 4 • 1 α ). 'Επίσης ο( πίνακες ΚΙΨήσεως μπορεί να έχουν αύτόματους διακόπτες, για τ·fιν προστασία των κινητήρων, Ύ1 διακόπτες έκκι1•ήσεως, για το ξεκίνημα των κινητήρων καΊ. όργα­να μετρήσεως ( βολτόμετρ.χ, &μπερόμετρα κλπ. ) , γι χ τ�ν ελεγχό τ-:ιυς. ΙΙαρακiτω θχ περιγρ:Χψωμε τχ σπουδαιότερα &.πο τα οργα-

, , .2. ' ., ' ' , , \ .... β ' να αυτα, c.κτος απο τα οργανα μετρ·ησεως, ϊ.:Ο'J περιΛαμ ανοντα.ι στο Γ ' Τόμο τijς 'Ηλεκτροτεχνίας.

οι πCνακες, &.ν:Χλογα. με το δλικό τους Ε ίνα ι μαρμάρινοι ( σχ. 4 · 1 ε ) , χυτοσιδερένιοι ( σχ. 4 · 1 y ) ( σπανιότερα έχομε Κα.[ χα­/...ι.'ιοδινους ) η &πο άκαυστο πλαστικό ( σχ. 4 · 1 � ) .

0[ μαρμάρινοι Πίνακες Είναι κα:τ:iλλΎjλΟι γιχ συΨr1θ ισμένοuς ξηροuς χώροuς, ενω ο[ χυτοσιδερένιο ι ε[ναι κυρίως κατ:Χλλrιλοι γ ιχ τlς στεγανες εγκαταστάσεις δγρων χώρων. Ί'χ τελευτα:rα χρόνια:, &.ντl γιχ μα:ρμ:Χρινους, τοποθετο5με στχ σπίτια κα:t στα γpα:cρεΙα €το ιμους πλαστικοiJς πCνα:κες, τ.oiJ είναι κα:λ•)τzpοι καt κομψώτερο ι.

'Όλους τοuς πCνα:κες τοuς στερzώνομε επάνω στCιν τοΙχο μΞ κατάλληλα εtδ ικα στηρCγματα, ποu λzγοντα:ι στηρίγματα πί1•ακος ( σχ. 4 · 1 ε ) .

Οί μαρμ:Χρινοι πCνακες δεν έχουν τυποπο ιημένες δ ιαστάσεις, ' γ ιατt κατα:ικευiζονται &.πο τοiJς ί.'οιο•J; τοuς .Υιλεκτρcτεχνίτες.

4 · 1 . Πίνακες; έσωτερικών έγκαταστάσεων 67

( ) ί διαστάσεις αuτες σε κάθε πίν:Χκα είν:Χι &νiλοyές με τa ορyα-, , ' , λ ' , .1. t: � τ , , Ί:Χ που φερε ι κ:Χι τα κυκ ω μα τα πο•J c:ι.,υπηρετε t . ους μ:Χpμαρι-

' ' 'ζ ., , ' fΙΙιιι , Ί�u; πιν:Χκες τοuς χ:Χp:Χκτηpt ομε :Χναcρεροντ:Χς τις ο ιαστασεις τους. Π.χ. ο[ πCν:ΧκΞς έν�ς μικροu σπιτ ιοu, με μιχ μόνο τpοcροοο­τ ικΎJ ypαμμ�, Ξχουν συν�θως θιαστiσεις 20 Χ 25 cm.

Q[ πλασttΚΟl πίνακες είν:Χt sτοιμοt , Κ:Χτ:Χσκευασμένοι καl σ•JνθεσμολοyΎ)μένοt &:1:ο το εργοστάσιο. Τοuς χαp:Χκτηpίζομε με

Σχ. 4 · 1 ζ.

τον &ριθμο τιJ)ν κυκλωμiτων ::pωτισμοD ποu διαθέτουν ( π. Χ· στο σχ. 4 · 1 � Ξχομε sνα πλαστικο ;.ίνακ:Χ τεσσάρων κυκλωμάτων ) .

ΤΎjν συνθεσμολοyί:Χ το5 ;.ίν:Χκος, οηλαθΎj τlς ένώσεις των ορ­γά.Ίων του, την κάνομε στο "Πίσω του μέρος. Ό τρόπος τΎ)ς σuν­aε:;μολοyί:Χς ες�ρτατα ι ;3ασικa &;.ο το αν ή τροφοδότηση τοu πί­'Ι:Χκος ε !ν:Χ ι μονοφασιΚ"fJ η τpιφασικ� , ΟΠως φαίνεται ciντίστοιχα στa σχfιματα 4 · 1 ε καl 1 1 · 1 β. Στο σχfιμα 4 · 1 ε βλέπομε πώς

68 Κεφ. 4. Πίνακες; καl όργανα πινάκων

, ' , , ... ' .l ' �, , ' , γινετα.ι μια. τετοια. σ'Jνοεση πισω ιλ.ΠΟ ενα.ν πινα.κα., στην περι-πτωση μονοφασικής διανομής με ο{ιο Κ'JΚλώμα.τα. ψω-:ισμοu, Z'JW .

σ-tο σχήμα. 1 1 · 1 � �λέπομε την περίπτωσΎ) �νος τpιφα.σικοu π::­να.κος :ρωτισμοu μs Ξξη κuκλώμα.τα. φωτισμοu.

Γενικ� σε ολοuς τοuς τ.ίνα.κες ή σειpιΧ τής σuνδεσμολογία.ς ε ίνα. ι πάντα. : 'Ακροδέκτες, γενικος ο ια.κόπτης, γενtΚΥJ &.σφάλεια. ( η α.uτόμα.τος οια.κ6πτης ), μερικοl ο ια.κ6πτες ( Ην uπάpχοuν ) , με­ρ ικsς aσφάλειες ( η α.•)τ6μα.τοι οια.κόπτες ) κα.l &.κpοδέκτες sξα.γω­γής. Με τον τρόπο α.uτον μποροuμε ν� έχωμε δσα. κυκλώματα. θέλομε.

"Ενα. Ζο ια.ίτερο ε!δος πίνα.κος ε!να.ι α.•)τ?:ι ποu cρα.ίνετα.ι στο σχήμα. 4 · 1 ζ . 'Ο πίνα.κα.ς α.uτος δεν έχει κο ινη βάση γι� νιΧ στη­pίζωντα.ι τ� οργα.νά του, &.λλιΧ τον συνθέτομε εμείς €πάνω στον τοίχο aπο πολλιΧ &.νεξάρτητα. οργα.να. ποu τοποθετοuμε μα.ζt κα.l τ.οu τιΧ σuνδέομε σuνήθως με χα.λuβοοσωλήνες.

1\Ιε α.uτ?:ι τον τρόπο σχημα.τίζομε τοuς λεγόμενοuς χυτοσιδε- .

ρένιους στεγα�ούς πίν�κες ρεύματος ( χuτοσι8ερένια. δ ια.νομ.η ),

ποu εfνα.ι κα.τάλληλο� γιιΧ β ιομηχανικsς sγκατα.στάσεις.

�την ϊtα.pάγp.α.:.ρο 1 1 • ι θιΧ 6ξετciσωμε κα.λuτερα. τον τρόπσ με τον δποίο γεν·ικα 6γκα.θ ιστο•:Jμε ενιχν πίνα.κα..

4 · 2 ΔιακόπτΙ?c; πινάκων.

οι δ ιακόπτες είνα.ι τ� οργανα. με τιΧ όποια δ ια.κόπτομε η

6πανασuνοέομε ( &ποκα.θ ιστοuμε ) τ� κuκλώματα. τ.οu &να.χωροuν &πο τοuς π ίνακες.

Είδη διακο.π�ώv.

Δια.κόπτες έχομε μονοπολικο6ς, ο ιπολικοuς η τριπολικοuς κλπ . , aνάλοyα με τον &.ριθμ?:ι των &yωyων ποu δια.κόπτομε η σuνοέομε σuγχρόνως ( σχ. 4 . 2 α. ) .

οι διακόπτες οια.κpίνοντα.ι ΕΠίσης σs ο ια.κ6πτες &πλfις έ1•ερ-'ϊ>; CYrc

!('2��-ι �.��.$ 1 9 5 b.

4 • 2. Διαχόπτες; πινάχων 69

γείας ΚΧ� διπλής ένεργείας ( σχ'ήματχ 4 · 2 Χ. ΚΙΧ� 4 · 2 β aντί­στοιχα).

'Όλοι οί δ ιακόπτες τοu σχήματος 4 • 2 α μποροuν να. σuνδέ­σοuν τη γραμμη α μόνο προς τrιν γραμμη β και γι ' α�το λέγον­-:αι δ ιακόπτες άπλijς έvεργείας.

( ί Μονοπολικά; διακόntr1ς

β �

l(r ---------' α

Διn'1 \ι"'"'� δι Π,_;Π\Ι ις α , ΤRι nολικος

διο.t<όΠτ11<::

Σχ. 4 • 2 α. Διαγράμματα διακοπτών άπλij�: ένεργείας;.

Ό δ ιακόπτης δμως τοu σzήμα.τος 4 · 2 β μπορεr να. σuνδέση την γραμμη α καΙ. με τ·Γjν β καΙ. με την γ ( ποτε δμως σuγzρό­νως καΙ. μΞ τlς Μο ), καl γι ' α�το όνομ&ζεται διακόπτης διπλής ένεργείας.

ΜαχαιQωτοl διακόπτε� ( τvποv Βάλτειι ).

οι κοινοl δ �ακόπτες πο� μπαίνοuν στοiJς πίνακες των εσω . τερικων Ξγκαταστtiσεων ( διακόπτες πίνακας ) ονομάζονται καΙ. μαχαιρωτοl, διακόπτες, διότι ή κινητή , η σπανιότερα, ή &κίνητη · Ξπα.ψή τοuς μο ιάζει με λεπίδα. πoiJ μπαίνει &νάμεσα σs έλατηριω­τ:Χ έλάσματ'α χάλκινα ( σχ. 4 · 2 γ ) .

Για. λόγοuς &σcραλείας ο[ μαχα.ιρωτοl διακόπτες κ�είνονται εξω-;:ερικα. &πο eνα κατάλληλο μονωτικο κiλuμμα.

"'

Γνωρίζομε &πο τrιν πείρα. μας οτι , οταν διακόπτωμε μι&.ν ·ηλεκτpικη Επαφή, θημιοupγεrται στο σημείο α•JtO eνας σπινθή­ρας, τ.oiJ 6νομάζεται 1jλεκτρικό τι)ξο καΙ. πoiJ μποpε! να. μας προ­καλiση ζημίες &ξ α1τία.ς τής θερμότ·ητας πoiJ παράγει . Σ·ηzρ6νως·

70 Κεφ. 4. Πίνακες; καί δργανα π,ι.νάκων

τ.p�κχι.οuνται και &λλsς &νωμαλίsς στην τχση και στην sντχση τι:ιu ?ΙΞ'Jμα,ος. Άνάλογsς &νωμχλίΙΞς παpατηpοuμs καt δταν κλsC­•ιωμs Ξνχν ο ι α κόπτη , δηλαδή , δ ταν aποκαθιστοuμa Ξ να κ(ικλωμα. Γaνtκά, δσ� πιο &πότομα κλsίνομε η &νοίγομs Ξναν ο tα.κότ.η; , τόσο μικpότsρsς slνα.ι οί aνωμα.λίsς ποu πpοκαλοuμs. Γι' α.uτο τον λόγο, οί πspισσότspοt μαχαιρωτοι ο ια.κόπτsς Ξ !ναt ε:.ροοtασμΕν':i t με !Ξλα.τήpια, ποu πιΕζοuν και σuγκpχτοuν -:ην κινητη !Ξπα.φη μΕ­χpι τη στιγμrι του aποχωpισμοu της &πο την aκίνητη επαφη ( σχ. 4 · 2 γ )· 'Έτσι, ή κίνηση τής κtνητΥJς !Ξπαcρ�ς γίνsτα ι aπό-

β

�-α r ·Ί \ "

Διάγραμμα διακόπτη δι-πλήι; ένεργείαι;.

Σχ. 4 · 2 β.

_ _____,.,-- Μaχαφωτέι; sπαφ�ς τοϋ δια�όnτη (κινητiς)

, ι

'Ακ ι'νητεc; έπαq.ές

>Ελαπjρια κινη των

l;παq.ων ,, _,..- ΧΙΞιρολαβri

'ι\'MJ>i-&lil:Ί \\' του διακοnrη

Τιιιπολικοι; μαχαιιιωτος; διακόπτηι;. Σχ. 4 · 2 y.

τομα (οrιλχο.Υι το κ{ικλωμα ο ιακόπτsταt η ένώνsται ταχύτατα) , aνsξάpτητα χπο την ταχύτητα ποu zχst το χΕpι μας οταν &νοι­γοκλsίνωμs -:ον δ ιακόπτη.

Ό κοινο; αuτος τ•)πος δ ιακόπτη πίνακος ονομά�sτ::ι:ι και διακόπτης τύπου Βάλτερ. Έκτος δμως aπ' αuτόν, uπάpχst καl eνα πλ�θος aλλων ε1οικων διακοπτών, τοuς σποuοα. ιοτΕpοuς &πο τοuς δποίοuς θχ πspιγpάψωμs πα.ρα.κάτω.

Πολλοι &τ.ο τοuς s1οικοuς α•:ιτοuς οια.κόπτsς slνα ι πολu μs­γάλοι για νιΧ τοu; τοποθsτήσωμs σε μαpμάpινοuς πίνα.κsς. Γι ' α•)το τοuς τ�π'JθΙΞτ'JUμs στον τοίχο� ΟΠως ψαίνsταt στο σχΥjμα 4· 1 ζ.

4 · 2. Διακόπτες; πινάκων 71

'Ασφαλειοδιακόπtες.

Σuχν:i χpφιμοποιοuμε, tδίως σε στεγανeς εγκαταστάσεις, eναν 1διαίτερο τ6πο μαχαιpωτοu δ ιακόπτη , ποu σuνδuάζει δ ιακό­ι.τη μαζi. με &σ:ράλεια καl ονομάζεται άσφαλειοδιακόπτης ( σχ. 4 . 2 ο ).

Κινώντας τη χεφολαοη ποu φαίνεται στο σχήμα 4 • 2 ο &νοι­γοκλείνομε τον διακόπτη. "Αν ξεο ιΟώσωμε το στεγανο καπάκι τοu δ ιακόπτη, βλέπομε τ:i νήματα, δηλαοη τ:i λεπτ:i γuμνi σ6ρ- , ματα των &σφαλε�ών ( με τ:i δποτα θ ' ciσχοληθοuμε στην παρ&L .

4 3 ) ' τ ' ' ' ' .1. ' - " ' γpα:ρο · ψ:ι. ε ιναι σε σειpα με τις <::'ϊ.:Χ:ρες τοcι οιακοπτη.

Σχ. 4 · 2 δ. Άσφαλειοδιακόπτης;.

'Ο ' ' l. ' ' ' r' '

' ' � λ' τcιπος α•Jτc.ις που ανα:ρεpα:με cιπαρχει και σαν απ ος στε-yανος διακόπτης χωρi.ς &σφάλειες καΙ. είναι κατάλληλος γι:i στε­γανzς βιομηχανικες εγκαταστάσεις.

ΠεQιστ:ροφικο� διακόπτ:ες πlνακος.

01 διακ6πτεc: ι.�)J &να:::έοαι.ιε wc: τώοα είναι ολοι χειpοκίνη-._ ' I .. I \. Ί

τΙJι κα! τοuς χειριζόμαστε μe τη �οήθεια ένος μοχλοu η μιας χει-

?Ολα�i)ς. Τπάρχοuν δμως καΙ. άλλο ι χειροκίνητοι διακόπτες πε­ριστροφικοί, τοiJς όπΙJtΟ'Jζ &νοιγοκλείνομε περιστρέφοντας τη λ�ΟΥJ :�'Jς . �"0 r:�Q �'Jνηθ �σιιέν�ς -:�Jτ:�; τ=ερ�στρcφ�κv'J a �α.Χ6πτη εΙνχ� δ

72 Κεφ. 4. Πίνακε� καt οιιγανα πινάκων

δ ιακόπτης τ{Jπου Πάκκο ( Pacco ), που Είναι κατάλληλος γ ια να τcποθΕτήτα.ι σΕ τοίχους η σΕ ΠίναΚΕς ( σχ. 4 · 2 ε ) .

• Χpησιμοποιοuμε τοuς δ ιακόπτΕς τ6που Πάκκο σε πολλsς _ τ.εpιπτώσεις ήλΕκτpικών Ξγκα.τα.στάσΕων η μΊ]χα.νrιμάτων , για.τl μποpοuμΕ μ' α.•)τους να ΕΠιτ{JχωμΕ ΟΠΟtΕζ ΕνώσΕις ( συνοΕσμολο-

Σχ. 4 • 2 e. Στeγανο� διακόπτη� Πάκκο.

γίsς ) &πιθυμοtψΕ . Οί δια.κ6πτΕς τuπου Πάκκο δια.κpίνοντα.ι κα.τα πολλους τρόπους σε κο ινους Υι στεγα.νο6ς, μcνο-r.ολικους η πολυ­τ.:ολικο6ς, ά.πλΥ)ς Yj δ ιπλfις ΕνΕpγΕία.ς κλτ.:.

Δ ιακ6πτε!; μe κοvμπιιl πιέσεω!;.

�Ιια μΕγάλη κατηγορία. δ ιακοπτών ε!να. ι ΕΚΕiνοι ποu τοuς χΕι­ριζόμαστε cΧπο μακρυα μs τ·η βο1ιθΕια Μο κουμπιών καl ο ί όποίοι λειτουpγοuν συνήθως μέσω �νος rιλεκτρομα.γνrιτη ( ρελα.ί ) ( σχ. 4 . 2 ζ ). Α•)τcuς τοuς χpησιμοπο�c·:Jμε συχνα στlς εγκαταστάσΕις κινήσΕως. Το πάτημα τοu ένος κcυμπιοu cΧνοίγει τlς Ξτ.:α:ρsς τοu διακόπτη, Ενώ το πάτημα τοu ά.λλου τlς κλείνΕι. Ή συνδεσμολο­γία. καl ή λΕιτο.υργία. τών διακοπτών αuτών &να.πτ{Jσσε-:α.ι κα.λ6-τεpα στΎιν παράγραφο 10 · 2 ( βλ. κα.l σχ. 10 · 2 Ε ), ή os &σωτs­?�κ-ίι τc•Jς μ'η:ρΎι :ραίνετα.ι στο σχήμα. 1 Ο · 2 ζ.

4 · 2. Διακόπτες; πινάκων 7 3

Αvτόματοι διακόπτες.

Μι:Χ aλλη μεγά.λη κατηγορία διακοπτών είναι οί αuτόματοι

....

, �

...

":::! ' .l -

' .,

...

'

�,

('

'

,

ι;ιακοτ:τες, ΟΎ)Λαυη ι:κε ινοι που ανοιγοκΛεινουν οπως οι πα.pαπα-νω, μa τη �οήθεια κουμπιών, &λΗ μποpοuν ε�ίσr;ς να &νοίγο'Jν καl μόνοι τους, δηλαδΥ) α•]τόματα, δ ιακόπτοντας το κ6κλωμα σε τ:εpίπτωσ-η aνωμαλίας.

οι αuτόματοι διακόπτες λο ιπον μας εξασφαλίζουν την προσ­τασία τιt>ν συσκευών καταναλώσεως καl γενικa τιJ)ν γραμμών μας σ€ πεpCπτωση βΗοης καt σ' α•]το το σημείο δ ιαφέρουν �ασικ:Χ &.π' δλους τοuς άλλους διακόπτες, ποu είναι άπλώς διακόπτες - Γ ' ., ' (' l{ ' ' β , .....

.... ' ' ' χειρισμου. ι αυτο οι ανονισμοι ι;πι αΑΛΟΙJν τη χprιση τους σε

τ:ολλες περιπτώσεις, τ: .z. σε Ξγκατα.στiσεις Ύ)λεκτpοκινΥιτ'i;pων.

� - - . : ·! ' ' ! Ι : : : :_ι ι ._

, , . · 111 . . j l : : : : ι ' 1 • Ι , ' ' I_" · ' _ · . 11' ��� - ' !_' _' · : i ! . , Ε : . : ' ο , : . I '

. ,. 1 : ..ι-ι.

Σχ. 4 • 2 ζ. Διαχόπτη� κουμπιών.

"λ ν σ'Jμoij μCα &νωμαλCα ( τ:. χ. Ξ να �ραχυκ6κλωμα ) κατ :Χ την λειτουργία μιας Ύ)λεκτpικijς σ'JσκεtΥίjς, ποu προστατε6ομε μΞ α?.ιτόματο δ ιακ6πη, � ενταση τοu ρε•)ματος πο·� περνά &π' α•]τον α?.ιξάνεται σημαντι'κά.. Ή α�ξηση μπορεί va φθiση σΞ τιμες 10 Υι 1 00 y'ψΕς μεγαλ•)τερες &πο την κανονικη zνταση , iΧν το κ6κλωμα δΞν, διακοπή ΙiγκαCρως.

Το γεγονος α •]το εΙ ναι ipκετο γι χ ν :Χ τ:ροκα.λέση τη λει-:­τουpγCα τοu α•]τομά.του μ ηzανισμοu , ποu θ :Χ &νοCξη τον οιακ6πτ·η καl θ :Χ &πομονιίJση ε τ σι -:ο τμ ijμα ποu επαθε βλά.�η .

'Ε "

' ' ' ' - βλ , e. ' - ' τ:ειι;η κα.τα τη στιγμη της · α')ης το ρεtιμα πο•J πεpνi

74 Κεφ. 4. Πίνακει; και δρyανα πινάκων

.. ' ' "' ' ).. ' .. � , .. , ., ,.. ,.,..{j - ' ' α;;;ο τ�ς κι.εlστες �;;;�:τ:ες το•J eι ιακeι;;;τrι εχε ι α•Jςι1'τ]η σχετικα με το ρεuμα τfις κανeινικής λειτουργίας, δ κίνδυνος τι:ι'J Ύjλατρικeι•::ι τ�ξeιu, ;;;eι� θα παρeιυσιασθij. τη στιγμΥj τeιύ &.νeιCγματeις τιJ)ν iπ�:r:ων ε!να.ι σο�α.ρ6ς. Για να aπeι:r:•)γουν τον κίνδυνeι α•)τcν κά.νeιυν ε iδ ικ:Χ zωpίσμα.τα στο sσωτε��ΚC τών οια.κοπτιiJ'Ι ( σz. 4 · 2 r1 ) , μέσα. στα

Σχ. 4 · 2 η.

όποΙα γίνεται f; διακοπΥj τοu κuκλώματeις. Έπίσrις zρησιμοποl­οuν εtδικα uλικα για τ(ς ΕΠ�φές.

l\1 ' αΛτο το θέμ� δ�ν μπορούμε να &.σχοληθeιuμε ;;;ερ ισσότε­ρο, θα &ναφέpωμε δμως δτι eιί α�τcμα.τοι δ�ακόπτες των Εσωτερι­κών iγκαταστάσεων διαιpeιύνται σz ouo μεγάλες κατηγορίες, &ν:Χ­λογα δηλαδrι με το αν ·ή δ ια.κοπη των sπαφων τοuς γίνεται μέσα. .

.

σε μονωτικο λάδι rι μέσα. στον &.Ξρα. 'Έχομε έτσι το�ς αύτομιίτοvς διακι)πτες έλαίου καt τοuς αύτομάτους διακόπτες dέρος, ποu βλΞ­πομε aντίστοιχα στα σχfιματα. 4 . 2 θ καt 4 . 2 ι .

Ό πρωτος ε!ναι κα.τ:iλληλeις γ�α να τον τοποθετοuμε στον τοίχο και να σχηματίζωμs ενα. πίνακα., δπως εκείνον τού σχfιμα­τος 4 · 1 ζ, Ξνω δ δεύτερος είναι κατάλλrιλος για νa τον τοποθε­τούμε ΟΕ κοινο πίνακα. και τον όνομάζομε καl μικροαυτόματο.

'Ένα. τρίτο είδος αuτομ:iτου διακόπτη , ποu ε!ναι και α.uτος δια.κ6πτης &.Ξρος, καt ποu τελευταια τον χρησιμοποιούμε πολu σε πίνακες φωτισμού ( είδος μικροαυτομάτου ) &ντt γ ιa &σφάλε�ες, ε!-

4 · 2. Διακόπτες; πινάκων 75

'1 7. � ό πωματοαυτόματος μεγίστου, που �λέπομz στο σχήμα 4 . 2 κ. Ό a�ακ6πτrις αiJτος szε � ενα σπείρωμα στη β:Χση τοu, με το

�;:')�') τCιν στεpεώνομz zπάνω στον πίνακα καt φέρε � eνα κομοίο

Αύτόματος διακόπτης fλαίnι•. Αύτόματος; διακόπτης άέρος. Σχ. 4 · 2 -lt . Σχ. 4 · 2 ι.

/ Κομβία τού ΠωματοαυτομC:..τοu /

Σχ. 4 · 2 κ. Πωματοαυτόματος; διακόπτης; μεγίστου.

r ' ' � " ' ' ' " ' , ' ' ι ι:χ να .,ανασtιν')εσωμε τη γp:χμμ:η μας οεν εχφε π:χpα να τ. ιε-σωμ:ο το Κ')μο{ο α•:Jτ6.

,...., ' ' ' ' , - �� ":' , -.�τις Εσωτεp�κzς :οyκαταστασzις χpΊjσψΟ"') �ΟUjlΞ εναν 7.Υ.')μΥj :'J7:'J α�J:�μcίτων a �:ι:χ�;;τίi:>ν Κ�t CΠJjΧΞΚpιμένα τους αύτο,ιιά τους

76 Κεφ. 4. Πίνακε� καi όργανα πινάκων

διακόπτες έλαχίστης τάσεως η έλλείψεως τάσεως. οι οιχκ6πτες ') ' ,, ' ,.... , � ' , ' .. ... ' , 7.'Jτο : εχr:ιuν Πι'Ι t O tX μr:ιp:ρr1 , με τr:ιu; παpατ:ανω, αΛΛ(]. τ;εpιεχοuν

κχι ενα ιlΥJΊ..Χ'ιιcψο πο1.J τr:ι1.Jς &νr:ιίγε:, δταν ή τάση το>J ρεuματr:ις κατs13ΎJ κάτω &πο μιιiν 6ρ ισμένη τιμ� , π. Ί.. · 25 % κάτω &πb την κανr:ινικ·η τά:JΥ) λs ιτr:ιupγία;. 01 δ ιχκ6πτs; αuτr:ιl μiς s!•nι aπα­ραίτητοι στrιν τροφοδότηση κινψήρων, ο[ 6τ:r:ιίο ι ώς γνω'Jτον μπορεί να. καταστpαcρο>Jν Ciν fι τάση μειωθΎJ πολύ.

'}' ' 'λ ' ') ' ( � ' , ., ' � παpχοuν τε ος και αpκsτr:ιι ε.υ ικοι τυπr:ι ι αuτοματων υιχ-κr:ιπτών, δπως οί αύτόματοι άντιστρόφου ρεύματος, ο [ αύτόματοι ύπερτάσεως, οί αύτόματοι άντιστρόφου διαδοχι]ς τών φάσεων κλπ . , ποu ή πe.pιγραcρή τοuς δμως οεν θα. μα.ς &πασχολήση, &.φοu :1πivια το1.Jς χρησιμr:ιπο ιοuμs στlς εσωτεpικΕς εγκαταστάσεις.

AειτovQvla αvτομάτωv διακοπτών.

"Ο.... � , , , � - , ., , ( .2 , Αcι ο ι τ•Jτ:cι α.υτοματων υ ιακι;πτων, πcu (J.ναcρεpχμε ς.Κτcς &πb τr:ι1.Jς: διακόπτες ελαχίστης ":Χ'Jεως ) , λε ιτοupγοuν ( ΟΥ)λαΌη &νοίγοuν αοτόμα.τα ), δτα.ν πα.pοuσια.σθΎJ μια. 6p ι:JμένΎ) 6πεpέν-:α.ση . 'Ότχν ο·ηλ(J.οη α.•]ξηθή ή €ντχ-:1η το>J ρs6μχτr:ις, τ:r:ι1.J πεpνα. &τ:ο τον χuτόμχτο δ ια.κ6τ:τrι , κατα. ενα. ί.Ο'J':ι'Jτο ( π . Χ· 20 η 30 °/ο ) πεp ισσότερι; &πο την κα.νονικη εντα.ση λειτοuργία.ς, τότ·ε δ Όια.κ6-τ:τη; &.νr:ιίγs ι κα.l το κ{Jκλωμα. Ό ιχκ6πτsτ(J.ι .

Γι' χ•]τον τον λόγο τοuς όνομάζομε αύτομάτους μεγίστου :η αύτομάτους ύπερεντάσεως η αύτομάτους ·ύπερφορτίσεως.

Τπάpχοuν δμως καl αuτ6ματο ι 'διακόπτες τ:οu μiς πpοστχ­τεuι;uν οχι μόνον &πο 6περcροpτί'Jεις, οηλαοη &πb μια. μικρη σχε­τικα. α.uξησΥ) τΎJς zντiσεως πάνω &πο την κανονική , &λλα. κα.l &πο μικpα. βραχυκυκλώματα, δηλαοη &πο &pκετα. μεγάλες zντiσsις ( πολλαπλάσιες της κανονικiiς �ντάσsως ) .

Σuνήθως ομως, οπως θα. οοuμε κα.λ•)τερα. στην παράγραφο 1 Ο · 2, προτψ.οuμε να. €χω με (J.ί.ιτομiτοuς οια.κόπτsς γι :Χ την τ:ρι;σ­:ασίχ &.πb 6πεpzντάσεις Ύ1 μικριi βpιχχuκuκλώματα. κα.l ci:Jψάλειες

4 · 2. Δ ιακόπτες; πινάκων 77

( παpάγpαcρος 4 · 3 ) γ�i την προστασία &.πο μεγάλα βραχυκ•J­κλι!)ματα.

Ή λε�τουργία των α•]τομάτων δ ιακοπτών uπερεντάσεως στη­pί�ετα� σε a(ιο yνωστi φαινόμενα : την {}ερμική" διαστολη καl τ-fιν ιjλεκτρομαγιιητικ1] §λξη. 'Άρα διακρίνομε &ντίστοιχα καl Μο ε1-a<ον μrιχανισμο6ς. ω μηχανισμοl αiJτot ονομάζονται στοιχεί-α των διακοπτώ•ι.

Τχ 1'tερμικά στοιχεία &ποτελοi:ιν δ•.Jο !Ξλάσματα &.πο διαφο­pΞτ�κ?ι μέτ�λλ�, ί:)'Jτε ν� Εχι:,uν � ���οpzτ�κ� �υντελε:JτΥ; Οι�στ�­λή;. τα .Ξλάσματα αίJτχ ε!ναι Ίιλεκτpοσ•>yκολλΥιμiνα μεταξ·.J το •J;.

Σχ. 4·2 λ.

'Όπως φαίνεται &.πο το σχήμα 4 · 2 λ, δταν το θερμικο στοιχείο θεpμανθή, τότε προκαλείται μιa κάμψη τών €λασμάτων , γιατί, λόγω τής δ ιαcροpiς τών συντελεστών δ ιαστολής, το Ξνα έλασμα ΕΠψΥ)ΚUνετα� τ.:ερ�σσότεpο &.πο το &λλο, καt το σύνολο κάμτ.:τε­ται . Ή κάμψΥJ αuτη διακόπτει την dπαφή.

Αuτη τη διάταξΥ) την lνομάζομε καt διμεταλλική έπαφή καl την θερμαίναμε δ ια6ι0άζοντας &.πο τlς επα:ρές της το ϊδ�ο το ρεuμα ϊ.ο1> θέλομε νi ελέγχωμε. "Α ν το ρεuμα τοuτο α•]ξrιθiι uπεp6ολικχ

( '

' ) r:: "' ' ' ' ' ' θ ι ' " υϊ.εp:ροpτισrι , 'Yj μεyαΑυτεpη απο το κανονικο ερμοτητα, πω ΟΥ)-μιουpγείται &.πο το φαινόμενο Τζοuλ, προκαλεί τη λειτουργία τοu

ι r .2. � ' ι ' ' ι ..., � ι στοιχε�-:;υ, Ύj ιοπαψ •ι ανοιγει ΚιΧ� το Κ'JΚΑωμα όιακοπτεται.

78 Κεφ. 4. Πίνακες; καi όργανα πινάκων

'Γ ' {} , - .... , .... ') - , ... - , χ ερμικα στοιχεια ι.σ ιτ:cv ε ιvχι εκε ιvχ πc•J πρς;και.cuν :Ί1 λειτοupγίχ των α.uτομάτων θιακοπτων σε περίπτωση uπερφοp­τίσaως.

Τχ μαγνητικd στοιχεία εξ :Χλλc'J δΞ:ν είνχ � τίτ:οτΞ Ciλλc &.πc ενα κοιvο κ6κλωμα ·ηλεκτρομαγνήτη ( σz. 4 . 2 μ ) , πaiJ γνωpίζομ:; &πο τον Α' Τ6μc τfις 'Ηλεκτροτεχνίας.

& -iι---------J-i � �

' Ηλει.:τι:χιμαyvήτηc (nnνlo) 'Οnλισμοc. ιiλωρομaχvιlτ

Σχ. 4 · 2 μ.

· lnμ�io 4 όιακοnnc. τού � u ­ι.: λώματοc. κατά τn λ�ιτοUρ­yiα τού διαιιόnτn

Το κuκλωμα ποu Ελέγχομε θ ιατηρειται κλειστο στrjV θέσ·η, Ύjρφία.ς τοD δπλισμcu χάρη στην ελξη τcu zλχτηρίcu 1 . 'Όταν δμως η iiντ:χση τoiJ ρε6ματος, ποu πεpνa :iπο το πηνίc ( 'ήλεκτρο­μαγνήτη ), αlιξΥjθij όπερ�ολικά, π .χ. Εξ α.1τίας ένος βρα.χuκuκλι\J-

I < < ) ' ,., ... ' ' f ι: ' ' μα.τcς, τοτε ο cπ ,ισμος εΛκaτα.ι προς τcν πuρr;ν:χ, η κ:vητη επα-φη 3 διακόπτεται, το ελατήριο :! τpαΌa το &.γώγιμο στέλεχcς προς τα. κάτω και το κuκλωμα. θ ιακ6πτaται στο σημείc 4 . 'Εvνο­ε�ται δτι γ ια. τrιν κα.νcνικη iiντχση , η ελξη τοlί όπλισμοiJ τc•j Υι­λεκτpcμαγνήτη osv είναι :ipκετ·η ίόστε νa κατα.νικήση τlς τρι�Ξ:ς και τrι ο•)να.μη τoiJ zλα.τηρίοu 1 ποu σuγκp�ετ τον δπλισμό , και iiτσι ή zπα.φη 3 οια.τηρaιτα.ι κλειστ1ι .

τα 1jλεκτρομαγνητικd στοιχεία λοιπον :;ίνα.ι εκείνα. πoiJ πpcκαλciJν τΥj λειτοupγία τG)ν α/)τομiτων ο�ακcπτι\Jν σε πapίπτω­ση μικρctι βpαχuκuκλ6φ.χτος .

4 · 2. Διακόπτες πινάκων 79

� ' "'' ., ' ( � ... ' ) 'ζ ' < .... •ηιν �ο�α. α.pχΎJ ψ,εκτρομα.yνητlΚΊj 'JΊ'fJpl οντα.l καl ο� μr;-

χα.νl:Jμοι των οια.κ6πτων τ.ο� λειτοuρyσuν 'JZ περίπτωτη μεγάλης

τ:τιοσεως τfις τά'Jεως ( αvτόματnι έλαχίστης τάσεως ) . οι μηχα.­

'Ιtσμο� ω)τοί, ΟΠως εtπαμs, Ο �ακ6πτι:ιuν '"CO χ(}κλωμα., οταν YJ τrJ.ση

κα.τε13ij κ&τω iπο το 25 €ως το 50% τfις κανονικijς της τιμής.

Θχ zπρετ.ε νχ ετ:zκτα.θοόJμε τ.αρχ τ.ολίι, χν θέλαμε νχ πεpι­

yρ&ψωμε ΕΟω ολοuς το�ς .Jπόλι:ιtϊ.ΙJ'Jζ τ(>ϊ":ΙJUς των �tομηχα.νικων

a �ακοπτων πίνα.κι:ις . r� ' ω)το θ:Χ πεp�οp tσθι:ιuμε ν' iνα.r.pέpωμε μεp�­

κοuς μόνι:ι κ α� α•)το� ε! να.t έξή ς :

ΎδQαQyvQικοί διακ6.πτες.

Οί ύδραργυρικοι διακόπτες ε ίνα� ο:uτόμο:το ι a �α.κόπτες ( σχ.

4·2 ν ), ποu ή κ�νητfι το•Jς επα.r.pΎJ σχημα.τίζετα� ιiπο €ναν yuιiλ�νο

Γuά.λινοι; σωλfi�αι;

(Α ) -_ο � ί ( σταθ�ή έηαφι\} Σnμeιg OUXICI?CΠ!JO&ι1C;. 'ΑΙφοδί,ι(τηG Α 7- · L.... _ ,

τοu σωΙΊηνα Σταθ� σnμe:-ιο nεpιιπpciqliic; τοί> σωλήνα

Ό �pipyupo;; �εν €χε� ��ιχ· στιχλfι ( -Ι, θερμQκριχσ!ιχ ε!νιχ� μικρi, ) κιχl τό κ�κλωμιχ μέ·

νει tiν'Jικτό.

Μέ ";i,V iν�?ω-:J'Yj -:Υ,� θ;ρμοκρ�· J��; δ {J�pri:;.y'Jρoς �� Ξσ:iλ'Υj, δ Jω­λΥ,νιχς εχει περιστpιχφij κιχ1 -;ό ΚU· κλωμιχ μετιχξίι Α κιχl Β ε!νιχι κλει·

στό δι<Χ μέσοu τοu ΜριχρyuροuΌ

Σχ. 4 · 2 ν. Άρχfι λειτουργίας ένος αύτομάτου ύδραργυρικού διακόπτη .

... , � ι: - , ... ..... , ' ι: (' - - , :Jωι.rινα., ο ι:ιπι:.ι ιο; ϊ.Ξptczει υοpαpyυρο κα.t ο οπο lος κινε ι τα� yupω ::Χπο €να. στο:θspο σrιμεt-:ι . "():α·ι το κίικλωμα είναι κλειστό, τότz

το pεuμο: περν:Χ μs'Jα &τ. ο το•ι uop&pyupo .

τ ' ... , ' .... , . ' - ,., θ ' o•J; uορο:pγ•Jρ :κο'Jς ο ::χκ'Jπτε; το•Jς ΧΡΊJ:Jtμοπο�ι:ιuμε οταν ε-

80 Κεφ. 4. Πίνακε� και όργανα πινάκων

λωμε οί δ ιακόπτες μχς ν:Χ λειτουργούν &.θ6ρυοα. , δπως γίνετα.ι π .χ . στα νοσοκομεrα.. 'Επίσης, zπειδη δ uοράργυρος sχει μεγάλη θερμι­κη δ ιχστολη κα.Ι. επηρεάζετα ι &.πο τΎ)ν θερμοκρα.σίχ τού περιΜλ­λοντος, χρησιμο':"ο ιούμε του; uδρα.ργυρικοuς δ ιχκόπτες για να διχκόπτωμε � να &.ποκχθιστοuμε χuτόμχτα. fiνα. κύκλωμχ ,&.νάλογχ μs το α.ν ή θερμοκρασία. εrνα.ι μεγάλη � μ ικρή . Ιlχράδειγμα. τs­τοια.ς χρήσεως sχομε στα κυκλώματα. {}ερμοστατών, ΟΠΟ'.) οί uδρα.ρ­γυpικοl. διχκόπτeς συνεργάζονται μs τους κα.υστijρες των κεντρι­κων θερμάνσεων. 'Ότχν ή θερμοκpα.σίχ ποu προsρχεται &.πο τ·r1ν κεντρικη θsρμα.νση uπεpΌfι Ξνα δρισμsνο σημείο, δ uδρα.ργυρικος ο ιοικόπτης λειτοuργετ ( δηλ. aνοίγει ) καΙ. δ ιακόπτει το κuκλωμα τού κα.οστήρα., δπ6τs ή κχύση στα.μα.τιi κχl. ή θ εpμοκρχσία. κα.τε­οα.ίνε ' .

Χιιοvοδιακόπ-r:ες.

ο' δ ' " , ' '('<, \ � ι ι ι χρονο ιακοπτες ε ινα.ι επισης ε ιοικοι υ ια.κοπτες πινακος, πού , χάρη σε fiνα. ώρολογια.κο μηχα.νισμο ποu περιsχουν , ο ια.κό­πτοuν YJ συνΜουν α{Jτ6μχτα. fiνα. κύκλωμα φωτισμού � κινήσεως σε μιχ δρισμsνη στιγμή . Χρονοδιακόπτες χρησιμοποιούνται π.χ. στο οημοτικο cρωτισμο γιχ να aνάοοuν � να κλείνουν τα φωτχ μιας πόλεως σε δρισμsνο χρόνο. Χρονοδιακόπτες sχοuν κα.μμι:Χ

' \ ι: 'λ ' .,... , ' ' , ' θ ,,... , cροpα. κα.ι οι η εκτρικΕς κουι.,ινες για.τι μ α.υτους ρυ μι-,ετχι ο

χρόνος ποu θχ ο ιαpκsση το ψήσιμο ένος cρα.γrιτο•J .

Λ ιακόπ-r:ες d.σt:έQος - t:Qιvώvov.

ΤΕλος Ξχψε τους διακόπτες έκκινήσεως καί έλέγχου τών tjλεκτροκινητήρων , τοuς ΟΠΟίους θα ΠΕριγpάψωμε λΕπτομεpsστερα. στην πα.ράγρα.cρο 1 Ο · 2 . Έδω θα. aνα.cρsρωμε μόνο τον διακόπτη άστέρος - τριγώνου ( σχ. 4 . 2 ξ ) , ποu είνχι δ πιο κοινος διχκ6-πτης ΕΚΚινfισεως, κα.l. tοια.{τερα. χρfjσtμος στην ΕΚΚίνηση τiiJν τρι­;>ασικιiJ'J κιν-ητ·fιpων βρ.αχυκυκλωμsνου ορομέα. 'Όπως γνωρίζομε ,

4 • 2. Διακ6πτeς; πινάκων 81

κατιi την εκκίνηση των κινητήρων γενικa παρουσιάζεται μιιi Ιiνώ­μαλη αuξηση τijς �ντάσεως ποu Ιiπορροcροuν οί κινητijρες &πο το � ίκτυο. Ή ένταση αuτή, ποu είναι γνωστη σα.ν ένταση έκκινή­σεως τοu κινητήρα, είναι συνήθως 4 � 5 cρορΞς μεγαλύτερη liπo τ·fιν κανονικΎJ iiνταση λειτουργίας καt συνοδεύεται liπo πτώση τής τάσεως τoiJ δικτύου, την όποία 6νομάζομε βύ/Jιση τής τάσεως.

τ ' ;:::: ' ., ' , .,. ... , .2 ... ' ' α "'JC α·ηιχ φαινομενα ε ιναι ΠΟΑ'J ι:νl')χΑΎjτtκα στου; κα-

4 · 2 ι Διακόπτης άστέρος; · τριγώνου.

ταναλωτΞς ( πελάτες ) κα.t γι' αuτο καταcρ;;ύγομε σε διάcρορες οιατάξεις με σκοπο να έλαττώσωμε τήν ύπερένταση καί τ·;. μ­{}ιση τής τάσεως κατα την �κκίνφη των κινητήρων. 'Ο &.πλού­στερος τρόπος για να το sπιτύχωμε, είναι να �λαττώσωμε την τά­::ιη τροcροδοτήσ;;ως τοu κινητήρα, όπότε μειών;;ται &ντίστοιχα � iiνταση καt ή &νωμαλία στην τάση τοίi δικτύου.

Γιχ τη δουλειa Ιiκρι6ως α.uτrι χρφιμοποιοtιμε τον διακόπτη άστέρος - τριγώνου.

'Όπως φαίνεται στο σχijμα 4 · 2 ο, άν, χάρη στον εΖδ ικο τοuτο διακόπτη , �πιτύχωμε τη σύνδεση των τυλιγμάτων τοu κινητήρα κα.τχ &στέρα. ( στιγμη �κκινήσεως ), ή τάση δπο την δπο(α θέτομε κ�θε τύλιγμα cράσεως ε!να.ι 220 V, ενω, σ.ν τΟ: ι'Οι« τυλίγματα τα. συνδέσωμs κατχ τρίγωνο ( κα.νονικ-ΥJ λειτουργία, &cρo\:i 6 κινητήρας περάση Ιiπο το μεταΌατικο στάδιο τijς εκκινήσεώς του ), τ6τε ή rδια. τά.ση ε!ναι πιΟ: 380 v.

"Qστε δ διακόπτης &στέρος - τριγώνο; πρέπει να. iiχη τρείς fJέσεις χειρισμοu : Την {}έση ήρεμίας, δπου δ κινητήρας δεν τpοφο-

' Ηλεκτροτεχιιlα Δ ' . 6

82 Κεφ. 4. Πίνακε' και δργανα πινάκων

δοτεΙται με pεuμα καΙ. &.κινrιτεt , την {}έση συνδέσεως κατά άστέ­ρα, την όποία δ ιατrιροuμε �πΙ. μερικ:i δευτερόλεπτα κατ&. την ΕΚ­

κίνηση, οσο οrιλαοη ο ι στρο:ρες τοσ κινrιτήρα να. γίνοuν o f κανονι­κές, καΙ. τη {}έση συνδέσεως κατά τρίγωνο, ποu ε !ναι ή τελικ·η θέση λειτουργίας τοu κινΎ)τήρα.

Ι.------Ι-380ν ι------+380ν 3!3Ον

�eον

Σύνδεση σε άστέρα ( έκκίνηση ). Σύνδεση σε τρίγωνο ( κανονικiι λειτρυργία). Σχ. 4 · 2 ο.

Με τη χpησιμοποίrισrι τοu διακόπτη αuτου �πιτυγχάνομε �λάττωση τΎ)ς �ντάσεως �κκινήσεως σε δpια μ6νο 1 , 3 &ς 2' 1 cρο­pες μεγαλότεpα &πο τα. κανονικ:i &μπέρ.

�τη παράγραφο 10 · 2 θ :Χ δοuμε καλ(Jτερα τη σuνδεσμολογία ":W'i διακοπτών &.στέpος - τριγώνου ( σχ. 1 Ο · 2 δ ).

ΧαQακτηιιισηκd στοιχετα διακοπτών.

Γενικά, γι:i να. χαρακτrιpίσωμε εν'Χ.ν δ ιακόπτη θ:i πρέπε ι ν:i &.ναcρέρωμε τ:i κ6ρια γνωρίσματά του. ΚαΙ. κατ' &ρχην πρέπει να. &.να:ρέρωμε Civ είν'Χ.ι άπλης Ύι διπλtjς ένεργείας, μοvοφασικι)ς η τριφασικός κλπ. , στεγανι)ς η όχι , αύτόματος, μαχαιρωτός η εί­δικιίς · α.ν σε είναι ε1δικος τότε πρέπει να. ποuμε τίνος aκριοώς εi:­δο•Jς ε ίν'Χ.ι ( uδραργυpικός , Ύι �λλείψεως τάσεως κτλ ). .

'Επίσης ενα σπουδαίο χα.ρακτrι pιστικό του είναι ή τάσrι καΙ. Ί1 sνταση με την όποία 'Εχει uπολογισθή να. λειτουργη. 'Όταν μι-

4 ·2. Διακόπτες; πινάκων 83

λοuμε γ ιΟ: τ·�ν τάση η τΎJ-ν sντ(Χση �Ξνος διακόπτη, &ναcρέρομε πάν-. τοτε το μέγιστο έπιτρεπι)μενο δριο εντάσεως η τάσεως, με το δποϊΌ μπορεί νΟ: είναι φορτωμένος δ δ ι(Χκόπτης, για δσοδfιποτε χρονιΚQ διάστημα, χωρ(ς να πάθη ζημιά. Αuτο το μέγιστο οριο ε'lπαμε δτι λέγετα.ι όνομαστική τάση η ένταση τοu διακόπτη. τα στι:ιιχεί(Χ αuτα ( δηλαδΎj τάσ'Υ) καl sνταση ) είνα;L τuποποιημένα. π. %. uπά.ρχοuν διακόπτες πίν(ΧΚΟς 500 V, 15 Α η 25 Α κλπ.

Τούς αύτομάτους διακόπτες τοuς χαρακτηρίζομε επίσης κα( a7';o τΎjν ένταση διακοπής, δηλαδη &πο την sνταση εκείνη ΠΟU sχοuν τΥjν [κανόνητα να δια;κόψοuν χωρtς να Κ(Χταστρ(ΧψΟUν οί rδιο ι. Ή sνταση διακοπής, δπως είπαμε, είναι πολu μεγαλύτερη &πο την ονομαστικfι. Π.χ. Ξνας αuτόματος διακόπτης ονομαστικής τά.σεως 500 V καl όνι:ιμαστικής εντάσεως 1 5 Α μπορετ νιΧ έχ'Υ) ρεuμα διακοπής 720 Α, δηλαοη 48 cροpες μεγαλ6τερο .

Τέλος, σποuδατος παράγων στοuς αύτομάτους διακόπτες εί­ναι καl δ χρόνος διακοπής, θηλαοη δ χρόνος ποu θα χρειασθή δ ο ια;κόπτ'Υ)ς &πο τη στιγμη ποu θΟ: παροuσια;σθij eνα βραχuκ6κλω­μα μέχρις δτοu διακόψη το κuκλωμα. 'Όπως &ναcρέραμε, &ν το κ•.Jκλωμα δεν διακοπή εγκαίρως, τότε Ξνα βραχuκuκλωμα μποpετ να προκαλέση εντάσεις 100 η περισσότερες cρορες μεγαλuτερες �πο -ι:ην κανονική. Ή α�ξηση βέοαια αuτη θεν ε!ναι &μεση , γιατl &σποu να θημιeιuργηθij μεσολαοοuν 1 Ξως 2 δεuτερόλεπτα. Στο χρόνο αuτον δ διακόπτης sχει καφο να διακόψη το κ6κλωμα. ΓιΟ: τοuτι:ι οί αuτόματοι διακόπτες είναι sτσι puθμισμένο ι , &στε να θ ιακόπτοuν το κuκλωμα σε χρόνο π. χ. 10 η 20 m :sec ( χιλιοστΟ: τοu sec ) &πο τη στιγμη ποu aρχίζει Ξνα βpαχuκ•.Jκλωμα, δπότε π.χ. � sνταση είναι μόνο 1 0 η 20 cρορες μεγαλUτεpη &πο την ονομαστική.

Ό χρόνος αuτος μπορεί να εfναι σταθερός. Μποροuμε δμως καl νCι. τον ρuθμίζωμε καl μάλιστα sτσι, &στε νΟ: είναι τόσο μικρό­τερος:, δσον Ξντονι\Jtεpο Ε ίνα ι το �ραχuκ•.Jκλωμα. 'Όπως είπ(Χμε

84 Κεφ. 4. Πίνακε�: καi. όργανα πινάκων

Ομως, οί cχUτόματο� διακόπτες τών Εσωτερικών Εγκαταστάσεων χρησtμε5ουν περισσότερο γ�a τΎ)ν προστασία &πο όπερφοpτCσεις καt λιγότερο γιa τΎ) προστασCα &πb βραχυκυκλώματα. Γ ιa τον δεύτε­ρο αuτο σκοπο χρησιμοποιοuμε συν�θως τις aσφά:λειες ποu θa �ξετ±σωμε &μέσως.

Στοuς μεγά:λους αuτόματους διακόπτες ιiναφέρομε π±ντα ενα ιiκ6μα χαρακτηριστικό τους μέγεθος, δηλαδη την ίσχύ η την ίκανότητα διακοπής ποu zκφρά:ζεται σε k V Α καt ε!ναι το γ ινό­μενο τής �ντάσεως διακοπής ��t την όνομαστικη τά:ση.

Στο παραπά:νω παράδειγμά: μας ή lσχuς δ ιακοπής είναι : 500 V Χ 720 Α = 360 kVA.

4 . 3 'Ασφάλειες πινάκων.

'Ασφάλειες είναι τa οργανα ποu τοποθετοuμε στοuς π{νακες, στην ιiρχrι των κυκλωμάτων, για να προστατεύωμε ιiπο βραχυ­κυκλώματα τόσο τα κυκλώματα, δσο καt τtς συσκευsς ποu τροφο­δοτοuμε μs αuτά:. τα προστατεύαμε δηλαοΎ) &πο φορτία (�ντάσεις) πολu μεγαλύτερα aπο τα κανονικά:.

Το κuριο μέρος μι aς &σφά:λειιχς ε ίνα ι εν ας εuτηκτος, λεπτός, γυμνος aγωγος (λεπτο σ6ρμα), ποu όνομά.ζεται τηκτό η νijμα. Το ν'i)μα αuτο λυώνει δταν το ρεuμα ποu το δ ιαρρέει όπερ6ή μιαν δρι­σμένη τιμ� . ποu καλετται όνομαστική ένταση τής aσφαλείας ( βλ. Πίνακα 8, καt rcαρά:γραφος 6 • 2 ) . Γι' αuτον τον λόγο ο[ &σψά:λε ιες ονομάζονται καt aσφάλειες τήξεως. "Αν π.χ. μια γραμμΎ) &ποτε­λήται &πο ιiγωγοuς NGA 1 ,5 mm2 και έχη μεγίστη επιτρεπο­μένη έντασ-η 1 4 Α ( βλ. Πίνακα 4 ), θa τοποθετ�σωμε στΎ)ν ιiρχ� της ενι:χ λεπτότερο εlδικο σύρμα ( το νήμα τής aσφαλείας ) , ποu θα ·&ντέχη μόνο σs 1 Ο Α η 12 Α. 'Επομένως, πολu προτοu π±θη βλά:6η ή κυρία γραμμΎ) ιiπο ενα βραχυκuκλωμα , θα Ξχη διακοπή το κύκλωμα ιiπb την τ�ξη τής ιiσψχλείας.

'Όπως καταλα6αίνομε λοιΠ<Sν, γιά νά έκπληρώση τόν προο-

85

!}tσμά της μιd aσφάλεια, πρέπει νd τήν τοποί}ετοϋμε πάντα σέ πειρd μέ τό κύκλωμα ποv προστατεύομε καί στήν aρχή τοϋ κυ­

, κλώματος αύτοϋ, ώστε νd περνά aπ' αvτήν δλο τό ρεϋμα ποv ί}έλομε νd έλέγχωμε.

Ά νάλογα. με το πως �ψα.ρμόζομε το τηκτο στο κuκλωμα. που ϊ.pοστα.τε6ομε, of &σψάλειες δια.ιρι:ιuντα.ι σε βιδωτές, μα.χα.φωτες κχ! κυλινδρικές.

Β ιδωιeς dσφιiλειες.

Στο σχijμα. 4 · 3 α. βλέπομε τa μέρη α.πο τa όποία. &ποτε­λείτα.ι μιa συνηθισμένη Ιiσψάλεια. π{να.κος, � λεγομένη {Jιδωτή aσφάλεια. Αuτ� &ποτελείτα.ι Ιiπό :

1 ) τ� φύσιγγα τijς &σψα.λεία.ς, που ε!να.ι κα.τα.σκευα.σμένη &πο πορσελάνη κα.l περιέχει το νijμα. κα.l ενα. δείκτη, ποu κρα.­τείτα.ι στ� θέση του δσο το νijμα. δεν έχει κα.ετ. 'Ότα.ν τ6χη νa λυώση το νijμα., δ δείκτης πέφτει Ιiπο τη θέση του κα.! μας εΖ8ο­ποιεί έτσι γιa τ�ν Ιiνωμα.λία. ποu συμοα.{νει .

2 ) Τ�ν aσφαλειοf}ήκη, δηλα.οη τη βάση τijς ιiσψα.λεία.ς την δπο(α. στερεώνομε eπά.νω στον πίνα.κα. κα.l ποu στο εσωτερικό της eψα.ρμόζετα.ι � ψ6σιγγα., κα.l

3 ) Το πώμα, που βιδώνετα.ι eπά.νω στ�ν ιiσψα.λειοθήκη κα.l συγκρα.τεί τη ψ6σιγγα. στη θέση της.

οι βιδωτες &σψάλειες, δπως κα.l τα δπόλοιπα. είοη &σψα.­λειων που θa eξετάσωμε, κα.τα.σκευά.ζοντα.ι σε τυποποιημένα. με­γέθΎj ιiνά.λογα. με την όνομαστική τους τάση κα.! ένταση. Συχνa σε μιa βά.ση μποροuμε νa βιδώσωμε ψ6σιγγες με δια.ψορετικa με­γέθη. Γιa νa eπιτυγχάνωμε δμως πάντα. τέλεια. eπα.ψή, δια.θέτομε διάφορα. εΖδικa πα.ρεμο6σμα.τα., που λέγονται μijτρες aσφαλειών κα.l έχοuν την μορ:ρη δα.κτuλίων � κοίλων κυλίνδρων, τlς δποίες τοποθετόuμε &νάμεσα. στ�ν :ρ6σιγγα. κα.l στην &σ:ρα.λειοθήκη [ ( 4 ) τοu σχήμα.τος 4 • 3 α. ]

86 Κεφ. 4. Πίνακες καi δργανα πινάκων

Δείκτnc;

'ΑΟΦαλε.ιοfJnκn

(Jj (4) Μnτρα daΦaλιios

Σχ. 4 · 3 α.

ΜαχαιQωti:ς dσφιiλειες

'Ένας άλλος τuπος &σcραλεία:ς πίνακος είναι καt εκείνος τοlί σχ�ματος 4 · 3 β, ποu ονομάζεται μαχαιρωτi} aσφάλεια. Είναι κα­τάλληλη γιa πολu μεγάλες εντάσεις Καt τελείως οιαψοpετικij

Μς:ιχaιρ,ωτέc; έπαφες

Σχ. 4 · 3 β. Μαχαιιιωτη άσφάλεια •

4 · 3. 'Ασφάλειες; πινάκων 87

&πο τον προηγούμενο τύπο τής βtθωτΥ)ς aσφαλείας. 'Αποτελείτα ι &πο eνα σωμα που cρέρεt στο εσωτερικό του το τηκτο καΙ. &πο ouo μαχαιρωτες επαcρες με τlς δποίες τ�ν στερεώναμε στ� θέση της.

Έcρ' δσον � εγκατάστασ� μας βρίσκεται δπο -tάση , πρέπει πάντα νa έκτελοvμε τον χειρισμό μιaς τέτοιας aσφαλείας μέ τη βοήίfεια μιιlς μονωτικ·fίς λαβής ή τσιμπίδας, γιa νa προφυλα­γώμαστε dπο ήλεκτροπληξία.

Για να &ποcρεύγωμε τ� χρήση των μονωτικων τσιμπίδων, '/.χουν κατασκευασθΥ) μαχαιpωτsς &σcράλ::ίες με ενσωματωμένη μονωτικ� λα�-η &πο πορσελάνη ( σχ. 4 · 3 γ ) .

Μαχαι,>ωτn λaι>r1 / \ � �

, JJ � � � Σ χ. 4 · 3 γ. Μαχαιρωτiι άσφάλεια μe μονωτικ1ι λαβή.

ΚvλιvδQικΕ:ι; ciσφάλειει; ( f} φvσιvvωτέι; ). -·

"Ενας θιαcροpετικος τύπος ά.σcραλείας είναι καΙ. οί κυλινδρικές

άσφάλειες,- που συνήθως χρησιμεύουν για τΎ)ν προστασία κυκλω-

μάτων δψηλΎ]ς τάσεως ( . 4 · 3 ο ) .

ΜονωτϊΊρι:c. στn(>iΕ.Ιόωc, άσφaλ!όίαι;,

Σχ. 4 · 3 δ. Κυλινδρικfι άσφάλεια ύψηλijς; τάσεως;.

88 Κsφ. 4. Πίνακsι; καί δllyανα πινάκων

ΧαQΟ.Κ'Η1Qιαιικ« dιιφαλειώv.

'Ανάλογα. με τον χρόνο ποu π_φνά &πο τ�ν στιγμ� ποu θα έκοηλωθ� μια ύπsρέντα.ση , μliχρι τ� στιγμ� που θα λυώση το νήμα. θια.κ6πτοντα.ς το κόκλωμα., οια.κρίνομε Μο εrοη &σφα.λειών : . τlς άσφάλειες άκαριαίας τήξεως κα.l τlς άσφάλειες έπιβραδitνο­μένης τήξεως.

100 50 � 10 5 2 I

20 10 5 2 I

0,5 0,2 0,1

0,05 0,02 ap!

χ • poV9(; (sec)

Ι-- f- � ,.

-�-\

- - -�

� . \1 m - τ= \ I \ \ \ι-- f-----\ ' ' \ =+= l . \. \1\

ι \ � \ -- t-\ \ �" !\ \ \ \ ι\ \ \ .--r 'O

1\ \�τl \\ 1\ \ \ ι\ / / ε·ιτ � �-\�\-1�\\�'\� : ' ' ' ' , '\ � \.\ - I -Ίr�������, rr- ?' ?' � ?' � � � \ \. τ \.. \.. " .\... \...\..' \ -� ' � � � ��

f- · ..... .'\, -� ·� � � �''

t--- - -- -

ο α ""'' σεις ασφc )..ε���

-- -----

-

"\.. '-..λ�"���� ........ ..... 1'. :--....-....... � :--.... � .......... ...... :--... ��

f--

'Eu κ ωμα

(λ) (),005 ο,οσz 0,001 2 5 !Ο 20 50 100 200 S00 1000 2000 5000 10000 20000 5000) 00000

Σχ. 4· 3 s.

Ή ο ια.φορα των Μο τόπων φα.ίνετα.ι κα.θα.ρώτερα. δτα.ν συγκρί­νωμε τlς κα.μπ6λες λειτουργίας Μο &σφα.λειών 500 V, &κα.ρια.ία.ς κα.l έπι6ρα.θυνομliνης τήξεως, 'ποu πα.pιστάνοντα.ι στα σχήμα.τα. 4 · 3 ε κα.l 4 • 3 ζ aντιστοίχως.

Οί κα.μπuλες α.uτες δείχνουν σε πόσο χρόνο θα λυώση ενα. νijμ�. &νάλογα. με τ�ν εντα.ση τοϋ ρε6μα.τος . στΥjν εγκα.τάστα.σή

• • μα.ς στ� στιγμ� �νος βρα.χυκυκλώμα.το� κα.l με παράμετρο τήν όνομαστική ένταση τής άσφαλείας.

'Άς π'άρωμε ώς πα.ράοειγμα. .μιαν εγκα.τάστα.σ'f/ , προστα.τευ-

4 • 3. Άσφάλsιs' πινάκων 89

μένΎJ &πο &σcράλεια των 20 Α ( όνομα.στικ� εντασΎJ ), ποu sξ α.1τίας ένος βραχuκuκλώμα.τος δ ια.ρρέετα.ι &πο εντασΎJ 200 Α.

"Αν -ή &σcράλειά μα.ς ε!νaι &κα.ρια.Cας τήξεως ( σχ. 4 · 3 ε ) θα λύώσΎJ σε 0,01 2 sec, sνω iΧν ε ίνα.ι sπι6ρα.δuνομένης τήξεως ( σχ. 4 · 3 ζ ) θιΧ χρsια.σθ:Υj περίποu 0,070 sec, ΟΎ)},αδ� έξα.πλάσιο σχε­δον χρόνο.

Γενικα Χ,ΡΎJσιμοποιοuμε &σcράλειες sπι6ραδuνομέν1Jς τήξεως στοuς γενικοuς π{νακες, στα κuκλώματα; Κtν'Υ)τήpων κα.l σε σuνοuα;­σμο με μικροα.uτ6μα.τοuς � με sκκtνΎ)τες κινΎ)τήρων, sνω στlς δπ6-λοιπες περιπτώσεις ( π. χ. στ� προστασία κuκλωμάτων cρωτισμοu ) προτιμοuμs να eχωμε &σcράλειες &κα.ρια(α.ς τήξεως.

Μια σποuδα.Cα. πα.pατήΡ'ΥJσΎJ ποu θα κιiνωμε με βάσ'ΥJ τ�ν sξέ­τα.σ'Υ) των καμπύλων τήξεως των σχψάτων 4 . 3 ε και 4 . 3 ζ ε!ναι

χ . cf&"r 100 τ ι " \ -τ π 5Ο 1 Π1 rτl ττ τπτ 20 \ \ \ \ \ \ \ 10 \ \ \ ι\ ' \\ 5 τ Γn ΙΠ �, rπτ 2 τ -τ fτ\ '' -π ιm �� · ι

\ \ \ �\ " - ---- - --

20 -ι -ι τ ι-' " ' '' '' _;=-10 \ \ \ \\ \ 5 �\ 1\\τ� �φ, \' ,q,� v 2 _ i - � ... �' 1 \ \ \ \ 1\\ ''- '- -π ��f--.__\ _λ \�\�\. � � �� .,. " :λ ... [γ ... � 0�� 1-- -Ι-- " - �- '' '1'-"'-'- ,'\..

_ __ ;__ -- - -ΌνοL pστι jc,;ς fτάαι

. 2 � ' 1\.. 1\. "<\..'-1\.' .� ��

" .... .... ·"� ""'""'''''''· ��� 0.01 � "'- )'.. "'- �""-...... ��1:::!.... ψ ψ ........ - ....... ��-.... ' """ -......,. ,..,_"� ι.....���� 0.001 2 s 10 20 50 100 200 500 1000 2000 5000 10000 20000 50000 100000

Σχ. 4 · 3 t.

�-:ι πάντα μπορεί να. εχωμε .. στοuς �ταναλωτές μας, που προσ-, ' ' ' ' 'λ ' , ' ,. , :α.τsuονται μονο α.πο ασcρα ειες, μια μονιμη μικρη uπεpcρορτιση

90 Κεφ. 4. Πίνακε, καi όργανα πινάκων

χωplς νιΧ τήκεται ποτε � &σφάλεια. Π. χ. κcxl στ± Μο σzrι­ματα 4 · 3 ε καl 4 • 3 ζ βλέπομε δτι ενα κ{ικλωμα ποu πpοσ­τατε•)ετα� με &σφάλειες 4 Α, μπορεί νιΧ διαρρέεται σuνεχως &πο 5 Α ( 25 % ύπepφ6ρτιση ) χωρlς νιΧ τήκεται ποτε � &σφάλειά τοu. Τοuτο ε !ναι .1οιαCτεpα �πικCνοuνο στοuς κινητήρες, δποu, οπως εr­παμε fιοrι στ'fιν παράγραφο 4 . 2' για να �ξασφαλίζωμε &π6λυτr; προστcχσ{α, .εϊμαστε &ναγκασμένοι �κτ6ς, &πο τlς &σψάλειες, π-:ι� μάς προστατε{ιοuν aπο μεγάλα βραχuκuκλώματα, νιΧ τοπ-:ιθετοuμε καl αuτ6ματοuς διακόπτες για τ�ν προστασ{α σε περ{πτωση ύπεp­φορτίσεως � μικροu βραχuκuκλώματος.

Τlς &σφάλειες στα κuκλώματα φωτισμ-:ιu των εσωτερικών �γ­καταστάσεων τlς �κλέγομε &νάλογα με τ� οιατομ� τών &γωγών τοu κuκλώματος ποu προστατεύομε ( παpάγρ· 6 · 2 , Πίνακας 8 ) , �νώ τlς &σφάλειες στα κuκλώματα κινήσεως τlς �κλέγομε &νά­λογα με τα χαpαΚτΎ)ριστικα τοi) κιν'f)τήρα ΠΟU τροψοοοτοuμε ( πιχράγρ. 10 · 3, Πινακας 12 ) .

•

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 5

ΔΙΑΚΟΠΤΕΣ ΦΩτΙΣΜΟΥ • ΡΕ ΥΜΑΤΟΔΟΤΕΣ · Λ ΥΧΝΙΟΛΑΒΕΣ

5 · 1 Διακόπτες φωτισμού.

"Ολο ι μας γνωρίζομs το s ίο ο ς τοuτο των οtακοπτων ποu βλέ­Πομs στοuς τοίχοuς των δωματίων καt μs τοuς δποίοuς &νcΗ3ομs καt σοuνομs τα. φώτα. Γι' αuτον το λόγο μποροuμs πολu σωστ&. να. τοuς ονομάζωμs διακόπτες φωτισμού η καt διακόπτες τοίχου.

Τοuς οtακόπτsς αuτοuς τοuς κατασκsuάζομs &πο πλασηκ&. uλικ&. η βακsλίτΎ) καt τοuς τοποθsτοuμs πάνω στον τοίχο κα.l μά­λιστα σuνήθως κοντ&. στi)ν πόρτα κά.θs οωματίοu, στην πλεuρ&. τοu &νοίγμα.τός τΎ)ς, &στε 5ταν μπα.ίνωμs ( η βγαίνωμε ) στο δω­μάτιο να. μποροuμs &μέσως να. &.νά.ο(!)με ( η να. σοuνωμε ) τα. φω ­τα τοu.

Είδη διακο.πτ6Jv φωτισμοv.

Διακρίνομs &ρκsτ:Χ sr8ΎJ δ ιακοπτών, &νάλογα μs τi)ν &ποψΎJ &.πb τ'fιν όποία τοuς sξsτάζομs.

Έ�ωτειιικο!; διακόπτη!; Χωνευτο; διακόπτη� Σχ. 5 · 1 α. Είδη διακοπτών.

1 ) 'Ανάλογα μs το α.ν � sγκατάστασ� μας s!ναι δρατ·η η χωνsuτΎJ sχομs &ντίστο ιχα έξωτερικοvς διακόπτες η χωvευτοvς διακόπτες ( σχ. 5 · 1 α ) .

- 'Ανάλογα μs τον τρόπο ποu χsιpιζόμαστs τοuς διακόπτsς

92 Κεφ. 5. Διακόπτε!; φωτισμού - Ρεvματοδότε!; - Λvχνιολαβ!!;

αuτοuς, έχομε διακόπτες περιστροφικούς, σ&.ν cxuτouς τοu σχήμα­τος 5 · 1 α, � διακόπτες άνω - κάτω, ποu είναι πιο γνωστοl στΥjν

'

πρiξr; σα.·ι διακόπτες τ'Jί:Ο 'J τάμπλερ ( Tumble1· ) ( η. 5 • 1 β ) .

Στρογyvλος; διακόπτη!; τάμπλερ Τετ�ιαyων�κο!; διακόπτη!; τάμπλεQ Σχ. 5· ι β. Είδη διακοπτών.

ΠοvάQ. Τ�ιαβηκτο!: διακόπτη,. Διακόπτη!; πιέσεως; (μποvτόν). Σχ. 5· ι y. Είδη διακοπτών.

'Επίσης έχομε και. τοuς διακόπτες πιέσεως ( μπουτον ), ποu τοuς χρησιμοποιοuμε συνήθως στα. κυκλώματα cρωτισμοu των κλψα­κοστασίων καΙ. τοuς τραβηκτούς διακόπτες, ποu συχν&. βλέπομε επiνω &πο κpε66ιiτια &ppώστων σε νοσοκομετα ( σχ. 5 . 1 γ ) και. ποu τοuς �νοιγοκλείνομε τpα6ώντας με μια. &λυσίοα � ενα κοpο6-νι το στέλεχος ·τοu οιακ6πτη. "Αλλος συνηθισμένος τuπος διακο­πτών ε!να;ι ο[ cρορητοι οιακ6πτες πιέσεως ποu λέγονται πουάρ ( σχ. 5 · 1 γ ).

Μποpοuμε sπίσης ν&. οιcχκρίνωμε τοuς ο ιακ6πτες τοίχου &νi­λογα με το σχijμα τους, οηλα:οΥj με το περlγραμμά τους, που είναι στρογγυλο � τετpαγωνικο ( σχ. 5 · 1 β ), καθwς καl &:πο το χρωμα τους.

5 • I . Διαχόπτe, φωτισμού 93

2 ) ΣημαντtκΎ) ε!ναι � διάκρισΎJ των οιακοπτων σ€ κοι­νοuς καt στεγανούς. Ο[ κανονισμοt μaς επιΜλλοuν νιΧ χρφιμο­ποιοuμε πάντα στεγανοuς διακόπτες σ€ χώροuς ποu 'έχοuν δγρα­σία. και δ€ν &.ερίζονται καλά, σε σuνδuασμο μ€ &.νθuγριΧ καλώδια fι γραμμ€ς προστατευόμενες με χαλu6οοσωλ�να. ΓιιΧ τ�ν λόγο αuτόν, οί στεγανοt διακόπτες είναι πάντα έξωτερικοv τύπου και φέροuν εtς τΎ)ν πάνω άκρη τοuς μιιΧ εlοικΎ) �ιοωτΎ) δποοοχΎ) ( προσ­τ6μιο ) μs τΎ)ν δποία συνδέονται με τη γραμμΎ) ( σχ. 5 · 1 ο ).

Προστομιο

Σχ. 5· 1 δ. Στeyανόι; διαχόπτηι;.

3 ) Τέλος, � σποuοαιότερη διάκριση στοuς διακόπτες γίνεται &.νάλογα μ€ την λειτουργία τους καt δχι μ€ το ε!οος τοu χειρι­σμού καt τΎ)ν εξωτ�ρικη μορφ� τοuς, ποu εξετά.σαμε &ς τώρα.

Άνά.λογα μ€ τΎ)ν τaση καί τήν ένταση, γιιΧ τ"fιν δποία προο­ρίζονται, έχομε τυποποιημένους διακόπτες γιιΧ 250 V � γιιΧ 500 V, των 6 Α, των lΟ Α � τιί>ν 1 5 Α κλπ.

Έπ!σης διακρίνομε μονοπολικοuς ( άπλοuς ) διακόπτες, ποu οιακ6πτοuν sναν &.γωγό, διπολικούς, ποu ο:aκόπτοuν Μο &.γω­γοuς κλπ.

ΣτΎ)ν παράγραφο 6 · 3 θιΧ &.σχολΎ)θοuμε λεπτομερώς μ€ τιΧ κυκλώματα ι:ρωτισμοu καt θιΧ οοuμε δτι 'έχομε εlοικοuς τ•]ποuς δια­κοπτών &.νά.λογα μΞ το αν θέλωμε νιΧ cΧνά.6ωμε πολΗ ι:ρωτα σιiγ­χρ6νως η το ενα κατόπιν του &λλοu η αν θέλωμ,ε νa τα cΧνά.6ωμε γιχ δρισμένο χρονικο οιά.στΎ)μα, 1-ι cΧκόμΎ) αν θέλωμε νιΧ τχ &νά.-

94 Κeφ. 5. Διακόπτε, φωτισμού • Ρεuματοδότε' • Λuχνιολαβε,

6ωμε &.πb διαcρορετικ€ς θέσεις χειpισμο�. OL ε1δικο1. τύποι διακο­πτών έχουν κατάλληλη &σωτερικΥj συνδεσμολογία., α.λλQ: ή εξωτΞ­pική τους μορcρΥj δsν διαcρέρΞ� &.πο α.uτΥj ποu περιγρά.ψχμΞ παpα­;:ά.νω. Στο σχijμχ 5 . 1 ε βλέπομε τον εσωτερικο μηχανισμο ένc; i;<•Ιτερικοu διακόπτη.

Μονωτικο κα'λuμ μα

•Εσω1ερικi<;, ίnαφές ι<αi σuνδέ.σιοιc; Σχ. 5· 1 e.

Κοιιτιd ( κιιτlα ) διακο.πτίi)v.

Προτοu τελειώσωμε τΥjν περιγραcρΎj των διακοπτών τι;ίχου θ ' α.να.cρέρωμε κα.1. το α.πα.ρα.ίτητο εξάρτημα, ποu πρέπει πάντα. ν&: συνοδεuη τοuς χωνευτοi'.ις ο ιακότ:τες, ( κχ1. τlς χωνευτzς πρίζες Βπως θ&: οοuμε στrιν παρά.γραcρο 5 · 2 ) .

Σχ. 5 · 1 t. Κυτίο διακόπτη καt πιιίtα�.

Πρόκειται για. τ&: κουτιά διακοπτών ( σχ. 5 · 1 ζ ) ποu κατα­σκευάζονται α.πο λεπτο επικασσιτερωμένο Ελασμα και. τελευταία επίσης aπο πλασtικ&: uλικά.

5·2 . Ρευματοδότες; ( πρίtε� ) και ρευματολήπτες; ( φiς; ) 95

Τοποθετοuμε τα κοuτια αuτα μέσα. στο σο�α τοu τι:ιίχου zτσι, ωστε η &νο ικτη επιφάνεια. τους να συμπέση με την &ξωτερικrι επιφάνεια τοtι τοίχου.

Στην κυλινθρικη &πιcράνεια. των κουτιών των διακοπτών εί­ναι εuκολο ν!Χ ιiνοίξωμε τρ6πες, μέσα. &πο τ1ς δποίες περνοuμε την ijλεκτρικη σωλήνωση με τη γραμμη την δποία. θ!Χ sλέγχη δ θια.­κόπτης.

Στο εσωτερικό τους τοποθετοuμε τον μηχανισμο τοu θι::ι.. ;ττη, ποu είναι έτσι κατασκευασμένος, &στε η &ξωτεpικΥ) ( ιivο ικτη ) πλευρa τοD κουτιοu να κλείνη με την επιφάνεια. τοD θια.κόπτη ποu βρίσκεται στο ϊθιο &πίπεθο με τον τοίχο.

Είναι φανερο δτι θεν χρειαζόμαστε τέτοια κουτιa στην πε­ρίπτωση εξωτερικών διακοπτών, γιατι τότε το τμήμα τοu δ ιακό­πτη ποu &ξέχει &πο τον τοίχο ε!ναι &ρκετa εuρ6χωρο γιa ν!Χ χω­pέση τον μηχανισμο τοu διακόπτη . · Στην πραγματικότητα δηλα­δή , το πίσω μέρος tou θια.κόπτη παίρνει τότε τη θέση τοD κυτ{ου αuτοi).

5 · 2 Ρευματοδότες ( πρίζες ) καl ρευματολήπτες ( φίς ),

'Όπως συμ�αCνει και με τοuς διακόπτες, έτσι και sθω , δλοι μας γνωρίζqμε τοuς ρευματοδότες (πρίζες), που κα.θημεριν:Χ τοuς χρησφοποιοuμε στ !Χ σπίτια. μας . γι!Χ ν:Χ τροφοθοτοuμε με ρεuμα. τlς φορητες Ίjλεκτρικες σuσκευές, θηλα.δη τ1ς συσκευες &κείνες ;το� μποροuμε ν!Χ τlς μετα;κινοuμε &πο. θέση σε θέση, σίΟερα, ρα­δ ιόφωνα κλπ.

Γι:Χ την σ6νθεση των φορητών ηλεκτρικών συσκευών με την εσωτεpικ-fι εγκατάσταση χρειαζόμαστε πάντα Μο πράγματα : sνα ρευματοδότη (πρίζα), &πο τον δποίο θ& πάρωμε το ρεuμα κα.l sνα ρευματολήπτη ( φίς), ποu βρίσκεται στην άκρη τοD συνθετικοD κοροονιοu, δηλ. της σειpίοας ποu φέρνει το ρεuμα &.πο τrιν πρίζα στη συσκευη ποu θέλομε ν& τροφοθοτήσωμε, π.χ. στο ραοιόcρωvσ .

96 Κeφ. 5. Διακόπτe; φωτισμοu - Ρeuματοδότε; - Λuχνιολαβ!;

Για νa μην είναι ίιπεροολικο το μ�κος τ�ς σειρ!οας, θα πρέ­πει να Ιiχωμs τοποθετ�σει πρίζες καταλλ�λου τόπου σε πολλα σημεία μέσcχ στα οωμά.τια , στ� δποίcχ προολέπομε να �γκαταστή­σωμs φορητες �λεκτρικες συσκευές.

Στην παρά.γρcχφο 6 · 1 θα οοuμε ποι� εlναι cχuτα τα σημεία στα δποία πρέπει να τοποθετοuμε τlς πρ!ζες ( ρευμcχτο06τες ).

Το δλικο ιiιtδ το δποίο κατασκευάζονται τ6σο οί πρ!ζες δσο και τα φlς εlναι βακελίτης � πλαστικες uλες.

Μο,οφααικeς πιιιζες - φlι;.

"Ας οοuμε τώρα τlς οιά.φορες μορφες ποu Ιiχουν οί πρ!ζες καl . τα φtς ποu συν:χντοuμε στην πρά.ξη :

'Όπως φcχ!νετcχι στο σχ'ijμα 5 · 2 α eχομε πά.λι πρίζες έξωτε­ρικές καl πρίζες χωνευτές, ποu είναι ιiντίστοιχα κατάλληλες για δρατες � χωνευτες �γκαταστά.σεις." Για τlς χφνευτες πρέπει να ξέρωμε δτι πά.ντcχ τοποθετοi)ντ:χι μέ12α. σ' €να κουτl ( κυτ!ο ) σaν ΙΧ'Jτο τοϊi σχ�ματος 5 · 1 ζ, ποu sΙν:χ� &πcχραίτrιτο για να συνθέ­σωμε μι&: πρίζα μz την τροψ;οοτ(ΚΥJ τrις γραμμ� .

Έ�ωτeQικη Πl!itα. Χωνeυτiι πιιίtα. 'Σχ. 5 · 2 α.

·rπά.ρχουν καt στεγανές πρίζες ( χωνευτες � δρΙΧτες ) γιa �γκΙΧταστά.σεις χώρων με δγρΙΧσία. Ο[ στεγcχνες πρίζες εΙνΙΧι �φο­οιΙΧσμένες με μια βιοωτη UΠοοοχη γι� τη σuνοεση τ�ς τροψοοοτι­ΚΥjς γρΙΧμμ�ς.

Άνά.λογα με το σχ'ijμα τοu περιγρά.μμΙΧτ6ς τους !χομε στρογ-

5 ·2. Ρ8UμΙJτοδότ8ς; ( ΠΙΙίtβς ) "ιιl QΙ!Uμιιτολήπτl!ς; ( φlς; ) 97

γυλf:ς πρίζες και τετραγωνικf:ς. Τις πρίζες τις χαρακτηρίζομε επίσης και μέ το χρώμα τους.

Κάποτε χρησιμοποιοuμε κιχ'!. διπλf:ς πρίζες, ποu εfναι Μο δμοιες πρίζες τοποθετημeνες μαζι ή μία κάτω &.πο τ�ν &λλr;

Σχ. 5·2 β. Διπλiι πιιίtιι "ιιl σuvδuιισμος; πιιίtιις; - διιι"όπτη σ! "οινiι βάση.

( σχ. 5 . 2 β ) . τη μορφη ΠQU έχουν ο[ δ ιπλές πρίζες :Ύιν έχουν κιχ'!. ο[ πρίζες μέ διακόπτ-η σέ κοινΎJ βάση ( σχ. 5 · 2 β ).

"Ένα lδιαίτερο εΙδος πρίζιχς εΙναι ή πρίζα σούκο ( schuko) ( σχ. 5 . 2 γ ) , ποu cρeρει έπαφή γειώσεως κιχ'!. εξωτερικές ύποδοχές

' Υποόοχf.s tιΟ. _ τήν_�μο&ή

ΊΟU φι,

Σχ. 5 · 2 y. Π11ίtα σούκο.

γιa τΎjν εφαρμογη τοu cρίς . Ή γείωσ-η τijς συσκευijς, ποu τροφο­οοτοuμε &.πb την πρίζα, γίνεται μόλις συνοεθij το cρΊ.ς μέ τΎjν ΞπαcρΎJ γειώσεως. Στο Κεφάλαιο 1 5 θ&. &.σχολ-ηθοuμε μέ τtς γειώ­σεις αuτές λεπτομερeστερα.

'Ηλεκτροτεχv{α Δ' . 7

98 Κεφ. 5. Διακόπτει; φωτισμού - Ρευματοδότει; - Λυχνιολαβeι;

Μοvοφασικeς πr;ιlζες - φlς, ή κατασκευή τοvς.

'Όπως βλέπομε &.πο τα σχήμα.τα. α.uτijς τijς πα.ρα.γρά:q:οu, 5λε; οί πρ(ζες φέρουν ο;πές, �υνfιθως κuκλικfις οια.τομijς, μέσα. στlς

' " ' ..... ' ' ., ,.,.- I bποτες σπpι(}χνομε τις επα.φες των φις που ονομα.�:.οντα.ι περονες ( σγ, . Γ) • 2 ο ) .

Φiι; τύπου σούκο. Κοινό φίι;. Σχ. 5 ·2 δ. Είδη μονοφασικών φίι;.

Ό σuνθυα.σμος πpίζα.ς - φlς πρέπει να γίνετα.ι κα.τα τέτοιο τρόπο, &στε ν&. μΥjν 6πά:ρχΎ) κίνοuνος �λεκτροπλΎ)ξία.ς οτα.ν τ&. σuνοέωμε . τα φις πρέπει ν&. ε!να.ι eτσι κα.τα.σκεuα.σμένα. , &στε να μ&ς ε!να.ι &.θόνα.τον νa &.γγίξωμε τlς περόνες τους οτα.ν eχοuν τά:σΎJ, ο·ηλα.οrι οτα.ν sχοuν εισχωρήσει μέσα. στις δπsς τi'jς πρCζα.ς ( σχ. 5 · 2 ε ). Για νa γίνετα.ι κα.ΜτεpΎ) ή �πα.φΥj πpCζχς κα.l φlς

Κακη κατασκευιή. Καλη κατασκευή. Σχ. 5 · 2 ε.

ο[ περόνες φέρουν σuχνa μι&. σχισμΥj κα.τa τον άξονά: τους ( σχ. 5 · 2 ΎJ ) . 'Έτσι σχΎ)μ-χτ!ζομε ενα. ε!θος �λα.τΎ)ριωτi'jς �π-χφi'jς ποu σφίγγει κα.λότεpα. μέσα. στις όπές τής πρίζα.ς.

Στ.Υιν Άμερικrι μάλιστα. , γι&. νιΧ �πιτuγχά:νοuν κα.λ{>τερΎ)

5· 2. Ρevματοδόte!; ( πρίζe!; ) χαt ρevματολήπτe!; ( φtς ) 99

i�αψr/ πρίζας - φίς, χρησφοπο ιοuν κχt πρίζες - φlς μs περόνες γων ιακijς � ορθογωνικijς καl οχ ι κuκλικfις δ ιατομfις ( σχ. 5·2 ζ ).

'Όλες τlς πρίζες τlς τροφοδοτοuμε μs Μο &.γωγοuς ( στο εναλλcισσ6μενο ρεuμα δ ενι:ι..ς είναι &.γωγος φάσεως κι:ι..l δ aλλος ούδέτερος ). Στlς πρCζες σοϋκο sχομε &.νάγκΎJ κι:ι..l &.πο εναν τρCτο &.yωyό, τον άγωγό γειώσεως .

"Ολοι αuτοl ο ί σuνΟ!)ι:ι..σμοΙ. πρίζας - φCς, ποu είδαμε &ς τώρα , είναι μονοφασικοί. Το χαρακτΎ)ριστικό τοuς είναι δτι σuνδέοuν fι &.ποσuνδέοuν σuγχρόνως Μο τοuλάχωτον &.γωγοuς ( τΥ) φάσΎ) καl τον οuδέτερο ) . Σ' ι:ι..uτο διαφέροuν &.πο τοuς διακόπτες οί δποίο ι ο ιι:ι..κόπτοuν � σuνοέοuν σuν'ήθως ενα μόνο &.yωyό.

Σχ. 5 ·2 ζ.

� \dJ. Σ.χιαμή πφονών Σχ. 5 ·2 η.

Τιιιφαιιικeς πιιlζες - φlς. Γι:Χ ν:Χ σuνοέωμε τρ�φχσικοuς κατι:ι..ναλωτ:Χς στο ΚΡ. ( συνή­

θως 380 V ) χρησψ.οποιοuμε τριφασικές πρίζες καl τριφασικά φίς ( σχ. 5·2 θ ) . 'Έχομε πολλοuς ε 1δ ικοuς τριφασικοuς β ιομ.ηχανικοuς τ(ιποuς πριζών καΙ. φl.ς γιa μεγάλι:ι.. ρεύματα καl γι:Χ τάσεις μέχρι 1 000 v.

Οί πρίζες - φις ποu βλέπομε στο σχΥjμα 5 • 2 ι ε ίνα ι χuτοσι­δερένιες στεγανsς κατασκευές. 'Έτσι είναι κατάλλΎJλες &.κόμα καl yιa νa τlς τοποθετοuμε στο uπι:ι..ιθρο. 'Έχοuν τέσσερις περόνες,

1 00 Κeφ. 5. Διακόπτe\; φωτισμού · Ρeuματοδότe\; • Λuχνιολαβ�ς;

( δηλα.δΎJ τέσσερα. σημεία. �πα.φijς ) : Οί τρεΙς εΙνα.� γι� τlς τρεΙς ... .ράσεις �α.l -ή τετάρτη για τη γείωση .

Ή περ6νη τijς γειώσεως είναι λίγ'J μα.κρ{ιτερη aπο τlς άλλες. 'Έτσι δτα.ν βάζωμε το φlς στην πρίζα. είμαστε βέοα.ιοι δτ� -ή σu­σκεurι θα γειώνeτα.ι προτου οί α.λλες περόνες μποiJν στlς ΟΠΕς τijς πρίζας. Κα.l aντίθετα. , δτχν · τρα.οοuμs το φlς οί περόνες των φά­:Jsων �γα.ίνοuν πρώτες aπο τlς οπές τοuς �ναι -ή γείωση τελευτα.ί:< .

Τpιφασιιω φίς

'Oδnyoi αuλαχe<;

Τpιφαοιl(ή πpίζα Σχ. 5 · 2 �-

Σχ. 5 ·2 ι. Βιομηχανική πρίζα • φι,

ύπαί�ριοu τύπου.

Για να μην τοποθsτοuμs τ:Χ τριφα:σικ:Χ cρlς aνάπcδα:, πρ�γμα. ποu μπορεί π. χ. να προκα.�έση aντίστροφη (aνάποδα.) πψιστροφη ένος κινητ�ρα: , ύπάρχοuν δδηγοl α:uλα.κες, πcu δεν �πιτpέποuν ν� τ:Χ τοποθsτfισωμε στην πρίζα. πα.ρα μόνο κα:τα ενα: τρόπο ποu εί­ναι κα.l δ σωστος ( σχ. 5 • 2 θ ) .

Εlδ&ΗΟ� τvnοι ΠQ&ζών - φlς.

'rπάρχοuν τέλος κα.l &ρκετοl είδικοί τύποι πριζών κα.l φlς δπως είνα:ι π·χ. OL συγκεντρικtς πρίζες καί φίς, τα πολλαπλά φίς

( πιο γνωστ!Χ σ!Χν ταύ ), κατάλληλα γι!Χ ν!Χ σuνοέωμε ταuτ6χρονα πολλ!Χ cρlς aπο την ίοι� πρίζα, of συνδυασμοί βιομηχανικιίJν ρευματοδοτών μέ διακόπτες η &σcράλειες κλπ. ( σχ. 5·2 κ ).

ΉλεκτQικd. χαQακτηQισι:ικd. .πQιζόSv - φlι;.

'Όλο ι γενικ!Χ οί τuποι ( μονοcρασικοί, τριψχσικοl καl ε�ο ικοl ) πριζών κα1. cρlς, �κτος &πο την μορcρη κal το ε!οος τοuς, χαρα­κτηρίζονται aκόμα aπο την κανονική ένταση καl την κανο­νιΚΊ] τάση του ρεύματος, για τa όποία είναι κατασκεuασμένος κάθε τ()πος πρίζας κα1. φίς : π. χ. δπάρχοuν μονοπολικeς πρ!ζες των 500V γιχ 6Α η lOA :ή 1 5Α κλ'i':.

"

I " "

ΠολλαπΛο Φiι; ( πιϋ)

ο I

Ιuvδιασμς)ς ρwμι;ιτοδότn.σοϋιιο ιιαί α.σφαJ\ειαι;,

Σχ. 5 ·2 κ.

Σuχκεν-ιριΙ<ο φiς

ΤΙΧ παραπάνω μεγέθη ε rναι βέ6αια. τuποποιημένα aπο τοuς κατασκιωαστές τοuς.

Γιχ κάθε τάση κal sντα.ση ρε6ματος πρέπει να χρησιμοποι­οuμε τ1.ς κατάλληλες πρίζες καl cρ ίς. Διότι aν π.χ. χρησιμοποι.Υι­σωμε πρίζα κα1. cρ1.ς των 6 Α γιa νa τροcροοοτήσωμε μιa σuσκεuη ποu καταναλίσκει ρεuμα 12 Α, τότε ή πρίζα και το cptς θα κατα­::�τραcρΌ!Jν. Τοuτο οuστuχως σuμοαίνει πολu σuχνά, καl γι' αuτο

I 02 Κ εφ. 5. Διακόπτε; φωτισμού - Ρευματοδότε; · Λ υχνιολαβeι;

aκouμs πάρα. Πολλοuς aνθρώπους να πα.ρα:πονοuντα.L ΟτL το �ί'8spo τους π.χ. τοuς κα:ίit κάθε τόσο το cρίς.

5 · 3 Λυχνιολαβe� ( ντουί ).

Αυχνιολαβή � ντουt ονομάζομs το sξάρτ'Υ)μα: ποu μετα.χειρL­�όμα:στs για να συνοέωμε � να &ποσυνΟέωμε εuκολα: κα.t με &σcρά­λs ια: Ξνα λαμπτήρα πυρακτώσεως ( ποu θa γνωρίσωμε στον Ε' . τόμο τi)ς Ήλεκτροτεχνία.ς ) με τ�ν τροφοδοτική του γρα.μμή .

'Όπως βλέπομε στο σχήμα: 5 · 3 α. μια λυχνιολα:ο� φέρει στο κα.τώτερό τrις τ μ i)μα. Ξ ν α. ν προστα.τευτικb οα.κτuλιο, χ άp'fl στον δποίο οΞν ε!να.ι ουνα.τbν να &γγίξωμε τα δπο τάσΎ) σrιμεία., δτα.ν δ λα.μπτήρα.ς ε!να. ι τοποθετr,μένος; .

Σχ. 5 · 3 α.

ΛQμmήραι;, μnawιovi1

τα ντουt ε!να:ι συνήθως κα.τα.σκευα:σμένα: &πb βα.κελίτrι � χλλrι πλα.στικrι uλrι , σπα.νιότερα. οΞ γίνονται κα.t μετα.λλικά. Στο Ξσωτεpικ6 τους μέρος φέρουν srτε Ξνα. σπε ίρωμα. st'τε μία. οιάτα.ξη

5 · 3. Λνχνιολαβi!ι; ( ντονί ) 103

�uμπλέξεως μπαγιονέτ , για να στερεώνωμε τοuς λαμπτfjρες ( σχ. 5 • 3 α ). Τα vτout αuτα εΙναι κατάλληλα εrτε γιa βιδωτοvς λαμπτήρες, οηλαοΥj γι' αlιτοuς ποu sχοuν σπείρωμα, εrτε γ ια λαμ­πτήρες μπαγιονέτ, οηλα.δ'fι γt' αi'.ιτοuς ποu sz.ouν Μο μικρΞς προ -

'Απλiι λνχνιολαβή. Λνχνιολαβiι μΙ! διακόπτη. Σχ. 5 · 3 β .

�������:=��\�,_ � ::·����μ�. ..... ) . ' Τιιοδοχ-ίι το-'

π:ο-'ι:τηοr.w' 'llbl-ιι::� στά.ρτcρ

Λνχνιυλαβή μΙ! πρί�α.

Σ χ. 5 · 3 γ. Λνχνιολαβi!ι; λαμπτήρων φitοl!ισμού.

Εί.δικά vτοuι λαμπτήρων φθορισμοϋ

Σχ. 5 · 3 δ.

Βάσn στnρίξεωc; ν του{

'Όπως βλέπομε στο σχf)μα 5 . 3 β δπάρχοuν κα.1. λυχνιολαβές μέ διακόπτη καθwς κα1. λυχ,νιολαβές μέ πρίζα.

Σaν λuχνιολαοΞς μποροuμε νχ θεωp�σωμε και τα ε1οικα zξαρτ�ματα μΞ τα δποία σuγκρα.τοuμε τοuς λαμπτήρες φ.{}ορι-

1 04 Κeφ. 5. Διακόπτe; φωτισμού • Ρeυματοδότe; • Λυχνιολαβe;

σμοv. τα. €ξα.pτ�μα.τα. α.uτχ βέοα.ια. ( σχ. 5 . 3 γ ) ε!να.ι τελείως ο ια.ψοpsηκα. κα.τχ τΎjν μοpψΎj &.πο τα. κοινα. ντουt. Μ' α.uτα. θα. ciσχοληθοuμε στον Ε'. τ6μο τijς Ήλsκτpοτεχνία.ς, στο Κεψάλα.ιο ποu μιλοuμε για. τοuς λα.μπτijpες ψθοpισμοu . Στο σχijμα. 5 · 3 ο βλέπομε τον τp6πο με τον όποτο ενα.ς λα.μπτήpα.ς ψθοpισμοu συν­οέsτα.ι με τtς ouo εtο ικες λυχνιολα.οές του, ποu τον συνοοεuουν πάντα..

Δ Ε Υ Τ ΕΡΟ Μ ΕΡΟΣ

ΜΕΛΕτΗ Κ ΑΙ ΚΑΤ ΑΣΚΕΥΗ ΕΣΩ ΤΕΡΙΚΩ Ν ΕΓΚΑ Τ ΑΠ Α ΣΕ Ω Ν

Κ Ε Φ Α Α Α Ι Ο 6

ΜΕΛΕ rΗ ΟΙΚΙΑΚΩ Ν ΕΓΚΑΤ ΑΗ ΑΣΕ Ω Ν

6 · 1 Σχέδιο 'Ηλεκτρολογικής Έγκαταστάσεως.

Γενικές dQχές.

0[ ο1κtακsς eγκαταστάσεtς εξuπηρετουν κuρCως τον ςρωτισμο · και την θέρμανση των σπιτιών ( λάμπες, κοuζCνες, θερμοσCςρωνες κλπ.) . Τροςροοοτουν, δμως, επεσης πολu σuχνα και μtκροuς κινη­τήρες, ποu περtέχονται στα �λεκτρικα ψuγεία , στις �λεκτρικsς σκουπες και στις άλλες παρόμοtες σuσκεusς καταναλώσεως.

'Όπως ΞLοαμε στην παράγραφο 1 . 2 ' Επειοη το κύριο ςρορτ{ο στ.Υιν περ{πτωση αuτη είναt δ ςρωτtσμός, δνομάζομε την δλη οl­κιακη εγκατάσταση έγκατάσταση φωτισμού.

Ποv τοπο6ετοvμε τa φώτα, τοiις διακ6πτες, τις ΠQlζες και τοiις πlνακες.

Ή πρώτη εργασία την δποία θα κάνη δ τεχνlτης, ποu πρό­κεtταt να εκτελέση μtα εγκατάσταση ςρωτtσμου ( ά.λλα και μια εγκατάσταση κινήσεως) εΙναt να καταστρώση το σχέδιο τής ήλεκ­τρολοyικής έγκαταστάσεως. Το σχέοtο τijς εγκαταστάσεως γC­νεταt επάνω στο ά.ρχtτεκτονtκο σχέοtο του χώροu ( π. χ. του σπt· τιου ) δποu θα γίνη ή εγκατάσταση. 'Ένα τέτοtο ά.ρχtτεκτονικο σχέοιο σπιτιου βλέπομε στο σχijμα 6 · 1 β (σελ. 1 08) . Στο σχέοtο του σπιτιοtί σχεοιάζομε. και τη γραςρtκη παράσταση τijς εγκιχτα­στάσει�ς μας. Γtα τη γραςρικη αuτη παράσταση χρησιμοποιουμε σ�μοολα. γtα να παραστ'ήσωμε τις μόνιμες και κινητές συσκευές

1 06 Κεφ. 6. Μελι!τη οί"ια"ών tγ"α.ταστάσεων

καταναλώσεως καθως καt τtς ήλεκτρικές γραμμές, που θ&: τtς τρο­cροδοτοuν. Στο σχέδιο ( σχ . 6 · lβ ) φαCνονται sπCσΎJς καt τ&: οργα­να ελέγχου τijς έγκαταστάσεως ( π{νακΈ:ς, διακόπτες κλπ. ) . τα σ6μοολα που χρφιμοποιοuμε στο ?Χέδ ι6 μας για δλα τα συνΎJθt­σμένα στοιχεία καl εξαρτήματα των εσωτερικών ο1κιακών εγκα­ταστάσεων, τ&: βρίσκο.με στον ΠCνακα 1 7, που βρCσκεται στο τέλος τοu βιολίοu.

χ

Θέση ένο; φωτι· σ·ι:ικοiί σώματο; άνa

δωμάτιο.

Θέσει, δύο φωτι· στικών σωμάτων

άνa δωμάτιο.

Σχ. 6 • 1 α.

θέσει; τεσσάρων φωτιστικών σω­μάτων άνa δω·

μάτιο.

τα σχέδια τα κάνομε κατ.Χ εναν δρισμένο τρόπο. Πρώτα sπάνω στο &ρχιτεκτονικο σχέδιο σΎ)μειώνομε τις συ­

σκευες καταναλώσεως, aρχίζοντας με τα φωτιστικά σώματα. 'Α­νάλογα. με τΥj χρfJσΎJ κάθε οωματ{ου καθορCζομε πόσα φωτιστικ&: σώματα &παιτοuνται γι&: τον κανονικο φωτισμό τΌυ. Ό σχεηκος ύπολογισμος γCνεται με βάσΎJ τlς &pχες τijς Φωτοτεχνίας, με τΥjν δπο{α. θ&: &σχολΎ)θοuμε στην Ε' τόμο τijς ΉλεκτpοτεχνCας.

Συνήθως κάθε κοινο δωμάτιο sχει ενα φωτιστικο σωμα, το δποτο τοποθετοuμε στο γεωμετρικο κέντρο τοu δωματCου. "Αν δμως χρειαζόμαστε περισσότερα φωτιστικ&: σώματα , π. χ. ο6ο rι τέσσερα, τα τοποθετοuμε, δπως φαίνεται στο σχijμα 6 . 1 α , σε τέτοια θέσΎ) , ωστε -ή &πόσταση μεταξ(ι τι:;υς να είναι δ ιπλάσια

6• 1 . Σχέδιο Ήλeκtρολογικής; Έγκαtασtάσeως; 1 07

&π' δτ� � &.πόσταση καθ ' ένος tiπo τον πλησιέστερο τοτχο τοu δω­ματίου.

1\Ιετχ καθορίζομε τη θέση στην δποία θα βάλωμε τlς πρίζες. Γι' αlιτsς οsν δπάρχει α/ι στη ρο ς κανόνας ποu να καθορίζ η τον α­ριθμό τοuς. Πάντως πρCζες πρέπει νa τοποθετοuμs σ' δλες τlς θέ­σεις δποu προολέπομε δτι μπορεί νa εγκατα;σταθοuν cρορητsς σu­σκεu€ς καταναλώσεως. Π. χ. κοντχ στη θέση των κρs66σ.τιών των δπνοοωματίων, κοντχ στχ γραφεία κλπ . 'Ιδιαίτερα θχ προσέ­ξωμε τlς θέσεις στlς δποίες θα βάλωμε τlς πρίζες στlς κοuζίνες καl στχ οcρcρlς ( προθάλαμοι κοuζίνας ), ωστε να s!νσ.ι πρακτικη καt εuκολ η 1ι σuνοεση ttiσ �λsκτρικοΟ ψuγείοu, τόΟ σίΟεροu σ ιοε­pώμα:τος, τοu πλuντrιρίοu κλπ.

Τοuς διακόπτες φωτισμοv τοuς τοποθετοuμε πάντα κοντα στrιν πόρτα, ί�στε μπαίνοντας ΎJ βγαίνοντας κανεlς &πο το δωμά­τιο νχ μπορij να χειρίζετα ι τa φωτα. τοu οωμα:τίοu. Πρέπει νχ πpοσέχωμε ωστε οί δ ιακόπτες να τοποθετοuνται στην πλεuρtΧ ποu aντιστοιχεί στο aνοιγμα τijς πόρτας, Καt οχι aνάποοα , γιατl τότε το cρuλλο τijς πόρτας θχ τοuς κρΜει δταν τrιν &νοίγωμε.

ω πίνακες καί ό μετρητής 'Εχοuν τη δική τοuς θέση στην εγκατάσταση' ποu την ξέρομε &π ο την παράγραφο 4 . 1 .

Ό πίνακας τijς έτα.ιpείας τοποθετετται μαζu μ ε τον μετρrιτη τijς ηλεκτρικής ενεργείας κοντα στην είσοδο τijς κατοικίας. Ό γενικός πίνακας τijς εσωτερ ικijς εγκαταστάσεως πρέπει νtΧ μην aπέχη περισσότερο &πο 1 rn aπο τον πίνακα. εισαγωγής. "Αν πρόκsιται για πολuκα.τοικCα , δλοι οί πίνακες τijς έταφείας τοπο­θετοuνται μαζu με τοuς μεψητsς στο ισόγειο η το Υjμιί.iπόγειο τοΟ κτφίοu ( σχ. 7 · 1 ο ) , οί ο€ γενικοl πίνακες κοντtΧ στ-fιν είσοδο κάθε δ ιαμερίσματος ( σχ. 4 · 1 ο ) .

"Ας οοuμε τώρα ενα παράοsιγμα. τijς εγκαταστάσεως τοu ::;χήματος 6 · 1 β.

"Α; οοσμε πpιοτα το :.ρωτισμο -τfις κατοικίας. Κ αθι\Jς, λοιπόν ,

108 Κεφ. 6. Μελέτη οίχιαχών έyχαταστάσεων

μα.ς δείχνουν τα σuμ6ολα. τοu σχεο(ου ( σχ. 6 · 1 β ) τα. φώτα. , οί ,.... � � , " ι: , , ο ο � , ;;pι.,ε;, ο ι υια.κο;;τες κα.� οι τ.ινα.κε; εχο•Jν τοπο ετη η συμφωνα.

V Π Ν Ο Α Ω Ι Η Τ Ι Ο V Π Π Ο Α Ω Μ Α Ι Ι Ο

Κ Α θ ΙΗ4 Ε Ρ Ι Η Ο Δ Ω Μ Α τ ι ο

Σχ. 6 · 1 β.

6· 1 . Σχι!διο Ήλιχτeολοyιχίjς; Έyχαταστάσιως . 1 09

με τlς &ρχες ποu &ναπτύξαμε σ' αοτ� τ�ν παράγραφο . Ό φωτι­σμος των δπνοοωματ{ων, τi)ς κουζίνας, τοu όφφlς και τοu ο ιαορό ­μου γίνεται με φώτα τοποθετ'Υjμένα στ-Υj μέσ'Υj των τα6ανιών. Ό φωτισμος τοu λουτροu γίνεται &πο μία στεγαν� (<άρματούρα » τοίχου, ( δΥJλ. &πο sνα στεγανο φωτιστικο σώμα ), ποu είναι το­ποθετημένη $πάνω &πο τον καθρέπτ'Υ) τοu νιπτ�ρα ( σχ. 7 · 3 α ). Με τον ί'Οιο τύπο λάμπας γίνεται και δ sξωτερικοι;; φωτισμος τ-ης ε 1σ6οου τi)ς κατοικ{ας. Ή τραπεζαρία φωτ{ζεταt &πο sνα πολύ­φωtο με 4 λαμπτi)pες, $νώ το καθημερινο δωμάτιο εχει δύο άπλί­κες τοίχου. Στο σχi'jμα βλέπομε sπίσης διάφορα γpάμματα ποu μάς λένε με ποιό διακ6πτ'ΥJ &νά6ομε κάθε λάμπα . 'Έτσι π. χ. με τον οιακόπτ'Υj λ &νά6ομε το φως λ ( uπνοδωμάτιο ) , με τον δ ιακό­πτη η aνά6ομε το φως η ( λουτρο ) �λπ.

Στ�ν παράγραφο 6 . 3 θa οοuμε πώς πρέπει νa γlνωνταt ot �σωτερικες συνδεσμολογίες των δ ιακοπτών γ ιιΧ νa sλέγχωνταt ολα αuτa τa φώτα κατιΧ τον τρόπο ποu sπιθυμοuμε.

"Ας οοuμε τώρα το σίιστημα των πριζών ( ρευματοδοτών ) : παρατ'Υ)ροuμε οτι έχομε aρκετΞς &π' αuτΞς στοuς τοCχους των δια­φόρων οωματ{ων. Στο όφφlς uπάρχει eνας ρευματοδότης σούκο ( παράγρ. 5 . 2 ) γιa τ�ν σuνδε,ση τοu �λεκτρικοu ψυγε{ου.

Παρατηροuμε sπ{σΥJς δη δπάρχουν και δύο μερικοί πίνακες, δ eνας γιa την τροφοΜτφη τi)ς Ύιλεκτρικi)ς κουζ{νας καl δ &λλος γιa τ�ν τροφοΜτφη τοu θερμοάίφωνα.

Ό γενικός πίνακας τi)ς εγκαταστάσεως βρlσκεται κοντa στ�ν είσοδο, δηλαοη γειτονεuει , δπως εχομε πi) , με τον πίνακα τi)ς έταιρείας ( δ μετρητης καl Υι παροχ� οεν φαίνονται στο σχi)μα 6 . 1 β ). Ό γενικος αuτος πίνακας Ξχει την μορφη ποu βλέπομε στο σχi)μα 4 . 1 6, οηλαοη φέρει eνα γενικο διακόπτη καl μιa γενικΎj &σφι:Χλεια καθως κι:χι μια &σφι:Χλεια γιa κι:Χθε κuκλωμα ποu &νι:χχωpεί &πο τον πίνακα.

\ 1 0 Κsφ, 6. Μsλeτη οίχιαχij; έγχαταστάσεως;

Στην περ!πτωση τοu σχ�μα.τος 6 · 1 β δ γενικος π{να.κα.; πρέπει να. έχη 5 άσφtiλειες ι:Χνα.χωρ�σεων.

Ή γραμμή που τροφοοοτε·! τον γενικο π!να.κα. τοu σχ�μα.τος 6 . 1 β ι:Χπο τον π!να.κα. τijς �λεκτρικijς έτα.ιpεία.ς δνομάζετα.ι κυ­ρία γραμμή, ενω τα. κυκλώμα.τα. που ι:Χνα.χωροuν ι:Χπο α.uτον ι:Χπο­τελοuν τt.ς δευτερεύουσες γραμμές_. ω γρα.μμες των ι:Χσθενων ρευ­μάτων ( τηλεφώνων, κουοουνιων ) της κα.τοικ{α.ς οεν φα.ίνοντα.ι στο σχημα. 6 · 1 β. θα. τις περιγράψωμε στο Κεφtiλα.ιο 8 .

6 · 2 Ύπολογισμο� γραμμών. Με την τοποθέτηση των φωτιστικων σωμάτων, ο ια.κοπτων

κλπ. το έργο τοu σχεο!ου τijς εγκα.τα.στάσεως οεν έχει βέβα.ια. τε· λειώσει , ο ιότι α.uτα. θα. πρέπει να. συνοεθοuν με το ρεuμα.. Ή τρο­φοοότηση με ρεuμα. γίνετα.ι με τις οιάφορες γρα.μμeς των,ι:Χγωγων, που ξεκινοuν ι:Χπο το γενικο πίνα.κα. κα.ι. ο ια.κλα.οίζοντα.ι σε δλο το σπίτι, οηλα.οη με τις οευτερεύουσες γρα.μμες που λέγοντα.ι κα.t κυ­κλώματα τής έγκαταστάσεως.

Κα.τα. συνέπεια. 6 τεχνίτης έχει πάλι εοω να. ι:Χσχοληθij με eνα. &κόμη ζ�τημα. : θα. πρέπει να. μελετ�ση .'Πόσες γρα.μμες θα. έγκα.τα.στ�ση κα.ι ποια. πορεία. θα. χα.ράξη για. κάθε μ ια. ι:Χπο τις οευτεpεύουσες γρα.μμές.

ΧωQιαμος ��ν VQαμμ�ν ( f} κvκλωμά�ων ). Συνήθως μια. πλ�ρης οlκια.κΥj εγκα.τάστα.ση έκτος ι:Χπο τΥjν

κ(ιpια. γpα.μμ η εχει κα.l τις έξijς .Οευτερεύουσες γpα.μμές : -τα. κυκλώματα φωτισμοu καl'τω.ν ρευματοοοτων ( πρ{ζες ) ,

οί δπο'ίοι ( pευματοοότες ) εΙ ναι πιθα.νον να. τpοφοοοτ�σουν {}ερμι­κές συσκευές κaταναλώσεως ( π. χ. fιλεκτρικες θερμάστρες ) Ύ) συσκευές καναναλώσεως μέ κινητήρα ( π. χ. ι:Χνεμιστijρες ) .

-Το κύκλωμα τοu rιλεκτρικοu μα.γειpείου. - Το κ•)κλωμα τοu ηλεκτpικοu θεpμοσ!φωνα.

'Ι., , , .... , , � ..... � - , .., , - Ο Κ'JΚΛ<Jψα. με το !JΠO L O τ(Ο ψ!Jc.ιcτοuμε τrιν εγκαταστα.ση

6 • 2. Ύπολογισμο, γραμμών 1 1 1

..

α.�θενώv ρευμάτων, δηλ. τχ κ�υθο{>νι�. τι τοuς &.γγελτήρες κλπ . , ποu θχ �ξετάσωμε στο Κεφάλα ιο 8 .

Ό χωρισμος αuτος σ ε θιάι:pορα κυκλιίψατα �πιΜλλεται γε-, ' ' ' Κ ' ΤΙ ' " λ ' r λ' ' ν ικα απο τον ανονισμQ. οσα ομως κυκ ωματα ε να ι κα ο ν:ι.

εγκαθιστοuμs ; Αuτο �ξαρτaται : - &.πο τlς δ ιαστάσεις καl τΎ)ν διαρρύθμιση κάθε ο 1κοθομής, καl - &.πο το πλήθος κα� τΎ)ν ισχu των -lιλεκτρικών συσκευών κατα-

ναλώσεως ποu προολέπομε οτι θα τοποθετηθοuν. Πάντως πρέπει νa παρατηρήσωμε οτι , για τον χωρισμο μ ιας

-l;λεκτρικής �γκ�ταστάσεως σ6 πολλα κυκλώματα , θsν uπάρχουν &.κρι6είς κανόνες. Πολλοl zγκαθιστοuν ενα κύκλωμα γιa κάθε συνολικο προολεπόμενο ι:pορτίο 1 5 Α. "Αλλοι πάλι zγκαθιστοuν

• ενα κύκλωμα για κάθε 8 σrιμεία φωτισμοί> η πριζών. Πάντως, δπως εrπαμε, βασικο κριτήριο για τον χωρισμο των

κυκλωμάτων ε!ναι ή άρχιτεκτονικη διαμορφωση τοv χώρου τής έγκαταστάσεως.

ΈιΧν ή εγκατάσταση εκτείνεται σs μεγάλους χώρους τι σs πολλοuς δρόι:pους κλπ. συνιστάται ν& �γκαθιστοuμε πολλ&. κυκλώ­ματα καl να τροι:pοθοτοuμε τΥjν .�γκατάσταση &.πο πολλοuς μερι­κοuς πίνακες διανομής. "Ετσι κατορθιί>νομε να χρησιμοποιοuμε

. &γωγοuς μικρής οι�τομής καl &.ποφε(>γομε τlς μεγάλες πτώσεις τάσεως.

Ό χωρισμος αuτος των κυκλωμάτων ε'ίvαι καλο να. γ!νεται &κ6μα καl σ6 μ ικρsς κατοικίες, γ ιατl eτσι επιτυγχάνεται καλύτε­ρη εξυπηρέτηση τοu καταναλωτή . Π.χ. Ciν χωρίσωμε τΎιν �γκα­τάστ�ση ένος μικροu σπιτιοu σ6 τρία κυκλώματα ( ι:pωτισμος - πρί­ζες - μαγειρείο ) 1j τήξη της &.σι:pάλειας ποu προότατεuει τΎ) γραμ­μΎJ των πριζών δsν προκαλεί το σ6uσιμο των ι:pώτων καl μια. &:νω­μαλία στο κύκλωμα τοu μαγειρs!ου οsν επηρεάζει τlς uπ6λοιπες συσκευ6ς καταναλώσεως.

Χωρ{ζοντας τΎ)ν τροι:ρο06τηση των συσκευών καταναλώσεως

1 1 2 Κsφ. 6. Μsλeτη οίχιαχης; eyχαταστάσsως;

σε πολλa κuκλώματα, εχομs το πλεονέκτrιμα: , δπως εrπαμε, δτι μποροuμε να. χρφιμοποιήσωμε &γωγοuς με μικρες ο ιατομές, γ ιατ: τα. φορτία ( &μπερ ) κάθε κuκλώματος ε!ναι μικρ�.

• Εντ:άσειι; αvακεvό)ν κατ:αναλώσεωι;.

'Ένα άλλο ζήτ'Υ)μα ποu έχομε να. εξετcίσωμε κατa τrι μελέτrι τi)ς εγκαταστιiσεως ε!ναι να. δρίσωμε τί &γωγοuς θα. χρφιμο­ποιήσωμε καt πο ιές θα. ε!ναι οί οιατομές τοuς. Ό καθορισμος τi)ς ο ιατομijς των αγωγών κάθε κuκλώματος γίνεται με βάσ'Υ) τον νό­μο τού Τζούλ.

Ύπολογ!ζομε, οrιλαο·ή , το ρεuμα ποu &πορροφa κ�θε σuσκεuη καταναλώσεως, ο ια ιpώντας την δνομαστικη lσχύ της (σε κιλο6aττ) με την τάσΥJ του ρεύματος ( σuνήθως 220 V ), δπότε προκύπτει πε­ρίποu το ζΎJτούμενο ρεuμα σε &μπέρ. Έaν ά{}ροίσωμε τίς ένrά­σεις πού άπορροφούν οί συσκευές καταναλώσεως κά{}ε κυκλώ­ματος, έχομε την ένταση πού {}ά διαρρέη τό κύκλωμα αύrό, στην περίπτωση πού έχει τό μεγαλύτερο φορτίο, δηλαδη όταν δλες οί συσκευές λειτουργούν συγχρόνως ( ο'Υ)λαοΎj δταν βρίσκωνται δλες όπο τάσΥJ ).

Βέ6αια στην πραγματικότrιτα ε!ν:χι &Μνατον � τοuλάχιστον πολu σπάνιο να. βρ!σκωνται δλες οί σΙJσί)εuες καταναλώσεως σuγ­χρόνως σε λειτοuργί:χ, δμως για. λόγοuς &σφαλείας κάνομε τον όπολογισμ6 μας με β�σrι τη οuσμενέστερrι αuτη περίπτωσrι.

Γ ια. τάση του ρεύματος 220 V, λα:μΜνομε σuνήθως σaν κα.τa προσέγγιση φορτίο :

- Κάθε φωτιστικοί) σημε!οu lσχύος μέχρι 100 W ρεuμα 0,5 Α, ενω για. κάθε φωτιστικο σημείο lσχύος &πο 1 00 W eως 200 W θεωροuμε ρεuμα 1 Α.

-Για. κ�θε κοινη πρ!ζα θεωροuμε 2 Α. -Για. κάθε σημαντικη σuσκεuη καταναλώσεως ( μcχγε ιpε τ ο ,

θεpμοσίφωνχς κλπ. ) χρει�ζεται lοιαίτερος δπολογισμ6ς. Άντ:

6 · 2. Ύπολογισμοι; γραμμών ι 13

εμως νa κάνωμε τον uπολογισμο αi'ιτον μποροuμε ν� χρησιμοποι-ή­σωμε καt τlς τιμες τoli Πίνακα 1 8, ποu βρίσκεται στο τέλος τoli β ιΌλίοu καL δίδει την aντιστοιχία ρε6ματος καL ισχ6ος γιa διάφο­ρzς τάσεις.

"Αν &γνοοuμε την &κριΌη Ζσχu των σuσκεuων καταναλώσεως, τότε μποροuμε νa πάρωμε τlς τιμες τoli Π ίνακα 1 9 , ποu βρίσκε­ται επίσ·ης στο τέλος τοu β ιΌλίοu καl ποu δίδει τLς μέσες κατα­ναλώσεις καl Ζσχεις τών σuνΎ)θισμένων οικιακών σuσκεuών κατα­ναλώσεως.

'Εκλοv7ι διατομfίι; και dαφαλεlαι; τών dvωvώv.

Ή έκλογή της διατομής τ(ίίν άγωγών γίνεται με βάση τLς . μέγ ιστες εντάσεις ΠCIU προ6λέπzτα� ν� περάσοuν &πο κάθε κ6κλω­μα. 'Όπως εϊδα-με στην παράγραφο 2 · 6, οί τιμες τoli Πίνάκα 4 iσχ6οuν για τLς μέγιστες επιτρεπόμενες ·εντάσεις. Εuκολα , �π�tiέ­νως, μποροuμε &πο τον Πίνακα 4 να διαλέξωμε τlς κατάλλΎJλ€ς τuποποιΎ)μένες δ ιατομες τ6)ν &γωγων, δταν γνωρίζωμε τtς μέγτ­στες αuτες εντάσεις.

'Όλα τα κuκ·λώματα τΥjς εγκαταστάσεως θα πρέΠει, οπως εr­παμε, να προστα�ε6ωνται με &σφάλειεζ τήξεως.

Ό Πίνακας 8 δίδει την aντιστοιχία &νάμεσα στLς όνομαστι­κές έντάσεις τώv άσφαλειcον· τήξεως ( παρ. 4 • 3 ) η &νάμεσα στοuς πωματοαυτομάτους μεγίστου ( παρ. 4 • 2 ) &πο τ.Υι μ�α μεριά, καt c;τoiJς τuΠΟΠCΙιΎ)μένοuς aγωγοuς, στα τuποΠΟιΎ)μένα καλώδια rj στlς τuποποιημένες σειpίοες &πο την ?ί..λλη, γ ια κάθε διατομ-ή .

Οί τρεις δμάδες πoiJ αναφέρονται στον Πίνακα αuτον είναι ο! ϊοιες πoiJ είδαμε στ.Υ1ν παράγραφο 2 · 6 .

01 τ ιμες πoiJ , δίδονται στον Πίνακα 8 είναι οί ονομαστικες eντάσεις συνzχοuς λε�τουpγίας ( ο! eντος παρενθέσεως τιμες είναι οί μέγ ιστες επιτρεπόμενες εντάσεις ποu μπορει να παρουσιασθοuν γι3ι eλάχιστα. διαστήματα ). ΉλFκτροτηνία Δ ' .

1 1 4 Κεφ. 6. Μελέτη οίκιακή� έyκαταστάσεως;

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 8.

Όνομαστικeς έντάσεις άσφαλειών τήξεως ( fι πωματοαυτο· μάτων ) για προστασία γρaμμών.

Διιχτ.ομfι Έντά.σεις ιΧσφιχλειών σε Α

ιΧγωγών ' Ομά.διχ Ι ' Ομάδα; 1 1 'Ομάδα; ΠΙ

0,75 - 1 0 (10) 1 0 ( 15)

1 6 (10) 10 ( 15) 15 . (20)

1 ,5 1 0 (15) 15 (20) 20 (25)

2,5 15 (20) 20 (25) 25 (35)

4 20 (25) 25 (35) 35 (50)

6 25 (35) 35 (50) 50 (60)

10 35 (50) 50 (60) 60 (80)

16 50 (60) 60 (80) 80 ( 100)

25 60 (80) 80 ( 100) 100 ( 125)

35 80 (100) 1 00 (125) 125 ( 160)

50 100 (125) 1 25 ( 160) 160 (200)

70 - 160 (225) 200 (260)

95 - 200 (260) 225 (300)

120 - 225 (300) 260 (350)

150 - 260 (350) 300 (430)

185 - 300 (350) 350 (430)

240 - 350 (430) 430 (500)

300 - 430 (-) 500 (-)

400 - - 600 (-)

500 - - 700 (-)

6 •2. Ύπολογισμο, γραμμών 1 1 5

Παράδειγμα

"Ας οοuμε eνrx πα.ράοειγμα. 'Έστω οτι μία γραμμΎj 220 V τροcροοοτεί, οπως εlς το σχήμrχ 6 · 2rz,- τρία cρωτα. των 7 5 W, Μο cρωτα των 1 50 W κα.l Μο πρίζες στl.ς δποίες προΌλέπετα.ι νC. eχωμε κοινΞς συσκευΞς ( π. χ. ραδιόφωνο καΙ. aνφιστfjρα. ) .

Ρwματοδότηc

Τροφοδοτηση μt 220 ν

Λ αμnτriρας ΛαμπττiΡαc; 75 w 1�W

λαμπτrlραι: Λαμπτήραι; ΡευμaτοδΟτηc:. Λaμππiρας 75W 1!:pW 75W Σχ. 6 · 2 α.

Άπ' δσα εrπα.με μέχρι τι\ψα. , το μέγιστο φορτίο τής γpα.μ­μής, στο apχικ6 τμήμα της, ποu τροφοδοτεί δλες τl.ς καταναλώ­σεις, θιΧ εΙ ναι ( κατιi πpοσέγγισ'Υ) ) :

3 ψωτιστικιΧ σώμ�τ� 75 TV 2 » » 1 50 W" 2 ρευματοδότες κοινοι

Σuνολον

3 χ 0,5 Α = 1 ,5 Α 2 X l Α = 2,0 Α 2 χ 2 Α = 4,0 Α

7 ,5 Α

'Όπως βλέπομe aπο τον Πίνrχκα. 4, θ& aρκοuσε fι γρα.μμ� μας νιΧ γίν'Υ) aπο aγωγο NGA δ ιατομής l 1nmf. 'Όμως of κανο­ν ισμοl. aπαγορεύουν τrιν χp�σ'Υ) &.γωγων μικροτέρων τοu 1 ,5 mmf.

θα sγκαταστ�σωμe, λοιπόν, μιιΧ γραμμη aπο ούο aγωγοuς NGA � ΝΥΑ των 1 ,5 mmf, την δποίrχ θιΧ προστατεύσωμε μέ μία aσφάλεια. στο γενικο πίνακα, ποu σύμφωνα. μέ τον Πίνα�α 8 , θ a έχΎJ τ·ηκτο των 10 Α.

Πάντοτε πρέπει να προσέχωμε τr1ν aντιστοιχία. α•)τΥj μzτα.ξu τ·7ι; C. ιατ"CJμfι; των aγωγων κα.Ι. τfις όνομα.στικής zντ:i::ιzως των

1 1 6 Κεφ. 6. Μελέτη οίκιακής; έγκαταστάσεως;

α.σ:ραλε ιών, ο tότι μ6νcν zτ::ιt προστατεύονται στr;ν πραγματtκ6τΎ)τα

ot γραμμι&ς μας. 'Ασφάλειες τοπο{}ετοvμε μόνο σ τοvς άγωγοvς ποv δέν εlναι

γειωμένοι, δηλαδή σ τοvς dγωγοι)ς φάσεων καί ούδέποτε στον 'δ , ,., ' ., .... , ' η , .., 1" ' ου ετερο . .... τον o •Jczτεpo , ϊ.Ci'J cπως γνωρt-:,cμε ε ιναt γzιωμενος,

οέν τοποθετο;:ψ.ε α.σ:ρά.λειες, &λλ&. παρzμ6ά.λλομε στο πέρασμ& του ά.π� τ�ν πίνα.κα μόνο €ναν z.οντp� α.γωγο τον γεφυροσύJ•δεσμο , _ \ � I ,- 'J .... I - � I \ \ ., � Ι , . cυ συνcιεει τον ου(.Ιετερc τΎ)ς τρο:ρcr:.ιοτη::ιεως με τους ουr:.ιετερcυς τιi>ν &ναχωρ1ι:JΕων, ( σz.. 4 . 1 Ε ) . Α•:.ιτα. 1σχύουν βέ6αtα για. τrι·ι

' ' ' ) ' ' περιπτωσΎ) zναΑ ,α.σσομzνου pευματος.

Πτώσεις τάσεως.

'Όπως γνωρίζομε &τ:ο τον Γ' Τόμο της Ήλzκτροτεχνίας , ή ι ι τ .. , ι ' �' ' ' ' πτωση τασεως ειναι ενας παpαγοντα.ς τ.ο•J r:.ιεν πpεπzt τ.οτz να

τ.αpα.γνωρίζωμε στοuς uπολογισμούς μας. 'Όταν Υι τά.σΎ) ΠΕσΎ) .Jτ.zp6ολικά., Ελαττώνετα.t σΥιμαντικ&. ή :ρωτtσΗΚΥj ίκαν6τητα των λαμπτήρων κα.l ή &π6οοσ·η των κι•πιτήρων .

Ή πτώση της τάσεως πα.pουσιά.ζεται κυρίως στlς τpο:ροοcτι­κές γpα.μμές των συσκευών καταναλώσεως, γ ιατl zχοuν μεγ&λο μ:1jκος κα.l οχ ι στlς γραμμές προσαγωγής ποu 'Εχο'J'Ι τ.& ντα. μικp� ιηjκcς. Οί γραμμές πpcσαγωγης είναι Ot &γωγοl μέ τσuς 6τ.οίσυς σuνοι&ομε τlς σuσκεusς κατανα.λώσzως ( :ρώτα , λ&μπ.ες, pαοι6φω•;ια κλπ. ) μέ τ·ην �σωτερικr1 sγκα.τά.στα.ση . ΔΥjλα.οη ε!'να. ι τα συνΥjθι­σμένα κορδόνια. &πο τα. όποία κρέμοντα ι ot λά.μπες &πο τα. ντα.-6ά.νια. η ποu σuνδι&οuν π. χ. τα. ραδιόφωνα, τα. σίδερα. κλπ. μέ τlς τ. ρίζες.

Ό Κανονισμος των 'Εσωτερικών 'Εγκαταστάσεων μάς συνι­στά να �κλι&γω[!.Ε τι&τοιες δ ιατομές &γωγwν , ωστε Υι πτώσΎ) τάσεως στtς τpοφοδοτικsς γρα.μμι&ς, δΎ)λα.δ-Υj στις γρα.μμsς ποu &ρ χ ίζουν ά.τ:ο τον μετρΎ)τη κα.l φθά.νοuν ώς τlς γραμμές πpοσαγωγijς, να ιι·fιν .Jτ.η6α.Cνη το 1 % σs σ•Jσκεuές :pωτισμοiJ Υι το � Ω/ο σ� κ:νΎ)τ·7j-

6 · 3. Συνδεσμολογίε� φωτιστικών σωμάτων 1 1 7

pες . τ� r.cσοστ� α•)τa βέ�αια. ε!ναι ποσσστa τής τάσεως r.α.pοχής, �rιλα.δΥj σuνήθως :

Σε &γκα.τα.στάσεις φωτ ισμοu : 220 V · 1 % = 2 ,2 V, καt σε &γκα.ταστάσεις κινήσεως : 380 v . 3 % = 1 1 ,4 v .

"Α ν uπεp�cuμε τ� ποσοστ� α.•)τά, τότε fι &π6δσση τοu φωτι­σμοD η της lσypoς τών κινητήρων ποu τρσφοδοτοuμε πέφτει πολu καl μάλιστα τόσο περισσότερο , 'iσο μεγα)/ιτερη είναι fι πτώση τής τάσεως. 'Όσον &φopi τέλος στ�ν όπολογισμ� τής πτώσεως της τάσεως αlιτος γίνεται με βάση τ� ν νόμο τοu "Ω μ (Ohm ). ΤΎjν πτώση τής τάσεως τΎjν βρίσκομε α.ν πολλα.πλασιάσωμε τΎjν ένταση , ποu δ ιαρρέει κάθε τμήμα γpαμμης, με τΎjν αντίστοιχη fιλεκτρικ-Γ, :Χντίστα.ση τοu τμf;μα.τσς. Γι� τον uπολογισμο τής πτώσεως, δμ(.ι.)ς, θ χ μιλ ήσωμε περισσότερο στ·(ιν παράγραφο 6 · 5 .

6 · 3 Συνδεσμολογίες φωτιστικών σωμάτων.

Προκειμένου νχ σuμπληρώσωμε τΎjν -fιλεκτρολογικΎj &γκα.τά­στ7..ση φωτισμοu ε!ναι :Χπαραίτητο �έ�α.ια νa γνωρίζωμε τον τρόπο συνδεσμολογίας τών φωτιστικώ1• σωμάτων.

'Ό ,τι μας &νδιαφέρει μόνον sοω είναι .fι έξωτερικη συνδεσμο­λογία των φωτιστικών σωμάτων καί 1] έσωτερικιj συνδεσμολογία διακοπτών, θηλα.οΥ) δ τρόπος με τ�ν δr.οίι;; σuνθέομε τ:Χ φωτιστικa σώματα με τοuς θι:χκ6πτες φωτισμοu κα.l με τ� τpοφοδστικά τοuς κuκλι!ψα.τα.. 'Όσο γιιΧ την έσωτερική συνδεσμολογία μερικών &.π� τ� φωτιστικ� σώματα., καl κuρίως τών λαμπτήρων ψ{}ορισμοϋ,

ποu παροuσιάζοuν &.ρκετες 1θ ιομορφίες, αlιτ�ν θa την sξετάσωμc. στον Ε ' τόμο τfις Ήλεκτpοτc.χνία.ς.

'Απλοl διακόπτες. - Σύμβυ).ο : 6 Στο σχήμα 6 • 3 α �λέπι:Jμε τΎιν συνδεσμολογία των άπλών

διακοπτών, περιστροφικιiJν τ1 τύπου τάμπλερ, τοuς όποίοuς πε­ρ ιγράψαμε στ'fιν παράγραφο 5 · 1 . Εuκι;;λα. κα.τα.λα.�αίνcμε δ-:ι 6

, 1 1 8 Κeφ. δ. Μe)..ι!τη οίχιαχi'Ι' έyχατασtάσeως;

περιστροφικος οιακ6πτης, δπως εχει σχεοιασθή, οείχνει δτι το κuκλωμα είναι κλειστό, 8Υ)λ. δτι τα φώτα εί1αι &ναμμένα, �νώ δ οιακόπτης �riμπλερ είναι &νοικτος και έπομένως τα φώτα ποu �λέγχει, 8ηλ. τα: φώτα ποu �ξαpτώνται &π' αuτόν, είναι σ6υστri.

Φανερο είναι δτι με τοuς &πλοuς οιακ6πτες μποροϋμε να ελέγχωμε δσα φώτα θέλομε. Στο σχήμα 6 · 3 α φαίνεται δτι �λέγ­χομε Μο φώτα με τον περιστροφικο οιακ6πτη και eνα με τον οια­κόπτη τriμπλΞρ. 'Όλα τ&: φώτα α•jτci, &νriοουν � σο(ινο•Jν συγχρό•ιως.

'Αχωχ�c έ.πισtροψίic aπό Φωησtιιι.ό στΟμa

Πeριστροφιχος; διαχόπτης; Διαχόπτης; Τάμπ)..eρ. (Στο σχ. δ διαχ. elναι χ)..eιστό,). (Στο σχ. δ διαχόπτης; elναι άνοιχτός;).

Σχ . 6 · 3 α.

Παρατηροuμε δτι οεν χρειriζεται να κατεΜσωμe τον οuοέτε­,ρο &γωγο στον οιακόπτη ιiλλα μόνο τον &γωγο της ,φriσεως, δ δποίος, &φοϋ θα περriση ιiπο τις �παφες τοϋ οιιχκ6;ττrι , συνοέεται με τα: φωτιστικα σώματα. ( Μιλοuμε για << κατέf'Sασ.μα >> στον ο ια­κ6πτη, γιατι συν�θως ο[ γραμμες είναι κοντα στΥjν fιροφ�, �� οί ο ιακόπτες ιiπέχουν περίπου 1 ,8 m &πο το Μπεοο ). 'Ι'?; τμήμα τοu &γωγοu, φriσεως ποu &ρχίζει &πο τον οιακύπτη και φθriνει &ς τα φώτα, το όνομάζομε συν�θως dγωγό έπιστροφης τών φ�τω� ,

Έαν δμως οίπλα'aτον οιακόπτη δπάρχη και μία πρCζα, τότε είναι φανερό, δτι ειμαστε δποχρεωμένοι να κατεΜσωμε στον οια­κ6πτη και τον &γωγο της φriσεως καl τον ο�Οένψο (σχ. 6·3 β [2]),

6 · 3. Σ:uνδεσμολοyίει; φωτιστι"ών σωμάτων 1 1 9

δι6τι � πρίζα πρέπει νχ eχη καl &.yωyo r.ρά.σεως καl οuδέτεpο &.yωy6.

Ό Κανονισμος &παγορε6ε ι αιJστηρχ νχ διακ6πτωμε τον οu­οέτερο &.yωyo στον διακ6πτη &.ντl yιχ τον &yωyo r.ρά.σεως, γιατt τ6τε θ:Χ πρέπει ν:Χ &r.ρήσωμε τον &yωyo φά.σεως νχ π:ηγα.ίνη &r.'

(1 ) ( 2) Σχ. 6·3 β.

ε•)θεία.ς στο r.ρως ( σz. 6 . 3 γ ) . Τοuτο μποpετ νχ προκαλέση ηλεκ­τροπληξίες, γ ια.τ1. τχ ντουt θχ βρίσκωντα.ι έτσι πiντα δπο τά.ση .

Στο σχήμα. 6 • 3 6 βλέπομε τ�ν συμοολικ� συνδεσμολογία των ά:πλων διακοπτών. τα σuμοολα ποu χpησιμοποιοuμε είναι τχ τυποποιημένα σuμοολα τοu Πίνακα. 1 7 . Στο σχήμα 6 · 3 β ( 1 ) βλέπομε δτι δ &.ναγκατος &.ριθμος των &.γωγων είναι Μο yιa κά.θε γραμμή, eνώ στο σχήμα. 6 . 3 β ( 2 ) , οποu δίπλα στον διακ6πτη δπά.ρχει κα1. μία πρίζα., χρεια.ζ6μαστε yιa το κατέοα.σμα τρεις &yωyouς ( r.ρά.ση, οuδέτερος κα1. eπιστροr.ρ� φώτων ) , eνώ στ1.ς άλ­λες γραμμeς &ρκοuν κιχl πιiλι δύο &.yωyοί.

1 20 Κεφ. 6. Μελέτη οίκιακή� έγκαταστάσεως;

Διακόπtες κομμιtαtέQ. - Σύμβολο : � Σ ' - 6 3 <;ι, β' ' ' .. ' ' ' ' " ' -το σχημα · , ι.ι Αεπομε ":.Ί(ι σu•ιοε:Jιtοι.ογι� ενος �AAou

τ(ιποu ο�ακ6πτη . Πρ6Κe�ται για. τον έπιλεκτικό διακόπτη, ποu συνήθως τον λΞμε διακόπτη κομμιτατέρ. Αuτος χρφιμεuε ι γιa τον Sλsγχο τουλάχ�στον ouo ( � Μο όμάδων ) φωτιστικιuν σωμά­των, καί, δπως μα:ρτυpsΙ το δνομά του ( ΕΠ�λεκτικο; οι�κόπτης ), μποροuμε μ' α:uτον να. ΕΠtλΞξωμs εα.ν θα. sχωμs δλ� τα φωτα &­να:μμένα rι δλα: σΌuστcΧ � μόνο τα. μισά.

ΙΙp�γματικά, δπως φ�ίνsτα:t στο σχΎjμα: 6 · 3 ο , δτα:ν 1j κι­νητrι επα:φη τοu οι�κότ:τη βpίσκsτα:t στην θέση ( 1 ) iνά�ο'Jν κα:!

(1 ) (2) (3) (4) Σχ. 6 •3 δ. Λειτουργία περιστιιοφικού διακόπτη κομμιτατέρ.

τα. Μο φωτα: α κα:t β , δτ�ν είναι στην θέση ( 2 ) &ν:i�st μόνο το β, οτα:ν ε!να� στη θέσΥJ ( 3 ) σΜνουν και τα Μο φωτα καC, τέλος , δτα:ν � κινητη $παφη είναι στη θέση ( 4 ) &νά�ε� μόνο το ( � ) .

Στο σχΎjμα 6 · 3 ε βλέπομε τΥjν συμΌολικη συνοsσμολογία: κ�t τον &ναγκα:ίο &ριθμο &γωγων ( σuμψων� με τα. σ(ιμ?ολα τοu Πίνακα: 1 7 ) των οιακοπτων κομμιτατέρ, τοuς δποίους χρησιμο­ποιοuμε πολu συχνcΧ για. να. $λέγχωμε πολύφωτα. Στ"fιν εσωτεpικrι εγκατ:iστ�ση , ποu βλέπομε στο σχfιμα 6 . 1 β , πα:ρητηpοϊίμε δτι χειριζόμαστε το πολ(ι:ρωτο των 4 λαμπτήρων τfις τραπεζαρίας με εναν οια:κόπτη κομμιτατέρ, σαν αuτον ποu περι γρ:iφομε .

. Εrναι ?Jυνατον να. sχωμε και διακόπτη κομμιτατέρ τ(ιπου

6 · 3. Σtινδεσμολοy(ει; φωτιστικών σωμάτων 12 1

τάμπλερ ( πcιράγρ. 5 • 1, σχ. 5 · 1 β ). Ή σuν8εσμολογία τοu φαC­vετα� στο σχfίμα 6 · 3 ζ.

α β

Σχ. 6· 3 t:.

Ούδe ' · - -�-0..1_�- ---r- - - --, I

Σχ. 6 • 3 ζ. Σtινδεσμολοy(α διακόπτη κομμι τατep τίιποtι τάμπλεp.

Διακόn<tες dλλe • QετοtίQ. - Σύμβολο : j"" 'Ένας iκ6μα πολu χρfισφι:ις τίιπος ο �ακ6πτΊι φωτ�σμοu ε !να �

καt δ διακόπτης άλλέ - ρετούρ ( fι παλινδρομικός διακόπτης ).

Πολλeς φορeς θaλομε νχ �χωμε τΎ)ν εuκολία ν� &.νά6ωμε και ν� σ6ίινωμε το rσ�ο φως &πο ο �άφορες θέσε�ς π. χ. �νος μεγ�λοu οωμα�Cοu. Τότε μποροuμε ν� χρ'Υ/σ�μοπο�fισωμε οίιο , τpείς η πεp�σ­σ6τεpοuς ειο�ΚΟUς Ο�ακ6πτες τοποθετώντας τοuς στις θέσεLς ΠΟU θέ­λομε . Auτot οί σ�ακ6πτες πρέπει νa έχοuν 4νταπ6κρ�ση μεταξίι τοuς, ο-ηλαο.Υι πpέπsι οτιχν &vά6ωμε το φως με τον ενz π.χ. &.πο τΎ)ν θε­ση Α τοu οωματίου, ν� μποpοuμε νχ το σοίινωμε μΕ. τον &λλο &.πο τΎ) θέσ'Υj Β fι τΎ) θέση Γ καt ciντ�στρ6φως. Τ.Υιν οουλε�� αuτΎ) τΎjν κάνουν ο[ σ�ακ6πτες άλλέ - ρετούρ.

"Qστε σ�ακόπτες ιiλλiΞ - ρετοuρ ;εν τοποθετοuμε ποτε μ6νον

� 1 22 Κeφ. 6. Μeλέτη οίχιαχή�: ΒΎΧαταστάσeως

ενα.ν &λλα πάντα. τουλάχιστον ouo. Μπορεί δμως να όπάρχουν κα.l περισσότερο ι , &λλα τότε α.uτοl λέγοντα. ι ένδιάμεσοι άλλέ - ρετούρ κχl � συνοεσμολογ(α. τους εlνα.ι κάπως ο ια.cρορετικη &πο την συν­οε:ιμολr.γία. των κοινών αλλΞ - ρετο(ιρ.

ΔιαΙ<όπτπι:, Α

Διaιιοπτnι:, Β

....------- -• · Ayonψr , Μόνωση ,,.---.L-J...-- σuνδεaη 1a φώτα άνάβοuν

(1 )

Ούδέτeρα; :i�ω�όc ------,--, •Α ω 6c

ΦQσι!ω:

τά φώτα fiναι σβυσtά ( 2.)

:Σχ. 6·3 η. Λeιτοuιιγία δύο πeQιστιιοφιχών διαχοπτών ά).).e · ιιeτοiιQ.

Οί οια.κ6πτες &λλΞ - ρετοuρ εlνα.ι δπως κα.l ο ί όπ6λσιποι τu­ποι ο ια.κοπτων cρωτισμοu ouo ε�οων : περιστροcρικοι και τuπου τάμπλερ.

Στο πα.ράοειγμα. εσωτερικής eγκα.τα.στάσεως τοu σχ�μα.τος 6 . ι β βλέπομε δτι δ χειpισμος των cρωτιστικων σωμάτων τοu οια.ορ6μου κα.l τΎ'jς κουζίνα.ς γ!νετα.ι μs οια.κ6πτες &λλs - ρετοuρ.

Στο σχijμα. 6 • 3 'η βλέπομε την &ρχη τΎ'jς λειτουργ!α.ς κα.l τ'Υjν συνοεσμολογ!α. ο(ιο οια.κοπτων Α κα.l Β α.uτοu τοu τuπου πο\ι ελέγχουν ouo cρωτα..

Βλέπομε δτι στην περ!πτωση ( ι ) , τα cρωτα. &νά6ουν, οι6τι κλε!νει το κuκλωμά τους μετα.ξu cράσεως κα.l οuοετέpου κα.τα την ο ια.ορομη ποu οε!χνουν τα βέλη . Όποιονο�ποτε δμως &πο τοuς Μο οια.κ6πτες Α � Β κα.l αν περιστρέψωμε μ!α. cρορά, το κ(ικλω· μ� οια.κ6πτετα.ι κα.l τα cρωτα. σ66νουν.

Στην περ!πτωση ( 2 ) τοu ίοιου σχ�μα.τος βλέπομε π. χ. δτι

6 · 3. Σuνδeσμολοy(e; φωτιστικών σωμάτων 123

έχεL πεpLστpιχψΥj δ ο,Lιχκόπτrις Β στ�ν οείιτεp'ή τοu θέσ'η ( of ΟLΙΧ­κόπτες &:λλε - pετoup έχοuν μόνο Μο θέσεις lσοppοπ!ιχς ) με &:πζi­τέλεσμιχ να O LIXΚOΠi') το κίικλωμιχ κιχl να σοuσοuν τα ψωτιχ. Έαν δμως πεpLστpέφωμε &:κόμιχ μLα ψοpα τον QLΙΧκ6πτrι Β � τον QLΙΧ­κ6πτrι Α τα ψωτιχ θ' &:ν&φοuν πιΧλt.

Πιχpιχτrιpοuμε έπ!σrις οτL � λεLτοupγ!ιχ των QLιχκοπτων &:λλε­pετοup &:πιχLτεί πεpLσσ6τεpοuς &:γωγόuς &:π' δσοuς of &λλοι τίιποL οLιχκοπτων. Τοuτο ψιχ!νετιχL κιχι στ'fιν σuμοολικ'ή τοuς σuνοeσμολο­γίιχ ( σίιμψωνιχ με τα σuμοολιχ τoij Πίνιχκ� 1 7 ) στο σχΥ)μιχ G · 3 θ.

Σχ. 6 ·3 ft.

Σ χ. , 6 • 3 ι. 'Ενδιάμεσο; διακόπτη; άλU - eeτo'ύQ.

Οί ΟLιχκόπτες &.λλε - pετoup σuνοuιΧζοντιχL, δπως εrπιχμε, κιχl με ένδιαμέσους διακόπτες άλλέ - ρετούρ κιχl έτσL έχομε έλεγχο φώτων &.πο δσες θέσεLς θέλομε.

'Όπως φα:{νετιχL στο σχ'Υjμιχ 6 . 3 L , δποu έχομε QUO Q LΙΧΚ6-πτες &.λλε - pετοuρ ΚIXL !ν�ν ενοLάμεσο, τα ψώτιχ ε!να;L σοuστιf.

124 . Κεφ. 6. Μελ!τη οίκιακή' eyκαταστάσεω,

'Οποιονδήποτε ομως ιiπο τους τpείς διακόπτες και &ν πεpιστpέ­ψωμε μία φορά, τα φωτα θα ιiνάψοuν, ενω στην έπ6μενη πεpι­στpοφΥ) τα φωτα θα σ6uσοuν και πάλι.

Μία σuνηθισμένη εφαpμογΥj ενδιαμέσων διακοπτων εχομε στις σκάλες τών πολuοp6φων κτιρίων ( οχ ι τα ::ι:uτ6ματα φώτα. που βά­ζομε στlς σκάλες και τα δποία' θα εςετάσωμε στην παpάγp. 7 ·4). Στο ίσ6γειο καl στο τελεuταίο πάτωμα. βάζομε τοuς κανονικοuς �ια.κ6πτες ιiλλ€ - pετουp ενω σε κάθε οpοφο τσποθετοuμε ιiπο εναν εν�ιά.μεσο. 'Έτσι ηέγχομε τα :ρωτα aτ:ο . δλες αuτες τις θέσεις.

ΔιπολιΗο1 διαΗ6πτε,. - Σύμβολ� : b 'Ένας άλλος τόπος δ ιακοπτων είνα ι οί διπολικοί διακόπτες

φωτισμοv, οηλαδΥ) εκείνοι μa τοuς δποίοuς διακ6πτομε οχι μ6νο•ι τον ιiγωγο φάσεως, δπως σuνέ6α.ινε σ' δλοΙJς το!Jς τ(ιποuς που εϊ-

/ΟύδiτεΡοr; ά�ω�Ος

Τροφοδότηση { ----� .--------. 'Αyω� : 'r'""ωc; I

I I

ΠειιιστιιοφικΟ; διπολικοι; διακόπτη' ( μe διακοπiι eπl δλων τών πόλων ) Σχ. 6•3 κ.

οαμε &ς τώpα, ιiλλα καl το_ν οuοέτεpο ιiγωγ6. 'Ότ:ως θα οοuμε στο τp(το Μέpος τοu βι6λ(οu, OL κανονισμοι επι6άλλο�Ιν να χpη­σιμοποιοuμε αuτους τους οιακ6πτες σε μεpικeς περιπτώσεις, που aπαιτείται διακοπή έπί δλων τών πόλων ( παpάγp. 12 . 2 ).

Στο σχi)μα 6 · 3 κ φαCνεται 'ή σuνοεσμολογCα ένος ciπλou πε­pιστpοφικοu οιπολικοu οια.κ6πτη . ·rπά.pχοuν και �ιπολικοl οιακ6-πτες τuποu τάμπλεp.

6 · 4. Σχeδ[αση μιά; έyκαταστάσeως 1 25

6 • 4 Σχεδίαση μιά� έγκαταστάσεω�.

Εr8ιχμε στ�ν πιχρά.γριχφο 6 • 1 τον τρόπο με τον δποίο τοπο­θετοuμε έπά.νω στο &.ρχLτεκτονLΚΟ σχέ8Lο τσtί χώροu τijς έγκιχτιχ­::ϊτά.σεως τtς 8Lά.ψορες σuσκεuες κιχτιχνιχλώσεως Κα:θιJ>ς Κι%t τ� ορ· γιχνιχ έλέγχοu ( 8Lιχκ6πτες, πίνιχκες κλπ. ) ( σχ. 6 • 1 β ) .

.. Ας σ1Jμπληρώσωμε τώρα: το ή1.εκτρολογικό σχε"t)ιο τijς έγκιχ­τιχστά.σεως σuμφωνιχ με ο σα: &.νιχπτuξιχμε στtς πα: ρ. 6 . 2 κιχt 6 • 3 .

Άποφιχσίζομε πρωτα: ν� χωρίσωμε τlς τροφοδοτήσεις τοu φωτLσμοu κιχt των pεuματοοοτων σε τρία: κuκλώμιχτιχ. Το πρωτο κuκλωμιχ θ� τρQψοΟοτij το κιχθΎ)μερLνο οωμά.τLο Κιχt την τρcχπεζcχ­ρίιχ. Το οεuτερσ τψ κοuζίνcχ, τον προθά.λcχμ6 της ( ποu λέγετα:L δφφίς ) , το λσuτρο Χat τον ΟLά.ορομσ. Τέλος το τρίτο κuκλωμιχ θ� τρσφοοοτij τa τρία: όπνοοωμά.ηιχ.

Έπt πλέον θa εχωμε : 'Ένα. LΟLcχίτερρ κuκλωμιχ γu% το μιχ­γεφείο, eνιχ ΚUΚλωμιχ "(La τον θερμοσίφωνα: Κ�Χt eνιχ "(L� τ� ΚOU­'QσuνLCX τοtί σπLτLοU ( το τελεuτιχίο οεν ψιχίνετα:L στο σχijμιχ 6 • 1 β ).

"Qστε, λσLπ6ν, cΧΠΟ τον γενLΚΟ πίνακιχ τijς κα:τοLκίcχς τοtί σχ�μιχτος 6 • 1 β, στο δποίσ ψθά.νεL � πιχροχ� Κιχt ο{νεL το ρεuμιχ στytv έσωτερLΚΥ] έγκιχτά.στcχσ'Υ), θ� ιiνcχχωροuν σuνολLΚ� eξΎ) γριχμ­μές. Στο σχijμιχ 6 . 1 � εχοuν σχε'8Lιχσθη οί γριχμμες ιχδτες σuμ­φωνα με τον σuμ6ολισμο τοu Πίνιχκιχ 1 7 . Τον &.ρLθμο των &.γωγων, ΠΟU θ� χρησLμΟΠΟL�σωμε σε κά.θε γριχμμ�, τον δρ{ζομε σuμψωνιχ με ο σα: εf Πα: με στην πιχρά."([ΧΧipΟ 6 · 3 .

ΓL� λ6γοuς ΟLΚΟνσμίιχς πρστιμσuμε τον συvτομώτερο δρόμο γι� τ�ν οLαορσμΎ; πσu θ:Χ &.χσλσuθ'ήσοuν o t γριχμμές μιχς, κιχt πρσσέχομε ωστε � οιιχορομ� ιχδτ� ν� μ�ν έμποοCζεταL &.πο τ� οο­κά.ρLιχ τοu μπετον Π(Ju όπά.ρχοuν σuχν� στ� τιχ6ά.νLcχ των οΖκο­οσμων. ΠρστLμσuμε έπCσrις ν� &.κολοuθοuν ο{ γριχμμές μιχς δσο τlι οuνιχτον περισσότερες κοινές διαδρομές, '8ΎJλιχο� νfι. κά.νωμε τtς γριχμμες ν� πρσχωpοuν μαζt �σ(') ε!νιχι οονιχτ?r μέσα: στα.

1 26 Κeφ. 6. Μι).έτη oLxιaxij; έyχαταστάσeω;

r8ιιχ λοuκιιχ που aνοίγομε στον τοίχο, &στε νι% !λιχττώνωντιχι τι% έξο8ιχ τijς τοποθετ�σεώς τους.

Στο �λεκτρολογικο σχέ8ιο τοu σχ�μιχτος 6 · 1 β 8εν t'Υjρ�σιχ­με ιχuτες τις 8uo ciρχες ( σuντομ'Υj οιιχορομ� κιχι κοινες οιιχορομές ). Τοuτο το κιiνιχμε σκ6πιμιχ, γιιΧ νι% κιiνωμε τ�ν πιχριiστιχσ� του οσο το ουνιχτον &πλοόστερ'Υ/ κιχι εuκρινέστερ'Υj. Για τον rοιο σκοπο έχουν πιχριχλειψθij ciπo το σχέοιο κιχι of γραμμές γειώσεως, ποu, βέ6ιχιιχ, είναι ιiπιχριχ{τ'Υjτο νι% όπtiρχουν, σuμψωνιχ με τις ciρχες ποu θιΧ οοuμε στο Κεψά.λιχιο 15 .

ΓιιΧ νι% γ!νουν π ιο &.ντιλ'Υ/πτες of συνοέσεις των ψώτων με τοuς ciντιστο!χους οιιχκ6πτες ψωτισμοu, κά.θε ψως μιχζι με τον οιιχ­κ6Πτ'Υj του χιχpιχκτ'Υjρίζοντιχt στο σχijμιχ 6 · 1 β με το rοιο μικρο γριiμμιχ· π. χ. το ψως ζ στον προθιiλιχμο τijς κουζίνας έλέγχετιχι ciπo τον οιιχκ6πτη ζ κ. ο. κ.

'Όσον ciψoρa στις συνοέσεις τοu μαγειρείου, τοu θερμοσίφωνα κιχι των κουοουνιων, στο σχijμιχ 6 · 1 β έχουν χιχριχχθij μ6νο of τροψοοοτικές τους γραμμές κιχι έχο'Jν τοποθετ'Υjθij of ιοιιχ{τεροι πίνακες τοu χειρισμοu τους. Με τις συνοέσεις ιχuτες θιΧ ιiσχολ'Υj­θοuμε λεπτομερειιχκιΧ στα Κεψά.λιχιιχ 7 κιχt 8 .

"Αλλο ένιχ πιχριiοειγμιχ πλ�ρους έσωτερικijς �λεκτρικijς έγ­κιχτιχστιiσεως βλέπομε στο σχijμιχ 6 . 4 ιχ. Ή iγκιχτά.στιχσ'Υ/ ιχuτ� έξυπ'Υjρετεί ένιχν οροψο ( Ζσ6γειο ) μιάς οΖκοοομijς ποu περιλιχμ6ά.­νει μιιΧ κιχτοικ{ιχ, iνιχ κιχτιiστ'Υjμιχ κιχt ένιχ μ'Υjχιχνουργείο .

β • 5 Τελικό, ύπολοyισμο; μιά; έyκαταστάσεω,.

ΜετιΧ τ-Υjν σχsοίιχση τοu �λεκψολογικοu σχεοCου τ'ijς έγκιχ­τιχστά.σεως κιχ� πριν ιiρχίσωμs τ�ν έργιχσίιχ τijς κιχτιχσκευijς της, πρέπει νd ύπολογtσωμε τd ύλικd ποu θa μάς χρειιχσθοuν γιιΧ τ� κατασκευή. Για τον τελικο ιχuτον όπολογισμο τijς έγκιχτιχστtίσεως πρέπει νι% κά.νωμε . τι% έξijς τέσσερα πριiγμιχτ� :

1) Τπολογίζομε τtς ποσότητες τοu όλικοu ποu θιΧ χρ'Υjσιμο-

127

128 Κεφ, 6. Μελέτη οίχιαχfι' έyχαταστάσεω,

πο ι�σωμε ( πόσες πρCζες, πόοους διακόπτες κλπ. ) καθ<bς καi τιΧ μήκη των δ ιαφόρων &.γωγων ( πόσα μέτρα &.πο το τά.δε ε!δος, πόι3α &.πο το ιΧλλο, κ.ο. κ. ).

2) Το μ ijκος δμως κά.θε &.γωγοu θιΧ το δρCσωμε μόνο &ν ξέ­ρωμε τ� διατομή του. 'Όταν δρCσωμε τ� δ ιατομ� ( με τον τρόπο ποu θιΧ ε(ποuμε &.μέσως παρακά.τω ) θιΧ πρέπει νιΧ δοuμε �ιΧν fι πτώση τijς τά.σεαις, ποu θιΧ προκόψ'Υj &ν την χρφιμοποι�σωμε, μάς �πιτρέπει πρά.γματι νιΧ εχωμε μιιΧ τέτοια διατομ� 1j οχι. Γι αuτό, &.cρou �κλέξωμε μιιΧ διατομ� γιιΧ κά.θε &.γωγό, τότε όπολογCζομε ποιιΧ θιΧ ε!ναι fι μεγαλότερ'Υj πτώσ'Υj τijς τά.σεως ποu θιΧ προκόψη, &ν πρά.γματι χρ'Υjσιμοποιήσωμε τον &.γωγο μ' αuτ� τη διατομ�. 'Άν &.πο τον όπολογισμό μας βγij δτι fι πτώσ'Υ/ θα. ε!ναι μικρή, τ6τε fι διατομη ποu δι�λέξαμε ε!ναι κατά.λλ'Υ/λ'Υ/. �Αν οχ ι, οηλαδη &ν fι πτώση θιΧ ε!ναι μεγά.λ'Υj, τότε πρέπει νιΧ διαλέξωμε μεγαλό­τερ'Υj δ ιατομή.

'Ώστε γιιΧ νιΧ &.νακεcραλαιώσωμε, γιιΧ νιΧ βροuμε το μijκος των &.γωγων ποu θιΧ χρ'Υjσψοποι�σωμε θιΧ πρέπει νιΧ δρ!σωμε τη δι�τομή τους. τη διατομη αuτη την δεχόμαστε &ν δεν προκαλij μsγά.λ'Υj πτώσ'Υ/ τά.σεως, �νω &ν προκαλij τότε την &.λλά.ζομε. Πως δμως βρCσκομε τη διατομ� ;

3) ΒρCσκομε τη διατομη κά.θε &.γωγοu &.νά.λογα με το ρεuμα ( &.μπερ ) ποu προ6λέπομε νιΧ περνά &.π' αuτόν.

"2στε, λαμ6ά.νοντας όπ' δψ'Υj τιΧ &.μπερ ποu πεpνοuν &.πο κά.θε &.γωγό, δρCζομε τη διατομη τοu κά.θε &.γωγοu . . Ή διατομη αuτη εrπαμε δτι ε!ναι μόνο προσωρινή , ώσπου νιΧ κά.νω"'με τον όπολογι­σμο ΚCXL νιΧ δοuμs τ{ γ{νεται με τη πτώσ'Υj τijς τά.σεως.

Τέλος μιιΧ τέταρτ'Υ/ �ργασ(α ποu εχομε νιΧ κά.νωμε ε!ναι : 4) Ό όπολογισμος των καταλλήλων σωλψώσεων, οτα•; βέ-

6αιι:χ εχωμε γραμμες ποu πρέπει νιΧ μποuν σε σωληνώσεΙς. Ό όπο­λογισμος γCνεται &.νά.λογα με το Πόσοι atναι ο[ ιiγωγοl ποu έχο-

6 · 5. Τελικο, ύπολογισμο; μιά, έyχαταστάσΙΙως; 1 29

με μέσα; σε μ�α σωλ�νωση κα;l με το τ{ Q�α;τομες έχοuν ο ί ιiγωγοl ' , α:uτο�.

Βλέπομε λοιπον οτ� οί δπολογ�σμοι που πρέπε� να κάνωμε ε !να:� ouo εlοών : of ποιοτικοί κα:l of ποσοτικοί. 'Όταν δπολογC­ζωμε το εlδος των δλ�κών που θa μιΖς χρεια:σθουν � τΥ)ν πο�ότητά τοuς, λέμε οτ� κάνομε ποιοτικό δπολογ�σμό. 'Όταν δπολογ!ζωμε μήκη, διατομές κλπ. κάνομε ποσοτικό ύπολογισμό.

Στο τέλος, βέ6α:�α:, κάνομε κ� eνα: δπολογ�σμο του κόστοuς τών δλ�κών, τον οίκονομικό ύπολογισμό, γLtX τον Πελάτη.

Ό δπολογ�σμος α:uτος πρέπε� να γίνετα:� γ�α δλα: τα. δλ�κα που θ& μας χρε�α:σθουν κα:l γ ι& το κόστος τοuς, που πρέπε� ν& εΙ­ναι δσο το οuνα:τον μ�κρότερο χωρlς δμως α:uτο ν& γ!νετd� εlς βά­ρος τijς ποιότητας τijς εγκαταστάσεως.

Σuχνa βέ6α:ια: δ lο�οκτ�της του χώροu τijς Ξγκα.τα:στάσεως Ξνοια:cρέpετα:ι μόνο , γ�α το κόστος τijς Ξγκα:τα:στάσεως που την θέλε� οlκονομική. Ό τεχνCτης δμως πρέπει ν& Ξνοια.cρέρετα;� κα:l γι& την πο�6τητα. των δλ�κων που πρέπεL ν& προμηθεuθij γι& ν& γίνη ή Ξγκα:τάστα:ση .&σcρα:λ ή ς.

Θα. οοuμε τώρα: κα:λuτερα: κα:l με πα:ρα:οε!γμα.τα: τον ποσο­τ �κο δπολογ�σμό. ·ο ποσοτικός ύπολογισμός γCνετα.� εuκολα: με τ·ην βοήθεια. τοu σχεοίοu τijς Ξγκα.τα:στάσεως, ποu. ε!να.� δπο κλ!μα:κα;, &cρou έχει σχεοια:σθij επάνω στο &pχ�τεκτονικο σχέοιο.

ΠαQάδειvμα τελικού -δπολοvισμοiί �καταστάσεως.

"Ας ξα:να:γuρ!σωμε στο 'πα:ράοειγμα: τοu σχήμα.τος 6 · 1 β. 'Απο το· eτοιμο σχέοι6 μα:ς μποροuμε &μέσως ν& βροuμε πόσα:

είναι τ& cρωτα:, of ο�α;κόπτες κα.t of πρίζες τijς εγκα:τα.στάσεως. "Οπως βλέπομε έχομε 6 κοινa cρωτα: οροcρijς, eνα. πολucρωτο 4 λα.μπτήpων, 2 στεγα:ν& cρwτα., 4 &πλ{κες τοίχοu, 1 2 κοινες πρί­ζες, μία. πρ{ζα; σοuκο, 8 κο�νοuς οια.κόπτες κλπ.

Τώρα. κα:νονικ& πρέπει ν:Χ &.κολyuθfιση

Ήλατροτεχνία Δ ' . 9

1 30 Κεφ. 6. Με)..έτη οίχLαχής; έγχαταστάσεως;

μ�κοuς των γραμμών, οί δποίες στο παράδειγμά μας λέμε δτι θα · εΙναL χωνεuτες καt κατασκεuασμένες με σωλi)νες Μπέργκμαν καt &.γωγους NGA � ΝΥΑ. Για νa βροuμε ομως το σuνολικο μi)κος των θ ιαψ6ρων γραμμων που eχοuν τtς rοιες θιατομες θα χρεια­σθοuμε πρώτα τtς θιατομες των &.γωγων.

Για να βροuμε τtς διατομές τών άγωγών πρέπει, δπως εr­παμε, να λιΧ6ωμε ύπ' οψΎ) το ρεuμα που περνιΧ &.πο κάθε &.γωγό. 'Έτσι �κτελοuμε τον ύπολογισμο που εrοαμε στΎjν πcφάγραψο 6 . 2 .

Στο παράδειγμά μας ( σχ. 6 · 1 β ) eχομε : ΓραμμΎj τραπεζχρ{χς - καθΎ)μερινοu θωματ(οu :

5 cpίi>t� χ 0,5 Α = 2 ,5 Α 1 πολύψωτο = 1 Α 4 πρίζες χ 2 Α = 8 Λ.

Σύνολο 1 1 ,5 Α ΓραμμΎj κοuζ{νας κλπ.

4 ψίi>τα. χ 0,5 Α = 2 Α 3 πρίζες χ 2 Α = 6 Α

ΣύvΌλο 8 Α

ΓρχμμΎj ύπνοθωματ{ων : 3 ψίi>τα. χ 0,5 Α = 1 ,5 Α 6 πρίζες χ 2 Α =12 Α ----

Σύνολον 13,5 Α

Βλέπομε λοιπον δτι σuμψωνα με τον Πίνακα 4 μποροuμε νa χρΎ)σψοποι�σωμε παντοD &.γωγους των 1 ,5 mr;ι2,

Πρέπει δμως e1\LΟΎ)ς να �ξετάσωμε, δπως είπαμε, τΎjν πτώση τάσεως που προκuπτει &.πb τΎjν �κλογη χuτ·ης τi)ς θιατομi)ς. Γνω­pίζοντά.ς το uψος των δωματίων τοD χώροu τi)ς &γκχταστάσεως ( για τον όπολογισμο τοu μ�κοuς των &ναγκα(ων κατακορuψων � ιαθpομων ), κχt μετρώντας τtς δpιζ6ντιες &ποστάσzις με την κλί­μακα τοD σχzθίοu, eχομε με καλΥj πpοσέγγισΎ) και τα μήκη τών

, γραμμών.

6· 5. Τε:λιχος; ύπολοyισμος; μιιiς; �yχαταστάσε:ως; 1 31

'Έχομε τώρα να. βροuμε τΥjν α.να. μονάοα μ�κους α.ντίστασ'Υ/ τfjς γρα:μμfjς. ΑuτΥι τΥj βρίσκομε α.πο τον Πίνα:κα: 3 ( π.χ. 1 1 ,9Ω α.να. km α.γωγοu, 1 ,5 mm2 � 2 Χ 1 1 ,9 = 23 ,8 Ω α.να. km γρα:μ­μfjς, ποu α.ποτελέϊτα:ι α.πο Μο α.γωγοuς 1 ,5 mm2 � 0,0238Ωjm) .

"Ας δποθέσωμε π. χ. δτι τα. μ�κη κα:t τα. aντίστοιχα ψορτία για. τΥj γpα:μμΥj των δπνοοωματίων τοu σχ�μα:τος � · 1 β ε!ναι α:uτα. ποu πα:pιστάνει το σχfjμα: 6 . 5 α.

9.!>Α� 2,δ m 2 Α 0,5Α

7Α f {,2 m 2 Α 0, 5Α

4.5Α � 2,5 m 2Α 0,5Α

6m

2Α Σχ. 6 ·5 α.

]λ t

'Όπως γνωρίζομε α.πο τοuς προηγούμενους τόμους τfjς 'Ηλε­κτροτεχνίας, � πτώση τάσεως θα. ε!να:ι το aθροισμα: των πτώσεων τάσεως σs κάθε τμfjμα: της γραμμfjς. Ή πτώση α:uτΥj σs κάθε τμfjμα: τfjς γρα:μμfjς οίΟετα:ι α.πο τον τύπο :

ε t) ΔU = R · Ι = R. · τ · Ι δπου R � α.ντίστασΎJ κάθε τμ�ματος, ποu �σοuται μs το μfjκος l το'1 τμήματος επt τΥjν α.ντίάταση Ro α.να. μονάδα μ�κους τfjς γραμμής κα:ι Ι � ένταση ποu οια:pρέει το aντίστοιχο τμfjμα:. π: χ. στ� α.κpαϊο τμήμα ( σχ. 6 · 5 α: ) � έντα:ση ε!ναι 2 Α, στο α.μέσως πpο­ΎJγούμενο τμfjμα: ( μ�κους 2 ,5 m ) προστlθεντα:ι κα:t of εντάσεις 2 Α κα:ι 0,5 Α, aρα: � δλικΥj έντα:ση γίνεται 2 + 2 + 0,5 = 4,fi Α ΧΛίt .

1 32 Κeφ. 6. Μeλέτη οίκιακής; έγκαταστάσeως;

Γιa &.γωγοuς 1 ,5 mm 2 εrοι:χμε οτι ε! ναι Ro = 0,0238 Ωjm, &πομένως, Υι πτώση τάσεως στο πιο μακρuνσ σημείο τής γραμμής ( μεγCστη πτώση τάσεως ) θa ε! ναι γι&. το πι:χράδειγμά μι:χς ( σuμ­cρωνι:χ μΙ: τa στοιχετι:χ τοu σχήμι:χτος 6 · 5 ι:χ ) :

ΔU = 0,0238 χ 6 χ 2 + 0,0238 χ 2,5 χ 4,5 + 0,0238 χ 2,2 χ 7

+ 0,0238 χ 2,$ Χ 9,5 + 0,0238 χ 3,4χ 13,5 = 0,0238 (12 + 1 1 ,25 + 15,4 + 26,6 + 45,9 ) = 0,0238 χ 1 1 1 , 15 � ΔU -:::::: 2,65 V.

Βλέπομε δηλαοη οτι στην δuσμενέστερη περCπτωση ( δτι:χν δλες οΕ σuσκεul:ς κι:χτι:χνι:χλώσεως ε!νι:χt όπο τάση ), στην π ιο μι:χ­κρuvη κι:χτι:χνάλωση θ&. πι:χροuσιάζετι:χι μι&. μικρη πτώση τάσεως. Γιa μιι:Χ κι:χνονικη τάση τροφοδοτήσεως 220 V ή πτώση ι:χuτη σΙ: ποσοστ&. sπt τοίς &κι:χτο ( % ) θ&. ε!νι:χι :

i:� χ 100 '== 1 ,2 "/ 0•

Ό Κανονισμός τών έσωτερικών έγκαταστάσεων δεν έπιτρέ­πει πτώσεις τάσεως μεγαλύτερες τοiί 1 % σε φορτία φωτισμού, ή του 8 οιο σε φορτία κινήσεως.

Βλέπομε λοιπον δτι ε!νι:χι &.πι:χρι:χίτητο νa &.λλάξωμε τοuς &.γωγοuς στην sγκι:χτάστι:χση ι:χuτη ΚΙΧL ν&. τοποθετήσωμέ ccλλοuς

· μΙ: μεγι:χλuτερη διι:χτομή ( π . χ. &.γωγοuς των 2 ,5 mm2 ), ωστε ή πι:χροuσιι:χζομένη πτώση τάσεως νa μην ε!νι:χι όπεροολική.

Βέοαιι:χ στην πρι:χγμι:χτικότητι:χ ή πιθι:χνη πτώση τά.σεως θ� ε!νι:χι μικρότερη &.πο το 1 , 2 % ποu βρήκι:χμε, γ ιι:χτΊ σπάνιι:χ δ λες οί Κι:χτι:χναλώσεις ε!νι:χι σuγχpόνως όπb τάση. Πάντως &.πb το &πλο πι:χpάδειγμα ποu δώσαμε, φάνηκε δτι μπορεί εuκολα ν&. πι:χpοu­σιι:χσθή ή &.νάγκη ν&. ι:χuξήσωμε τΊς δια.τομl:ς των &.γωγων γι&. νa &.ποcρuγωμε τη πτώση τάσεως που εχει δuσάρεστες σuνέπειες. Τέτοιες σuνέπειες ε!νι:χι ή sλάττωση τής cρωτεινότητα.ς των λι:χμ­πτήρων, ή &.νώμι:χλη λειτοupγίι:χ των κινητήρων Κλπ.

"F:τσι δικα.ιολ'ηείτι:χι γιι:χτC σήμερα έπιβάλλεται νά κατα-

6 • 5. Τελικός; ίιπολοyισμος; μιάς έyκαταστάσεως; 1 33

σΚευάζωνται οί κύριες γραμμές μιaς έσωτερικij� έγκαταστάσεως, έστω κdί μιaς μέτριας σέ μέγε{}ος κατοικ{ας, ,μέ άγωγούς 2,5 mm2

' J h 2 n ' • • ' ' καί όχι με , ο mm οπως γινεται συχνα για οικωιομια.

Of μη κύριες γραμμές, οηλαο-Υj ο ί οιακλαοώσεις, of �πιστρο­φες φώτων κλπ. μπορεt γενικα να κατασκεuά.ζωνται με &γωγοuς

1 ,5 mrn 2• Πά.ντως στα κlιρια σημεtα ποu &λλά.ζει ή θιατομ-Υj μιiς

γραμμής οί Κανονισμοl �πιΟά.λλοuν να τοποθετοuμε μιαν &σφά.λε�α τ:οu ν!Χ προστατεύη τ-Υjν νέα γραμμή.

'Ακόμα πιο &πλος είναι δ δπολογισμος των γραμμών τοu μαγειpείοu καl τοu θερμοσίφωνα. Τοuτο σuμοαίνε� ο ιότι τροφοοο­τοuν μία μόνο κατανάλωση. Σuνήθως ή γραμμ-Υj τοu μαγειpείοu κατασκεuά.ζεται με &γωγο 4 mm2 η 6 mm2, �νω ή γραμμ-Υj τοu θ�pμοσίφωνα με 1 ,5 mm2 η 2 ,5 mm2 &νά.λογα πά.ντα με την lσχu των σuσκεuών ποu έχομε κά.θε φορ7. καl με τ1ς aποστάσεις.

Γι7. την σuμπλήρωση τώρα τοu δπολογισμοu μας οεν &πομέ­νε� παρ7. ή έκλογή τcϊίν σωληνώσεων. Ή εργασία αuτη γίνεται με τη βοήθεια τοu Πίνακα 5. 'Ανάλογα με τον &ριθμο καl τη θιατομη τών &γωγων ποu έχομε σε κά.θε γραμμrι , προκlιπτει το μέγεθος τοu σωλήνα Μπέργκμαν ποu πρέπει να χρησ:μοποιήσωμε.

Τον &ριθμο των ciγωγων κάθε γραμμής τον έχομε Ύjθη δπολογίσει, &στε να εΙναι κατάλληλος για τlς σuνοaσμολογίες ( φώτων καl πριζών ) ποu θέλομε ( σχ. 6 · 1 β ). 'Έτσι τα μεγέθη των σωλήνων προκύπτοuν εuκολα.'"'Οπως βλέπομε π.χ. στο σχήμα, eνα κομμάτι γραμμής στο οιά.ορομο θa έχη 5 &γωγοuς των 1 ,5 mm2, έστω ΝΥ Α, zνω τα θlιο κατεοάσματα των οtακοπτων θa έχοuν το eνα 4 &γωγοuς καl το α.λλο 3 &γωγοuς των 1 ,5 mm2• 'Απο. τον Πίν:χκα 5 βλέπομε δτι θα χρησιμοποιήσωμε aντίστοιχα σωλήνες �Ιπέργκμαν των Φ 1 6 ( το μήκος είναι μικρότερο των 4 m ) , των Φ 1 3 ,5 καl των Φ 1 3 ,5 .

Με την �κλογη των σωληνίυσεων έκλεισε δ ποιοτικός ύπο­λογισμός τής ο1κιακής εγκαταστάσεως τοu παραο�ίγματος. Είναι

1 34 .

εuκολο τώpα; νCι σuμπλ-ηpώσωμε καt τον ποσοτικό ύπολοyισμό <iθpοίζοντας τις ποσ6τ-ητες των δμοlων ύλ�κών ( <iγωγων, σωλ'ή� νων καt �ξαpτ-ημciτων ).

ΣτCι �pχ6μενα Κεcρciλα�α θCι eξε-cάσωμε π�α τις κατασκεuα­στ�κες λεπτομέpε�ες τijς �γκατιχστάσεως και τCι τελεlως εtο�κeι τμ'ήματci τ-ης ( π. χ. κοuοοuν�α;, κλιμακοστciσ�α; κλπ. ) .

τ"'t r- _l Λ I

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 7

Ε Ι ΔI ΚΑ ΤΜΗΜΑΤ Α ΟΙΚ ΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑ ΤΑΗ ΑΣΕΩΝ

7 · 1 Παροχες και μετρητές.

Στην παρά;γραcρο 1 · 3 εrοαμε τί εΙνα� οί παροχές, σε πόσα εrθΎ) κατατά;σσοντα� καt πως κά.ναμε την ρευματοθότΎ)σΎ). Έθω θα eξετά.σωμε λίγα μόνο κατασκεuαστ�κα χαρακτΎ)ρ�στ�κα των παροχών.

Άνά;λογα μ6 τον τρόπο τfίς ρευματοοοτ�σεως ο�ακρίνομε τtς έναέριες παροχές, ποu προέρχοντα� &πο eναέρ�α θίκτuα καt τtς ύπό­γειες παροχές, ποu προέρχοντα� &πο τα όπόγε�α ο{κτυα. θ �α.νομfjς.

Kat στtς Μο περ�πτώσε�ς 'ή παροχη τερματίζετα� στον με­τρητη ( γνώμονα) τfjς eγκατα.στά.σεως. Ή ΔΕΗ σχεοον πά.ντοτε τοποθετετ τον μετρΎ)τη στο zξωτερ�κο των κτιρίων, τουλά.χ�στον δπου οί παροχ6ς εΙνα� eναέρ�ες ( θΎJλαοη στα χωρ�α καt τtς μ�­κρ6ς πόλεις ) . Ή πρώην Ήλεκτρ�κη Έταφεία 'Αθηνών - Πεφα�ώς δμως, ποu ε!χε μεγαλuτερο όπόγειο θίκτuο , τοποθετοuσε τοuς με­τρητ6ς στο eσωτερ�κο των κτιρ!ων, κοντα στις ε�σόθοuς.

Έvαέιιιες παιιοχές.

"Ας οοuμε την μορcρη μιας eναέρ�ας παροχfjς. Στο σχfjμα 7 · 1 α cραίνοντα.ι Μο τuποπο�ημένες κατασκευ6ς

· τfjς ΔΕΗ. Στην περίπτωση ( 1 ) Υ] σuνοεση μεταξu τοu ο�κτuου κα.t τοu μετρητfj γίνετα� μ6 γvμνοiις άγωγούς, ενω στην περίπτωσΎ) ( 2 ) γίνεται μ6 sνa ε�θ�κο τόπο καλωδίου παροχών, το λεγόμενο συγκεντρικό καλώδιο. Καt στtς Μο περ�πτώσεις δ μετρητης τοπο­θετεΙτα.ι στο uπα�θρο μέσα σ6 eνα σφραγισμένο &πο την έταφεία γνωμονοκιβώτιο διανομής. Μέσα στο γνωμονοκιοώτιο eκτος &πο τον μετρητη τοποθετεττα� καt μία: κεντρ�κη &σcρά.λεια ( Υ) 3 &σcρά.-

1 36 Κeφ. 7. Etδιxcl τμήματα οtκιαχών βyχαταστάσeων

λεLες σε περ{πτωσ'Υ) τρLψΙΧσLΚfις πα:ροχfις ) γL&. τijν προστα;σ{α; 'rOU μετρ'Υ)τij.

Μaνωμ�νοι ��ωιο; Πf>06TQTΣUOΊJ�VOΙ μi&α, Gι! )<OI).u��o­GωΛnνa

'!:'ιδικ� nροe1όμιο

Πp.�ς ��Φ611 ουδeτφου '-----�

( 1 ) .

( 2.) Σχ. 7 · 1 α. Τuποποιημένe� έναέιιιε� παιιοχf:Ιϊ τij\i ΔΕΗ.

Άντl για. &σι:ρά.λεLες μπορεί να. εχωμs κα:l πωμα:τοα:uτομά.­τοuς ( σχ. 7 • 1 β ), δπότε οεν χρεLά.ζετα;t σε περ{πτωση &νωμα:λ{α;ς να. &ντικα:θLστοuμε καμμένα: τ'Υ)κτά., μια. κα:l &pκεί να. πLέζωμε το κοuμπl ( μποuτον ) τοu πωμα:τοα:uτ6μα.τοu ποu κά.'Υ)κε.

Το μ Ύjκος τijς eνα:έρια:ς παροχής μπορε! να. ι:ρθά.σ'Υ) τα. 20 m κα:l ετσι μz μ{α; σειpα. στuλων μπορεί να. τροι:ροοοτηθοuν τα. σπ{τια; �tα:l στlς Μο πλεupες �νος ορόμοu.

7 · 1 . Παροχε, χα ι μeτρητ!ς; 1 37

Στο σχijμα; 7 · 1 α; βλέπομε οτι πάντοτε γείώνεται ό ούδέ­τερος στήν είσοδο τοϋ μετρητή, πράγμα; cχπα;ρα;{τητο γιιΧ τψ eψχρμογΥj τijς ούδετερώσεως, ποu θιΧ γνωρCσωμε στο Κεφάλαιο 1 5 .

ΓιιΧ λόγοuς μηχανικijς ιiντοχijς o f οιατομsς των ιiγωγων τijς παροχijς οsν ε!ναι ποτε μικρότερες των 6 mmj. οε ιiγωγοt αuτοι ε!να;ι σuνήθως χάλκινοι, ιiκόμα και aν το ο{κτuο οιανομijς eχη ιiγωγοuς ιiπο ιiλοuμCνιο.

Πωμοαuτόματοι μ�κiστου

ΊριΦαοηιός μ�τpητhs

Σχ. 7 · Ι β. Κιβώτιο μετQητή μέ πωματοαυτόματους.

'Όσον ιiφορa·

στην πτώση τάσεως, ποu εμφανίζεται στη πα;ροχΥj ( μεταξu τάσεως οικτ6οu και μετρητij ) , αuτη οΕ:ν eπιτρέ­πετα;ι νιΧ ε!ναι μεγα;λ6τερη tiπo 1 Ofo στις παροχΕ:ς φωτισμοu καt aπο 3 % στtς παροχsς κινήσεως.

ΟL .σωλijνες ποu φαίνονται σ-::ο σχijμα; 7 · 1 α ε!ναι χα;λuοοο­σωλijνες, γιιΧ νι% προστατε6ωνται καλ6τερα of μονωμένο ι ιiγωγοι τιJ>ν πα;pοχων πο� ε!ναι μέσα; τοuς.

Ύ .πόνειες .παQο χές:

Στο σχfιμα 7 · 1 γ" φαίνετα;ι ή περίπτωση pεuμα;τοδοτήσεως

ι 38 Κsφ. 7. Είδιχa τμήματα οίχιαχών έyχαταστάσsων

�νος κτφlου ιiπο �νιχέpιο πάλι ο{κτυο, που � ιiπόστιχσή του δμως ιiπο το τpοφοοοτοόμενο κτCpιο όπεpοιχ{νει κιχτCι πολυ τCι 20 m .

'Όπως ιiνιχφέpιχμε κιχι πιχpιχπάνω, στΥjν πεpίπτωσrι ιχδτΥj ιiπιχ­γοpεόετιχι � �νιχέpιιχ pευμιχτο06τrιση. Κιχτιχσκευάζομε λοιπον ύπό­γεια ρευματοδότηση ιiπο τον πλφιέστεpο στόλο τijς γpιχμμijς, κάτω ιiπο τον οp6μο και τCι πεζοοp6μιιχ &ς το τpοφοοοτοόμενο κτCpιο.

Κάτω ιiπο τον οp6μο κιχl τCι πεζοοp6μιιχ τοποθετοuμε ύπ6-

Κτ;Ρ,\0 , ΠΟ� τpo&,oδoτf.\'fQI με ;nν nαpoxn

Κα;τ�\'>αβi'Ξl t»αμ,μής �"� τ� 6ΤύλΟ ΤΟύ όΙΙ(ΤUΟύ

r 1 , ι 1 ι ι Ο <Ιωλnνας Ι!f>!.ne.Ι . νο .1�'"1νε;σ.Ι 1501 να, 6Τ��ανοnοιοι"fαΙ Εlζ "fO κτφιο τού nελατn

���' .��ο:ΆΞ":, ., \ Σωλnνcις Ι<.σι"fω σnο το δρο)1ο ·

�=� !ωλnνcιc. ί::λαJΙ.!.,,.nς /iια�ψού 29mrn •iς· �άοοι; neρ:noύ 60 crn

Σχ. 7. ι γ. 'Υπόγεια παροχiι ένο; χτι�ιίο'U.

γειο κιχλώοιο, � μονωμένους ιiγωγοός, που πpοστιχτεόοντιχι μέσιχ σε σωλήνιχ οιιχμέτpου τουλάχιστον φ 29 mrn.

ΣτΥjν πεpCπτωσrι ιχuτΥj � γείωσrι_ ( ποό, δπως θιΧ οοuμε στο Κεφάλιχιο 15 ε!ναι ιiπιχpιχlτrιτrι ) �πιτυγχάνετιχι με τ� βο'ήθειιχ τοu rοιου τοu σωλ'ήνιχ τijς γpιχμμijς.

Άνάλογrι μοpφΥj με �κεlνψ τοu σχ'ήμιχτος 7 • 1 γ εχει κιχl � ύπόγειιχ pευμιχτοο6τrισrι ιiπο ύπόγειο οlκτυο . Ή pευμιχτοΜτrισrι ιχ•)τΥj γlνετιχι πάντιχ με ύπόγειο καλώδιο, ποό, δπως yνωpCζομε,

1 39

οsν έχει ciνάγκ'Υ) ιΧπο προστιχτεuτικο σωλ�νιχ, ciλλα τοποθετείται &π' εδθείιχς μέσα στο εοιχςρος. Το όπ6γειο ιχuτο κιχλώοιο τi)ς πιχροχi)ς ο ιιχκλιχο{ζετιχι ciπo το οlκτuο με sν7. κιβώτιο διακλαδώ­σεως ύπογείου καλωδίου κιχt κιχτιχλ�γει στον μετρψ1). Στο σ"ημείο στο δποίο βγαίνει &πο το έθιχςρος ( έξοθος ), το όπόγειο κ�λώοιο έχει πάντα; sνα; άκροκιβώτιο. τα Ούο ιχuτι:Χ ξξιχρτ�μιχτα; εlνιχι γνω­στα ciπo τον Γ' τόμο τi)ς 'Ηλεκτροτεχνίας.

Τοnο6iτηση τοiί μετQητij.

Τελειώνοντιχς, iΧς ciνιχςρέρομε κιχt θύο λόγια; σχετικα με τ�ν τοποθέτφ'Υ) τοu μετρrιτi).

Το uψος τi)ς τοποθετ�σεώς τοu εrνιχι περίποu f ,5 m ciπo το έοιχςρος, &στε νa οιιχΜζωμε εϋκολιχ τtς ξνοείξεις τοu. Έι-ι:προς &.πο κάθε μετρrιτ� πρέπει να όπάρχΥ) ξλεύθερος χωρος τοuλάχιστον 1 m, εϋκολ7. προσιτος στο προσωπικο τi)ς �λεκτρικi)ς �τιΧιpείιχς. Τοuτο σrιμιχίνει 5-iι στ�ν περίπτωσrι τοποθετ�σεως τοu μετρrι:τ:i) στο ξσωτερικο των κτιρίων πρέπει να προτιμοϊ}με να τον εγκιχθι­στοuμε στοuς οιιχορόμοuς τi)ς ε�σόοοu � στα χώλ.

Στ�ν περίπτωσrι κατα τ�ν δποίιχ μCιχ ρεuj..ιιχτοθότrισrι ξξuπrι­ρετεί πsρισσότεροuς πελάτες ( π. χ. μία πολuκιχτο�κίιχ ), πρέπει ο[ μετρrιτsς να τοποθετοuντιχι σuγκεντρωμένοι κοντα στ�ν κεντρικ� είσοοο κιχt οχ ι σκορπισμένοι στα ο ιάςρορ7. οιιχμερίσμιχτιχ (σχ. 7 · 1 ο).

'Όπως ςραίνετιχι στο σχi)μιχ 7 • 1 ο, Ην ρεuμιχτοοοτοuμε σuγ­· χρ6νως περισσ6τεροuς ciπo 6 πελάτες, ε!νιχι ciνάγκΥ), σόμςρωνα με τοuς Κιχνονισμοuς τi)ς ΔΕΗ, νa τοuς προστιχτεύσωμε με ενιχν κοινο για δλοuς αύτύματο διακόπτη � με ενιχ γενικό διακόπτη κιχt ά-

σφάλειες. ΓνωρCζομε οτι εκτος &πο τtς παροχές χαμηλής τάσεως, ποu

εξετάσαμε ξοω, έχομε Κ!Χt τtς παροχές ύψηλής τάσεως. Αuτες γCνον­τιχι με τ�ν όψΥJλ� τάσΥJ τοu οικτύοu οιιχνομi)ς ( π. χ. με 1 5 kV Ύι / ) , 6 k V ) κα:t πεpιλ::ψ6άΨ;')'Ι Κ7.t sνα:ν ύποστα{}μό ύποβιβασμοfi

1 40 Κεφ. 7. Είδιχά τμήματα οίχιαχών έyχαταστάσεων

τ�ς τάσεως. ΜΞ πcχpοχΞς ύψ-ηλ�ς τάσεως, γtιΧ τlς δποίeς μtλήσcχμε fιο-η στον Γ' τόμο τ�ς Ήλεκτpοτεχνίcχς, $ξυπ-ηpετοuντcχt ο[ κcχτcχ­νcχλωτΞς σημcχντtκών ποσών fιλεκτptκ�ς $νεpγείcχς, π.χ. ο[ βtομη­χα.νίες, τιΧ νοσοκομεία κλπ. , κcxl οχt τιΧ σπίτtcχ � τιΧ κcχτα.στήμcχτcχ.

1 , , ι ι , • ι Καλωδιο η 6ωληνας και α�ω�οι nαpσχετεοοεωc; ( Έ λα<iGτrι διατοfln cψs,)�ων 6mm")

Ε ΓΚλΤΑΣΤΑΣΗ ΟΜλΔΟΣ MEXPI 6 ΜΕΤΡΗΤΩΗ

' I ' fωτομc,-οc; διαιιοnτηζ n διακόnτης \'� 0.6ψά�εΙα

· ΕΓΚΑ.ΤλΣΤΑ.ΣΗ ΟΜΑΔΟΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 6 ΜΕΤΡΗΤΩΝ

Σ χ. 7 • I δ. Έyχαταστάσεις; μετρητών σε πολυκατοικία.

Ή pευμα.τοΟότηση γεν�κa εΙνcχt �διοκτησίcχ κcxl spγo τ�ς έτcχt­pείcχς οιcχνομ�ς ( οrιλcχοΎJ τής ΔΕΗ ) κα.l οχt των κcχτcχνα.λωτών· Γt' .cxuτo δ τεχνίτης των $σωτεpικών $γκcχτcχστάσεων οeν θιΧ &σχολrιθ� ε�οtκιΧ μ' cχuτήν.

7 • 2 Κουζίνες.

·π κοuζίνcχ εΙνα.ι το πιο σημcχντικb τμ�μα. μιας ο�κιcχκijς $γκcχτcχστάσεως, γιcχτl εκεί εδptσκετcχι το ·μsγcχλότεpο μέpοί; τοu

7·2. Κουζίνες; 14 1

·i.λzκτpικοu cρopτCou τής eγκα.τα.στάσεως. 'ΑξCζει λοιπον νa &.σχο­ί:r.θοuμε Ζθια.Cτεpα. με τa πpοολήμα.τα. ποu πα.pοuσιάζει.

Σvvδεση ήλεκ,;Qικής κοvζl11ας.

Ή �λεκτpικη κοuζCνα. ( �λεκτpικο μα:γειpείο ) eχει Ζσχu &.πο ι k W Ξως 10 kW πεpίποu. 'Όπως εrοα.με -fιοrι στο πpο

_rιγούμενο

1\.z:ρ:i�α.ιο , fι τpοcροθότrισή τrις γίνzτα:ι με Ζθια:Cτεprι γpα:μμη του γzνικοu πίνα.κα;, ποu την ονομάζομz γραμμή μαγειρείου.

TpoΦoδCnnσrι <οίι niνακα

Ένδεικηκ� λuχνiα nού άνaβει o;av ή κcυζ\να λεηουρ�,;;

fραμ,μ� npc�

Κόυζiνα

b.ιnολικΟς διακόnτrις Βaλ•ερ (�π�rιευξn �πι ολων ;ών nολων'

Σχ. 7 · 2 α. Συνδεσμολογία πίνακος; μαγειρείου.

Ή γpα:μμη μαγειpzCοu κα:τα:λήγει f.ιτον πίνακα χειρισμού τής κουζίνας ( σχ. 6 · 1 β κα:t 6 · 4 α: ), ποu πεpιέχzι μόνο Ξνα.ν θιπο­λικο μα:χα:ιpωτο θια.κόπτrι Βάλ τεp ( σχ. 7 · 2 α: ). �Ιεpικες cρopsς .Jπάpχει κα:t μία. eνθεικτικη λuχνία: γιa νa βλέπωμε aν το μα:γει­pzίο λειτοupγή.

Ό πCνα:κα:ς θsν πρέπει ποτs νa τοποθετήτα:ι eπάνω &.πο την κcuζίνα:, θ ι6τι ο[ δθpα.τμοt κα:τα.στpέcροuν την μόνωσrι των &.γωγων.

Άπο τον θια.κόπτη τοu πίνα:κα: ή γpα:μμη κα:τα:λήγει- σε Ξνα: :pιπολικο χα.λuοθ ινο κυτίο συ1ιδέσεως, οηλχο-fι σs Ξνα. κοuτt θια.­κλα:διο:ιzως ( σχ. Β · 3 χ ) , ποu sχει τpείς eπα:cρες ( τ:6λο•Jς ) . Ή μία:

1 42 Κeφ. 7. Είδικa τμήματα οίκιακών έ-yκαταστάσeων

ιiπο τις τρε!ς �παcρsς τοu κuτ!οu χρ"ΥjσφεύεL γLiX τη σύνοεσ"Υ/ τοu άγωyοiί γειώσεως τijς κοuζ!νας, �νω ο[ Ούο &λλες γι!% την τροcρο­Οότ"Υjσ"Υj των �λεκτρLκων &ντLστάσεων τijς κοuζ(νας .

τη σύνοεσ"Υ/ κuτ!οu - κοuζ!νας την κάνομε σuνήθως με ενα sλαστLΚΟ τρLπολLΚΟ καλώοLΟ (π. χ. με καλώΟLΟ ΝΜΗ, σχ. 2 . 3 L ).

Ό Κανονισμος &παLτε! ν !Χ κατασκεuάζεταL ή . γραμμη προς το κuτ!ο σuνΟέσεως μέχρL uψοuς 2,5 m &πο το Μπεοο με χαλυοοο­οωλήνα Ο Lαμέτροu φ 2 1 ' �νω το δπόλοLΠΟ τμijμα τΎJς μέχρL "το κuτ!ο μπορε! νι% γ!νΎJ και μ€ σωλήνα Μπέργκμaν Φ 23. Το κυτίο σuνοέσεως τοποθετε!ται π!σω cΧΠΟ την κοuζ!να σs uψος τοuλάχL­στον 3 5 mm ιiπο το Μπεοο, ε!ναL ΟΕ στρογγuλο στlς μLκρsς κου­ζ!νες και τετράγωνο στlς μεγάλες.

ΊΌ �λαστLκο καλώοLο που συνοέεL την κοuζ(να προστατεύεταL κατ!% την eξοΟό τοu ιiπο το κuτ(ο με ενα προστόμιο &πο πορσελά�ΎJ·

Έ!Χν fι κουζ!να ε!ναι cρορ"Υjτη (οχL τύποu οaπέοοu) καl μLκρijς Lσχύος (.μέχρL 1 ,5 k W ), τότε � σύνθεσή της �πιτρέπεταL νι% γCνΎJ με μLiX πρ!ζα τύποu σοuκο, που πρέπεL δμως νι% ε !νχL στεγανη και με κά:λuμμα.

Ή �παcρη γειώσεως τijς πρCζας � τοu κυτ(οu συνθέσεως πρέ­πεL νι% γεLώνεταL σύμφωνα με δσα &ναπτύσσονταL στο ΚεcράλαLΟ 1 5 .

'Όπου �cραρμόζεταL fι άμεση γείωση, που θ!Χ γνωρ(σωμε στην παράγραφο 1 5 · 4 , ( π. χ. στην περLοχη των Άθψων ), ή γείωση έπιτυy.χάνεταί εύκολα μέ τήv σύνδεση τής έπαφής γειώσεως μέ τόν ύδροσωλήνα είσαγωγής στήν κουζίνα.

Γιzαμμlς κοιιζlvας.

ΓLIX τον δπολογισμο των γρrχμμων μaγεφε!ου μποροuμε νι% χρησLμοποL ήσωμε τtς τLμsς το[) ΠCνακα 9 ' που μiς ο(οει �π!σΎJς και τ"fιν όνομαστLκη Ξντα.σ"Υj των &σcραλειων τήξεως με τtς δπο!ες πpοστατε{ιομε τ;fιν κάθε γραμμή.

-�-=-'U Π ' - , ' ' ' ... I �'ΙΧΧα.;; !) L:1i:'JZ� γ�7. μονο:ρα-:ι�κες γpχμμε; Χ:X.'I!J'ΙLΧG-'J ιιΊ,-

7 · 2. Koutί νει; 1 43

κοuς ( 1 0 εως 20 m &πο τον γενικο πίνακα. ), τάσεως 220 v, ποu τpοςροοοτοuν &ποκλειστικa �λεκτpικες κοuζίνες κατοικιών ( οΕ δ­ποίες οεν λειτοupγοuν ποτε με το μέγιστο τής Ζσχύος τοuς ) , κα.ι οχι κοuζίνες �στια.τοpίων κλπ. 0[ κοuζ{νες των �στια.τοpίων λει­τοupγοuν σuνήθως στο μέγιστο τής Ζσχύος τοuς κα.l γι' α.uτο είναι Κ(Χλύτεpο νa τlς τpοψοοοτοuμε με aγωγοuς μεγα.λuτέpων Οια.τομ&ν. 'ΕπCσης οΕ κοuζCνες των . �στια.τοpCων ε [να.ι σuχνa μεγάλης Ζσχύος καl χρειάζονται τpιςρα.σικΥj τpοςροΜτηση.

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 9

Διατομiι γραμμών κουtίνας και όνομαστικiι ένταση άσφαλειών προστασίας τους.

Όνομιχστικ� 1σχύς κουζίνιχς Διιχτομ� τροφοδο· Όνομιχστικ� lν-τικών &γωγών τιχσ'Υ) &σφιχλειών

( σε kW) ( σε mm• ) ( σε Α )

Μέχρι 2,5 kW 1 ,5 10 'Απο 2,5 gως 4 lcW 2,5 15 Άπα 4 gως 6 kW 4 20 Άπο 6 gως 7 ,5 kW 6 25 Ά\πο 7 ,5 gως 10,5 kW 10 35

Φω-rισμος -rov �ωμα-rlοv -rής κοvζl-νας.

'Όσον &ςροpά στον ςρωτισμο μιας κοuζ{ν(Χς, 1ι κα.λ6τεpη λύση είναι ενας λαμπτήρας 100 � 1 50 W στΥ) μέση του aωμα.τίοu. Σu­χνα. τοποθετείται καl οεύτεpο φως (κατ α. πpοτCμηση στεγανο ), στον τοίχο �πάνω &πο τον νεpοχ�τη � το μαγειρείο.

Τpείς πpCζες εΙναι σuνήθω� aπα.pαCτητες. Ή μια. των 10 Α σcuκο, ( οηλα8Υj μ� &πα.ςρΥj γειώσεως, ) για. το ψuγεrο κα.t Μο ά­πλες των 6 Α για. το �λεκτpικο σCοερο � τlς &λλες σuσκεuες πoiJ

1 44 Κεφ. 7. Είδιχa τμήματα οικιακών έyχαταστάσΙΙων

χρ"Υ)σψοποιουντιχι �κεί συχνά. ' Ακόμιχ μίιχ πρίζιχ σουκο θα χρειιχ­σθi'j aν προ6λέπετιχι κιχt � �γκιχτάστιχση ήλεκτρικοv πλυντηρίου.

7 • 3 Λουtρά.

Ή �λεκτρικη �γκιχτάστιχση του λουτρου aποτελεί Ζ8ιιχίτερη περίπτωση τi'jς 13λης οΖκιιχκijς eγκιχτιχστάσaως για ouo αΖτ{aς :

Π ρω τα, �πει8-Υj ε !ναι sνας χω ρο ς ο χι ξηρός, οπως ο[ όπόλοι­ποι, &.λλα σvχν6τατα ύγρός (παράγραφοι 1 2 . 3 καt 1 3 . 2) κιχt οεό­τaρο �πειο-Υj ο[ �λεκτρικοt θερμοσίφωνες, ποu &.ρχικα �τσ.ν μόνο για το νερο του μπάνιου, χρησιμοποιουντιχι σ"ήμεριχ δλοένσ. κιχt περισ-σότερο στα σπίτιιχ για τη θέρμανση του νερου πσu χρειάζετιχι κσ.1. για ιΧλλες &.νάγκες ( κουζίνιχς κτλ ). Έπσμένως 1ι Ζσχuς των θερ­

.μοσιcρώνων έχει ιχuξηθi'j πολ6. 'Όπως θα οουμε στην παράγριχcρο 13 . 2 ΚΙΧL στον Πίνακιχ 14,

στα λουτρα ποu &.ερ{ζοντσ.ι κιχλα μπορουμε νa έχωμε το rοιο ε!οος γραμμων ποu χρησιμοποιουμε για τ-Υjν όπόλοιπη έγκσ.τάσταση , π . χ. χωνευτ-Υj γρσ.μμ-Υj Μπέργκμιχν με &.γωγοuς ΝΥ Α. Έπειο� δμως δ &.ερισμος του λουτρου συχνα οεν είναι [κανοποιητικός, γιατt π.χ. το παράθυρο του λουτρου ε!νσ.ι συνήθως τοποθετημένο προς το μέρος των cpωτσ.γωγων των πολυκατοικιων, κσ.τασκευάζοντΙΧι πολλες γρσ.μμες τροcροοοτήσεως λουτρων με χσ.λυ6οοσωλ1jνσ., σαν να επρόκειτο περt εγκαταστάσεως μέσιχ σε << βε6ρεγμένο χωρο »

( πσ.ρ. 13 · 4 ) . Το φωτιστικό σώμα τοu λουτροu πρέπει νa εtνσ.ι στεγσ.νό,

γι' αuτο συνήθως χρησιμοποιουμε άρματοvρες τοίχου, τtς δποrες τοποθετουμε κατa κσ.νόνσ. έπάνω &.πο τον κσ.θρέπτη του νιπτήρα. ( σχ. 7 · 3 σ. κσ.t σχ. 6 · 1 β ) . Ό χειρισμος τοu λαμπτήρα. γίνετσ.ι aπο sναν κοινο Οtακόπτη, ό δποίος ομως είναι προτιμότΕρο να το­ποθετi'jται έξω &.πο το λουτρό, πλά"ι: στ�ν πόρτα. του (σχ. 6 · 1 β}.

Πσ.λσ.ιότερσ. μέσα στο λουτρο οεν ετοποθετοuντο πρίζες για '"'ι , ' ... , � , l"f r: , - .. ... ..... � ι.ογο�; :χ.σcr:χι.ει:χς . .... rιμzp:x. σμως η χρηση των ·γzxτp:zω'J ,'Jpt-

7 · 3. Λοtιτvά 1 4�

στικών μηχα.νών επιΜλλει ν&. έχωμε Ξκεί τουλάχιστον μι&. πρ[ζα. ό ο€ Κα.νονισμος τ δ επιτρέπει. ΣτΎjν πα.ράγρα.cρο 1 3 · 2 &.να.φέpομε το ε!οος τΥjς εlοικΥjς πρ(ζα.ς που χpφιμοποιοuμε γιιΧ τΎj σ.Jνοεση ξυρισηκών μηχα.νών.

Είδικ� pε.uμciτοδότnς -κιά Ε.υpιeτικn μnxαvn

��Άpμ,ατούpα V τοιχου

Σχ. 7 • 3 α.

Γειώσεις λovτQoii.

Στο λουτpο OL κCνουνοι rιλεκτpοπληξ(α.ς ( πα.pάyp. 1 5 . 7 ) είνα.ι πολu μεγα.λuτεροι α.π · δ ,τ ι στοuς δπ6λοιπους χώρους τοu σπιτιοu.

Κα.τa συνέπεια., δτα.ν γCνετα.ι ή ΎjλεκτpικΎj Ξγκα.τά.στα.ση του λοuτροu , πρέπει με σχ�α.στικ6τψα. νa Ξφα.pμ6ζωντα.ι δσα. &.ναφέ­pομε στο Κεφάλαιο 15 περι γειώσεως.

Ή γεφύρωση, δηλαοΎj ή &.γώγψη σ.Jνοεση των μεταλλικών iζα.pτημάτων τοu λουτροu μεταξu τους ( π. χ. του λουτήρα., των κρουνών, των σωλήνων ζεστοu κrxt κρuου νεροu κλπ .) κα.l ή γε(ωσή τους ε!ναι &.παρα.Cτητ'Υ) . Έaν εφα.pμόζωμε τΎjν άμεση γείωση , τ6τε ή κα.λuτερη μέθοδος ε!να.ι νa συνοέωμε τlς γεφυρώσεις με τΎjν &.ποχέτευση τοu λουτροu ( σχ. 7 · 3 β ) .

Ίlλεκrροτεχvlα Δ ' 10

1 46 Κεφ. 7. Είδικa τμήματα οίκιακών έγκαταστάσεων

'Εvκα�άσ�αση �ov 1)λεκ�Qικοv 1JοεQμοσlφωvα.

'Όσον χφορ& στον ήλεκτρικu -οερμοσίφωνα, α•:ιτός, δπως εϊ­οαμε , τροφοδοτsίtαt χπb μ ια 1οιαίτ sρrι γpαμμ-fι τοu γsν ικι:ιi) πί­νακα, ποu καταλ1ιrsι σ' eνα πίνακα χειρισμοϋ με οtακ6πτη, ό δποίος εξασφαλίζει κάπόζευξη έπί δλων τών πόλων» ( παρόμοιος ε !νχι δ διακόπτης τοu σχ1;ματος 7 · 2 α ) . Ή γρχμμ-fι αuτ"fι ψχί­νsται στα. σχήματα 6 · 1 � καt 6 • 4 α. Ή οιατομ"fι των χγωγων τ·ης γραμμijς αuτijς sξαρτ&ται &.πο τ"fιν 1σχu το\J θερμοσίφωνα, εΙ­ναι οε σuνήθως 1 ,5 � 2 ,5 rrιrn2•

'λ���� 3Ε!ώ6εως ου �ε<fυpωνε.t , ολα τά �ταΗttια f.Ι:ι:φτrη:ιατα κο.i τά 6υvδteι 1-1i τn '&�iωen ( cinoJiiτeu6tι)

Σuχνa τον θερμοσίφωνα τον sγκαθιστοuμs �ξω &.πο το λοu­τρό, κuρίως sπειο"fι στο λοuτρο οεν δπάρχει &.ρκετος χωpος. Κατ&. κανόνα eξω &.πο το λouτpb τοποθετοuμε και τον πίνακα χειρ ισμοu τοu θερμοσίφωνα.

'Εφ' δσον ό θερμοσίφωνας είναι μέσα aτό λουτρό ε!ναι άπα­ραίτητη ή γείωση του, δπο�; σuμοαίνει καl με τlς δπόλοιτ:ες με­ταλλικες κατασκεuες τοu λouτpou ( σχ. 7 · 3 � ) .

Ή γραμμ·r1 πpοσαγωγijς, ποu τροφοδοτεί τον θερμοσίφωνα κατασκεuάζεταt σuνήθως με &γωγοuς zγκαταστάσεως καt με εύ-

7 ·4. Φωτισμο' στί, σκάλε, 1 47

καμπτο μονωτικό σωλήνα ( πα:ράyρ. i� · 4 ) ενισχυμένου 6πλισμοtι. Περισσότερες λεπτομέ'ρειες σχετικa με τοuς ·ήλεκτρικοuς θερ­

μοσίφωνες κα:l τη λειτοιψyίCΥ. τους θχ yνωpίσωμε crτov Ε' Τόμο τf)ς ΉλεκτροτεχνίCΥ.ς.

·

7 · 4 Φωτισμος στις σκάλες.

MCCY. εlοικ� κrχτα:σκευη στrιν εσωτερικη εyκα:τάστα.ση &ποτε­λετ κα:l δ φφτισμος στlς σκά:λες μι&ς πολυκrχτοικία:ς .

• ' Πrχλ-χι6τεprχ δ φωτισμος rχ•)τος yινότα:ν με διακόπτες άλλέ -ρετούρ ( πα:ράyρ. 6 · 3 ) , &λλα 1j μέθο�ος rx•)τ·r1 �εν χpφιμοπο ιει­τα.ι πλέον yιa το λόyο δτι &πrχιτετ πολλες συρμrχτώσεις κrxl �ι6τι πολλι:Λ ξεχνοuσrχν νa σΜσουν τa φώτα: στις σκάλες.

Έφα.ρμόζομε, λοιπόν , σήμερα: το σuστημα. τοu αύτομάτου έ­λέγχου τοϋ φωτισμοϋ κrxl χρφιμοποιοuμε, yιχ το aνα.μμα: κrxl το σοuσψ" των φώτων, τ"uς οιrχφόpους ε 1οικοuς τuπους α:uτομάτων οιrχκοπτων. οε ο ια:κόπτες α:ι)τοl λέyοντα.ι αύτόματοι κλιμακοστα­σίου. 'Ένα:ς τέτοιος φα.ίνετα.ι στο σχήμα. 7 • 4 α. .

Ή &ρχη τής λειτουρyίrχς τοu α:uτομάτου α:•)τοu ε!να:ι θερμικη κrxl πα.ίρνομε μ ιa 1οέrχ y ι ' α.lιτrι &πο τr;ν σχrιμrχτικη πα.ράστrχση τoiJ σχήμα.τος 7_ • 4 β .

Ό α:•)τόμ-χτος πεpιλα.μΜνει ενα.ν κο ινο ο ια.κόπτrι Δ, μια οψε­τα:λλικη zπ-χφη ο , μία:ν &ντίστrχση R, ενα. πψίο π, ΚCY.t Μο ζεuyη ΕΠα:ψών rx κα.t β, ΠΟU κλείΨ:ιυν μόνον οτα.ν το Πψίο ελξΎ) ( τρα:οή­ξΎ) ) τον όπλισμο του ο.

Το κλιμακοστάσιο, 13πως το οίνε ι το πα:pάοειyμα: στο σχijμ� 7 • 4 β, πεpιλα.μ6άνει ouo λάμπες Λ1 κα.l Λ2 τtς δποrες ά:να:­οοσοuνομε &πο ο•)ο οια:κόπτες πιέσεως ( μπουτον ) ΜΙ κα:t Μ2 ( σχ. 5 · 1 y ).

"Ας οοuμε τη λειτουργία. του α.uτομάτου τ,σ κλιμα.κοστα:σίου. 'Ε�ν πιέσωμε 6πο ιοοfιποτε &πο τχ μπ.,uτον Μ ι κα:t Μ2 πα.ρα:-

1 48 Κεφ. 7. Είδικa τμήματα οίκιακών έγχαταστάσεων

Σχ. 7 • 4 α. Αύτόματο�: κλιμακοστασίου ( χωρi.' το κάλυμμά του ).

Σχ. 7 · 4 β.

περνώντας ±πο τον κλει�τb ο ιιχκ6πτη Δ τ-f1ν οψετ:χλλικ·r1 Ξϊ:::χcp� ο, ( πr:ιu είνιχι &νάλοyη με Ξκείν-φ τοu �zfιμιχτος 4 · 2 λ ), τΎ1ν :Χν­τίστιχση R, το τ()λιyμιχ τr:ιiJ πηνίι:;υ Η τοu �λεκ-:ρομιχyΨί1π1 , τ·rι·ι

7 • 5. Δ ιάφορες; είδικeς; έγκαταστάσεις; φωτισμού 1 49

πρώτη &:πο τlς zπαφες α κχl τ�ν σ(ινοεση Ε, πoiJ όπ!ίρχει 6� κάποιον &:πC. τοuς θ ιακλαοωτijρες τοu κυκλώματος. Με τον τρόπο α;•)το δ "fιλεκτpομα;γν�της τοi) ΠΥJν(ου fi διεγείρεται , έλκει τον δ­πλισμό �ου Ο και κλείνει έτσι τlς zπα.cρες α καl β.

Πχρατ'Ι}pοuμε τότε δτι οί zπαcρες β οιατηροuν όπο τάση ( &:νάοουν ) τlς λάμπες Λ ι και Λ2, zνω οί sπαcρsς α οιχτrιροuν το ρεuμα ( κλείνουν το κ6κλωμα ) στο πην[ο π, μέσω τijς συνθέσεως Ε , &κόμα καl δταν sχωμε &cρfισε ι το μπουτον ποu πιέσαμε προς στιγμfι .

Το ρεuμα δμως ποu περνά &πο τ�ν &:ντίσταση R τ�ν θεp­μαίνε � , καl ή θερμότητα προκαλεί μετa &πο λίγο το άνο ιγμα τΥjς οψεταλλικΥjς zπχφΥjς ο καl τ�ν ο ιχκοπ� τοu κυκλώματος, δπ6τε &ποθιεγείρεται δ Ύ]λεκτρομαγνfιτης. Ό δπλισμός του Ο zπιστρέcρει στ� θέσrι �ρεμίχς, οί 6παcρες β καl α διακόπτονται Mt οί λάμπες σΜνοuν.

Για νa ξανανάψουν τtΧ cρωτα πρέπει πάλι νtΧ πιέσωμε ένα. &:πο τα μποuτον τοu κuκλώματος, τα όποία τοποθετοuμε σε κάθε οροφο τi)ς πολuκατοικίας, &:πο ένα, πλά'ί σε κάθε εrσοδο δ ιαμερί­σματος. Ό αuτόματος τοu κλιμακοστασίοu τοποθετετται συνfιθως στο 1σόγειο καl κλειδώνεται.

Ρuθμίζοντας τΎ1ν &:ντίσταση R iiχομε τ�ν δυνατότητα να αu­ξfισωμε Yj νχ Ζλαττώσωμε τΎι θsρμότητα ποu zκλuεται, δrιλαο"fι pυθμίζομε έτσι το χρόνο πoiJ Υι δ ιμεταλλικ� zπαψfι διχτηρείται κλειστΥj καl ποu τtΧ cpιi>τα. μένουν &:ναμμένα.

7 . 5 Διάφορες είδικΕ:ς έγκαταστάσεις φωτισμοο.

' fπάpχει μια πολiJ μεγάλη ποικιλία είδικών περιπτώσεων

στις εγκαταστάσεις cρωτισμοu, τlς δποίες βέ11Jαια, είναι &θ{ινατeιν

νa zξετάσωμε κάθε μια με λεπτομέρεια στ"fιν πεpιeιpισμ�νη έκτασrι

τoiJ βι�λίο•J αuτο>J. Θα &pκεσθοuμε, λοιπόν, να μιλfισωμε σ•'ιντομα

γιχ τlς σπουδαιότερες &π' αuτές.

I 50 Κ Εφ. 7. Είδικa τμήματα οίκιακών έγκαταστάσl!ων

Έvκαταατάαε ι� ύ:παl{J.Qov.

"Ας οοuμε πpωτα τlς έγκαταστάσεις ύπαί1iρου, με τlς δποίες θ&. ciσχοληθοuμε περισσότερο στην παράγραφο 1 4 • 1 .

Οί γpαμμΞς τlς 6ποίες θχ sγκαταστήσωμε σε 6παίθριους χώροuς εκτελοuνται γενικα. σίιμφωνα με δσα γνωρίζομε &.πο τον Γ' τόμο της 'Ηλεκτροτεχνίας, στο Κεφάλαιο των έναερίων γραμ­μών χαμηλής τάσεως. Ή μόνΎJ οuσιαστικη θιαφοpχ ποu παpοu­

:Εύλιyeι; ni'ιxeς ι4 � ιιά m. ..,ηρ,.., τάΊν a�

Σχ. 7 · 5 α.

σιάζεται εσω , ciφoρa στην εναέρια στήριξη μονωμένων ciγωγών , των δποCφν δ Κανονισμος ( παράγρ. 1 4 · 1 ) επιτρέπει να. κάνωμε την κατασκεu·ή τοuς κατα. 1θ ια(τερο τρόπο.

'Όλο ι μας έχομε οΥ) σε πολλοuς θερι-ιοuς κινΎ)ματογρά.φοuς τΎ-ιν εναέρια α•:ιτη στήριξη � εγκατάσταση, ποu άλλωστε ε!να ι πολu σuνηθ ισμένη ( σχ. 7 · 5 α ).

Αuτη aποτελείτα ι &πο Οίιο χαλυβδοσύρματ"a άναρτήσεως τα. δποία στ1ψεώνομε μεταξu κτιρCων Yj στ•.'ιλων κλπ. Σ' α•:ιτα. στηρC­�ομε ΟΕ ίσες aποστάσεις πΥjχες &πb σκληρο ξ•.'ιλο , ποu φέpοuν μι-

7 · 5. Διάφορες; είδικeς; έyκαταστάσεις; φωτισμού 1 5 1

κροuς μονωτήρες. Έπά.νω στοuς μονωτήρες στηρίζονται ο [ σu•ιή ­θως μονωμένοι &γωγο� τής γραμμής. Στο σχήμα 7 • 5 α βλέπομε έπίσης τ�ς &ποστά.σεις που πρέπει να τηροuμε.

"Ας σημειώσωμε οτι τ�ν έναέρια αuτ� έγκατiσταση μποροtι­με ν:Χ τ�ν κά.νωμε είτε δριζόντια , οπως στο σχijμα , είτε κατα­κόρυφη .

Έχν για οιακοσμητικοuς λόγους, σε μ ιαν έγκατά.σταση 6-παίθρου, χρειασθij να εχωμε φώτα μέσα σέ φυλλώματα δένδρων, δεν έπιτρέπετα ι ν:Χ στερεώνωμε μόνιμες γραμμες μέσα στα κλαδιά., γιατ� � &νά.πτυξη των δένδρων κα� δ άνsμος θα τ1.ς κχταστρέ­ψουν . Ε ίναι προτιμότερο να εχωμε γι, αuτες τ�ς περιπτώσε ις εναέριες γραμμες με πλαστικα η Ελαστ ικα καλώδια και &γωγοuς �ιατομi)ς τουλάχιστον 4 mm2, τ1.ς δποΙες μποροuμε να στερεώνωμε με τρόπο &νά.λογο μ, αuτον ΠΟU αναφέραμε παραπάνω.

Έyκατ;αστ:άσεις yιιαφεlωv και κατ;αστ;ημάτ;ωv.

'Άλλη ε(οικ� περίπτωση είναι ο[ έγκαταστάσεις γραφείων καί καταστημάτων. Στ1.ς περιπτώσεις α•)τες ο[ γραμμες είναι συνήθως χωνευτες με σωλijνες Μπέργκμαν , πρέπει ομως να προ­ολέπωμε μεγαλ{ιτερες δ ιατομες cΧ.πο τ1.ς συνηθισμένες σε οlκιακες εγκαταστάσεις. Τοuτο συμ6αίνει έπειδ� τ:Χ φορτία έδω ε ίνα ι πε­ρισσότερα καΙ. δ ιότι ολα είναι συγχρόνως uπο τά.ση . Π. χ. ολα τ:Χ φώτα sνος καταστήματος &.νά.6ουν συνεχώς, πράγμα ποu συμ6αί­νει σπά.νια σ' ενα σπίτι .

Στα γραφετα χρειάζετα ι πά.ντα να εχωμε πολλες πρίζες καΙ. μάλιστα ποu τροφοδοτοuνται &.πο ιδιαίτερα κυκλώματα.

'Ιδιαίτερη έπιμέλεια καt φροντίδα χρειάζεται δ φωτισμός τijς προσόψεως ένός κτιρίου ή τijς βιτρίνας ένός καταστήματος. Στ�ν περίπτωσΎJ α•)τrι &παιτοuνται lδιαίτερες γνιί)σεις φωτισμοu καΙ.· κυρίως καλχισθησία , γι' αuτο τ1.ς περισσότερες φορiΞς τrιν εu­fι•)νη γι:Χ τ-tΊ' μελέτη τοu φωτισμοu αuτοu τ�ν &ναλαμΜνει 6 &ρχι-

I 52 Κeφ. 7. Ειδικά τμήματα οικιακών έyκαταστάσeων

τέκτων τοu κτφίοu μαζu με sναν εlοικο μηχανικό, fι ενας εtο ικος aιακοσμητης rλν πρόκειται μόνι:ι γι:Χ β ιτρίνες. Ό r1λεκτpοτεχνίτης ποu θ:Χ �ργασθij τότε δπο τις δοηγίες τοuς πρέπει ν:Χ προ6λέψr1 γραμμες με Ζσχuρες οιατομες &.γωγων και &.ρκετες πρζες κοντ:Χ στις β ιτρίνες. Οί πρίζες αuτες σuνιστιiται ν:Χ είναι στεγανΞς με καπά.κt και με �παφη γειώσεως.

Οί διακόπτες sλέγχοu των φώτων σε ενα κα.τά.στημα πρέπει ν:Χ είναι σuγκεντρωμένοι σ' ενα. γενικο πίνακα &.πpόσιτι:ι yι:Χ τοuς επισκέπτες τοu καταστήματος.

Σήμερα δ φωτισμος των καταστημά.των sπιτuγχά.νεται όλο­ένα και περισσότερο με λαμπτήρες φ�ορισμοv, γι:Χ λόγοuς ο1κο­νομίας ρεύματος καt καλύτερης &πι:ιδόσεως. Τ:Χ προσόντα αuτ:Χ καt τ:Χ Ζοιαίτερα προ6λfιματα των λαμπτήρων φθορισμοu θ:Χ τ:Χ γνωpίσωμε στον Ε' τ6μο τijς 'Ηλεκτροτεχνίας.

'Εyκα:r:αατ:άαεις αωλή,ιω,ι d.εQlω,ι.

}lέσα στην �λεκτρικη sγκατά.σταση ένος καταστήματος πε­ριλαμ6ά.νεται και το κύκλωμα τροφοοοτfισεως των φωτεινών έπι­γραφών, ποu γίνονται με σωλήνες εύγενώv άερίωv. Στον Ε' τόμο τής 'Ηλεκτροτεχνίας θ:Χ �ξετά.σωμε με λεπτομέρεια τΎJν &.pχη λει­τοuργίας αuτων των σωλήνων. 'Όπως, δμως, θ:Χ δοuμε και στην παρά.γpαφο 14 . 3 οί σωλijνες αuτοt πεpιέχοuν θιά.φοpα εuγενη &.έρια, δηλαδη νέον, κρυπτ6ν, άργ6ν, ήλιον και ξένον, � κα! μίγματα αuτων των &.ερίων. 'Όταν θέσωμε τοuς σωλijνες αuτοuς δπο τά.σ-η περίποu 6 k v ( δηλαοη 300 εως 1 000 v &.ν:Χ μέτρο σω­λήνα ) φωτο6ολοuν και δίδοuν φως με χρώμα &.νά.λογο προς το εr­δος τοu &.ερίοu. Π. Χ· το νέον δ ίνει κόκκινο χρώμα, το fjλιον κί­τρινο , μίγμα νέοu και &.τμών δδραργύροu δίνει μπλε κλπ.

0[ σωλijνες &.ερίων φέρονται στο sμπόριι:ι σε μήκη 1 m wς 5 m, τ:Χ δποΙα μποροuμε εuκολα ν:Χ κά.μψωμε καl ν:Χ ένώσωμε σε σειρ:Χ γι:Χ ν:Χ σχηματίσωμε λέξεις καt σχήματα γι:Χ διαφημίσεις Ύ;

7 • 5. ΔιάφΟQΙ!ς; Ι!Lδικβς; έyκαταστάσl!ις; φωτισμοiί 1 53

έπιγpαcρές. Στην παpάγpαcρο 14 · 3 θ� θοuμε τί εrθους γραμμeς τ.ρέτ:ε ι ν� κατασκευάζωμε γ ι:Χ τrιν έξυπrιpέτφrι αuτων των σωλήνων.

Ή τpοcροθότφrι των σωλήνων γίνεται με μ ικpοuς μετασχημα­τιστές, lσzuoς περίπου 200 W, ποu Ξzουν τάσεις &.πο 220 V /4 k V

( για. cροprιτες κατασκευeς ) εως 220 V/8 k V ( για. μόνψες κα-:α-

Σχ. 7 • 5 β.

'Εnιtρα<t� no� , βχnματιζομε � κομμάτια �τι;ινών Gωλ,;νων

σκευές ) . 'Ένας τέτοιος μετασχrιματιστΥ)ς &.ρκετ για. το &ναμμα 5 εως 8 σωλήνων, έπομένως σε μεγάλες έπιγpαcρες χρειαζόμαστε τ:ολλοuς μετασzrιματιστές, τοuς δπο{ους τοποθετοuμε μέσα σε κλε ιστα. κι15ώτια ποu γε ιιJ>νονται.

Στο σzijμα 7 · 5 β cραίνεται ·ή συνοεσμολογία μιας έπιγpα­:;;ijς καΙ. fι γε{ωσrι προστασίας τijς εγκαταστάσεως, σ6μcρωνα με τlς χpχΞς τijς οuοετεpώσεως: ποu θa έζετάσωμε στη παράγp. 1 5 ·5 .

'Εvκαταστάσεις φωτισμού Ιιιvοστασί.ωv.

Τελει ι\>•ιοντας τl.ς εlθ�κeς πεpιτ:τώσ�ις cρωτισμοu πpaπει να. &.να.φέpωμε κα./. τlς έγκαταστάσεις φωτισμού στά έργοστάσια, ποu τ:αρουσιάζοuν &.pκsτΞς tθιομοpcρίες.

1 54 Κeφ. 7. Είδικa τμήματα οίκιακών έyκατασtάσeων

τα φωτιστικά σ(vματα ένός έργοστασίου χωρ{ζονται σε Ούο κατΎ)γορίες. Ή μία κατr;γορία χρ-ησιμείιει για τον γενικό φωτι­σμό τών χώpω'Ι καf. aϊ":οτελεtται aπο λάμπες τοποθετημένες στ�ν οροφ� . Ή οε{ιτερΎJ κατηγορία: εξuπηρετεί τον τοπικό φωτισμό, ποu χpησιμεuει στοuς χειριστες �νος lδ ια:ίτερσu μηχα:ν�μα:τος fι σ' α:uτοuς ποu aσχολοuντα:ι σε μία lδ ια:ίτερη εργασία. Π. χ. κάθε μηχανουpγικο μηχάνrιμα sχει συν�θως μία δ ικ� τσυ λάμπα:, το rοιο δε συμΌαίνει καΙ. με κάθε τραπέζι εργασίας. Σuχνα δ τοπικος cρωτισμος παρέχεται aπο φώτα που στΎ)pίζοντα:t σε βραχίονες τοίχου ( σχ. 7 · 5 γ ) .

Σχ. 7 • S y.

Οί γραμμές τής εσωτερικής εγκαταστάσεως �νος εργοστα­σίου γίνονται πάντα δρατες καl με χα:λυΌδοσωλ�να fι με καλώδιο dν{}υγρό ( πα:ράγρ. 2 • 3 ) .

τα κυκλώματα φωτισμοu γίνονται μ ε &.γωγοuς διατομής τουλάχιστον 2 ,5 mm2•

Έπειδ� τα εργοστάσια sχουν συν11θως τριφασικι) παροχή 4 dγωγών, για να επ ιτuχωμε καλ{ιτερΎ) δ ιανομ� του φωτιστtκοiJ φορτίου στf.ς τpείς φάσεις, είναι κα:λο να χωpίζωμε το ψοpτίο ώς

7 • 5, Διιiφορες; εLδικeς; tγκαταστάdεις; φωτισμού 1 55

έξ·[ις : Στην μία φάση σuνδέομs τον γενικο φωτισμό , στ'fι•ι &λλη τον s1οικο φωτισμο καl στην τρίτη τα κuκλώματχ τών ρεuμχτσ-" -ι:ιι:ιτων.

Οί πρίζες ( ρευl':ατοδότες ) πρέπει νa είνα ι · '3λες στεγχνΞς καl με &παφ-fι γειώσεως, τa οΞ κuκλώματά τοuς νa κατασκευά­;ωνται μΞ &.γωγοuς οιατι:ιμi)ς τοuλάχιστον 2,5 mm 2•

Τέλος ο[ διακόπτες φωτισμοϋ οεν θa είναι περιστροφικοί, aλλa λόγω των ' μ εγάλων σuν-ήθως φορτίων θa είνα ι μαχαιρωτοί. Τοuς δ ιακόπτες αuτοtις τοuς σuγκεντρώνομε σ' sναν γενικό πίνα­κα φωτισμοϋ τοu &ργοστασίοu.

Μολις; naύon νά πφιά p&ύμa ά.nό τό πηνίο Π d όnΛιCJΙΙόι;, tQJ ηεΦτει καί κΛοl�&ι τό Ιώκλιι> •

\(οι ν� ςφώτc:ι

μα ciOΦaki� -, Κ�κλωμα �e<9αλε{αι; �*Uv ;._, ______ �i�'�f--�f� L Σ.υGτοι�iα · '\: Φωτα �αλεiας

Σ χ. 7. 5 δ. Συνδεσμολογία φωτισμού άσφαλείας;.

Φωτ;ισμος dσφ�λεlας.

Μέσα στις εΖδικΞς &γκαταστάσsις φωτισμσu θέν πρέπει νa λησμονοuμε δτι περιλαμΜνεται καl δ φωτισμός άσφαλείας, γιa τον όποίο θa γίνη λόγος στην παράγραφο 1 3 · 10. Ό φωτισμος α;:ιτος είναι aπαραίτητος σε χώροuς σuγκεντρώσεως πολλών ιiν­!-Jριί)Πων, σΞ θέατρα, κινηματογράφσuς, νοσοκομεία, &ρyσστά­σια κλπ.

Στο σχήμα 7 • 5 ο βλέπομε σuμοολικa την διάταξη τοu κα­νι:ι·ι ικοσ φωτισμοi1 ένος νοσοκσμsίcu, ποu τροφοδοτείται &.πο ":ο

1 56 Κeφ. 7. ΕLδικά τμήματα οίκιακών έγκαταστάσeων

κc- ινο δίκτuο τi)ς πόλεως 'i(�t τοu ςρωτισμοu &.σφα.λείας ποu τpοψ:ι­δι;τείται &.πο μία. σuστοιχία σuσσωρεuτών 24 V.

"Α ν γι!i μια δπο ιαδήποτε α1τ{α. το Κ•Jκλωμα τoij κα.νονικοu φωτισμο() βpεθη zωplς τάση, δ κανονικος cρωτισμος σΜνει , &.λΗ &μέσως δ "ήλεκτpονόμος · ( δηλαοΎj δ δπλισμος Ξνος Ύjλεκτpομα " γνrιτ'ΓJ ) Κλείνει το ΚΙJΚλωμα το\) cρωτισμοu ιiσcραλε{ας Κ�t δ ψω· τισμος &.σψαλεία.ς &.νά�ει.

Κ Ε Φ Α Λ Α I Ο 8

ΕΓΚΑΤ ΑΠ Α ΣΕ ΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΡΕ Υ ΜΑΤΩΝ

8 · 1 Γενικά.

Σημαντικο τμijμα μιας sσωτερικijς εγκαταστάσεως aποτε­λοaν καt τα κυκλώματα aσθενών ρευμάτων ποu περΩ,αμ6άνουν χuρίως τριών εlοών γραμμές. Τtς γραμμές : των ήλεκτρικών κου­δουνιών, των άγγελτήρων και τών τηλεφώνων.

' Η τεzν�κ� των εγκατασ�άσεων ποu κάνομε για. τα. άσ�ενη ρεύματα aποτελεί eναν τελείως lοιαίτερο κλάθο τοu �λεκτρισμοu Χαt Οtαφspει βασιΚΧ aΠο τ�ν τεχνικΥj τών εγκαταστάσεων ΠOiJ χάνομε γt± τα ίσχυρά ρεύματα, πoiJ γνωρίσαμε eως τώρα. Δ ιότt i::;Θενrι ρεύματα, ε !ναι τa ρε6ματα ποu προέρχονται aπο μικρές ::Χσεt; ( μsχpι 25 v πεp!πο•J ) , οί δτ.:οίες προκαλοuν εντάσεις μεpt­Χι!Jν μόνο μιλλιαμπέp, Ενώ !σχυpa ρεύματα ε!ναι τa ρεύματα πο!J 'J'Jνήθως προέρχονται aπο μεγαλύτερες τάσεις (τουλάχιστον 50 Υ) χαt 1; κανονική τους τιμΥ) μετρiταt σέ πολλα &μπέρ.

Ε ίναι λο ιπον φανεpο δτι άλλα φαινόμενα sπrιρεάζουν τα &.σθενri pε•)ματα κat (}.λλα τα. lσχυρά. Π.z. καθορίζομε τ� μεγί­Jτ-r1 επιτρεπομένη έντασrι μέσα σ' eναν aγωγb κυκλώματος ίσzυ­?ΟiJ pε•)ματος έτσι, 6Jστε δ aγωγος αuτος να μΥjν uπερθερμα{νεται, �νι!J το aντίστοιχο πρ66λrιμα θέν Ενοχλεί καθόλου τ�ν τεχνικ-fι :ιJJν ιi::Jθενών ρευμάτων, τa όποία ποτέ οέν ε!να ι ίκανχ νa θερ· μiνουν τlς συνrιθ�σμένες διατομές των aγωγών.

Βέ6αια στο βι6λίο α•)το οέν μποροuμε νa aπεκταθοiJμε τόσο , ιΊ>στε να μελετfι::;ωμε τa φαινόμενα. ποu παρουσιάζονται στα κυ­χλώματα &:σθενών ρευμάτων. "Αλλωστε 1ι τεzνικ� των sγκατα­Jτάσεων των ciσθενών ρευμάτω·ι δέν εΙ·ια ι �.="'"' aτιΧ θ�μα.τα. πο!J

ε!να.ι όποχρεωμένος νa γνωρίζη δ �λεκτροτε:χ,νίτψ� εσωτερικών sγ-

1 58 Κeφ. 8. 'Έyκαταστάσeι, άσiteν�ν ιιeυμάτων

κα.τα.στάσεων. Ή τεχνtκΥj α.δτΥj · είνα.t 8ουλεια. εl8tκών τεχνtτών, π.χ. των τεχνtτών τΎ)λεφώνων η των pχ8tοτεχνtτών κτλ. θα. περtο­ρtσθοuμε, λοtπόν, �οω να. 8ώσωμε με λ{γα. μόνο λ6γtα. τΥjν &.pχYj

στΥ)ν δπο(χ �χσζετχι fι λειτουpγrχ των κυptωτέρων συσκευών ποu περιλαμΜνοντα.ι σs μια. συνι,θισμένrι έσωτερικΥj έγκα.τάστχσι, . Θ .. ... , ., , ' ' ' � ... , . :ι μιΑΎ)σωμε επισι,ς και γισ. τr,ν συνuεσμοι.ογια το'Jς.

8 · 2 Ήλεκ.τρικ.a κουδούνια.

τα. κουοο�νιχ των σπιτιών, τών γρχ:;ε{ων κλπ. τροψοοοτοuν­ται με ρεuμα χα.μΎ)λ ijς τά.σεως ( συνfιθως μs 4 V, 8 V :Υι 1 2 V ) για. λόγους &σψαλεCας. Ή χαμΎJλfι αuτΥj τάση προέρχεται καμμια.

..I- Μnοuτ�ν r---------� o---

Κοuδο�νι

ο Σχ. 8•2 α. Σχηματικη σuνδeσμολοyία κουδουνιών.

cροpα. &πο �ναν lοια.{τεpο συσσωρευτιj η &πο μ{α ξηρ1j στήλη. Τότε eχομε τα. κουδούνια συνεχούς ρεύματος. Συν�θως δμως fι τά.ΟΎ) σ.uτΥj προέρχετα.ι &πο το κοινο κ6κλωμα φωτισμοu τοu κτt­ρ{ου, με τ?j βο�θεια. �νος κατάλληλου μετασχηματιστή ( σχ. 8·2 χ ).

OL συνΥJθισμένοι λοιπον τόποι είνα.L τα. κουδούνια.. έvαλλασσο-

8· 2. ΉλeκτQικa κουδούνια 1 59

μένου ρεύματος. Άπο .κατα:σκz�αστικ'Υj ομως αποψrι oev δπχρχε ι ο ιαφορtΧ, ώς προς το &παιτο.Jμεvο ρsuμα , δηλαδΎJ εvα κο ινο κου­δο·)ν ι μπορετ va λzιτουργήση κα! μΞ συνεχΞς καΙ. μΞ sναλλασσό­μzνο pzuμx.

Τ� κουδοίινια τοποθετοuνται πχνω σΞ πίνακες, σ•Jνήθως μχρμάρινους, ποu στερεώνοντσ.� πάνω σΞ το ίχους. Στοuς πίνχκες �:.uτοuς sκτος &πο το κο�οο•)νι, 6πάρχsι ενας μsτ:χσχ'Υ)ματιστής, e·n.ς πsριστρDψικος διακόπτης . κχl. μι± &σφάλsια: κουδουνιών ( σχ. R • 2 α: ). Ή τροφοδότηση ένος πίνακα δπως sκsίνου τQD σχ. Χ · 2 α; γίνsται μΞ &γωγοuς 1 ,5 rnm2 καΙ. μΞ &πλο πzριστροφικο \"ο, I. ' � , ' " ' ' , ' ' ι:;ιακ,πτη, που συν{.ιεοuν την zσωτsρικη zγκατασταση με το πρω--:zi)Qν τ•)λιγμα τοu μsτασχηματιστij. 'Όπως srδαμs στ-fιν παρά­γραφο 6 · 2 δπάρχs ι μι± !διαίτψη γραμμΎι ποu ξsκιν:Χ &πο τον γzνικο πίνακα κα.Ι. φθάνzι στον πίνακα τ<i>ν κουδο�νιών.

Ό μετασχηματιστής ω)ν κο'υδουνιών s!να. ι μικρ1jς 1σχ•)ος ( 5 η 1 Ο '"'') καΙ. δίνει στb δs�τzρziJoν του τάσsις 6 V, 8 V κ α! 1 2 V , ί:)στz ν � μποροiJμs ν a συνδέωμε κάθs τ•)πο� κουδο•)vια .

Το δsυτερεuοv τοi) μετασχrιμα.τιστij , πcu τ;εpν:Χ ιiτ;(; το ΚΟ'J· OO'J'it καΙ. τa διά:ρcρα; μπο•Jτο•ι (δ tα:κόπτzς τ;ιέσsως), (τ:α:pάγρ. δ · l ) ,

' , ' , '

�

, (.2.!: ' θ - ' πο•J sχομε zγκα.ταστησε ι στeι ο ια:μspισμα "'"'ω •Jpα στ;ιτιο •J, υτ;•ιο-δωμχτια: κλπ .), προστατs•)εται &πο μιa &σφχλzια: (συνrιθως Β Α), π ο� z ίνα ι, ο πως εrπαμε ' και α;ι)τΎj στον πίνακα.

Ό πίνακας των κουοQυνιων τοποθsτεt'τα:ι σ�ν11θως στ·r1ν κουζίνα η δίπλα στο δωμάτιο 6πηρεσίας τοu σ':ιτιοu η στο οω­μάτ�ο τcu θυρωροi) των γραφείων η των spγοστασίων κλπ.

Είναι δυνατον στον rοιο πίνχκα ν& eχωμε Μο κουοο•)νια. τ.ο� νa παράγουν δ ιαφορzτικο fιχο , π .χ . eνα γι& τ-fιν έξώθυρα Χ:Χl Ενα γι± τa δωμάτια: . Τότε ομως κάθz κουμπi. θ� συνθέsτα: t μΞ μια lδ ιαίτsρ'fj γρα:μμΎJ μΞ το αντίστο ιχο κουδο.Jνι πο� βρίσκz-

, ' κ ' θ ' ' θ ' ' .. - ' ' � , :αι σ-:οv π:νακα. α z τsτο ια; γραμμη α. αποτεΛΎιτα:ι α:πο '.1%

1 60 Κεφ. 8. 'Ε'f"αταστάσει, άσitενών ρευμάτων

s 1δ ικοuς άγωγοvς έγκαταστάσεως κουδουνιών ( λεπτα 'σιJρματα με νά.ϋλον μ6νωσΎj ) μέσα σε σωλijνες l\Ιπέpγκμαv φ 1 1 .

"Α � - , λ ' , 2 , , , , r.ι ,,... , ς cιouμs τωpα κα uτεpα τΎjν υ.p'J.:'ι σtΎjV οπσtα Ι"' α σι ..,εταt Ύ1 λεtτοupγία �νος κοινοu κουδουνιοu σαν αuτο τοσ σχήματσ; 8 . 2 � ·

Το κοuδοιJνι &ποτελείται &πο Ξναν ήλεκτρομαγνήτη, ποu το τ(Jλιγμά. τοu είναι συνήθως χωρισμένο σε Μο ΠΎjνία σuνδεδεμένα σε σsιpά..

Το κ•)κλωμα των Μο πψίων σuνδέεταt &πο το Ξνα άκpο του μ6νιμα με το δευτεpsuον τιJλιγμα τοu μετασχΎjματtστij , ενω το &λλο &κpο τοu σuνδέεται και αuτο με το δευτεpεuον &ψοu πεpά.ση

:Σχ. 8 ·2 β.

&;πο το κοuμπι ( μποuτον ) καl dπο την &παcρη Δ. Το κοοοο•)νι '#.χε ι και μια σψupα, ή δποCα κά.νει το κουδοuνισμα. 'Όταν τ.:ιέσωμε το μποuτον για να. χτuπfισωμε το κοuδο6νt , κλε!νει το κ•)κλωμα, &πb τα πψ!α περνά το pεuμα, δ �λεκ�pομαγν'ήτΎjς Ελκει -:ον δπλισμ6 του καl κτυπά ή σψ6pα την καμπάνα τοu κou­�ouνtoO. Με τΊjν ελξΎj ομως τοΟ δπλισμοu το κ6κλωμα διακ6πτετα� στο σημείο Δ, 6 δπλισμος ξαναγυp!ζη στην θέση τοu, Ξπανασuν-

8 • 2. Ήλιχτvιχά χοvδούνιιι 1 61

δέει έτσι το κ(ικλωμα ( eφ' δσον eξακολουθοuμε ν� πιέζωμε το μπουτ6ν ) , δπ6τε δ δπλισμος ξαναέλκεται καl το κουδο(ινι εξακο­λουθεί ν� κτυπi. Μόλις ιiφ�σωμε το κουμπί, τότε το ρεuμιχ παόει ν� περνά ιiπο τ� πψCα, δ δπλισμος μένει ιiκίν-ητος καt το κουδοόνι πα(ιει να κτυπά.

Παρατ'f)ροuμε λοιπον δτι δ τόπος αuτος τοu κουδουνιοu ήχεί δση ώρα πιέζομε τό κουμπί. Το κουδοόνι αuτο όνομάζετα ι λοι­πον κουδούνι παλινδρομικού τύπου, διότι � σψ)ριχ -:ου παλινδρο­μεί ( πάει κι έρχεται ) συνεχώς.

Φωτεινa σήματα ιrουδοuνιii>ν

Ιχ. 8 ·2 Υ•

Μο άλλοι τόποι κουδουνιών, με μ ικρ6τερ'f) δμως χρφφό­τ'f)τα, ε!ναι το κουδούνι συνεχούς κουδουνίσματος, ποu κτυπά ιiκόμα και ciφou ιiφήσωμε το μπουτον ( γι� ν� σταματήσωμε το κουδοόνισμα τοu τόπου αuτοu πρέπει ν� τραοήξωμε το κορδόνι �νος τραβηχτού διακ6πτη ( σχ. 5 • 1 γ ) ποu συνδέεται με το κου­δοόν ι ) και το κουδούνι άπλijς διαδρομής, ποu κτυπά μόνον μ ι� ψορά, δταν πιέζωμε τον δ ιακόπτ'f) του.

Χρησιμοποιοuμε τ� κουδοόνια &πλ'ijς δ ιαδρομής eκεί δπου δ θόρυοος τοu συνεχοuς κουδουνίσματος eνοχ λεί , π. χ. σε νοσοκο­μεία, eνώ τ� κουδοόνια συνεχοuς κουδουνίσματος σε περιπτώσεις,

'Ηλεκτροτεχν(α Δ ' . 11

162 Κεφ. 8. 'Εγχαταστάσει; άσitενών ρεuμάτων

ποu πpέπε� να. εϊμαστε βέ6αιο� δτι � κλήσΎj ποu έδωσε το κοuδοuνι sγ�νε &ντ�λΎJπτή , π.χ. στα. ξενοδοχεία. Στις περιπτώσε�_ς αuτ€ς το κοuδοuνισμα σuνοδεuετα� καl &πb ενα φωτε�νο σήμα, το δποτο ιiνά6ε� πάνω ιiπο τ�ν πόρτα τοu δωματίοu εκείνοu ποu κτuπΎ)σε το κοuοοuν� ( σχ. 8 · 2 y ) .

8 · 3 Άγyελτήρει;.

'Όπως &ναφέp:χμs στ�ν προΎJγο6μενΎJ παράγραφο, εα.ν θέλωμε να. κτuπα ενα. κοuδο6ν� &πb διάφορες θέσε�ς. θα. πρέπει στlς θέ­σεις αuτες να. τοποθετήσωμε δ �ακόπτες π�έσεως ( κοuμπ�ά, μποu­τον ) ποu �α. τi σuνΜσωμε, το καθ' ενα χωρ�<Jτά� με το κοuδοuνι .

Αuτο γίνετα ι π .χ. στi διαμεpί�ατα πολuκατο�κ�ων ι •a τχ κοuοο•Jν�α κλήσεως τοu δπΎJpεηκοu προσωπικοu.

Σχ. 8•3 α. Ot διαχόn:τε; χλείνοuν τi; eπαφι\; τοu; μόνον δταν το\ι; πιι\tωμε.

Στα. μsγαλuτεpα κτ{ρια δμως ( π .χ. στα. ξενοδοχεία, στα. νο­σοκομεία κλπ. ) δπάρχει καl ενα οε6τεpο πρ66λΎJμα. Πρέπει, ΟΎJ­λαδή , να. γνωρίζΎJ το καλο6μενο προσωπικο όχι μόνο ότι κάποιος τό έχει καλέσει άλλά καί ποιός τό έκάλεσε, δΎJλαδ� &πο ποια. θέσΎJ έχει δοθή � κλήσΎj.

Για. το σκοπο αuτbν έχοuν ΞπινοΎjθή OL οιάφοροι άγγελτijρες 1j δείκτες κλήσεως.

'Όπως φαίνεται στο σχήμα 8 · 3 α, δπάρχει πάλι ενα κοινο κοuοοuνι , που ελέγχετα� &πο ενα μεγάλο &ρ�θμο κοuμπ�ίi)ν ( δ�α-

1 63

κοπτών π�έσεως ). Παρατηροuμε, δμως, δτ� κάθε θ ιακ6πτrις πεp�­λαμοάνε� στο κόκλωμά του και. eνα πψίο . 'Όταν, λο�π6ν, π�έζω­με eνα κουμπί, μαζu μs το κουθοόνισμα προκαλοuμε και. θ �έγερση στο &ντίστο�χο πηνίο του. Το πψ�ο αuτο τότε Ελκε� eναν δπλ�� σμ6, &νοίγε� μία καστάνια και. &ψήνε� νa πέσ·η eνας όπτ�κος δείκτης, π. χ. eνας &ρ�θμος σs μ�α μικρΎJ ταμπέλα στον πίνακα το!J &γγελτ�ρα. ( Στο σχήμα 8 · 3 α φαίνονται μόνο οί ο�ακό-

1 2 3 λ ' ' � , , y, ' ' πτες , , κ π. και τα αντιστο�χα πηνια τους μα�υ με τως &ριθμοuς τοu &γγελ τ� ρ α ).

Έaν aχωμε &ρ�θμ�σε ι τa κουμπιά, δπως συμοαίνει στο οχij­μ:χ 8 · 3 α, τότε γνωρίζομε ποιος δ ιακ6πης π�έσθηκε καl προκά- ·

λεσε το κουοοόνισμα, δ�6τ � π. χ. το πάτημα τοu μπουτον ύπ' &ριθ. 3 κλείνε ι το κόκλωμα : μετασχηματιστΎJς-κουθο6ν�-πηνίο ύπ' &pt&. 3 - μπουτbν ύπ' &pιθ. 3 - μετασχηματ�στ�ς. και. eτσt πέ­φτει στον πίνακα τοu &γγελτ�ρα 1ι ταμπέλα μs τον &ρ�θμο 3.

Σχ. 8·3 β.

Στο σχήμα 8 · 3 β βλέπομε το μηχαν�σμο τοu πηνίου μs τον δπλ�σμ6 του και. τΎJν καστάν�α ποu συγκρατεί το δείκτη. Φαίνεται 6πίσης 'ή ράοοος, ποu πρέπε� νa π�έσωμε, για να ξαναγυpίση δ δεί­κτης στη θέση του και. ετσι νa εΙνα� θυνατον να ξαναπάpωμε eνα σήμα κλ�σεως.

1 64 Κιφ. 8. Έyχαταστάσιι; άσitινών οιuμάτων

Οί δείκτες κλήσεως εόρίσκονται σuγκεντρωμένοι στον πίνακα του &γγελτ1ιρα πίσω &πο μία γuάλ ινη πρόσοψη. Ό &γγελτήρας τών ξενοοοχείων τοποθετείται σuνήθως στον τοίχο κοντιΧ στο θu­ρωρε"LΌ η κα.t στ�ν κοuζίνα, ένώ των νοσοκομείων τοποθετείται η στιΧ 'δωμάτια όπηρεσίας η στιΧ 'δωμάτια των νοσοκόμων.

·rπάρχοuν καt &γγελτijρες πού, &ντt γιιΧ οπτικοuς 'δείκτες μ€ &ριθμούς, έχοuν φωτάκια, τα. όποία &νά6οuν ( η <iναβοσβύνοuν ) μπροστιΧ <iπο αριθμημένες θέσεις Κά.L μιΧς οείχνοuν τ�ν προέλεu· σ-η του κουοουνίσματος, 'δ-ηλαοή, <iπο που μιΧς καλουν.

ΣτιΧ νοσοκομεία όπάρχει ciκ6μα eνας συνδυασμός άγγελτήρα καί φώτων. Έκτος ο-ηλα'δ� ciπb τον ciγγελ τήρα τοu τύπου ποu περι­γράψαμε fιο-η, όπάρχει (σ€ σειpιΧ μ€ κάθε 'διακόπτ-η πιέσεως ποu συν· οοεύεται &πο το πηνίο του) καt εν ας μικρος λαμπτήρας 3 w' τοπο­θετημένος έμπρος &πb τ�ν πόρτα κάθε 'δωματίου. Το &ναμμα ( η το <iνα6οσ6ύσιμο) του λαμπτήρα ·αuτου ε1οοποιεί τtς νοσοκόμες ο( δ­ποίες έτσι ο€ ν χρειάζεται νιΧ πrιγαίνουν να. βλέπουν τον &γγελ τήρα.

Ό λαμπτήρας αuτος σ6ύνει μόνον οταν πιεσθij ενα μπουτόν, ποu βρίσκεται στο 'δωμάτιο του &σθενοί)ς δ δποίος έοωσε τ-Υjν κλήση .

8 · 4 Κουδούνια άσφαλεία�.

Στις τράπεζες, στιΧ ταμεία, στtς φυλακ€ς κλπ. όπάρχει eνα 1οιαίτερο σύστ-ημα κουοουνιών, ποu ε1οοπο ιεί τοuς φύλακες σ� πε­ρίπτωση &ποπείρας 'διαρρήξεως τοu ταμείου η 'δραπετεύσεως &πο τi.ς φυλακές.

'Όπως φαίνεται στο σχijμα 8 · 4 α, κάθε πόρτα η παράθυρο έχει Ούο 'διακόπτες πιέσεως ( μπουτον ) ποu μένουν κλειστοί, δταν το παράθυρο η ή πόρτα εtναι κλειστά. 'Έτσι, δταν δ 'διακόπτ-ης ο ε!ναι κλειστός, το πηνίο του �λεκτρομα.γνήτη Η 'διαρρέεται ciπo ρεuμα καt ηκει συνεχώς τον δπλισμό του . . Οί έπαφ€ς ε τοu κου­οοuνιου μένοuν &νοικτες και το κοuοούνι κ 'δεν λειτοuργεί.

8 · 5. 'Εyχαταστάσeι� τηλεπιχοινων(α� 1 65

Μ6λις δμως eνα. πρ6σωπο οοκιμάσ'Υj να πα.ρα.οιάση μια π6ρτα. r; ενα. πα.ράθuρο, δ &.ντίστοιχος οια.κ6πτης πιέσεως &.νοίγει κα.t τ?ι κuκλωμ..χ οια.κ6πτετα.ι. Τ6τε πέφτει δ δπλισμος τοu Υjλεκτρομα.-

ΕI ΣΟΑΟΣ

Σ:χ. 8 ·4 α.

γν�τ'Υj, γίνεται � &.ποκατάστα.ση τijς �πα.cρfις ε κα.t το κοuοούνι &.ρχίζει να κοuοοuνίζ'Υ/ εΖοοποιώντα.ς τοuς cρύλα.κες για την πα.ρα.­�ίαση τijς πόρτ·:χς � τοu παραθύροu.

Για να μην λειτοuργij το. σuστημα, δτα.ν οεν χρειάζεται, πρέπει να &.νοίγεται δ οιακ6πτης ο.

8 · 5 'Εγκαtαστάσει, τηλsπικ.οινωνίας.

Ό κλάδος τijς τ'Υjλεπικο ινωνί:χς ε!ν:χι, δπως εrπαμs, τελείως ξεχωριστος &.πο τtς όπ6λοιπsς �cρα.ρμογες τijς Υjλεκτροτεχνία.ς. Με τη λέξΥj τηλεπικοινωνία. �ννοοuμε δλsς τ!ς διατάξεις, που εχοuν �cρεuρεθij, γ ια να μποροuν να σuνεννοοuνται ο[ άνθρωποι μεταξύ τοuς &.πο μεγάλες &.ποστάσsις.

Ή �πικοινωνl:χ αuτη γίνεται srτs με τη μετάδοση σημάτων, δπως : στον άσύρματο, στον τηλέγραφο, στα τηλέτυπα κλπ. εrτε

166 Κεφ. 8. Έyχαταστάσει, άσDενών ιιεvμάτων

με τη μετάδοση τής φωνής δπως : στ:Χ ραδιόφωνα, στα μεγά­φωνα, στα τηλιΙφωνα, στα φερέφωνα κλπ.

Βέοα ια ε !ναι χοuνατο να θώσωμε στο βιολίο αuτο την περι­γραφη δλων αuτών των σοοτημάτων. "Αλλωστε τοuτο περιττεuει μι& και , δπως είπαμε, δ τεχνίτης των εσωτερικών εγκαταστάσεων. ηάχιστα θα &σχοληθij με εΎκαταστάσεις τηλεπικο ινωνίας. Το μ6νο ποu έχει να κάμη ε!ναι να τοποθετ'ήση τlς τηλεφωνικές γραμμές των κτιρίων. Ή τοποθέτηση των σuσκεuών, των τηλε­φωνικών κέντρων κλπ. είναι εργασία εtθικών, και εκτελείται &πο ε ιδικευμένους τεχνίτες τοu ο. τ. Ε. Ύι τijς έταιρε{ας ποu

θ ' ' ' προμη ευει τις συσκευες. 'Υπάρχουν δύο κατηγορίες τηλεφώνων : τα τηλέφωνα έξω­

τερικής έπικοινωνίας, ποu συνήθως είναι αuτ6μα.τα, κα.l τα τηλέ­φωνα έσωτερικijς έπικοι1ιωνίας. Με τα δεuτερα επικοινωνοuν τα διάφορα. διαμερίσματα των πολυκατοικιών με το θυρωρείο, � τ& διάφορα γραφεία μετα.ξu τους κλπ.

Ώς προς την μορφη η τΟ σχijμα. τους τα τηλέφωνα. εσωτερι­κής επικοινωνίας δεν διαφέρουν συνήθως &πο τα εξωτερικής επι­κοινωνίας. τα Μο αuτ& εrδη τ'Υ)λεφώνων διαφέρουν δμως, ώς προς την zσωτερική τους συνοεσμολογία. κα.l κυρίως ώς προς τα ορ­γανα. ·τ.οf.ί τ'Υ)λεφωνικοf.ί κέντρου.

Ό τeχνίτης των εσωτερικών εγκαταστάσεων πρέπει ν& γνω­ρίζΎJ σχετικ� με τrι-Υ εγκατάσταση τών τηλεφωνικών γραμμών τ� έξijς :

Ό Κανονισμος &παγορεuει ν:Χ έχωμε γραμμες ίσχυρων κα.l &σθενών ρευμάτων μέσα στο ιδιο περίβλημα Ύι μέσα; στον ίδιο σωλήνα. Για να συνδέσωμε λοιπον τlς τηλεφωνικες συσκεuες το­ποθετοuμε tδια.ίτερες σωληνώσεις ( συνήθως σωλijνες Μπέργκμαν Φ 1 1 , έντοιχες ), ποu μέσα τους περνοuμε τοuς εtδ ικοuς άγωγούς έγκαταστάσεως τηλεφώνων. Οί &γωγοl αuτοl είναι κατα.σκεuα­σμένοι &πο λεπτο χάλκινο σύρμα συνεστραμμένο καί έπεvδυ-

8• S. Έyκαταστάσsιι; τηλεπικοινωνίαι; 1 67

μένο με μόνωση πλαστική rι άπο άτσαλοσύρματα· με λεπτη μό­νωσ-η . Γt� κά.θε τηλεφωνtκη σuσκeuη πρέπε t να. προολέπωμε τρείς τέτοtοuς άγωγοuς. Στο άκρο τοu, οηλα.οΎJ στη θέση δποu θα. Ξγ­καταστα.θή ή τηλεφωνtκΥj σuσκεuiJ , ό σωλfινας Κατα.λ"fιγεt σε ένα προστόμιο πορσελάνης κοντ� στο όποίο ή τηλεφωνικη έταιρεί� τοποθετεί το ε1οικο κυτίο διακλαδώσεως τοu τηλεφώνοu.

"Όταν μια. τηλεφωνικΥj σuσκεuΥj Ξγκα.θίστατα.t πλά:c σε μια. σuσκεuΥj καταναλώσεως 1σχupοίJ ρεuματος ( π. χ. σε μία. λάμπα πορτατίφ ), ύπά.pχει κίνοuνος με την πά.ροοο τοu χρόνοu να. τpt­φτοuν οί μονώσεις των σειρίοων των ouo σuσκεuων καl ή τηλεφω­νικΥj Ξγκατάσταση να. βpεθή στΥjν rοια. τάση με :cYjν λάμπα, οη­λαοΥj σε τάση 220 V. Τοuτο είναι πολύ έπικίνδυνο, γιατί τά τη­λέφωνα λειτουργοiίν με πολύ μικρ€ς τάσεις (π.χ. 24 V � 48 V ) . Ύ πάρχει λοιπόν στήν περίπτωση αύτής τής άνωμαλίας δ κίν­δ:Uvος δσοι χειρίζονται τά τηλέφωνα νά πάίfουν ηλεκτροπληξία.

Γt� ν� άποcρεuχθή δ κίνοuνος αuτδς, δ Κανονισμος άπαιτεr να. χp't)σψοποιοuμε , στις σuσκεuες ποu γεtτονεuοuν με τηλέφωνα., σειρίοες με Ξνtσχuμένη και άνθεκτικη μόνωση.

Τέλος, οί τΎ)λεcρωνικες γρα.μμες γειώνονται, κupίως δμως γιατι το άπαtτεί ή λεtτοuργία. τοuς καl δχι για. λόγοuς προστα­σίας, �πως σuμοαίνει με τ1ς σuσκεusς των 1σχuρων ρεuμάτων. 'Α­παγορεύεται πάντως νά χρησιμοποιοiίμε τήν ίδια γραμμή γειώ­σεως yιά νά yειώσωμε μιάν έyκατάσταση ίσχυροiί ρεύματος καί μιά άσίfενοϋς.

'Άν μεταχειptζόμαστε γtα. τΥj γείωσ't) τ� ηλεκτρόδια γειώ­σεως, ποu θα. γνωρίσωμε στο Κεφά.λα.ιο 15 , τότε πρέπεt να. μ-Υjν μεταχεφισθοuμε τ� rθια και γ tα. τlς Μο Ξγκαταστάσεις. 'Επιτρέ­πεται δμως ν� γειώσωμε σuνοέοντα.ς και τις ouo γραμμες με τοuς uοροσωλ ήνες τοlί κτιρίοu.

Κ Ε Φ Α λ Α Ι Ο 9

Υ ΠΟλΟΓΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΤΑΠΑΣΕ Ω Ν ΚΙΝΗΣΕ ΩΣ

ΕΚλΟΓΗ ΚΙΝΗΤΗΡΩ Ν

9 . ι Γενικε� άQχέ�.

'Όπως γνωρ(ζομε ( παραγρ. 1· 2 ) , έγκαταστάσεις κινήσεως ε!ναι �κετνες ποu �ξυπ'Υ)ρετοuν �λεκτρικες μ'Υ)χανες δπως : άνορ­{}ωτές, μετασχηματιστές, γεννήτριες και κυρίως ήλεκτρικούς κι­νητήρες. 'Επομένως, οί εσωτερικες Ύ'ιλεκτρικες �γκαταστά.σεις �ρ­γοστασ(ων, βιοτεχνιών � aντλιοστασίων κτλ. ε!ναι εγκατ�στά.σεις κινήσεως. Βέ6αι(Χ. ενα �ργοστά.σιο $χει συγχρόνως Κ(Χ.l ψωτ�σμό· . ή δλΎ) του δμως εγκατά.στασ'Υ) ε!ναι κυρίως εγκατάσταση κινήσεως, γιατι το μεγαλύτερο ψορτ(ο προέρχεται πά.ντα &πο τοuς κινΥ)τijρες.

Άπο τον Β.' τόμο τijς ΉλεκτροτεχνCας γνωρίζομε πολλ!Χ για. τα. διά.ψορα εί'ΟΥ) των κινΥ)τήpων, για. τα. οpγανα ελέγχου τους και για. τΎ)ν &ρχΎ) και τα. χαpcr.κτηpιστικα. τijς λειτουργίας τους. Έδω θα. συμπλΥ)pώσωμε τις γνώσεις μας, 1δίως σχετικα. με τις γpαμμες τροφοδοτήσεως και �λέγχου των κινΥ)τήpων.

ΆντCΟετ(Χ. με δ,τι συμβαίνει στις εγκαταστάσεις ψωτισμοu, Ο'tΟυ ή τpοψοθότΥ)ση γίνεται συνήθως με μονοφασικό ρεύμα, τις εγκαταστάσεις κινήσεως τις τpοψοδοτοuμε συνήθως με πλήρη τρι­φασική γραμμή τεσσάρων άγωγών ( σχ. 1 · 3 6 ) .

Έκτος ομως &π' αuτΎ) τΎ) διαψοpα. των δύο αuτων εγκατα-στάσεων ύπά.pχουν και οί �ξijς :

.

-Ένω οί γραμμές φωτισμού εΊναι συνήθως �ντοιχισμένες και κατασκευάζονται γενικα. με σωλήνες Μπέργκμαν και &.γωγοuς NGA � ΝΥΑ, ο ί γραμμέ� κινήσεως ε!ναι συνήθως όρατές, κα­τασκευασμένες εrτε με χα.λυ6δοσωλijνες και ιiγωγοuς NGA Ύj ΝΥ Α, είτε με καλώδια. &νθυγpα. � άλλων ε1οικων τύπων. Πάν­τως συχνα. έχομε και χωνευτες γpα.μμες με χαλυ6δοσωλijνες.

1 69

- Ή τάση των εγκαταστάσεων ψωτισμοu ε!ναt συν�θως 220 V ( sνδεικνυμέν-η τ ιμ·η Ε.Ρ. ), sνω στtς εγκαταστάσεις κιν�σεως ε!ναt γενικιΧ 380 V .

-ΈπειδΥj "ή τάσ-η είναι δψ-ηλότερ-η στtς sγκαταστάσεtς κtν�­"εως, καl οί κίνδυνοt �λεκτροπλr;ξίας, ποu παρουσtάζονταt, μεγα­λίιτερο t, αναγκαζόμαστε νιΧ τtς κατασκευάζωμε με μεγαλίιτερη προσοχΥj καt με αύστηρότερες διατάξεις προστασίας άπ' ό,τι τίς έγκαταστάσεις φωτισμού.

- Πρέπεt νιΧ εrμαστε ιδtαίτερα προσεκτtκοί, οταν δtαλέγωμε τοuς οtακόπτες καt τtς &σψά.λεtες, ποu χρφψοπο tοuμε στtς sγκα­ταστάσεtς κtνήσεως. Δtότι στlς sγκαταστάσεtς αuτ€ς έχομε νιΧ &ντιμετωπίσωμε μ-ηχανήματα με εργαζόμενα (στρεφόμενα) τμήμ;χ­τα, οπως ε!ναι οί κιν·ητ'ijρες, σ-ημαντικijς μάλιστα ισχίιος, καt οχι στατtκες ( &κίν-ητες ) συσκευες οπως π.χ. οί λά.μπες των έγκατα­στά.σεων ψωτισμοu. ΈιΧν sκλέξωμε :Χκατάλληλα οργανα έλέγχου καl προστασίας, π .χ. eναν αuτόματο δtακ6πτ-η με &νεπαρκη έν­ταση οtακοπijς, τότε οεν προστατεόομε καλιΧ τον κινrιτ�ρα μας καl θιΧ κιχταστραψij γρ�γορα.

"Ας οοuμε τώρα τ! έργασίες περιλαμβάνει 1ι sκτέλεσ-η μιιiς ;ι. ' ' .,γκαταστασεως κινrισεως.

- 'ΑρχικιΧ πρέπει νιΧ οιαλέξωμε τό εlδος καί τά χαρακτηρι­στικά τών κινητήρων ποv '17-ά έγκαταστήσωμε.

- Κατόπιν θιΧ &σχολ-ηθοuμε με την τοπο{}έτηση τών κινητή­ρων στlς βάσεις τους.

- Τέλος, θιΧ κατασκευάσωμε τις γραμμές τροφοδοτήσεως καί έλέγχου τών κινητήρων.

θιΧ έξετάσωμε κάθε μιιΧ &πο αuτες τtς εργασίες χωριστά. θιΧ &σχολ-ηθοuμε ομως λεπτομερώς μόνο με τοuς Κtν-ητijρες Ε.Ρ. , γt:χτt τοuς Κtν-ητijρες Σ.Ρ. τοuς χρησιμοποιοuμε μόνο σε ε(δ ικες περιπτώσεtς ( π. χ. στιΧ πλοία, στιΧ όχ�ματα κλπ. ) , τlς δποίες οεν

1 70 Κεφ. 9. Ύπολογισμο; έγκαταστάσεων κινήσεω;, έκλογη κινητήρα

θ!Χ eξετάσωμε στο βιολίο α.uτό . Τοuς κινητήρες Σ.Ρ. θa &.να.cρέ­ρωμε μόνο σ6ντομχ στ� ν πα.ράγραcρο 1 Ο · 4 .

9 · 2. Έκλογη είδους κινητήρα.

Γι!Χ ν!Χ οιαλέξωμε εναν κινητ�ρα μιaς εγκαταστάσεως, πρέ­πει ν!Χ γνωρίζωμε καλ!Χ τl.ς κ6ριες 1ο ιότ-ητες των κινητ�ρων Ε.Ρ., καθως καΙ. τ!Χ χαρακτηριστικά τοuς στοιχεία. . Στ�ν παράγρα.· cρο α.uτ� θ!Χ eξετάσωμε 1οιότητες καΙ. χαρακτηριστικ!Χ ποu σuνα.ν­τοuμε στοuς πιο σuνηθισμένοuς κινητijρες.

Kιvriτi/Qες βQαχvκvκλωμέvοv dQομέα.

'Όπως γνωρίζομε &.πο τον Β'. τόμο τijς Ήλεκτροτεχνία.ς ( παραγρ. 5 · 3 ), δ πιο κοινος κtν'Υ)τ�ρα.ς Ε.Ρ. είναι δ κινητήρας μέ βραχυκυκλωμένο δρομέα. 'fπάρχοuν, οπως θ!Χ οοuμε , μόνο μι­κρο!. ΚLVΎ)τijρες βρα.χuκuκλωμένοu ορομέα. μονοψα.σtκο{, γtα.τl. οί μεγάλο ι, οrιλα.οή, οί βιομ'Υ)χα.νικοl. τ6ποι, ε!να.ι τριcρασικοί. Πάν-

. .luR�nνo πliέ.'iμα .......... ����

Σχ. 9 ·2 α. ΤριφασικΟ; κινητήρα; βραχυκυκλωμένου δρομέα μΕ κοινο περίβλημα.

τως στ1ς β ιομ'Υ)χα.νίες, ποu χρειάζονται κιν'Υjτijρες μικρijς σχετικ!Χ 1σχ6ος ( σuν�θως μέχρι 30 &ς 40 ΗΡ ) κα.Ι. στοuς δποίοuς οsν εί­ναι &.να.γκα.ία. � ρ6θμιση τijς τα.χ6τητα.ς, προτιμοuμε α.uτο τον τ6πο κιν'Υjτ�ρα. , οι6τι ε!ναt πολu &.νθεκτικος κα.l. ψθψος ( σχ. 9 · 2 α. ).

'Όταν ενα.ς κιν'Υjτ�ρcχς ιiρχ{ζ Ύj ν!Χ λειτοuργij, � ένταση τοu

1 7 1

ρε6ματος, ποu &πορροφa αuτος &πο το οίκτuο κατa τrιν εκκίνφ� τοu, α.uξiνεται πολu καt φθά.νει σε τιμες &ρκετa μεγαλ6τερες &πο την κανονικ� τοu eνταση. Τοuτο έπηpεά.ζει σημαντικa την τά.ση το!) οικτ6οu, δταν Υι 1σχuς τοu κινητ�ρα ε!ναι μεγά.λη, οιότt προ­καλείται &πότομη πτώση στην τά.ση, οσο οιαpκεί Υι εκκίνηση, την δποCα, δπως έχομε πή, δνομά.ζομε βύίJιση τάσεως.

ι Ή β•JθtσΥJ τά.σεως ε!να.ι πολu ενοχλητικη γιατt ελαττώνει

την ciποοόσΥ) τοu φωτισμοu των Υjλεκτρικων λαμπτ�pων. ΓιιΧ νιΧ &ποφε6γωνται μεγά.λες βuθCσεις τά.σεως, ο[ Υjλεκτρι­

κsς �ταιpείες &παιτοuν &πο τοuς βιομηχανικοuς πελά.τες τοuς νιΧ περιορίζοuν την eνταση εκκιν�σεως των κινητ�pων τοuς. ''Οταν, λοιπόν, eχωμε ΚLνΥ)τήρες με βραχuκuκλωμένο ορομέα, επιτuγχά.νο­μs σημαντικη ελά.ττωσΥ) τής εντά.σεως εκκινήσεως, χpφιμοποιών­τας τοuς ε1ο ικοuς οιακ6πτες άστέρος - τριγώνου ( παρά.γρ. 4 . 2 καt 10 . 2 ) � είδικές άντιστάσεις έκκινήσεως � &κ6μα καt eναν αύτομετασχηματιστή. 'Έτσι κατοpθώνομε νΙΖ χpησιμοποιοuμε κι­νητήρες βpαχ uκuκλωμένοu οpομέα ciπo π�λu μικpες 1σχείς ( οέκατα το ο ΗΡ) eως cipκετιΧ μεγά.λες ( 1 50 eως 300 ΗΡ ).

Πά.ντως τιΧ τελεuταία χρόνια κατασκεuά.ζονται καt ε Ζοικοl τ6ποι κινητήρων βpα.χuκuκλωμένοu οpομέα με μικρa pε6ματα (εν­τά.σεις ) sκκι�σεως.

ΚιvητiJιιες μέ δακτυλίδια.

"Αν δπά.ρχη &νά.γκη νιΧ εγκαταστ�σωμε S.ναν κινητ�ρα πολu μεγά.λης 1σχ6ος ( θεωρητικιΧ μεγαλότερης &1to 300 ΗΡ, &λλιΧ στην πραγματικότητα: ο χι σuχνιΧ, μεγαλότεΡ'ΥJς &πο . 30 eως 40 ΗΡ, &νά.λογι:l. με το οίκτuο οιανομής τής περιοχής ) , Υι Υjλεκτρικη έται­ρεCα ποu πα:ρέχει το ρεuμα επι6ά.λλει νa χpησιμοποιοuμε άσύγχρο­νους κινητήρες μέ δακτυλίδια ( σχ. 9 · 2 β ) ( παράγραφος 5 · 4

τοu Β. ' τ6μοu τής Ήλεκτροτsχνία:ς ) . σε κινητήρες αuτοt ε! ναι σuν�θως τριφασικοί.

�εφ. 9. Ύπο1οyισμό; έγχαταστάσεων χινήσεω;, έχλοyή χινητήQα

Ό λ6γσς ποu οί �λεκτpικες έταψείες πpοτιμοuν τ�ν εγκα­τά.στασΎJ κιν-ητ�pων αuτοu τοu τuποu, είναι δτι μποpοuμε ν� τοuς ξεκινοuμε με εντά.σεις pεuματος πολu μικpες σε σuγκpισ-η με τlς εντά.σεις ποu θ� aπαιτοuσα;ν κοινοl κινψijpsς βpαχuκuκλωμένοu οpομέα. 'Έτσι στlς τά.σεις των οικτuων ο ιανομijς οεν πpοξενοuνται &.νωμαλίες ( βuθίσεις τά.σεως ) .

Σχ. 9 • 2 β. ΤQιφασιχό; χινητήQα; μ! δαχτυλίδια.

Και ο( πελά.τες δμως χpειά.ζονται σuχν�Χ aσuγχpονοuς κιν-η­τijpες με οακτuλ!οια. Διότι παpοuσιά.ζοuν το πλεονέκτ-ημα ν� aνα­πτuσσοuν μεγάλη ροπ7ι έκκινήσεως κα;l μποροuμε επl πλέον ν� τοuς κά.νωμε μι� μικrιΥJ ρύ{}μιση τών στροφών τους, κατ� τ� οιά.p­κεια; τijς κανονικijς τοuς λειτοuργίας, πpi.γμα ποu Οέν σuμ6αίνει στοuς κιν'Υ)τijpες με βραχuκuκλωμένο ορομέα. Ή μεγά.λ-η ροπ� εκκιν�σεως ε!ναι aπαραίτ-ητ-η σε περιπτώσεις ποu ό κιν-ητ�ρας εχει ν� aντψετωπίσ-η μεγά.λο φορτίο κατ� το ξεκίν-ημά. τ1'Ju, οπως π. χ. στ�ν περίπτωση των aνuψωτικών μ-ηχαν-ημά.των ( aσανσέρ, γερανοl κλπ.) . Έπίσης � ρuθμιση των στροφών ε!ναι aπαραίτ-ητ-η σε περιπτώσεις κατ� τlς δποίες το μ-ηχά.ν-ημα, ποu κινείται aπο τον κινητ�ρα;, πρέπει ν� εργά.ζεται με οιά.φοpες ταχ6τ-ητες, δπως π.χ. σuμ6αίνει στοuς μuλοuς.

9·2. Έ"λοyη eίδοvι: "ινητήοα 173

οι κινΎ)τijpες με οακτυλίοια; κατασκευάζονται γιa Ζσχε!ς &.πο 1 ΗΡ &ς 10 000 ΗΡ. ( Περίπου 10 000 ΗΡ. ε!ναι 1j Ζσχυς των μeγαλυτέpων κινΎ)τ�pων που χpΎ)σιμοποιοuμε ) .

.Σvyχιιοvοι κιvητ7Jιιες.

'Ένας &.κ6μα τόπος κινψ'ήpα εναλλασσομένου pε6ματος, που χpφιμοποιε!ται δμως λιγότερο &.πο. τους Μο προΎ)γουμένους, είναι δ σύγχρονος κινητήρας ( παράγραcρος 5 · 2, Β . ' τ6μος τijς ΉλεκτpοτεχνCας ), που cραCνεται στο σχήμα 9 · 2 γ. OL σ6γχρονοι

Σχ. 9 · 2 y. Σίιyχοονοι: τοιφασικόι: κινητήοας; μέ κlιιιστό πιιρίβλημα.

κινΎ)τijρες, δπως και οί &.σuγχρονοι ποu είοαμε πρίν, ε!ναι συνή­θως τριcριχσικο!.

1\Ιεταχεφιζόμαστε σ6γχρονους κινΎ)τijρες σε εΖοικες μόνο βιο­μΎ)χανικες sγκιχταστάσεις, κιχ!. συγκεκριμένα δταν θέλωμε νa κι­ν'ήσωμε μΎ)χαvήμιχτα που &.παιτοuν μεγάλη στα{}ερότητα στρο · φών. Διότι, δπως γνωρίζομε ( πιχράγρ. 5 · 2 , Β. ' τόμος τijς 'Η­λεκτροτεχνίας) , δ &.ριθμος τών στροcρών των συγχρόνων κινΎ)τ'ήρων είναι πάντα σταθερος κα1. ίσος με τον σύγχρονο άρι{}μό περι­στροφών ( πιχράγρ. 9 · 4 ) .

Μοvοφασικο& κιvητ7Jιιες.

'Όλοι ο[ τόπο ι κινΎ)τ'ήpων που είΟαμε στa σχfιματα 9 • 2 α, �� . 2 � και 9 . 2 γ είναι τριφασικοί κινητήρες, που τοuς χρφιμο-

174 Κeφ. 9. Ύπολοyισμο; έyχαταστάσeων κινήσεω;, έχλοyη κινητήιια

ποιοuμε γενικa για κCνΥ)σΥ) μΥ)χανΥ)μάτων μεγάλΥJς σχετικa Ζσχύο�.

ΠολΗς φορeς ομως "ή Ζσχυς των μΥ)χανΥJμάτων μα.ς είναι μικρ-fι ( κiτω &πο 1 kW) καt οsν είναι σκόπιμο να έχωμε τριφα­σικ-fι γραμμ-fι γι!% ν!% τ!% τροφοοοτοuμε. Τέτοια μΥ)χανήματα μι­κρής lσχύος είναι π. χ. ο[ ανεμ ιστήρες η τα ψυγεία στα σπCτια. 'Ακόμα ομως καl στα εργοστάσια, &ρκετα rιλεκτρικ!Χ εργαλεία, οπως οί φορΥJτ€ς εργαλειομΥ)χανές, είναι μικρής Ζσχύος. Χρησιμο-

:Σχ. 9 •2 δ. Ήλeκτιιικο τιιtJπάνι χινο'ύμeνο άπο μονοφασιχο κινητήιια.

πο ιοuμε τότε μονοφασικούς κινηιήρες ( σχ. 9 · 2 ο ) γι!% τ-fιν κ{­νησfι τους ( 6λ. παραγρ. 5 · 5 καt 5 · 6 , τοu Β'. τόμοu τής Ήλεκ .. τροτεχν{ας ) .

Μ ο κυρ{ως είναι τ α ε ίΟΥJ των μονοφασικών κινητήρων που χρΥ)σtμοπο ιοuμε : οε μονοφασικοί κινητήρες μέ βραχυκυκλωμένο δρομέα καl ο[ μονοφασικοί κινητήρες μέ συλλέκτη. Κάθε ε!οος περtλαμΜνει &ρκετοuς τύπους. θα &ναφέρωμε &πο κάθε είοος μόνο εκε{νους τους τύπους ποu χρΥ)σψοποιοuνται περισσότερο :

1 ) Οί μονοφασικοί κινητήρες μέ βραχυκυκλωμένο δρομέα ε"Lναι το πιο συνΥ)θισμένο εΊΟος κινrιτf)ρων μονοφασικοu ρεύματος ( φάσεως καl οuΟέτερου ). 'Όπως γνωρCζομε, auτol περιλαμβάνουν κυρ{ως Ούο τύπους :

(Χ ) τους μο1•οφασικούς κινητήρες μέ άντίσταση, καl β) τοuς μονοφασικούς κινητήρες μέ πυκνωτή. 0[ μονοφασικοl ΚtVΥ)τήρες με πυκνωτ-fι έχουν μεγαλύτερΥ)

ροπ-fι εκκινήσεως &π' δ,τι o f κινrιτήpες μs &ντ{στασΥ) , καl γι' αuτο τους χρφιμοποιοuμε, δταν "ή ροπ1ι τοu μΥ)χανf)ματος που κινοuν

9·2. Έχλογη είδοv, χινητήρα 1 75

ε!ναt αuξημένη κατα τΎjν έκκίνηση , π. χ. στις μικρες &ντλίες. 2 ) Οί μονοφασικοί κινητήρες μέ συλλέκτη χρησιμοποιοuν­

τ� ι μάλλον σε εl8ικες περιπτώσεις. Στο ε!δος αuτο των κινητ�­ρων περιλαμβάνονται ο[ �ξfις τόποι :

α. ) Οί μογοφασικοl κι11ητήρες σειρiiς, ποu, οπως κα.ι οί κι­νητfjρες σειράς σuνεχοuς ρεuμα.τος, χρησιμεuοuν yια τr1ν κίνηση �λεκτρικών οχημάτων ( τραίνων κ.λ.π. ) κα.ι , �πομένως, δεν μάς sνδια.φέροuν Ξδω , &cρou Ξξετάζομε μόνο τοuς κινητfjρες ποu χρησι­μοποιοuμε σuν�θως στις Ξσωτερικες Ξγκαταστάσεις.

β ) Οί κινηηjρες Γιουνιβέρσαλ ( Universal ) , ποu ε!να.t κα.­τάλλ ηλοι για να τροφοδοτοuντα.ι είτε με σuνεχες είτε με ένα.λ-� ' \

Λασσομενο ρεuμα.. Κινητfjρες Γιοuνιβέρσα.λ sχοuν πολλες οίκιακές συσκευές

( Ύjλεκτρικες σκοuπες, &νεμιστf)ρες κλπ. ) ( σχ. 9 · 2 ε ) καθwς και οιάφορες φορητές έρyαλειομηχανές ( �λεκτρικα τρuπάνια. κλπ. ).

Σχ. 9· 2 ε. 'Ανεμιστήρα, πού χινeίται άπο μονοφασ�χο χινητήρα τiιποv Γιοvνιβι!ρσαλ.

γ ) Q( κινητήρες άντιδράσεως, ποu' eχοuν το σποuοα.ίο πλε­ονέκτημα. δτι μάς Ξπιτρέποuν να ρυ{}μίζωμε τίς στροφές τους σε μεγάλο 6αθμ6. 'Έτσι εχομε τ� οuνα.τ6τητα. να Ξπιτuχωμε ο ,τ ι

στροφες Ξπιθuμοuμε : &πb μηοεν ως τον κανονικb &ριθμο των περι­στροφών τοu κινητ�ρα. Στοuς κινητfjρες αuτοuς μποροuμε Ξπίσης νά άντιστρέψωμε εύκολα ( με άπλΎj &λλαγ� τΎjς θέσεως των ψu­κτρών ) τ� φορά περιστροφής τοuς. Γι' αuτο τον λόγο χρησιμο-

1 76 Κεφ. 9. 'Υπολογισμό; έγ'χαταστάσεων χινήσεω;, έχλοyη χινητήQCΙ

ποιοuμε συχνα τοuς μονοφα.σικοuς κινητήρες ιiντ�ορ�σεως, οτα.ν θέλωμε να εχωμε τελε{ως μετα.ολητο ( ρυθμιζόμενο ) ιiριθμο περι­στροφών, οπως γ!νετα.ι π. χ. σε δpισμένοuς τόπους μηχανουργι­κών έργα.λε!ων κ.λ.π.

Στον Π!να.κα. 10 �χομε σuγκεντρώσεL τοuς τόποuς α.uτών των κινητfιρων κα.l &.να.φέρομε χα.ρα.κτηρισηκα πα.ρα.οείγμα.τ:χ ciπo τΥ; χρήση τοuς

'Ένα. οεότερο σημα.ντικο στοιχετο, ποu πρέπει να έχωμε δπ' οψrι μα.ς κα.τα την έκλογη ένος κινrιτfιρα., ε!να.ι τό εlδος του άπό άπόψεως κατασκευής. Κυρίως πρέπεL, κάθε φορα ποu πρόκειτα.ι να. οια.λέςωμε eνα.ν κινητήρα., να. κ:χθορ!ζωμε ,τ:όν τύπο τού περι­βλήματός του Καί τόv τρόπο τής στηρίξεώς του.

Περlβλημα κινητήρων. "Ας έςετάσωμε πρώτα. το περίβλημα. τού κινητήρα. Ό τρό­

πος με τον δποιο ε!να.ι οια.μορφωμένο το περ{ολrιμα. έχει μεγάλη σημα.σ!α. για την ψόςη των τυλιγμάτων τι:ιu κινητfιρ:χ. Το περ!­ολημα. έπ!σης χρειάζεται οι6τι οεν έπιτρέπει να εlσχωρfισουν στο έσωτερικο τοu κινητfιρα. ςέν:χ σώμα.τ:χ.

Τα. περιολfιμα.τα. ε! να. ι πολλών εlοωι.ι. "Ας τα έςετάσωμε μ:χζl με τοuς κινητήρες στοuς δποίοuς &.νfικοuν. Δια.κρCνομε, λοι­πόν, τοuς eςής τόπους :

-Τοuς κινητήρες μέ κοινό (άνοικτό) περίβλημα, (σχ. 9 · 2 α.). Auτol ψόχοντα.� με eνα.ν &.νεμιστfιρα., δ δποιος δπάρχε� στον ά­ςονά τους κα.l προστα.τεόοντα.ι ciπo τα ςένα. σώμ:χτα. με eνα. κοινο πλέγμα. σuρμάτινο.

�Ετσι κα.τα.σκευάζοντα.ι ot σuνΥ)θισμένοι κινητήρες, ο[ δποίοι βεο:χ!ως ε!ν:χL φθΥ)νοl κα.l κ:χτάλληλοι μόνο για. ξηρούς χώρους, π.χ. για κλειστα μηχανοστάσια. κα.l οχι για το UΠα.Lθρο.

9·2. Έκλοyη eίδοu; κινητήρα 177

-Τοuς κινητήρες μέ κλειστό περίβλημα ( σχ. 9 • 2 y ) . Auτot ψ6χοντα.ι με εσωτερικΎj κυκλοcρορία. ciέρος, τον δποίο ο ια.οιΜζει ενα.ς ciνεμιστ�ρα.ς ποu βρίσκετα ι στο εσωτερικό τους, γ6ρω ciπo το τελείως κλειστό τους περί6λημα..

·rπάρχουν δμως κα.l κινητijρες με κλειστο περί6λημα. χωρtς :iνεμιστ�ρα., ciλλa πού ε!να.ι δπολογισμένοι να. ψ6χωντα.ι με cρυσι­κο τρόπο ( cρυσικΎj ψ6ξη ).

Σχ. 9 ·2 t. Κινητήρα; μe μeρικώ; κλeιστο πeρίβλημα.

Σ χ. 9 · 2 η. Άντιeκρηκτικος; κινητή· ρας; μe · κατακόρυφο ιϊ;ονα.

'Όπως ε!να.ι α.uτονόητο, δ κινητ�ρα.ς με κλειστο περί6λΎ)μα. είναι δ τ6πος ποu θα. χρησφοπο ι�σωμε σε ύγρούς, βρεyμένους χώρους ( � όγρα.σία. βλάπτει τα. τυλίγματα. ), κα.ί σε χώρους μέ σκόνες. Π.χ. στοuς μ6λους, στα. ξuλουργεία., � στο uπα.ιθρο πρέ­πε; ι πάντα. να. τοποθετοuμε κινητijρες με κλειστο περί6λημα..

- Τοuς κινητήρες μέ μερικώς κλειστό περίβλημα (σχ. 9 · 2 ζ). Auτol ε!να.ι έτσι κα.τα.σκευα.σμένο ι, ωστε οεν μποροuν να. -είσχω�­σουν μέσα. τους δρισμένιχ μόνο ξένα. σώματα.. 'Έτσι π. χ. όπάρχοuν κινητijρες με περί6λημcχ, το δποίο τοuς προστα.τε6ει μόνο ciπo σταγόνες ( ποu · στάζοuν κάθετα. ) � μόνον ciπo βροχΎj ( ποu πέcρτει με μικρ'Υj κλίση ) κλπ.

'Ηλεκτροτεχνία Δ' • 12

1 78 Κεφ. 9. Ύ πολογισμος; έγχαταστάσεων χινήσεως;, έχλογη χινητή11α

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 0 .

Έφαρμογeς κινητήρων έναλλασσομένου ρεύμάτος.

Ειοος κινητήρα ένιχλλιχσσομένου

ρεuμιχτος

Τριφιχσικος έπιχ· γωγικος κινητή· ριχς με βριχχυκυ· κλωμένο ορομέιχ.

Τριφιχσικος έπιχ· γωγικος κ ινητή· ριχς με οιχκτυλί· οιιχ.

Σύγχρονος τρι· φιχσικος κινητή· ριχς.

Μονοφα.σικος κι· νητήριχς με βριχ· χυκυκλωμένο δρομέιχ.

Έ φ ιχ ρ μ ο γ έ ς

Έ:ρ' δσον το έπιτρέπει � Ήλεκτρικfι Έτιχιpείιχ ο ιιχνομ'i)ς, σέ δλες τl; 6ιομηχιχνικές χρήσει; ΠΟU οέν ιiπιχιτε!τιχι ρύθμιση τ!Χχuτ'Υjτιχς, γιιi 1σχεrς ιiπο 1 ΗΡ fω; 30 ΗΡ Υ) 40 Η Ρ. Κιχμμιιi φορά κιχl μέχρι 300 ΗΡ, ή κιχl περισσότερο. Π·χ. σε πολλές ιiντλίες, στοuς ιiνεμιστ'Υjρες, σε συμπιε· στές, στtς έργιχλειομηχιχνές, κλπ.

Σέ μεγάλες 1σχείς ( 300 ΗΡ fω; 1 0 000 ΗΡ) κιχθwς κιχl σε μικρότερες έψ' δσον ιiπιχιτε!τιχι μεγάλη ροπΥ) έκκινf,σεως. 'Επίσης ιiντl τών κι· νητήρων 6ριχχυκυκλωμένου ορομέιχ, έφ' δσον χρει· άζετιχι μιιi μικρ� ρίιθμισ'Υj στροφών Υ) κιχl έψ' δ· σον � εντιχση τοσ ρεuμιχτος κιχτιi τΥjν έκκίνηση οέν πρέπει νιi εlνιχι μεγάλη. IJ;. χ. σε ιiνελκυστ'i)ρες, μόλους, μεγάλες &ντλίες κλπ.

'Όπου ιiπιχιτε!τιχι μεγάλη στα.θερότητα. στlς στρο· ψές. 'Επίσης σε μεγάλες 1σχε!ς ή γιιi λόγους βελτιώσεως ( «ύξήσεως; ) τοσ συνψ. ΙΙ .χ. σε ζεύγη με<t:χτροπ'i)ς Ε.Ρ. σε ρεϋμα. άλλης συχνότητιχς, σε ήλεκτρικά ρολόγι«, σε ρυθμι· στικcuς μηχανισμούς, σε δρισμένους ιiνεμιστ'i)ρες Υ) ιiντλίiiς χ. λ. π.

Κο•ητήρας με άντίσταση : Σε περιπτώσεις μικρ'i)ς 1σχuος κ«l μικρ'i)ς ροπ'i)ς κιχτιi τΥjν έκκίνηση. 11.χ. σε μικρούς ιiνεμιστ'i)ρες. Κινητήρας με πυκνωrή : Σε περιπτώσεις μεγα.λότερης 1σχuος ιiπ' δ,τι ο! κινητ'i)ρες με ιiντίστιχση κιχl κάπως μεγ«λότερrις ροπ'i)ς κιχτιi τfιν έκκίνΥjση. Π.χ. σε κινητ'i)ρες Υι· λεκτρικών ψυγείων Υι μικρών ιiντλιών.

( συν ε χ ίζετιχι )

9 ·2. Έχλοyiι είδοu; κινητήρα 1 79

( συνέχε ι α; ) Εtδος κινητήρα; έναλλασσομένου 'Ε φ α ρ μ ο γ έ ς

ρείιματος

Μονοφασικός κι- Μονοφασικοl κινητήρες σειρiiς : νητήρα;ς μέ συλ- Σέ �λεκτροκίνητα; δχήμα;τα; π. χ. σέ τραrνα, ( γιa λέκτη. ρεόμα;τα; τροφοδοτήσεως 15 Hz Υι 16 ,66 Hz κα;ί

σπανιότερα; γ ιa 50 Hz ) .

Κινητfjρες Γιουνιβέρσαλ : Σέ περιπτώσεις πο\ι έπιθυμοuμε λε ιτουργία σέ Σ.Ρ. κα;l σέ Ε.Ρ. , π.χ. στlς �λεκτρικές ξυριστι· κές μηχανές � σέ &λλες ο1κια;κές συσκευές μικρ�ς 1σχίιος. Κινητijρες άντιδράσεως : 'Όταν έπιθυμοuμε μεγά:λη ρίιθμιση στροφών, π.χ. σέ δρισμένες έργαλειομηχανές.

- Τοuς κινητήρες μέ εlδικά περιβλήματα, οί δποtοι εlvα.ι κα.τάλλΥJλοι για εlοικες �φαρμογές. 'Υπάρχουν π .χ. :

α ) κινητήρες τελείως κλειστοl κατάλλΥjλοι για. λειτουργία μέσα στο νερο ( για τlς ύπο6ρόχιες ιiντλίες ) ,

β ) κινητήρες άντιεκρηκτικοl ( σχ. 9 · 2 'Yj ) πολu ιiνθεκτικής κατασκεuΎ)ς, για. χώροuς δπου είναι �νοεχόμενο να. σημειωθή εκ.: ρηξ'Υj, η

γ ) κινητήρες άν-ι?-εκτικοί σέ ύψηλές {}ερμοκρασίες κλπ. 'Όλοι οί τόποι αuτοt είναι ιiκpι6ότεροι ιiπο τοuς κινΥJτΎ)ρες

με κι:ιινο περί6λΥjμα κα.ί, μάλιστα., τόσο ιiκρι6ότεροι δσο πιο εlο ικ� είναι Υ) κατασκευή τους. 'Όμως, οί Κανονισμοr μας �πιΜλλοuν να. τοuς χpησιμοποιοuμε στlς οιάφορες εlο ικες περιπτώσεις χώρων ποu θα. ιiναφέpωμε στΥjν παράγρα.φο 12 · 3 .

Τρόπος κινήσεως τών κινητήρων.

Τοuς κινψΎ)ρες τοuς οιακρίνομε �πίσ·ης σέ : -Κινητήρες μέ όριζόvτιο ή μέ κατακόρυφο άξονα (σχ. 9 ·2 α.

1 80 Κεφ. 9. Ύπολογισμος; έγκαταστάσεων κινήσeω,, έκλογη κινητήQα

fι 9 · 2 η &ντCστοιχα ), &νά:λογα μ€ τΎ) θέση τοU &ξονά; τους στο μέρος δπου θ!Χ τοuς εγκαταστήqωμε.

-ΣΙ:: κινητήρες μέ δύο βάσεις στηρίξεως ( σχ. 9 · 2 α ) YJ μέ μιά φλάντζα στηρίξεως ( σχ . 9 • 2 η ) κλπ., &ν άλογα μΙ:: τον τρό­πο ποu προολέπομε νli στερεώσωμε τον κινητrιρα στΎ) θέση του.

Τέλος, σΙ:: κινητήρες μέ τροχαλία ( σχ. 9 • 2 6 ) Yj κινητήρες μέ σύνδεσμο κλπ. , &νάλογα μΙ:: το·ι τρ6π(i συνδέσεως τοu φορτίου.

}11:: δσα αναφέραμε παραπάνω, καταλήγομε στο συμτ.έpασμα δτι, γι!Χ νa χαρχκτηρ{σωμε eναν κινητήρα θa πρέπει νa &ναφέ­ρωμε τό εlδος του άπό άποψη λειτουργίας ( π. χ. κινητήρας τρι­φασικός, 6pαχωιυκλωμένου δρομέα ) καl τό εlδος του άπό κατα­σκευαστική άποψη ( π.χ. κινητήρας μΙ:: κλειστο περίβλημα , μΙ:: δριζόντιο άξονα, μΙ:: Μο οάσεις στηρίξεως καl μΙ:: τροχαλ{α συν­δέσεως τοu φορτCου του ).

Έκτος &πο τa κατασκευαστικa αlιτa χαρακτηριστικά, για. νa εκλέξωμε eναν κινητήρα, χρειαζόμαστε καl τa ήλεκτρικά χα­ρακτηρισrικά του, ποu θa δοuμε εlιθuς &μέσως.

9 • 3 Καi}ορισμος τής ίσχύος ένος κινητήρα.

Ή Ζσχuς �νος κινητήρα μετράται συνήθως σΙ:: ΗΡ, καμμιt% φορa δμa>ς καl σΙ:: k W. Εuκολα μποροuμε νa μετατρέψωμε το eνα μέγεθος στο ά.λλο με τlς σχέσεις :

N ( HP) = l ,36 · N ( k\V ) κ�ι N ( kH' ) = 0,736 · N ( lfP ) Π .χ. 61 ΗΡ = 0,736 · 6 1 kH' :::: 44 ,9 kH', κ�ί

27 kfV = 1 ,36 · 27 ΗΡ :::: 36,7 ΗΡ. Το νa καθορCσωμε &κρι6ως τC Ζσχu πρέπει να. έχη eνας κι­

νητήρας, δταν θa τον διαλέξωμε γιa νa τον sγκαταστήσωμε, δi::ν εlναι εuκολο πράγμα, οuτε καl ενδιαφέρει τον τεχνίτη. Διότι π.χ. � Ζσχuς ποu &πορροφά στlς χειρότερες συνθijκες τijς λειτουργCας ·της (δηλαδΎ) δταν sχη το μεγαλuτεpο φορτίο) μι_a spγαλειομηχα­νΎ) , ποu θέλομε νa κινήσωμε μΙ:: fiναν ηλεκτροκινητήρα, &ξαpτ:Χ-:α ι

1 8 1

&πο sνα. πλήθος παράγοντες ποu εlνα.ι &γνωστοι στον τεχνίτrι. Ό κα.τα.σκευα.στrις ομως τής εργα.λειομrιχα.νής καθορίζει πιiντα. τ'fιν /σχu ΠΟU πρsπει νtΧ SXYJ δ κινητήρας α.uτός.

Έaν ο ια.λέξωμε svα.ν κινrιτήρα. μεγα.λtιτεprις 1σχuος &πο ο ,τ ι χρειάζεται το μrιχάνημα. ποu θέλομε να. κινήσωμε, θα εχωμs μικρο βα-&μό άποδόσεως κα.τa τη λειτουργία. του, κα.l μικρο συν­τελεστή ίσχύος. Έaν πιiλι δ κινητήρας είναι πολu μικρής 1σχuος, είναι cρα.νερο δτι δ κινητήρας θ&. δπερcpορτώνετα.ι κα.l θa κα.τα.­στρα.cpή.

Κα.λο εlνα.ι πιiντως νtΧ γνωρίζωμε μΕ ποιό τρόπο δπολογί­ζsτα.ι ή 1σχuς σz μεpικΕς άπλΕς κα.l συνrιθισμένες περιπτώσεις, δ πως εl να. ι α.uτΕς ποu θα &να.cpέpωμε πα.ρα.κιiτω :

Ίσχvς -roiί κινη-rήQα μι{i.ς dvτλίας.

Ή &να.γκα.ία. Ζσχuς €νος κινητήρα., ποu θα κινή μιtΧν &ντλία., οίοετα.ι &πο τον τόπο :

Ν= 9,8 V . γ . /ι kW ( 1 ) η &που Ν ή ζ rιτουμένη Ζσχuς σΕ k W.

v δ ογκος τοu δγροu ποu περν:Χ &πο την &ντλία., στη μονi­οα. τοu χρόνου, οηλα.'δΊι ή παροχή τής &ντλία.ς σs m8jsec.

γ το είδικό βάρος α•Jτοu τοu δγροu σΕ kg/dm8 ( π. χ. γ ια νερο γ = 1 , για πετpέλα.ιο γ = 0,8 κλπ . ).

h το ύψος στο δπο ΙΌ &νυψώνει το δγpο ή &ντλία. ( μα.ζu μΕ το uψος των τρι�ων ) σΕ m, κα.l

1) 6 βα{}μός άποδόσεως δλου τοu συστήματος ( οrιλα.οη &πόοοση τής &ντλίας, τοu συστΎ)μα.τος μετα.οόσεως τής κινήσεως κλπ. )

Παράδειγμα :

"Ενα.ς κινητήρας, μΕ οα.θμο &ποδόσεως 65 % κινετ μιαν &ν-

1 82 Κεφ. 9. Ύπολογισμο, ιiγχαtαστάσεων χινήσεω�;, Ιiχλογη χινητήQα

τλία , � δποία γεμίζε� μ�α δεξαμενrι με νερο ( γ = 1 kgfdm3 ) με παροχrι 0 ,03 nι3fsec. Ή δεξαμενη βρίσκεται σε uψος 7m cΧ.πο την επιφάνεια τοu νεpοu ποu cΧ.ντλοuμε. Οί τριοες κατα την cΧ.νuψωσrι τοu νεροu 1σοδuναμοuν με 1m ΕΠιπρόσθετο uψος. τε tσχu πρέπει να έχη δ κινητfιρας ;

'Αντικαθιστώντας τις τιμες στον παραπάνω τόπο έχομε :

Ν - 9 8 °

·03 . l . _(1_+ 1 ) - 3 6 lcW ( 1 )

- I 0165 - I •

Δηλαδή, σuμφωνα με τον Πίνακα 1 1 , θα διαλέξωμε εναν τuποποιημένο τριφασικο κινητήρα με βραχuκuκλωμένο δρομέα 940 στροφών ποu cΧ.ποδίδει 5 ,5 ΗΡ :::::: 4 k W.

Ίσχvr; toiί κιν'Ι]tήQα fνor; dνεμισtήQα :

Ή 1σχuς τοu κινητήρα δίδεται cΧ.πο τον τόπο :

N= b!_ k�V ( 2 ) 102 - η δποu Ν � ζ ητο•Jμένη Ζσχuς σε k W.

V δ όγκος τοu cΧ.έρα, ποu παρέχει δ cΧ.νεμιστήpιχς στη μονά­δα του χρόνοu, δηλαδη ή παροχή τοu cΧ.νεμιστήρα σε m3fsec.

p ή πίεση τοu ciέpα κατα την έξοδό τοu cΧ.πο τον cΧ.νεμιστή­pα, σε kgfnι2 ( � σε mnι στήλης νεpοu που εκφpά:ζοντάι με τον ίδιο cΧ.pιθμό ), και

η δ βαiJμός άποδόσεως δλοu τοu σuστ.Υιμιχτος.

Παράδειγμα :

'Ένα.ς &νεμιστήpχς παρέχει 90 m3 cΧ.έpα το λεπτό, με πίεση 1 0 kgfm2• Ό ·ljλεκτpοκινητήpιχς που θα τον κινij ( με βαθμο cΧ.ποδόσεως 7 5 % ), πόση ωφέλιμη 1σχυ πρέπει να Ξχη ; Άντι­καθιστοuμε κιχt εδω τtς τιμες στον τόπο ( 2 ) κιχt έχομε :

90 11ι8jηιiιι • 10

Ν= 60 secjnιin

102 . 0,75 1 1 5 · 10 9 1 1 1 '

102 · 0,75 ::::: O , l 6 ι(γ '

9 • 3. Καitορισμο�: τής; ίσχύο�: ένο�: κινητήρα 1 83

'Απο τον Πίνακα. 1 1 οια.λέγομε ενα.ν τuποπο ιημένο μονοψα.­σικο κινητήρα. 0,2 k W κα.� 920 στροψών.

Γενικfι πεQίπtωση ε(JiJ.ύyQαμμηι; μεtακινήσεωι; φoQtlov.

"Ας ποuμε δτι θέλομε με ενα.ν �λεκτροκινητήρα νa κινήσωμε κάποιο μηχανισμό, ποu το wψέλιμο εργο τοu είναι νa μετακινήση εuθίιγραμμα κάποιο ψορτίο. "Ας ποuμε π. χ. δτι θέλομε εναν κι­ν-ητrιρα γιa τΥjν κίνηση ένος ιiνελκuστήρα � ένος γερανοu κλπ.

θa καθορίσωμε την ισχu τοu κινητήρα ιiπο τον τόπο : Ρ · ι • Ν = -- ( 3 ) 75 · η

δποu Ρ -ή δύναμη ποu ιiντιορa στη μετακίνηση τοu ψορτίοu ( σε kg )

!J -ή ταχύτητα με την όποία το ψοpτίο μετακινείται ( σε mfsec ) , κα�

η ό βαίfμός άποδόσεως τοu μηχανισμοu . Ή Ζσχuς τοu κιν-ητήρα. προκuπτει ιiπο τον τuπο ( 3 ) σε ΗΡ

Παράδειγμα :

Ζητοuμε νa κα.θορίσωμε τΥjν Ζσχu ένος κινητήρα ποu απαι­τείται γιa νa ιiνuψώνη με τα.χuτητα. 0,3 mjsec ενα. aσανσέρ, ποu το σuνολικο βάρος τοu είναι 400 kg. Ίποθέτομε δτι δλος ό μηχα.νισμος τijς κινήσεως εχει βα.θμο &.ποΟόσεως 0,6. "Εχομε σίιμψωνα. με τον παραπάνω τίιπο :

Ν = 400 ' 0'3 - 2 67 ΗΡ 75 . 0,6 - '

.

Δηλα.οή, σuμψωνα. με τον Πίνακα 1 1 θa δια.λέξωμε ενα.ν τρι­ψα.σικο τuποπο ιημένο κινητήρα. βρα.χuκuκλωμένοu δρομέα., 940 στροψών, 3 ΗΡ.

Γενικfι πεQlπιωση πεQισtQοφικήι; κινήσεως.

Έχν πρόκειται νa zγκα.τα.στήσωμε ενα. κινητήρα σ� μι:Χ ι.ιη-

184 Κeφ. 9. Ύπολογισμος; έγκαταστάσeων κινήσeως;, έκλοyή κινηtήQ<Ι

χα.νή, ποu το <bψέλιμο sργο τrις Ξμcρανί�εται σε JtεριστροφικΥ) Ξνέρ­γεια., (δψαδΎj έκφριiζεttαι με μια δρισμένη ροπή στρέψεως), π. χ. περιστροφΥ) ένbς τ6pνοu, τότε ή lσχuς τοu κινητήρα. δίδεται .iπο τον τuπο :

Ν = Μ · n ( 4 ) 7 16 . η

δποu Μ ή ροπή στρέψεως τοu μηχανήματος σε kgrι�, n δ άρι{}μός τιίjν περιστροφών τοu μηχανήματος ciνα λε­

πτό, καl η δ βα{}μός άποδόσεως δλοu τοu μrιχανισμοu.

Ή lσχuς τοu κινητήρα. θχ πpοκuψη σε ΗΡ.

Παράδειγμα :

Ζητοuμε να όπολογCσωμε τί lσχu πρέπει νχ sχη ενας κινη­τήρας για να κινij ενα.ν τ6ρνο, ποu στη περίπτωση τοu μεγαλu­τεροu cρορτ{οu τοu καl με 30 στροcρες &να λεπτό, πα.ροuσιιiζει ροπΥ) στρέψεως 38 kgm.

Ό βαθμbς ciποδόσεως τοu τόρνοu iiς είναι 0,65. Ό παραπιiνω τuπος ( 4 ) δίδει :

Ν- -3�- - '> Η - 716 · 0,65 - - ·45 Ρ. Σuμφωνα με τον Πίνακα. 1 1 θα διαλέξωμε πιiλι εναν τuπο­

ποιημένο τριφασικο κινητήρα 6ραχuκuκλωμένοu δρομέα , 940 στρο­cρων, 3 ΗΡ.

9 · 4 'Υπόλοιπα ήλεκτρικά χαρακτηριστικά τών κινητήρων.

Για να διαλέξωμε εναν κινητήρα γιχ μια δρισμένη χρή­ση, δεν ciρκεί να όπολογίσωμε μόνο τΎjν lσχu τοu. Χρειιiζεται ciκόμα νχ ξέρωμε καl πολλα άλλα χα.ρακτηριστικιi τοu. Κuρ!ως χρειιiζετα.ι ή ταχύτητά τοu καl ή τάση λειτουργίας τοu. 'Απα­ραCτητα ομως ε!ναι κα:l άλλα δεuτερεuοντα στοιχεία, οπως ή ροπή στρέψεως στον &ξονιi τοu για τα διιiφορα φιψτία. ( οί κινη-

9 · 4. 'Υπόλοιπα ήλεκτρικά χαρακτηριστικά τών κινητήρων 185

τ�ρες οεν έργάζοντσ.ι σuν�θως μs στα.θερο ψορτCο ) το ρεύμα κατά τήν έκκίνησή του, δ βα{}μός dποδόσεώς τοu κλπ.

• Απο τa παραπάνω μα.ς ένοια.ψέροuν κuρCως Μο στοιχεία. : ή ταχύτητα, ΟΎjλα.οΎj δ &ριθμος των περιστροψων &νιΧ λεπτό, κα1. ή τάση. Τά uπόλοιπ_χ στοιχεία εrναι βέβαια κα.1. α.uτa σΎjμαντικά, &λλa ή μελέτΥ) τοuς οsν είναι &παραCτψΥ) γιa τον άπλο τεχνCτΥ) των έσωτερικων έγκαταστάσεων.

· "Ας έξετάσωμε τώρα τ1.ς ταχuτητες κα1. τ1.ς τάσεις των κινη­τfιρων.

Ταχύτητες κ&,'flιήQω,.

'Όπως γνωρCζομε &πο τον Β'. τόμο τ� ς ΉλεκτροτεχνCα.ς ( Κεψ. 5 ) , οί ταχuτητες των κινητfιρων έναλλασσομένοu ρsuματος οsν μπορεί νιΧ ε!ναι δποιεσο�ποτε.

'Έτσι : α ) Οί σύγχρονοι κινητήρες eχοuν πάντα. eνα στα{}ερό άρι­

{}μό στροφών, ( n &ν:Χ λεπτό ), ίσο μs τον σόγχρονο &ριθμο περι­στροψων, που ο{οεται &πο τη σχέση :

60 · { n = ---'--Ρ ( 1 )

'Όποu : f ή συχνότητα τού ρεύματος, που πάντοτε είνα.ι 50 Hz στriν

Έλλάοα κα1. τΎjν uπόλοιπη ΕuρώπΥ) , κα1. p δ &ριθμος των ζευγών μαγνητικών πόλων τοu κινΎjτήρα.

'Έχομε κινΎjτ�ρες οιπολικοuς (p = 1 ) , τετρα.πολικους ( Ρ = 2 ) ,

οκταπολικους ( p = 4 ) κλπ.

Ό σταθερος αuτος &ριθμος περιστροψων ονομάζεται σύγχρο­νος άρι{}μός στροφών τοu κινΎjτ�ρα.

Έπομένως θ:Χ έχωμε σuγχρονοuς κινητ�ρaς μs τ1.ς έξfις τα-, ' ' , ' ' ' ( 1 ) zτ:ητz;, ΠCι'J ϊ.pCιΚCΙΠτ(ιUν <ΧΠΟ τον τcιπο •

1 86 Κεφ. 9. "Υπολογισμοι; έyκαταστάσεων κινήσεωι;, έκλοyiι �ινητήρα

Διπολικοt κινψijρες : 60 · 50 .

1 =

3 000 στρj1n�n.

Τετρα.πολικοt κινητijρες : 60 . 50 . --�-- = 1 500 στρjm�11.

Έξα.πολικοt κινητήρες : 60 · 50 . -3-- = 1 000 στρjnιt11.

Όκτα.πολικοt κινητijρες : 60 · 50 . 4 = 750 στρfmtn.

'Ανάλογα. έχομε γιa p = 5 ,6 , 7 ,8 . . . , κινητijρες μ€ 600, 500, 428, 3 75 . . . στροφ€ς &νa λεπτ6.

β ) Οί άσύγχρονοι κινητήρες έχουν &ριθμο στροφών λίγο μικρότερο ( 3 εως 7% ) &πο τοuς ιiντίστΙJιχους σ6γχρονους κιvη­τijρες με τον ίδιο ιiριθμο ιiπο ζεuγη π6λων. 'Όσο μεγαλ6τερο ε!ναι το φορτίο τους, τόσο ελα.ττώνοντα.ι ο r στροφές τους, κά.τω ιiπο τον σύγχρονο ιiριθμο στροφών .

ΙΙ .χ. ενα.ς τετρα.πΙJλικος κινητf;pας με βραχυκυκλωμένο δρο­μέα., δτα.ν spγά.ζετα.ι εν κενώ, μπορεί νa έχη ταχ6τητα. ι 490 στροφών sνώ, δτα.ν sργά.ζετα.ι με το πλijρες φορτίο του, Ύι ταχύ­τητά. του θa είνα.ι ι 440 στρ/mirι .

"Ας sξετά.σωμε πρώτα. το θέμα. τijς sκλογijς τijς τα.χ6τητα.ς ένος κινητήρα..

Έaν 6 �λεκτροκινητήρα.ς κινή ιiπ' εuθεία.ς το μηχάνημα. μs το δποίο εfνα.ι συνδεμένος, δηλα.δr1 χωptς νa παρεμΜλλετα.ι κάποιο σύστημα. &λλα.γijς τα.χuτητας (π.χ. λουριά., γρα.νά.ζια κλπ.) , δsν ύπά.ρχει πρόβλημα.. Κινητf;ρα.ς κat μηχάνημα έχουν τον ίδιο ipιθμb περιστροφών, ποu καθορίζεται liπo τtς ιiν±γκες τοu μηχα.­•ιήμα.τος.

9·4. 'Υπόλοιπα ήλεκτρικa χαρακτηριστικa τών κινητήρων 187

Πολu συχνχ ομως 1ι κίνηση μεταδίδεται στο μηχάνημα. με ενα. λουρ1. η μ€ μια &λυσίδα.. 'Όταν συμοαίνη αuτό , τότε πρέπει να διαλέξωμε εναν κατάλληλο κινητήρα, ποu 1; ταχ6τητά τοΙJ θχ μας συμφέpη περισσότερο.

Έπειδ·η ο[ ταχ6στροφο ι κινητijρες είναι κα.τα κα.νόνα κα1. οί φθηνότεροι, τοuς προτιμοuμε. 'Όσο Ξλαττώνοντα ι οί στροφ€ς ένος Κινητήρα, τόσο αuτος γίνεται ογκωδέστερος, �αρuτερος Κα./. σΙJνε­r.ώς aκριοότερος.

ΣΙJν-ήθως δια.λέγομε ( Ξφ' οσον βέοα.ια έχομε τεχνικώς τΥ;ν δΙJνατότητα ) δ ιπολικοuς κινητijρες ( 3 000 στρ/min ) γιχ μικρzς tσχείς ( μέχρι 1 ΗΡ ), τετραπολικοuς κινητijρες (1 500 στρ/min ) για τις μέσες Ζσχείς ( μέχρι 10 ΗΡ ) κα1. έξαπολικοuς κινητijρες η κινητήρες μ€ περισσότερα ζε{>γ'Ι) τ:όλων για τ1.ς μsγαλ6τερες (σχείς.

'Έv�αση κιvηt:-ήQωv.

Στον Πίνακα 1 1 �λέπομε τα βασικα �λεκτρικα χαρα.κτηρι­στικχ συνηθισμένων aσ6γχρονων τυποποιημένων κινητήρων Ε.Ρ. ( μονοφασικών κα1. τριφασικών ).

Ή τΙJποποίηση των κινητήρων δzν είναι γενική, δηλαδ·η δλα τα εργοστάσια ποu τοuς κατασκεΙJάζο ΙJν δzν διαθέτοΙJν κινητijρες μ€ τα rδια χαρακτηριστικά. Για τον λόγο α•Jτον μποροuμε να δε­χθοuμε τ1.ς τιμzς των χαρακτηριστικών, ποu δίδει 6 Πίνακας 1 1 , μόνο σαν κατα προσέyyιση άλη{}ινές.

Π.χ. για 1σχu 3 ΗΡ κα1. 1430 στρ/1niη ενας τριφασικος Κινητήρας μz βραχΙJΚΙJΚλωμένο δρομέα aπορροφά περίπου ένταση 4,8 Α σ€ κάθε φάσ'Ι), έχει βα.θμο aποδόσεως περίπου 0,83 κα1. σΙJντελεστΥ; 1σχ6ος περίποΙJ 0,85. οι τιμzς αuτ€ς &ντιστοιχοuν στην πλήρη Ζσχu τοu κινητήρα.

"Αν δ κινητήρας Ξpγα.σθij μΞ μικρότερη 1σχ{ι, τότε δ συντελε­::>τΥjς Ζσχύος κα1. δ οαθμος aποδόσεώς τοΙJ γενικα ελαττώνονται.

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV\�

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 1

Χαρακτηριστικa άσύγχρονων ήλεκτροκινητήρων

Ι) Μονοφα.σικοί κινητijρες με βρα.χuκuκλωμένο tρομέα. 220 11 50Hz

Δtπολtχο! (πεp!ποu 2 900 στp/min) Τετpσtπολtχο! (πεp!ποu 1 430 στp/min) 'Ε�σtπολtχο! (πεp!ποu 920 στpfmin)

'Ισχύ� �Εντσtσ'rj Βσtθμό� 'Ισχύ� �ντσtσΥJ Βσtθμός 'Ισχύ� �ΕντσtσΥJ Βσtθμό� (Α) ιiποΜσ. σvvφ

(Α) ιiποΜσ. σvvφ

(Α) ιiποδόσ. ΟV1Ιψ kW ΗΡ kW ΗΡ kW ΗΡ

0,09 0,12 1,25 0,54 0,60 0,05 0,07 1,2 0,43 0,56 - - - - -

0,125 0,17 1,6 0,54 0,65 0,10 0,14 1,5 0,50 0,60 - - - - -

0,18 0,25 1,9 0,64 0,68 0,20 0,27 2,7 0,60 0,62 - - - - -

0,25 0,34 2,6 0,66 0,72 0,37 0,50 3,8 0,65 0,67 0,15 0,20 2,7 0,50 0,50

0,36 0,50 3,25 0,69 0,75 0,55 0,75 5,3 0,65 0,75 0,20 0,27 3,3 0,52 0,53

0,40 0,55 3,6 0,69 0,76 0,74 1,0 6,9 0,65 0,76 0,30 0,40 4,4 0,56 0,54 - - - - - 1,0 1,4 8,6 0,67 0,79 - - - - -

- - - - - 1,4 2,0 11,0 0,72 0,81 - - - - -

( Συνεχίζεταt )

oc oc

:;.:: "' "f! ':Ο -< ::ι Q >' Q -< Q

-ι: C>' ιn ..,. -c :c s:ι .. s:ι Q .. s:l· Q "' ε < :c :;; .::$• Q "' ε � ..,.

� -< .::ι• :c

� ..:>· ιο s:ι

,r:.ΡΙ-ιο, �·�'\""(') �\>.���� .-1QV\�

( Συ,•έχεια ) ΙΙ) Τριψασικοί κινητΥ)ρες με βραχυκυκλωμένο δρομέα 380 Ί/ 50Hz

Διπολικοι 'fετpοιπολικοι Έξοιπολικοι Όκτοιπολικοι

ι Ρ >'"" U> >'"" U> U> >'"" V> >'"" U>

c:: " "'S U> c:: " u>s c:: " U>s V> c:: " "'S ·::> ϊΞ <! ·::> ϊΞ <! ·"' ϊ3 <! ·::> ϊΞ <! χ ... •Ο ω .,_ χ ... ·Ο ω &- r;: ... ·ο

ω &- χ ... ·Ο ω

" -- ,. cΞ-� i:: I ;?. -- ,. cE;8 " ,. s� " " ,. ε;g :;-' α. ro.l α. ro.l 8 :;-' α: ro.l "' � -α. ro.l ... . I! ο ., ... . I! ο ... . I! ο ., ... . I! ο

"" ι:Q ι: "" ι:ι:Ι. ι: "" ι:Q ι: "" ι:Q ι: (Hf'/ {Α/ •I! { lff') {Α/ •<! {ΗΡ) (Α) •I!

(ΗΡ) {Α.) •I!

1,2 2860 2,1 0,80 0,84 0,75 1415 1,4 0,77 0,77 0,55 935 1,35 0,70 0,1)5 0,34 685 1,04 0,61

1,8 2860 2,8Γ> 0,81 0,85 1, ι 1415 2 0,79 0,78 0,75 935 1,7 0,72 0,68 0,45 685 1,35 0,62

2,5 2860 3,9 .0,82 0,85 1,5 1415 2,6 0,80 0,80 1,1 935 2,3 0,74 0,72 0,60 690 1,65 0,64

3,4 2860 5,3 0,82 0,87 2 1430 3,3 0,82 0,83 1,5 940 2,9 0,77 0,75 1,0 700 2,35 0,70

4,8 2860 7,4 0,83 0,87 3 1430 4,8 0,83 0,85 2 940 3,8 0,78 0,77 1,35 700 3,1 0,73

6,5 2860 9,8 0,84 0,88 4 1435 6,3 0,84 0,86 3 940 5,1 0,81 0,80 1,7 700 3,7 0,75

9 2860 13 0,85 0,89 5,5 1435 8,3 0,85 0,86 4 940 6,9 0,82 0,80 2,5 710 5 0,76

12 2870 18 0,86 0,89 7,5 1440 11,3 0,86 0,86 5,5 940 9 0,83 0,81 3,3 710 6,5 0,77

16 2870 24,5 0,86 0,87 10 1440 15,5 0,86 0,86 7,5 940 12 0,83 0,83 5 710 9,2 0,78

24 2880 34,5 0,87 0,88 15 1445 22,5 0,87 0,86 10 945 16 0,85 0,83 7 710 12,6 0,81

33 2890 47 0,88 0,88 20 1450 29,7 0,88 0,87 15 955 22 0,86 0,87 10 715 16,7 0,84

45 2910 63 0,90 0,89 30 1455 43 0,89 0,87 22 955 32 0,87 0,87 15 715 24 0,85

68 2880 98 0,88 0,88 41 1445 58 0,89 0,88 30 960 45 0,87 0,85 20 720 32 0,87

85 2890 00 0,90 0,89 52 1445 73 0,90 0,88 41 960 60 0,88 0,85 30 720 47 0,87

110 2930 48 0,91 0,90 68 1455 95 0,91 0,88 52 . 960 76 0,89 0,85 41 720 64 0,88

136 2935 185 0,92 0,90 85 1455 120 0,91 0,88 68 960 99 0,89 0,86 52 720 81 0,88

163 2930 �20 0,92 0,90 110 1465 151 0,92 0,88 85 970 23 0,90 0,86 68 720 106 0,89

198 2945 �62 0,93 0,91 136 1470 187 0,92 0,88 110 970 55 0,91 0,85 85 720 133 0,89

ι Συ.Υεχίζεται)

&-" "' .,

0,60 0,60 0,64 0,67 0,67 0,69 0,72 0,73 0,74 0,47 0,81 0,82 0,81 0,81 0,81 0,81 0,81 0,81

10 � � Ο• � ::i Α

..:1•

r ια !C Α•

� ια Α

� Q .. !C Α• .. ε· < χ � .:ι .. .:Ι· ια �

00 10

,e,Pγιlr �-�'\",., �\���::; · ---ι σ v,�

( Σ1•\•έχεια )

Διπολικοί >="

'" ι:: ο ·:::> ΊΞ <! χ ... ;;. -- ;>

α. � ... .

"' (ΗΡ) {Α)

15 2830 22,5

20 2870 30,5

30 2870 43,5

38 2910 55

60 2890 85

7fι 2900 104

95 2900 130

120 2915 162

150 2940 204

184 2945 248 ·- - -

- - -

-- - -

- - -

- - -

U> "'a ·�.g �'8 � t:

·<!

0,85

0,86

0,87

0,88

0,88

0,90

0,90

0,91

0,92

0,93 -

-

-

-

-

ΠΙ) Τριφασικοι κινητήρες μ.ε δακτυλίδια 380 Γ 50Hz

Τετρcχπολιχοί Έξcχπολιχοί .,. U> >=" v> U> U> ι:: ο "'a U> ι:: ο "'a ·"

]_ <! ·:::> ϊΞ "' ·:::> 8- χ ... -� � 8- $ ... ·Ο ω 8- $ ... ;;. ;> ... ·α. ;> �� ...

;;, α. � φ 'Ο ;;, � ;;,

" ... . <!ιο " ... . <! ο "'

"' � � "' � t: ΗΡ) {Α) •<! ΗΡ) (Α) •<! (ΗΡ)

p,87 1,6 1360 3,2 0,76 0,76 1,6 910 3,4 0,74 0,72 4

p,87 2,5 1370 4,6 0,78 0,77 2,5 920 5 0,76 0,72 5,5

0,88 3,5 1390 6,4 0,79 0,78 3,3 920 6,6 0,77 0,74 8

0,88 5 1410 8,5 0,81 0,80 4,5 930 8,7 0,78 0,74 12

0,90 7 1410 11,3 0,83 0,81 6 930 11,4 0,80 0,75 19

0,91 9,5 1420 15 0,84 0,84 9 940 16 0,82 0,76 27

0,90 14 1420 21,2 0,85 0,84 12 940 20 0,84 0,81 38

0,91 19 1430 29 0,86 0,85 17,5 950 28 0,86 0,82 52

0,90 27 1440 41 0,87 0,85 27 950 42 0,86 0,84 68

0,90 38 1440 55 0,88 0,87 38 955 58 0,87 0,84 85

- 52 1450 74 0,89 0,87 52 955 76 0,88 0,86 -

- 68 1450 96 0,90 0,88 68 955 100 0,89 0,86 -

- 85 1450 120 0,90 0,88 85 960 123 0,89 0,87 -

- 110 1450 151 0,91 0,89 10 960 157 0,90 0,87 -

- 136 1455 187 0,91 0,89 - - - - - -

Όχτcχπολιχοί >=" U> ι:: ο "'a ϊΞ "' ... •Ο ω

-- ;> cE-� α. � ... . <! ο

"' � t: (Α) ·<!

690 8,2 0,77

695 11 0,78

695 14,5 0,80

700 21 0,82

700 33 0,83

705 46 0,84

710 60 0,86

710 80 0,87

715 104 0,88

715 129 0,89 - - -

- - -

- - -

- - -

- - -

8-... ;;, "

0,72

0,72

0,79

0,79

0,78

0,78

0,82

0,82

0,83

0,83 -

-

-

-

-ι

-ο Q

:::ι:: "' '!'! � -< ::t Q :ι-' � Q -ι= Ο' n ....

� R .. R 9 R• Q "'

� χ < ..:S• Cl ... ε !" ε: � ..:s• χ j .. ..:s. ισ R

9 4. Ύπό).οιπα ή).eχτρικa χαρακτηριστικa τών κινητήρων 1 9 1

Έαν ζ ητοuμε τΥjν όνομαστικη ( κανονικη) ένταση ποu &ποp­p·χρά zνας κινητήρας , ό 6ποτος οzν πεpιλαμ6άνεται στον Πίνακα 11, θχ πρέπει νχ χρησιμοποιήσωμε τοuς έξijς τ6πους:

Τριcρασικος κινrιτ·ήρας:

I= lOOO·N 1, 73 · U · συνφ ·η

�Ιονοcρασικος κινητήρας:

δποu :

1000 ·Ν 1= -�---­u · συνφ ·η

Ν 'ή όνομαστική ίσχύς τοσ κινητήρα σs k W ( wcρέλιμη η :Χποθ ιθομένΥJ 1σχίις ) .

U i1 πολικ η τάση τροcροθοτήσεως τσu κινητήρα σz V , σuνcρ 6 συντελεστής ίσχύος τοu κινητήρα , ποu για 1σχετς

2 ΗΡ sως 15 ΗΡ είναι περίποu 0,8 , καl η 5 βα{}μός άποδόσεως τοu κινητήρα.

Παράδειγμα :

'Ένας τριcρασικος κινητήρας 1σχίιος 1 0 Η Ρ= 1 Ο· Ο, 736 = 7 ,36 kW καt βαθμοu &ποθ6σεως 70 %. ποu λειτοuργει ύπc τάση 380 V μs σuντελεστΥj 1σχίιος 0,8, &ποpροcρά ένταση:

1000. 7,36 1 = ι, 73 . 380. ο, 7 . ο,8 �

20 Α. "Αν δ ίδιος κινητήρας �ταν μονοcρασικος κα� λειτ-:.ιuργοuσε

με 220 V θα &πορροcροσσε ένταση:

Ι = 1 000 · 7 ,36 Ο 4

220·0,7 ·0,8 � 6 " .

Βα1Jομος d.ποδόσεως κιvητήQωv.

'Όσον &φορά στο ν �αθμb &.πο06σεως ένbς κινrιτr1pα. πρέπει να Ξχωμε ύπ' οψη μiχς τα έξijς :

1 92 Κεφ. 9. Ύ πολοyισμό, έyκαταστάσεων κινή(Jεω,, έκλοyiι κινητήρα

"Οπως ·δ λες ο[ μ ηχανΞς έτσι καl οί �λεκτροκινητ�ρες έχοuν

άπώλειες, πρ:Χγμα ποu zχει σαν σuνΞπεια νa ιΙποδίδοuν μικρότερη 1σχu ( Ν ω ) ιΙπο �κείνη ποu ιΙπορροcροuν ( Να ) . Το πηλίκο αuτων των Μο 1σχuων ε!ναι δ βαθμος ιΙπο06σεως.

Ν ω

η= -Να-- .

'Εμείς βΞ6αια �νδιαcρεpόμαστε για τ'fιν �σχu ποu :Χποδίδει δ κινητήρας ( wcρΞλιμη 1σχuς ) γιατl αuτ'fιν χρησιμοπο ιοuμε. 'Όταν, λοιπόν, λΞμs δτι έχομε sνα.ν κινητήρα π.χ. 3 ΗΡ, �ννοοuμε δτι δ κινητήρας αύτός άπ()δίδει 3 Η Ρ, ένώ άπορροφ ii ( καταν αλί­σκει ) άπό τό δίκτυο μεγαλύτερη ίσχύ π.χ. για βαθμο &πο06σεως η= 0,83 , δ κινητ�ρας καταναλίσκε ι 1σχ6 :

ο 3 Ν = Ο,Β3 ::::::: 3,61 ΗΡ.

Αuτ'fι ή πα.ρατήρφη εtναι πολu σημαντικ'fι για τον ύπολο­γισμο των βιομηχανικών κα.1. των ο 1κια.κών �γκαταστάσεων.

Τόσο δ βαθμος aποδόσεως δσο καl δ σuντελεστ'fις 1σχύος ένος κινητήρα �λαττώνονται γενικi, δταν δ κινητήρας �ργάζεται με 1σχu μικρότερη ιΙπο τ-fιν κανονικ.Υ1 τοu.

Τάση κι'νη-rήQωv.

ΤΕλος, δσον ιΙcρι:ιρά στ'fιν τάση τροφοδοτήσεως τών κινη­τήρων, αuτ�, δπως έχομε πολλες cρορες ιΙναcρΞρει, είναι 220V σε μονccρασικοuς κιν'f)τΎjρες καl 3 80 V σε τpιcρασικοuς κιν'f)τΎjρες.

"Έχομε δμως σuχνa κα.l �ξαιρΞσεις ιΙπο τον κανόνα. αuτόν. Πολλο1. μονοcρασικοl κινητΎjρες λ ει τοuργοίιν στ-fι ν 'Ελλάδα με 1 2 7 V καl πολλοl τριcρασικοl κινητΎjρες λειτουργοuν με 220 V τροcρο­δοτοuμενοι ιΙπο παληα οCκτuα ( 1 2 7 / 220 V ), 1j &πο 1δια{τεροuς μετασχηματιστΞς. 'rπάρχοuν zπ�σης καl κινητ�ρες μεγάλων �ργο­στασίων ποu λειτοuργοuν με 500 V. Οί κινητ�pες μεγάλης 1σχύcς ( πάνω ιΙπο 100 ΗΡ) λειτοuργοuν γενικa με ύψη λες τάσεις, σu­·ι11θως με Η k V η 6 kV r1 15 kV .

ΚΕ Φ Α Λ ΑΙ Ο 1 0

ΕΓΚΑ ΤΑΗ Α Σ Η ΚΑΙ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ Κ ΙΝΗΤΗΡΩΝ

10 ·1 Έγκατάσταση κινητήρων.

'Αφοu γίνη � εκλογ-ή, ένος δρισμsνου κινητ-ήρα. , σύμφωνα μs δσα. &να.πτuξαμε στο προηγοuμενο Κεφάλαιο, � εργασία. ποu �­χει νa κάμη δ τsχνίτης είναι να. τον τοποθετ'ήση στη θsση 8που πρόκειται νa λειτουργ'ήση .

Βάσεις κι'Vητ:ήQω'V.

Για. νa στερεωθή κα.λa eνα.ς κινητ'ήρα.ς στη θsση του, χρειά­ζεται μια. βάση άπό μπετόν. Το σχsδιο κα.t τlς διαστάσεις τής βάσεως αuτής τό δί�ουν συνfιθως οί κα.τα.σκευα.στsς τοu κ ινητfιpα .

Γενικά, � μορφ-ή, το σχήμα. κα.t � κα.τα.σκευη μιιΧς βάσεως εξα.pτάτα.ι ιiπο το ύπέδαφος, &πο το βάρος τοu κινητ-ήρα. κα.l άπό τόν τρόπο πού αύτός συνδέεται πρδς τό φορτίο του.

Συχνa στην !.'οια. βά.ση, ποu τοποθετείται eνα.ς κινητ-ήρας, τοποθετοuντα.ι και τα. eδρανα � eνα. τμήμα. τοu μηχα.νήμα.τος ποu παίρνει την κίνησfι του &πο τον κινητήρα. .

Στο σχήμα. 1 Ο· 1 α. βλsπομε το σχsδιο τής βάσεως ένος κι­νητήρα. Το βάθος Τ2 τής βάσεως εξαρτάται κυρίως &πο το είδος το\) δπεδάφους. Γενικα. το βάθος α.uτο εκτείνsτα.ι ώς το σημεtο στο όποίο θa συνα.ντήσωμε συμπα.γsς χωμα. � βράχο .

Ή βάση πρέπsι να. εξsχη κα.τα. 20 cm περίπου &πο το έδα­φος, ώστε δ κινητ-ήρας νa προστατεύεται &πο νερa � άλλες κα­κώσεις.

Το βάθος Τ1 των όπων ( σχ. 10 · lα. ), στtς δποιsς θa στsρsω­θοuν τα. μπουλόνια άγκυρώσεως τοu κιν-ητήρα., κα.l οί &ποστάσsις α. κα.t β &νάμsσα. στtς τρuπsς δρίζονται &πο τον κα.τα.σκsυαστ+ι

'Ηλεκτροτεχvlα Δ' 13

194 Κeφ. 10. 'Εγκατάσταση καΙ τροφοδότηση. κινητήρων

τοlι κινητ�ρα γιατt �ξαρτωνται &π?ι τα κατασκεuαστικα χαρα­κτηριστικa καl το �άρος τοu.

Πως κατασκεuάζομε μια �iση; Τ?ι ι}λικο πο� χρησψοπο ι­οuμε είναι μπετόν. Για τ'fιν κατασκευrι τoiJ μπετ�ν τfις �άσεω; μεταχειριζόμαστε σuνήθως eνα μίγμα· σκuροοsματος με τtς �ξής &ν:χλογίες :

1 μέρος τσιμέντου, 2 μέρη &μμου, 4 μέρη σκόρων ( χαλικιών ).

Σ χ. I Ο • I α. Σχβδιο βάσεως; κι νητή�ια.

· 'Acρou &ναμίξωμε κα.λα τα ύλικα αuτα σε ξηρΥι κατάσταση, τοuς προσθέτομs uστερα τrιν &νάλογη ποσότητα νεροu καl &.κο­λι:ιι)θως το ύγρο αuτο σκup6δφα το χuνομε στο σανιδένιο καλοuπι τής βάσεως, ποu έχομε προετοψ.iσει.

Γιχ νχ στεpsοποιηθοuν καλά, χρειάζεται να οιατηροuμε τις ;)άσε ις αuτsς ύγρsς sπt 1() eως 14 ΎΊμέρες περίποu, βρέχοντάς τις τακτικά, zπt 4 eως () -ήμέρες μετα το χuσιμό τοuς.

Μ spικΞς φι:ιpsς κατασκευiζομε καt βάσεις αuτfις τής μοpφfις μz :ο'J�λα. λ_ι)τzς s[ναι sλαψρ6τψΞς Καl �τοιμάζονται γρηγορώ-

ι 0 · 1 . 'Εγκατάσταση κινητήρων 195

τzρ:χ aπο τlζ προηγοuμενzς, &:λλ± � aντοχή τους είναι φυσικ± μικρότερη. .

Ή έπόμενη &παρα!τητη εργ:χ:ιCα ποu eχομε ν± sκτελέσωμz, τφοτοu τοποθετήσωμε τον κινητfιρα.:, εί ν :χι ν± κάνω με έπίπεδη τήν έπάνω όριζόντια έπιφάνεια τΎ')ς βάσεως, &στε δ κιν'Υ)τήρας να sπικαθίσrι τελείως. Κ:χτόπιν τοποθετοuμa τ± μποuλόνια &γκυ­pώσεως το5 κινητήρα μέσ:χ στlς �τ::sς τΎ')ς βάσεως και γsμίζομε τον Ελεuθερο χωρο ποu μένει στις 6πές, δταν eχουν ε 1σχωρήσεt -:χ μπουλόνια, ποu θ± συγκρατοuν τον κινrιτήρα επάνω στη �άσ·rι :ou.

Τόσο ή sπιπέθωση τΎ')ς επιφανΕίας της βάσzως δσο και -:ο γέμισμα των �πών, γίνzται μs λεπτό σκυρόδεμα ποu παρασκευ­ά.�ομz χρησιμοποιώντας sνχ μέρος τσιμέντοu και ενα μέρος καθα­pfις λεπτΎ')ς &μμοu.

'Αφοϋ στεγvώση τελείως όλη ή κατασκευή ( χρzιά.ζονται 10 sως 14 ήμέρες aπο τΥjν �μέρ:χ ΠΟU χuνομΕ ιο μίγμα ) , τότΕ μόνον έπιτρέπεται νά τοπο{}ετήσωμΕ τόν κινητήρα κα l νά σφίξωμε τά μπουλόνια στερεώσεως του στή βάση του.

Ή τΕλεuτ:χία παρατήρηση ε!ν:χι πολu σπουδαία, yιατι πολ­λsς &νωμαλίΕς στη λειτοuργία στρzφομένων ΎJΙ.εκτρ ικων μrιχανών ό:ρzίλονται σS. πρόωρη στΕρέωσή τοuς στlς βά.σΕις τοuς. Ή πρόωρη :X'JτYJ στΕρέωση παραμοpyώνΕι τ± sορανα των κινrιτήρων.

Πολλsς φοpΕς εlναι άναγκαίο νά έλαττώνωμε τόν {}όρυβο Yj τούς κραδ ασμούς, τ.:οu προέρχονται &τ::b τΥj λΕtτοuργCα. των κινη­τήρων. Ή ελά.ττωσ'Υ) α.uτη Είναι &π:χpαCτrιτrι 1δίως δτα'i ο[ κι­νητi)ρzς Είναι εγκα.ταστrιμένοι μέσα σΕ :ιπ{τια, νοσοκομΕία κ.τ.λ. Την επιιΙJγχά.νομc χρφιμοποιώντας ελαστικΕς και οχι στερΕΕς σuνθέσzις κατιΧ τη στήριξη τo iJ κινητήρα. στη βά.ση τοu. Στηρί­ζομz δηλαοη τον κινrιτήρα sπά.νω σΕ μιιΧ βάση ποu &κοuμπ� σs sνα στρωμα aπο ψΕλλοτά.πητα η κα.οuτσοuκ. Σε &λλzς πzριπτώ­σΕις τον στηρίζομΕ ΕΠά.νω σΕ Ελατήρια ( σχ. 10 • 1 β ) .

196 Κeφ. 10. 'Εγκατάσταση καt τροφοδότηση κινητήρων

Στηρήξεις αuτοu τοu τ6ποu κάνομε σuνήθως και δταν έγκα­θιστοuμε κινητήρες σε ορ6cροuς οίκοοομών' δποu βέβαια οzν όπciρ­χει έοαcρος yιa νa κατασκεuιiσωμε κ!Χνοvικες βάσεις.

'Έλεyχος καί σvνδεση Κ&νητ;ήοων. '

Πpοτοu έγκαταστήσωμε κάθε κινητήρα πρέπει νa τοu κάνω­με sναν έλεγχο, γιi νi έξακριοώσωμε ιiν θi λειτοιψγήσ'η χωρ!ς &νωμαλία. Διότι δ κινητήρας μπορεί νi έχη ύποστή ζημίες έξ αιτίας μιaς μακροχρόνι!Χς aποθηκεύσεως � μπορεί νa είναι &.κα­τάλληλος γι&: το ρεuμ(Χ τής οικοδομής. Tou κά.νομε λοιπόν, Εν!Χν ήλεκτρικό έλεγχο ( οηλαοη δρισμένες Ύ)λεκτρικες μετρήσεις ) καί έναν όπτικό έλεγχο ( οηλαοη μιa επιθεώρηση γιi νi δοuμε με τi μάτια μχς μήπως λείπει η 'izει σπ:Χσει κανένα zξάρηιμα ).

Σχ. 10· 1 β. Στήρι�η βάσeω; κινη τήρα σe έΑατήρια.

Ή τελεuταία μ!Χς έργασία γιi την έγκατά.σταση τοu κινη­τήρα ε!ναι ή σύνδεσή του μέ τή μηχανή ή όποία τοu δίδει κί­νηση.

Ή μετάδοσ'f) αuτ-Υj της κινήσεως γίνεται κuρίως εrτε μέ τρο­χαλίες καί λουρί ( σχ. 10 · 1 y ) εrτε μέ έναν σύνδεσμο ( 6χ. 10·18).

Στην πρώτη περίπτωση ή κύρια cρροντίοα μας ε!ναι νά βάλ­λωμε σέ παράλληλες �έσεις τόν άξονα τοv κινητήρα καί τόν ά­ξονα πού παίρνει τήν κίνηση μέ τό λουρί.

Έλέγχομε τον παραλλΎ)λισμο αuτον με ενα τεντωμένο σπιiγ-

1 0• 1 . 'Εγκατάσταση κινητήρων 1 97

γο, δ δποίος, στ-fιν περίπτωσΎ) ποu οί Μο &ξονες ε ίναι παράλλΎJ· λο ι, πρέπει νιΧ ε:ράπτzται συγχρόνως στα τέσ�ψχ άκρα Α, Β, Γ

καΙ. Δ των τ?'Jz:ι.λιων ( σz. 10 · 1 γ).

Τevταιμevος -----.,_ Ι σηαηοc. 'I Κιvnτήpαζ �

I

Σχ. 1 0· 1 γ. Ot άξονες χχ καt yy εtναι παράλληλοι δταν τά σημεία Α, Β, Γ καt Δ εtνάι

σε ε\ιt!·εία, δηλαδi] δταν ενας τεντωμένος σπάyγος τά άγyίζη συγχρόνως.

Στrι δεuτερΎ) περίπτωση, της συνδέσεως τ'Ju κινητ�ρα με την κινούμενη μΎ)χανη μέσω συνδέσμου, είναι &παραίτητο νιΧ κά­νωμε την εύ{}υγράμμιση τών δύο άξόνων.

Έλέγχομε την εuθυγpάμμιση αuτη με Μο ε1δ ικιΧ έργαλεϊα εύ{}υγραμμίσεως άξό}•ων, τa δποία στερεώνομε στοuς Μο &ξονες aτσι , wστε OL &κίδες τους. νιΧ βpεθοuν aντιμέτωπες ( σχ. 1 ο. 1 δ ).

Οί άξονες είναι εuθυypαμμισμένοι δταν η &πόστασΎJ καt η σχετικη θέση των &κίδων δεν μεταοάλλωνται, την wρα ποu γυρί­�Qυ'J ο ί άξονες.

Έννοείται οτι και στtς δύο περιπτώσεις ποu εξετάσαμε,

\98 Κεφ. Ι Ο. 'Εγκατάσταση καt τροφοδότηση κινητήρων

τά μπουλόνια τά συσφίγγομε δριστικά πάνω στfι βάση τού κινη­τfιρα μόνον δταν ί}ά είμαστε έντελώς βέβαιοι δτι οί άξονες εlναι παράλληλοι η εύίfυγραμμwμένοι.

τtς σχετικες ο ιοpθώσε�ς, κα.τa τΎj δ ιάρκεια. των �λέγχων τσ•) κινη":ΥJpα., τ(ς �κτελοuμε τοποθετώντας κα.τ:iλληλχ πα.pεμ6ύσμα.τα. κάτω &πο τΎj βάση τοu.

Σχ. 1 0 · 1 δ. ΕΜΙ-υγρύ.μμιση τών άξόνω'' δύο μηχανόΊν ποiι {lι1 συνοε{tοϋν μ' ίiνα σύνδεσμο.

10 · 2 Έξωτερικ.iι συνδεσμολογί� κινητήρων.

'ΌQyανα nQοστ;ασίαι; και tλέyxov κινητ;ήQωv.

�τ�ν Β'. τόμο τijς ΉλεΚ'tpστεχνία.ς μιλ1ισα.με y�a τΎj σuv­�zσμι:Jλ•ηία. των κινητ�ρωv. Μά.λιστχ, Ολα. δσα. πρέπει νa yνωρ[�rι 6 :zzνCτης σχετικa με τ.Υιν έσωτερικfι συ1•δεσμολογία τ6)ν οια;r,ό-

1 0 · 2. Έξωτερικi] συνδεσμολογία κινητήρων 199

?ων τuπων κινητήρων καθι\)ς καt με τοuς ροοστάτες της εκκινή­σεως ή τijς ρυ{}μίσεως τών στροφών τους , έχοuν &.ναπτuχθij sκεί με λεπτομέρεια.

Έδω, λοιπόν , θa περιορισθοuμε νχ ποuμε λίγα πράγματα μόνο , σχετικχ με τχ πιο κοιν� όργανα προστασίας καί έλέyχου τών κινητήρων, με τη �ο.Υ1θεια των δποίω ν έκτελοuμε την έξω ­τερικη σuνδεσμολογία ένος κινητfιpα.

Σχ. 1 0•2 α.

Στο σχήμα 1 Ο · 2 α φαίνονται σχηματικχ τα οργανα τ� όποία εlναι &.παpαίτητα για τη σ6νδεση ένος κινητfιρα, τον έλεγ­χο τijς λειτουργίας τοu καΙ. την προστασία τοu. Βέtiαια δπάρχοuν καΙ. ε1δικες περιπτώσεις, ποu τα δργανα αuτα είναι διαφορετικa η καΙ. περισσότερα, α.ηα σuνfιθως τα οργανα τοu σχfιματος 1 ο. 2 α είναι &.ρκετά.

τ� δpγανα προστασίας καί έλέγχοu είναι : 1 ) Q[ γενικες &.σφάλειες τήξεως (παρ. 4 . 3 ) η ενας γενι­

κος αi)τ6ματος διακόπτης ( παρ. 4 · 2 ) στην &.pzrι τijς τp�χ.ροδοτι­κijς γραμμής. Στο σχήμα 'ή θέση α •:Jτων των οργάνων φαίνεται

200 Κeφ. Ι Ο. 'Εγκατάσταση χαi τροφοδότηση χινητήρω�

στο σΎ)μείο Α, &.π' δπου αναχωρεί � γενικΥj γραμμ�. ποu τροφο­δοτεί τοuς κινφΎ)ρ�ς.

2 ) Οί μερικsς aσφάλειες ( Β ) . 3 ) 'Ένας μα.χαιpωτος διακόπτης ( ιπαράγρ. 4 · 2) με «δια­

κοπη ΕΠ ι δλων των πόλων » ( Γ ) .

4) 'Ένας αuτόματος διακόπτΎJς ( Δ ). Αuτα τa οργανα τa eγκαθιστοuμε στη γραμμη προσαγωγής

κάθε κιν-ητ�pα. Πρωτα τοποθετοuμi!- τις aσφάλειες, μετa τον μα­χαιpωτο διακόπτΎJ και τέλος τον αuτόματο διακόπτΎJ. Ό τελευ­ταίος αuτος αuτόματος πρέπει νa 6χΎ) ήλεκτρομαγνητικά στοι­χεία ( πψίο δπερεντάσεως ), {}ερμικά στοιχεία και πηνίο ελλεί­ψεως τάσεως ( παρ4γρ. 4· 2, σχ. 4· 2 λ και 4· 2 μ ) .

5) 'Ένας ΕΚκινητης ( Ε). Το είδος του eξαρτατα.ι &.πο το εrδος τοu κινηΊ�pα. Π.χ. eaν πρόκειται για κινψ�ρα με βραχυ­κυκλωμένο δρομέα, στη θέσΎ) ( Ε ) τοποθετοuμε ενα διακόπτη άστέ­ρος - τριγώνου ( σχ. 10 · 2 β · ) � άντιστάσεις έκκινήσεως ( σχ. 1 ο. 2 γ ) η εναν αύτομετασχηματιστή.

Τον eκκινητη τοποθετοuμε βέοαια πριν &.πο τον κινΎ)τ�ρα. Έaν πρόκειται γιa κινΎJτfιρα με δακτυλCδιά τότε, δπως γνω­

ρCζομε , � eκκCνησΎ) το\1 κινητ�ρα επιτυγχάνεται με τη βο�θεια άντιστάσεων τοϋ δρομέα.( θέσΎ) Ζ τοu σχ�ματος 10 · 2 α ) .

Γενικa στ+ι θέσΎ) αuτη ( Ζ) &.ντιστο ιχοuν οί τυχον &.ντιστά.­σεις η οί ροοστ&.τες που παpεμΟά.λλομε στο δρομέα μερικών τuπων κινΎ)τ�ρων, γιa νa ρυθμίζωμε την ταχuτητα Ύι την sντασ� τους.

6 ) Τέλος, ή γείωση(Η) τοlί σώματος τοu κινητ�ρα. 'Όπως φαίνεται στο σχήμα 10 · 2 α καί, δπως θa μά.θωμε στη παρά.γρ. 15·4, � γεCωσΎ) στο σΎ)μείο Η είναι μιa άμεση γείωση τοu κινη­τ�ρα. Μποροuμε δμως eπCσΎJς νa eφαpμόσωμε καl ενα.ν δποιονδrι­ποτε άλλο τρόπο γειώσεως, δπως θχ lδοuμε κα.l στο Κεψά.λα.ίο 15.

'Όσα εrπαμε (,}ς τι!ψα aφopouν στrι γενικη πεpίπτωσΥ1 τpο-

1 0 · 2. Έ!;ωτeρικ7ι συνδeσμολοyία κινητήρων 201

φοοοτήσεως τριφασικών κινητήρων ίσχύος μεγαλύτερης άπό 2 ΗΡ τοuλάχιστον. Πολλες φορες δμως γ�� λόγοuς οlκονομίας � Ξξ α1τίας ztδικών συνθηκιί.Ιν οί σuνοzσμολογίες ά.πλοuστεuοντα� Ύj iντίθzτα; γίνονται πιο σuνθετες.

R--..... ---5--_, .... __ _

τ--_,� .... --

- 'Ασφάλeιe.ς

- Μαχαιρωτός δια >cόnτnι;

Σχ. 1 0·2 β.

R 5 τ

z χ γ,

Σχ. 10· 2 y.

Μαχαιρωτός διαχόnτης Αύτdιχιτος διαχόnττ'Ιζ

'Αντιστόσeις eκκινrίσεr..-;

'Έτσι π .χ. 1Μν μία; γραμμ� τροφοοοτij iiναν μόνο κινητήρα;, οί Μ ο σεφες ι:Χπο ι:Χσφάλε�ες στ!ς θέσεις ( Α ) και ( Β ) ( σχ. 10 . 2 α) σuγχωνz6ονται σε μία μόνο σειρά. Οί άσφάλειες αuτες ε!ναι ι:Χπα­pαίτητzς γι!Χ να πpοψuλάξοuν τον Κtν'Υ)τήρα; cΧΠΟ τα μεγάλα βρα­χυκυκλώματα. 'Όπως είδαμε στ�ν παράγραφο 4 • 2, για τ�ν πpοστα:ι{α τοu κινητήρα. ι:Χπο τα μικρά βραχυκυκλώματα χρψιι­ιιr:ιπο ιquντα;ι τa ήλεκτρομαγνητικά στοιχεία των α.uτομάτων οια.­χqτ.τι!Jν, ε�ιJ) γιά τrιν προ:ιτα.σία τοu &πο τ!ς ύπερφορτώσεις με-

202 Κεφ. 10 . 'Εγκατάσταση και τροφοδότηση κινητήρων

γιίλης διαρκείας χρΎ)σψοποιοuντ':Ι.ι τα. {}.ερμικά στοιχεία τίiηι αuτομάτων διακοπτών.

ΙΥ αuτο το λόγο εlναι πάντοτε άπαραίτητο, γιά τήν προ­στασία τ(ί)ν κι,νητήρων, νά χρησιμοποιούμε συγχρόνως άσφά­λειες καl αvτόματους διακόπτες, πριiyμα ποu δεν το κάνομε με τ1.ς άλλες συσκευες καταναλώσεως.

οι μικροl κ ινητijρες, δηλαο+ι ο[ μονοφα.σικοl η ο[ μικρijς 1σχuος τpιφα.σικοl (κάτω &πο 2 ΗΡ &ς 3 ΗΡ) έχουν έπίσης άπλο.J­στεpες συνδεσμολογίες &π' αuτΎ) ποu περιyράψ':J.με. Σuχνα. ( έφ ' δσον το επ ιτρέπει ή �λεκτρικ� έταιpεία οιανομijς τοu ρεuματος ) τοuς παρεμΟά.λλομε κατευθείαν στο δίκτυο χωρlς ε1οικΎJ οιά.ταξΎJ μειι!)σεως τ"ijς τάσεως ( δ ιακόπτη &στέρος- τpιyιόνοu η aντιστά­σεις κλπ. ). Έπlσης για. λόγους ο1κονομία.ς παραλείπονται καμ­μι&. φορα. οί αuτόματοι διακόπτες προστα.σία.ς τους. Τοuτα. δμως είνα.ι σωστο να. yίνωνται μόνο για. τοuς μονοφασικοuς κινητijρες ποu ή 1σχ6ς τους είναι κάτω &πο 1 ΗΡ.

Τελειώνοντας, δσα χρειάζεται να. yνωpίζωμε σχετικ&. με τΥjν έξωτερικΎJ συνδεσμολογία των κινητήρων, δίνομε μsρικ&. χρfι­σψα κα1. κοιν&. διαγράμματα τijς συνδεσμολογίας αvτης, yιa να. οοuμε λεπτομερέστερα πώς &κριοιJ)ς συνδέονται τα. ορyανα ποu iναφέpαμs προηγουμένως.

Δι�όπtες dσtέQος- tQιyώvov.

Στο σχijμα. 1 Ο . 2 ο βλέπομε τη συνδεσμολογία. τοu yνωστο•j μας διακόπτη άστέρος - τριγώνου στlς τρείς τοu θέσεις: α ) Δια.-

' ' ' β) ' " ' ' ' (220 v ' λ' κ-;.πrι Αεtτοupyια.ς, σuνοεσrι κατα αστsρα στα τu ιyμα.--:α ), Υ) σuνοεσΎι κατ&. τρίγωνο ( �RO \' στα. τuλίyμα.τα. ) .

,, ' , 4 2 "J , \ ... , ' ' � -

_την τ.α(αypαφο • α.ναφεpα.με τον Λι;.γ-;, γt':l. τον -;,πι:ιιι:ι .... ' .... , "J , j)Ίι:;�ιιι:ιτ.ι:ιιι;ι•Jμε τ-;.•J; οιακοπτsς αuτοuς.

10 •2. ΈςωτeQικfι σuνδeσμολογία κινητήρων 2 G3

Διακόπτες ιd κομβία.

Στο σχημα 10 · 2 s βλέπQμε τη συνδεσμολογία των κοινwν διακοπτών έκκινήσεως κινητήρων μέ κομβία. Πρόκειται γιa τοuς δ ιακόπτες εκείνους ποu είχαμε &•ιαcρέpει στην παράγραφο

ΔιaκοnΥι ί\εποupχiσ.c.

R. s τ

��z� Δ

Σχ , 1 0 · 2 δ. Σuνδeσμολογία διακόπτη άστέρο;;- τρLγώνοu.

4. 2 ( σχ. 4. 2 ζ ), με τοuς δπο(ους μποροuμε νa χειριζόμαστs εναν κινητήρα &πb μακρυά, με τη βο -ήθεια Μο κσμοίων (διακόπτες start - stop ) .

'Όπως βλέπομε στο σχ·ημα 1 Ο· 2 ε, � λειτουργία τοu διακό-

204 Κeφ. 1 0. 'Εγκατάσταση και τροφοδότηση κινητήρων

πτη στηρίζεται σ' sναν �λεκτροι-ίχγνήτη Η, πο� �ταν οιαρρέετχι · &πο ρzuμα ελκει μία ρcΗ5οο Ρ. Ή ρά.βοος αuτ·η κλείνε� τις έπαψες R1- U1, Sι- Vι καl Τ1- W1 &πο τlς δποίες τpοφοοοτειται 6 κινητήpχς. Σιηχρ6νως � pά6οος Ρ κλείνει καt τΎjν βοη1Jητική έπαφή Β1 - Β2, ποu χpησιμεuzι γιa νχ κρατά τον �λεκτpομχ­γνήτη Η ύπο τάση , οταν eχωμε &ψήσzι το κομ6ίο Κ. :Με το τ.i­τηllα τοu κομ6ίου κ οίνομε την εκκίνηση ( ξεκινο •jμz ) στον 'Κ�'ί"fι-

Γραμμή τροΦα')οτriσF.ως � R 5 τ

------, I I I I I I I I

___ _j

υ ν w Ι1ρόι; κ ινnτriρα

Σχ. 10·2 ε. Σuνδeσμολοyία ιiνο, διακόπτη μ! κομβία.

τήρα, ένω με το πάτημα ( άνοιγμα ) τοu . κομ6ίου Α τον στα­ματοuμε.

'Η λειτουργίχ τοu διακόπτη με κομ6ία γίνεται ώς &ξijς : Ιlρlν

. πατήσωμε το κόμ6ίο Κ , δ �λεκτpομαγνήτης Η οεν διαρρέεται &πο ρεuμα καl � ρά.6οος Ρ είναι σε τέτοια θέση , ί6στε οί έπαψες . τοu διακόπτη νa ε!ναι &νοικτές. Μόλις πιέσωμε το κομ6ίο Κ διε­γείρεται το πηνίο τοu �λεκτρομαγνήτη Η, � pά.6οος Ρ sλκεται προς

1 0 · 2. ΈGωτερικfι συνδεσμολογία κινητήρων 205

τιΧ οaξιά, ot έπαφaς τοu οιακ6πτ't) κλεCνουν και δ κινφήρ�ς ξεκιν2. Συγχρόνως, δμως, δ �λεκτρομαγνήτης Η εξακολουθεί νιΧ τροφοQο­τΎ)τιχι μέ _σω των βοηθητικών έπαφων Β1 - Β2 ( � τάση ποu τροφο­δοτεί ε ίνα ι� μεταξu των σημείων S1 και Τ 1, οηλαοΥ) � πολικΥ);τάσr; τοu οικτόου ). 'Έτσι, παρ' δλο δτι � έπαφΥ) τοu κομΌCου Κ είναι ανοικτή , <�f έπαφ€ς R1- U1, S1-V1 και Τ1-W1 μένουν κλsι-

στeς και δ χ.ινητ�ρας τροφοοοτε'tται με ρείίμα, έπομένως λειτουργεί. ΓιιΧ νιΧ σταματήση δ κινητfιρας , . δηλαδΎj γιιΧ νιΧ ανοίξουν c.:

παραπάνω έπαφές, πρέπει νιΧ συμΌοuν Ούο πράγματα : 'Ή νιΧ πιέ­σωμε ( ανοίξω με) το δεότερο κομβίο Α τοu διακόπτ-η, δπότε, δπως βλ€πομε απο το σχijμα 1 Ο· 2 ε, διακόπτεται � τροφοοότησrι τoiJ �λεκτρομαγνfιτη Η απο τΥ) φάση S, � Υι τάση τοu δικτόου λό­γω κάποιας ανωμαλίας θιΧ πρέπε ι νιΧ sχrι κατέΌη τόσο πολό , &στε δ �λεκτρομαγνήτης Η νιΧ μΥ)ν μπopij νιΧ κρχτ"ήση τ'ΥJ ράβδο Ρ προς τιΧ δεξιά. Και στις Μο περιπτώσεις � ράβδος Ρ κινείται προς τιΧ αριστερά, ο ί έπαφeς τροφοδοτήσεως τοu κινΎJτfιρα αψ,(­γουν καl δ κινητήρας σταματά..

Βλέπομε, λοιπόν, δτι δ κοινός διακόπτης έκκινήσεως μέ κομβία δeν είναι διακόπτης προστασίας άπό ύπερεντάσεις � βραχυκυκλώματα, &.λλιΧ μ6νο διακόπτης χειρισμού. Βλέπομε δμως δτι ό διακόπτης αύτός εlναι διακόπτης προστασίας άπό iλλειψη τάσεως, δ ιότι, δπως εrοαμε πpίν, &.νοίγει αuτόματα και αποσ•Jvδέει τον κινητ·ήρα &.πο το δίκτυο έιΧν � τάση τοu δικτόου κατέβΎJ πολ6. Εtναι oe γνωστο δτι � ύπερΌολικΥ) πτώση τάσεως, δηλαο-Υj � Sλ­λε ιψη τάσεως, είναι πολu έ�ικίνουνη γιιΧ τοuς κινητήρες.

Ό χειpισμbς με διακόπτη αuτοu τοu τόπου είναι δυνατον ν&. γ{νεται απο θέσεις ΠΟU μπορεί νι% απέχουν &.πο τόν κινΎ)τήρα οσι:, θέλομε. Στις θέσεις αuτeς βέΌαια θιΧ πρέπει νιΧ έγκαθιστοuμε τα . Κ(ψι:Jία κ και Α.

Στο σχijμα 10 · 2 ζ βλέπομε τΥ)ν πραγματικΥ) μορφΥ) ποu zχει στο iσωτεpικό του sνας τέτο ιος οιακόπτΎJς με κομΌία.

206 Κεφ. 10. 'Εγκατάσταση καi. τιιοφοδότηση κινητήιιων

Εlδικeς σvvδεσμολοylες.

"Ως έδω περιγράψαμε τα κuριότsρα οργανα καl τlς κuριότs­pες συνδεσμολογίες. Το θέμχ ομως α:uτο δεν τελειώνει &ς έδω, γιατl 'ή μsγ:iλη εξέλιξη των τsλsuταίων χρόνων στον τομέα των αύτοματισμών και των τηλεχειρισμών έκαμs να τελειοποιηθούν καl ν� έπινοηθοuν πολλα οργανα ζεύξεως καl &λλες συνδεσμολο­γίες , ποu έχοuν σχέση με τ�ν σύνδεση των δ ιάφορων τύπων κι­νητήρων.

Σχ. 10·2 t.

"Ετ-Jι π.χ. δπάρχουν εlοικοt διακόπτες πο\) μιiς sπιτρέποuν, δποτε θέλομε, νά άλλάζωμε τή φορά περιστροφής τών κίνητή­ρων, η -ι;:ά μεταβάλλωμε τόν άρι{}μό τών περιστροφών τών κι­νητήρων, (για να sπιτuγχάνεται αuτο &.παιτοuνταt βέ6α�α και εl­οικοι κινrητ'Υjρες ) . Ίπάρχουν έπίσ·ης διακόπτες πο!J κάνοuν αύτό­ματα τις δίιο αuτες δουλειες. 'Επl πλέον δπάρχοuν καl άλλο ι τύ­τ.'j� διακοπτιJ)ν γ1α το!Jς μ.ονοφασικο!Jς :η τούς ε1�ικο1Jς τ(ιποuς κι­Ψητrιpων. Τπάρχοuν sπίσrις σuνοuασμοi. διακοπτών sκκινrισεως με χ•)τ6ματοuς διακόπτες προστασίας κλπ.

'Ο χιJψος έοω δεν μχς sπιτρέπsι να. zπεκταθοuμε στο θέμα 7.;ι-:C. περισσότερο, πριiγμα ciλλωστε περιττό, r.ιια και ο[ συνδε-

10 ·3. Τροφοδοτικε, yραμμΕ!; καί προστασία κινητήρων 207

::ιμ�λογίΕς ποu πΕριγράψαμΕ Είνα� οί βασικΕ:ς καl οί π ιο σu-χνχ χρ-ησψοποιοtψΕνΕς.

10 · 3. Τροφοδοτικeς γραμμeς και προστασία κινητήρων.

ΓQαμμeς κινη"JήQων.

'Όπως &.ναcρέραμΕ στ�ν παράγραφο 9 • 1 , ή βασικ� κατα­σκΕυαστικ-ή διαcρορα &.νάμeσα στlς γραμμΕ:ς κιν-ητ-ήρων καl αuτων ΠΟU τροcpοδοτοuν τ(ς iγκαταστάσΕις cpωτισμοu, Είναι δτι ο[ δΕUτΕ­ρες &.ποτελοuνται σuν-ήθως &.πο iντοιχ ισμένΕς γραμμΕ:ς 1\'Ιπέργκμαν, sνω οί πρtί)τες είναι πολu σuχνα 6ρατές, κατασκΕυασμένες μΕ: χαλυβδοσωλήνες καί κοινούς άγωyούς έγκαταστάσεως � μΕ: κα­λώδια dν{}υγρά.

Έκλέγομε τlς κατάλλ-ηλeς δ�ατόμΕ:ς, των &.γωγων κα't τlς :iναγκαΙΕς διαμέτρους των σωλ fινων σ{ιμφωνα μΕ: τοuς κανόνΕς πι:.u &.ναπτt>ξαμΕ λΕπτομΕρως στο ΚΕφάλαιο 6 .

Δ-ηλαδ-ή, σχΕδιάζομΕ πάλι το σχέδιο τής έγκαταστάσεως κα: τοποθετοuμΕ τα διάφορα μ -ηχανfιματα στlς προκαθορισμένΕς τους θέσΕις. Σuνfιθως δ τεχνίτης δΕ:ν Ξχε� νχ &.σχολ·ηθη μΕ: το ποu &.κpι6ως θα τοποθΕτfισ-η τοuς κ�ν-ητ"ijρες, γ ιατ't πολΗ μηχανή­ματα Ξχοuν μια 6pισμένη uποδοχ� ( βάσr;) στr1ν όποCα τοποθΕτΕΙ­ται ό κινητήρας τοuς. "Α ν χρΕιασθ"fι lδιαίτψη μΕλέτr; για τΎjν τοποθέτ-ησ-ή τοuς, αuτο Είνα� κάτι ποu θα :iπασχολfιση ΠΕρισσό­τΕρο τον μηχανικό , ΠΟU θa zπι6λέψΎ) ολr; τΎjν Εγκατάσταση, κα't λιγότΕρο τον τΕχνίτΎJ.

τις γραμμες ποu τροφοδοτοuν τοuς κινrιτ"fίρΕς τ'tς χαpάζομΕ στο &.νάλογο σχέδιο μΕ: τον ίδιο τρόπο ποu τtς χαράζομΕ και στο σχέδιο ποu κάνομs για τ'tς sγκαταστάσΕις cρωτισμοu. 'Όπως φαίνΕται στο σχήμα 10 . 3 α , ποu δΕίχνει Ε.να παράδΕιγμα γpαμμων ποu τpο­φοδοτοuν κινητήρες σΕ: μια α.ίθοuσα μηχανουργΕίου, ΞχομΕ π�λι Ε.·ια γενικό πίνακα, &π' δποu &.ναχωpοuν οί τρΕΙς γpαμμΕ:ς πι:.u

208 Κeφ. 10 . Έyχατάσταση χαt 'tQΟφοδότηση χινητήQων

τpο:.ροδοτοuν κατα. δμάδες τοuς κινητήρες των μηχανημάτων. Κά­θz μηχάνημα έχει τον δικό του πίνακα ( lναν μερικό πίνακα κι­vήσεως) δπου βρίσκονται οί ασφάλειες, οί διακόπτες καt τα. ύπ6-λοιπα οργανα ποu, δπως έχομε πή στην προwοuμενη παρά­γραφο, ε!ναι ciπα.ραίτητα για. τον έλεγχο καt την προστασ{α κάθε ;..ινητ�pα..

Σ:χ. 10·3 α.

Στο σχήμα 1 Ο· 3 α φαCνονται μόνον ο [ γpαμμες κιν�σεως σχεδιασμένες σuμφωνα με τοuς συμ6ολισμοuς τοu ΠCνακα 1 7 . Έκτος ciπo αuτες θιΧ έχωμε βέ6αια καt τtς γpαμμες φωτισμοu, ρευματοδοτών κλπ.

'Άς οοuμε τώρα τόv άριrJμό καί τή διατομή των άγωγών σέ κά{}ε γραμμή κιν�σεως.

�Α ν στην περ�οχΥι τοu μ ηχανουpγεCου τοu σχfιματος 10 · 3 α Ξφαρμόζεται "ή ούδετέρωση ( πα.ράγρ. 15 · 5 ) , τότε δλες ο[ γραμ­μες κιν�σεως, Ξφ' δσον τpοφοδοτοuν τριφασ�κοuς κινητήρες, πρέπει νχ εχουν τέσσερις άγωγοvς ( τρετς ciγωγοuς φάσεως καt eνα ou-

1 0 · 3. Τιιοφοδοτικε, yοαμμe, καt πιιοστασία κινητήιιων 209

"ετερο για τη γείωση ). Ο ί κινψi)ρες πο� Ξκκινοuν με οιακ6πτ-ιι &:στΞρος - τριγώνου πρέπει , σόμφωνα με το σ-χi)μα 1 Ο· 2 δ, να σην-"' ' 6 ' ' ( .. ' ' ' ' ' '::> .! ) " � " οεωνται με αγωγους .:.κ τος απο τον ουuιοτερο . ."ι ν ε-χω με καl μονοφασικούς κινητήρες τότε ο(ιο aγωγσl είναι &:pκετσl γιa τ·ην σ.Jνοεσ-ή τους.

Στο σχi)μα 1 Ο· 3 α 6 aριθμbς των aγωγων σε κάθε γpαμμr1 {!)ς τοuς μερικοuς πίνακες είναι 4 , οηλαο-fι ύποθέτομε δτι τα οιά­ψορα μ Υ)χανήματα κινοι::Jνται &:πο τριφασικοuς κινΥ)τi)ρες κα!. οτι 6φαρμόζομε οuοετέρωσr;. Έπειο-fι οεν ύπάp-χει χwρος , οεν φαίνε­ται στο σ-χΞοιο δ &:ριθμος των &:γωγων κάθε γραμμi)ς μεταξu με­?tκσ'ί πίνακα κα!. κινr;τήpα.

'Όσον aφορα στΎj διατομή τών άγωγών, πρέπει να έχωμε uπ' οψr; μας τa έξi)ς :

Ή γραμμή προσαγωyijς σέ κάίfε κινητήρα πρέπει νά έχη διατομ1j τέτοια, wστε νά άντέχη σέ έJ•ταση 1,25 φορές τήν ονο­μασiική ένταση τοiί κινητήρα, οηλαο-fι 1 ,25 φορες τijν ένταση

τ;οi) είναι γραμμένη στΎjν πινακίοα τοu κάθε κινητήρα. Οί κεν­τpικες γραμμΞς τροφοδοτήσεως περισσστέpων κινητfιpων θa 'Εχου'ι οιατομες τέτοιες, wστε •ια &:ντέ-χουν συγ-χρόνως τόσο στο 1 ,25 ?Ο­ρες τοu ρε(ιματος τοu μεγαλυτέροu κινΥ)τήρα τi)ς γραμμi)ς οσο κα!. στα κανονικα ρε(ιματα των άλλων.

Παράδειγμα: "Εστω δτι με μlα γραμμ·η 380 V θέλομε να τροφοοοτήσωμε τέσσερις τρι:ρασικοuς κινr;τi)ρες, με βραχυκυκλω­μΞνο ορομέα. Οί κινΥ)τi)ρες αuτο!. είναι sνας 1 5 ΗΡ, sνας 5 ,5 ΗΡ καl Μο 4 ΗΡ, κα!. ολο ι είνα ι τετραπολικοί.

Άπο τον Πίνακα 1 1 βλέπομε οτι τα aντίστοιχα όνομαστικα ( κανονικα ) ρsόματα των κινΥ)τήρων είναι : 22,5 Α ( για τον πρώτο κινητήρα ), 8,3 Α ( για τον οεότεpο ) καl 6 ,3 Α ( γ ιa κα­θένα &:π ο τοuς &λλοuς ο{ιο των 4 ΗΡ ) .

Έπειοij δ μεγαλότερος κινΥ)τήρας είναι τών 1 5 ΗΡ, ή γpαμ­μ.Υj θα ύπολογισθij γιa ρεuμα:

14

210 Κeφ. 10. 'Εγκατάσταση χαί τQοφοδότηση χινητή_Qων

I = 1,25 · 22,5 + 8,3 --t- 6,3 +6,3:::: 49 Α. Άπο τοuς Πίνακες 4 καt 6 βλέπομz δτL � γραμμη θιΧ κατα­

σκzυασθή μΞ 4 κοLνοuς &γωγοuς εγκαταστάσεως των 1 6 mm2, το­ποθετημένοuς μέσα σε χαλuοοοσωλfινα φ 36 . Σuνήθως μLιΧ τέ­τοια γραμμη τrιν ΚΧνομΕ δρατΎj κα.t οχL χωνΕuτή .

Πgοστασία χινητήgων.

"Ας sξΕτάσωμε τώρα. τα. σχετικιΧ μΞ την προστασία των ΚL­νητήρων.

Ό Πίνακας 1 2 οίνεL τtς ονομασηκες τιμες των άσφαλειώv τήξεως με τtς δποτες πρέπεL νιΧ προστατεύωμε τοuς κινητήρες. Ο( &σφάλεLες αuτες πρέπεL νa είναL έπιβραδυvομένης τήξεως ( σχ. 4 · 3 ζ ) , γι&. νιΧ μην καίωνταL κατ&. την sκκίνηση των κLνη­τήρων, δπότΕ � eνταση ποu &πορροφοuν ο[ κινητήρΕς ε!ναL μεγα­λύτερη &πο την κανονική .

Στο προηγούμενο παράοεLγμα εrχαμε τοuς έξης ΚLνητήρες : ( που την lσχύ τοuς την μετατρέπομε σΞ k W, οπως εtοαμε στην παράγραφο 9 · 3 ).

'Ένα ΚLνητήρα 1 5ΗΡ = 0,73 6 · 1 5::::1 1 kW. 'Ένα ΚLνψήρα 5,5 ΗΡ = 0,73 6 · 5,5:::: 4,05 k W. Δύο κLνητήρες 4ΗΡ = 0,736 · 4:::: 2,95 kW.

Σύμφωνα λοιπον με τον Πίνακα 1 2 θα. πρέπεL τοuς ΚLνη­τfιpΞς αuτους, ( που uποθέτομε δτι SΚΚινοtίν με Οιακόπ�ες &στέ­ρος - τριγώνοu καt δτι τpοφοοοτοuνται με 380 V ) , νιΧ τους προσ­τατεύσωμε με τtς ι:Χ.κόλοuθες &σφάλειες τήξεως :

ΚLνητήρας 1 5 ΗΡ = 1 1 k \V &σφάλειες 25 Α. Κινητήρας 5,5 ΗΡ = 4,05 k W aσφάλειες 10 Α· Κινητήρας 4ΗΡ= 2 ,95 kW &σφάλειες 10 Α. Έκτος &πο τtς &σφάλειες τήξεως, εrοαμε στην προηγούμενη

παράγραφο δτι κάθε ΚLν-ητήρας μεγαλύτερος τοu 1 ΗΡ, πρέπει νa προστατεύεται καt &πο eναν αύτόματο διακόπτη. Στον οια-

10·3. Τοοφοδοτιχe�: yοαμμe�: χαi. ποοστασία χινητήοων 2 1 1

ΠΙΝΑΚΑΣ 12

'Αάφάλειε� τήςεως νιa τή προστασ(α τριφασικών κινητήοων c_= -

Όνομιχ- Μεγισ-τ;η ισχύ� ένό� xινr,,;ijpιx με Μεγίσtr, ισχύ� ιfνό;; χινr,,;ijριχ μs

στιχέ� 6pιχχυχυχλωμaνο δpομέιχ, ποiι έπι- διχχt•Jλ(διιχ, ij 6pιχχυχ�χλωμaνο

έντά.σει;; ,;paπs,;ιχι νά. πpοστιχτεύωμε με τ!;; δpομέιχ πού έχχινιt μέ διιχχόπ�η

ciσφιχ- ά.ν't(στοιχε� ά.σφά.λειε�. Άπ' εύ- ciσtapo�- τριγώνου χιχ! πού έπι-

λειών θaιιχ� σύν/Jεση τοίϊ χινητ'Ιjpιχ με τpέπεtιχι νά. πpοστιχτεύωμ& μέ τ!�

τ'Ιj,εω� τό /J(•A.τuo. ά.ντιστοιχε;; ά.σφά.λaιε�.

220 v ι 380 v .

(Α) 125 v 220 v 380 v 500 V 125 v 500V

Ίσχat� σi kW Ίσχεt� σi kW

2 0,15 0,25 0,45 0,6 0,25 0,43 (), 75 1

4 0,33 0,55 1 1,3 0,55 1 1,7 2,2

6 0,6 1,05 1,8 2,7 0,9 1,55 2,7 3,6

10 1,1 1,9 3,8 4,3 1,5 2,6 4,5 6

15 1,5 2,6 4,5 6 2,3 4 7 9,2

20 2 3,5 6 8 3,2 5,5 9,5 12,5

25 3 5,2 9 12 4 7 12 16

35 4,1 7,2 12,5 17 5,8 10 17,5 23

50 5,5 10 17 22 8,3 14,5 25 33

60 7,5 13,3 23 30 10 18 31 41

80 10 17 30 40 13,3 24 41 54

100 13,3 23 40 53 17,7 31 53 70

125 18 32 55 72 22 39 67 88

160 - 40 70 92 - 49 85 112

200 - 52 90 120 - 62 107 141

225 - 66 115 152 - 71 122 160

260 - 81 140 185 - 81 140 185

300 - 93 160 210 - 93 160 210

350 - 107 185 - - 107 185 -

430 - 132 225 - - 132 225 -

500 - 155 - - - 155 - -

600 - 186 - - - 186 - -

--

212 Κeφ. 10. Έyχιιτάστιιση χιιi τροφοδότηση κινητήρων

κ6ΠτΎ) αuτον , το ί>ερμικό στοιχείο ( δΎ)λαο� � διμεταλλικ� επιχ­φΥj ποu είδαμε στ� ν παράγριχφο 4 . 2' σχ. 4 . 2 λ ) το ρυθμίζομε sτσι , ώστε νι:Χ λειτουργΎ) σε sντασrι λίγο μεγαλύτεpΎ) &πό τ�ν κα­νονικΥj sνταση τοu κινrιτήpα ( μ�κρΥj δπεp:ρόpτιση ) .

'Αντίστοιχα, ρυθμίζομε το μαγνητικό στοιχείο τοu διακ6ΠτΎ) ( δΎJλαδ� τον -lιλεκτρόμαγνf1τη τοu σχfιματος 4 · 2 μ ) eτσι, ώστε νa λειτουργΎ) περίπου &πο το δεκαπλάσιο (;>ς το δωδεκαπλάσιο τής καvοvικijς ένrάσεως τοϋ κινητήρα ( μικρό βραχυκ•]κλωμα ).

0[ δύο αuτες ρυθμίσε ις στον αuτόματο δ ιακόπτΎ) γίνοντιχ� εuκολα με περιστροφΥj Μο ε1οικιi>ν βαθμολογΎ)μένων κοχλιών ποu eχει κάθε αuτόματος. Έννοείται δτι ή ίσχύς τοϋ διακόπτη πρέ­πει νά εlναι τουλάχιστον ίση μi τι)ν ίσχύ τοϋ κινητήρα πού προστατεύαμε.

10 • 4 Κινητήρες συνεχοiίι; ρεύματος.

Οί κινΎ)τήρες συνεχοuς ρε•]ματος χρησιμοποιοuντα ι μόνο σ!:: ε1δικες περιπτώσεις, γ�' α.uτο δεν πρόκειται νχ aσχολΎ)θοίίμε εδω 1διαίτερα. μ' αuτο.Jς. Πάντως, δλα σχεδον δσα. είπαμε γε­νικι:Χ γιι:Χ τοuς κινητήρες Ε .Ρ., γιι:Χ τΥjν προστασία τους , γι!% τι:Χ περι6λήμα.τά τους καt γιι:Χ τον τρόπο τής εγκαταστάσεως κα.t τής τροφοοοτήσεώς τους 1σχύουν γενικι:Χ κα.t γιι:Χ τοuς κινΎ)τi)pες Σ.Ρ.

'Όσον &φορtΧ στι:Χ χαρα.κτΎ)ριστικι:Χ τi'jς λειτουργίιχς τους κα.t στις �διότητές τους, τι:Χ γνωρίζομε �δΎJ &πό τον Β' τόμο τής Ήλεκ­τροτεχνCας.

Ή ίσχύς των κινΎ)τ'ήρων Σ.Ρ. μετρείται σε ΗΡ η σε kW, και είνα.ι δπως καt στοuς κινΎ)τΎ)ρες Ε .Ρ.

N(HP)=1,39·N(kW) � N(kW)=0,735·N(HP). Ή 1σχuς Να.' ποu &πορpοφa eνας Κ(νΎ)τήρα.ς &πο το δ ίκτυο,

είναι πάλι μεγιχλύτερΎ) &πο τ'fιν lσχu Νω, ποu &ποδ{οει στον άξονά του. Βέ6αια, δταν μιλοίίμε γι!% τ·ην tσχu ένος κινητήρα. εν­νοοίίμε πάντα τΥjν 1σχu ποu μtΧς &ποδίδ�ι ( Νω ) καt οχι α.uτ� ποu

1 0 • 4, Κινητήρε� συνεχού�. ρεύματα� 213

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 3

'Εντάσεις καi. προστατευτικeς άσφάλειες κινητήρων συνεχούς ρεύματος

Όνομαστικi1 ίσχίι� κινrι-Όνομαστικ-.j Ιiντασ'Ι) τών

'Ασφοcλειε� τfι�εω� γιi κιν'Ι)τr1ρων σέ Α ciνocλo-

τr1ρων Σ.Ρ. ( ciπο�ιδομέ- γοc μέ τ�ν τοcσrι τροφο-τ�ν προστασιι:. κι V'l)τ-.j-

νrι ίσχίι;) δοτfισεώ� τοu�. ρων Σ.Ρ. (τιμέ� σέ Α)

kW ΗΡ 220 v 440 v 220 v 440 v 1 1,4 6,4 3,2 10 6

1,5 2 9,5 4,8 10 6

2 2,7 13 6,5 15 10

3 4 18 9 20 10 4 5,5 24 12 25 15

5 7 29 14,5 35 20

6 8 34 17 60 20

7 9,5 40 20 60 25

8 11 45 22,5 60 35

9 12 50 25 60 35

10 13,5 56 28 60 35

12 16,5 66 33 80 60

16 20 85 42,5 100 60

20 27 110 55 125 60

30 40 160 80 200 100

40 55 210 105 225 125

50 68 260 130 260 160

60 82 310 155 350 160

70 95 360 180 400 200

80 110 400 200 430 225

90 123 450 225 500 260

100 136 500 250 600 260

214 Κεφ. 10. 'Εγκατάσταση καΙ τροφοδότηση κινητήρων

' - (Ν ) Τ' λ.' Ν ω

' ' β .ιι. ό ' αποppοφα ΙΧ • ο π-η ικο ---= rι παpιστανει το α·υμ απο-ΝΙΧ

δόσεως τοu κιν-ητ·ήpα. Ή ίσχύς λοιπόν πού άποδίδει ενας κινητήρας οCοεται aπ�

τον τόπο : Νω=Νa ·η= U· l ·η

δποu U 1ι τά.ση τοu ο ικτuοu σε V καt Ι� liνταση ποu aπoppoφa δ κιν-ητrιpας σε Α.

Ό ΙΗνακας 1 3 οCοει τtς όνο μαστικές έντάσεις των κινητ�pων συνεχούς ρεύματος καl τtς aντCστοιχες άσφάλειες τήξεως με τtς όποίες πpsπει νά τοuς πpοστατεόωμε.

Με τΥj βο�θεια των τφων τοu ΠCνακα αuτοu όπολογCζομε τtς τpοφοοοτικες γραμμες των κινητ�ρων Σ.Ρ., δπως κά.ναμε και στΥjν περCπτωση των κινητήρων Ε.Ρ.

Ή ρύ&μιση, τsλος, των αuτομά.των δ ιακοπτών, ποu πpοστα­τε{ιοuν τοuς κινητήρες Σ .Ρ. aπο όπερφορτCσεις καt μικρά βρα­-χuκuκλώματα, γCνεται ώς έξijς :

Το {}ερμικό στοιχείο puθμCζεται έτσι, &στε ό δ ιακόπτ-ης νά λειτοupγij σε ένταση λCγο μεγαλύτερ-η ciπo τΥjν όνομαστικrι έν­ταση τοϋ κινητήρα, eνώ το μαγν-ητικο στοιχείο ρuθμlζεται έτσι , ίtlστε ό δ ιακόπτ-ης νά λειτοupγij σε εντασ-η tσrι με το δεκαπλάσιο περCποu της κανονικής. 'Έτσι π.χ. στον αuτόματο δ ιακόπτη ένος κινητήρα 20 ΗΡ 220 V Σ .Ρ. θά puθμCσωμε το θεpμικο στοιχείο

στα 90 Α περCποu, Ξνω τ9 μαγνητικο στοιχείο στα 10·85 =850 Α περCποu.

Κ Ε Φ Α Λ Α I Ο 1 1

Κ ΑΤΑΣΚΕΥΗ Κ ΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΙΑΣ Ε ΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ

11 . ι ΤοποiΜτηση πινάκων.

Στην παράγραφο 4 · 1 zί'θαμε τοuς κανόνες ποu πρέπε ι να &κολουθοuμε, 13ταν κάνωμε την εγκατάσταση των πινάκων μιι:Χς ·ηλεκτρικijς εγκαταστάσεως. θα &ναφέρωμε τώρα; μερικες σχετι­κες κα;τα;σκευα;στικες λεπτομέρειες.

φ

φ ·

• Aιφoδel('fec. ε.εα�ω1iΊc.

·Ασφάλe.ια

...++---ΙΙ-�ιvττιές παc;ες ι

• Ακροδiιιτεc e.iσayω�i'jc

φ

Σχ. 1 1 · I α.

Διnολικοc. διακόnτηc.

"Ας πάμε στο σχijμα 4 · 1 ε . Στο σχijμα. α.uτο βλέπ�με την γενικη συνδεόμολογία; ξνος μικροu πίνακα διανομής : βλέπομε, δηλα;δ� . 13τι δ οuδέτερος &γωγος δεν περνά &πο τοuς δ ιακόπτες Ύ] τtς aσφάλειες &λΗ δδηγzίτχι &π ' εuθείας &πο τοuς άκροδέκτες ( μπ6ρvες ) είσαyωyής στοuς άκροδέκτες έξαyωyης τοu πίνακα. Αuτη � περίπτωση ε!ναι δ γενικος κανόνας ποu &κολουθοuμε για ·

τη συνδεσμολογία� ·rπάρχει δμως καt εξαίρεση στον κανόνα α;u­τ6ν. Καt 'ή εξαίρεση γίνεται δταν 6 Κανονισμος μaς ζητή νck κά­νωμz α διακοπή έπί δλωv τ(ί)ν π6λων>> (παραγρ. 1 2 . 2 ) . Στο σχfιμα 1 1 · 1 α βλέπομε μια τέτοια :cερίπτωση, 13που πάλι τη -

216 Κeφ. 1 1 . Κατασκeuiι και έλevχο' μιά' έγκαταστάσeω,

pείτα; ι � σεφ& : &.κpοοέκτες ε ισαγωγής - διακόπτης - aσφάλεια; -&.κροοέκτες &ξαγωγijς. Ό οuοέτεpος διακόπτεται στον διπολικο διακόπτ-η , δέν προστατεύται δμως άπό καμμιά άσφάλεια.

Πρέπει να προσέχωμε &στε οί άγωγοί τώv φάσεων, πρός τήν πλευρά τής έγκαταστάσεως, νά συνδέωνται ατό στα{}ερό μέ­ρος τών μαχαιρωτώv διακοπτών καί δχι στό κινητό (σχ. 1 1 · 1 α). 'Έτσι ελαττώνεται δ κίνθuνος 1ιλεκτροπλ-ηξίας σε περίπτωσ-η ποu δ δ ιακόπτ-ης βρίσκεται &.νοικτος και &.κάλuπτος, &.φοu τα μαχα;ι­ρωτα Ελάσματα; τοu διακόπτη δεν έχοuν τότε τiση.

Για την ϊδια αιτία. συνδέομε τούς άγωγούς τών φάσεων, μετά τόv διακόπτη, πρώτα στόν κεντρικό άκροδέκτη τών βιδω­τδ)v άσφαλειώv καί δχι στόν άκραίο άκροδέκτη. οι συνθέσεις α;uτες φαίνονται καθαρα στα σχήματα 4 . 1 ε , 1 1 . 1 α; και 1 1 . 1 β .

Για να &.ποφε•)γωνται οιαρροzς &π� τοuς &κροθέκτες εισα­γωγής :η &.ναχωρήσεως προς το σίiψα; τοu πίνακα; ( μάρμαρο ) , πρέπει να μονώνωμε τοuς &κροθέκτες α.•:Jτοuς με μονωτικοuς σω­ληνίσκοuς ( ποu λέγονται (<μακαρόνια >>) .

την ϊδιι:ι διάταξη κα.τασκεuijς &κολουθοuμε κα.ι στοuς τρι­φασικοuς πίνακες, με τη οιαφορα δτι zκεί χρησψοποιοuμε τρι­φα.σικοuς διακόπτες.

'Ά ν οί τριφασικοt πίνι:ικες τροφοδοτοuν κα.t μονοφασικ:Χ κυκλώματα, φροντίζομε ι»στε, νιi ισομοφάζετα.ι το φορτίο , δ-ηλα­δή, συνδέομε μονοφασικοuς κατα.ναλωτες κι:ιt στlς τρεις φάσεις κατ' εναλλαγή, για να μη προκuπτοuν άνισες φορτίσεις.

Στο σΧ'jjμα 1 1 · 1 β βλέπομε τον ισομοφ:χσμο αuτον στην &πλΥj περίπτωση ξνος τριψχσικοu πίνακα με 6 μονοφασικες &.να­χωρήσεις.

'Όλες αuτες οί λεπτομέρειες βέ6αια zφα.ρμόζονται σέ πίνα­κες μαρμάρινους, ποu τοuς σuνθέτομε &μεις οί ίδ ιοι, κα;l οχι σε πίνακες χυτοσιδερένιους Yj πλαστικούς, ποu, δπως είδαμε στην παράγραφο 4 . 1 ' δπάρχοuν eτοψοι στην &.γορά.

11 · 1. Τοποitέτηση πινάκων 217

"Ας οοiJμε τιl>ρα και πι\Jς τοποθετοDμε ο:ο!Jς πίνακες των �σω­τεpικων �γκαταστ&.σεων.

"Οπως εί'οαμε -fιοrι , πpοτιμοuμε νa τοποθετοuμε το'Jς πίνα­κες είσαγωγής κοντα στ·ηv εί'σοδο τοu κτιρίοu ποu τροφοδοτοiJμε. 'Έτσι, μποροDμε εuκολώτερcι va παίρνω με ( δψαδ� νa ο ιαΜ.ζω­με ) τις ένδείξεις τοD μετρητ'ίj � να κάνωμz τΥjν &ποσuνοεση τ'ίjς zγκαταστ&.σεως σε περίπτωση κινδ(ινοu ( π.χ. πuρκα"ίάς ) .

Uί γει•ικοί πίνακες τοποθετοuντα ι πλά'ί στοiις προηyοuμέ­Άκρqδe κτεc; ό'JGχωρήσεως κuκλωματων -

νο!Jς, ενω οΕ μερικοί πίνακες ( φωτισμοu, μηχαν-ημ&.των κλπ . ) εlναι προτιμότερο να τοποθετοDνται οσο το δuνατον πλ-ησιέστερα πp�ς τlς aντίστοιχές· τοuς σuσκευ€ς καταναλώσεως ( σχ. 4 · 1 ο ). :ηε τ�ν τρόπο αuτον προκόπτουν μικρ€ς aπώλειες και πτώσεις τάσεως.

οι πίνακες πρέπει να στηpίζωνται στον τοτχο και σε uψος &π� το έθαcρος 1 ' 70 m eως 1 ,80 m, &στε να μποροuμε 'iα χειpι­�όμχστε εuκολώτεpα τα οpyανα ποu cρέροuν.

7 18 Κεφ. 1 1 . Κατασκευlι καί. έλεγχο�; μιά�; έγκαταστ�σεω,

1\Ιεταξu πίνακα ΚΙΧ� τοίχcu πρέπει να μέΨΙ) ff.να κενο διά­στημα, το δποί ο z ίν�ι aπαραίτητc γιατ'l μaς έπι τρέπει να κάνω­με εuκολα την zπιθzώρηση των σuνδέσεων ποu uπάpχοuν πίσω aπο τα οργανα τοu πίνακα. Σuν�θως παίρνομε το διάστημα τοuτο rσο με το 1 /3 τijς μ�κρότερης πλεuρaς τοu πίνακα. Π.χ. σέ ff.να πίνακα: 100 cm χ 60 cm aφήνομε διάστημα 1/3 . 60 = 20 cm.

Πάντως το κενο αuτο πρέπε� να εlναι τοuλά.χιστον ίσο μέ 1 Ο cm , κα'l να περιΜλλεται &πο ff.να προστατευτικό πλαίσιο, ποu κατχ προτίμηση πρέπει να zίνα� &πο άκαuστο uλικο· έπιτpέπε-

,., ' .,.. ' ξ ' λ ται ομως ν α ειναι και υ ινο . Στοuς ff.τοιμοuς πίνακzς το κενο είναι περιττο δ ιότι αuτο'l a­

νι:ιίγοuν &πο το πρόσθιο τμijμα τοuς, δπως ff.να ντοuλάπι , aφou στηρίζονται. σε sνα ε!δος (( μεντεσέδων » .

'Όλοι οί πίνακες πρέπει ν:Χ τοποθsτοuνται aπάνω σε έπιφά­νειες ΠΟU δέν Καίονται ( π .χ. σε πέτρινοuς τοίχοuς ΚΙΧt οχι σε ξ6-λινοuς μεσότοιχοuς ) .

11 · 2 'Εγκατάσταση γραμμών.

Θα sξετάσωμε τώρα τον τρόπο με τον όποίο κάνομε τrιν sγκατάσταση τι!Ίν κuριοτέρων μόνcν εlδών γραμμijς καl οχι δλων, δ ιότι, δπως είναι φανερό, ε ίνα ι a06νατον νa aναλ6σωμε τον τρόπο zpγασ{ας μας γιa δλα τ:Χ εrδη &γωγών , � καλωδίων, � σωληνιJ)­σεων ποu εtδαμz στο Α'. Μέρος_ τοu βιολίοu μας.

Χωvεvτ;fι �vκατ;άστ;αση μi: σωλήνες Μπέ(JVκμαv.

"Ας έξετάσωμε πρώτα τον τρόπο μέ τον δποίον κατασκεuά.­�ομz μια σuνηθισμένη χωνευτή γραμμή, ποu aποτελείται aπο /ιπλισμένους μοιιωτικοvς σωλήνες ( Μπέργκ"μαν) και aπο κοι­ι•οvς άγωγοvς έ'}fΚαταστάσεως. ΑuτΎj είναι αλλωστε � πιο σuνrη­fJ ισμένri πεpίπτωσΎι χωνzuτijς Εγκαταστάσεως .

ι ι . 2. 'Εγκατάσταση vcιαμμών 2 ι 9

ΧάQαξη τό>ν VQαμμών.

Ή &ργα.σία. τοu σuνεργείοu τι'!)ν �λεκτροτεχνιτων σε μι±ν ο1κοοομ'ή, aρχίζει δτα.ν στεγνώση 1ι επίχριση με τΎ) λάσπη ( λά­σπωμα. ) που κάνουν ο [ σοΌα.τζ fjοες στους τοίχοuς κα.ι πρlν τοπο­Θετηθfj &πά.νω τοuς το τελικο &πίχρισμα. .

Πρώτη οοuλεt&, λοιπόν, είνα.ι νά καfJορίσωμε έπί τόπου τίς {}έσεις δποu, σuμcρωνα. με το σχέδιο τfjς �λεκτρολογ ικfjς &γκα.­τα.στά.σεως ( πα.ράγρ. 6 . 4 ) , θa &γκα.τα.στα.θοuν οί π{να.κες, οί οια.­κόπτες, τa cρωηστικ± σώμα.τα. κα.l τ± δπόλοιπα. �α.σικa στοιχετα. τijς &γκα.τα.στάσεως.

"r στερα. χαράσσομε τlς ο ια.ορομες των γρα.μμων ( δριζόντtες κα.ι κα.τα.κόρυcρες ) οί δποτες πρέπει νa ε!να.ι εuθuγρα.μμες.

Γενικά., eιί γρα.μμsς δλων των ε 1οων, δτα.ν &.κολοuθοuν δρι­�όντιες οια.ορομές, γίνοντα.ι πα.ράλληλες προς την δροcρή , κα.l &.πέχοuν περίποu 0,5 m &π' α.uτήν. 'Έτσι σuνήθως οsν πα.ροuσιά.­ζοντα.ι εμπόδια. στη ο ια.ορομ -η των γρα.μμων ιiπο τlς πόρτες κα.ι τ± πα.ράθuρα. . Οί γρα:μμες που &κολοuθοuν κα.τα.κόρucρες οια.ορομες πρέπει νa χα.ρά.ζωντα.ι με τη βοήθεια. τοu νήματος τής στά{}μης ( πα.pάγρ. 1 1 · 5 ). Αuτος ε!να.ι δ κα.λUτερος τρόπος γι± τη χά.­ρα.ξή τοuς . Γιa τΎ)ν χάραξη , πάλι, των δριζοντίων οιαορομων, ενα.ς τεντωμένος σπά.γγος και eνα &λcρά.οι είναι cipκετa γιιi νιi μας δοηγήσουν.

Άτ..αγορεuετα.ι κα.τa την χά.ρα.ξη των γρα.μμων νa ciκολου­θοuμε λοξsς οιαορομsς ( σχ. 1 1 · 2 ο ) . Ή α1τία. ε!να.ι ή �ξfjς : στους τοίχοuς κα.ρcρώνομε συχνιi καρcριά, π .χ. γιιi να κρεμάσωμε &π' α.uτα εικόνες . 'Ότα.ν, λοιπόν, κατα.σκευά.ζωμε μόνο κατακόρυcρες γραμμές, μποροuμε να &ποφεuγωμε νιi τοποθετοuμε καρφιa &πάνω &.πο οια.κόπτες fι πρίζες, μια και ξέρομε δτι ή γραμμΎ) eρχεται κάθετα. πάνω ciπo τους οια.κόπτες � τlς πρίζες. 'Ά ν, δμως, εrχα­με λοξες γpαμμες οεν θa γνωρίζα.με την &κρι6Ύj οια:ορομή τοuς, κ α.� eτσι θ !Χ μας συνέ6α.tνα.ν δυστυχήματα. &ν, &.νuποπτο ι, θέλον-

220 Κεφ. 1 1 . Κατασκεufι καί έλεγχο; μιά; eγκαταστάσεως;

τας ν:Χ βάλωμε καρ:ρι:Χ στον τοί-χο, τον τρuπο(ισαμs ΚΙΧt sρχόμοι:­στοι:ν σέ sπα:ρ� μέ ":Ον Ύjλεκτpο:ρόpο χγωγό.

"Αvοιyμα α'Ιίλακιό)v yιd 'litς VQαμμές.

Ά:ροu, μs τον τρόπο α•:ιτόν , κχθορίσωμε τις θιαθρομeς των γραμμών, σκάβομε αύλάκια στο!Jς τοί-χοuς μέσα στ& δποία θ:Χ τοποθετήσωμε τις σωλ-ηνώσεις καt τα εξαρτήματά τους. Το βάθος των α•Jλακιών αuτων γίνεται τ6σο, {;):J'tΞ. δταν τοποθετηθοίιν οί σωληνώσεις κχι μπή το τελικο sπί-χρισμα. τoiJ τοί-χοu, οί σωλήνες

3 ώc 3,5mm

Αuλaν.ι nou �ατιi διαοτnματα yιμίCομε μi. tύΨΟ ν.ai άρrότερa σοβαvτίCομc

•Επίχρισμα τοίι τοι'χου ( μQρμαρο)

.Σχ. 1 1 · 2 α.

ν± καλυcρθοuν μeν τελείως &λλ:Χ να. μrJ βρίσκωνται βαθει:Χ παρα μ6νο sλάχιστα μέσα στον τοιχ/'). 'Έτσι, π. χ . , &.ν πρόκειται ν± τοποθετήσωμε ένα σωλήνα Μπέργκμαν &ξωτερικής οιαμέτρου ι 7 mm, sπειθ� τlς περισσότερες cρορeς το τελικο Επί-χρισμα. ( μάρ­μαρο ) έχει πάχος 3 ως 3 ,5 mm , θ± πρέπει να σκάψωμε αuλά­κια βάθους περίπου 1 5 rnm ( σχήμα 1 1 • 2 α ).

Ό ά.πλοuστερος τρόπος για ν:Χ &νοίξωμε τα α.uλάκια γι± τις θ ιαθρομeς των σωλήνων , είναι να. τ' &νοίξωμs &νάμεσα σε ouo σειρeς τοuολα. 'Όπως βλέπομε στο σχήμα 1 1 • 2 β, για. τον σκοπο αι:ιτον πρέπει ά.πλ6)ς ν± σπάσωμε τις γωνιeς μιας σsιpχς το(ιολων.

Στις καμπuλες θιαθρομeς τής γραμμής τα αι:ιλάκ�σ. πρέπει

1 1 · 2. 'Εγκατάσταση γραμμών 22 1

νχ εΊναι � αθ{ιτεpα, &στε ή &λλαγΎ) διευθύνσεως τfις γραμμής να yCνεται εσο το ουνατον δμαλότερα ( σχ. 1 1 . 2 γ ).

'Ε , .,. , , , , , , , 2. ·ι: , ;. , ( , κτ"ς �πο τα αιJΛακια πρεπει να cι.νοιι,ωμε κ:χι r:.σοχες τρ•J · ) ' ' θ ' ' ' ' ' - δ -;ο;zς , γι'Υ. να τοπο zτ-ησωμz αργοτερα τ'Υ. κουτια των ιακοπτων

κα! τα κουτιά διακλαδώσεων. Στις έσοχες αι'.ιτες δίνομε οιαστ&­σzις &νiλογες με το σχήμα κ'Υ.l τlς διαστάσεις των κουτιών.

Σχ. 1 1 · 2 γ. Ή άλλαγη διευ&ύvσεως; σβ μιά σωλήνωση πρέπει νά γ(νεται δμαλά μβ καμπύλη καt όχι μβ άπότομη γωνία.

Τοπο1J.έτ;ηση κοvτ;ιώv διακλαδώσεως και κοvτ;ιώv διακοπτ;ώv.

Σχετικα. με την χρησιμότ-ητα και την τοποθέτφ-η των κου­τtιJ)ν διακλαδώσεως πρέπει να γνωρίζωμε τα. έξής :

Τα κουτιά, οπως ξέρομε, χρησιμε6ουν για. τΎι διακλάδωση τιJ)V γραμμών μας, Π. Α. για. το κατέβασμα τής Ύjλεκτρικής γραμ­μfις τ:ρος sνα διακόπτη ( σχ. 1 1 • 2 ο ). Έπειοfι , λοιπόν , συχvα. iπc cα κουτια διακλαδώσεως κατεοαίνουν Υjλεκτρικες γραμμsς

222 Κeφ. 1 1 . Κατασκeuη καt έλ�γχος; μιάς; έγκαταστάσeως;

zωνευτές, πρέπει , δπως εrπαμε πρίν , να &:ποφει.'ιγωμε να κτυπc.u­με καρφια κά.τω &.πο αuτα η �πά.νω &.πο τους διακόπτες, γιατl όπά.ρχει φ6οος να πά.θωμε Ύ)λεκτροπληξία μέσω ένος καρφιοu που θα φθά.ση &ς τον &:γωγο που εχει τ±ση .

τα κουτια διακλαδώσεως χρψιιμεuουν δμως �πίσης καl για τ�ν sνωση Μο τμημά.των γραμμών ( &.ντl. γιχ μbuφες ), δπότε δνο­μά.ζονται , δπως ξέρομε, κουτιά ένώσεων. ( 'Όπως εχομε δij οί

� σωλήνzς που πωλοuνται στ�ν &.γορα έχουν μijκος 3 m καl κατχ συνέπεια γιχ να κατασκευά.σωμε μια δλ6κληρη γραμμή είμαστε όποχρεωμένοι να ένώνωμε κατα μijκος πολλους σωλijνες ).

/οροφn �/nφlnou o,sm /

---- 7-;� ----Χω�ιuη.J τροΦΟΟΟ-rικr1 �ρ'αμμr\ 1 "- Kouτi διαιιλαδώσr.ωc.

Πλwρ0 άνo\yμcnoc: napτac I \...- Ι<ατέ.βασμα Jι�μ"μnι:

Λανιtασμένο κατέβασμα ΥQαμμής;.

: :::�ι k 2ο ώc zs c.m

--< �:t: eέ.σn διακοmn

... Ε θ�οn npiCac ο � L

Σωστο κατέβασμα γQαμμής;. Σχ. 1 1 · 2 δ,

Ό λόγος για τον δποτο χρησιμοποιοuμε τα κουτιχ δ ιακλα­aιJ)σεως &.ντl για μοuφες ( παρ' δλο δτι είναι &.κρι�ότερα ) είναι, δτι μέσα σ' αuτα επιτρέπεται να κά.νωμε τlς ένώσεις των ciγωγων, �νtJ} fι �κτέλεση eνώσεων μέσα σε μοuψες η στους σωλijνες &.πα­γορε{ιεται. ΟΕ ένώσεις αuτες πρέπει να γίνωνται μόνο μέσα στα κουτιχ με τ� βοήθεια των διακλαδωτήρων πορσελά.νης (σχ. 3 • 2 α).

Τέλος, sνας αλλος λόγος που κά.νει τ:Χ κουτιa διακλαδώ­σzι•Ις σε μιαν �σωτερικ� �γκατά.σταση ν:Χ ε!ναι &.παραίτητα ε!ναι

1 1 ·2. 'Εγκατάσταση vοαμμών 223

aτι, χάpΎ) σ' αuτα μποροDμε νχ έπι{}εωροϋμε τούς άyωγοι)ς καt ·ιχ τοuς &.ντικαθιστοuμε αν eχουν 6Ποστή �λάοη.

τα κουτια. διακλαδώσεως μας επιΜλλει δ Κανονισμος 'Ε­σωτερικών Έγκαταστά.σεων να. τχ τοπο{}ετοvμε σε κάθε 6 m εu­θείας γραμμής' zπίσrις να. τα. τοποθετοiJμε εκει δπου eχομε πε­ρισσότερες aπο μια. καμπ.Jί,ες, καθwς καt σε περίπτωση ποu Υι γρ:χμμη aλλάζει οωμά.τιο .

Γενικ&. τοποθετοuμε κουτι&. οιακλ:χοώσεως κ:χ1. στα σημεία &.π' οπου πpοολέπομε οτι θχ χpε ιασθή κά.ποτε νχ τρ:χοήξωμε τοuς &.γωγοuς &νος τμήματος μιας εγκαταστάσεως για. να. τοuς &.ντι­κατα-:Jτήσωμε Ύj για. να. τοuς zπιθεωρήσωμε.

'Όσο•ι &.cpopά στ'fιν εγκατά.στασ-η -tων κο•Jτιών δ ιακοπτών πρέ­πει νχ eχωμε δπ' οψη μας οτι τοuς οι:χκόπτες cρωτισμοD τοuς το­ποθετοuμε σε uψος περίπου 1 , 60 ?'Η &.πc το έδαφος κα! 20 eως 25 crn πλάϊ &.πο το �νοιγμα τi)ς πόρτας ( σχ. 1 1 · 2 ο ).

Πολλες cρορες κάτω &.πο τοuς οιακόπτaς r.ρωτισμοD τοποθε-- ' � ' ' ι: "'' ' ,.,., ' ' ι: ι Υ ' 2.�λ� τουμε και ιι.πο μια απΑη πρι�α, για την οποι:χ χρει:χ�ομαστε � Λο

eνα κο υ τ! ( σχ. 1 1 · 2 ο ). Συχνα. προτιμοuμε να. eχωμε πρίζες πιο κο•ιτχ στο πά.τωμ:χ ,

σε uψος 25 eως 40 cm . 0[ πρίζες σ' α•Jτη τη θέσ'fj a�ευκο//ινουν περισσότερο τη σ.Jνοεση των cρορrιτων συσκευών π.χ. &νος ραδιο­φώνου fι μιας θερμάστρας.

Το βάθος μέσα στο όποίο τοποθετοuμε τχ κουτια. των δια­κοπτών είναι τόσο ( περίπου 5 έως 6 cm ) ωστε, δταν aργότερα τοποθετηθή δ οιακόπτrις (1] 'ή πρίζα) , το εξωτερικό του κάλυμμα να εcραρμόζη aκpιοώς στην επιcρά.νεια των τελειωμένων τοίχων.

Το άνοιγμα των α•)λακιων καl των εσοχών για. τα. κουτια. ο ιακλαοώσεως κα.l τ&. κουτι&. διακοπτών γίνεται συνήθως με eνα καλέμι καl eνσ. βελόνι ( βλέπε παραγ . 1 1 . 5 ) .

Τπάpχουν ομως και είοικες μ ικpaς μηχαν€ς γιχ τον 'JΚCΠΟ :χuτον ( σχ. 1 1 · 2 ε ).

224 Κeφ. 1 1 . Κατασχeuiι καΙ έλeyχο, μιά' έyκαταστάσeως;

.Σωληνώσεις.

'Όταν τελειιί)σωμz τ� ανο ιγμα των αuλακιιJ)ν, &.ρχίζομε ν:Χ τοπο�ετοuμε τοuς σωλ i)νες χωplς ν χ sχωμε περάσε� μέσα τους τοuς &.γωγούς, καt κατa δ ιαστήματα ( εδω καt εκεί ) τοuς στηρC­ζομε με γύψο στΎ) θέσ-η τους, μέσα στο α•)λάκι , ίόστε ν:Χ μΥ,

Σχ. 1 1 · 2 e.

πέφτουν ( σχ. 1 1 · 2 ζ ). ΤΎ)ν στήριξr; αuτΎ) τΥ)ν κάνομε καt με εΖ­δ ικa περιλαίμια ( κολλάpα ) σaν εκείνα τοu σχήματος 3 . 2 α, :Υι καt με καρφιa :Υι &γκιστρα. Πάντως ή στ11ρ ιξrι με γύψο είναι Ύι εuκολώτερ-η και ο 1κονομικ6τερ-η .

Στο σχi)μα 1 1 . 2 -η βλέπομε πως πρέπει νa στηρίζωμε μιαν δρατΥ) γραμμ η στrι θέσrι τ-ης, χρ-ησιμ�π�ιιί)ντας κολλά.ρα καl καρφιά..

'Όπως είπαμε πρίν για ν:Χ ένώσωμε ouo μ1ικη σωλ1ινων χρ-η­σ ιμοποιοuμε τtς μεταλλικες μοuφες ( σχ. 3 . 2 α ) . Ή σχετικrι ερ­γασία γίνεται κατα τΥ)ν έξi)ς σειρά. :

Με ενα μαχαιράκι κόΌ�με σε μi)κος 1 cm το μεταλλικο μόνο

1 1 · 2. 'Εγκατάσταση γραμμών 225

-:τzpίΌλημα των �κpων τών σωλήνων 1\Ιπέργκμα.ν, ποu πpόκειτα.ι νi -:JυνΟέσωμε. 'Έτσ� μένει &κάλυτ.το μ6νο το μονωτ�κ?.ι πzpί6λΎjμα

Σχ. 1 1 · 2 ζ.

.Σωστό · Λd.θοι,; Σχ. 1 1 · 2 η.

Το έλeuiteρo aκρο τοϋ κολλάρου πρέπει νά elvαι ατάντα π�ιο; τά πάνω γιά νά μην πέση δ σωλήνα;.

τιΊJν σωΛηνων ( σχ. 1 1 · 2 θ). Κατόπιν σπpώχνομε τ χ δύο αuτ&. :Χκpα τώ•ι σωλfινων ( ποu aεν sχοuν τ.ια μετα.λλικο πεp{6λημα.) μ.έ3α στην μο.J:ρα. μέzρ�ς οτοu ένωθοiJν. Ί-Ι μοuφα. δεν 'Εχει �σωτε­ρικη μονωτικη sπένδuση καl sτσ� τχ &κpα. των σωλfινων �φαpμ6-�Ο'J'Ι ΚClAX στο �σωτεpικό της.

Κατχ τον rδ ιο τρόπο σuνδέομε τον σωλήνα. 1\Ιπέpγκμα.ν με τα κουτ ια δια.κλαδώσεως fι με τα κοuτι&. των δ ιακοπτών. Στην περίπτωση αuτη πρέπει πάλι με το μαχαιράκι νχ &νοίξωμε τtς κυκλικες όπες σuνδέσεως των κοuτιών, ποu είναι χαραγμένες sπά­·ιω στ?; μεταλλικό τοuς πεpί6λrιμα. Στην μονωτικη sσωτεpικη ΉλFκτρο τεχνία Δ'. 15

226 Κεφ. 1 1 . Κατασκεulι καi έλεγχος; μιάς; έγκαταστάσεω;

sπένθυση των κουτιων ο[ οπsς εrναι fιθη &νο ιγμένες &πο το sργο-

�---(�Α-;--> ---.::.L.��Ί, ���·kf59 Λιiθος,

(Β) Σχ. ι ι · 2 tt. Κόψιμο περιβλήματυς; σωλήνα Μπέργκμαν.

Έκτος δμως &π� τις συνθέσεις των σωλήνων ποu κάνομε σΞ μ(αν sγκατάσταση, πάντοτε σχεθον ειμαστε &ναγκασμένο ι νιΧ κα­τασκευάζωμε και καμπύλα τμήματα στις σωληνώσεις της. ΓιιΧ νιΧ sπιτ{ιχωμε τα καμπυλωτα αuτa τμήματα μεταχειρ ιζόμαστε τa eτοιμα εtο ικα sξαρτfιματα , ποu εtοαμε στην παράγραφο 3 . 2, οη­λα?ιη τις καμπύλες fι τ1ς γωνίες ( σχ. 3 • 2 α ) ." Αλλες φορές, δμως, προτιμοuμε, γ ια. λόγους οικονομίας , να. κάμπτωμε μόνοι μας τοuς σωλήνες, πρ&γμα ποu τ� κάνομε εuκολα στοuς σωλ ην ες Μπέργκ­μαν, χρησιμοποιώντας μ ια. εtο ικη πένσα - κούρμπα ( σχ. 1 1 · 2 ι ). Πάντως για να. κάνωμε τις καμπίιλες σΞ σωλ-ηνώσεις, ποu γίνον­ται μΞ σωλήνες Μπέργκμαν μεγάλης διαμέτρου, καθwς και για &:π6τομες γωνίες στη οιαορομΎι τής σωλ ψώσεως, προτιμοuμε τα. eτοιμ.α εtδ ικα. εξαρτήματα, οηλαοη τις καμπύλες � τις γωνίες.

Τέλος, πρέπε ι να. προσθέσωμε σχετικα. μΞ τΥ]ν sγκατάσταση σωλΥινων δτι , δταν Υι άκρη aνος σωλήνα μένη iλε{ιθερη, � -δταν εισάγεται σΞ μια. συσκευή, τότε πρέπει να. τΥ]ν προστατεύωμε μΞ eνα εlο ικο έπιστόμιο � προστόμιο είσόδου. Αuτο το sξάρτημα � Ι•Jαι συνήθως κατασκευασμένο &πο πορσελάνη .

ι ι . 2. 'Εγκατάσταση γραμμών 227

:Σχ. ι ι · 2 ι.

ΣvQματώσeις.

'Όταν πια. θα. Ιiχωμε τελειώ::.ει , με τον τρόπο ποu περιγρά.­ψαμε, την εγκατά.σταση των σωληνώσεων και θα. έχωμs ::.σμπλη­ρώσει και τον έλεγχό τους ( παρά.γρ. 1 1 . 4 ) , θα. Ιiλθη � σειpα. των σο6ατζ�δων για. να. περά.σουν το τελικο επίχρισμα των τοίχων. Το έπίχρισμα αuτο καλuπτει δλόκλrιρrι τη χωνευτ·� έγκατά.σταση και δεν &.ψ�νει να. φαίνωνται πια. παρα. μόνο τα. καλuμματα των κουτιών δ ιακλαδώσε(.ι)ς καί. τα. κουτια. των διακοπτών Yj των πρι­ζών. 1\Ιετα. το τέλος τijς επιχρίσεως ( σο6αντίσματος ) , πρέπει οί το ι χ οι και � εγκατά.σταση να. στεγνώσουν καλά.. Για. να. μ η μεCνrι ομως uγρασία; μέσα στις σωλ·ηνώσε ις πρέπε ι κατα. τη διά.ρκεια τοu στεγνώματος αuτοu να. &.φ�νωμε &νοικτα. τα. κουτιa δ ιακλα­δώσεως κλπ.

fl Ας ποuμε τώρα πως έχομε πια. τοποθετ�σει τοuς σωλijνες και τα. κουτια. μέσα στοuς τοίχους."Ερχεται, έπομένως, ή ί6ρα για.

. να. περά.σωμε τοuς &.γωγοuς μέσα στοuς σωλijνες. Ή spγασία αu­τη λέγεται « συρμά.τωσrι » . Για. το πέρασμα των aγωγων ( τη

228 Κεφ. 1 1 . Κατασκευή και έλεγχος; μιάς; έγκαταστάσεως;

σuρμάτωση των Ξγκχτ(Χστάσεων ) χρησψοποιοuμε μία: λεπτΎj χχ­λΜδινη ταινία: πο� εχει μήκος 5 aως 1 5 m και πλάτος 3 ω; 1 5 m m , τη λεγομένη άτσαλίνα, πο� στ+1 μία ?iκp-rι 'i:χε ι aνα. σ:ραι­ρίο ιο και στην &λλη μι� θrιλειά. Την &τσαλίνα τ+1ν χρφιμοτ:ο ι­οuμε ώς έξής :

Σπρώχνομs &πο ενα. κοuτl το sνα &κρο τής &τσ(Χλίνας, ποu cρέpει το σ:ρα.tpίδιο , μέσα στη σωλήνωση. Κ(Χθ�}ς στ:ρι;>χνομε τ'fι•ι &τσαλίνα. το σ:ρα.ιpίθιο μπ(Χίνει &πο το aν(l κοuτι και βγαίνει &πο το έπόμενο Κ')Uτl τής γ

'pαμμής. 'Η οuρ� τ'fις aτσα.λίνας μένει βέ-

6α.ια. στο πρώτο κοuτι Κατόπιν δένομs, στη θηλει� τ:οu βρίσκεται στο πίσω μέρος τής &τσα.λίνα.ς, τοuς &γωγοuς πο� θέλομε να πε­pά.σοuν μέσ(Χ στ+ι σωλήνωση. Άpχίζομε τότε να τρα6οuμε τ+1ν &τσα.λίνα &πο τ+ιν &κpη ποu έχει τb σcρα.tpίθιό της. Τpα6ι;>ντ.χς την πεpν� δλη μέσ(Χ &πο τΎι σωλήνωσΥι και σupει μαζί της καt τα σίιpμα.τα., ποu εΙνα.ι δεμέν·α στ+ιν ο•)pά της. 'Έτσι π;:ρνοuν καl τα σίιpματα. &πο το sνα κοuτt στο &λλο μέσα. &πο τ·rι σωλiινωση. Γι' α.uτη τη δοuλεια εΙνα.ι aπαραίτητοι ouo τεχνίτες. Ό Εν(Χς τpα-6� την &τσαλί να. &πb τη μια &κpη ( με το σcραφίθιο ) ' zνώ δ :ΧΑ­λος κοuμα.ντά.pει ( όδηγετ ) τοuς &γωγο�ς πpοστατεuτιχα μέσα: στο &νοιγμα: τοu σωλiινα: , βοηθώντας έτσι το πέρασμά τοuς ( σχ. 1 1 . 2 κ ).

Για να πspάσοuν τα σίιpματα. πιο εuκολα. μέσα: &πο τις σω­ληνώσεις τpί6ομε σuχνα eνα. κομμά.τι κιμωλία: Ξ πάνω τοuς. Ή κιμωλία. κάνει τοuς &γωγοuς να. γλuστpοuν πάνω στrιν ΞσωτεpικΎj Ξπιcρά.νει(Χ των σωλήνων.

Άcρcu πεpά.σωμε τοuς &γωγο�ς μ' α:•)το τον τρόπο , μποpοuμε κατόπιν να κάνωμε τις �λεκτpικΞς σuνδέσεις τών σuρμάτων.

Οί συνδέσεις μέσα: στα. κοuτια. διακλαδώσεως ε•)κολ6νονται με τοuς γνωστο6ς μας διακλαδωτ·ijρες πορσελάνης ( σχ. 3 . 2 α. ) , ο ί δποίοι sχοuν σχfιμα κοuλοuριών ε!να:ι καμωμένοι &πο ποpσελά.νη � βακελίτη κα.l cρέροuν τον κατά.λληλο &ριθμο &.κpοδεκτων. 'Ό-

I I • 2. Έvκαταστάσaι, γραμμών 229

πως εrοαμε στην παράγραφο 3 . 2, sχομε οιαcρ6ρους οιακλαοω · τijρες &νάλογα μs τον .&ριθμο καt τη ο ιατομη των ciγωγων ποu θέλομε να. συνοsσωμε. Στο σχijμα 1 1 · 2 λ [ 1 ] βλέπομε τίς συνθέ­σεις των συρμάτων sπάνω σ' ενα θ ιακλαοωτ'ήρα, ποu βρCσκεται στο sσωτερικο ένος κουτιοu οιακλαοώσεως μιιiς εγκαταστάσεως μs ciνθυγρα. καλώδια .

Σχ. 1 1 • 2 κ.

Για. νχ €κτελέσωμε την ενωση ένος &γωγοu εγκαταστάσεως σs €να ΚΟ!Jτl δ ιακλαδώσεως, σ' €να διακόπτη � σs μιa συσκευη κλπ. πρέπει να. γυμνώσωμε το σuρμα του &πο τη μόνωση ποu το περι6άλλει σs μijκος 1 cm πaρCπου cΧ.πο την &κρη του ( σχ. 1 1 · 2 λ [ 2 ] ) . . .

Την μόνωση την κό6ομε συνήθως μs ενα μαχαιράκι και μs τον τρόπο ποu βλέπομε στο σχijμα 1 1 . 2 μ , για. να. μη τραυματ{­ζωμε το σuρμα. Ή sργασCα αuτη γ{νεται πιο εujtολα &ν χρ·�σι­μοποι'ήσωμε μια. ε1θ ικη τανάλια - κόφτη.

Σχετικα. μs τ{ς συνθέσεις των &γωγων, πρέπει να. θυμώμα-

230 Κεφ. 1 1 . Κατασκεuiι καt έλεγχος; μιάς; έγκαταστάσεως;

( 1 )

Καλώδιο άνθurρό ΒιδαπόG σύνόεσμοc; , ι<αλωόiου μi 1ό κουtι διακλα&ΟΟεωc.

Διαwλαδωτήραc. πορσελιivnc;

Σχ. 1 1 • 2 >..

'Ελε� Q.ιφα .ηω��� μΕσα. σ;i κοuτι διαιιλαbώσειος,

(2J . ·

Λανi}ίισμένος τρόπος κοπijς τijς μονώσεως.

Σωστός τρόπος κοπijς τijs μονώσεως.

Σχ. 1 1 · 2 μ. Κατa το κόψιμο τής; μονώσεως; ένος; άγωyοiί ή λεπίδα πρέπει νa εlναι

πλάγια και όχι κάitετη, γιa νa μη τvαuματίtωμε τά. σiιρματα.

1 1 • 2. 'Εγκαταστάσεις; ΥQαμμών 231

στε δτ�, r�α να ιiποφε{ιγωμε τlς λα.νθα.σμένες σuνοεσμολογCες, OL Κιχνον�σμοl ιiπα.�τοuν να χρησ�μοπο�οuμε ιiγωγοuς ο�ιχφορετ�κοu χρ�)μα.τος, γ�α να σuνοέωμε τοuς ιiγωγοuς φά.σεως κα.ι τον οuοέ­τgρο. Σίιμφωνα. μiΞ τον πα.λα.�σ Κα.νονι.σμο οί ιiγωγοι φά.σεως σuν­οέοντιχν με μα.ίιροuς ιiγωγοuς, ένω δ οίι'δέτερος με μπλέ. Ό νέος Κιχνονισμος δμως δρίζε� τa έξfις χρώματα. ιiγωγιί)ν :

Κίτρινο γ�α τον ιiγωγο προστασίας. Γκρί γ�α τον ούδέτερο, κα.l Καστανό, κόκκινο η μαvρο γιa τlς φάσεις. Το μπλiΞ ίiχε � κα.τα.pγηθfι .

Όιιατές Ιvκαταστάσεις μέ χαλvβδοσωλήvες.

'Άς οοuμε τώρα. πως γίνετα.ι � έγκατά.στα.ση μ�ας δρα.τfις γρα.μμfις, στ�ν δποία. χρησιμοποtοuμε χα.λuοοοσωλfινες κα.l κοι­νοuς _ιiγωγοuς έγκα.τα.στά.σεως.

"Αλλοτε ήταν πιο σuνηθ�σμένο νa χρησιμοποιοuμε κο ινοuς ιiγωγοuς κα.ι χα.λuοοοσωλ fινες γιa δρα.τiΞς έγκα.τα.στά.σεις σuν�θως uγρων χώρων . Σ�μερα, ομως. χρησιμοποιοuμε γρα.μμες &.πο άν{}υ­γρά καλώδια, δλοένα. καl περισσότερο, επε�οΎJ εfνα.ι ο lκονομικότε­ρα. κα.t γεν�κα κα.λίιτερα..

Γzνικά., � έργα.σία α.ίιτΎ) _γCνετα.� έοω οπως γίνετα.ι στις χω­νεuτες εγκα.τα.στά.σεις, μiΞ τη οια.φορα δτι τώρα. οiΞν χρε�ά.ζετα.� ν' &.νοίξωμε α.ίιλά.κια. για να τοποθετ�σωμε τοuς σωλfινzς. Ή κu­ρια. έργα.σ(α τών Ύjλεκτροτεχν�τών ciρχίζΙΞι δταν ΕΧΎ) στεγνώσε� κα.l το τελεuτα.ίο επίχρισμα. των τοίχων. Οί θέσεις στις δποίες eα τοποθετηθοuν ο[ πίνα.κες, οί οια.κόπτες κλπ . , κα.θwς κα.l OL οια.ορο­μiΞς των γpα.μμων , καθορίζονται ιiκρ�οως μiΞ τον τρόπο ποu &.να.­φέρα.μ�: προηγοuμένως.

Για να στΙΞpεώνωμs τοuς σωλfινες κα.l τα κοuτια ο ια.κλαοώ­σsως η τa κοuτια τίi:ιν Ο tα.ΚΟΠτfuν, πρsΠΙΞ� να ciνο(γωμs μ�κρiΞς ψ.Jπες στοuς το{χοuς μέσα. στις δποίες « φuτείιομε � μικρα κομ-

...... n

232 Κeφ. 1 1 ΚατασκeuJι καί eλevxo, μιά' έγκαταστάσeω,

μάτια ξ6λοu ( μικροuς τάκους η τακάκια, δπως λέγονται στ-Υjν τε­χνικ-Υj γλώσσα ). Στοuς τάκοuς αuτοuς βιοώνομε τα. στ1)ρίγματα των χαλυ�οοσωλ�νων καt των έξαρτ-ημάτων τοuς.

'Όπως ε ίοαμε στ"fιν παράγραφο 3 · 3 , τοuς χαλuοοοσωλ �ν ες τοuς στερεώνομε με περιλαίμια συσφίξεως (κολλάρα), (σχ. 3 · 3 α) , ποu συγκρατοuνται με ouo βίοες. Ί'πάρχοuν δμως καt τ6πο ι περιλαι­μίων ποu στερεώνονται μ6νο με μια. βίοα η καρ:ρt ( σχ. 1 1 • 2 ν ).

Σuχyιά, για. λ6γους οlκονομίας, χpφιμοποιοuμε eνα είδικό στήριγμα; ποu εtναι &πο &τσάλt καt εχε ι μόpφ-Υj θ-ηλει!Χς ποu οιαιρείται στο μέσο τ-ης. Το στΎιpιγμα αuτο τοποθετείται κατ· εu­θείαν στον τοίχο, χωρtς να. χρειάζεται να. τοu βάλωμε τάκοuς. Ό χαλuοοοσωλ�νας σuγκρατείται στη θέσrι τοu &πο τΥj θ-ηλεια. αuτ� . 'fπάpχουν οιάφοpοι τέτοιο ι τόποι εlοικων στrιpιγμάτων ποu οεν χρειάζονται τακάκια.

Σχ. 1 1 · 2 ν. Σχ. Ι Ι · 2 ι

Ό καλύτερος τρ6πος για. νa στεpεώνωμε τοuς τάκους ( Μν χρειάζωντα ι ) εrναι να. τοuς κτ{ζωμε με γύψο.

Συν�θως πρέπει νa τοποθετοuμε τa στηρίγματα των χαλυ-6οοσωλ�νων σε aπ6στασ-η 60 wς 80 cm μεταξύ τους. ·Αλλa είναι έπίσ-ης &νάγκ-η να. βάζωμε και eνα. στ�ριγμα σε aπ6στα.σrι 10 cm aπb κάθε εlοικο τεμάχιο η κοuτt ( σχ. 1 1 • 2 p ) .

ι ι • 2. Έγκαταστάσειι; ΥQαμμών 233

Για να σχηματίσ<:>με τ1.ς ένώσεις των θ ιαφόρων τμημά.των θ ' ' ' ' θ ' ' � , ' .... κα ως κα.� για. Ψ Υ. τοπο ετΎ)σωμε τα. cι ια.φοpα; κοuτια ΚλΠ. χρεια-

ζόμαστε βιδωτές συνδέσεις χαλuβοοσωλήνων , ωστε να έξασφαλί­�ετα.ι ή στεγανότητα κα1. ή ήλεκτρική συνέχεια των σωλψώσεων. ( Ή �λεκτρικrι σuνsχεια είναι ά:παραίτητΎJ για _λόγοuς γειώσεως, ο πως θα oouμs στο Κscρά.λαιο 1 5 ) .

Για τον λόγο α •)το ολα τά έξαρτήματα των χα.λuβθοσωλή­νων sχοuν άκρα ποu μποροiJν να βιοώνοuν. Τsτοια aξαρτrιματα με βιθωτα άκρα. εΙναι π .χ. οί μοvφες συνδέσεως το� σχήματος 1 1 . 2 ξ.

Σχ. ι ι · 2 ο. Σχ. ι ι • 2 π.

Για να κ!ίνωμε την σ6νθεσΎ) κό6ομε με σιο-ηροπρίονο τα θιά.­φορα κομμά.τια. των σωλήνων ποu θα eνώσωμε για νa σχΎ)μα.τί­σωμε τη γραμμη ( σχ. 1 1 · 2 ο ). ΈπCσης κά.μπτομs με ε 1θικa eρ-γαλετα τοuς σωλήνες, οποu χρειά.ζετα;ι, για νa σχ-ηματ(σωμε τ1.ς &νv:γκατες καμπύλες ( σχ. 1 1 · 2 π ). Κατόπιν με svα.ν βιδολόγο ( φιλιsρα. ) aνοίγομε σπειρώματα; ( βόλτες ) στα άκρα. κά.θε κομμα­τιοu ποu sχομε κόψει. 'Έτσι το σuνοsομε με τ!ς uπόλοιπες σωλ-η­·ιιJ)σεις β ιοώνοντά.ς το με τη βοήθεια; μια.ς μο6cρας ( σχ. 1 1 . 2 ξ ).

234 Κεφ. 1 1 . Κατασκευή καί έλεγχο; μιά; έγκαταστάσεως;

Για να σχrιματίσωμε &πότομες καμπ(ιλες Υ) για να &λλά.ξω­με κατε6θυνσrι σε σωλήνες μεγάλΎJς οιι:χμέτρου, ε!ναι καλ6τερα να μη κάμπτωμε τοuς σωλήνες, &λλα να χρφιμοποιοuμε τα εlοικα τεμάχια ( καμπ6λες :η γωνιΕς ) τοu σχήματος 3 · 3 α..

Προσοχη χρειάζεται επίσΎ)ς καl στη σ6νοεσrι τών κουτιιJ.ιν­ο ιακλαοώσί.ως των χαλυ6οοσωλήνων. Στο σχήμα 1 1 · 2 ρ βλέπο· μέ τbν όρθο τρόπο με τον όποίο πρέπει να τα συνοέωμε με τις σω-

λψώσεις. τa κουτιa αυτα κλείνουν στεγανά, ε!ναι χυτοσιοrιρα καl φέρουν βιοωτοuς λαιμοuς επάνω στοuς δπο(ους βιοώνομε τοuς σωλήνες. Για κάθε δ ιάμετρο σωλήνών sχομε εlοικα κουτιά. Οί διακλαδωτήρες άπό πορσελάνη, ποu τοποθετοuμε μέσα. στα κου­τια αuτά, ε!ναι οί rοιο ι που &ναcρέραμε στlς εγκαταστάσεις των σωλήνων Μπέργκμαν ( σχ. 3 · 2 α καl σχ. 1 1 · 2 λ ) .

Τέλος, καl ό τρόπος με τον όποίο eκτελοuμε τlς συρματώ­σεις ( οrιλι:χοη το πέρασμα τών ιiγωγών στοuς σωλήνες ) ε!ναι α.-

1 1 • 2. Έyκαταστάσει, γραμμών 235

κρι13ώς δ rδιος με aκετνον ποu �ριγράψαμε στις χωνευτες έγκα­ταστάσεις.

ΒέfJαια, δπως γνωρίζομε, εlναι ·δυνατQν να eχωμε δρατες γραμμες με σωλijνες Μπέργκμαν καt χωνευτες γραμμες με χα­λυοδοσωλijνες. Καt στtς δύο περιπτώσεις fι έργασία εγκαταστά­σεών τους δεν διαφέρει aπο την έργασία ποu κάνομε στtς δρατες εγκαταστάσεις με χαλυοδοσωλi)νες καt στtς χωνευτες γραμμες με σωλfjνες Μπέργκμαν, ποu περιγράψαμε έδω.

ΌQατ:ές lyκατ:αατ:άαεις μέ dν1JoιιyQd καλώδια.

Ή ά.πλοόστερΎJ, aσφαλέστερη καt ο ικονομικότερη β ιομΎ)χα­ν ικη έγκατάστασΎJ γίνεται σήμερα με τη βοήθεια των δια.ψ6ρων άν1'Jvγρών καλωδίων τόπου NYR UA, NYBU κλπ. ( σχ. 2 · 3 γ καt 2 · 3 ο ) . Στα έργοστάσια καt aργαστήρια συμψέρsι νι% eχωμε άν{}υγρές γραμμές, οπως συμφέρει νι% τtς eχωμε καi. σε έγκατα­στάσεις aγροκτημάτων, σε aντλιοστάσια, ψυγετα, μεγ�λες κου­ζίνες, πλυντήρια καt λοιποuς χώρους, δπου όπάρχουν δυσμενετς συνθijκες δπως : όγρασία, σκόνες, aναθυμιάσεις κλπ.

Τι% κυριότερα χαραΚτΎ)ριστικι% τoli τρόπου με τον δποtο κατα.σκευάζομε τtς γραμμες αuτες ε!ναι τα �ξijς :

την έγκατάστασΎ) τ&ν καλωδίων τΎjν κάνομε έπάνω στοuς τοίχους μ6ν(.ν δταν ΕΧΎJ τελειώσει fι έργασ(α των σο6ατζήδων.

Τ.Υι στεp€ωσή τους τΎjν κάνομε με τη βοήθεια των ε�δικων μονωτικών περιλαιμίωv ποu φαίνονται στο σχijμα. 1 1 . 2 σ. τα περιλαίμια τι% τοποθετοuμε στtς δριζ6ντιες μεν διαδρομες των κα­λωδίων σε κάθε 35 cm καt στtς κατακόρυφες δια.δρομες κάθε 50 cm περίπου.

ΓιιΧ τ1ς ένώσεις καt διακλαδώσεις χρΎ)σιμοποιοuμε κουτιιΧ ε(δικοu τόπου ( σχ. 1 1 · 2 λ [ 1 ] καt 1 1 · 2 σ ), ποu κατασκευάζον­ται aπο χυτο μονωτικο όλικ6. 'rπάρχουν βέΌαια πολλa μεγέθΎJ

236 ΚΕφ. 1 1 . ΚατασΚΕ\11] καt eλΕyχο!; μιά!; !yκαταστάσεω!;

καl ε ίο η τέτοιων κοuτιών, κατάλληλα για τl.ς διάφορες περιπτι�­σεις ποu μπορε! να παροuσιασθοuν.

Για να οιατηpijται ή στεγαν6τψα των &νθυγpων καλωδίων είναι &νά.γκη δλες τ�ς σuνοέσεις τοuς με τχ κοuτιά, τοuς δ ιακό­πτες κλπ. να τlς κ:iνωμε χρησιμοποιώντας είδικοiις βιδωτούς συν­δέσμους, δπως φαίνεται στο σχ·ημα 1 1 . 2 λ. την στεγανότητα την έπιτuγχάνομs με τη βοήθεια. ένος έλαστικοu δα.κτuλίου ( σχ.

Μονωτικά ­ΠΕριλαίμια στrφίΕ.εωc Γι ' '

άp2μμει; !:'.:ux vuυypo WI\WUIO

Σχ . 1 1 ·2 σ.

Βιδωτός 'Ελαστικοc δα�τύλιοc σύν&σμοc.'\

Σχ. 1 1 • 2 τ, Έ�αyωyη άyωyών dπο άvltυyι�o καλώδιο.

1 1 • 2 τ ) ποu περιΜλλει καΙ. πιέζει το έξωτερικο πεpίολημα. τοu καλωδίου. Ό έλεuθεpος χώρος τοu συνδέσμου πρέπει να γεμίζΎj τελείως με μια ειδ ικη μονωτικη πuκνόρευστη uλΎj.

Σχετικa με τl.ς εγκαταστάσε ις α.uτες πρέπει νa eχωμs &κό­μα. όπ' οψη μα.ς τa έξijς :

- Δεν πρέπε ι να &ποθηκεuωμε τlς κοuλοuρες τοu &νθυγροu κα.λωδίοu σε θερμa μέpΎj � στον Ύjλιο , για.τl όπάpχει :.ρόοος νa κολλήσουν μετα.ξu τους.

- Κα.τα το ξετύλιγμα. κάθε κουλοuρας πρέπει νχ προσέχωμε να μΎ) στρίοωμε ( σuστpέcρωμε ) το καλώδιο . Μόλις &ντιληcρθοϋμε

1 1 • 2. 'Εγκαταστάσεις; γραμμών 237

�τ� ενα τμ·ημα εχει σuστραφή, πρέπει ν� το κόοωμε κα1 να το έ'ιώνωμε με το δπόλοιπο καλώδιο με ενα κοuτl ένώσεως.

- ΤΎ)ν ε•)θuγρά.μμιση 1j τΥ)ν κά.μψη τοD καλωδίου κατ�Ζ τΎ)ν έpγασία τής έγκαταστά.σεως μποροDμε να τΎ)ν κά.νωμε εuκολα με

' ' τ� χεpι . Το πόση μποpεr να. εΙ ναι ή καμπ(ιλ r1 , ποu πρέπει ν± κά.νωμε

στΎ) yρ�χμμΎι ένος καλω�ίου, έξαpτiτα� &τ:b το πά.χος τοD καλω­ο(οu, οηλαδΎ) &πο τΥ)ν εξωτερική τοu δtά.μετρο. Πά.ντως ή έλαχε­στη &κτίνα κά.θε καμπ6λΥjς, ποu σχημα:τίζομε κατ± τ-Υjν κα:τασκεu·fι των γραμμων μz ενα καλώθtο , πρέπει να. είνα� τοuλά.χtστον έξα-

Σχ. 1 1 · 2 v. Σίινδεση άνDvγροiί χαλωδίοv μe κοvτί διακλαδώσεως;.

- τα τελtκα α.κρα των &νθuyρων καλωδίων πρέπει πά.ντα' να είνα:t σφραγισμένα με ενα κοuτl διακλαδώσεως 1j ν� κατΙΧλήγοuν σz ΕνΙΧ στεγανο οpyανο π.χ. εναν ο ιΙΧκόπ'tη, οιστε να. προστατε6-ωνται &πb την δyρΙΧσία. Για να &ποφ6yωμε τΎ)ν εrσοδο δγρασίας στα κοuτια. Ύι στοuς διακόπτες, δΞν πρέπει να. τα &φήνωμε &νοι­κτα. περισσότερο &πb δσο είναι άναyκαrο yι:Χ ν� κόψωμε τα. έλείι­θερα α.κρα τιίιν &yωyών ποu θα ένώσωμε στο εσωτερικό τοuς και, γι� να ΕΚτελέσωμε τΎ) σuνδεσή τοuς. Τα aκρα ΙΧuτα πρέπει να εzοuν &ρκετ� μεyά.λο μijκος ( σχ. 1 1 . 2 IJ ) .

- Κατ� τlς ο ιαΌά.σεις &πο τοίχοuς fι όροφsς πρέπει να. πρι:i-

στατe6ωμe τα ιiνθuγρά. καλώδια μιiσα σε χαλΜοινοuς σωλijνeς. ΙΙαρόμοια μορcρ� εχοuν και ο[ eγκαταστά.σeις ποu κατα.­

σκeuά.ζομε με τά. ο ιά.cρορα σωληνοσύρματα, δΥJλαο� με τοuς, τ6ποuς NGM και ΝΥ Α, ( βλ. παρά.γρ. 2 . 3 ) . Ή μόνΥ) σΥ)μαντικ� οια­cρορα e!ναι δτι , eπeιο� ο( τόποι αuτοι οεν ε!ναι κατά.λλΥ)λοι γιά. πολu ύγροuς χώροuς, οεν ύπά.ρχει λόγος να παCρνωμε τόσες προ­cρuλά.ξει� για τ� ν στeγανότΥ)τα των σuνοιiσeών τοuς δσες χρειά.ζον­τα.ι τα κuρCως ιiνθuγρά. καλώοtα.

Έ'Υκαt:άσταση μt 'YVμ'l'ovι; d'Υω'Υοtίι;.

Στις eξωτερικες ( όπαCθριsς ) eγκαταστά.σεις μποροuμε νά. ε­χωμε γuμνοuς Yj μονωμιiνοuς ιiyωγοός. "Οταν τις γραμμές μας οεν μποροuν να τlς πλφιά.σοuν α.ναρμόοια πρόσωπα, προτψοuμε να τlς κατασκeuά.ζομε με γuμνοuς ά.γωγοός. σε γραμμες αuτες 'μοιά.­ζοuν &.πο κατασκeuαστικ� aποψΥJ με τlς γραμμες ο ιανομijς ποu eξeτά.σαμε στον Γ.' τόμο τijς 'Ηλεκτροτεχνίας, καl γι' αuτο οeν θα ιiσχολΥ)θοuμε eοω μ'_ αuτες περισσότερο.

Σχ. 1 1 · 2 φ.

"Οπως είπαμε στΥjν παρά.γραcρο 2 · 5 , καμμιά. φορά. ( σπά.νια. �μως ) κατασκeuά.ζομε καl γραμμες εlοικων εσωτερικών χώρων με γημνοuς &γωγό•)ς. Στο σχijμα 1 1 · 2 φ βλέπομε τ� μορcρr1 μιάς τ€-

1 1 .3. Τοποitέτηση φωτιστικών σωμάτων 239

τοια.ς εγκαταστάσεως σε ενα εργοστάdιο . οι γuμνοt ciγωγο1. σuγ ­κρα.τοuντα.ι ciπo μικροuς κuλινδρικοuς μονωτήρες ποu στερεώνον­τα ι στην οροφη fι στοuς τοίχοuς. Ή ciπόστασ·η μεταξu των σεφων των μονωτ�ρων κuμα.ίνεται ( « παίζει » ) ciπo 80 cm εως 2 m, α­νάλογα με τη διατομη των ciγωγων.

Για νa τοποθετ�σωμε τοuς &γωγο{ις, τοuς σuνδέομε σταθερa στij μια ακρη τοuς , μετ± τοuς πεpνοuμs χάλαρd ciπb τοuς μονω­τήρες κα1. τρα.οοuμε τrfjν αλλη ακρη, &στε δ &γωγbς να πάρη την τελικfι του θέσΎJ . 'Όταν γίνη α.uτό, τότε μόνο στερεώνομε τοuς &γωγοuς στοuς μονωτijρες, &κριοώς οπως γίνεται στις εναέριες γρα.μμες δ ιανομijς.

11 · 3 Τοποitέτηση φωτιστι?Gών σωμάτων.

:Σώματα μέ λαμπr;ήQες πvιιακτώσeως.

"Ας sξετάσωμε πρώτα πως τοποθετοuμε τa φωτισηκa σώ ­ματα. μιας εσωτερικής εγκατα.στάσεως, δτα.ν στα φωηστικa α.uτa σώματα. χρrισφοποιοuνται συνηθισμένες λάμπες, οrιλα.οη οί λαμ­πτήρες πυρακτώσεως. Αuτο το εΙοος φωτισμοu χρησφοποιείτα.ι σε ολες σχεοον τις εγκα.τα.στιfσεις τών κατοικιών ΚΙΧL σε Ενα Ο'Υ) ­μαντLΚΟ ποσοστο τών εγκαταστάσεων γραφείων, κα.ταστrιμάτων .και sργοστασίων.

Το κuριο εξάρτrιμα γι« τη σuνδεσrι των λαμπτ�pων πυρα­κτώσεως ε!να.ι -fι λυχνιολαβή ( ντουt ) . ποu γνωρίζομε fιοrι ( πα­ράγρ. 5 . 3 ). οι λuχνιολαοες μπορεί να είναι τύπου άναρτήσεως, οψαοη κρφαστες ( κρφαστο ντοut ) ( σχ. 1 1 · 3 α ) η μπορεί να. περιέχωνται μέσα στο φωτιστικο σώμα. ( σχ. 1 1 . 3 β ).

Ή πρώτrι -περίπτωσrι , οrιλαοη το νa κρέμεται το ντοut και � λάμπα. νa είναι ciκάλuπτrι , δεν σuνιστα.ται, γιατ1. δ φωτισμος ποu προκuπτει είναι �κτυφλωτικος και οχι κα.λος γι± τa μάτια. μας. Γι' α.•) το συνήθως επικρατεί � δεuτερrι περίπτωσrι, οrιλαο'fι ο ί

240 Κeφ. 1 1 . Κατασκeuiι καt έ).eγχο' μιά, έγκαταστάσeω,

λαμπτήρες καl τα. ντσυt τους περικλείονται μέσα στα. οιάφοpα φω­τιστικά σώματα , με τχ δ;ποία θ' α.σχολrιθοuμε περισσότερο στσν Ε' τόμο τijς 'Ηλεκτροτεχνίας.

�uχvι<>:'αβιψτοuί)� ι. ::_ τunou αναρΤσ/ 1 , ,

λυχνία πυpακtιόσε.ο>G 0 / Διακοπ1ηc; φοrrιιηιοϋ

Σχ. 1 1 · 3 α.

Σχ. 1 1 · 3 β. Τομiι άρματούραι;.

Τπάρχουν &πειpα είοη φωτιστικών σωμάτων &πο &πόψεω; σχήματος καt μορcρijς.

1 1 • 3, Τοποitέτηση φωτιστικών σωμάτων 241

'"Όμως &νάλογα. με τον τρόπο πού τά έγκα�ιστοvμε τα οια.­κpίνομε κuρίως σέ :

- κρεμαστά ( ά.πλχ η πολ6φωτα. ) ( σχ. 1 1 · 3 η ) , - στα�ερά έπιτοίχια ( ά.ρμα.τοuρzς η άπλίκες ) ( σχ. 1 1 • 3 β ),

-- στα�ερά όροφijς ( πλαφονιέρες ), ( σχ. 1 1 · 3 ε ) . Έπίσης &νάλογα. με τό πόσο άντέχουν στήν 'ύγρασία τα θια.­

κpίνομε σέ : - στεγανά φωτιστικά σώματα η άρματούρες, ποu πεpιΟάλ­

λοντα.ι &πο στεγα.νο δπλισμο ( σχ. 1 1 . 3 ο ) κα.� σέ : -κοινά ( μη στεγα.να ) φωτιστικά σώματα ( σχ. 1 1 · 3 η ).

'"Όπως φα.Cνετα.ι κα.λuτερα. στο σχfίμα. 1 1 · 3 β, σ' δλοuς αu­το�ς τοuς τuποuς, � λuχνιολα.οη είναι ενσωματωμένη με το φω­τιστικο σiiψα κα.l μάλιστα. ή εσωτεpικη σuνοεσμολογία. (σupμάτω­ση) εχε ι γίνει &πο τον κα.τα.σκεοοστη τοu φωτιστικοu σώματος. Σuν�θως ο � σupματώσεις των φωτιστικών σωμάτων γίνονται με τ�ς σειρίοες ποu εrοα.με στ·fιν πα.pάγρα.φο 2 · 4 ( τuπος NYF Α κτλ. ).

Έπομένως, για τον τεχνίτη - εγκαταστάτη οsν μένοuν πα.ρα Μο πράγματα : α. ) νά στερεώση το φωτιστικό σώμα κα� β ) νά συνδέση η)ν τροφοδοτικη γραμμή τών φώτων ( οuοέτερο &γωγο καl &γωγο επιστpοφfίς ) με τΎjν σuρμάτωση τοu φωτιστικοί) σώ­μα.τος.

Για να επιτ(>χωμε κα.λ6τερα. τlς εργασίες α.uτες μεταχειρι­ζόμαστε εtοικa εξαρτ�μα.τα.. Στο σχήμα. 1 1 · 3 γ βλέπομε κα.τα σειρa τα πιο σuνηθισμένα. &πο τα εξαρτ�ματα αuτα ποu ε ίνα. ι :

ι . σε μικρο! εiοικοl συνδετήρες άπό πορσελάνη; ο[ όποτοι ονομάζονται κλέμει•ς ( σχ. 1 1 · Η γ ['ι] ) . Τα κλέμενς είναι οιπολι­κα η τριπολικa ( για άπλα φώτα. rι κομμιτα.τερ ) κα.l χρησιμεuοuν για νa σuνδέοuν τοuς &γωγοuς τijς τροφοοοτικfίς γρα.μμijς με τrι σειρίδα τοu φωτιστικοu σώματος.

2. Το άγκιστρο ( γάντζο ) όροφης ( σχ. 1 1 · 3 γ [ 2 ] ), ποu ' Ηλrκrροτεχνία Δ ' . 16

242 Κεφ. 1 1 . Κατασκευή xai 'eλεγχο; τή; έγχαταστάσεω;

, ' ' - , ro{ ' λ ' τ , ' � ϊ_?Υ,σψε•Jzι για. να. κpφο \.11'1-Ε τα t'αpεια πο ucρωτα. α μικpα. υ..γ-κιστpα Ιδιοώνονται επάνω σε τακάκια , ενω τa μzγαλuτzpα. είναι καλο νa τa σuνοέωμε στχ σίοεpα τc5 μπετον τής ορο:ρfις. Ot κοι­νΕ.ς οιπολικΕ.ς σειpίοες 2 Χ 1 rnm2 κα.t τχ κλέμενς, ποu χpησιμο­πcιο5με γιχ τ::Χ κpεμαστa φωτα., οΕ.ν επιτpέπzτ-χι νa σηκώνουν Μ­ρος μεγαλ{ιτεpο &πο 1 kg. Γι' αuτό , στtς περιπτώσεις ποu sχομε �αρuτεpα πολύφωτα , τa κpεμο5με σΕ. μια άλυσίδα ποu στερεώνε­ται επάνω στο αγκιστρο τfις οροφής.

1

3 5 6

Σχ. 1 1 · 3 γ.

3 . Ό κοίλος σωλήνας άναρτ1]σεως ( σχ. 1 1 · 3 γ (3] ) , ποu χρ·φιμεuει καμμιa φοpα καt σaν ά.λuσίοα, για τΎ)ν &.νάpτηση των φωτιστ ικών σωμάτων. Άπο το εσωτερικο το5 σωλήνα. περνοuμε τΎ) σειpίοα. τροφοδοτήσεως .

4 . Ή στεγανι] ροζέττα όροφι]ς ( σχ. 1 1 . 3 γ (4] ) , οηλα.οΎ) Ξνα στεγα.νο κοuτί, ποu Ιδιθώνεται στΎ)ν οροφΎ) κα.ι φέρει ύποοοχΕ.ς για τlς τpοcροοοτικΕ.ς γpα.μμές. 'Απο το κέντρο τής pοζέττας sξέp­χετα ι � σειρίοα τοu cρωτιστικοu σώματος. 'fπάρχοuν και κοι·ι€ς

1 1 · 3. Τοποftέτηση φωτιστικών σωμάτων 243

pοζέττες δροφi)ς, -δr;λαθη μη στεγανές , ( σχ. 1 1 · 3 θ ) , ποu είναι κατασκευασμένες ciπb οακελίτr;. Σuχνα &vάμεσα στην οάσr; τοuς κα� στΥjν δpοψfι παpεμι3άλλομε μια χάρτινη pοζέττα.

5 . Ή άπλ'ιj λυχνιολαβή άμέσου άναρτήσεως ( σχ. 1 1 . 3 y [ δ J ) , πο!J μποpοuμε να τη χρr;σιμοποι1Jσωμε, οπως :rαίνεται στο σχημα 1 1 . 3 α, &λλα τότε , δπως εrπαμε, προκύπτει eκτucρλωτt­κος :ρωτισμ6ς.

6. Ή στεγανή άπλή λυχνιολαβή άμέσου άναρτήσεως ( σχ. 1 1 · 3 γ [ 6 ] •) .

leιρίφ _ φωyισπκοu σωματος

Σχ. 1 1 · 3 δ. Κο;νiι. ( οχ ι ·στεγαν'fι ) ροζέττα όροφijς;.

Ό τρόπος με τοv δποίον ε1σάγομε την τροcροοοτικη γραμμη σε μια pοζέττα η σε ενα cρωτιστικο σώμα, εξαρτάται &πο το είοος τijς γραμμijς. 'Έτσι, δταν ή γραμμη ε!ναι χωνεuτ1J, ή σωλ1JνωσΎj η τ?;; καλώο:ο τijς εγκαταστάσεως καταλ1Jγει στ·� μέση πεpίποu τrις �άσεως τijς ροζέττας ( σχ. 1 1 . 3 ε ), &νω δταν ή γραμμη είναι 6pσ.τΎ; .,, σuνθεση γίνεται &πο τα πλάγια ( σχ. 1 1 . 3 ο ).

Φωτισrικιi σώματα μe λαμπτήρες φiJ.ορισμοv.

'Ακολοuθι;>ντα.ς τον τρόπο ποu περιγράψαμε παραπάνω, γ ια την εγκατάσταση λuχνιων πυρακτώσεως, κα1. χρησιμοποιώντας τα

244 Κeφ. 1 1 . Κατασκeυi] και έ�eγχος; τής; έγκαταστάσeως;

tΟιΙΧ σχsοον �ξαpτήματΙΧ , �Κτsλοuμs ΚΙΧL τ·ην , �γκα.τάστ:ι:σ·η τι!J•ι :ρωηστικων σωμάτων πoiJ πεpιέχοuν φωτ ιστικοiJς σωλήνες άερίω)•, οrιλαοr1 σωλ"fιvsς φθοpισμοD.

Ή μόνΎJ βασικΎ] ο ιαφοpα στ:Χ �ξα.pτήματα αuτ:Χ &πο τα πp�Ύ)you-

. Βάση τnc rτ>ι:χφονιέ4Χ(c

Σ χ. 1 1 · 3 e. Φωτιστικ/ι σώμα όροφής; ( πλαφονιέρα ),

,' Αλuσίδε.ς, αναρτήσι;ωι;

�

' Η-τοuϊ δ�ός,. μιtΊnpα

Σχ. 1 1 · 3 ζ. Ντουί

�αμπτήρων φ�οιιισμοii.

Ροζέ. πα όpοφ;;ι;, fj 'Ι<λέμ�νι:; .. τι::ιοφοδοηΙ<rl οeφίδα

/ I Ι .-----, � ιφεμaσ,ι:) Φωτισηιιό σώμα

φ σωλιi-ιων άφίου

Σχ. 1 1 · 3 η. ι.ιεvα. ε ίνα ι δη τώρα., civτι για τις κοινές λuχνιολα6ές, χρsιαζuμα.στs τ:Χ s1οικα 11τovt (βάσεις) τών λαμπτήρων φtJ-ορισμοϋ (σχ. 1 1 ·3 ζ) .

1 1 · 4. "Ελeγχος; της; έγκαταστάσeως; 245

Κατi τi &λλα, sργα.ζόμ?:στs δπως εϊπαμs πpοrιγουμένως για τΎ)ν &:νάρτφη των φωτιστικών σωμάτων, πσu π:;ριέχουν λυ­z.νίΞ-ς πυρακτι\>σsως. Ιlάλι δ·ηλαδΎ) χρφψοποιοuμε κλέμενς, aγκι­στρα οροφής, σειρίδες και aλλα εξαρτήματα παρόμοι?: με δσ?: &.ναφέραμε &ς τι\>ρα ( σχ. 1 1 · 3 η ).

11 · 4 'Έλεγχος τής έγχ.αταστάσεως.

Ό Ελεγχος, ποu θα μά.ς δείξη αν μια εσωτερικΎ) εγκατά­σταση εχη γίνει καλα η οχι , είναι πάντοτε &:ναγκαίος καt γί­.νsται πρtν +ι εγκατάσταση τεθή 6πο τάση , για λόγους &:σφαλε{ας εκείνων ποu θα χρ-ησ ιμοποιήσουν τrιν εγκατάσταση . Ό ελεγχος αuτος επιΜλλεται &:πο τοuς νόμους.

Γsνικα δ έλεγχος περιλαμ6άνει πρώτα, δπως επεκράτησε να · λέγεται , τΎ)ν όπτικrι έπι{}εώρηση τής έγκαταστάσεως, οηλαοΎ) επιθεωρούμε τΎ)ν εγκατάσταση βλέποντας αν οί σωληνι\>σε ις, οί συρματώσsις, οί γε ιώσεις, fι τοποθέτηση τών δ ιακοπτών, ρευμα­τοδοτών κλπ . tχοuν γίνη σuμφωνα. με τις &.παιτ·ήσεις των κανο­νισμών. Άφοu δοuμs με τα μάτια μας ενα.-ενα tsλα τα σημεία τi)ς εγκαταστάσεως, '0-ηλαδΎ) &:φοu κάνωμε τον όπτικο Sλεγχο, uστερα εκτελοuμs τtς δ ιάcρορsς μετρήσεις &:ντιστάσεων, μz σκοπο δπως δ ιαπιστωθi) fι καλή μόνωση των στοιχείων τfις εγκαταστάσεως ποu �ρίσκοντα ι 6πο τάση , fι ήλεκτρική συνέχεια των κυκλωμάτων και οί καλες γειώσεις.

'Όπως ξέρομε, fι μόνωσΥ] ένος &:γωγοu η μιας συσκευής επη­ρεάζεται πολu &:πο τΎ)ν uγρα.σία, διότι τα μονωτικα uλικα είναι λίγο - πολu ύγροσκοπικά, δη λαοΎ) άπορροφοfJν ύγρασία. Έπε ιοΎ) λο ιπον +ι uγρασ{α ελαττώνει τΎ)ν μονωτικΎ) ικανότητα των μονω­τ ικών uλικών, γι' αuτο 5 Sλεγχος πρέπει νi γίνετ?: t μόνον &:φου στεγνώσουν ο[ τοίχοι τώ·ι χώρων τi)ς εγκαταστάσεως · τότε μόνο μποροuμs ν& δοuμε ίiν fι μόνωση είναι κανονικΎ) η οχι. Μια ά.λλΥJ ?:tτ{?: ελαττώσεως τi)ς μονώσεως είνα ι +ι σκόνη ποu μαζεuετ?:t

---

246 Κeφ. ι ι . Κατασχeuiι χαt eλevxo; τij; ιγχαταστάσeω;

:Jτtς Ε:Jωτεpικες �πι:ράνειες των διακοπτών � των πινάκων. Ή :JΚ6νΎj ε tναι &pκετtΧ &γώγψΎ) και γι ' αuτο προκαλεt την �λιiτ­τωσΎj τ'ίjς μονώσεως στην �γκατάστασΎJ. Γι' αuτο κάθε δρισμένα χρόνια ( 2 ως 1 0 ) οί �σωτερικες �γκα.τcχστάσεις χρειάζονται σuν­τfιρrισr; μέσα στΥjν όποία περιλαμ6ά.νεται και δ καθαρισμος των sξαpτ'Υjμάτων τοuς �σωτερικά.

"Ας �ξετάσωμε τώρα τί αναφέρει σχετικιΧ με τοuς έλέγχοuς αuτοuς δ Κα.νονισμbς των 'Εσωτερικών _'Εγκαταστάσεων. Οί έλεγ­χοι αuτο1. γίνονται στην περιοχΎJ των 'Αθψών &πο τΎJν εΖοικη ΉλεκτρολογικΎJ Τπr;ρε:Jία Έλέγχοu τoij Τποuργείοu ΒιομΎ)χα­νίας, ένω στην �παρχία. τοuς &να.λαμ6άνει � ΔΕΗ.

ΎποχρεωτικιΧ πρέπει να. �κτελοuνται τιΧ έξfiς :

α ) Όπιικος Ιλέyχος ι�-ν αωλη-νώαeω-ν.

Ό όπτικcς έλεγχος των σωληνώσεων στ-Υj περίπτωσΎ) χωνεu­τών �γκcχ-ταστάσεων �κτελείται προτοij γίνοuν οί σuρμcχτώσεις. ΚcχτιΧ τον έλεγχο αuτον �ξετάζομε με το μάτι �aν οί σωλψώσεις I 'Εχοuν γίνΎ) σόμφωνα με τlς &πα ιτ�σsις τοu Κανονισμού.

Στlς δρατες �γκαταστiσεις δ έλεγχος αuτος γίνετα:ι δταν σuμπλΎ)ρωθij δλΎ) � �γκατάσταση . Τότε κάνομε καl τοuς !Χλλοuς �λέγχοuς ποu θιΧ ιiναφέρwμε &μέσως.

β) 'Έλεyχος μονώσεως πιιος ι?} yij.

Ό έλΕγχος τfiς αντιστάσΕως μονώσεως ώς πρ�ς τη γfi, �κτε­λεrται οταν � έγκα.τάστασΎ) είναι πλ�ρΎjς.

'Όπως φαίνεται στο σχfiμα 1 1 · 4 α, κάνομε τον έλεγχο έ­χοντας τις i:ΧσφάλειΕς, τοuς οια:κόπτες Καt τοuς λαμπτijρες τοπο ­θΕτΎ)μένοuς στη θέσΎ) λΕιτοupγ{ας τοuς. τtς άλλες μόνιμες σuσκεueς Καταναλώσεως ( έκτος cΧΠΟ τις φοpΎ)τές, ΠΟU μποροijμΕ �Π{σr;ς νcΧ &φ�σωμε σuνοφένΕς ) Είναι Καλότερο νtΧ τις �λέγχωμε &ργ6τερα ΖδιαίτΕρα τiιν κάθε μία ( σχ. 1 1 . 4 6 ). Γι' αuτ6, οτα:ν έκτελοijμε

1 1 •4. "Ελεγχος τfις έγκαταστάσεω� 247

τον Sλεγχο τής μονώσεως προς τη γή ολης τής εγκαταστάσεως πρέπει να. &ποσυνθέωμε τις μόνιμες α:uτsς συσκευsς &πο τ·ην uπό­λοιπη εγκατάσταση.

Έκτελοuμε τον 'έλεγχο αuτον μs εν α ε1δ ικο ώμόμετρο ( μεγ­κώμετρο ) τάσεως 1 00 V &ς 500 V ( ΌλΕπε Γ. ' τόμο 'Ηλεκτροτε­χνίας ) , θηλα'ΟΥ) μs ενα fιλεκτρικο δργανο μετρήσεως που μaς δίδει &π' εuθείας σs ΜΩ ( μεγκwμ ) το aποτέλεσμα τής μετρή­σεως μιιiς πολu μεγάλης aντιστάσεως. Συνδέομε τον &κροδέκτη « γραμμής » τοu &μομέτρου μs ολους τοuς &γωγοuς τής εγκατα­στάσεως μαζu ( &γωγοuς cράσεως και οuθέτερο }, Ενώ τον &κροδέ­κτη « γή » τον συνδέομε μs τη μόνιμη γείωση τής εγκαταστά­σεως, π .χ. με το σuστημα uδρε6σ?ως η με το fιλεκτρόδιο γειι\>σεως ( σχ. 1 1 · 4 α ).

Ά�_n "'rr::;·

....:.-.,..:..ι , Παpοχη Σχ. 1 1 · 4 α.

'Ανάλογα είνα ι δυνα:τον ν:Χ sκτελέσωμε τον ιδιαίτερο Ελεγχο και κάθε σημαντικής συσκευής καταναλώσεως. 'Έναν τρόπο βλέ­;:ομε στ:Χ παραδείγματα: τoiJ σχήματος 1 1 · 4 β.

248 Κεφ. 1 1 . Κατασχεufι χαt έλεγχο, τή, έγχαταστάσεωli

Πρέπει ν&. μετpοuμε τη μόνωσ'η και ν&. έλέγχωμε τη γεCαισΎ) και τη σωστη σ6νοεσ'η δλων των i)λεκτρικων μ'ηχαν'ημ:iτων, ποu είναι μόνιμα. �γκατεσt'ημένα, ,π.χ. τής κοuζίνας, τοu θερμοσίφωνα , των κινr1τήρων κλπ . Το &ποτέλεσμα δλων α&των των μΕτρήσεων, κατa τις όπο'1Ές μΕτροΙJμε μονώσεις, πρέπΕι νa Είναι τοι.ιλ:fχιστ�ν 250 000 Ω = 0,25 ΜΩ yιa sγκατα.στά.σεις 220 V και 0 ,40 ΜΩ γι&. �γκατα.στά.σεις 380 V.

"Αν δμως μετροuμε τΎ; συνέχεια ένος κυκλώματος, ή sνοειξΎ) ":OU wμομέτpου πρέπει νa είναι σχεοον μΎ)ΟΙΞνική .

" '

"Ελεγχος τής μονι;Jσεως μεταξiι τών καλωδίων μιιiς κουζίνας χαt τού περιβλήματος.

"Ελεγχος τής μονιiισεως μεταξiι τώ\' άγωγών μιιiς εuκαμπτης ( φορητής )

σειρίδας.

Σχ. 1 1 · 4 β.

v ) 'Έλεvκοι; ιήι; μοvώσεωι; μειαξV dvωvώv.

"Ελεγχος τής συ\•εχείας του κυκλι:ψατος μ ιιiς κουζίνα ς. ( Ή ενδειξη τού ώμομέτρου πρέπει

να εtναι μηδενική ) .

Μετα. τον προ'ηγο6μενο SλΕγχο πρέπει ν α. μετρήσωμε την άντίσταση τής μQνώσεως, ποu παρουσιάζΕι κάffε f1•ας άγωγός τi)ς

249

Ξγκαταστά::Jεως r.ρ?:ις τσuς δr.σλοtr.σuς. Στις μονοψα::JtΚΕς �γκατα­στάσεις μετpοuμε τ�ν &ντίσταση μεταξu τοu &γωγοu φάσεως και τc/) οuοετέpοu, �νω iiχoμs &ποσuνοέσει δλες τlς σuσκsuες κατανα­λώσεως ( σχ. 1 1 · 4 γ ) .

oύδEtfpoc; άyω"όc

Γε.νικ�ς πίvαι<ας

Μι:,ρικός πιvaκας

οίιδiτεροc άyω�όc.

€)

•Α"tωχόc έιτιστpοφι'ic

Διακόπτπc Φοπισμοu/ ιύιιιστόc L�, ,. λαμmiΊρε.ς , άποσυvδe.μe.νοι

Σχ. 1 1 · 4 γ.

Στlς τpιφασικi:ς �γκαταστάσεις πρέπει να μετρσuμε οχι μ6-vο τ�ν &ντίσταση μεταξu των σ.γωγων φάσεως καl τοu οuοετέpοu, &λλα και μεταξu των άγωγώv φάσεων, πού τούς παίρνομε δύο - δύο.

Για. να είνα ι �ν τάξει ή �γκατάσταση πρέπει πάλι οί τιμi:ς των μονώσεων να είναι αuτ1:ς ποu &ναφέpαμε πpοΎ)γοuμένως

-r3ίι Κeφ. ι ι . Κατασκeυiι καi έλeγχο; τή; eγκαταστάσeω,

( τ�uλά.zιστον 0,25 ΜΩ Υι 0,40 ΜΩ, &νάλογα με τη τάσij τι:/ι κυκλώματος ) .

δ ) 'Έλεvχος τής dQiJ.ής σv'Ι'δέσεως τώv διακοπτών.

'Όπως είδαμε (παρ. 6 · 3 ), στοuς ο ιακ6πτες πρέπει ν&: οια­κ6πτωμε πά.ντα' τον &γωγο φάσεως καt ούδέποτε τον ούδέτερο ( �κτος βέβαια χν πp6κsιται γι&: τtς ε1οικες περιπτώσεις τijς <<ο ια­κοπijς σε δλοuς τeuς π6λοuς )) ).

Ό Ελsγχο; τijς τηρήσεως των παραπάνω μπορεί ν&: γίνη εu­κολα με μι&: δοκιμαστική λυχνία , δταν ή �γκατάσταση βρίσκεται δπ� τάση . Ό Κανονισμ�ς δμως έπιΜλλεt νχ μη γίνεται ύπ� τάση. Γι' αιjτf; &κολοuθοuμε τΎjν έπ6μsνη μέθοοο :

Ούδiτεροc ά��όc. άnοσuνδεμένοι;. στόν πiνακα

'Ασφά}ιειεc άποσυν&μένει;,

- •Arωrόc φdσεωc. Σχ . ι ι · 4 δ .

Διαόοχιιι� οίινδεση στίς ΕπσΦε<; τώv διa1<0nτώv

"Οπως φαίνετα ι κα1 στο σχήμα 1 1 . 4 δ, sχομε tiνοικτ� τον ' .... , ' ' ... - � " , � .... , γ::νικ� οιακοπτ·η και -:οuς ι.αμπτηρες αποσuνοψενοuς. �uνοεομε s·ια wμ6μετpο μ6νψα με τον tiκpοδέκη zξαγωγής τής φάσεως

' , .... .... '1, , .. , "\ ... , .... .... ., , ' .... , στον πινακα ο ιανομης. ον 'Υ.ΛΛΟ ;τ;οι.ο το•J ωμομετροu τον σ•Jνοε-ομ:: ο ιαοοzικχ με τ1ς zπαφΞς τιJ.>ν διακοπτων. "Αν ο[ σuνΟέσε ις των διακοπτών sχοuν γίνη σωστά, ο [ �νδείξΕις το') �)μομΞτρου θχ είναι σχεδον μηοενικες (περίποu 1 Ω). "Αν, aντίθετα, σε ενα ο ια-

1 1 ·4 . wΕλεγχο� τij� έγκαταστάσεω� 25 1

κ�πτη Ξχη σuνo&fj κατ� λάΘος 6 οuδsτεr-?ς, fι Ξνδειξη προψχνίίις 1-Jri είναι πολu μεγάλη ( περ(πeιu 0,25 }.ιfΩ ) .

ε) 'Έλεvχος τ;ifς σvvεχεlας τ;ifς 'Υειώσεως καl τ;ijς συνεχείας τώv 4'Υω'Υώv.

Ό σκοπος τeιu sλsγχοu αuτοu είναι δ ιπλός : Ό πρώτος σκοπος είνα� να. ελsγξωμε α.ν τα. μεταλλικd τμή­

ματα μι&ς sγκαταστάσεως, πο/.) ΟΖν πρέπει Κανονικ� νrΧ ορίσκων­ται uπο τάση, είναι καλά γειωμένα . 'Έτσι π.χ. μz έ:να wμ6με­τρο 6εοαιωνόμαστε εuκολα δτι ή d:ντίστχση μεταξu ένbς &.πομα­κρuσμsνοu κοuτιοtί διακλαδώσεως κα� τοu σημείου γειώσεως ( σω­λf(vα 6δρε6σεως ) είναι πολu μικρή , δηλχδΥj το πολu 2 fι Η Ω

Σχ. 1 1 · 4 ε.

'Αnομαιφuσμt ν ο κou1i διακλαδώσεωc � Α

( σχ. 1 1 . 4 Ε ) . Έννοετται οsοαιχ δ-: ι πρόκειται γι� εγκατάσταση μs -χαλuοδοσωλήνες δποu, δπως γνωρίζομε, πρέπει δλα τα. τμή­ματα των σωλ-ηνώσεων καΙ. τα. εξαρτήματά τοuς να. είναι μεταξό τοuς &γώγιμα σuνδεμsνα καΙ. γειωμένα .

"Αν παρατΎ)ρf;σωμε δτι εν::ι.ς κλάδος τής εγκαταστάσεως πα­pοuσιά:ει μεγάλη iντίσταστ,, μποpο>Jμε νrΧ προσο ιορίσωμε το σΥj-

252 Κεφ. 1 1 . Κατασκευή καl έλεγχοι; τής; έyκαταστάσεωι;

.... - ' .... , ( ' ' θ ... \ ' , .... ) με ιο της ανωμαΑιας πο•J ::Jυνη ως ε ιναι μια κακη σ'J'ιCιE::JYj , μετα-

' ' ' � ' ' l ' I. ( ' ,\, ' ' ) κινωντας π pος το ::Jημε ιο γειωσεως τηΊ c.παq;η �"\.. ::Jτι:ι �'1. κτι . . τ ο u �>ιιομέτpι:ιυ ( ::JZ.. 1 1 · 4 ε ).

'Q � , ' - , ... ι 't ' 2."' ' ,.. ' .� uε•Jτεpος ::Jκοπι:ις -cι:ιυ ει.εγχο•J ε ι ν :χι, 'ΙΧ ::Λεγςωμε με τΊι •ι

6οrιθεια τι:ιtι ιομομέτpου, z!Χν Ξνας &γωγος Ξχr1 κάποια δ ιακοπ-Ιj μέπl ::Jτ•η σωλfινωσ·fι του ( τότε ή sνοειξ·rι τοu ωμομέτpcυ γ(νεται τ:cλiJ μεγάλη ) η εαν π. Ζ.· τα �κ ρ :χ Γ κα: Ι\ &·ιήΚ')'J'Ι ::Jτον tO t') α.γωγο ( τότε +ι Ξνθε ιξη τoiJ ώμομέτpου γίνεται ::1χεδον μηδενικr1 ) ( σχ. 1 1 · 4 � ).

Σχ. 1 1 · 4 t·

WΕλεyχος έάν τά ιiκρα Γ καί Γ ι α,•ήκουν στον 'ίδιο άyωγό ( το Κουδούνι κτυπά ).

Ό zλεγχος α•jτbς τijς συνεχείας των &γωγων δέ.ν είναι τ6::1ο �.'ν:χγκαtcς οσο εΙναι δ τ:pωτcς.

Έαν '"CtX σημεtα Β καt Β] ποu θέλcμε ΊtΧ sξακpιeώ::Jωμε :Χν &νrικουν στον ίδ ιο &yωyo &πέχουν πολu, μποpοuμε να εφαρμόσω­με τrιν ίοιό: &pχ� μέ. τoij ::Jχήματος 1 1 . 4 �. χpφ:μοπcιώντας σχν eοηθητικοuς α.γωyοuς Μο Χλλα &κpα κάπο ιου &.yωγoij στ·r1ν ίοια σωλrινωση π.χ. τα Α �ι ΑΙ, όπ6τε μποp6tιμΕ νχ Ξpyασθο>J­με στο eνα &κpο τfjς γpαιψΥ)ς ( σχ. 1 1 . 4 ·η ).

Ή αναγνώριση των &κpων των iγωyιiJν ΠQiJ zξέpχονται &πο τις σωληνι�σεις είνα,ι δ6σκολη χωp!ς τ�ν παραπάνω μέθοδο, οταν μάλιστα Ξχωμε πολλοuς α.yωγοuς με τον rοιο χpωματισμο στ"fιν ίοια σωλήνωση .

253

ζ ) 'Έλενχος τ;ijς yειώσεως.

'Όπως θa δοuμs στο ΚεcράλcΗΟ 1 5 fι γείωση γίνεται sπάνω �το δίκτυο ύδρεύσεως ( δταν δπάρχη βέΌαια τέτοιο ) , Υ) μs την βοήθε ια τών ήλεκτροδίων γειώσεως, ποu χώνομs στη γή ( δταν δεν δπάpχΎ) δίκτυο 6δρε6σεως ) .

Σχ. 1 1 · 4 η.

Βραιι.uΙ<ύκλωση τών 8.ιφων Α1 ,Β1

Ό Κανονισμος tiπαιτετ νa μετρcuμε τlς αντιστάσεις πcu πα-, .,. � , ' ' , β ' f1.. l"f 'θ 2. ' ρουσLα.-.,ουν ο ι γε ιωσεις, για. να ε ιμαστε · εr;ιαιcι οτι κα ε c;ιντι-

στα�η _γεLώσsως δsν δπερ6αCνει το συνηθι�μένο δριο τών 20 Ω. Ή μέτρηση αuτη δμως συνrίθως δεν γίνεται, γιατι απαιτεί πολu χρ6νο και προπαντος εtδικa οργανα. ( γέφυρες fι μέγγερ ), τa δ­ποία γνωρίζομs fιδη aπο τον Γ. ' τόμο της 'Ηλεκτροτεχνίας.

Άντl γιa τη μέτρηση α.uτή , τόσο fι Τπηρzσία. Ήλsκτρολο­γικοu 'Ελέγχου οσο κα.ι fι ΔΕΗ, κάνουν συχνa μLa έπιffεώρηση τοv συστήματος γειώσεως. 'Όταν fι γείωση Ξχη γίνει στο δίκτυο δδρεuσεως, τότε sλέγχετα ι το κολλάρο γειώσεως, fι καλή του το­ποθέτηση ( σuμcρωνα με δσα θa δοuμε στο κεφάλαιο 1 5 ), και fι ffέση τοv σημείου γειώσεως. 'Όταν fι γείωση sχη γίνει μs �λε­κτρόδια γειιl>σεως, τότε ελέγχεται το μήκος και γενικa ο ί δια­στάσεις τού ήλεκτροδίου γειώσεως, fι σωστή τcυ τοπο{}οέτηση μέσα στο έδαφος καl fι σύνδεσή του προς τον aγωγο γειώσεως σuμcρωνα με τοuς Κανονισμοuς.

Βέδαια, σποραδικa sκτελοuνται και μετρήσεις γειώσεως στις Ξσωτε�ικsς sγκατα.στάσsις, και προπάντων πρέπει νa sκτελοuνται �s βιομηχανικοuς καταναλωτές, δπου ένδια.cρερόμαστε νa έπιτ{ιχω-

254 Κeφ. 1 1 . Κιιτασκeu+ι καί. έλ.evχο' τη, έyκαταστάσeω'

μι: χαμr1λΞ; τφΞ; ( μέχpι 2 Ω καμμια :ρ(;ρα ) τfις :Χντιστάσι:ω; γι:ιι;ι::ιι:ως.

�τον Γ. I τόμο τfις Ήλεκτρ(;τεχνίας εrοαμε τον τρόπο με τον 6πο: ο zκτελο�με τ!ς μετp'fι::ιεις γε ιι\>σι:ως μΞ τη �οfιθεια ένος ιίργά­ιιου Μ έγγερ.

ΠοQlσματ;α τ;ώv tλtνχωv.

"Ας eξετάσωμε τιίψα σ{ιντομα τχ πορίσματα το� Ελέγχοu μας. Τα :iποτελέσματα το� Ελέγχο'J μπορε ί νχ μάς παpοuσιάσο'Jν ΚΙJ­pίως τέ::ισεpις πεpιπτώ::ιεις :Χνωμα.λίας :

α ) ΧαμΎJλη αντίσταση των μη γειωμένων :Χγωγwν προς τrι

β ) Χαμηλη &ντίστα.::ιη μεταξ!.ι Μο &γωγwν. γ ) �ιακοπη ένος &γωγο�. δ ) Πολ!.ι μεγάλη &ντίσταση γειώσεως. Ή πρώτΎJ :ρpοντίδα μα.ς μετα τ-(ιν. δ ιαπίστωση αuτΎ; ε!ναι να

zντοπ{σωμε τη θέση κάθε ::ιημείο'J &νωμαλίας, ωστε να την δ ιορ . θώσωμz.

Στην πεpίπτωσ·� μικρής άντιστάσεως πpcς τrι γfι, πο!.ι πα.­pοuσιάζει zνας μη γ ειωμένος &γωγ6ς, μποpοuμε εl.ίκολα να eντο­π ίσωμε το σrιμεtο το� σ:ρ:iλματος. .lΞν eχομε παρα να χωρίσωμε το δλο κuκλωμα σ Ξ μικρότερα τ μ f1μα.τα ( &νοίγοντας δ ιακόπτzς ) καl να. eλέγξωμε κάθε τμfιμα χωp ι::ιτ:i. Έαν δμως r1 μικρη α•)τΎj &ντίστα::ιη προέρχεται &πο uγpα.σία., πρέπει να &φrΊσωμε τ'fιν εγ ­κατάσταση να στεγνώση κα! 'ιΧ zτ.αναλά6ωμε τότε τοuς έλέγχοΙJς.

11 . 5 τα έργαλεία τού τεχνίτη τών έσωτερικών έγκαταστά· σεων.

Για να κατασκε'Jάσrι μιαν eσωτεpικη eγκατ:iσταση δ fιλε­κτροτεχνίτης, zχε ι :Χνάγκη :Χπο δ ιά:ρορα εpγαλεtα. κα.t eξαρτ�ματα . 'Ι' , .2. ... .... , , 1' α ;,ργαΛε ι α α'Jτα ε ι ναι :

1 1 · 5. τα έργαλεία τού τεχνίτη τών έσωτερικών έγκαταστάσεων 255

- κοο•ά , οηλαΌ.Υι χρ11σιμα. κ:χt γι:Χ aλλες εργασίες ( το νήμα

:ής στ:Χθμ:rjζ , YJ το σcρuρt κλπ. ), κα.l

- είδικά , δηλα.Όη κατάλληλα κυρίως για Ξσωτερικsς zγκατα­

:ιτάσεις ( -ή &:τσαλίνα κλπ . ) .

.λιακρ(νομε ΕΠίσης τ:Χ zργαλετα κα:Ι. εξαρτήματα τού Ξγκα­

ταστ:Χτη σέ :

-- έρyαλεία τού χεριοϋ, κ:χt σs

- μηχανικά έρ.yαλεία.

Σχ. 1 1 · 5 α.

τα πρwτα τ:Χ χεφιζόμαστε μs τ:Χ χέρια . Τέτοια Ξργαλετα

είναι τ;.. χ. το σψψt κα:Ι. το καλέμι ( σχ. 1 1 . 5 α ). τα δεύτερα εί­

ναι συν1ιθως ΥjλεκτpοκίνΥ1τα. Τέτοιο zργαλεtο π .χ. είναι η ε1δ ικrι

μηχ:χνrι τ;.Ι);:ι aνοίγει λοίικια γ ια r1Λεκτρικsς γραμμsς στον τοίχο

( σχ. 1 1 · 2 ε ) .

"Εχομε Ύ1Όη :iναcρέρει :iρκετa ά.πο τα iργαλετα ποu χρη::;ιμο­ποιετ 6 ήλεκτροτεχνίτης. Ί'ι;ψα ;;μως θα zξετάσωμε πιc συστημα-

" ' " ' " ) " ' .. "" ' " � - , ' � τικα τα σποuοαιοτερα , οη ,αοη zκε ιν:χ: με τα οτ:ο ι α πρεπε ι να ε ι -

•ια ι s:;:ο'Ο ιασμένο κχθε συνεpιεΙο Ξσωτ:::F ικιΊJν zγκα:ταστ:Χσεων.

256 Κεφ. 1 1 . Κατασκεufι και έkεvχο, τή, έyκαταστάσεω�:

Koιvd. ιQvαλεϊα καl Α�αQ-ιήματα.

Τα sργαλsία αuτα είναι κuρίως ο1κοδομικα Ύι μ·r,z.ανΙJ•ψ;ικα ")\ ' i. .... , � .... � , r .2. .... - , , -η η r.sκτpΙJΑΙJγικα, οηΑαοη s. ναι ι:οpγαΑε ι α που τα z.pΎ, �ψΙJτ.:ΙJ�Ο'J'ι σuνfιθως aργάτες τ ιί>ν ο 1κοθομων, η ο ί μηχανοuργοC, Ύ1 γsνικa ο[ fιλsκτpολ6γοι . "Ομως , δ τεχνίτης των sσωτεpικfuν sγκα-:α�-:ά�ε ιιJ'ι πρέπει καt. α•)τος να. γνωpίζΎι καΗ τ·η χpήσΎι τοuς, χν ΘέλΎ1 •ι&. κατα�κsυά�η μι&.ν sγκα.τά�τα�η σω�τα. καl γp1ιγοpα.

Οlκοδομικd. ιQvαλεϊα.

τα σποuθαιότερα. 6ξα.pτ1ιματα καt 6pγαλετα α•)τijς τής κα.­-:-r,γοpίας sΙνα.ι :

Γu.�ιν�ς σωλτ\νας με \J1(ρο Φυσaλlδσ.

Σχ. I I · S β. "Οταν ή φυσαλίδα μένη 1άκίνητη στη μέση τού σωλήνα, ή βάση τού άλφαδιού εlναι δριtόντια.

7'' ' Δ ' "1- ' ι ' , ..,. � "' "' - ο μετρο. υο ε ι ναι τα μετpα ποu χpειχ�:,εται ο Ύ1Αsκτpοτs-Ζ.'ΙCτlJς : eνα ξύλινο καl eνα μsταλλικο δίμετρο . .ΜΕ. τ&. μέτρα κα.­θορCζομε τrιν &.κριοΎ) Θέση τιtJV οιακοπτιί>ν, των πpιζων κλπ. στα. δωμάτια. Τ&. μέτρα είναι aπίσης &.παpαCτητα γ�a τΎ) χάpαξΎ) τίiJν γpαμμων, για. τΊ-ιν 6κπ6νησ-rι το5 σz.ι;δίου των aγκατα.στά�εων καl γι:Χ τlς 6πιμετpήσs ις των uλικων.

- 7'ό Νήμα τής Στάifμης. l\I ' αuτο πpοσθιοpίζομε τα κα.τε -6άσματα Ύι τα. &.νε6άσματα των γpαμμων, δηλαοrι τlς κατα.κ6pυ­φsς δ ιαδρομές. Το νήμα τής στάθμης &.ποτsλι;Ιται &πο eνα κομ­μάτι σπάγγο, στ-fιν &κpΎ) το •) δποίΙJ'J δένομι; evα �αpCο ι . 'Ένα &κί­νητο νήμα. στάθμης μας δίνε ι τrιν κατακόρυφη δ ιsuθυνσrι.

- Το άλφάδι. :Μ ' α•)το πρr;.�διοpίζομΕ τlς δpιζ6ν-:ιε; δ�αδpφΕ.;

1 1 · 5. τα Αιrtαλsία τοv τsχν[τη τών έσωτΒQLΚών έyχαταστάσsων 257

των γραμμων. 'Όπως βλέπομε στο σχijμα 1 1 . 5 6, γιd: νd: οοuμε αν μία eπιcρcίνεια είναι δριζόντια � οχι, οεν έχομε παρd: νd: τοπο­θετfισωμε eπcίνω τ'Υ)ς το ιiλcράοι. Ή επιφάνεια θd: είνιχι δριζόντια, δταν fι cρυσαλίοα τοu ιiλcραοιοu ιiκινητfισ'Υ) στ� μέση τοu γυάλινου σωλfινα.

·

- Τά σφυριά, τά καλέμια καί τά βελόνια ( σχ. 1 1 · 5 γ ). Με τχ καλέμια ιiνοίγομε στοuς τοίχους τd: λούκια των fιλεκτρικiί)ν γpαμμων κα.t τt� τρύπες ( περάσματα. ) καt με τd: βελόνια τtς τρύ­πες μέσα. σε μπετόν.

J Σχ. I I · S y.

"'Οπως βλέπομε στο σχ'ijμα. 1 1 · 5 α, δ τεχνίτ'Υ)ς κατχ τ�ν eργα.σ{α. του πρέπει νd: κριχτ:i το κα.λέμι � το βελόνι με το ιiρι­στερ6 του χέρι, καt νd: τd: κτuπ:i με το σcρυρt ποu κρατά στο οε­ξ{ τοu χέρι:

Σuνfιθως χρειαζόμαστε ούο σcρυριd: γιd: τ�ν κατασκευ� μιaς eγκα.ταστάσεως : ενα. μεγάλο ( περίπου τοu 1 kg ) καt eνα μικρό.

- Τό μυστρί. Μ' α.uτο στερεώνομε με γύψο τtς �λεκτρικες σωλ 'Υ)νώσεις μέσα στd: λούκια των γρα.μμων ( σχ. 1 1 · 2 ζ ).

Ήλεκτροτεχvlα Δ ' . 17

258 Κεφ. \ \ . Κατασχεviι xal έλεγχο; τij; έγχαταστάσεω;

- Ή σπάτουλα. }Ι' α.uτΎJ κά.νομε τΎjν έπ{χριση τοu το{χου, ι:X.cρcu τελι:ιώσrι ή έpγα.σία. τijς έγκα.τα.στά.σεως των σωλψώσεων

κα.l τέλος, - ή σκάλα, γι� τtς δουλειές μα.ς ΨrιλΙΧ στοuς το{ χους κα.t τα

τα.Όά.νια..

Μηχαvοvονικd Ιοναλεtα.

Στ� κοιν� έpγα.λι:ία. συμπι:ριλα.μ6ά.νοντα.ι κα.l τ� πα.ρα.κά.τω

μ'fjχα.νουpγικ� Ξpγα.λεrα, ποu μ�ς ε!ναι τlς πι:pισσ6τι:pι:ς cροp€ς

:Σχ. 1 1 . 5 δ.

α.πα.pα.ίτητα για τΎ)ν έκτέλι:ση μιάς έγκα.τα.στά.σεως. τα μrιχα.νουp­γικ!Χ α.•jτα εργαλεία. ε!ναι γνωστ� &πο το βιολίο τijς Μηχα.νοup­γικijς Τεχνολογίας, Τόμος Α. '

- Ή μέyyενη ( σχ. 1 1 · 5 ο ). Μας χpφιμε6ει για να συγκpα­τοuμε τοuς χα.λυοοοσωλijνες δταν τοuς κα.τεpγα.ζ6μαστε. Στtς μέγ-

1 1 • 5. τα έιιyαλεiα τού τεχνίτη τών έσωτsιιικών έyκαταστάσεων 259

γενες π. χ. οοuλε6ομs δταν θέλωμε ν::l &νοCξωμε σπεφώματχ στΎJν aκpη των σωλήνων για. ν::l τους σuνοέσωμε.

Οί μέγγενες που χρησιμοποιοuμε στr1ν κα.τχσκεuΎJ των έσω­τερικων έγκχταστάσεων ε!νχι ψορητές.

'Όπως aχ σ με toij ( σχ. 3 • 3 α ) τα. έξαρτήμα.τα. των σωλήνων ( μοuψες, γωνίες κλπ . ) eχσυν eτο ιμα. έσωτερικα σπε ιρώματα , για ν::l βιοώνοuν σ' αuτα. τα. έξα.ρτήματα. των σωλήνων, τους δποίο:>ς sνώyομε. 'Επομένως, δ τεχνιτης δεν 'Εχει πα.ρα. να κάμη το έξω­cεp ικο σπείρωμχ στοuς χα.λuοοcσωλijνες .

Για. τον σκοπο α.uτον χρησιμοτ:ο ιοσνται :

Σχ. 1 1 ·5 ε.

- OL βιδολόγοι ποu λέγονται κα.ι φιλιέρες. Q[ ψιλ ιέρες ε !να.ι πλάκες με ειο ικα. κοπτικ::l μαχα ιράκια ( σχ. 1 1 . 5 ε ) , που &νοί­γοuν έξωτεpικα σπειριJψατα. σε σωλijνες. Γι::l κάθε διάμετρο σω­λΎ1νχ χρεια.ζόμα.στε μι::l τέτο ια πλάκα. Ό τεχνίτης λοιπον πρέ­πει να. οια.θέτη μαχαιράκια. των 1 3,5 mm, 1 6 mm, 2 1 mm κλπ. "Αν χpειασθij να. &νοίξωμε eνα sσωτερικο σπείρωμα θχ χpησιμο-. πο ιήσωμε eναν σπειροτόμο ή κολαούζο. Άπο τοuς τεχνίτες χpη­σιμοποιοuνται sπίσης :

- το σιδεροπρίονο, γι::l ν::l κόβωμε σωλijνες κλπ. ' ξ λ , ' ' 'Ρ- ' , , ' r: 1 - το υ οπριονο, για. να ΚΟ":Jωμε τα. τα.κα.κια., πα.νω στα. οπο . α :Jτερεώνομε τις σωληνώσε ις .

260 Κeφ. 1 1 . Κατασκeυlι χαί. έ).eyχοι; τήι; έyχαταστάσeωι;

-- �[ λίμες, Π'JU είναι &παpα:ίτητες: για ν� λιμιipωμε τ� &κpα: τιο'Ι zαλυ6ο�σωλ1ινων Π'JI.J κ66'1με Ύι γ ι� ν� κα:θαpίζωμε τα με­ταλλικΧ σημεΊα, δπου €κτελοuμε τις γειώσεις (Π.χ. ένος δοpοσω­λ·ήνα: κλπ. ).

- το χειροδράπανο, για να &νοίγωμε τlς όπές, μ€ μια σεφα ' ' � , � , τpυπα:νια για r;, ιαφοpες οιαμετpους.

- δ σωληνοκάβυυρας ή καβουρόκλειδο, μ€ τ� δπ'J'tο σφίγγο·

,. ,. ' ' - � ( 1 1 5 r" ) με η ςεσφιγγομΞ τους σωΛψες σχ. . · . .., . S. δ ' <;:, , <;:,� ' Δ ' ' ' 'r" ' - 'j κουρμπα ορος, uηΑαu .1 μια: συσκε')71 για: να Λ'.>γt�τοωμΞ Εν

'f •Jχpιi> τ�uς zαουοο'Jσωλfινες ( σz. 1 1 · 2 π ). Τπiρzουν οιiφοpες τέτοιες συσκευΞς μs τις δποίες μποp'1uμε να οώσωμε σΞ eνα: σωλfι­'ΙΥ. μία κα:μπ6λη μοpψή, OΠQU fι &κτίνα πρέπει ν� είναι το λιγ6-τερ') 4 φορΞς μεγαλ>Jτι:ρη &πο τr1ν δ ιάμετρο τοu σωλ�να.

' Vλεκtοολοyικά IQyaλεla.

Ό τεχνCτης, για να κατα:σκευιiση τις συρματώσεις μιli�ι εγκα-

Σχ. 1 1 ·5 t.

ταστάσεως, χpησιμοποιε!, δπως είπαμε, κα! κοινΧ i1λεκτpολογι­κ� €pγα:λεία ( σχ. 1 1 · 5 η ), ποu δλα sχQυ·ι μονωμένες λα6ές. Οί μ'1νωμένες χειpολα6Ξς είναι &παραίτητες, γιατ! έτσι δ τεχνίτης οsν κινουνεuει ν� πiθη fιλεκτροπληξία, Ην το σuρμα: π.χ. που πρόκειται ν� κόψη, η fι �ίοα ποu θi σφίξη , τ6χη ν� είναι δπο τiση. τα €ργαλε!α α•Jτα είναι :

- Κατσαβίδια η κοχλιοατρόφια ( σχ. 1 1 · 5 η [ 1] ) μs τ� δποτα

1 1 · 5. Τά έργαλεία τοiί τεχνίτη τών έσωτερικών έγκαταστάσεων 261

6 τεχνίτης :;υνδέει το�ς &γωγο�ς μιας εγκαταστάσεως μ€ τοuς ..... , ' - ... ro , , .,.. ... , � tαΚ(;ϊ.τε;, τα :pωτα ΚλΠ. -:εχν�τΎjς χρε�αι,ετα� τeιυΑαχιστον Μο κατσαοCδ ια : ενα μεγάλο και ενα μtκρό.

- Πλαγιοκόφτες ( σχ. 1 1 · 5 Ύj [2] ), ποu με τη �οήθειά τους κ6οομε τα σ(ιρματα και τοuς αγωγούς.

- Πλατοτσίμπιδα ( σχ. 1 1 · 5 η [3] ), και μυτοτσίμπιδα ( σχ. 1 1 • 5 η [ 4] ) , ποu με τrι �οήθε�ά τοuς κάνομε. τlς �νώσε�ς των αγωγών, δποu δ€ν χωροuν τα Μκτuλά μας, π.χ. μέσα σε κοuτια =fι μΞσα σ€ δ ιακόπτες. Ί'πάpχοuν καl τσιμπίδια κυρτά (σχ. 1 1 ·5 η [ 5] ) , γ ια να μας εuκολύνουν τ.ερ�σσότερο δταν δuσκολευώμα.στε

' , ' ., ' , ' ' ' � .... να τ.ια.σωμε τοuς αγωγοuς τ:.:z. μεσ α σε μ tκρα κοΙJτ�α uιακΛα-διJ)σεως.

- 'Ηλεκτρολογικές πένσες (σχ. 1 1 · 5 Ύ) [6] ) , γι± ν± σφCγγω­με τ± σ'Υ)μετα �νώσεων αγωγών η &λλα αντικείμενα.

- Τό μαχαίρι ( σουγιάς ) τοiί ήλεκτρολόγου. �Γ αuτο α:pαιpοu­με τΊιν έσωτερικη μόνωση των σωλήνων �1πέργκμα.ν ( σχ. i 1 . 2 θ ) =η 6γάζομε τη μόνωση &.πο το�ς &γωγούς, ( σχ. 1 1 · 2 μ ). Ή τε­λευταία α•)τη sργασία γίνεται εuκολώτερα με ε1δικ€ς πένσες. Το μαχαίρι . τοu fιλεκτρολόγο•J ε! ναι το πιο σ•Jνηθισμένο εργαλετο τοιJ τεχνίτη τών εσωτερικών εγκαταστάσεων.

Εlδικd. IQyαλεία καl συσκευές.

Έργαλετα. καl συσκευες ε1δ ικα χρήσιμες στον τεχνίτ-η των •

sσωτερtκών sγκα.τα.:;τάσεων είναι τα �ξi)ς : ·Η 'λ ' ' ' e. ' θ '

' '

- κουρμποτανα ια , ποu με τη uοη εια της ο τεχνιτης κα-. τασκεuάζει τlς καμπύλες των σωλ11νων Μπέργκμαν ( σχ. 1 1 · 2 ι ).

- Ή άτσαλίνα, ποu , δπως zχομε περιγράψει στrιν παράγρα­φο 1 1 . 2, μiς οιευκολuνει στο πέρασμα των &γωγών μέσα απο τΎj σωλήνωση ( σχ. 1 1 · 2 κ ).

- Τά δοκιμαστικά τάσεως (σχ. 1 1 • 5 θ). Auτa κατασκευάζον­ται σs διάφορες μορφές. Γενικa δμως &ποτελοuνται απο εvα μι-

262 Κεφ. 1 1 . Κατασκευiι και ελεyχο, τη, έyκαταστάσεω�:

Σχ. Ι Ι · S η.

κρο λαμπάκι, πο� πspιέχsι aέpto νέον , καt aπο μι:Χ μsγάλη �λε­κτρικΥj aντ Cσταcιη σΕ σsιρ:Χ με το λχμπάκι. 'Όλα μαζt sίναι μέσα σΕ μι:Χ μονωτικΎι θήκη , ποο καταλήγει σΕ ενα ( η Μο ) aκpοοέκτ'η .

1 1 · 5. Τά έργαλεία τοiί τeχvίτη τώv έσωτερικώv έγκαταστάσεωv 263

., , ' .. , ίJ ' ... , ' "J η .... , I" , , ' εz:i � τz�Yj . τ(ι Λzμτ.zκt υ'Χ. 'Χ.'Ι'Χ.ψ"fι, zνι?J Qτ'Χ.'Ι ΟΞ'Ι 'Jτ. :χpzε ι τ:χ�r; , τ�

λαμτ.άκt μΞνε t ��'J�τό. TC. λ:χμπάκt &.νά�sι τό�ο ζωr;pότεp:χ, Βσο .... ' ,_ (' , \ � , ., \ ' '

θ 2 μsγ:χΛυτspr1 ε ιναt r; τα.�η ΠΟ'J cιοκψα.':>Qμε , κα.t Πο'J σuνη ως ι.πι-

τρέτ.ετ:χι νa φθχνη μ:Ξz_pt :JOO V. ' ) • I " I (' 1 "' _. I \ ., ' fl... ('I

τ.αρz.c.υν οοκt�μα.�:t,.α 'JψΥ1 ΛΎjς τχ�εωι; 7:!0'J :χν:χ . . ι:;υν οτα.ν ..... ,y ' ., , \ .,, , ' ' , _ τ.ι:φtα"'C.'J'Ι τ ο zντιΚ:ΞψΞ'ΙΟ i: O 'J εzε t τ α.σrι zωpις '1 7.. zpc.to:"'ετzt

·ιχ τχ :iκο •ψποuμε sπάνω στο &.ντ ικεtμενc :χuτ6 . Τα οοκψ-χστικ7.

uψr1λ1jς τάσεως λειτο'Jpγc.'ι•ι μ�νc. �Ξ zν:ι.λλασσόμενο pεtιμ:χ.

Χυτο μονωτικό σώμα.

Δοκιμαστικό τάσεως μέ δύο άκροδέκτες γιά Ελεγχο 8.v ύπάρχη ij i!χι τάση μεταξiι δύο σημείων .

Σχ. 1 1 · 5 it.

τ \ ..... \ Ι " j I ., ' ":::! - "' "'' α οοκtμ'Χστικα τασεως ε ιν:χι ποι.'Jτψα. ε:ροcι tc.ι. τc.•J ΊJΛεκτpc.-

τεz.νίπ1 , δ ιότι zάpY) σ' αuτχ βεοαιώνετα.ι αν ή sγκ'Χτάστ:χση , στrιν

6πQί'Χ θα spγα.�θη, :Ζz.η Ίι οΞν :Ζz.η τάση Χ:Χt πpοστατε(ιετΥ.t sτσt .. ' ' , � - .. .... .... .... , ::ιτ.ο τοΊ κιΊΟ'JΊο τη; ηι.εκτροτ.Λ'fιζια.ς.

τα τελεuτ:ι ι α zpόνια. sz.c.uν κ-χτ:ισκευ:χσθij καl μεptκχ μ η­χανrιμ:ιτα. , ΠQU ε uκολ{ινcuν πολu τ·rιν κα.τχσκεu·ΙJ των sσωτεpικii)'Ι

zγκατc.ι.στάσεων. ''ΕΊα τέτοιο μηz.άνημ-χ π . Χ· είνχ ι zκεlνο ποu

;> :χίνε::χ� �το σzijμz 1 1 · 2 ε , μz το 6τ.οΙο :iνοίγομε τχ α!'>λ±κι:χ

264 Κεφ. 1 1 . Κατασκεv1ι καi έλεyχο�; τή� έyκατcιστάσεω�

' ' .. ' ' Ι ' ,, .. ., ' rι ' ' ' :;τv'Jς τ�ιz�'Jς τ:οΛ'J πι� γpηγ':ιpα. κα ι εuκeιΛ� �τ: ο ;-= ι με το �:.rυrι� καl τc καλέμι.

Ί\ Ι "' I \ ., I ":.... \ ., � � <; \ I sι--:.ς , με�α �τ α απαρα.ιτητα sιι:ιικα εcρ-:;(J ια. ενος �υνεργει-:;•J - .. ... ., , r , , � , ,, κατασκευης Ξ�ωτερικων εγκα.ταστασεων ε . να. ι και τα ο ιαcρορα bp-

γανα ήλεκτρtκ(ίιι• μετρήσεων, δr1λαδ·r1 άμπερ6μετρα, βολτόμετρα, , .. ' , .,... , ' ' ,... ""' μεγγωμετρα κι.τ: . , τ:-:;υ χρεια,,μιτα.ι κυpιως για τον ει.εγχο μιας

. ' 'Γ \.. .. , ., ' ... .... ' ' ' ' Γ ' εγκατα�τασεως. α ο pγανα αυτα μα; Ε Ι ναι γνω�-:α απ-:; τcν . τόμc τijς 'Ηλεκτροτεχνίας.

'Q ' ' ' r ... -.,; , ' ' '� ' ' τ pcτ:ος με τον ')ΠC t Q χειpι�-:;μα:πs τα τ:ερ ισ�-:ιτερα ατ:σ τα: ΞpγαλεΙα ποu είδαμε Ξοω μα; a ! ·ιαι γνω�τ6;· ο ιευκολυν6μασ-:ε �μως στην καταν6φr1 τσυ καl &τ:c τα. δ ιά:ρ-:ιpα. σχήματα τ:ου τ:αpι ­στάνοu·ι τ:Χ �pγαλεΙα α!'ιτά.

,...., ' .... 1 1 - � ... , ' , ' ' c. ....

.... το σχr1μα. · i) ι ...ι,επομs τον τροπ') με το•ι ')Πο ι ο χεφι-� ι ' "� " ' ' ' -. ... - � , ., ' ' ' ' �ομα�τε μ .. ια ειο ικη τ:sνσα, τ:-:;υ aκτsΛΕ t (J!Jo 1:pγασιες : μs τ·φ πρω-τrι τ:{sσ·rι τα>) χspιoiJ μας κ6�εt την μόνωση ένος aγωγοu, ενί!) �·�

, �, ' ., , μνωνcγ;:ας ετσι τσν αγωγο. ΧρησιμσποιάJντας μια τέτοια s1δικΎι πένσα έπιταχ{ινι:;μs κατα

π-:ιλu την �pγα.σία π-:ιυ sχομs να. κάνωμs πplν &τ:ο τrιν �.:ινοεση μιας γpαμμfις , οηλαοΥ) το γ�μνωμα. το() σ(ιρματc; στην ακρη €νος &γωγοu . 'Εaν οeν οιαθέτωμε τrιν s1δικη αuτ-fj πέν�α, :icραιρcuμε τ·fι μό·ιωση τοu &.γωγοu μs το μαχαCpι ( σουγιά ) , οτ:ως δείχνει το σχijμα 1 1 · 5 μ .

,., ' .... 1 1 � ' !.

, ' ' � ... '

,.. .... το σχrjμα · σ κ cραι•ιετα ι '.I τροπ')ς με τοΊ ')r;c; ιc α.cρα ιp-:; u -μs τον zλασμάηνο μαν'Ο•)α &τ:c eνα καλά!οισ, γ ιά ν ιΧ �λεΙJθspι;)�ιt) · με τοuς &:γωyο6ς του . 'Όπως ολέτ:cμε , μe μ ια. siδ ικ-fj τα:·ιάλ�α: κρα.τσi:ψ.ε το κα.λι;Jδιc; &:κίνητο, �νι\J μz μια πέν�α. :Υι μz μια κο ινη ":ανάλια τραοο•)με τ:ερ:στρccρ tκιΧ καl σχί�ομε το τμημα το') μαν­Μα ποu ;jρίσκsτα ι τ::Χνω ±τ:c τC.. π�άσψc τfις εiδικfι; τα.νάλ�α;.

1 1 · 5 Τά ΒQyαλeiιι τού τeχν[τη τών eσωτΙ!QΙΚών eyκαταστάσeων 265

Χρa�άζετιχι ίθιιχί-:aρη προσοχΥ; στην aφιχίρεσrι τοu δπλ�σμοu καl τοu μιχνθύιχ eνος καλωοίοu, διότι &ν τpάuματίσωμε ( γpιχτσοu­νίσωμε, κ6ψωμε, σχίσωμε ) τα πpοστσ.τεuτικα. αuτα καλUμμιχτα των aγωγων, θα περάση σι γα - σι γα. δγρασίιχ στο &σωτεpικο τοu καλωθίοu και θa το καταστρέψΥJ κάποισ. μέρα.

Στο σχήμα 1 1 · 5 λ βλέπομε τον τρ6πο , με τον δποτο μπο­pr;uμε να. χωρίζωμε Μ ο ( ή περισσότερους ) aγωγοuς μι&ς σειpίοας Ύ-ι eνος κιχλωθίοu, ποu βρίσκονται μέσα σε sνιχν κοινο προστατεuτι­

.. κο Ελαστικο κuλινορο . Ό χωρισμος αuτος γίνεται με το μιχχσ.ίρι τοu �λεκτρολ6γοu � με την τανάλια.

Σχ. 1 1 · 5 ι. Σχ. 1 1 .'5 κ.

Τέλος, στο σχήμα 1 1 . 5 μ βλέπομε τον τρόπο , μs τον . δποτο aφαφοuμε τον μολΜθινο μανΜα aπο τα καλώο�α ποu εΊνα� &φωθιιχσμένα μs μολι)6οινο προστατεuτικ?J στρωμα. Τέτοιιχ κιχλώ­ο ια είναι π.χ. τα καλώθιιχ NYBUY ( σχ. 2 · 3 ο ).

Στο σχήμιχ 1 1 • 5 μ ( σ. ) βλέπομε πως χσ.ράσσομε πρωτσ. το Ιiξωτερικο θερμοπλιχστικο στρωμα ίσαμε τον μολΜθινο μcxνoucx, μs τη βοrιθειιχ τόu μιχχιχιριοu. Κατόπιν λuγCζομε το καλώδιο προ ­σεκτικα και προς διάφορες κατεuθuνσε ις , μέχρ ις οτοu σπάση δ μολΜθινος μανθuιχς. Αuτο το βλέπομε στο σχήμιχ 1 1 · 5 μ ( β ).

266 Κεφ. 1 1 . Κατασχεtιiι xal έλεγχος; τής; έyκαταστάσεως;

}16λις σπiσrι δ μόΜ6οινος μιχνΟύας, τ�ν iiψα ιpοuμε μαζu με τQ θεpμοπλαστtκ� στρώμα ποu τ�ν πεpιΗλλει, τpαοώντiς τον προς

Σχ. 1 1 ·5 μ.

τα έξω , οπως οείχ'ΙΕL το σχΥjμ'Χ 1 1 ο 5 μ ('γ ). Τι\Jpα πιά , γ ιχ νχ ΕλεuθεpιJ>σωμε τχ axpα τών σupμ&.των , οεν έχομε παpχ νχ γu­μνώσωμε τοuς iiγωγοuς μ� τ�ν τpόπο ΠΟU Εtο:χμε πpοηγοuμένως.

1 1 · 5 τα έργαλεία τού τεχν[τη τών έσωτeριχών έγχαtαστάσεων 267

Βέο�ια, με τi π�ρχ�είγματα πv� δώσαμε Ξδω δεν �ξαντλ1ι­σαμs δλες τl� περιπτώσεις πο� π�ρcυσι&ζονΗι στ1jν πρ&ξΎ) , &λλi ;;:zντως δίνομε μιa ��σικΊj 1os� τών spγαλείων, ΠΟ� Ο τsχνίτ·ης τι!Jν εσωτερικών sγκαταστ&:1sων χpΎ)σψΟΠCi �sτ καθημεpινa κ�ί τοi)

Μ Ε Ρ Ο Σ T P I T O

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΣΩΤΕΡΙ ΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΠ Α Σ ΕΩΝ

Κ Ε Φ Α Λ Α I Ο 1 2

Γ Ε Ν Ι Κ Ε Σ Ε Ν Ν Ο Ι Ε Σ

12 · 1 τί περιλαμβάνουν oL Κανονισμοί.

Κχτ� το τ:iλος τοi) 1 9 54, τc Τποuργετο Β�ομrιχανίχς έθΎΓ μοσίεuσε στr1ν iφrιμεpίοα τi)ς Κυοερν1;σ:;ως το κείμενο των νέων ΚανονισμώJ' τών 'Εσωτερικών 'Ηλεκτρικών 'Εγκαταστάσεοη , ;-;ου Ξκτοτε 1σχ{ιουν σ' δλόκλΎ)pΎ) τ·ην 'Ελλάδα. Πρ:ν έφαρμοσθfι ό l( ' ') ' .. >. 2 '"" " ' ι ' r """ χΨ:;Ίισμος χuτος, 'Ι .. κτεΑεσrι των εγκαταστ7.σεων κα� ο εΛεγ-

, , , ' ... ' κ , ' 1" 2 χο; τοuς γινοταν με τοuς τ:αΑα�οuς χνονισμοuς, ΠΟ'J ε �χαν c::κπο-

. νrιθi) μ€ βάσεις τ�ς ·;δ ιατάξεις των παλα ιών Γερμανικών Κανον�­σμwν, χωρlς νa 'έχουν 'έκτοτε &ναθεωρrιθi) . Το χειρότερο θ€ Ύ1ταν δτι μόνο στ·ην 'Αθήνα δπi)ρχε κάποια τάξη στον 'έλεγχο των εγκαταστάσεων, ενω στις έπαρχίες οuσιαστικa θ€ν δπfιρχε κανέ­νας κρατικος έλεγχος.

'Εξ α 1τίας αlιτi)ς τijς κχταστάσεως το μεγχλ•.'ιτεpο μέρος των τ;αλαιών εγκαταστάσεων, που βρίσκοντα ι Ιiξω &.πο τ·fιν περιοχΥ) τfις τ:pωτευο(ισης, χpειάζετα� σfιμεpα &νηκατάσταση , &στε να. έκπλr;­pώνr1 τlς &.παpαίτητες πpοϋτ:οθέσεις ποu &νχτ:τίιξαμε στΥ)ν παpά­γρχcρο 1 · 1 , θηλαθ-fι την κανονική τροφοδότηση των καταναλω­τών και συγχρόνως τrιν πλήpr; άσφάλειά τοuς.

'Αντίθετα λο �πον με ο ,τι σuνέοα�νε τότε , οί νέeιι Κανονισμο� έcραpμόζονται σ1ιμερα σ' όλόκληρη τήν 'Ελλάδα. Ή τfιρησ•ή τοuς στrιν , Αθήνα παρακολουθείται &.πο το ΤΠΌυpγείο Βιομrιχχνίας, ένιu στr1ν έπαpχίχ &πο τrιν ΔΕΗ.

Ή έφαρμογΥ) των νέων Κχνον�σμw·ι εtνα � όποχρεωτ�κη στlς έξfι; τpείς περιπτώσεις :

1 2 · Ι . τί περιλαμβάνουν οι Κανονιομοι 269

α. ) Στlς τeλeίως και vούργιες eγκα.τα.στ&σeις. � ) Στ'Υjν πλήρη μετατροπή πα.λα.ιών eγκα.ταστάσeων. γ ) Σtlς έπεκτάσεις η στlς μaρικες μεταρρυ{}μίσεις πα.λα.ιών

eγκσι:τα.στάσeω·ι . δπότe τpοποπριοuμe το πα.λα.ιο τμήμα. , μόνο σε c ,τι χρs ι&ζeτα.ι για να eξα.σcρα.λισθij δ &να.γκαίος βα.θμος dσφα.λeία.ς.

"Ας δοuμe τώρα. γeνικχ ποιός eίνα.ι δ σκοπος των Κανονι­σμών α.uτών, δ·ηλα.δij ' τί ε/.. έγχομe με τη βοήθειά τους.

Οι Κα.νονισμοl &σχολοuνται με τον τρόπο έγκαταστάσεως κα.l χρήσεως τώι• dγωyών, τών ήλεκτρικών μηχανημάτων κα.l -::ών διαφόρων έξαρτημάτων τους, τώ•• dγωγών συνδέσεως τών dκινήτων μέ τά δίκτυα διανομής, δηλα.ο'Υj των παρnχών ( παρο­zeτe6σeων) κα.l γeνικχ &σχολοuνται με ο ,τι &φορά στη χρήση τοu ·i]λeκτρισμσu σs φωτισμό , θέρμανση ' κίνηση, σηματοδότηση κλπ.

Ot Κανονισμοt των Έσωτeρικών Έγκα.τα.στάσeων δΞν &σχοuν­τα.ι με τις εγκαταστάσεις Qρυχe{ων, πλοίων, σιδηροδρόμων κα.l 6zημάτων ouτe μs τtς eγκα.τα.στάσeις πα.ρα.γωγijς, μeτα.cροράς κα.l διανομής Ύjλeκτρικ'ijς eνeργeίας. 'Επίσης δεν &σχολοuντα.ι ouτs με

' ,2. ' "' ' Γ ' ηλ ' ' ' ' τις .,γκα.τα.στα.σeις τηι.eπικοινωνια.ς. ια ο eς α;uτeς τις περιπτω-

σεις 1σχ6οuν άλλοι κανονισμοί, ποu δsν eνδια.φέpr;uν τον κοινο τeχνίτη των εσωτερικών eγκα.τα.στάσeων.

Οί Ζσχ.ύοντeς νέοι Κα.νονισμοl των Έσωτeρικών 'Ηλεκτρι­κών Έγκατα.στiσeων χωρίζονται σε 1 7 Κεφά.λα.ια. κα.l πeριλαμ-6άνουν 305 άρθρα.. Έπl πλέι:Jν όπiρχοuν 4 Παραρτήματα με &ρ­κeτα &κόμα. άρθρα. .

Είναι λοιπον φα.νeρο οτι eμeίς eδω δεν e!να.ι δuνα.το ν να &· σχοληθοuμε διeξοοικχ με δλο το πeριeχόμeνό τοuς, πράγμα. ποu θ-α fιτα.ν rσως κα.l aσκοπο, για ou'J α. 1τίeς : Πρωτον, γ ιατl όπiρχοuν

τuπωμένοι αuτούσιοι ο[ Κα.νονισμι:ιί, στ'Υj διάθeση δποιοuδ'ήποτε. Κα.l οεύτeρι:Jν, διότι έμsίς ένοια.φερόμα.στε για τόν τρόπο τής έκ­τελέσεως τ(ί)ν έσωτερικών έγκαταστάσεωι•, eνώ ο[ Κα.vονισμοl μό­νοι τοuς δεν erνα.ι έκπα.ιδetiτικο eγχeιρCοιο καl έχουν &ποκλeιστικο

270

�χ.εδον σκοπο να. δώσοuν τους κα.νόνες τοuς 5πο{οuς πρέπει να. τrι­(ΟΟμε γιi να. έπιτηχά.νωμε πλ11p"Ι1 &σφά.λεια. σέ κάθε εκτελοuμενrι �γκα.τά.στα.σrι .

Γ ια. τους λόγους α.•:ιτο�ς θ:Χ �να.φέρωμε, eδω, σ•)ντομα. μόνον τα. �ποσπά.σμα.τα. των νέων Κα.νοyισμων, τα. δποrα. μiς ένδια.cρέ­?οuν κα.l γ ια. περισσότερες δ ιεuκρινίσεις θα. πα.ρα.πέμπωμε στα. αντίστοιχα. άρθρα. των Κα.νονισμων .

12 · 2 Όρισμο(.

Είνα.ι χρήσιμο να. μάθωμε πρώτα., μερικους δρισμοuς τεχνι­Κίi)ν δρων, που χρησιμοποιοuμε σuχν:Χ στοuς Κα.νονισμους κα.l γε· νικ:Χ στlς fιλεκτρικές εγκα.τα.στάσεις :

- • Αγωγός φάσεως ε ίνα. ι δ ::Χγωγος που σuνδέομε μέ τους ::Χκpοδέκτες των φάσεων τοu τριφα.σικοu σuστfιμα.τος, ένω

- Ούδέτερος άγωyός είνα.ι έκεrνος ποu σuνδέομε προς το οu­δέτερο σrιμετο τοu τριφα.σικοu σuστfιμα.τος ( σχ. 1 · 3 ο ).

- Άεροστεγt)ς συσκευή ε ίνα. ι 1j σuσκευrι 1J δποία. λόγω της κα.τα.:Jκεuης της, �ποκλείει τ'fιν είσοδι::ι τοu &έρα. Yj των �ερίων τι::ι •) περιΌάλλοντος στc εσωτερικό τrις .

- Άνάβαση κοινώς άνέβασμα Yj κατέβασμα, 6νομά.ζομε τr1ν Ύ1λεκτρικr1 γρ=φμ"fι πο� το μεγα.λ6τερ6 τrις μέρος &κολουθετ κα.­τα.κόρυφη δια.δρομfι , &νsξάρτrιτα. τοu αν 1ι τροφοδότηση γίνετα.ι προς τ :Χ επάνω � προς τα. κάτω ( σχ. 1 2 . 2 ο ) .

- Συσκευή ά1'tfισταμένη σέ καιρικές μεταβολές λέγεται fι συσκευij ποu δέν eπηρεά.ζετα. ι �πο α.uτές, ένω μι:Χ συσκευΥj η μια. οuσία. θεωρεrτα.ι άν{}ιαταμένη αέ {}ερμότητα, ( μέχρι οέοα.ια. μια. δρισμένr, θsρμοκρα.σία. ), Ην στΥj θερμοκρα.σία. α.uτ"J δεν βλά.πτων­ται ou'tε οί μ"t)χα.νικες οuτε οί �λεκτρικες 1δ ιότητές της. Π. χ. eνα.ς διακόπτrις που θi eγκα.τα.σ'"τήσωμε στο uπα.ιθρο πρέπει νi ε!να.ι « �νθ ιστά.μενος σε καιρικες μετα.οολές » , ένώ eνα.ς &γωγος

1 2 · 2. 'Ορισμοί 271

γιχ τ"fιν €γκχτάσταση σΞ eνα φοupνο πρέπει νχ εΙνχι « &νθιστά­μενος σε θ�ρμ6τητα » π .χ. μέχρι 90° c .

- Άπι5ζευξη (η διακοπι) ) έπί όλων τών πόλων δνομάζομε -:Ύιν σ()γχριπη &π6ζευξΎj δλων τών · &γωγών �νο; κuκλώματcς ( τίi)ν φάσεων και ":OU οuδετέρου ) sκτος :iπο τον :iγωγο γειώ· σεως ( σχ. 4 • 2 α ) .

- Ούσία άφλεκτη ( μέχρι βέΌαια μια δpισμένΎj θερμοκρασία ) λέγc-:αι ή C 'Jσία τ.:οu ο[ aτμοί τrις, στΎjν θερμcκpασία α�-:f; , δεv :i·ιαφλέγονται &πb τΎj φωτι:Χ μιaς λυχνίας.

- Γείωση ένο; &.ντικεφένcυ 6νομάζεται ή &.γι\>γιμη σuνδεσiι -:c.υ μΞ τΎι γfι . ΤΎιν eνωσΎj α1.ηη τrιν sκτελοuμε με τον άγωγό γειώ-σ εως , ποu τον συνδέομε &ι.ο τη μιά. του &κρη με το &.ντικείμενο τ:οu θέλc.μs vx γειώσωμε καt &.πο τΎjν &λλη με το ήλεκτρόδιο γειώσεως . .Αuτο το "fιλεκτp6διο &.ποτελείται &.τ.:ο eνα μεταλλικο σώμα ποu χώνομε μέσα στΎ1 γ-η €τσι , &στε vi παpουσιάζη sλάχιστη Υ�λ�κτpικrι aντίσταση �τχν πεpνa τb ρεuμα (σχ. 1 5·3 β). Τrιν &.ντί­'Jτ(Χση που παρουσιάζει μιχ γείωση τΎjν ονομά.ζομε άντίσταση γειιό­n ηος . Με τ1ς γειώσεις θ ' &σχοληθοuμε ο ίεξοδικ&. στο Κεφάλαιο 1 5 .

- 'Ηλεκτρική · γραμμή λ'έγεται τc σύνολο των &.γωγων ένος κυκλώματος μαζu με τχ μέσα προστχσίας ( &.σφι�λειες, δ ιακόπτες κλπ . ) και στερεώσεώς τους ( σωλ ijνες, sξαρτfιμ(Χτα κλπ, ).

- Γραμμή έπί μονωτήρων λέγεται ή γp(Χμμη ποu ο ί &.γωγοί ":Υις στrιρίζοντ(Χt σε μονωτi'jρες. Στην περίπτωση αuτη οί &.γωγο1. τ·fις γpαμμijς εΙν(Χt δρχτο1. σ' δλη τους τη δ ιαδρομή .

- Στα{}ερή γραμμ1) Ύj σrα{}ερή συσκευή λέγεται Ύ1 γp:χμμη 'η iι συσκευ.Υ1 ποu δεν μετακινεΙτα.ι κατα. τΎι διάρκεια τ-ης κανονικi)ς της λειτουργίας. 1 1 . χ. σταθερr1 εΊναι μια. γραμμη με χαλυΌοοσω­λfινα η eνας πακτωμένος rjλεκτροκινητfιρας.

- Κινητfι γραμμή Υ) κινητfι συσκευι) καταναλώσεως λέγεται Ύ; γρ:χμμ r; Ύ; iι σΙJσκευr; ποu μπ(ψοuμε νa τrιν μετακινfισωμε μό­·ιr:,·ι σs περιορισμένη ΕΚταση ( ΕΠ:ΞtΟΥ) συνΟέεται &π' εΙ)θείας με

272

μιχ στα.θεp� γραμμή ). Τέτο ιες κινητές σuσκεuές κα.L γpα.μμές ε!­να.ι π.χ. τa ψuγε!α. κα.t τχ �λεκτρtκa πλuντήpια. μα.ζiJ μέ τα. σuν­δετικa τους καλώδια..

- Φορητή γραμμή fι φορητή συσκεω) καταναλώσεως λέγεται ή γρα.μμ� fι YJ σuσκzuη ΠQU μποροuμε νχ τΥjν μετα.κινήσωμε &πε­pιόριστα. κα.l ε1)κολα. , &πειΌ·η συνδέεται μέ τr1ν στα.θερη γρα.μμΥj Όιχ μέσου μιας πpίζα.ς. Τέτοιες ψορητές σuσκεuές ε[ ναι π. χ. Q[ λάμπες ΠQρτα.τίφ, τα ραδιόφωνα. κλπ.

Παράδε ιγμα. τ"fίς δ ιακρίσεως σέ φορητές κα.t κtνψές σu­σκε uές κα� γραμμές μας δ.ίδει το σχ�μα. 1 2 . 2 α. .

Κινητή συσκευή

Σχ. 1 2 · 2' a;

\ Στo()ept;l �ρομμπ

Φορnττj γρομμη ( Γραμμή npoσa.Ί(ω-g iiι;,)

-Γ ραμμrι δρα τ ή λέγεται ή γpα.μμ η πoiJ εύκολα. δ ιακρίνομε την δια.δρομ·ή της χωptς να χρειάζεται να. α.ψα.ιρέσωμε κα.μμια eπικάλuψη. 'Αντίθετα. , μια. γραμμή χωνευτή ( eντοιχη ) λέγεται 1ι γpα.μμη ποu κα.λόπτετα.ι aπο μια.ν δποια.δ·ήποτε &πικάλυψη ( σανί­δωμα. fι σοΜ κλπ .) , &κτος tΧν μποpοuμε ε1)κολα. να :iνα.γνωρίσωμε α.i'.ιτΎι την &πι κάλυψη ( σχ. 1 2 · 2 6 ) .

- Γραμμή προσαγωγής όνομάζομε το τμήμα. τ:οu σ•Jνδέει το σημ

.ε!ο τpοψοδοτήσεως μέ τ-Υj συσκευΎ] πoiJ τροφοδοτεΙ ή γρα.μμfι ,

1 2 · 2. 'Ορισμοt 273

ύπο τbν δρο δτι το τμi)μι:χ τοDτο συνδέει μόνο μια. συσκευή. Π.χ. γρι:χμμη προσι:χγωγi)ς είνι:χι το εuκι:χμπτο κι:χλι\Jδιο ποu συνδέει eνι:χ �λεκτρικο σCοερο με μια. πρίζι:χ.

- 'Εγκατάσταση άσtfενών ρευμάτων λέγετι:χι � eγκι:χτ�στι:χ­ση ποu δεν πι:χρουσιάζει γενικα. κίνδυνο σε πρόσωπα η πράγμι:χτχ , επειδΥj κι:χνονιχa δεν εχει μεγάλη τάση· τέτο ιι:χ είνι:χ ι π .χ. μια. τη­λεφωνικη εγκι:χτάστι:χση η μια. εγκι:χτάστι:χση κουδουνιών. Γι' ι:χuτο .τον λόγο οί νέοι Κανονισμοl των 'Εσωτερικών Έγκι:χταστάσεων δΞν τlς περιλαμ6άνουν.

�Οριζόντιο ,, ι Ι 11 ι ι 'ι --->� 'ι - 'ι , η�ημα -οραmς γραμμης

=

��νάβασ_η (ιcα1έβqσμ:ι) 11 χωνeuτης 'j'ΡΟμμης ι ι

!

Σχ. 12 ·2 β.

- 'Εγκαταστάσεις ίσχυρών ρευμάτων, λέγοντι:χι , ιiντCθετα, οί εγκι:χταστάσεις ποu μπορεί να. είνι:χι επικίνδυνες καl γι' αuτο ολοι οί Κι:χνονισμοl 'Εσωτερικών 'Εγκαταστάσεων ιiσχολοDνται μ' ι:χuτές.

Χωρίζομε τις εγκι:χταστάσεις Ζσχυρων ρευμάτων σε εγκι:χ­τι:χστάσεις ύψηλής τάσεως ( Υ. Τ. ) κι:χl χαμηλής τάσεως ( Χ. Τ. ) , ιiνάλογι:χ μ ε το &ν � τάση λειτουργCι:χς τους είναι μεγι:χλίιτερη η μικρότερη των 1 000 V.

- Δ.ήψη ρεύματος δνομάζομε την eνωση μιας φορητής γραμ­μής με μια. στι:χθερη γρι:χμμη ( σχ. 1 2 · 2 ιχ ) . Έκτελοuμε μι& τέ-

'Ηλεκτροτεχνία Δ ' . 18

274 Κεφ. 1 2. Γενικe; έννοιει;

τοια eνωση με μιi πρίζα καί eνα φίς, δπως είδαμε στijν παρά­γραφο 5 · 2 .

- Λυχνία μέ άνάρτηση ονομάζομε το φωτιστικο σώμα το 6-ποιο κρεμοuμε ciπo την οροφή. Γιi την τοποθέτηση ένος σuνηθι­σμένοu λαμπτήρα σ' sνα. τέτοιο φωτιστικο σώμα, χρησιμοποιοuμε πq.ντοτε , δπως είδαμε στην παράγραφο 5 · 3, μια λuχνιολα6Ύ) ( σχ. 5 · 3 α ).

- Δυχνιοφορέας λέγεται ή σuσκεuη ποu προορίζετα.ι νi φέρrι μ(α. ή περισσότερες λuχνιολα6ες ( λuχνιοφορείς είνα.ι π. χ. τα φω­τιστικιΧ σώματα στα πολύφωτα κ.τ.λ. ) .

- Στεγανή συσκεvt} λέγεται έκείνη που ή κατασκεuή της εί­να ι τέτοια, ωστε να είναι &Μνατο να εlσχωρ-ήση στο έσωτερικό της, νερό, χ ιόν ι, βροχή , � γενικα κάποιο ύγρό.

- Τέλος, ύποβιβασ{}εϊσα τάση είναι ή τάση εκείνη ποu για ·χιtνονικες σuνθήκες δεν ύπερ6αίνει τιΧ 50 V μεταξu &γωγών. "Ο · πως θιΧ δοuμε στη παράγραφο 15 · 2 ο ί uπο6ι6α.σθείσες τάσεις εΙ­ναι ιiκίνδuνες για τον άνθρωπο.

12 · 3 Ποιές κατηγορίες χώρων προβλέπουν ot κανονισμοί.

Στην &ρχη τοu βι6λίοu εμάθαμε δτι ή εκλογΎ) των όλικων κα.θως κα.t ή δ λ Υ) κατα.σκεuη μιας εγκα.τα.στάσέως εξα.ρτaται βα­σικα ciπo το είδος το6 χώροu τον δποίο θα εξuπηρετή ή εγκατά­σταση αuτ-ή .

Άναφέρα.με π. χ. δτι, &γωγους Ν. Υ. Α. μέσα σε σωλήνες Μπέργκμαν, χρησιμοποιοuμε μόνο σε στεγνους χώροuς κλπ.

Είνα.ι καιρός, λοιπόν, να lδοuμε τί δρισμος δίδεται ciπo τους Κα.νονισμους σε κάθε είδος χιίψοu, ωστε να μaς είναι εuκολο να -zα.ρακτηρίζωμε σωστα τlς διάφορες κατηγορ(ες τοuς.

1 ) Ξηρός χώρος είναι εκείνος δ χώρος που δεν παροuσtά­�εt μόνιμη ύγρασία, εκτος ciπo έκτακτες περιπτώσεις. Μποροuμε

1 2 · 3. Ποιέ, κατηyοιιίe' χώιιωv πιιοβλέποuv οί καvοvισμοι 275

λοιπον νa χα.ρα.κτηρCσωμΕ σaν ξηροuς χώρους ολΕς τlς συνηθισμέ­νΕς κα.τοικCΕς, τa γρ(ΧφΕία., τa καταστήματα. κλπ.

2 ) Χώρος προσωρινά ύγρός Ε!να.ι ΕΚΕίνος, πού, eξα.ιτ{α.ς τοu προορισμοu τeιυ, πα.ρουσιά.ζΕι όγρα.σία. κα.τa σύντομα. χρονικa οια.­στήμα.τα., ή δποCα. ομως eξα.φα.νίζΕτα.ι χάρη σε καλο &Ερισμ6.

Τέτοιοι χώροι Είνα.ι τa λουτρά., τa &ποχωρητήρια. των κα.­τοικιων, τa όπόγΕια. με κα.λο aΕρισμο κλπ.

3 ) Ύγρός χώρος Ε!να.ι ΕΚΕίνος ποu πα.ρουσιά.ζΕι μόνιμη ό­γρα.σCα, οηλα.οή, eκΕίνος στον όποίο εμφανίζονται ύορα.τμοt σε μοpφ� &να.θυμιά.σaων, χωρ!ς ομως OL όορα.τμοt α.uτο! νa σχημα.τ{­ζουν στα.γ6νsς νΕροu οuτΕ κα.� νa εμποτίζουν τοuς τοίχους � τ�ν οροφ� τοu χώρου.

Τέτο ιοι χώροι Ε!να.ι &ρκΕτa εργοστάσια. κα.τΕργα.σία.ς οργα.­νικων όλων, οί ψηκτικο! θά.λα.μοι, τα όπ6γεια. χωρtς κα.λο &Ερι­σμο κτλ.

4 ) Βρεγμένος χώρος Είναι &ντCθετα. €κείνος, ποu λόγω τijς μόνιμης όγρα.σία.ς κα.l τijς παρουσίας όορα.τμων, πα.ρουσιάζει συμ­π{ικνωση σταγόνων νερο\j, ενω τa τοιχώμα.τα. κα.l ή οροφή τοu είνα.ι εμποτισμένα. &πο τ�ν όγρα.σία..

Τέτοιοι χωpοι Είναι π .χ. τa οημόσιιχ λουτρa κα.ι τιΧ πλυν ­-:ήρια. Στ�ν rοια. -χα.τηγορία. κα.τα.τάσσομε κα.! &ρκΕτa εργοστά­σια. ( βυρσοοsψΕiα., βα.φΕία. κλπ . ) .

5 ) Κονιζόμενος χώρος Ε!να.ι ΕΚΕίνος μέσα. στον δποίο οί εγκα.τα.στάσΕις μα.ς Είναι εκτΕθΕιμένΕς σε εξα.ιρΕτικa μΕγάλο βα.θμο στ'lς σκόνΕς .

Τέτοιοι χωροι Ε!νςχι οί &ποθijκΕς &λΕόρου, τa εργοστάσια τσιμέντου � γύψου κλπ.

6 ) Χώρος ρυπαρός Ύj έμποτισμένος Ε!να.ι €κΕίνος ποu τa τοιχώματα. ΚΙΧt το Οά.πΕί3ό του Είναι eμποτισμένα. Ύj καλυμμένα. :iπο όγρa &γώγιμα. σώματα. σε σημΕίΟ ποu μιa τuχα.ία. επα.φ� ένος

276 Κeφ. 1 2. feνιχ�; έννοιeς

ιiτόμου, που βρίσκεται μέσα στον χωρο αuτ6ν, με τ�ν �λεκτρικ� �γκατάστασrι . μπορΕί ν� προκαλέσrι ουστuχrιμα.

Μποροuμε ν� κατατάξωμε στ�ν κατrιγορία αuτ� πολλ� Ζοί­ως παλαι� �ργοστάσια ( βυρσοοεψaία! τυροκομεία κλπ. ) ιiνάλογα μe τ�ν κατάσταση στ�ν δποία βρίσκονται .

7 ) Χώρος έμποτισμένος μέ διαβρωτικές άναiJυμιάσεις εί­ναι εκείνος δ χωρος μέσα στον όποίο OL εγκαταστάσεις μας προσ­βάλλονται ιiπο οια6pωτικους ιiτμους :η οuσίες.

τ� ο ιαμεpίσματα μέσα στ& δποία κατασκευάζονται :η λει ­τουργοuν συciσωρaυτες μολΜοου uπάγονται σ' αuτο το ε!οος χώρων.

8 ) Χώρος ύποκείμενος σέ κίνδυνο πυρκαϊάς ε!να� �κείνος δ χωpος στον δποίον κατασκεuάζονται η ιiποθηκεuονται όλικ� που ιiναφλέγονται εuκολα.

Q[ σκrινες των θεά.τρων, OL ιiποθ�κες χαρτικων είοων κλπ. α.ποτελοuν παραοείγματα αuτ�ς τijς περιπτώσεως.

9 ) Χώρος ύποκείμενος σέ κίνδυνο έκρήξεως ε! ναι εκείνος δ χωρος μέσα στον όποίο κατ:χσκε!)άζονται � α.ποθrικεuονται uλες, που Υι ιiνάφλεξή τους μπορεί νa προκαλέσrι εκρrιξrι .

τ� �ργοστάσια βενζίνης, φωταερίου , οίνοπνεuματος κλπ. α­νήκουν στ�ν κατrιγορία αοτrι μαζt με τtς α.ποθ�κες τους. Έπι­σΎjς Ξοω κατατάσσομε καt τοuς κονιζομένους χώρους, �φ· δσον ο[ σκόνες τους μπορεί να. σχrιματίσουν �κρrικτικα. μίγματα με τον tΧέρα ( π .χ. τtς Ξγκαταστάσεις κονιοπο ιήσεως ιiνθράκων ), καt

1 0 ) Σ�ν τελευταίο Ζοια.(τερο ε!οος χώρου μποροuμε να. θεω­pήσωμε κα.t το διαμέρισμα ήλεκτρικής ύπηρεσίας, οrιλαο� το οω­μάηο που ο ιαθέτομε α.ποκλειστικα. γι& τtς �γκαταστάσεις παρα­γωγ'ijς, μετασχrιματισμοu, ο ιανομ 'ijς :η καταναλώσεως Υjλεκτρικ'ijς ενεργείας.

Κατ&. κανόνα μόνο είοικευμένα: πρόσωπα εlσέρχονται στα. οιαμερίσματα rιλεκτρικijς uπrιρεσ(ας, για. τ�ν έπί6λεψrι rι τον χει­ρισμο των μrιχα:νrιμάτων ποu είναι έγκατεστrιμένα έκεί.

1 2 · 3. Π ο ιέ' χατηγοιιίs, χώιιων πιιοβλέποuν oL χανονισμοi 277

Έκτος &.πο τa 10 βασικa αuτa είδΎJ οί Κανονισμοt των 'Ε­σωτερικών 'Εγκαταστάσεων δίδουν εtδ�κές δδΎ)γίες γιa έγκατα:­στάσε�ς τελείως εlδ �κων χώρων, δτ:ως π.χ. γι± σταύλους, γι± έγ­καταστάσεις ύπαί{}ρuυ, γιa άνυψωτικές έyκαταστάσεις ( &.νελκυ­στijpες κλπ. ) , γιa f}αλαμίσκους κινηματογράφων κλπ. Είναι βέ-6αια &.Μνατον νa έπεΚταθοuμε έδω στtς εΖδικές αuτές περιπτώ­σεις, τις όποιες &λλωστε κάθε τεχνίτΎ)ς, ποu θ± &.σχολrιθij 1οια{­'tsρα μέ τtς έσωτεpικές εγκαταστάσεις, θa μπορέσrι νa μελετήσrι στο κεCμsνο των Κανονισμών.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1 3

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΓΙΑ ΧΩΡΟΥΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ

13 · 1 Εηροl χώροι.

'Ότ:ως εrο::χ.μa πcψχπάνω, οεν ε!ναι ουνατον ν� c%ναπτuξωμε έοω δλες τις διατάξεις των Κανονισμών, πp�γμα άλλωστε πεpιττο γt� τον τεχνίτη - έγκαταστάτη.

θ� πsptοpισθοuμε λοιπον νχ c%ναcρέpωμε τιi &pθpα των νέων Κ-χνονισμων, τχ δποτχ c%cρop�uν στοuς κχν6νες που έπιοιίλλεται ν' :Χκολουθοuμε κχτ� τΎjν eκτέλε.ση μι�ς Υjλεκτpικ�ς έγκατι:χστάσεως σε κάθε eναν εtΟιΚΟ χfupo.

'Έτσι, οεν eχομε παρ� ν� α.νι:χτpέχωμε στχ &pθpα αuτά, ιΧν uπ&.ρξη c%νάγκη ν� οιευκρtνfισωμε κχμμιχ aπορία, που ε!ναι έν­οεχ6μενο ν� μιiς παρουσιασθ�.

ΈπCσης θ� c%ναcρέpωμε με λCγα λ6για τιi βασικ� σημεια των ο ιι:χτάξe.ων αiJτfuν κι:χι μάλιστα θ� οώσωμε και eνα συγκεντρωτι­ΚΟ τ:Cνακα ( τον Πίνι:χκα 1 4 ) και παpαοείγματι:χ χρφιμοποιΎισεώς του. Στον ΠCνακα αuτον μποροuμε εuκολι:χ νι% c%νατρέχωμε γι� ν� βροuμε τΎj J &.πάντ-ηση στο σπουοαrο πράγματι έpώτ-ημα; « τί εlδος

' � , ' '�ιι ' γραμμες επιτρεπονται σε καuε περιπτωση» . "Ας Ελθωμε ":ώρα στο θέμα αuτ�ς τ� ς πapι:χγpάcρου, ο-ηλαοfι,

στi1ν περίπ":ωση των ξηρ(Ι)ν χώρων. Τιi �pθρχ ur. ' c%ptfJ. 1 86 &ς 1 9 1 των νΞων Κανονισμών τοu

' Ι'τ.ουpγaίι;•) Βιομ-ηχανίας c%ναcρέpουν c%ναλυτικιΧ τις οιατά.ξεις που 1σχ·)ουν yιi τtς κατασκaυΞς μας μέσχ στοuς χώρους αuτοuς.

ΠαQα.,;ηQήσεις σ�ον Πlνακα 1 4 .

1 ) Οί c%pιθμοl 250 1j 500 c%ναcρέpονταt στΎjν μεγαλότεpη τάσ-η ( σε βολτ ) ποu ucρίστχται μετχξu των ιiγωγων των γpαμμων μας και τ�ς γ�ς.

•

•

• •

I

Π I Ν Α Κ Α Ι 14 Ε Ι Α � Γ Ρ Α W Μ Ω Ν ΠΟΥ Ε Π ΙΤΡΕ Π ΕΤΑ Ι Α ΠΟ ΤΟΥΙ Ε ΓΚΕΚΡΙ Μ Μ Ε ΝΟΥΣ ΚΑ ΝΟΝ ΙΣ ΜΟΥΣ

ΧΡΗΣ Ι ΗΟ ΠΟΙΟΥΜ Ε ΣΤ Ι Ι Α Ι Α ΦΟ Ρ ΕΣ Κ Α Τ� Γ Ο Ρ Ι Ε Σ ΧΩ ΡΩ Ν

Κ λ Τ Η Γ Ο ρ I ΕΙ Κ Α I Τ V Π Ο Ι Α Γ Ω Γ Ω Ν � ; � - δ � --

;

: Ξ � �� �§ s �R ι.ιι - N C: � ,_ 0 ! c:::: μ.ι

� � z >C s cs � �>C S >C � � 4i • z a a. � .... ιa ι:: (S il\ I � > 144 � ι:: ι.- > )ι( Ι!

�Ν-Μ_n_Ο_Ι __ λ_Γ_Ω_Γ_Ο_Ι ______________________________ �S����--v 500 500 � � 500 - - - -

l V n H e Ι I MEnOι Α Γ Ω Γ Ο Ι

Ε Γ Ι< ΑΤΑΣΤ Α Σ EΩrt Α Α Ι Α 8ΡΩΤΟ Ι Α ΓΩ ΓΟ Ι

Ε ΓΙ< ΑΤ Α Ι Τ ΑΣ Ε Ω η

,. I Ιε μονωτ Γ)�c;

μfοο � δρα� σωλrινfί; .. μiσο r:i χωνeυτt:>ιΧ; σωλrϊvεc,

1i μονωτηρε.c; μiοο c:ιi όρa πiι; σωλιΊνει;

ι , · <i χ ωνεuτti.ς σα:}.;w&,. Σ V " W θ Ι ΣΜ Ε "ΟΙ ΑΓΩΓΟI ' li μονωτήρες

500 250 250 250 2� 2� 2!)0 250 2� 2)0 250 - -� 1 :� ix� rM � �� �� !χ� � �� ��ο � rt;( 7: >� ' ��ο ι � Χ Μ Ιοι "rx� f) p •JX - - - - - - ;. � .ι:Χ

500 250 2� 250 250 250 2� 250 500 - 250 - -

ΕΓΚ ΑΤΑ Σ Τ Al EΩrt Ν Ε ιίοο ιi όρaτοίις σωλιΊ�ζ li� mtl.s ίΜ" Χ Μ Ι -χ�· Ert i Σ XV M E rt W ΜΟnΩΣΗ ' ' ' σέ χωνευτώ; σαληνες j"ji1 Ιiι ixM' ΙχΜ ψ

kAAO&I A MOAVβi i R HΣ

ΕΠ Εn 6ΥΣΕΩΣ ΜΕ δΕΡ ­ΜΟ ΠΑΑΣΤ Ι ΚΝ ΜΟιtnΣΗ

'Ή Ε λ λΣ Τ Ι ΚΟ

ΚΑ λΩ i Ι Α Μ ΟΑΥβΑ Ι n WΙ ΕΠ Ε" ΑΥΣΕΩJ Μ Ε MCMU)I H ΧΑΡΤΚ)Υ

Γ�μ�ής μοί\�βδινΙJς. inε���tως Hf. ε.μwοτ ισμε� πΛίvμ:J η ί'.λιyμα ψπστισμ. �ιοοτaς μi άδιάβροχο nλi-ιμα

... bnλισμένα ιc:ολώόιa

Γυμνής μολuβδινnς έπεvδύσι:.ως μέ έλι"tιια ψ,οτισμiνο yιούm .

, όnλιομένα καλώδια

250 250 250 500 250 250 - -

-�n 500 δΟΟ !:λΧ> !)()() 200 250 250 2ro 250 250 - -

" -� - - - � 500 - - 500 �00

� 500 �00 500 500 500 500 - 500 500 500 � 500 500 500 �00 � 500 500 500 500

r:,{)( ι:,{)( !)00 !)00 �ο 500 500 500 - soo 500 5Οο

- 500 δΟΟ - �00 500 '� ::1\.AJ 500 -

� -� � �

- �50-Ο-ι-500--+-5-00---ι.-500-+-500

-+---,._500 __ -�500--+-500--ι

ι:..ιγ �:� .J '-".1 "'>(}( � 500 500 500 � - 500 500 500 �

Χ Ρ Η Σ Ι Μ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

> Γ Ι Α 1 r Ae E PE l Γ Ρ Α � t-1 Ε 1

&ΓΩΓΟΙ ΦΩΥΙ Σ 1 Ι ΚΩΠ Σ V Σ Κ Ε ΥΩ" 250 250 250 - -ν

2 50 - � O ttO Γ Ι Α H M A E H i l ΠΑrtΩ Η 1 10 ΕΣ ΩΗ D Ι Ι<Ο ΤΟΝ ΦoτJ .H IICQt1 1Vl κtYur'l

ΠΡΟ ΓΓVΑΕΣ Σ ΕΙ ΡΙ&ΕΙ 250 250 2� 250 - 2� 250 M Ι I<�1 1 Yl KfYEl. �V X I1 10Φ0PEi l , ΦΟΡΗ ΤΟΙ λumfMPD Α Ο Μ ΑΤ Ι Ω Ν , 1 1 AE D A Σ Ι Α Ε ΡΟ­Μ Α τ ΟΙ , θΕ ΡΜ ι.Σ J ΡΠ A k: I IrtOB0λ Ι A 1 Ι<:λΠ.

ι 1ΕΙ ΡΙ1ΕΣ ΑΑΜ Π Τ Η ΡΩn ΚΕn1 ΡΙ ΚΗΣ λιtΑΡΤΗΣ ΕΩΣ 2� 250 250 250 - - - - - - - 2 50 2 50 IA Ε Η Ρ Τ ΙΙ Ι Ε ΟΊ c

� s ΣΥ n ΕΙΤ ΡΑΜ ΜΕnΕΣ Σ Ε Ι ΡΙ &ΕΣ 2� 250 2� 250 _ _ _ _ _ _ _ 250 250 ι.����� )λ ��λ�Π�οι Μ ΑΓ Ε Ι ΡΕ ιον, Μ Ι Ι< ΡΕΣ ΗΣΚΕ ΥΕlτΕlΑΙΡΟV"Η Ι ΟΙ ΦΟΡΗΤΟΙ

ι:: Q: ΣΕΙΡΙ 11 ΠΑ111 MOIIOYIKIΣ EI En&VΣfN ΣΥΜΝθΙΙΜΕ"ΗΙ � 1:./"V'\ ΦΟΡ�ΗΟI Α ΑΜΙΙΙΙΡΕΙ ΟΙ Κ Ι Α ΙCΕΙ :VW B ΙOH Ί tii i< EI Σ Vl ΙC EVEΣ, Κ Ι ΝU Η Ι ΡΕΣ , Μ Α Γ Ε Ι ΡΕ Ι λ.

� w ΓV WM UY ΚΑΤ��:�ΚΕ V�II�Σ�------------------------------��--v��--�sοο--4-5-οο-4-500--4-2_50-+--�2_50 __ �---�-��2-50�_2_50�_2_50��Η�ΑΕ�κ_τ Ρ_ι κ_λ __ Π λ_ν_nτ_Η_Ρι_ι. __ κ �λ.n�. ----------------------�----�

.- Η ΙΤ ΡΟΓΓVW ΣEI PIW &IRAIIJ ΜΟΝΩΥΙιοα EIEIUVIEΩΣ ΙV ΡΙΗ Ι Ι<Εl � ΗΧληΕL Μ Ι ΚΡΕl Ι λT PΙ KE1 1 V H CEVU. I< λV1 1 H PE l ΑDΟ Μ Α Τ ΩΝ , ΡΟΟΊΑ �- � ΕΑΑ8ΡΑΣ ΓΥΜ "ΝΣ kATAΣ KEYIIΣ - 250 - 250 - - - - - - - - - Ι(Α.Π. �Εf Α ΙΡΟΥΜΗΙ οι ΦΟ Ρ Η ΤΟΙ ΗΜ Π 1 Η ΡΕ1 J Ι( λ. Π.

� = � Ξί'ΡΙ . ίι .... -���·��- -� =- .-- Ι Ιι �.,γιιι ·:f� .ιa::ιτασιcaιης� - - - - r � 500 500 500 500 500 � 500 � 500 500 ΓΕΟ ΡΓ Ι J(ΟI Ι ΟΜΗΤΗΡΠ, kΙΗ�ΗΗΡΕ �-��"ΕΡΓΕ Ι Ωttι ιηΗΙ<:VΗΙΙΡΕl ΚΑΙ ΑΗνψΩηιΡΕ.l ΒΑ-

\, [IS!� ιι r� ��� �J ι r ι σ ι � νu n.�'(μα ΡΩ", ΜΝΧΑιιε1 ΗΑΕ ΚΤ I>ΟΣ Υ ΓΙ(Ο�λΜ1 ΜΕrλ λΑ Μ ΑΓ Ε Ι ΡΕ Ι Α , χντpεΣ ΙCλ�.

CD I"W.Λ I'")� 2...,... KI "HHl Ω ΡΟΗ ΓΩ ΓΕΙ ΜΑΓΕΙ ΡΕΙΩΠ ΜΒΡΙ 2 Μ Η ΡΟη Μ Η ΚΟV Σ , ΙVΤ ΡΕΙ , ΚΙ " Η ΤΕΙ

•

ΟΠΑ ΙΣΜΕΙΙΕΣ ΣΕΙ ΡΙ!ΕΣ !Ι ΠΑΗΣ ΜΟIIΩτΙ ΚΗΣ ΕΙΕRΑΥΣΕΩΣ - 500 500 500 500 - - 250 200 - � � J\J Μ Ηχι"ΕΙ Κ.λll. n.ιeE PEI Σ V Ν ΑΕ Σ Ε Ι 1 Σ Ε ΜΗΑλλΙ ΚΕΙ Κ λΗ Σ Κ Ε VΕι

��.� .. ��ΕΙ AnE;t;. Μέ ι«>!� ίμ nοτ ιnι ..',.... πλέ�μα ιcαί :: :. � ··» 2ω 250 250 2 �0 2!)() - - - - - - 250 250 Κ Ι " ΗΤΕ1 Σ Ε Ι ΡΙΑΕ 1 Γ Ι Α ΤΟΝ Χ Ε Ι Ρι:Σ ΜΟ ΚΑΙ Φ Ωτ JΣ ΜΟ ΤΩt1 ANE λKVHHDOn �Υ ;L ι' ll l ;..... τ ι κ� �\ό'wτη άnό " Ι ι ιnπλaστ. nύσiεc, η ,. Λ. ·��· ..L-..ι..-..ι..-..ι..-..ι..-.ι...-.ι....-ι&ιιιι..- Lιιι.ι_..ι..,.._,ιι..,.._.ι, _ _.ι,_-ι, _______________________ ,..

•

'

1 3 • 2. Χώροι πρόσκαιρα ύyροl 28 1

2) Το σύμοολο 500 * σ-ημαίνει δτι fι τά.σ-η λειτ�uργία.ς μπο­ρ::. τ να φθά.ν-η κα.1. στα 1 000 v.

3) Το σύμοολο Σ σ-ημαίνει « δπλισμένος μονωτικος σωλήνα.; . ( �VΙπέργκμα.ν } », το σίιμοολο Μ σ-ημαίνει « μετα.λλικος σωλήνας » κα.1. το σίιμοολο χ σ'ημα.ίνει << χα.λu6δοσωλήνα.ς )) ,

Ό Πίνακας 1 4 μας κα.τα.τοπίζε: τελείως στο ζήτ-ημα. τi)ς ΕΚ· λογής των γpα.μμιi}ν της sγκα.τα.στά.σεώς μα.ς.

Βλέπομε, π .χ. , δτι γιa sγκα.τα.στά.σεις ποu λsιτοuργοuν μέ 250 v επιτρέπεται 1ι χρ·ήση ολων των εtδών των &γωγων, ενω γιa sγκα.τα.στά.σεις 500 V ΟΕν ΕΠιτρzπετα.: YJ χρήσ'f) σUν'ηθισμέ­νων &γωγων sγκα.τα.στά.σεως ( τίιποu Ν. Υ.Α.) πά.νω σs μονωτήρες.

Βέοα.ια., δπως γνωρίζομε ολοι μας κα.1. δπως είοα.με στο Κε­φά.λα.ιο 1 1 ' 1ι πιο κο ι ν-η κα.τα.σκεuη μέσα. σε ξ-ηροuς χώρους &πο­τελείτα.ι aπο δρα.τές η χωνευτές γρα.μμές με σωλήνες Μπέργκ­μαν η ( σπά.νια. ) με χα.λuοδοσωλijνες. 'Επιτρέπονται ομως &κόμα. κα.1. οί κλειστο1. μsταλλικο1. σωλήνες καθwς κα1. eιί μεταλλικο1. σω­λήνες με σχισμή , α.ηα μόνο για. δρατη εγκατάσταση.

'Όσον &φορά στtς λοιπές οιιχτά.ξεις των σχετικών &ρθρων, ή κυριότερη ε!ναι fι περίπτωσ'η των �λεκτρικών σuσκευών ποu βρC­σκονται σε χωρο με Οά.πεοο οχ ι μονωτικο ( π. χ. δάπεδο aπο πλα­κάκια , τσιμέντο κλπ. ) · σί Κα.νονισμοι sπιοάλλουν τότε νa προσ­τα.τείιωμε τα. &γώγψιχ στοιχεία. των �λεκτp ικών σuσκευών &πC. τuχα.Cα. sπα.φή, χρ-ησιμοποιώντας π.χ. ενα. προστατευτικο πλέγμα η μCα μονωτικ-Υ) sπένοuση.

13 • 2 Χώροι πρόσκαιρα ύγροί.

Ίις &να.λuτικές 'διατάξεις ποu sφα.ρμόζοντα.ι για. χώρους ποu είναι προσκα.ιpα. όγρο1. ο ια.Μζοuμε στ&. &ρθρα. όπ: &ριθ. 1 98 &ς 204 των .νέων Κα.νονισμων.

'Επίσης ciπo τον συνοπτικο Πίνακα. 1 4 μποροuμε νa δ'δηγ-η·

282 Κεφ. 1 3. Κατασχεutς; yιa χώρους; δρισμένης; κατηγορίας;

θο�με γιχ τχ είδη τών γραμμών πο::.ι επιτρέπεται να χρησιμοποι­οuμε έκεί .

Βλέπομε, π.χ. , δτι το μόνο είδος &γώγοu μ€ τον δποίο δ€ν έπιτρέπεται να κατασκευάσωμε μια σταθψfj γραμμΎJ τάσεως 250 V εΙ ναι δ dγωyός ( σειρίδα ) φωτιστικών συσκευών ( παρ. 2 · 4 ) .

Πάντως, οί κανονισμοl συνιστοuν να μη χρησιμοπο ιοuμε γpαμμ€ς &πο γuμνοuς &.γωγοuς στοuς χώροuς αuτοuς παρα σ€ περιπτώσεις &πόλuτης &νάγκης. �Α ν ε ίνα ι &ναπόφεuκτο ν χ '€χω­με γραμμ€ς έπάνω σ€ μονωτήρες, τότε καλο είναι να μεταχεφι­σθοuμε μονωμένοuς καt δχι γuμνοuς &.γωγοίις.

Ίtς περισσότερες φορες 6έ6αια ο[ γραμμές μας καt σ€ χώ­ροuς αuτijς της κατηγορίας &.ποτελοuνται &.πο συνηθισμένους &γωγοuς εγκαταστάσεως τίιπου NGA � ΝΥ Α, προστατεuμένο•Jς μέσα στα διάφορα είδη σωλ�νων ποu έξετάσαμε στο Κεφάλαιο � .

ΆξιοσημεCωτο ε!ναι το γεγονος οτι σ€ χώροuς πρόσκαιρα uγροuς επιτρέπεται να χρησιμοποιοuμε τα ίδια κοινά ύλικά, ποu ε!ναι έγκεκριμένα για ξηροuς χώροuς. 'Όταν λέμε κοινα δλικα έννοοuμε διακόπτες φωτισμοu, πρCζες, &σφά.λειες καt λοιπα �λε­κτρικα έξαρτ�ματα συν�θοuς τίιποu καt δχι στεγανοu.

Έπειδη δ πιο σuνηθισμένος πρόσκαιρα δγρος χωρος είναι το λοuτρό, δπάpχει στοuς Κανονισμοuς μια εlδικη δ ιάταξη, ποu α­ναφέρεται στο ε!δος των ρευματοδοτών και σuσκευών, ποu επιτρέ­πεται να τοποθετούμε εκεί.

Οί ρεvματοδ6τες (πρ(ζες) πρέπει νχ ε!ναι τίιποu σοuκο (σχ. 5 . 2 γ), δ·Υjλαδη να !χουν πά.ντα έπαφη γειώσεως καt να τοπο­θετοuνται σ€ θέση τέτοια, ωστε να μη μποροuμε να τοuς φθά.­σωμε 5ταν βρισκ6μαστε μέσα στον λοuτ�ρα. Κατ' έξαCρεση επι­τρέπεται καt μια εlδικη πρCζα χωρlς γεCωσ"Ι)., dλλά μέ ένσωμα­•r:ωμένη μιά μικρή aσφάλεια τήξεως για τΎJν σίινδεση ξuριστι.κijς r..r:ιχανijς.

Ό ήλεκτρικός {}ερμοσίφωνας τοu λουτpοu πρέπει να eγκα-

1 3 · 3. Ύγροi χώροι 283

τα�τα.θfι σaν στα.θψ(ι σ•)σκευrι κα.t να. τοποθετηθ·η σε τέτο ιο σrtμείο ,

ωστε νa μην έρχεται σε έπαcρη μαζu του sνα άτομο ποu βρίσκεται μέσα στον λουτήρα. ( σχ. 7 . 3 β ) .

13 · 3 Ύγροl χώροι.

Οί Κα.νονισμοt &σχολοuντα.ι &ναλυτικa με την κα.τΎJγορία α.u­των των χώρων εις τα. aρθρα. ύπ' &ριθ. 205 &ς 2 1 3 .

Στον Πίνακα 1 4 &ναcρέρονται τa εrδη των γραμμών Ποu έπι­τρέπεται νa χρησιμοποιοuμε και στην περίπτωση αuτ·ή . Βλέπομε π.χ. οτι ένω δεν επιτρέπεται νa χρησιμοποιήσωμε γιa την κα.τ'α.­σκευη σταθερών γραμμών σωληνοσύρματα με γυμνο δπλισμό, μα.ς ΕΠιτρέπεται ομως να. χρησιμοποιήσωμε σωλψοσuρμα.τα με &διά­οροχο πλέγμα γιa μεγίστΎj τάσ-η λε ιτουργίας τfις έγκαταστάσεως μέχρι 500 V.

Άπο τον rδιο Πίνακα βλέπομε έπίσης οτι σε Μο περιπτι!)­σεις γραμμών έπιΜλλεται ή &ποκλειστικη χρήση χαλυοδοσωλή­νων, πρα.γμα ποu δεν παρατηρήσαμε στοuς άλλους χώρους ποu έξετάσαμε &ς τώρα. οι περιπτώσεις α.uτες &cροροuν σε έγκατα­στάσεις ποu λειτουργοιJν σε 500 V, γίνον:rαι με χωνευτες γραμ­μες και περιλαμΜνουν κοινοuς fι &διάοροχους &γωγοuς έγκατα­στάσεως.

Οί Κανονισμοt έπ ιΜλλουν έδω έπίσΎJς τΥjν καλΥj γείωση των δπλισμων των σωλήνων r1 των καλωδίων.

'Όσον &cρορα. στοuς διακόπτες, στοuς ρι;υματοθότι;ς καt στα. άλλα οργανα και εξαρτήματα ποu χρειάζονται στην έγκατάστασ1ι μας, συνιστάται νa τa τοποθετοDμι; έξω &πο τοuς δγροuς χώρους "Α ν τοuτο ε !ναι &Μνατον, &πιοάλλι;τα ι ή χρήση στεγανών ύλικών και οχι κοινών.

Έκτος &πο τοuς λυχνιοcροpετς, το πι;ρίολημα ολων των συ­�κευων καταναλιί>σεως τάσΕως πάνω &πο 500 V , ποu έχομε μέσα σε δγροuς χώρους, πρέπει νa εlναι μονωτικό. "Αν οχι, τότε πρέ -

284 Κεφ. 1 3. Κατασχευέι; yιa χώρους, όρισμένη�: κατηγορία;

ίtΕ� νι); το γειώνωμε κατάλλΎιλα:, μ€ τtς μεθόδοuς ΠΟU θσ. δοuμε στο Κεψiλα:ιο 15 .

13 · 4 Βρεγμένοι χώροι.

Στα :Χρθρα: uπ' &pιθ. 2 1 4 wς 22 7 των Κανονισμών μποροu­με να 1δοuμε δλες τt.ς λετ.τομέpεtες τών δια:τiξεων, τ:cu &ψορcuν στην περίπτωση τών �pεγμένων χώρων.

'Όσον &ψορa στα εtΟΎ) γραμμών ποu sπιτpέποντα:ι, δ Πίνακας 14 μα.ς καθοδηγεί σ' δλες τl.ς περιπτώσεις.

Π. χ. βλέπομε δτι για τη σ6νθεση ένος μα:γεφείοu τάσεως 2fΊΟ V &πα:γορε(Jεται ή χpήση συνεστραμμένης σειρίδας ( σχ. 2 . 4 β ) , sνώ επιτρέπεται � χρήση σεφίδα; με διπλή μονωτική έπένδυση, συνηθισμένης κατασκευή;. "Α ν δμως � τάση λειτουρ­γίας τοu μαγειρείου είναι 500 V, sπιΜλλετα:ι νιΧ χρησψοποιή­σωμε ενισχυμένη σεφίθα διπλijς μονωτικijς επενδύσεως.

'Όπως συμοα:ίνει κα:l στοuς •]γροuς χώρους, sτσι κα:l sδω, σε κάθε εγκατάσταση τάσεως μεγαλ6τερης τιJJν 25U V πρέπει να γειώνωμε κχλα τοuς όπλισμοuς τών σωλήνων κα:t τών καλωδίων καθwς καΙ. τtς μολΜδινες sπενο.Jσεις των μη δπλισμένων κα­λωδίων.

Ά κόμα:, riν είμαστε uποχρεωμένοι να έχωμε θ�α:κόπτες, συσκευες κα:l λοιπι:Χ οpγανα , μέσα σε βρεγμένου; χώρους, πρέπει να. οια:λέγωμε καΙ. να χρησιμοτ.οιοiJμε στεγανοuς τuπcυς.

Στην κατηγορία: α:iJτ·η τι'\Jν χι;ψων, στην όποία uπάγονται καΙ. οί ύπαί{}ριες έγκαταστάσεις, πρέπει να χpησιμοποιοuμε πάν­τα: στεγα:νsς ψωτιστικzς συσκευές, οηλα:δΥ) να τοποθετούμε τοuς λα:μπτijρες ψωτισμοu μέσα σε στεγα.νοuς όπλισμούς, &πο μονωτικη ί.ίλη � μέταλλο ( σχ. 1 1 · 3 ο ). Είναι &νάγκΎ) να. πpοστα:τεύωμε α:iJτοuς τοuς δπλισμοuς &π ο τrιν uγpα:σία: sπισμαλ τώνοντάς τους � βiψοντάς τους.

Οί κινητijpsς ποu λειτουpγοuν μέσα: σε βρεγμένοuς χώρου;

1 3 • S. Κονιζόμενοι χώροι 285

· πρέπει να. εχουν τ1.ς περιελίξε ις τους κατάλληλα. εμποτισμένες κα.� νχ ε!να.t προστατευμένο ι zνα.ντίc.ν εκτοξεύσεως ( πιτσιλίσμα.­-:ος ) νεροu .

"Αν εϊμα.στε δποχρεωμένι::ιι να οια.τηροuμs φι::ιρητες συσκευες μέσα. σε βρεγμένους χώρους, κα.λο είναι να. τlς τροφοοοτοuμε με μειωμένΎ) τάση ( το πολU 36 v ) με τ� βοήθεια. μετασχηματιστών.

Όπωσοfιποτε οiΞ δλες α.uτες οί συσκευiΞς πρέπει νχ γειώνων­ται προσεκτικ&. κα1. κα.τ&. μόνιμο τρόπο .

13 · 5 Κονιζόμενοι χ<l>ροι.

Τα. σχετtκ&. ιiρθρα. τωv Κανονισμών είνα.t τ:Χ δΠ' &ριθ. 1 92 ως 1 9 7 .

'Απο τον Πίνακα. 1 4 βλέπομε δη στοuς κονιζ6μενους χώρους zπιτρέποντα.t , για. έγκα.τα.στάσεις τάσεως 250 V, δλα τα. εtΟΎ) των &γωγών έκτος &πο τ·fιν περίπτωσΎ) χρησιμοποι-ήσεως στρc.γ­γυλών σειρίοων ελαφράς γυμνής συσκευής γιa κα.τα.σκευ� κινητής γραμμής.

Οί Κα.νονισμοl &ναφέρουν ΕΠLΟΎ)ς δτι επιτρέπεται va χρφιμο­πcιοuμε κοινι::ιuς τύπους σωλfινων ( .Μπέργκμαν, χαλυοοοσωλήνες τι κλεtστοuς μεταλλικοuς σωλ i)νες ) στlς εγκαταστάσεις χώρων α.uτής τής κατηγορCας. Τ:Χ κουτιd ένώσεως fJ διακλαδώσεως πρέπει αν­τίθετα να. είνα.t εlοικα. για. τοuς κονιζι::1μενους χώρους. "Αν οεν eχω-. με στ� ο ιάθεσή μα.ς αuτοuς τοuς ε1οικοuς τύπους, επιτρέπεται να. χρησιμοποιfισωμε στεγανa κουτιά. Τοuτο είναι ciπα.ρα.ίτητο, για.τt ή σκόνη εισχωρεί εuκολα. στα. κοιν:Χ κουτta οια.κλα.οώσεως, τα. γε­μίζει κα.l &χρηστεόεται eτσι 1ι έγκα.τάστα.σή μας.

'Ά ν ε Ι ναι ciΟύνατον νχ ciποφίιγωμε τ�ν έγκα.τάστα.ση &σφα.­λsιιl>ν μέσα oe κονιζομένους χώρους, πρέπει νa τlς τοποθeτοuμε μέσα. σε κι6ώτια. ποu κλείνουν καλa καl ποu να. μaς είναι εuκολο, δταν χρειά.ζεταt, να. τα. &νοίγωμs για. να. τις έλέγχωμε η να. τlς :iλλάσσωμε.

Γι:Χ τι:;uς χώρι:;υς, ποu περιέχουν σκ6νες εuφλεκτες, πρέπει συγχρ6νως νa λαμΟά.νωμε δ λες τις προφυλάξεις και τοuς περιοp ι­σμοuς ΠIJU μ:Χς �πιΟά.λλουν ο! ο ιατάξεις σχετικa μΞ τοuς χώρους ποu ύπ6κεινται σΞ κίνουνο π,υρκα'ίάς ( παρ._ 1 3 · 7 ) .

13 · 6 Χώροι ρυπαροt και έμποτισμένοι με άγώγιμα ύγρa fι κορεσμένοι με διαβρωτικοiις άτμούς.

Οί Κανονισμοι &σχολοiJνται yιa τις Mc αuτΞς κατηγορίες χι\Jρων στa •)π• &ριθ . 22Η &ς 235 άρθρα τους.

'Όπως βλέπομε στην Ξοοομη στfιλη τoiJ Πίνακα 1 4, πολu λίγες ουνατ6τητες �κλογijς στοuς χώρcυς α•:ιτοuς έχομε σΞ ε!.'οη &γωγών.

11 ' ' λ ' r ' ' ' .χ. απαγορε•Jcνται τε ειως σι χωνευτες εγκα.ταστασεις. Έπιτρέποντα ι cί δρατΞς γρχμμΞς τις δποτες πρέπει νa �ϊS-τελοu­με μόνο μs χαλυβδοσωλ1jνες , ποu μάλιστα πρέπει συχνa νa �πα-' ' ' ' θ >c q ' Ο' ' � ' ' ' • 2 ' Αειcρωμε με αν εκτικ" ι-'ερνικι. ι σωΑηνες αυτι:ιι πpεπει να. ι.ιπε-χοuν τουλάχιστον 2 ηιι &:πο τοuς τοίχι:.υς Ύj τrιν 6ροcρf). Πρέπει λοιπο·ι νa τοuς στηρίζωμε μΞ ε1οικijς μορcρi)ς στηρίγμ:tτα. .

"Αν πρόκειται γι:Χ στα.θερΞς γpαμμΞς τάσεως πάνω &πο 250 V καΙ μέχρι 500 ν, είμαστε ύποχρεωμένοι νa μεταχειρισθοuμε κα­λώδια. μΞ μολ6οοινη Ξπένουση κα( &νθεκτικο περίολημα. .

'Όσον &φορχ στrιν zκτέλεση κινητών γραμμών, �λέπομε δτι aχομε οικαίωμα. νi μεταχειpισθοiJμε μ6νον σειρίοες οιπλijς μονω­τικi)ς ΞπενΜσεως.

Οι Κανονισμοί &ναφέρουν pητα δτι σΞ χώρους τfις κατηγο­ρίας αuτi)ς μόνον πρόσωπα μz ε1ο ικη κατάρτιση επιτρέπεται ν:Χ έpγάζωντχι . Δsν �r.ιτpέr.εται οΞ καμμια Ξpγασία. έr.άνω στην Υj­λεκτρικη έγκατάστασrι δταν αuτη είναι ύπο τάση .

Γιa πρόσθετη &.σcρά.λεια μάλιστα πρέπει να τοποθετοuμε π ι­νακίδες μΞ τrιν �πιγρα.cρr1 (< l\Η1ν &γγίζετε στην �λεκτρικ·rι �γκα­τάσταση ! Κίν�υνος ! » .

1 3· 7. Χώ�ιοι ίιποκείμενοι σέ κίνδυνο πυ�ικαίά; 287

'Όλα. τιΧ μετα.λλικιΧ στοιχεία ποu ε ίναι δuνα.τον νχ βρεθοuν {Jπο τά.σ'Υ) καl τχ όποία. μπο?οΟμε τuχα.ίως νιΧ &γγίξωμε πρέπει νχ γειώνωντα.ι.

Πρέπει &κόμα ν χ σrιμειώσωμε δτι ε !να.� &παρα.ίτrιτο νιΧ το ­ποθετοuμε στιΧ κuκλώμσ.τα τροcροδοτ�σεως ρuπα.ρών χώρων δ ιακό­πτες τέτοιοuς, ωστε νιΧ sξα.σcρα.λίζωμε &πόζεuξrι sπl δλων των πόλων.

Ώς προς τα cρωτιστικα σώματα., οί Κα.νονισμοl &παιτοuν να είναι κλεισμένοι οί λαμπτijρες μέσα σε ένα γuά.λινο κώδωνα, πού, C:πως είδαμε, δνομά.ζομε άρματούρα ( σχ. 1 1 · 3 ο ). Ή τροcροΜτψ σ'ΥJ τών ψορητιίJν λα.μπτ�ρων ( μπα.λλα.ντέζες ) πρέπει να γίνε τα. ι με τη βοήθεια μετασχrιμα.τιστων, &στε vx uποοιΟά.ζετα.ι ή τά.ση στα 36 v.

Q[ κινητήρες, τέλος, Πόu μποροuμε 'iX sχωμε μέσα στοuς χώρους αuτοuς πρέπΕι να είνα.ι στεγα.νοu τύπου, η να sχοuν πε­p ιελείξεις εμποτισμένες με προστατεuτικα βερν(ί(ια. .

13 · 7 Χώροι iιποκείμενοι σε κί νδuνο πυρκαϊάς.

Τα σχετικα άρθρα. των Κα.νονισμων είναι τα uπ' &ριθ. 236 &ς 241 .

'Απο τον ΠCν�κα 14 βλέπομε τC δυνατότητες έκλογijς &γω­γων εχομε, προκειμένοu να sκτελέσωμε μια. sγκα.τά.σταση σε χω­ρο τijς κατηγορίας αuτής.

Βλέπομε, π.χ. , δτι , δπως συνέοαινε κα.l στοuς ρυπαροuς χώ­ρους, έτσι κι' sδω aπαγορεύονται οί χωνεuτες γραμμές. 'Επι­τρέπεται δμως να κατασκεuά.ζωμε όρατες γραμμες οχι μόνο με χα.λυοδοσωλήνες, δπως sκεr, &λλα καl με σωλijνες Μπέργκμαν ( για τά.σεις μέχρι 250 V ) η με μεταλλικοuς σωλijνες.

'Αξιοσημείωτο είναι �πίσης δτι aπαγορεύονται τελείως οί γυμνοl &γωγοί.

"Αν ε ίναι &παραCτητο νχ Ξχωμε διακόπτες η &σcρά.λειες κλπ.

288 Κeφ. 13. Κατασχeveς; yιc1 χώρους; δρισμένης; χατηyορίας;

μέσα στοuς χώρους αlιτοuς , τότε πρέπει ν:Χ �γκαθιστοuμε τ:Χ δρ­γανα αlιτ:Χ μέσα σs άκαυστα κιΌώτcα ποu κλείνουν καλά..

Τοuς λαμπτ�ρες πρέπει πά.λι να τοuς τοποθετοuμε μέσα σε άρματοuρες . Οί κινητήρες �ξ άλλου πρέπει να είναι έτσι κατα­σκευασμένοι ωστε να μην μπορή � cρωτι& ν:Χ μεταοοθή ιΧπο το �σωτερικό τους προς τ :Χ έξω .

13 · 8 Χώροι ύποκείμενοι σε κίνδυνο έκρήξεως.

Τα ιΧρθρα ύπ' ιΧριθ. 242 &ς 246 των Κανονισμών &.ναcρέρουν τ!.ς λεπτομέρ;ιες των διατάξεων ποu ιΧcροροuν στοuς χώρους αlιτο{Jς.

'Όσον ιΧcρορi στα �πιτρεπόμ:ονα είοη γραμμών, ;;πως βλέπομε στον ΙΗνακα 14 , οεν επιτρέπεται � χρήση μεταλλικών σωλήνων, €νiiJ μποροuμε ν:Χ χρησιμοποιοuμε χαλυΌδοσωλήνες η σωλήνες .Μπέργκμαν.

Γενικα οί δ ιcχτά.ξεις ποu 1σχuουν για. χώρους ύποκ:οίμενους σε κίνδυνο πυρκα·cχς, πρέπει ν:Χ €cραρμόζωνται και �δω. ΈπειδΎι δμως μια έκρηξη εχε ι 1διαίτ:ορcχ σοΌαρες συνέπ:οιες , '.)[ Κανονισμο!. πρέπει ν:Χ &.κολουθοuνται με τρόπο σχολαστικό.

Πρέπει �πίσης δσο τοi.Jτο μiς είναι δυνατό, ν ' ιΧποcρεuγωμε την �γκατά.σταση μηχανημάτων, "υσκευών καl φωτιστικών σω­μάτων στον �σωτερικο χwpo αlιτfις τής κατηγορίας.

Η .χ. , άν θέλωμε να cρωτίσωμ:ο μιαν αtθουσα μέσα στην όποία ιiποθηκεuονται βενζίνες, � ασφαλέστερη μέθοδος ε!ναι ν:ι τοπο­θετήσωμ:ο τα φώτα στο εξωτερικό της, μπροστα στα τζά.μια των παραθuρων ιΧπ' δπου θα μπαίνη το cρώς.

"Α ν uπά.ρχη cρόΌος να. παρά.γωνται σπινθήρες κατ:Χ τη λει­τουργία �νcς �λεκτρικοu οργάνου � συσκευijς , τότε πρέπει να το κλείνωμε μέσα σε ε 1δικο άντιεκρηκτικό κιβώτιο. Τπά.ρχουν για τον σκοπο αlιτο εlδ ικα. &.ντι:οκρηκτικα Υ;λεκτρικα ύλικά., δη­λαδη δ ιακόπτες, ρευματολήπτες- ( φίς ) , ιΧσcρά.λειες κλπ. , ποu εt­ναι μεν &κριΌ:Χ &λλα έτσι κατασκ:ουασμένα, ωστε οί σπινθfιpες ποu

13 · 10. Διάφοοοι εtδιχοt χώιιοι 289

παρά.γονται στο εσωτερικό τους να &.ποκλείεται να διαοοθοίJν προς τ± sξω και ν!Χ προκαλέσοuν έκρηξη .

13 · 9 Χώροι ήλεκτρικήζ ύπηρεσίαζ.

Τα σχετικα άρθρα. των Κανσνισμων εlναι τα ύπ' &.ριθ. 1 7 9 ως 1 85.

'Όπως βλέπομε στον Πίνακα 14 , στοuς χώρους αuτοuς ι!πι­τρέπετα.ι fι χρfιση δλων σχεδον τιi>ν εlδων των &.γωγων. Εrναι λοιπον χpfισψο ν± ύπά.pχοuν στοuς χώρους Υ)λεκτρικής ύπηρεσίας κρεμασμένες πινα.κίοες με δοηγίες Ξξυπηρετfισεως των ι!γκατα­στά.σεων καθι!>ς και με τα δια.γρά.μματα. των συνδέσεων.

Τέλος, στ± διαμερίσματα αuτά., οπου rι λειτουργία �rναι συνεχ�ς σ' δλο το ε lκοσιτετρά.ωρο, πρέπει να προ6λέπωμε φωr:ι­σμο άσφαλείας. Λέγοντας δε <<cρωτισμο &.σφαλείας» , Ξννοοuμε cρω­τιστικα σώματα ποu τροcροοοτοuνται &.πο μια πηγrι &.νεξά.ρτητη &.πο την κανονικΎι τροcροδότηση τοu χώρου, π. χ. &.πο μια συστοι­χία συσσωρευτών. Σε περίπτωση &.νά.γκης δ cρωτισμος &.σcραλείας μπορεί να &.ποτελΎjται κα.l &.πο λά.μπες πετρελαίοu rι κεριά.. Χά.ρη στο cρωτισμον αuτον θα εϊμαστε σε θέση να Ξκτελέσωμε τοuς &.ναγ­κα.Cοuς χειpισμοuς � τlς Ξργα.σίες ι!πισκεuων, σε περίπτωση διακο­;;�ς τής κανονικής τροcροοοτfισεως με ρεuμα Ξξαtτίας βλά.6ης.

13 · 10 Διάφοροι ειδικοi. χώροι.

'Όπως βλέπομε στον Πίνακα 1 4 , οί Κανονισμοl &.σχολοuντα.ι Ξπίσrις με μερικες εlο ικες περιπτώσεις χώρων καl σuγκεκριμένα με τοuς έξής :

1) Σταvλοι, κτη11οατάαια κλπ.

Τα σχετικa άρθρα των Κανονισμών ύπ' &.ριθ. 24 7 &ς 258 &.να.cρέρουν οτι τα Παρα.πά.νω διαμερίσματα πρέπε ι να τa θεωροu-

'/lί.εκτροτεχvία Δ' . 19

290 Κεφ. 1 3. Κατασκεvε, yιa xώi!OU!i δ(!ισμevη!ί κατηyοl!ί«!i

με σaν χώpοuς βρεyμένους, ρυπαρούς καt. κορεσμέvους iπο θ ια­οpωτικοuς &τμοuς.

'Απο τον Πίνακα 14 βλέπομε δτι στοuς στα6λοuς κλπ. iπα­γοpεuονται γpαμμ€ς μz γuμνοuς iγωγοuς, ένω επιτρέπονται π.χ. οί &θιάορωτοι &γωγοt εγκαταστάσεων μέσα σ€ σωλήνες Μπέργκ­μαν, &λλα μόνο γ ια δρατη εγκατάσταση.

Άξ�οσημείωτη είναι � περίπτωσΎ) εκλογής σειρίδας για τΥ[ν σuνθεσΎ) μιά.ς φοp'Υ)τής σuσκεuής καταναλώσεως. Βλέπομε πράγ­ματι δτι μόνο σειpίοα θιπλής μονωτικής επενΜσεως καl μ'Υ)χανι­κώς ενισχuμένΎJ επιτρέπεται .

Κατα τα &λλα εφcφμόζομε κuρίως τις δ ιατάξε ις Π · u lσχ6-οuν στοuς βρεγμένοuς χώροuς.

2 ) • ΑχvQό)vες καΙ. σιτοβολό)vες.

Τα σχετικα &ρθρα των Κανονισμών εfναι τα. uπ' &pιθ. 254 κα1. 258, τα όποία σuνιστοuν να θεωροuμε τοuς &χuρώνες και τοuς σιτο6ολωνες σαν χώρους ύποκείμεvους σέ κίνδυνο πυρκαϊάς (πα­ράγραφος 1 3 • 7) και Ιiνάλογα να κατασκεuάζωμε τις Εγκαταστά­σεις μας.

Ε1θικα &.ναφέρεται δτι πρέπει να &.ποφεuγωμε μ€ κάθε τρό­πο να φέρνωμε ί�ς το Εσωτspικο των χώρων το6των τ-Υjν παροχέ­τευση του ρεύματος. Άπαγορεuεται Επίσης να πεpνοuν μέσα &.πο τοuς &.χupωνες και το!.ις σιτο6ολωνες γραμμ€ς τροφοδοτήσεως άλ­λων χιlψων. 'Απαγορε6εται Επίσης � έπαφ-Υj τής μεταλλικής ε­πενΜσεως των &.γωγων, ποu eχομε έγκαταστfισει στο εσωτερικο τιί>ν &.χuρώνων , μ€ σωλrινι\)σsις νsροtι � άλλα μεταλλικa σι\)ματα. Δεν Επιτρέπεται � γείωση των μέταλλικών αuτων επενΜσεων για. τάσεις μικρότερες των 250 v' οuτε � εγκατάσταση ασφαλειών � γνωμόν�ν μέσα στοuς χώροuς αuτο6ς.

'Όλα αuτα τα. μέτρα &.πο6λέποuν στο να με ιωθή δσο το θu­

'Jατον δ κίνθuνος τής πuρκα'Ciς.

13· 1 0. Διάφοροι εLδικοι χώροι 291

3 ) ΧώQοι ιιvνα1J.Qοlιιeων κal 1J.eαμάτων.

Το άρθρο δπ' &ριθ. 264 των Κανονισμών &φορά στις έγκα­ταστιίσεις μέσα σ€ αίθουσες κινΥ)ματογριiφων, θειίτ.ρων, συναυ­λιών, έκθlσεων καl γενικa μέσα σε μεγιίλους χώρους συγκεντρώ­σεων, μεγιίλα καταστήματα κλπ.

'Εξαιτίας τοu πλήθους των θεατών � γενικa των πελατών ποu γεμίζουν τοuς χώρους αuτi)ς της κατΥ)γορίας και των τραγικών συνεπειών ποu θα είχε π.χ. rι έναρξΥ) μιας πυρκα'(άς, σαν aποτέ­λεσμα μιας aνωμαλίας σ€ ΥιλεκτρικΥj έγκατιίστασΥJ ποu οeν έγινε σωστιί, δπιίρχουν κα! εlοικοl Κανονισμοι τοu 'fπουργείου Βιομ'η­χανίας για ήλεκτρομηχανολογικeς έγκαταστάσεις i)εάτρων, κι­νηματογράφων κλπ. , τοuς δποίους πρέπει να τΥJpοuμε σχολαστικιί.

τα κυριότερα σΥ)μεία τους είναι τα έξfίς : 0[ χωροι θεαμιίτων πρέπει να ε!ναι έφοοιασμένοι μe 4 είοΥJ

φωτισμοu : (Χ ) με τον κύριο φωτισμό τi)ς αίθουσας, ποu φωτ{ζει γενικa τον χwρο συγκεντρώσεως, β ) μ€ τον φωτισμό πανικού, ποu ε!ναι μέρος τοu κ•Jριου φωτισμοu, &λλα. πρέπει να &νιiο'η &πο 1οιαίτερο πίνακα και να. ε ίνα ι &ρκετος για τον φωτισμο των κοι­νοχρ1ιστων χώρων ( οιιiορομο ι, είσοοοι κλπ.) σε περίπτωσΥJ πανι­κοi) λ6γιJ πυρκα'(άς κλπ. , γ ) μ€ τόν φωτισμό aσφαλείας ( ή κιν­δύνου ) , ποu ε!ναι εντελώς &νεξιiρτψος &πο κιίθε άλλο κόκλω­μα και τροφοοοτείται &πο μια. &νεξιίρτητ'η πrιγΥι ένεργε{ας, π.χ. &πο μια. συστοιχία συσσωρευτών ( σχ. 7·5 ο ). Ό φωτισμος aσφα­λείας περιλαμΜνει λαμ1tτijρες μπλe χρώματος, ποu είνα ι τοπο­θετημένοι στlς έξόοους, στις σκιίλ�ς καt λο ιπa σημεία έτσι, &στε να οιευκολUνεται � έξοοος τοu κοινοu σ€ &ρα κινΜνου. Οί λαμ­πτήρες aσφαλείας πρέπει να. είναι πιίντα &ναμμένοι, τέλος ο ) μ€ το φωτισμό διαφημίσεων κλπ., ποu περιλαμΜνει και τον φωτι­σμ?.ι προσόψεων, ταμείων και άλλων χώρων, ποu οeν έχουν σχέ­ση μe τοuς θεατές. Φυσικα δ ψωτισμος αuτ?.ις τροφοοοτείται &π? τ·η γενικΥj παροχή .

292 Κεφ. 1 3. Κατασχεue; yιcl xώvou; δvισμι!νη; χατηyοvια;

Οί γραμμες των χώρων αuτής τής κατηγορίας πpέπεινιi γίνωντα� πά.ντα με χαλυ6οοσωλήνες, οί οε οιακόπτες καl τιi άλλα δργανα νιi είνα� στεγιχνοu τόπου.

4) Σκηνές -{}εάτ:ιιων χαl 6αλαμ.lαχοι χινημ.ατοyQάφοv.

Οί χώρο� αuτοl uπά.γοντα� βέ6α�α στοuς Κανον�σμοuς ποu Ζσχuουν γ�ιi τοuς χώρους συναθροίσεων, επ�πρόσθετα ομως, εξαι ­τίας τής σπουοα�ότητά.ς τους , τιi άρθρα ύπ ' ά.ριθμ. 265 &ς 2 7 4 τοu Κανον�σμοu ά.σχολοuνται ά.ποκλε�στ�κιi με αuτο.Jς.

Άπαγορεuοντα� οί γυμνοl ά.γωγοί. ΑΖωροuμενα σuρματα, οη­λαο� ά.γωγοl ποu οaν ά.ν�κουν σε σταθερΕς γραμμές, οεν επ�τρέ­πεται ν� χρησφοπο�ηθοuν οuτε σιiν ά.γωγοl ρεuματος, γ ιιi προσω­ρινες η μόνιμες συνοέσεις συσκευών, οuτε σιiν γραμμες γειώσεως.

Οί χωρο� αuτοl χι:χρακτηρίζοντα� ά.πο τον μεγά.λο <Χριθμο φορητών γραμμώJ• ποu περικλείουν. Ό τρόπος ά.ποζεuξεώς τους πρέπει νιi εfνι:χι τέτο ιος, ωστε νιi μ�ν εξαρθρωθή καμμ�α γραμ­μrι. στιi σημεια συνοέσεώς της, ά.κόμα κι:χl στ�ν περίπτωση ποu τpα�οuμε βία.�ι:χ κ:χl iπότομα. τ1ς πpίζzς.

Έπι6ά.λλετι:χ� 1ο�ι:χίτεpΎj κι:χl συνεχ�ς επ�τfιρrιση στlς πρόχει­ρες εγκαταστά.σεις, ποu ά.ναγκαστικιi εκτελοuμε στlς σκψες των θεά.τρων. Ή επιτfιρηση ι:χuτ� θιi γίν�ται βέ6ι:χιι:χ ά.πο εlοικο τεχνί­τΎJ . που θιi βρίσκεται στα παρrισκ�ν�α σε δ λ Ύ) τ� οιά.ρκειι:χ τής λειτουργίας τής εγκαταστάσεως.

Κ ΕΦΑλΑ Ι Ο 1 4

ΕΙΔΙ Κ Ε Σ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΠ ΑΣΕ Ι Σ

1 4 · 1 Έyκ.αταστάσειι; ύπαί'6ρου.

Οί Κανονισμοι των εσωτερικών �λεκτρικών 6γκα.ταστάσεων &σχολοuνται επίσης κα! μΕ τις 6γκα.ταστάσεις ποu 6κτελοuνται σΕ 6ξωτερικοuς χώρους, 1διοκτησίας πελατών και Όχι τijς �λεκτρι­κijς έταιρείας.

Σ�ν εγκαταστάσεις δπαίθρου θεωροuμε αuτΕς ποu 6ξυπηρε­τοuν &σκεπετς χώρους, π. χ. τις εγκαταστάσεις τοu 6ξωτερικοu τών ο 1κοδομών, τοu cpωτισμοu κ�πων. καθι]}ς και τlς εγκαταστά­σεις δπαιθρίων βιομηχανιών, κινηματογράφων ·κλπ.

Χαρακτηpιστικο των περιπτώσεων αuτων ε!ν,::ιι οτ ι ο ί γpαμ­μΞ.ς κα.ι τ!Χ �λεκτρικά 6ξαρτ�ματα μένουν συνεχώς εκτεθειμένα στις καιpικΕς &λλαγΕς καl στlς μεται3ολΕς τijς θερμοκρασίας. Για τον λόγο αuτον δλα τά δλικά, ποu θά χpησιμοποι�σωμε στις εγκα­ταστάσεις ύπαCθρου, πρέπει νά είναι τ6που <<&νθιστΟ:μένου σΕ και­pικΕς μεται3ολές », δηλαδΥj δοκιμασμένα. κα.l 6γκεκριμένα, &στ ε νά &ντέχουν στις δ ιάφορες καιpικΕς συνθήκες ( π. χ. στον fιλιο, στ�ν βpοχ� . στο κρuο, στΥjν δγρασία., στον ανεμο κλπ. ) χωρiς νά κα.τα.στρέcρωνται .

Γενικά 1σχ6ουν γ ιά τ!ς κατασκευές μας στ'fιν προκειμένη περίπτωση οί δ ιατάξεις των βρεγμένων χώρων ( παρ. 1 3 . 4 ), τις 6ποίες ο[ Κανονισμοl συμπληρώνουν καl μΕ τά έξijς :

Έcρ' δσον έχομε 6ναέριες γραμμές, συνιστχτα.ι νά κρφοuμε τοuς &γωγο6ς τους &πο χαλυβδοσύρματα άναρτήσεως, ποu ή &ν­τοχ1; τους πρέπει νά ε! ναι καλa μελετημένη ( σχ. 7 · 5 α ).

'Εάν ΟΕν μεταχειρ ισθοuμε σ6ρμα.τα. &ναρτ�σεως, &λλa προτι­μ1;σωμε νά έχωμε τοuς &γωγο6ς μας στηριγμένους κατευθείαν

294 Κεφ. 14 . Είδικe, έσωτερικe, ήλεκτρικe, έyκαταστάσει,

&πάνω σε στύλους η έπιστύλια, οί &γωγοt αuτοt πρέπει νχ εχοuν Ξπαρκη μηχανικη άντοχή, &στε νιΧ μη σπά.σοuν. ΓιιΧ άνοίγματα, οηλαοη για άποστάσεις στόλων, μέχρι 20 m, πρέπει νιΧ μεταχει­ριζώμαστε χάλκινα σuρματα θ ιατομ'i'jς τοuλάχιστον 10 mmj!, &νω για άνοίγματα πάνω άπο 20 m τοuλάχιστον 1 6 mmj!, για λ6γοuς μ ηχανικijς άντοχijς.

Καλο εlναι πά.ντως να μην δπερ6αίνωμε άνοίγματα πά.νω &πο 40 m.

·

"Ας οοuμε τώρα τί 1σχuει σχετικα με τtς άποσrάσεις μεταξύ τr.ίίv άγωγr.ίίv, τtς δποΙες πρέπΕ ι να οιατηpοDμε στ-Υjν κατασκεuΥj &ναεp{ων γραμμών τάσεως 220/3ΗΟ V.

Έαν zχωμΕ γuμνοuς Yj μονωμένοuς άγωγοuς, &κτ?.ις άπο κα­λιl.!οια ποu zχΙJ•Jν ει'τε μολ66οινη &πιΞνοuση ει'τε ε1οικα προστατεu­τικιΧ cτρώμciτα &ναντίον των καιρικών μετα.6ολων, πρέπει να τοuς στερεώνωμε &πάνω. σε μονωτΎjρες τ{ιποu κώδωνα (σχ. 14 . 1 α.) κα.l

.Σχ. 1 4 · 1 α.

νχ cρρο•Jτίζωμε, &στε να οια.τrιροuντα.ι κατα τη οια.ορομή το•)ς στtς έξijς τοuλάχ ιστον άποστάσ�ις :

α. ) 20 cnι γι:Ζ άποστάσεις πά.νω άπ?.ι 6m. β ) 15 cnι για άποστάσΕις άπ?.ι 4 m &ς 6 rn. γ ) 10 cm yια αποστάσΕις κά.τω άπ?.ι 4 m. Ιlάντως .;, άπ6σταση των γuμνων άγωγων ciπo οιά.cρορα. κτί·

σμα.τχ, οροcρες κλπ. πρέπει ν� ο ια.τηρijτα.ι σ' δλη τΥ)ν οιαορομη των .iγωγων τουλάχιστον 5 crn.

1 4·2. Έyχαταστάσει; άνελκuστήιιων 295

Για καλώδια που sχουν εrτε μολύΌοινΎ) eπένδυσΎ) εrτε εΖδικα προστατευτικα στρώματα ο ί ιiντίότοιχες ιiποστάσεις πρέπει να εί­ναι γύρω στα 2 έως 3 cm.

ΟΕ ιiποστιfσεις αuτες ιiφοροuν σε περιπτώσεις ποu ιiποκλείε­ται Πάντως να ιiγγίξωμε τοuς ιiγωγοuς με τα χέρια μας, π. χ. ιiΠο ενσ. παρά.θυρο � ιiπο μια ταρά.τσα. τtς eλά.χιστες επιτρεπόμενες &.ποστά.σεις ιiπο ταρά.τσες, μπαλκόνια κλπ. ποu εfναι πολu μεγα­λύτερες, τtς γνωρίζομε ιiπο τον Γ' τόμο τijς ΉλεκτροτεχνCας ( σχ. l l · l α ).

ΟΕ ιiποστά.σεις, τtς δποίες πρέπει να ο ιατΎ)ροuμε μεταξύ ά­γωγών καί έδάφους ε!ναι τουλάχιστον : ·

1 ) 3 ,5 m σε μέρΎ) ιiπ' δποu διέρχονται μ6νον πεζο{. 2 ) 6,0 m σε μέρΎ) ιiπ' δπου περνοtίν κα1 όχ�ματα.

'Απαγορεύεται τέλος 1; διασταύρωση, ΌΎJλαδΥj το πέρασμα, ιiπο το κά.τω � ιiπο το eπά.νω μέρος των eναεp{ων γραμμών τijς κατΎ)γορίας αuτijς, άλλων γραμμών 1σχupών � &σθενών ρεuμά.των.

'Όσον ιiφορa στο καθαpα κατασκsuαστικο μέρος, ΌΎJλαδΥj ?το πως ύψώνομε ενα στύλο, πως στεpεώνομε τοuς &γωγοuς εΠ

-ά.­

�ω στοuς μονωτijpες κλπ. , τοuτο μaς ε!ναι γνωστο _α.� τον Γ' τ6μο . της 'Ηλεκτροτεχνίας, δπου ιiναπτύσσονται τα σχ�τικα με τΥjν οια-νομΥj του ρεύματος.

14 · 2 ' Εγκαταστάσεις άνελκυστήρων.

Έκτος ιiπο τα. &ρθpα ύπ' ιipιθ. 2 75 &ς 282 των Κανονισμωv ύπάρχουν καt ΕίδιΚοi Κανονισμοί τοu Ύποuργείου ΒιομΎ)χανίας « Περt κατασκεuής καt λειτοuργίας των �λεκτροκινήτων ιiνελκυ­στήρων >> , ποu 1σχύουν στΥjν Έλλά.Οα σχετικα με τοuς ιiνελκυ­στijpες ( τα ιiσανσέp ) .

Τα κυpι6τερ� ;σΎ)μεία των σχετικών Όιατά.ξεων είναι τα eξijς: Για τΥjν eγκα�ά.στασΎJ των μΎ)χανημά.των πρέπει ν&. ύπά.pχΎJ

ένα εΖδικο διαμέρισμα μ.Ύ)χσ.νων, ποu συνήθως βρίσκετάι ιiμέσως

sπάνω iπο το φρέαρ τοϋ άvελκυστήρα, δΎJλαοη ciπo το άνοιγμα που διατρέχει κατακόρuψα δλο το uψος τοu κτφiοu και μέσα του iνε6οκατε6αίνει � καμπίνα τοu ciνελκuστ+,ρα.

Στην είσοδο τοu διαμερίσματος των μ'Υ)χανών πρέπει να. ύπά.ρχ'Υ) ενας γενικός διακόπτης τfις rιλεκτρικi'jς εγκαταστάσεως,

• τών μΎ)χ:Χν'Υ)μάτων τοu ciνελκuστ�ρα, με δια.κοπη sπl δλων τών πό­λων. Ό διακόπτΎJς τροψοδοτείται με 1δια.ίτερ'Υ) γραμμη ciπo τον γενικο πίνακα τοu κτιpίοu. �Η τον διακόπτΎJ αuτον τpοψοοοτοuμε τlς γραμμες σuνοέσεως τών 8ια.ψόρων μΎ)χανΎ)μάτων τ-ης εγκατα­στάσεως, οΎ)λαοij τοu �λεκτροκινψ�ρα ciνuψώσεως τi'jς καμπίνας, τοu μετασχ'Υ)ματιστfι ύπο6ι6ασμοu τής τάσεως γι&. την τpοψοο6-τ'Υ)σΎ) των κuκλωμάτων χειpισμοu κλπ.

'Ένας τοuλάχιστον μετασχ'Υ)μιχτίστijς u:το6ι6ασμοu ε!ναι α.­νάγκΎJ νιΧ ύπάρχΎ), δ ιότι � τάσΎ) ( &ς προς τη γfι ) των κuκλωμά­των χειpισμοu τοu ΧΥελκuστήρα οεν ΕΠιτρέπεται νιΧ είναι μεγαλό­τερΎ) iπο 1 25 V. 'Όταν δμως � καμπίνα τοu ciσανσερ είναι με­ταλλικij καl οχι ξι1λινΎJ , το ciνώτατο ?ριο τάσεως είναι μόνο 50V καl τοuτο γ ιατl τότε δ κίνδμνος Ύjλεκτροπλ Ύ)ξίας ε ίνα ι μεγαλότερος.

'Όσον ciψορ� στο είδος τi'jς 1οιαίτψr;ς γραμμijς την δποία θιΧ κατασκεuάσωμε, γ ια. να. τροψοοοτ+,σωμε ciπo τον γενικο πίνακα τοu κτιpίοu τον κιν'Υ)τ'ήρα τοu ciσανσέρ, πο\.ι βρίσκεται στο ο ιαμέρ�­σμα τών μ'Υ)χανων,

_1σχόοuν τιΧ στοιχεία τοu Πίνακα 1 5 ποu δίνομε

παρακάτω. Στο τέρμα τijς γpαμμijς αuτijς θα. τοποθετ�σωμε τον γενtΚΟ ΟιακόΠτΎJ ΠΟU cΧνα.ψέραμε παραπάνω.

�Ας οοuμε τώρα πως χρφιμοποιοuμε τον Πίνακα 15 . 'Έστω π.χ. δτι ή τpοψοδότΎ)σΎ) τijς sγκαταστάσεως γίνεται

με τριφασικό ρεϋμα 380 v καl δτι το μi'jκος·τijς γραμμής, ciπo τον γενικο πίνακα τοu κτιpίοu &ς το διαμέρισμα των μ'Υ)χαν'Υ)μά­των, είναι γόpω στιΧ 100 m . Τότε δ κιν'Υ)τfιρας τοu ciνελκuστ'ήpα πρέπει νιΧ είναι περ!ποu 8 ΗΡ, δπως βλέπομε ciπo τον Πίνακα 1 5 , ..ι<:.tl θ ιΧ τον τpοψοοοτ�σωμε μ ε μια. γpαμμη τεσσάρων ciγωγων

1 4 • 2. Έyκαταστάσει, άνελκvστήQων 297

( NCA η ΝΥ Α) τώ'.Α 1 0 mm2 • Τοuς ιiγωγοuς α.uτοuς τοποθε­τοuμε μέσα. σε δρα.τη γρα.μμη κα.τα.σκευα.σμένη ιiπο χα.λυοοοσω­λijνες των Φ 29. Ή προστασία. τijς γρα.μμijς θα. γCνη με ιiσφ&­λειες τήξεως 500 V κα.l δνομα.στικijς sντάσεως 40 Α.

Συνήθως για. λόγοu; ο1κονομία.ς, sπειοη προκ6πτει μικρότε­ρη οια.δρομή , κα.τασκευάζομε την :iνάοα.ση τijς γρα.μμijς α.uτijς μέσα. στο φρέα.ρ τοί:ί ιiνελκυστήρα..

' . �ΟΧΙ6�Π ατομn χαRκοίι

m m2 1,!;1

2,5 4 6

1 0 16

25 35 50

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 5.

Γραμμe� τροφοδοτήσεω� άνελκυστήρων.

!'1έιι6τn Ορατο; 6αιi!iινες Μέr6τn '16χuς τοϋ ΚινnτrΙΡα καi Κανονικό Mnκoc, ονομα&τ. Ε&ωτερ. &ιάμε'ΙJ)ος ·� σέ mm τnς τpοφοδοηκτκ, Γpαμμnς �ιά Τριc;αιοηcό J>ei'ιμa

. \ 220 Βολτ . 380 Βο.λτ. 5 00 Βο.ίlτ. Για Για ,

' ' 3 άJωιοiιι; 4άχωιούς 'Ίπποι Μέτρα •)πποι Meτpa. 'Ίπποι Μέτρο αμπεp

1 0 - B, S 1, 0 35 1 ,7 60 2,2 60 1 5 - 16 1 , 5 4 0 2 ,7 70 3 ,5 90 20 - 16 2 , 1 45 3,6 80 4.7 1 0 5 2 5 - 23/21 2,6 50 4 , 5 90 6,0 1 20

. 40 23/21 29 4,6 6 0 θ 100 10 1 30

6 0 29 29 6;4 65 1 1 1 1 0 1 5 1 4. 5 80 29 36 10 10 18 1 20 24 1 60

1 0 0 36 36 16 80 28 , 4.0 37 1 8S 1 2 5 48 48 20 90 36 1 6 0 4 8 2 1 0

Προτοtι οια.λέξωμε τελικα. την οιατομΥj των ιiγωγων τijς κ6-ρια.ς τροφcοοτικijς γρα.μμijς με τΥjν βοήθεια τοu Πίνακα 1 5 , θα. πρέτ:ει νi Ελέγξωμε την μεγίστη πτώση τάσεως, ποu παρουσιάζε­ται κα.τα. τη στιγμη τijς sκκιν�σεως τοu rιλεκτροκινητήρα.. οι Κα.νονισμοι δρCζουν δτι ή πτώση α.uτη οεν πρέπει vi uπεροα.ίνη τi 5 % τijς τάσεως λειτουργίας.

'

"Αν π. χ. 'ή τάση λειτοuργί:χς είναι 380 Υ, 'ή πτώση τάσεως δεν πρέπει να ύπερ6ή τά :

δ 380 v . τοο = 19 v.

ΣτΎjν παράγραφο 6·5 sχομε &σχοληθή με παραδείγματα ύπολογισμοu πτώσεων τά.σεως κα1. ετσι οΞν θα τα €παναλά?ω­με εοω.

. 'Όσον &φορά τ!λος στ!ς συνδεσμολογίες, πο� πρέπει να &κο­λοuθοuμε στ'fιν εγκατάσταση &νελκuστ�ρων, για τον έλεγχο τijς κινfισεως τοu θαλάμοu τοu &σανσέρ, το θέμα τοuτο ε!ναι τελε{ως ε18ικο κα1. πολ� μεγάλο. 'Έτσι ΟΕν είναι οuνατον να σuμπεριλη­φθij στο βι6λίο τοuτο . Πάντως μποροuμε να ποuμε δτι οί κατα­σκεuαστΞς των &νελκuστ�ρων δίνοuν κάθε φορά, €κτος &πο τα μηχανήματα κα1. δδηγίες, κr-ιl σχέδια τΥ)ς σuνδεσμολογίας ποu πρέπει ν' :iκολοuθfισωμε . Ή σuνδεσμολογία αuτΥι περιλαμΜνει τ!ς γραμμΞς ποu σuνΟέοuν τον πίνακα με τα κομ6ία ελέγχοu, και σrι­ματοοοσCας, ποu ύπάρχει μέσα στον θάλαμο , με τα κομ6ία κα1. τον

μ'Υjχι:χνισμο €λεuθερώσεως κάθε πόρτας στοuς ορόφοuς κα1. με τον &νuψωτικο μ:ηχα.νισμο ποu sχομε στο δ ιαμέρισμα των μηχανών.

Για τις σuνδεσμολογίες αuτές, καl μάλιστα. για τΥι σuνδεση τοD &νuψωτικοu μηχανισμοί! με τον θάλαμο τοu &σανσΞρ , χρφι­μοποιοtίμε σuνfιθως τα πολuπολικα καλώδια. τuπου NF L , ποu &ναφέρα.με στΥιν παράγραφο 2 · 3 ( σχ· 2 · 3 θ ) .

Έκτος &πο τα κuκλώμα.τα πο� &να.φέραμε &ς τώρα. , ο ί Κα­νονισμο� μaς ύποχρεώνουν νιΧ '·δια.τηροuμs κα.1. μιιΧ τροφοδοτικr1 γpαμμ'fι τijς οια.τάξεως σήματος κινδύνου τοu θα.λάμου τοu &νeλ­κυστfιρα., ΠΟU πρέπει να τροφοοοτΥ)ται Ιiπο μι!Χ ciνεξάρτητη ΠΎ)­γΥj lσχυpοu η &.σθενοuς ρεuματος ( συνήθως μια μπαταρία ).

14 · 3 Έγκαταστάσtις μe τάσεις μεγαλύτερες τών 250 V.

Στα :Χpθpα ύπ' &ριθ . 283 &ς 29 1 οί Κα.νονισμο1. &.σχολοuν-

1 4 • 3. Έyκαταστάσεις; μe τάσεις; μεyαλύτΒιιες; τών 250 V 299 .

:=ι: μz τ :rιν ε tδ ικη περίπτωση sσωτερικών εγκctτctστ±σεων, ποu � κα.νονικη τάση τους ώς προς τη γij (φctσικη τάση) •Jπεp6ctίνει τ:Χ

:? :">U V κctl φθάνει μέχρι 1 00,0 V � περισσότερο . Ilctρctθείγμctτct τέτοιων συνηθισμένων sγκctτctστάσεων eχομε

στην περίπτωσrι άκτινοσκοπικών μηχανημάτων ( &.κτίνες Χ ), κctt στην περίπτωσrι εγκctτctστάσεων οιctφΎjμίσεων μe φωτεινούς σω­λήνες Μούρ, ( φωτεινούς σωλήνες διαφημίσεων, οrιλctοη σωλ·η­νες ποu περιέχουν εύyεvή άέρια, δπαις π .χ. νέον , �λιον, &.ργόν, κpυπτον YJ μίγματιi τους ), κλπ.

ι'ενικχ sπι6άλλεται να ξεχωρίζωμε δσο το ουνατον τlς γρctμ­μΞς αi):Ύj; τijς κctτrιγορίιχς .iπο τ[ς γρctμμeς των κοινών εσωτερι­κι'>'J iγκ-χτα.σ-.άσεων, ωστε να μη είναι εuκολο νχ μεταοοθij στlς ��::ιτ�?�;. πι:.u λειτουρyοuν μe χctμrιλη τ±σrι, � δψrιλ6τερrι τάσrι . Τ�·ι �tΙΧχωρισμο ctuτoν σε γρctμμeς δψrιλijς τάσεως ( 1 000 v ) κctl γραμμ3ς χctμηλijς τάσεως ( 230 � 380 v ) τον επιτυγχάνομε κα­λύτερα χpωμctτίζοντctς με κατάλλ ψct χρώμctτct τlς γρctμμeς ctuτeς rι μe διάφορες sπιγρctφές.

Έπίσrις γιχ ν:Χ Ξλιχττι!Ινωμε τσυς κινδύνους ουστυχrιμάτων πρέπει ij Κctτctσκευη καl iι σ•JντijpΎJΟΎ/ τι.i>ν γpctμμwν ,;ου λειτουρ­γοuν με δψηλeς τάσεις νιΧ ε ίναι :οιαίτzρχ προσεκτικ�.

Γιχ την κά.τασκευΥ; γpχμμών .Jψηλijς τάσεως πρέπει να χρη­σιμοποιοuμε μόνο .iyωγσuς Ξγκεκριμaνους γιχ τάσεις τουλάχιστον ισες προς την τciσr, λειτσυρyίας των γραμμων ctuτων κctl μciλfa'.m διctτομijς που να μη είνctι μικρότερη &.πο 1 ,5 mrn2•

Στην πctρciγρctφo 2 . 3 εrοαμε .S.νct τέτοιο Κctτciλληλο τύπο &.γωγοu, τα κα.λώοιct τijς σεφ� NL Ο ( σχ. 2 • 3 ζ ).

οε διακόπτες, &.σφάλειες κal λοιπeς συσκεueς των κυκλωμά­των που κατασκεuciζομε ετσι, πpέτcει SΠ(σΥjς νa εrναL sγκεκριμέ· νες yιa τΎ1ν τάσΎJ λειτι;.ΙJpyίας τής syκαηστά.σεως. .

300 Κεφ. 1 4. Είδικeς; έσωτερικeς; ήλεκτρικeς; έyκαταστάσεις;

ιiγωγων Υ. Τ. μΕ. γ�αμμΕ.ς Χ. Τ. πρέπει μεταξύ τους ν� διχη­pοiJμε μόνιμα μι�ν ιiπόστχσΎJ τουλάχιστον 1 Ο cm.

ΊοιαίτερΎJ προσοχΎJ πρέπει ν� δίνωμε καt στΎj γείωση των έγ­καταστάσεων α,)τijς τijς κατ'f)γορίας.

Είναι ιiπαραίτΎJτΎJ γι� τΎjν ιiσφ±λειά μας ή γείωση δλων των μεταλλικων τμημάτων ποu γε ιτονε{ιουν καt μποροuν νa ελθουν σΕ. zπαφΎJ μΕ. έγκαταστάσεις Υ. Τ. , καl μs τa όποία μποροuμε καl έμείς μΕ. τη σ�ιpά μας νa ελθωμε σΕ. έπα:ρrj κατa eνιχν δποιονδή­ποτε τρόπο.

ΦορΎ)τΕς συσκευές, ποu ±πχιτοuν τροφοθότ'f)σ·η μΕ. όψ'ηλη τ±­σ'f) , έπιτρέπονται μόνο γι� τάσεις μέχρι 500 v καl αuτΕ.ς μόνο σΕ. ιiν±γκΎ) . ΦορΎ)τΕ.ς συσκευΕ.ς γιa τά.ση Εναλλασσομένου ρεuμα.τος μ�:-χξu 500 V κα.t 1 000 V ιiπαγοpε{ιονται τελa{ως.

Πά.ντως οί Κανcνισμοl συνιστοuν δσο το δυνατον ν' ιiποφε(ι­γωμs φορητΕ.ς σuσκευΕ.ς κα.l κυκλώματα χεφισμοu, πc,u λειτουp­γοuν σΕ. όψηλr1 τά.σΎJ . 'Όταν ε!ναι ιiνά.γκrι να δr.χ�χcυν σΕ. eνσ. κ•]κλωμα. ύψηλijς τά.σεως, τότε καλb ε!να.t νa τa 1:pοφοίiοτοuμε &.πο μια χαμηλότεpΎJ τά.σrι ( κάτω &πο 2 50 V ) δ ιa μέσου ένος μετασχηματιστή ύποβιβασμοϋ.

'Η , � , , , , , � , .. , � σuνr..ι εση τους πρ;;πει να. γινετσ.ι παντσ. r..ι ιαμ::cc.. υ r:νος r..ι ισ.-κόπτ'f) , μΕ. δισ.κοπη έπl ολων των πόλων·

Ίδισ.(τεpα γι� την έγκσ.τάστασΎ) φωτεινών σωλήνων 1σχ6-ουν τα έξijς :

.Για να τροφοδοτήσωμε τέτοιους σωλijνες sχομε &.νάγκη &.πο όψηλότερη ένσ.λλσ.σσ6μενη τάση ποu την ιiποκτctίμΕ, δπως ε Ι ναι φυσικό, μΕ. eνα μετασχηματιστή μικρijς 1σχuος. Ή μέγιστη τάση τοu μετα.σχημσ.τιστij αuτοu, δτα:ν είνα.t &.φ6ρτtστος, δΕ.ν πρέπει r.οτΕ. νa όπεpΌαίνΎJ τα 8 k V στlς μόνιμες έγκαταστά.σεις καt τa 4 k V στlς φορητές.

Ηρέπzι να προστσ.τεuωμε τον μετασχημσ.τιστ·� αuτον τοπο-θ ' ' 'λ ' , ' λ '!> ' '!> .. }. ' ε-::ωντχς ασφα ειες στο πρωτογενες του τυ ιγμσ. , r..ιr;Ααr..ι1ι στΎι

1 4·3. Έyχαταστάσsι; μβ τάσsι; μsyaλiιτava; τών 250 V 301

χαμrιλ� τάσrι . Άπαγορεuονται &σφάλειες μόνο στο δεuτερογενeς τuλιγμα, δrιλαδΎ) στΎjν Υ. Τ. γιατι εlναι &χρrιστες.

Ή �γκατάστα.ση τοu μετασχ'Υ)ματιστi'j πρέπει νa γ!νεται σε τέτοια. θέσrι, ωστε νa εΙναι ιiπρ6σιτος &πο ιiνειοίκεuτα. πρόσωπα..

Γεvικa πρέπει νa φροντίζωμε , ωστε ο[ &ποστάσεις μεταξu των γuμνων ( μη μονωμένων ) τμημάτων, ποu &ν-ήκοuν στο τμi'jμα. τi'jς ύψηλi'jς τάσεως, κα.l των μεταλλικών γειωμένων έξαρτημά­των τοu μετασχ'Υ)ματιστi'j Υι των τμημάτων τi'jς χα.μηλi'jς τάσεως, νa δ ια.τηροuνται μεγα.λuτερες ιiπο τa έξi'jς δρια. :

Τοuλάχιστον 10 mm σε �γκαταστάσεις τάσεως μέχρι 4 k V και τοuλάχ ι στον 20 mm σε εγκαταστάσεις τάσεως μέχρι 8 k v.

ΣτΎ)ν παράγραφο 7 · 5 μιλ-ήσαμε λεπτομερέστερχ γιa τοuς φωτεινοuς δια.φημιστικοuς σωλi'jνες και δώσαμε ενα παράδειγμα. τi'jς σuνδεσμολογ!ας τοuς ( σχ. 7 · 5 � ) . Στον Ε' Τόμο τi'jς Ήλε­κτροτεχν!α.ς θιΧ ιiσχοληθοuμε μ' αuτοuς περισσότερο.

'Όσον �ψοριi ομως στΥjν σuνδεσμολογία τijς &λλης σuνrιθισμέ­ν'Υ)ς κατηγορ!ας συσκευών Υ. Τ. , δrιλα.δ� στa &κτινολογικιΧ μη­χαν-ήματα , μ' α.uτa δεν θ ' &σχοληθοuμε εδω επειδΎ) .,, περίπτωσ-ή τους είναι τελείως εΖδικΎJ και ξεφεύγει &πο τον προορισμο α.uτοu τοu βι6λCου. Καλο εrναι πάντως νa γνωρCζωμε δτι fι έγκατάστα­ση άκτινολογικών μηχανημάτων γίνεται πάντα άπό είδικευμένο προσωπικό, ποu πρέπει νa ιiκολουθij πιστa τις λεπτομερείς δδη­γCες ποu δίδουν οΕ κατασκε•Jα.στες των ι.ι.rιχαVΥ)μάτων αuτων.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1 5

Γ Ε Ι Ω Ι Ε Ι Ι

15 · 1 τί εlναι χα\. τί έξυπηρετεί μιa γείωση.

Στον �λεκτpισμο δνομάζομε γείωση ένός άντικειμένου τήν άγώγιμή του σύνδεση μέ τή γη.

Γιrι νrι λειτουργή κανονικά μια rιλεκτpικr1 έγκα.τάστα.ση κα.l για να μ� πα.pοuσιάζη κίνδυνο ήλεκτροπληξίας των &.τόμων ποu τ�ν χpησψοπο ιοuν, ε!να.ι &.πα.pα.Cτητο νrι τ�ν έχωμε γειώ­σει. Ή μεγάλη σποuοαιότητα. των γειώσεων θα cρα.νΥ) εuκολα. &.πο τα πα.pα.κάτω.

'Ώστε Ούο σκοποuς είνα.ι οuνα.τον να έξuπηpετοuμε με τlς γειώσεις. Τ�ν κα.λ� λειτοupγCα. μια.ς έγκα.τα.στάσεως κα.l τ�ν πpοστα.σCα. μα.ς &.πο τοuς κινοuνοuς μια.ς -ήλεκτpοπληξ{α.ς. 'Επο­μένως έχομε Μο εΖοων γειώσεις :

_α. ) τlς γειώσεις λειτοupγCα.ς μιάς έγκα.τα.στάσεως, κα.l β ) τlς γειώσεις πpοστασCα.ς μιάς eγκα.τα.στάσεως.

"Ας έξετάσωμε τώρα. μεpικsς ε1οικsς περιπτώσεις γειώσεως, ώcrτε να &.ντιληcρθοuμε καλότεpα. τ� σημα.σCα της στ�ν �λεκτρο­τεχνCα. γενικa κα.' στt.ς έσωτsρικsς -ήλεκτpικsς έγκα.τα.στάσεις ε1-οικότερα.. Διότι , δπως γνωρCζωμε &.πο τrι μα.θ�μα.τα. των Ήλε­κτpικων Μηχα.νων κα.l των Στα.θμων Πα.ραγωγfις κα.l Δικτύων, γειώσεις έχομε τόσο στοuς κεντρικοuς στα.θμοuς δσο κα.l στrι με­τα.φορα καl στην οια.νομη τοu pεύμα.τος, οηλα.ο� γειώσεις έχομε σuνεχως &.πο το σημείο τής παραγωγής μέχρι το σημείο τής κα.­τα.ναλώσεως τής �λεκτρικής ένεpγεία.ς.

Γε,ώσε'ς λε,ιοVQ)Ιlας.

Ot γειώσεις λειτοupγC-χς είναι &.ναγκα.ίες για α.uτΎj τ�ν rοια.

1 5 · 1 . τί εΙναι χαl 't,ί έ�uπηQε'tεi μιa γείωση 303

τη λε�τQuργία ένος σuστrιματος. Χωρtς χuτsς τ!ς γειώσεις rι λει· τουpγία. τοu σuστ�μα.τος εlνα.ι &:Μνα.τr; .

'Άς δοuμε sνα. πα.ρά.δειγμα. : τ& τρά.μ . . 'Όπως ολο ι γνωρίζομε, τ& τρά.μ τ& τροφοδοτοuμε με μι& μό­

νο γρα.μμ�. τη γρα.μμη μz τrιν όποία. συνδέετα.ι το τρολλέ τους ( σχ. 15 · 1 α. ) . 'Αλλ& κα.θiliς ξέρομε μι& μόνο γρα.μμη δsν κλε!νει ποτs ενα. �λεκτρικο κύκλωμα, άρα. χρ-ησιμοποιώντας μόνο τον τρολ­λs δεν θ& μπορούσαμε να. διοχετεύσωμε ρεuμα. στον κινr;τ�pα. τοu τρά.μ. Γι& τοuτο χρr;σιμοποιοuμε την γη σ&ν μέσο �πιστροφης τ�u ρεύματος στον στα.θμο πα.ρα.γωγης τοu ρεύμα.τος ποu τροφοδοτεί

Γραμμή Τι:>οcfοδοτήσeωι; .----- - - - - - --C.-""'=::::;..:..._.:;..;:.:!.:.:.,:.:.:.;=.;::.::...._--:ιr---

t Ήλεκτρqyενγήτpια τ�rnαεωι; των τpαμ

Σn�'Ίο yelώpeως λeιτοuρyιαι; 7/'.,..,..;;:;��;iJi;:;*;;:;.;ιt:!;:Ji���

Έnιστροφr:i τοϋ ,.,,' • ...,..,.... 'αηο ir\ y,; ,--,..... .....,

Σχ. 15 · 1 α.

τ& τρά.μ. Προκύπτει λο�πον δτι στο σr;μετο Α τοu στα.θμοu πα.ρα.· γωγfις πρέπει ν& ύπά.ρχr; μι& γε!ωσr; λειτουργίας (σχ. 1 5· 1 α.). Μι::l δεuτερ'Υ) γείωσr; όπά.ρχει βέ6α.ια. στ?; σr;μετο ποu στr;ρίζετα.ι το τρά.μ στη γη. Ή γείωσr; α.uτη γ!νετα.ι &:πο την συνεχη �πα.φη των σιδr;ροτροχιίί)ν μs τοuς τροχοuς τοu δχ1,μα.τος. 'Άν δμως δsν όπά.ρχουν σιδr;ροτροχ ιsς κα.t ο( τροχοt περι6ά.λλοντα.ι ά.πο �λα.στι­κb ( μονωτικο ), τότε � �πιστροφΥj τοu ρεuμα.τος εrνα.ι ά.δύνα.τr; , δπως πρά.γμα.τι εtνα.ι στrιν περ{πτωσrι των τρ6λλεϋ ποu 'έχουν λα.στιχέν�ους τροχοuς. Γι' α.uτο ά.κρι6ως τ& τρόλλεϋ, τροφοδοτοuν ·

304 . Κεφ. 1 4. Γειώσει�

ται &πο ouQ sναέριες γραμμες και 'όχι μόνο &πο μCα , δπως εr­πα.με δτι σuμ6σ..Cν'Υ) με τ:Χ τράμ.

Πρέπει τώpα νχ πα.ρα.τ'Υ)ρ"ήσωμε δτι ή γεCωση ποu περιγρά­ψαμε aποτελεί μέρος τοi) κuκλώμα.τος κα.ι δτι είναι &να.γκα.Cα. γι± τ"fι λειτουpγCα. τοu σuστ"ήματος. Χω�ις τ"fι γεCωσ'Υ) αu-i:"ή, το κu­κλ�μα. δεν κλεCνει κα.ι δΕ.ν περνά ρεuμα. &πο τ-fιν eγκα.τάστι:χσ'Υ), ΟΎ)λα.δ"fι &πο τον κινητήρα τοu τράμ. VΕτσι δ ικαιολογεϊτι:χι Υι ονο­μα.σCα γείωση λειτουργίας.

Με τ-fι μέθοδο τijς γειώσεως τοu τuποu, ποu cρα.Cνετα.ι στο σχijμα 1 5 · 1 α, δηλαδ-fι με τις γειώσεις λειτοuργCα.ς, eπιτuγχάνομε σημα.ντικ"fι οίκονομία, δηλα.δ"fι γλuτώνQμε eνα.ν &γωγό. . .

-=�υ Σχ. 1 5 · 1 β.

'Ανάλογες σuνδεσμολeιγCες χρησιμοποιοuμε κα.t σε μερικες περιπτώσεις τηλεπικοινωνιών ( τ'Υ)λεγράcρων και τηλεφώνων ).

MCcι aλλη γεCωση λειτeιuργCας είνάι κα.l ή γείωση ποu κάνο­με στον ούδέτερο κι>μβο τών τριφασικών συστημάτων ( Yj στ�ν μέσο Ιiγωγο συστ'Υ)μάτων σuνεχοuς ρε•]ματος 2 Χ 1 1 Ο V ) , δπως cραCνετα ι σχijμα. 1 5 · 1 6 .

Δεν είνι:χι , δuνατον eδω νιi &ναπτuξωμε τον &κρι61j σκοπο καl τα. 'Πλεονεκτήματα. Yj τ± μεtονεκτfιματα ποu παpοuσιάζει ή Gπαρξη τοu γειωμένοu οuοέτεpοu κόμ6οu στο τpιcρασικο eναλλα.σ­σόμενο ρεuμα. ΣχετικιΧ μ' ιχuτιΧ τ± θέματα δπάρχοuν πολλες &πό-

1 5 · I . τί εΙ ναι καΙ τί έtuπηρετεί μιcl γείωση 305

ψεις. Πάντως &π6οειξrι δτι � γείωσrι τοu οuοετέρου €χει κα! μειο­νεκτ�ματα είναι δτι δπάρχουν στον κόσμο πολλα &γείωτα τριψα­σικα οίκτυα. 'Εμεις δμως είναι &ρκετο να γνωpCζωμε δτι ή γείωση τού ούδέτερου κόμβου ( και άγωγού ) έφαρμόζεται πάντοτε σ' δλη την Έλλάδα καl δτι είναι � σπουοαιότερrι γείωση λειτουρ­γίας. Ό κυριότερος σκοπός τrις είναι να περιοpίζ1J τlς ύπερτά­σεις, λόγω &τμοσψαφικών εκκενώσεων�; καθως καl να οιατrιρή τrιν τάση των &γωγων ώς προς τΥjν γή σε χαμηλα sπίπεοα.

Γενικά, παρατηροuμε δτι οί γειώσεις λειτουργ{ας &φοροuν γειώσε�ς τμημάτων τών κυκλωμάτων μας κα! μάλιστα δτι &να­φέρονται περισσότερο στrιν παραγωγ�. τΥj μετιχφορα καl τΥj ο ια­νομη τοu ρεuματος ( παρ. 1 0 · 4 τοu Γ' τόμου τής 'Ηλεκτρο­τεχνίας ) καl λιγότερο στlς sσωτεpικες εγκαταστάσεις. Γι' αuτο τόν λόγο οsν θα &σχολrιθοuμε μ' αuτες σ' αuτο το β ι6λ(ο &λλα θι:l περιορ{σωμε τijν sξέτασ� μας μόνο στlς γειώσεις προστασ{ας.

Γειώσεις ΠQοσ-r:ασtας.

Οί γειώσεις προστασίας &πο την &λλrι μερια είναι θέμα ποu &φορa κυρίως στlς sσωτερικες εγκαταστάσεις.

Για. λόγους προστασίας οsν γειώνομε ποτs τα δπο τάση τμ�­ματα των κυκλωμάτων ( ο ιότι τότε θα εrχαμε άμεσο βραχυκuκλω­μα σαν συνέπεια τής γειώσεως τοu οuοέτερου κόμ6ου ) . • Α. ντCθετα γειώνομε στοιχεία , ποu δπο κανονικsς συνθήκες οεν είναι όπο τά.σ·η , &λλα ποu είναι πιθανον να βρεθοuν δπο τάσrι &πο μια τυ- . χαία &νωμαλία ( sπειοij π . χ. καταστράφηκε μ ια μόνωσrι ). Τότε οrιμιουργείται άμεσος κ{νουνος γι:i τijν &σφάλεια των &τόμων ποu, νομ{ζοντας δτι τα &γε{ωτα στοιχεία οsν €χουν τάσΥ), έρχονται &φο6α σ' sπαφΥj μ' αuτα κal παθα{νουν �λεκτρQπλrιξεα. τα στοι· χεία αuτα γειτονεuουν συν�θως, Ύι &ποτελοuν sνα σωμα με τijν ύπο τάσ't) sγκατάστασΥι � συσκευ�.

'Ηλεκτροτεχνία Δ ' 20

306 Κεφ. 1 5. fειώσεις;

"Ας sξετάσωμε το σχήμα 15 · 1 γ για νι% 8οuμε καλότερα τι% ι:Χποτελέσματα τfίς γειώσεως προστασ{ας.

'Έχομε εναν �λεκτροκινητήρα. τριφα-,ικο ποu το περC6λημά τοu είναι ι:Χγε{ωτο στΎ;ν περCπτωσΎJ ( α ) και γειωμένο στΎ;ν περ{­πτωσ'Υ) (6). Βλέπομε βέ6αια οτι το περC6λΎJμα είναι πάντοτε σε sπα.φΎ; με το Μπε8ο. Άλλα τΥjν sπαφΎ; αuτΎ; οεν μποροuμε ν!% τΎ;ν θεωρ�σωμε σά.ν γεCωσΎ) , γιατt σ•Jχν� οί κινητijρες τοποθετοuνται sπάνω σε βάσεις τσιμεντένιες ποu 'έχοuν τόσο μεγάλη ι:Χντ{σταση , ωστε οεν μποροuν να. μα.ς sξuπηρετ�σοuν σ&.ν ι:Χγώγιμε� σuν8έσaις.

(G)

Σχ. 15 · 1 y.

Ό οu8έτερος κ6μ6ος Ο τοu τριφασικοu σuστήμιχτος είναι γει­ωμένος στο ΟΎ)μείο π:χριχγωγfις � στο 8Cκτuο 8ιιχνομijς. "Α ς όπο­θέσωμε τώριχ δτι 'έγινε μι!% φθορ!Χ στη μόνωσrι τοu κιν"f)τήρα;. Τότε π.χ, eνιχ σημείο Α tou τuλCγμιχτος τοu κινητήριχ θ!% lλθη σε sπιχφΥj με το περ(6λημα. στο σ'Ι)μετο Β. Το ρεuμα., ποu θ!Χ προκόψΎJ μέσα; στΥj βάσ'rj τοu Χινητήριχ προς το έΟιχφος, iπει8Υj δ οu8έτερος Ο τοu σuστήμα;τος είνιχι γειωμένος, θι% ε!νιχι πι:ιλu μι­κρ6, sξ α.Ζτ{ας τfις μεγάλης �λεκτρικΥ)ς ι:Χντιστάσεως τijς έπαφijς κιν'ητήρ:χ καi sοάφοuς ( βάσεως ) . 'Έτσι, or ciσφάλειες ποu πρcι-,-

1 5 • 1 . τί εΙ ναι και τί έςυπηρετεί μιά γείωση 307

τα.τεύουν τον κινητήρα. οεν θα. λυώσουν γιι:Χ ν!Χ τον &πομονώσουν. "Αν τώρα. Ξνα.ς aνθρωπος ελθη τuχα.ία. σ' sπα.cρη με το περί6λημα.,

•

βλέπομε δτι θa περάση μέσα. &πο το σώμα. του μιι:Χ εντα.ση ρεύ-ματος i ( περίπτωση α. ) ( σχ. 1 5 · 1 γ ) , ποu ε [να.ι συχνa ιiρκετη γιι:Χ νa τον dκοτώση η γιι:Χ νι:Χ τον τρα.υμα.τίση σο6α.ρά, γιατι κα­θως θι:Χ οοuμε ( παρ. 1 5 . 7 ) δ άνθρωπος πα.ροuσιάζει συχνι:Χ μικρη �λεκτρικη &.ντίστα.ση.

"Ας uποθέσωμε τώρα. δη το περί6λημα. ε ίνα.ι γειωμένο, ( πε­ρίπτωση β ) ( σχ. 1 5 . 1 γ ), κα.ι δτι συμ6α.ίνει � rοια. &νωμα.λία, οη­λα.οη eρχοντα.ι σε sπα.ψrι τι:Χ σημετα. Α κα.ι Β. Τώριχ δμως, δπως �λέπομε, μεταξu περι6λήμα.τος και sΜcρους uπάρχει &γώγψη σύν ­θεση , οηλαοη � γείωση; ποu εχει μικρrι &ντίστα.σr1 • Κα.τι:Χ συνέ­πεια, το ρεuμα i', ποu θι:Χ περάση &πο τη γείωσ'Υ), θa ε! ναι σημαν­τικό, &ρκετο τις περισσότερες cρορες γιι:Χ να. κάψη τrιν &σcράλεια. ( sκείν'Υ) ποu &ντιστοιχετ στη cράσ'ΥJ ποu περιλα.μΜνει το σ'Υ)μετο Α ) κα.ι ν' &πομονώσ'ΥJ ετσι τον κινητήρα.. Καl ciν uποτεθij ομως δτι � &σcράλεια. οεν λυώνει για μιaν δποια.θήποτε α tτία. , � sπα.cρη �νος &νθρώπου με το περίΌλΎ)μα δεν θι:Χ εΙνα.ι πιι:Χ sπικίνθυν'Υ) &cρou, παράλλΎ)λα. με την &ντίστασ'Υ) τοu σώματός του, θι:Χ παρεμΌάλλεται ή πολu μικρη &ντίστα.σ'Υ) τijς γειώσεως. 'Έτσι προκύπτει μ�α. ιi-κίνθυνη eντασ'Υ) i", σχεθον μ'Υ)θενική , ποu θ ιiχπερνά το σώμα. το\) ιiνθρώπου, Ενώ � sπικίνθυν'Υ) εντασrι i ' θa περνά &πο τη γείωση .

'Απο το παράδειγμα ποu &νιχπτύξαμε φαίνεται καθαρι:Χ δ σκοπος καl � χρησιμ6τ'Υ)τα. τfις γειώσεως προστασίας, ποu, δπως εrπα.με, εΙναt κυρίως sκείν'Υ) ποu Εκτελοuμε στις sσωτερικες sγκα­ταστάσεις.

Ό σκοπος αuτος εfνα.ι, λοιπόν, οιπλ6ς : α ) Προκαλετ τη λει­τουργία τijς αύτόματης προστασίας { &σcράλεια τήξεως ) σε συν­θυα.σμο με μιι:Χ γείωση λειτουργ{α.ς ( στην περίπτωσ'Υ) ποu είθα.με με τη γείωσ'Υ) τοu οuθέτερου κ6μ6ου τοϋ συστήματος ), κ α.{, συγ­χρόνως,

308 Κεφ. 1 5. Γειώσει,

� ) (-)έτεt τχ περι6λ"ήμ(lτα των στοt-χείων , ποu εΙν(lt δπο τά­σrι , σχεοQν στην τάσΎ) τijς γijς, wστs � ΕΠαφή τοl)ς με τον άν­IJpωπο νιΧ μην είνα ι επtκ{νοuνΎ) .

15 · 2 Ποιές τάσεις εlναι έπικίνδυνeς.

"Ας εξετάσωμε τώρα πότε, δΎJλα.οΎι σε ποιες περιπτώσεις εί­ναι ciπα.ραίτητο νa γzιώνωμε, γιχ λ6γοuς προστασί(lς, τιΧ μεταλ­λtκ:Χ τμrιματα. ποίJ πsρt6άλλοuν στο ι-χεια δπb τάσ'Υ) .

Εfνα.ι φα.νspQ οτ ι τό πότε κάνομε τlς γεtώσεις α.•:ιτες εξαρτά­ται cXΠQ ouo κuρίοuς παράγοντες : Πρώτο , &.πό την τάση UΠQ τrιν δποία κινοuνε6οuν νa βρzθοtίν τχ μ�τ:χλλικιΧ τμfιματα , ποu γειτeι­νε6-:ιuν με τ1jν εγκατά:στχσΎ) , σε πzpίπτωσΥJ επαφής τοuς με τχ στοιχείχ ποu βρίσκοντα t κανονικ:Χ δπο τά:σrι, κχl οz(ιτεpο, ciπo το εlδος τοiί χώρου μέσχ στον δποίο βρtσκόμαστε .

'fπά:ρχει ομως Κ(ll ενας τρίτος παράγοντας ΠΟU κανον{ζει π6τz πρέπει νιΧ κά:νωμε ιειώσεις : Καθι!.>ς ξέρομε δπάρχοuν Υjλε­κτρικες σuσκεuές, οπως είναι π.χ. το Υjλεκτρικο σίδερο , ποu χρΎ)­σιμοποιώντας τις τlς κρατοtιμε με το χέρι μας μέσα στην παλά­μrι μας ( δΎJλαοη τlς χοuφτtάζομε ) καl αλλες, ο πως ε [ναι π. χ. ο ί �λεκτpικsς κοuζίνες, ποu μόνο τlς &γγίζομε, δταν τlς χειριζόμα­στε με τα οά:κτuλα.. Ό κίνοuνcς ΥjλεκτροπλΎ)ξίας ε[ν:χι πο.λu μεγα-' ' β •e. .,}, ' ' 2. ' " ' ' !!< ' Αuτερος εr.ιχια στ .1ν πρωτΎ) περιπτωση rλ.Π ο ,τι s ιναι στΎ)ν r.ιzu-τερ'Υ) , &φοu τότε .Yi επαφή μας με το &ντικείμενο ποu eχεt τάσΎJ θιΧ εrν�ι πληρέστερη. Αuτο θιΧ το καταλά.οωμε &.κcμα καλύτερα οταν θ' ciσχολΎ)θοuμε με την ΥjλεκτροπλΎ)ξία ( παραγρ. 1 5 • 7 ) .

"Ωστε αuτοl oi τρείς παρά.γοντες κανον{ζουν σε ποιες περι­πτώσεις πρέπει νιΖ. κάνωμε γειώσεις προστασίας.

Ό Πίνιχκ:χς 1 6 μας βοΎ)θεί &κριοώς σ' αuτ6, ο·ηλιχοη στο νχ οοuμε πότε χρειάζεται νa γε ιώσωμε το περ{6λΎ)μιχ μιας �λεκτρι­κijς συσκεuijς rι το μετιχλλικο περί6λημ(l eνος &γωγοu.

Βλέπομε π. χ. οτι :

15 • 3. Μ!itοδοι yeιώσeω, πιιοστασία' 309

- Γειώνομε πάντα στην περίπτωσrι πoiJ οί τάσεις λε ιτοuρyίας μια.ς σuσκεu-ης rι μια:ς έyκαταστάσεως είναι μεyαλότερες &πο !)00 V.

-'Εξ άλλοΙJ οεν χρειάζετα ι να yειώνωμε τα περι6λ�ματα των ιiyωyών ποu είναι δπο τάσrι μέχρι 250 V, !jz δποιαο�ποτε κοcτrι­yορία χώρc.ΙJ καl αν sχωμε την έyκατάστασή μας.

-Έπίσrις, yε•ιικά, προβλήματα γειώοεως ύπάρχουν μόνο γιά τάοεις μεγαλύτερες ιiπό 50 V.

-Κάτω ιiπο το δριο τοuτeι των 50 V ο Ε. ν χρειάζεται yείωσrι σε καμμια πεpίπτωσ'fj .

'Ένας τέλειος τρόπος προστασίας είναι έπομένως το να τρο­ψeιθοτσuμε δλες τις σuσκεuες και τις έyκαταστάσεις μας μΕ. τάσrι μικρ6τερrι των 50 V. Τοuτο ομως σπάνια το κά.νeιμε, yιατl είναι aντιοικονομικό, μια καl aπαιτεί μετασχrιματιστες δποοιοασμοu -:ης τά.σεως κ�t κuρίως μεyαλ6τερες θ ιατομeς ayωyων.

Τέλος, μόνο σε μια περίπτωσrι ( θrιλαοη των ξrιρων χώρων με ayώyιμο οάπεοr/πρόσκαιρα; δyρο καt για τάσrι μεταξu 1 25 v καl 250 v ) θα aπσψασίσωμε αν θα κάνωμε rι οχ ι yείωσrι προσ­τασίας ιiνάλοyα με το αν uπάρχrι κ{νοΙJνος να ayyίξωμε η να πιά:­σωμε ( χοΙJφτιάσωμε ) το μεταλλικο περίολrιμα μια:ς σuσκεΙJ-ης.

15 · 3 Μέitοδοι γειώσεως προστασίας.

'Έστω, λοιπόν, δτι, ιiφοu σuμοοΙJλεuθ�καμε τον Πίνακα 1 6, δ ιαπιστώσαμε δτι δπάρχει &νάyκrι να yειώσωμε μια σuσκεuή . Πως θa έκτελέσωμε τΥjν yείωσrι ;

'Όπως εrοαμε στην παράγραφο 1 f> • 1 +, yείωσrι προστασίας πρέπει, σε περίπτωσrι aνωμιχλίας, και να περιορίζrι τΥjν τάσrι ποu μπορεί να uποστοuμε κάτω aπο τα έπικίνοuνα ορια, και να προ­καλjj την ταχεiα οιιχκοπΥj τοu κuκλώματος μέσω των &σφιχλειών η τω-ν αυτομάτων οιακοπτων.

Με άλλα λ6yιιχ 1j yεCωσrι πρέπει να aποτελij μια ayώyιμrι

uι � tl ·a �

� .,; e. .., ::.:::

Q Μ

Π I Ν Α ΚΑΙ 16 Α Ν Α ΓΚΗ ΓΕ ΙΩLΕΩ1 'ΣΥΙΚΕΥΩΝ Κλ l ΜΕτλ λ λ Ι ΚΟ Ν n ΕΡ Ι Β λ Η Μ λτΟΝ Α ΓΟ ΓΩΝ

ΕΙ ΑΟ1 ΧΩΡΟΝ

l i! PO I Χ Ω ΡΟΙ ΜΕ ΜΟΝΩ-

ι ν ι κ ι: ν Ε Ι Τ i Ι Η ΩΣ Π ΡΟ1 τΗ Γ U

5Ο fux; 125ν 1125&ιχ;2οον ι άνω 2δΟ ν e l δ ε l δ ε l δ

Ι Ω Λ Η ΝΩΙΗΙ Κ�\ ΠΕΡΙΒΑΗΜ.Η� ΑΓΩΓΩΙΙ H l \1 Ωl ΠΡΟΊ τ\1 Γ"

όνω 250ν

1 τ ι κο Η Π ΙΞΑΟ (n.χ. ΙΥλΙtιο) 1 λ-! . • .

1.)5ν χ�ται �n7ni?'S/ΛX'/'/S'/ι I ISSSSSSSS'/7'1 IHDOI ΧΩΡΟΙ ΜΕ λΓΩ Γ Ι ΜΟ ΑΑΠΕ- · '1 ΔΟ ΠpΟΙJ<λ ΙΡI. ΥΓΡΟ (n:ι:. ΠλΑΚλΚΙλ)

V Γ ΡΟΙ Χ Ω ΡΟΙ λΟΥ Τ ΡΟΥ

BPH M E NOI ΧΩΡΟΙ

" πού συνnθως μ�\,Q άγylζομε .

» » ηιaνομε (>ΙοuΦηaζομε.)

�\Δ.Οι.-}�t?Γ\"'·-;, \UI>'�.� ��d <:J \

1 5• 3. Μέitοδοι yeιώσeω, προστασία, 31 1

?ιακλάδωση &ρκετ� μικρής άντιστάσεως &νάμεσα στο μεταλλικο περίολημα κάθε στοιχείοu, ποu εχει τάση , και στ� γ� . 0[ Κ(ΧνΟ­·;ισμοl καθορίζοuν δτι πρέπει νά ύπολογίζωμε τήν άντίσταση αύτη έτσι, ωστε ή τάση σέ περίπτωση άνωμαλίας νά μένη κάτω άπο τά 50 V , ή δέ διακοπη νά γίνεται σέ χρόνο μέχρι 5 sec.

Πρακτικα δεν εrναι καθόλοu εuκολο να επιτ(ιχωμε μια γεί­ωσrι τ6σο μικρ�ς &ντιστάσεως, tοίως aν πρόκειται να γειώσωμε σuσκεuες μεγάλης ισχuος. Διότι οσο μsγαλ6τψη ε ίνα ι � ισχuς μι&ς σuσκεu�ς, τόσο μεγαλ(ιτsρη είναι βsοα.ια fι ονομαστικη εν­ταση των &σφαλειων ποu την προστατεuοuν καί, οπως είδαμε στην. παράγραφο 4 · 3 , δ σο μεγαλuτερη είναι fι 6νομαστ�κη ένταση των &σφαλειων, τόσο μικρότερη πρέπει ν� είναι ή &ντίσταση γειώσεως για νa πpοκληθ� μ' αuτΎjν ρεuμα &ρκετ± μεγάλο , ωστε να λuώση ( τήξη ) μιαν &σφάλεια σε 5 sec ( σχ. 4 · 3 :; ) .

'Άς δοuμε eνα παράδειγμα για να &.ντιληφθοuμ; το ζήτημα καλ6τερα.

"Ας ύποθέσωμs δτι sχομε μια σuσκεuΥj ποu προστατεuεται &πο άσφάλειες ταχείας τήξεως όνομαστικ�ς εντάσεως 1 00 Α. 'Ό­τ:ως �λέπcμε &πο το σχ�μα 4 · 3 ε , για νχ λuώσοuν ( τακοuν ) α•)­τες σz 5 sec χρειάζεται μια sνταση περίπου 200 Α . "Αν ύποθέ­σωμε τώρα δτι ή σuκσεuη &πορpοψχ κανονικα 80 Α, γι� νιΧ τακ� 11 &σ:ρ±λειά της σε 5 sec, ή &ντίσταση γειώσεως θa πρέπε�, στην πsρίτ:τωσ·η τελείας zπαφ�ς τής &ντιστά.σsως τ�ς σuσκεu�ς με το ί:iψί�λrιμα, νa προκαλέση ροη ένος ρεύματος με ενταση :

Ι= 200 Α - 80 Α = 1 20 Α ( σχ. 1 5 · 3 α ) . Τότε ή &ντί­σταση γειώσεως προκuπτει, σuμφωνα με τον νόμο τοu 'Ώμ, &πο τr;ν μέγιστ·η Ζ\tιτρεπομένη τιμ η τ�ς τάσεως ( 50 V ) ποu πρέπει ν� έzη το περίολημα ίj)ς προς τη γ� μετα την ιiνωμαλία :

50 V R = T�O A = 0,416 Ω. Είναι ;r,ανεpο δτι τ6σο μικρες τιμες αντιστάσεως γειώσεως

3 1 2 Κeφ. 1 5. Γeιώσeι,

είν.χι &:Μvατο v� επιτuχωμε με άπλ� μέσχ, δπότε καταφε6γομε σε πολλες γειώσεις ποu συνδέομε παρ±λληλα :η σε γείωση μέσω ένος ρελαί, δπως θ� oouμs παρακάτω.

Συνfιθως δμως ο� aντιστάσεις γειώσεως πρέπει v� είναι &πο 2 Ω &ς 20 Ω, πράγμα δποu επιτυγχ±νομε σχsτικ� ε11κολα χρ'Υj­σιμοποιώντ'Χς γι� γείωση , δπως θ� οοuμε παpχκάτω, το δπ6γειο δίκτυο ύδρεύσεως.

'ΑσΦάλeια 1ΟΟ Α

Σχ. 1 5 · 3 α .

• fπάρχουν τρείς μέθοδοι γι� ν� κάνωμε τrιv γείωση προσ­τασίας : 1 ) Ή �μεση γείωσ-η , 2 ) ή οΙ)οετέpωση, καl 3 ) ή γείωση οι� μέσου ένος τοu -ηλεκτρονόμου ( ρελαί ).

1 . "Αμειιη vεlωιιη.

"Αμεση γείωση όνομάζομε τrιν aπευθείας σuνοεσ-η τοu περι-6λfιμα.τος τijς συσκευijς ποu γειώνομε, με ενα γειωμένο αντικεί­μενο το όποίο λέγεται ήλεκτρόδιο γειώσεως. Έκτελοuμε τrι σ6ν­οεση αuτrι με eναν χάλκινο γυμνb ιiγωγο μικροu μfικους ποu όνομάζομε dγωγό γειώσεως.

Ή μέθοδος αuτ� δίδεται παραστατικ� στο σχijμα 1 5 · 3 β . Tb πιο ο 1κονομικο κα1. &σφα:λες Ύ)λεκτρ6οιο γειώσεως στ�ν

χμεση γείωση εΙ�ι το δίκτυο δδρεuσεως ( δτα:ν δπάρχη ), ποu συνδέομε με τον &γωγο γειώσεως σ' ενα σημείο του.

Πάντως εrναι προτιμότερο το σημείο αuτο ν� βρίσκεται δσο

15 • 3. Μέttοδοι yειώσεωs προστασίαs 313

τ� �υν�τον πλησιέ�τερχ στΥjν εισ�γωγΥ) τού δορ�σωλ1ινα τι:ιu κτι­r-CοΙJ στCι δποίον aνήκει 1J sγκατiστασr,.

'λσφάι\:ιες

���· ί\ηι,ια η ι!<'l<; -.... μnχα ιϊς πού 'ιιξ.Ιώνομε

ΤριΦασική , Ίp<Jq>Οδοηκn γραμμή

Σ χ. 1 5 • 3 β. • Αμεση yείωση.

Σχ. 1 5 ·3 y.

τη σuνοεσ'Υ) τοίί aγωγοu γειώσεως με τον δ�ροσωλiινα τ·ην κά.νομε με τη βοfιθεt� ένος περιλαιμ{ου συσcρCξεως, ποu ονομά.ζο­με και κολλάρο γειώσεως ( σχ. 15 . 3 γ ).

''A•J συμο�{ν'Υ) 1ι sγκατ!fστασ'Υ) ΠΟU sκτελοίίμε νa βp{σκεταt σ' ενα χωριο � σε μιaν aπόμεp'Υ) συνοικία , ποu οεν διαθέτει οCκτυο δορzuσεως, τότε εrμαστε δποχρεωμένοι νχ δΎJμtουργfισωμε μιa τε­χνητή γείωση . Ό εuκολώτερος τρόπος γιa να το sπιτuχωμε ε!-

314 Κεφ. 1 5. Γειώσει,

να.ι να. χώσωμε βα.θεια. μέσα. στο sδαcρ�ς eνα.ν &γώγιμο σωλήνα. ( σχ. 1 5 . 4 β ) η eνα. aγώγιμο πλέγμα. κα.l να. τα. ένώσωμs πάλι μs eνα. κατάλληλο κολλάρο γειώσεως μs τον &.γωγο γειώσεως. τα. σώμα.τα. α.uτά, ποu εί να. ι θα.μμένα. μέσα. στο sοα.cρος κα.l ποu τα. όνομάζομε τεχνητά 1jλεκτρόδια γειώσεως, �ξα.σcρα.λίζουν μια. μικρη &.ντίστα.ση.

'Ενώ δμως χρησιμοποιώντας για. γείωση τα. δίκτυα. όδρεuσεως κα.τορθώνομε εuκολα. να. sχωμs aντιστάσεις γειώσεως 0,5 Ω wς 2 Ω; χρησιμοποιώντας τεχνητα. Ύιλεκτρ6δια. γειώσεως Οέν επιτυγ­χάνομε συνήθως aντιστάσεις γειώσεως μικρότερες &.πο 20 Ω sως 40 Ω. 'Άν χρεια.ζώμα.στε δπωσοήποτε μικρότερες &.ντιστάσsις γ ε ιώσεως &.πο τα. 20 Ω eως 40 Ω, τότε πρέπsι να. τοποθετήσωμε πολλοuς τέτοιους σωλijλες ( τοu σχήμα.τος 1 5 · 4 β ) κα.l να. τοuς συνδέσωμε παράλληλα..

2. ΟiιδετέQωιιη.

Σ6μcρωνα. μs τη μέθοδο α.uτη συνδέομε το γειωνόμενο σώμα. δια. μέσου του aγωγοu γειώσεως μs τον οuδέτεpο &.γωγο τijς εγ­κα.τα.στάσεως καl οχι μs eνα. τεχνητο �λεκτρόδιο η μs το δίκτυο όδρεύσεως ( σχ. 1 5 • 3 δ ) . Κάνομε λοιπον μι:Χ γείωση sπl τοu οu­δετέρου κα.l γι' α.uτο δ τρόπος α.uτος τijς γειώσεως ονομάζεται ούδετέρωση.

Σ' α.uτrι την περCπτωση δ οuοέτερος πρέπει δπωσδfιποτε να. ε !να. ι κα.λα. γειωμένος στο σημείο τijς πα.pοχijς ( πα.pοχετε6σεως ) τfις εσωτερικής sγκα.τα.στάσεως κα.ί, μάλιστα., πρlν &πο τlς κ6-ριες &.σcράλειες η aπο τον γενικο δια.κόπτη τijς γρα.μμijς τροφο­δοτήσεως. Για. να. &cρα.ρμοσθij δηλα.δη fι οuδετέρωση σs μια. συνοι­κία. πρέπει να. γειώνεται δ οuδέτερος κάθε πα.ροχijς . .

Στην πα.ράγρα.cρο 15 · 5 θa δοuμε ποιες ιΧλλες tiπα.ιτήσεις όπάρχουν προκειμένου ν:Χ κάνωμε οuδετέρωση .

1 5 ·3. Mέitoitoι γειώσεως; :rtQοστασ(ας; 31 5

3. Γεlωση διd μtσοv lνος "λεκtQοv6μοv ( Qελαl ).

Κα.τα την μέθοδο α.uτ�, με τη �ο�θεια. τοu &γωγοu γειώσεως σuνοέομε το σώμα. ποu θέλομs να γε�ώσωμε με το Υjλεκτρόοιο γειώσεως, &κριοώς δπως κ&να.με κσ.t στrιν περίπτωση τijς &μέ­σ�u γειώσεως. Τώρα. δμως δ &γωγος γειώσεως περιλα.μβάνει σuν­οεμένο σε σειpα με α.uτον ) το τuλιγμα. τοu πην{οu ένος ήλεκτρο-1•όμου, οηλα.οrι eνος ρελα.ί, ποu όνομάζετα.ι ήλεκτ:ρονόμος διαφυ-

Tpιφamκn 1ροφοδοηκr\ '(ραμμr)

Περ(βλnμα ήλειι1ρικήc μnxaνiic.

πού κW:,νομε . J Σz. 1 5 • 3 δ, Γείωση έπl τoii οiιδετέροtι.

γijς ( σχ. 1 5 · 3 ε ). Ό 1ιλεκτρον6μος α.uτος οια.κ6πτει την τροφο­δότηση ολοu α,ιjτοu τοu τμ�μα.τος τijς �γκα.�α.στάσεως (π.χ. &νοί­γοντα.ς τον α.uτόμα.το οια.κόπτη Δ ), μόλις sκοηλωθij κάποια. βλά-6η, ποu ε!να.ι ίκα.νη να προκα.λέσrι ενα. μικρο ρsuμα. &.πο το περί-6λημα. τijς σuσκsuijς προς την γείωση δ ια μέσοu τοu πψίcu.

Τη μέθοοο τijς γειώσεως οια μέσοu ένος 1ιλεκτρονόμοu τrιν sψα.ρμόζομε στlς περιπτώσεις σuσκεuών μεγ&λης Ζσχuος, οιότι ε!­να.ι οuνα.τον να sπιτuχωμs με τη βο�θε ια. ένος 1ιλεκτρον6μοu πο­λu μεγ&λη εuα.ισθησία. στη ρuθμιση. Δηλα.οη μποροuμε να προκα.­λοuμε έτσι μια πολu γρ�γορη λειτοuργία. του ρελα.l κα.l &νο ιγμα.

316 Κεφ. 1 5. Γειώσει,

τοu δια.κόπτrι , δηλα.δΎ) &.π�μόνωσrι τής βλά.οrις, με πολu μLκpες έντά.σεις. Τότε έχομε το σποuοα.rο πλεονέκτrιμα. οτι δεν &.πα.ιτοuν­τα.ι πολu μικpες τ ιμες &.ντιστά.σεων γειώσεως ποu, δπως εrπα.με, πplν κοστ{ζοuν &.κpιΜ.

Πεpίβλnμα nλεκτριιιήc. ' μnχaνήc nou Ί{ειώνομε

Τριφασικri τροφοόοτιιιr\ yραμμr\

Πηνlο όιεyέρσεωc τοϋ ήλε.ιιτροvόμου

όιαφυ�ήc.

� -·Ηλε.ιιτι>Οδιο

/ yε.ιώσεωc. Σχ. 1 5 · 3 ε. Γείωση διa μέσου ένος; ή�εκτιιονόμοu διαφuyή,.

'Α νά.λογα. με τlς 1δ ια.ίτ:εpες σuνθήκες κά.θε έγκα.τα.στά.σεως κα.l σύμφωνα. με τa οσα. ciνα.πτόξα.με, εχ�με το δ ικα.ίωμα. νa δ ια.λέ­γωμε μία. ciπo τlς τpείς α.uτες μεθόδους γειιί>σεως. Άπαγορεύεται δμως γιά μιά έyκατάσταση νά μεταχειρισ{}οϋμε συγχρόνως δύο άπό τά συστήματα αύτά, ποu &.νήκοuν στΎ)ν ίδια. €γκα.τά.στα.ση .

Δεν πρέπει δηλα.δΎ) ποτε νa κά.νωμε Μο οια.cροpετικες γe ιι:ι­σa ις ( &μεσrι κα.l οuοeτέpωσ-η ) σε Μο σuσκauές.

'Απα.γοpεuετα.ι Ξπίσr1ς ιιά χρησιμοποιούμε σάν γείωση &.ντ: γι:Χ ο{κτuο ύδρεύσεως τlς σωλήνώσεις {}ερμάνσεως ( κα.λοpιcρέp ) .

rι τοuς σωλήνaς φωταερίου κα.θwς κα.l γpα.μμες γειώσεως άλεξι­κεραύνων η κuκλωμ:iτων άσίfενών ρευμάτων. Πα.pα.κά.τω θ� έξε-

1 5 ·4 . Τρόπος; έκτελέσεως; τής; άμέσοtι γειώσεως; προστασίας; 31 7

τ:i�ωμε λεπτσμερs�τiψα τa τρία α{ιτa εtΟΎ) τfuν jΞtώσεων πο/.) &_­ναψέραμε .

15 · 4 Τρόπος έκ-ι:ελέσεως -ι:ής άμέσου γειώσεως προσ-ι:ασίας.

ΣτΎιν πρσηγοuμενη παpάγρα.:rσ &σχσλrιθfικαμΞ σuντομα μΞ. τa στοιχΞtΧ Πσ/.) &.ποτελοuν μιαν άμεση γείωση ( σχ. 1 5 · 3 β ) .

Θα α.�χοληθοuμε τώρα λεπτομερέστερα μΞ. την άμεση γείω­�'Υ) Κα� θa δώ�ωμΞ μερικα άπλa Παραδείγματα γιa το Πώς καθα­ρίζομε τα στσ ιχεtα της. Τα ΠΞρισσότψχ &πο τα στοιχεtα α•Jτα μοιάζουν μΞ. τα στοιχΞτα πο/.) χρειαζ6μα�τε καl στlς άλλες δ(ιο μεθόδους γειώσεως.

ΓQαμμtς vειώσεως.

Τήν άμεση γείωση εlναι δυνατόν νά τήν έφαρμι)σωμε σέ Ιiίκτυα μέ ούδέτερο γειωμένο ή άγείωτο, άκόμα δέ καί σέ δίκτυα χωρίς ούδέτερο.

Για νά κατασκευάσωμΞ μ�αν ά.μεσΎJ γείωση, iρκΞΙ' νά συν­οέ�ωμΞ τa sκτος τάσεως μετα.λλικα τμfιματα. ( πεpιολfιματα., βά­�Ξις κτλ. ) των συσκευων, ρΞυματοδοτω•.ι κλπ . , ΠΟ� sπιθυμοuμε νά γειώσωμε, μΞ. μία. &.πb τ�ς γραμμΞ.ς γειώσεως. Οί γρα.μμΞ.ς αuτΞ.ς μπορετ νχ εrνα ι:

1) Μία είδική κοινή γραμμή γειώσεως, ποu &pχζει &.πο το .. ι � f (" � ' "Ι� ' \ ' ' 'λ "' ' ')πογε:ο ο ικτυο υcιρε!;�Ξως η απο το τεχν-φο 'Υ) Ξκτpοοιο γε1ωσεως.

( �z. I Γι · ;� ;1 ) κα.l c;:θ&νει διχ μέ�ου οιακλαοι;>σΕιι>'.ι μέχρι τ-:-�; ιίκροδέκτες γειώσεως σλων των συσκευών rι οργάνων ποu γ:: �ι:ι ­Ψψε.

ω άκροδέκτες γειώσεως ε!ναι δρι�μένα σ·ημεία των �υ­σκευ<i>ν η μrιχανημ&των, που οί κατασκευαστές τοης έχουν έτσι ο ια.μορcρώσει, &στε εuκολα να έπιτυγχάνωμε τrι σίινθεση τi, ; γραμμijς γεtίt)σΞως μΞ. το περίολημα. η μΞ. τα μεταλλικά μέρη τι!ιν σ•)σκευών που θέλομε νά γειώσιψε.

318 Κεφ. 1 5. rειώσει,

Ι Ι .χ. στο σχfιμα 5 • 2 γ βλέπομε τοuς &κροοέκτες γειι;Jσεω; μιiς πρίζας σοuκο , ΕνάJ στο σχημα 1 5 . 5 α βλέπομε σχηματικ!Χ τον ακροδέκτη γειάJσεως �νος κινητήρα.

2) Πολλές dνεξάρτητες γραμμές γεtύ)σεως, ποu &ρχίζο•Jν :iπο κ&θε ακροδέκτη γειάJσεως των συσκεuων κτλ. καt φθάνοuν μέχρι τοuς δοpοσωλ ή ν ες τοu κτιpίοu. Θ-Χ μπορούσαμε ?έοαια, v.x ε"ϊχαμε, :iντι γιχ το οίκτuο δδρεύσεως πολλχ &νεξάpτητα Ύjλεκτρ6-οια. γειιίJσεως ( τεχνητες γειιίJσεις ). ToiJτo δμως �έοαια. οεν σuμ­φέρει ο ικονομικά.

Οί Κα.νονισμοι επιΜλλο•Jν τοuς έξijς κ�νόνες, ποu πpέτ.ει νa τηρο•jμε κα.τχ την κα.τ?.σκεurι &μέσων γειώσεων, σύμφωνα με τl; " ' θ ι01'ο. ' ,� ' O'JO με ooG 'Jς που ει υ α με ::αραπανω.

α. ) Ή είδικt) κοινή γραμμή γειώσεως, επιτρέπεται να. &πι;ι ­τελΎjτα ι &πο Ξναν :iγωγ6, γuμνο rι μονωμένο . Ή :iγωγιμ6τητα. α•)τι;ιi) τι;ιιj αγωγοu γιa οιατομες μ!Ξχρι l fj ΗΗΗ�, πρέπει νa ε!να.ι τουλάχιστGν "ϊση με την αγωγιμότητα των αγωγων το!) κuκλάJ­ματος τροφοοοτ11σεως τής σuσκεuijς πι;ιu γειώνομε.

Για. μεγα.λuτεpες οιατομες των τροφοοοτικων γpα.μμων απο 1 li mm2, rι γpαμμr1 γειάJσsως :ipκεΙ νa είναι οιατομijς 1 6 mnι�.

"Αν π . χ. γειώνωμε απεuθείας μιχν ΎjλεκτρικΥj κοuζίνα, ποu τρο:ροοοτείται :iπο Μο μονωμένοuς αγωγοuς 1 0 rnm�, 6 μονωμέ­νος :iγωγος γειώσεως ( τρίτος αγωγο ς ) πρέπει ν χ aχ η καl α\ηος οιατι;ιμrι 1 0 rntn2•

"Α ν δ μ ως ή τpοφοθότφΎ) τής κοuζ(νας γίνεται με αγωγοuς οια.τομής 25 nnn2 δ &γωγος γειώσεως μπι;ιpεί να. είναι μόνον 1:ων 1 li 1nnι2•

� ) Δεν επιτρέπετα ι να. χρφψοποιοuμε μονωμένους αγωγοuς γειι;Jσεως με οιατι;ιμrι μικρότερ-η απσ 2 ,5 mm2 δταν sγκαθιστοi)με τοuς :iγωγοuς α.uτι;ιuς σε ο ια.ορομη &νεξάpτΎ)τΎ) απσ α•Jτ'fιν τής τpο­:;; οοοτικfις γραμμής. Έχν δμως ή οια.οpομrι είναι κοιν1ι, τ.. Χ· εα.ν γ{νεταt με Ξνα. τ�ιπι;ιλικο κα.λι!Jοιο (cρ&ση , οuοέτερος κα.t γε(ωσrι ) ,

1 5 · 4. Τρόπος; έχτeλέσeως; τijς; άμέσοu γeιώσeως; προστασίας; 319

ή δ ιατομΎJ και των τpιών ciyωyών τοu καλωδCοu μπορετ νχ είνα ι 1 ,5 tnm2•

y ) 'Όταν χρησιμοποιοuμε γuμνοuς χάλκινοuς ciyωyouς για τη γείωση, αuτοt πρέπει νχ 'έχοuν δι-χτομ'Υj τοuλάχιστον 6 mm2• Κατα τΎjν έγκατάσταση τών &γωyών α•)τών πρέπει νχ προσέχω­με, ωστε να μη τοuς έκθέτωμε σε κίνδuνο μηχανικής �λά6ης Ύ; δ ια6pώσεως.

'Απ� τοuς τρεtς καν6νες πpοκ(ιπτει το έξής σποuοαίο συμπέ­ρασμα.

"Αν θΞλωμε νχ κάνωμε μιχ γείωση σuμcρωνα με τ�ν πρώτο yενικο κανόνα καt οοuμε οτι πpοκ(ιπτει μια δ ιατομ� &yωyou γειώσεως μικρότερη τών 6 1Πtn9, τότε OSV σuμcρέρει ποτs να χρη­σψ.οποιfισωμε γuμνο &γωγο &λλα πάντα μονωμένο. Δι6τι fι δ ια­τομr; τοσ ciγωγοu α•)τοu 6cρ' δσον είναι μονωμένος δ &γωγος είναι δuνατον να περιορισθή wς τα 2,5 rnm2, ένώ α.ν fιταv γuμνος θχ ήταν των 6 mm2•

'Εvκατάσταση yQαμμOJv vειώσεως.

"Ας δοuμε τώρα πώς 6γκαθιστοuμε τοuς &γωγοuς γειώσεως. Σs ξηροuς χώρους . δ &γωγος γειώσεως εΙ ναι δ•Jνατον να το­

ποθετηθή μέσα. σε σωλήνες Μπέργκμαν τι σs μεταλλικοιΊς σωλή­νες. Σε ύγpοuς τι �pεγμένοuς χώρους, έcρ' δσον δ &γωγος γειώ· σεως είναι μονωμένος, τοποθετεtται σuνήθως μέσα σε χαλυβδοσω­λήνες. Στ�ς σuνηθισμένες έγκα.ταστάσεις κινfισaως ( Εργοστάσια ) προτιμοσμε τοuς γυμνοuς &γωγcuς γaιώσaως, ποu τοuς τοποθετοij­με έπάνω σε μονωτικχ στηρίγματα. Κα.τχ τtς δΙα:Μσεις τοίχων � δαπέδων πρέπει νχ πpοστα.τεuωμε τοuς γμμνοuς α.'Jτοuς &γωγοuς μΞσα σs μεταλλικοuς σωλ ijνες.

Γιχ νi μποpοuμε εtικολα να διακρίνωμε τον &γωγο γειώσεως, δτ:χν είναι μονωμένος καt τοποθετημΞνος σs κι:ιινrί σωλfινωση μα.ζt με τοuς &γωγοuς των κuκλωμ:iτων τροcρcοοτήσεως, ι:ι[ Κανονισμοt

320 Κeφ. 1 5. Γeιώσeι!;

μaς έπιΜλλοΙJν να. χρ'Υ)σψοποιοtψε ιiγωγοuς χρωματισμένους μa tθ ια.ίτερο χριJψα.

Οί ιiγωγοl δΥJλα.οrι γειώσεως πρέπει πάντα. ν� είναι χpωμα-, . "Α �, ,. , γ, , , , , , � , τισμενοι κιτρινοι. ν ομως υπα.ρχει μα.-:,ι μ α.uτον κα.ι οur;ετε-

ρος, τότε τ� κίτρινο χρwμα. θα το Ξχrι δ οuδέτερος, ενω σ�ν &γω­γο γειώσεως δια.λέγομε ενα.ν &γωγο ποu είναι χρωματισμένος με λοupίοες κίτρινες κα.l κόκκινες. ( Παλαιότερα. 6 οuδέτεpος ε!χε χρώμα. μπλέ , δπως μποροuμε να. δοuμε σ' δλες τlς πα.ληaς εγκα­ταστάσε ις ) .

Στlς περιπτώσε ις &μέσου γειώσεως cρορψων η κινrιτων σΙJ­σκευων, δ εcδικος &.γωγος γειώσεως πρέπει να ενσωμα.τωθij στη σειρίδα τροφοδοτήσεως τijς συσκευής καl να εχrι οιατομΥj καl χρω­μα σ(ψ:ρωνο μa δσα &ναψέρα.με πι� πάνω . 11. χ. μία λάμπα. ποp­τα.τί:ρ, ποu είναι μονοcρα.σικ1j, πρέπει �α την συνοέωμε με ενα. τρι­ίtΟλικο κορ06νι , ΠΟU δ Ενα.ς τοΙJ ιiγωγcς θ� χρησψε{Ι'Υ) γι� ιiγωγος γειώσεως ( οί Ηλο ι ο{ιο &.γωγοl θα ε!ναι ή :ράσrι καl δ οuοέτε­pος ) καl rι μ6νωσ1ι του θ� είναι χρωματισμένη με λουρίδες κίτρι­νες κα.l κόκκινες.

�τlς περ ιπτώσεις δμως συσκsuών ποu ε ίναι μόνιμα. σuνοεμέ­νες σε μια στα.θερη θέση ( π. χ. ένος fιλεκτρικοu θερμοσίφωνα. ), δ &γωγος γειώσεως μποpεί ν� εγκα.τα.στα.θij κα.l ιiνεξάρτrιτα. ιiϊ.ό τrιν γρα.μμΥj τροcροοοτήσεως.

Ή σύνδεση τοu &.γωγοu γειώσεως τής φορ'Υ)τijς Ύ) κινrιτi)ς σειρίοας προς τη γρα.μμΥj γειώσεως, ποu είναι εγκα.τεστ'Υ)μένrι στον τοίχο , πρέπει να γίνεται δ ια μέσοu μιάς εlδικijς έπα.φi)ς τοu cρlς κα.1. τijς πρίζας ( π. χ. ο ια μέσοu πρίζας κα.l cρlς τuποu σοuκο, σχήμα. 5 · 2 γ κα.1. 5 · 2 ο ) .

Σύνδεση "�iJι; yQαμμfίι; νειώσεωι; σ�οiιι; vδQοσωληvει;.

"Ας έξετάσωμε τ�>pα. τη σύνδεση τών γραμμώι• γειώσεως στοuς ύδροσωλήνες, πο{ι , δπως &.ν:χcρέρα.με. χρ'Υ)σψοποιοuμε πάντα.

1 5 · 4. Τρόπος έκτελέσεως τίjς; άμέσοu γειώσεως; προστασίας; 32 ι

' , .2. , �, � , ι:: ' � , (' � ' � , γ :χ γε.:ωση , ιocp οσον uπαρχει uπογειο υικτuο uορεuσεως, υ ιο:ι· Ξϊ:tτυγχ&νομε μ' :χ•)τον τον τρόπο εuκολα χαμηλsς aντιστάσεις γειώσεως (0,5 Ω &ς 2 Ω ) .

Πρέπει ν α sχωμε δπ' οψη μχς, δτι για να χρησιμοποιήσωμε. το�ς uορι:;σωλijνες οφείλομε να πάρωμε τΎjν σuγκχτάθεση ( τΊJv έγκριση ) τijς 'fτ.Ύ]ρεσίας ΊΌpε•jσεως, πολ� θs περ ισσότερο χν fι τάση λειτοuργίας τijς έγκατα.στάσεως πο� γειι\.!νομε είναι μεγα­λ•jτz6η &.πο 2 50 V.

Ή σ6νδεση μιaς κο�νijς γραμμi)ς γειώσεως σs ενrι. δδροσω­λήνα έπιτρέπεται ΚΎ.VΟνtκα να γίνη μόνο σs σημεΙα. ΠΟ� βρίσκον­ται κοvτχ στrιν εt'σοοο τοu δδροσωλήνα τοu κτιρίου καl πρίν άπ() τόν μετρητή τού νερού. Τοuτο δs γιατί, έ±ν τuχον &cραιρεθή δ μετpητΥjς χuτbς ( π. χ. γι& έλεγχο ) δΕν πρέπει ν& διακοπή fι σuνέχεια τοu &γωγοu γειώσεως, πράγμα ποu θ!Χ &.χρηστείισr; τΊJν γείωση.

Οί Κ;tνονισμοl μaς έπιτρέτ.οuν ν& �άνωμε τrι σ•jνδεστι γραμ­μijς γειώσεως καl σuστ•ήματος 6ορεuσεως aκόμ•η κα( σs σΎjμεΙα μετa τον μετpητη τοu νεροu. Τότε δμως, δ;τως &ναcρέpαμε στην &pχη αuτijς τfις παpαypάcροu, &.ντl γι& μιά κοινή γραμμή γειcό­σεως θιΧ πρέπ�ι νιΧ sχωμε πολλες άνεξάρτητες γραμμές γειώσεως ( μ{α για κάθε γειωνόμενη σuσκεuή ). Στ"fιν περίπτωση α.uτη έπίσης για να έξασφαλ{σωμs την πλήρη f;λεκτρικ"fι σuνέχεια τi)ς γραμμ"ί)ς γε ιώσεως, πρέπει να γεcρΙJρώνωμs μs &.γώγιμοuς σuνδέσμοuς τ± �κρα των �νώσεων καl των εlδικων τεμαχίων των σωληνώσεων 6δρε6σεως, &πο το σημsισ κάθε σuνδέσεως των γρχμμων γειώσεως &ς την εrσοδο το\) μετρητή :ci) νεροu, ( ε�τος .&ν εrμα.στε �έο:χιοι δτι ή σuνέχεια χuτ"fι δπάρχει στην όδρχυλικr1 έγκα.τάστχσΥj &.τ.ο κατασκεΙJijς ).

Άπα.ρχίτητη ετv:χι τότε κα.l ή γεcρι'ιpωση τι"Ι)ν Μο ?:κρων των σωλήνων , ποu κατα.λήγοuν στον μετρητΥj τoiJ νεροu , μs χάλκινο σίιρμα. δ ια.τομ "ί)ς τοuλάχ ιστον 16 mm2 ( σχ. 1 5 . 4 α. ) .

'Ηλεκτροτεχνία Δ ' . 21

322 "Κεφ. 1 5. Γειώσει;

Άνά.λογη μορψl;, δπως το·;) σχ�ματος 1 δ · 4 α, έχουν και οί γεφυρώσεις ( βραχυκυκλιί>σεις } στ� aκpα τών δ�αφόρων συνδέ­σμων, γωνιών κλπ . , Πού , ΟΠως Εtπαμε παρα.πά.νω, ΕΚτελοuμε σ' δλες τlς σωλψώσεις uδpεύσεως τοu κτιρίου στrl'ι περίπτωση ciνε­ξαρτ�των γραμμών γειώσΕως.

"Α ν δ μ ως ( δ πως συμοαίνε ι συν� θ ως γι&. λόγους οικονομίας ) έ-χωμε μίχ μόνο ε1δικr; κο ινr; γραμμη γειιίJσεως, το μονχδικο ση­μείΌ τfjς συνδέσεώς της μs το δίκτυο δδρεύσΕως πρέπΕι ν&. βρίσκΕ­-;;αι πρlν :iπο το μΕτpητΎj του νΕροu καl ν&. εtναι Εuοιά.κpιτο καl εΙ)κολα πpοσιτο γι� τοuς ελέγχους τfjς sσωτεpικfjς εγκατχστά.σεως ( σz. 1 1 . 4 α καl 1 1 . 4 ε ).

Ε'iσοδα: διιctύου ίίδρώσεως -

ΙΙφιΛ Ί ο συσφ�

Σχ. 1 5 · 4 α.

-

Πεpιίlαiμιο συσφCyξεωι;

Ί'� περιλαίμια συσφίγξεως, δηλα.δΎj τα. κολλά.ρχ γΕιώσεως, ( σχΎ/μα ι :) . 3 γ ), ποu sπι6ά.λλει δ Κανονισμος για. τr; σύνοεσr; των :iγωγών γε ιώσΕως μs τοuς δδpοσωλ·ηνες Υ) μs τα. �λεκτρ6-δια γειι;JσΕως, cΧΠι::ιτελοuνται cΧΠΟ μι&. χά.λκινη ΕΠικασσιτεpωμέ­VΎ/ τχ ινία πλά.τι;;υς 2f> η-ιm. "Αν χpφφι;;ποιοuμε sνχ μόνο στρώ­μα ΠΕptsλίξΕως τfις ταινίας γύρω &.πc τον σωλfινα, το πά.χος τΎjς πρέπΕι ν&. ε!ναι τουλάχιστον 1 mm, sνώ &ν χpησιμσποιοuμΕ πε· pισσότεpα στριl>ματα &.pκΕΙ να. ε ίναι τι;;υλά.χιστι;;ν 0,5 tntn .

I lpι;;τou τοποθετ�σωμε sνα ΠΕριλαίμιο συσφίγξεως, πρέπει - ' θ ,.,... ' � , ... ' , - ... , ' ;:pωτχ να κα χρι ,ωμΕ με ΕΠψ.εΑ.Εια τι;; κι;;μματι του σωΑψα που

f-/i τb δεχθfj , (;>στε ή επα.cρΎj μεταξu περιλαιμίι::ιυ καl σωλ�να να.

1 5·4. Τ11όποι; έκτελέσεωι; τήι; άμέσοu yειώσεω; ΠΙ!οστασίαι; 323

ε ! ναι τέλει α. Μετ α τΥjν aκτέλεση τής συνδέσεως αuτής, ή δπο{α , ' ' � ' θ • ' λ ' ' , ' "" λ ' 2 , γtνεταt με τη t'οη εtα ενος κοχ tα που σ:ριγγει το κολ αpο �:πα-

νω στον σωλfινα , πρέπει να καλtιπτωμε το κομμάτι τής σuνοέσε­ως, ποu βρίσκεται μέσα στΌ sοαcρος, μe βερνίκι καl μετα μe πισ­σωμένη γιούτα, &στε να iμποοίσωμε τη μελλοντικΥj οξείδωση η οtάοpωση τοu πεpιλαιμίοu.

ΉλεκτQ6δια yειώαεως.

τα τεχνητά ήλεκτρόδια γειώσεως ( σχήμα 15 . 4 ο ), οrιλαοfι ο[ μεταλλικeς πλάκες, οί ταινίες r, ο ί σωλήνες, μe τα δποία κα­τασκεuάζομε τlς τεχνητeς γειώσεις, δταν οeν έχωμε ο(κτuο όοpεu­σεως στrι οιάθεσfι μας, πρέπει να &.ποτελοuνται &.πο &.νθεκτικα

Σχ. 15 •4 β. Τεχνητο ήλεχτρόδιο yειώσεωι; μέ σωλήνα.

μέταλλα. Σuγκεκpφένα σαν uλικο κατασκευής αuτων των �λε­κτpοοίων χpφφοπο ιοuμε τον χαλκο ( κατα πpοτίμrιση ) Ύι τον χu­τοσίοηpο , σπανιότερα oe καl τον &πιψεuοαpγupωμένο σίδηρο .

Το έδαφος μέσα στο δποΙο θάοομε τ� τεχνητα Ύjλεκτp6οια γειώσεως πρέπει να εlναι δσο το οuνατcν πιο uγρ6, π.χ. ε!ναι προτιμότερα γ�α τlς γεtώσε �ς τα eδάψη κοντα σe πηγάδια fι στην &?Gpοθαλασσιά. Ή κοινη zπιφάνεια τijν δποίαν πρέπει ν?ι. έχουν τα τεzνητα Ύ)λεκτp6οιο: μe το χωμα τ:pέπεt να εΙναι τουλάχιστον

324 Κεφ. I 5. Γειώσει!;

� , ι ' ' ' ' ' ":(COlωv :ιuμ;r.ωvα μ x •Jτcv τl')ν κα.ν cνα .

Ό ciγωγος: γzιι\J:ιεω;, μέ τ�ν δπcίcν 'Juνοέσμε τi ijλεκτp6-

δια μέ τΥJ σU'JΚΞ'J'Υι ϊ.Ι')� γειι:Ινομz , τ:pέπε t , στ χ .Jπ6γzια τμή μα.τά

του, ν:Χ zz.η z.χλκινr, οια.τl')μ:r; τl')uλάz.lστl')ν 25 1Υ!1ί12 ( Υι άλλη 1-:JΙ')­'a•)νχμη 7.τ:ο 7.πcψη ±γωγφ.6τητα.ς, iν zz.ωμε άλλο μέταλλο ).

τεz.γr1τ:Χ ·tιλzκτp6οtα., πpέΠΞl ν:Χ zχσυν πιfχσς τοuλάz. ιστον l tHtY! , ενω t;ι[ σιοερένιες πλάκες τοuλάz.ιστ':ιν 2 ,!) nιm.

Οί z.άλκινες ταιν(Ξς , πc� χρησιμοπcιοuμε σiν τεχνητ:Χ Ύjλεκ­

:p6οια, πρέπει ν:Χ zzl')uν δια.τcμη τcυλάχιστcν 90 rnm2 καl πάχος ., , ' ,., 'J' " ' , '

θ

'

'"

'l

'JZ,t μικpι:.τεpσ απ-:- οι tηπι . α αντιστο ιχα μεγε η για σιοηpο ε� να.t 1 50 rnm2 καl 5 ιιιtιι .

Οί :ιωλfινες το�ς 6πc(t;ι•J; r1 ΔΕΗ z.ρφψοποιεί κατi καν6 -

·ια σ ,Χ ν τεz.νητΓι. fιλεκτp6ΟΞ t:Χ γzι{.Ι:JΞ.ως, σ ε χωριά, δΠΟ'J ο ε ν {ιπάp -

<::, ' ' <::, ' , ' . χcuν cιικτuα UcιpΞ'Jσεως, Ξ tναι Ζ,:ΧΛΚινc� με διάμετρο πεpίποu

2 , Γ> ι·m και μ Υ) κ ο ς σuνήθως 2 ,[> m .

"Ας oouμs τέλος sνα. μικρο παpάοε ιγμα :icραρμοyής αuτών

ποu είπαμε παραπάνω :

'Έστω δτι θέλομε ν:Χ χρφψcπο ι11σωμε σαν ·fιλεκτρ6οιο γει­

ι:>σεως μli z.ci.λΚl'IYι πλάκα. πcl_ι zz.sι μcp:r-fι 6pθcγωνtC'J Παpα.λλΥj-"' '" ' r.ι 1 " lJ 1 ... 1 40 ' ' ΛΞΠιΠΕΟCU με 1Jα0Εlς οp•JCιjωνlΚΞζ , ΠΛ�ΗΟ'Jζ CtH Κ:Χ l μΎ1ΚΟUζ

ΙiO cm . , L., - Ί' , .... , " ..... .... ' , , 'j -1. J'..pωτατα.ι : ι cια:πα:ιεlς, ω1Λ'Υ.'Λι τι Π'Υ.χ':ις '' "" πρέπει ν:Χ

" ' r: "" ' Α ·, ' -;- ' .,... , ' ,, ' ' εz.Υ1 η π Λα.κ'Υ. ; ."ι •ηο Z lVXl 'c ,_Υ1τ·rιμα. πο'J Ξχομε να αντψετω-

πίσωμε.

Είδαμε πpοηγοuμέvως δτl cί Κανcν ι :ιμοt &πα. ιτοuν zπ ιψά-

.2. - - ..... "� ... ... ι ' ' '' " ..., , •ιεια "'πα.:.pης των τεχνΥjτων ·ηΛεκτροοlων μ:. το εοα.:.pσ; τοuΛ'Υ.χt-

στcν Ο,[ι tn2• ποu :r ­

• ι

ι 5. 5 ΤQόπος; έχτελέσεως; τijς; γειώσεως; έπi τού οiιδετέQΟ\J 325

τοuμΕ νιΧ κα.θορίσωμΕ , τ6τc: "ή ΕΠLφάνΕLα. sπα.φijς τijς πΗκας με το έδαφος θχ πΕptλαμβάνη προφα.νως Μο φορες το sμ6α.οο ένος bρθογωνίοu, πλΕupιόν 40 cm Χ 60 crn = 0,4 Χ 0,6 rι�, Ούο φορsς τον sμ6αοον ένος ορθογωνίοu βάσΕως 40 ctn = ο ,4 tn και uψοuς Χ και OUO φοpsς το sμ6αοον ένος ορθογωνίοu βάσΕως 60 cm =

0,6 m και uψοuς χ. θιk έχωμΕ λοLΠΟν τijν sξ{σωση :

( 2 . 0,4 . 0,6 ) + ( 2 . 0,4 . χ ) + ( 2 . 0,6 . χ ) = 0,5

� ( 0,48 ) + ( 0,8 . χ ) + ( 1 ,2 . χ ) = 0,5 1} ( 2 . χ ) = ( 0,5 - 0,48 ) = 0,02

"Α 0,02 pα: χ= 2

= 0,01 m.

Δηλα.οi) το πάχος τijς πλάκας πpέΠΕ L νιk ΕfναL 1 ctn . Τοuτο z !ναL πα.ρα.οΕκτο ot6τt, δπως &ναφέραμΕ πρCν, ο [ ΚανονLσμοi &­παLτοuν 1 mm σχν sλάχιστο πάχος μt&ς χάλκtνης πλάκα.ς: γΕιώσΕως.

"Ας σημΕιώσωμΕ πάντως &κ6μη μtιΧ φορά, δτL αν και τηροu­μΕ τlς παpα.πάνω οιατάξΕLς, πρακτικώς οεν μποpοuμΕ ΕUΚολα με γΕ{ωση τΕχνητοu Υ]λΕκτροο{οu νιΧ sπtτuχωμΕ &ντtστάσΕLς γΕιώ­σεως μικρότΕρΕς &πδ 20 Ω που &παιτοuν σuνfιθως οί Κανονtσμο{. Οί σuνηθισμένΕς τ�μες που sπιτuγχάνομΕ Είναι μι:ταξυ 30 Ω και 40 Ω. Τοuτο σuμ6α{νΕt (ο{ως σε μέρη δποu το εοαφος ι:ίνα.ι ξι:ρο και έχΕ ι πολΗ βράχια. Γt' α.uτ6, σε τέτοιες πsριΠτώσΕις, τοποθι:­-;οuτΕ πολλιk δμοια ΥJλΕκτp6οια γΕ ιι�σΕως κα( τιk σuνοέομΕ ciγώγι­μα. μΕταξύ τοuς, κάνομΕ ΟΥ)λαοij τις λΕγόμΕνΕς πολλαπλές γείωσειg ποu Είνα.t μεν &κρι6ές, &λλα. μ' α.uτες μποροuμΕ νιk Ελα.ττι;Jσωμι: �σο θέλομΕ τi)ν &ντίστα.ση γΕLώσΕως.

15 · 5 Τρόπος; έκτελέσεως; τfj"ς γειώσεως; έπι τού ούδετέρου.

Auτri τrYj μέθοδο, που ονομάσαμΕ ούδετέρωση, �χι:t οίαλέξΕt -fι �ΕΗ γtιΧ τ!ς πΕριοχες που τροφοοοτΕt κατχ &ποκλsιστtκ6τητα..

326 Κεφ. I 5. Γειώσει;

zπειοη είνα.ι πιο οtκονομικfι . 'Επομένως, α.uτη μόνο rι γείωση θa {ιπάρχη μετa ciπo μερικa χρόνια. σ' δλη την Έλλάθα., €κτος ίσως ±πο τΥjν πεpιοχη τών 'Αθηνών, δπου fι κατάργηση τf,ς &.μέσου

γειώσεως θa &πα.ιτfιση πολΗ χρόνια..

Καν6vες vιd η7ν vεlωση tπι τοiί ούδετέQοv.

Για νa Ξπιτρα.πή Yj γείωσrι ΕΠL τοD οuοετέρ�υ ( σχ. 1 5 . 3 ο ) ο ί Κα.νονισμοt &.πα.ιτοDν τlς �ξής προuποθέσεις :

. 1 ) Οί οια.τομsς των ciγωγων στtς γρα.μμsς τής Ξγκα.τα.στά­σεως πρέπει νa ε!να.ι τόσες, ώστε, ?iν γίνη βpα.χυκ{ικλωμα. μετα.ξu τοu οuοετέpου καl �νος &.γωγοD :ράσεως, ή svτα.σrι τοD pε6μα.τος βρα.χυκυκλιί>σεως πο� θa προκ•'ιψη νi ε!να.ι τοuλάχιστον 2 ,5 φο­ρsς μεγα.λ6τψη ciπo την όνομα.στικη sντα.ση τής &.σ:ράλεια.ς ποu προστα.τε>.:ιει τΎjν &.ντίστο ιzη γpα.μμfι . ( 'Όσο μεγα.λ{ιτεpες οια.το­μsς ciγωγιΊ>ν έχομΕ, τόσο μικρότερες &ντιστάσΙΞις παρουσιάζουν α.uτοί, οηλα.οη τόσο μεγα.λ6τεpες Ξντάσ;ις πpοκ{ιπτουν σε περί­πτωση βρα.χυκυκλώμα.τος ) ,

"Αν π . χ. ή &σφάλεια. πpοστα.σία.ς μιας γριχμμf,ς είναι τών 20 Α, πρέπε ι ή ο ια.τομη των &γωγων τής γpα.μμής νa είναι τόσο μεγάλΥj, ώστε σs περίπτωση βρα.χυκυκλώμα.τος ν:Χ πpοκ(ιψη μια έντα.ση :

2,5 · 20 Α = 50 Α. Ή μεγάλη α.uτη τιμrι τής eντάσεως ΙΞrνιχι &παραίτψΎJ γιa

νa λυώσ-η γρήγορα. fι ασφάλεια τής γραμμής κα.l νa ±πομονωθij sτσι ±μέσως το σ-ημεΊο τοD βραχυκυκλώματος.

2 ) Ό οuοέτερος &γωγος τf,ς eγκα.τα.στά.σεως πρέπει ν :Χ sχη γειωθfj δσο το ουνατον πλφιέστερα προς την εrσοδο τής παροχε­τΙΞuσεως Κα.t μάλιστα. πρtν cΧΠΟ τον γενικο Πίνα.κα. ( οηλαοrj πptν .;>, ' ' ' !:< ' ' ' ' ' λ ) :Α.ΠΟ τον γεν ικο vια.κοπτ-η κα.ι τ ις α.σφα. ειες .

Ή γεCωση α.uτη πρέπει νa είνα.ι πολiJ κα.λ-fj κα.l κα.τα.σκε•J­α.σμέν-η σuμφωνα. μs δσα. ±να.πτuξα.

,με στην πα.pάγpα.cρο 1 5 . -!,

ίi:ι'Jτε να πpοστα:τε6ωντα:ι τελείως ο[ 'Jυσκεuaς που θα γειώ'Jωμε €πάνω 'Jτον οuοέτεpο, cΧΚόμ(Χ καl �ν Q�(ΧΚΟΠΥj δ ο{ιΟέτεpος τοί) οικτ6ου οια:νομfίς.

3 ) Ό οuQέτεpος &.γωγος μέ'Jα: -Jτ-Υjν Ε'Jωτεpικ� €γκατάστάση πρέπει να ε!να:ι ε� ίσου κα:λα εγκαταστημένος δπως κα:ί οί &γωγοl των φάσεων.

I I Α

· 'Α'Ρyός � στή ιrαροχή · Ιδιαiτφχ ά•ωJιόc. �tιώσεαχ: nού σuνόiεται σrόν �νικό nίνακα μi τόν ούδaτ�ρο -

Κινητήρα.ι; L

· λκροδiιι.τηc. νειώαεωc. τοϋ ι.ιινη-ιήρα

Σχ. IS · S α.

Γενικα δ δπολογισμος κα:l ή €κλογ� των οιcχτομων των &γω­γων (%!Jτijς τijς πεpιπτ<ί>σεω;, &κολοuθο!Jν τ�ν ίοια: &pχ� που εr­οcχμε κcxl στις &πευθείας ( &μεσες ) γειώ'Jεις. Πρέπει oηλcxoij , σΞ περίπτωση βλά6ης, καl το πεp!6λημα μιιΧς γειωμένης συσκευής •ια μ� εχη, ι�Jς προς τ� yij , τάση μεγαλύτερη των 50 v κcxl σε πεpίπτω'Jη &νωμα:λία:ς να οιακόπτετcχι το κ.Jκλωμα: τpοφοοοτfισε­ι�ς της μέσα σε 5 sec.

328 Κeφ. I 5. feιώσeι;

Μέ-lJ.οδοι νειώσεως �πΙ. tofί ovδεtέQov.

Ή γείωσrη επι τοu οuοετέρου είναι ουνα.τον ν!Χ γίνrι με τρε : ς τρόπους :

ά ) �Η τ� βοήθεια. �νος γενικοi) lδιαίτερου άγωγο1) γειώ­σεως, δ δποίος ιiρχίζει ιiπο τον οuοέτερο τijς πα.ροχετεuσεως κα.l cρθάνεt με τlς οια.κλα.οώσεις τοu ως δλες τlς σuσκευες τlς δ-ποίες γειώνομε ( σχ. 1 5 • 5 α. ). nλ�ιιρι:ί. τΡ9C'Qδσ!ήσεωc . , , ( ΓινrιιιΚ nl•a•ac)

..-- - - -1

Οuδε.τι;.ροc. γε.ι(Ι)μr.νοc στr\ν nαρoxri

I I I 1 ' Ιδιaίrι.pοι ά�rΟ: �υώσeιιχ:. yιd κάθι σωκ�u,; πού δια.-;.... , ιcλαδiCοντο.ι άηό τqν οοοέτφο _ . Ρwματοδότει; tήc wuριαc �\]Ciμμηc.

;ι \ \-·�-· L� , '

�·Aw;::�:::: 'Αιφοδf.ι<τηc ιιιοοι(Ι)G tοίι ι<ινητιiρα Σχ. 1 5 · 5 β.

� ) Με τ� βοήθεια. �νος ίδιαίτερου άγωγοϋ γειώσεως γιd κά{}ε συσκευή, ό δποίος ο ια.κλα.οίζετα.ι ιiπο τον οuΟέτερο τijς κυ­ρίας γραμμijς καl καταλήγει στrι σuσκευ� ποu θέλομε ν!Χ γειώ­σωμε ( σχ. 1 5 · 5 β ) , κα.l

γ ) Με τr1 βοήθεια. ένος ίδιαίτερου άγωγοϋ γειc.όσεως μικροϋ μήκους, ποu οιακλα.οίζετα.ι &π� τον οuδέτερο ιiγωγο κάθε γρ:α.μ-

15 •6. Τρόπο; έκτελέσεως; τij; γειώσεως; διa μέσοu ένος; ήλεκτρονόμοu 329

μfις πpοσαγωγ�ς. δ δποίος τpοcροοοτsί κάθs συσκsυrι ποu γsιώνο­μs, καl καταλ�γsι στον ιiκpοοsκτη γsιώσsως τ�ς συσκsυijς ( σχ. 1 5 . 5 γ ).

Ή γsίωση τοu οuοsτέpου στην sισοοο κάθs παpοχsτsύσsως γίνsται εrτs επάνω στον όοpοσωλήνα τοu οικτύου όοpsύσsως, ειτε ΕΠάνω σε ενα τεχνητο Υ)λsκτpόοιο , σύμcρωνα με δσα ιiναπτύξαμs στην παpάγpαcρο 1 5 · 4 .

ο�δiτερcχ.' '4ε.ιωμiνοc. στη napoxη

'Ayω�D.f;. y�ώσecoc, , μιιιροu μηιιουr. 'tla m �εlωσn tnc φoρmr;c. ουσι<ει�iΊr. .,,.,.... "'""""' j ΡεuματοόΟtεG :�, φορnτό)v οuσιιωώv

I '

( . _ JΑιφοδΕιι.τ'ηc. �ειωσ� . . -Φopnτn σuσκωn Σχ. 15 ·5 y.

μιιιροiί μήκοιιc. I yι� τή yεi�n I . του κινητrφα I

Ιlινnτήρac

15 • 6 ΤρόΠο, έκτελέσεω, τής γειώσεω, διa μέσου ένο, ήλε· κτρονόμου.

'Όπως &.ναcρέpαμs ΠpQηγουμένως, αuτο sΙναι το stooς τ�ς γειώσsως ποu μsταχsιpιζόμαστs στις περιπτώσεις ποu ή γείωση ετ:� τοu οuοετέpου οεν ε!ναι ουνατον να. scραpμοσθ� καl ouτs πάλι ή αμεση γείωση s!ν�ι ουνατον ( οηλαοη οεν συμcρέpsι ο 1κονομι­κ� ) να. μας οώση χαμηλη aντίσταση γsιώσεως.

330 Κeφ. 1 5. feιώσeις;

Πάντως σΕ σύγκριση μΕ τlς Μο &λλες μεθόδοuς ποu aνα.φέ­pα.με, δ τρόπος α.uτος τ�ς γειώσεως εί να. ι μ αλλ ον σπάνιος κα.l γί­νετα.� μόνον σΕ εlδικΕς περιπτώσεις "Ας σημειώσωμε ΟΕ δτι ή γείωση δ ι&. μέσοu �νος Ύ[λεκτρονόμο'J στ·fιν πpα.γμα.τ�κ6τητα. δΕν $φα.ρμόζετα.ι ποτΕ aποκλειστικά, διότι , δπως εrοαμε στο παρά­δειγμα. τ� ς παρα.γράψο'J 15 · 3 , μό·1ο μεγάλ rι; 1σχuος σuσκsuΕς σuμφέρει νι:Χ $_φοδ�άσωμs με �λεκτρονόμο μέ α.uτόμα.το δια.κόπη ( aποζεύκτη ) οια.φuγ�ς. Πάντα., λοιπόν, χρ'Υ)σιμοποιοuμε τΎj μέ ­θοδο α.uτ� σΕ συνδuα.σμο μΕ &π' εUθεία.ς γείωση η μΕ γείωση $πl ' τοu οuδετέροu.

'Όπως βλέπομε στο σχ�μα. 1 5 · 3 ε δ &γωγος γε�ώσεως διι:Χ μέσοu �νος fιλεκτpονόμοu περιλα.μΜνει το πηνίο διεγέρσεως ένος Ύjλεκτρονόμοu, ποu ε ίνα.� συνδεμένο σΕ σειρa μΕ α.uτόν. Το πψίο α.uτο &νήκε� στον λεγόμενο άποζεύ�τη διαφυγiJς rι tjλεκτρονόμο διαφυγής, δ δποίος είνα.ι το οργα.νο ποu &νιχνεύε� κάθε &νωμα.λία. κα.l δ ιακόπτει α.uτόμα.τα. τ�ν τροφοδότηση τ�ς σuσκsuijς ποu προσ­τατεύεται &πο τ.Υ1 γείωση . Ή δ�α.κοπΎj γίνεται μ6λ�ς στο πεpί-6λημα. τi)ς σuσκεu�ς α.uτ�ς $μφα.νισθ� κάποια τάση ώς προς τ�ν γi), σι:Χν σuνέπεια. κάπο�α.ς βλci6rις.

Στο σχ�μα. 1 5 · 6 α. βλέπομε λεπτομερέστερα. τΎ)ν ciρχΎ) τής λειτοuργία.ς μιας γειώσεως ο ιι:Χ μέσοu ένος fιλεκτpονόμοu ο ια.φuγi)ς.

Ή συσκεu� την δποία. προστα.τεuομε ε ίνα.� �να. ς- τpιφα.σικος . κινητήρας, ποu τροψοοοτοuμε aπο eνα.ν πίνα.κα 6 δποίος ψέρε� f!.να.ν ο�α.κόπτrι κα.l τρείς aσφάλειες. Γιι:Χ &πλοuστε•Jσ"fι τής παρα­στάσεως ciπo το σχ�μα έχομε παραλείψει τΎjν πλfιpη σ•Jνοεσμο­λογία. τοu τμήματος τ�ς α.uτ6μα.τrις λειτουργίας τοu &ποζε(ικτη οιαφuγ"ijς, πράγμα. μΕ το όποίο eχομε άλλωστε &σχολrιθi) 1οι­α.ίτερα. στ� πα.ράγρα.φο 10 · 2. Βλέπομε πά.ντως ετ� ένώνομε τC. περίβλημα. τοu κινrιτήpα μΕ τον aποζε{ικτη ( γραμμΎ) .1 Δ' ) , οια μέσου aνος ciγωγοu ποu ονομά.ζετα.ι άγωyός προστασίας. Ό ciγω­γος προστα.σία.ς συνοέετα.ι στο Εσωτεpικο τοίl cΧΠ'Jζεuκτη μs το

1 5 · 6. Τρόποι;; έκτελέσεωι;; τfιι;; γειώσεωι;; διa μέσου ένοι;; ήλεκτρονόμου 331

πηνίο Π τοu ηλεκτρονόμου κal &π' έκεί δδηγείται προς την yi), δηλαδή, προς eνα τεχνητο ηλεκτρόδιο γειώσεως ( η σπα.νι6τερα προς τον ύδροσωλήνα τοu δικτόου ύδρεόσεως, έαν ύπάρχη ) , δ ια μέσου τοu βοηffητικοϋ άγωγοϋ γειώσεως.

Ε!ναι cρανερο πώς α.ν . δ διακόπτης Ζ τοu Ύιλεκτρονόμου οια­cρυγfjς πqu τροcροοοτεί τον κινητήρα ε!ναι κλειστος καί, &πο μια βλάοη το περίολημα τοu κινητrιρα τsθfj ύπο τάση ώς προς τη γfj,

'Α Β Γ

Ιχ. 1 5· 6 ιι.

ΑΠΟΖΕVΚΤΗΙ � eΗλeκτρονdμος διαφυvfιι;;

θα ΠΕpάσΥ) κάΠ(Μ pεuμα ιiπο το πην{ο Π ΠΥ)γαίνοντας προς τr/ γfj. Το πηνίο Π τότε θα ελξΥJ το στέλεχος σ προς τα οεξια καl θQ: &:νο{ξη τον οιακόπτΥJ Ζ, δπότε ή λειτουpγCα του κινητήρα θα σταματήση. .

Για το ξεκίνημα η το σταμάτημα του κινητήρα. eχομε καl Οίιο κομοία. Ε, με τη βοήθεια των δποίων χεφιζόμα.στε τον ο ια.κό­πτη Ζ δπως θέλομε. Στην πα.ράγραcρο 10 · 2 είδαμε την &:ρχΥ)

332 Κεφ. 1 5. fειώσει,

τής λειτουργίας α•)τής τής περιπτώσεως, δταν εξετάσαμε τoiJ; ο�ακ6'πτες με κομοία ( σχ. 10 . 2 ε ) .

Ό :iγωγος προστασίας πρέπει ν�Χ είναι μονωμένος � οε δια­τομ� του καθορίζεται δπως rι διατομ·η τοu κοινοu :iγωγοu γειώ­σεως ποlι εξετάσαμε στijν παράγραφο 15 . 4 .

Ό βοrιθητικ?;ς &.γωγcς γειώσεως, ecρ' δσον � διαδρομή του εί­ναι � ίδια με τΎ; δ ι�δρομij των ύπόλοιπων &.γωγων ( τροcροοοτ�­σεως καl έλέγχου τοu κινrιτΎιρα ) ποu ο[ διατομές τους ε!να ι μέ­χρι 1 6 m?n2• πρέπει και αuτος να εχη τ� ν ίοια οιατομΎ; με τοlις :iγωγοuς αuτοuς. 'Άν � δ:ατομ� των άλλων :iγωγων είνc.tι μεγα­λU'τψη των 1 6 mm2, δ βο-ηθητικος :iγωγος &ρκεί να είναι των 1 6 mm2 •

.. Α ν δμως � διαδρομή του είναι ιiνεξάρτητ'Υ) ιiπο τοlις 6πόλοι­πους :iγωγοuς, δεν είναι :iναγκαί:ο � διατομ� του να ε.ίναι μεγα­λuτερ'Υ) :iπο 2,5 rnm2• "Αν περιλαμοάνη και ύπόγε ια. η.ι.Υιματα, � οιατομ� τους θ�Χ είναι των 25 mrn2 χαλκοu.

Γενικα, δ βοηθητικος :iγωγος γειώσεως πρέπει •ιιΧ sίναι μο­νωμένος καi έγκατsστημένος μέσα σε προστατευτικό σωλήνα. Σέ uγροlις χώρους έπιτρέπsται καt � χρ�ση γuμνων &.γωγων διατο­μής τουλάχιστον 6 mm2 έπάνω σε μονωτήρες.

ΙΙρέπaι να έχωμs ύπ' οψΎJ μας δτι αν σuμοή και ελθΎJ σε έπαψ� το τεχν'Υ)το fιλεκτρόδιο γε ιώσεως με το περί6λημα τοu κι­ν'Ι)τ�ρα ( σχ. 15 . 6 α ) , τοuτο eα προκαλέση τ�ν βρc.tχυκuκλωση τοu &ποζε.Jκτη δια.cρuγής και τ-fjν προσωριν-fj &χρ'ήστευσή του (δσο δια.ρκε! � έπα.ψΥj αuτfι ) . Γι' αuτc είναι ΚΙΧλtιτερα να χρησιμοποι­οuμs , σ' α.uτ� τ-fjν περίπτωσrι γειώσεως, τεχνψα -lιλsκτρόοια κα.t οχ ι το δίκτυο ύδρεuσsως.

Οι Κα.νονισμοl ιiπαιτοuν τεχνηrά ήλεκτρόδια γειώσεως ( σχ. 1 5 . 4 β ) , ποlι εξασφαλίζουν επιφάνεια έπαcρής μέ το soαcpoς 0, 125 rn2 και οχι 0,5 m2 , δπως στijν άμεση γsCωση. Τοuτο γίνε-

1 5 · 7. Ήλeχτροπλη�(α 333

τα� ο�6τ� τώρα srνα.ι �παρκsτς για την λsιτοuργία τijς προστασίας &ντ\στάσsις γsιώσsως τijς τάξsως τών 500 Ω &ντ1. τών 20 Ω, ποu &παιτοuνται στην &μsση γsίωση.

Τέλος, οί Κανονισμοί ζητοuν να €λέγχωμs τη λsιτοuργία των ιiποζsuκτών ο ια.φuγής τοuλάχιστον μία φορα τον μ�να, κα.­θι'\)ς καt μsτα &τοο κάθε Ζσχuρη καταιγίδα, γι!Χ νά βεΌαιωνώμαστs γιά τη καλ-fι τοuς κατάσταση.

15 · 7 'Ηλεκτροπληξία.

Κάθs &νθρωπος ποu ζij στην zποχ� μας sρχsται δλοένα κα1. τ:sρισσότsρο σε Ε.παφη με τον �λεκτρισμ6, γιατί, δπως ξέρομε, ό Ύ1λεκτρισμος εrναι αbτός ποu με τ1.ς τεράστιες εuκολίες τοu sχε ι :: �σχωρ�σε� σε δλες τ1.ς σίιγχρονες εκδηλώσεις τής ζωijς. ''Έτσι στ1.ς κατοικίsς, στα γραφετα, στα εργοστάσια, &κ6μα και στtς ιi­γροικίες οεν περνά χρόνος χωρ1.ς νά προσθέσωμε κα1. νέες �λεκτρι­κες σuσκεuες ποu μάς εξuπηρετοuν.

"Ο ' ' ' θ ' λ ' ' ' ι: ' ' ' ' � σο αuτος ο ρu μος μεγα ωνει , τοσο αu.,ιχνεται και ο κ�νr.ιu-νος τijς ήλεκτροπληξίας' οηλcχοη � πιθανότητα του να πάθωμε μια σωματική βλάβ'η έξ αίτίας tού ήλεκτρισμού.

ΣvvtJ.;ικες _!Jλεκ�οοnληξlας.

ΉλεκτροπληξCα σuμΌ�ίνει δταν το &νθρώπ�νο σώμα ελθη σΕ. άμεση � εμμεση Ε.παφη με δύο σημϊα μtiiς ήλεκτρικijς έγκατα­στάσεως, τά όποία έχουν μεταξύ τους τάση. "Οπως σε είδαμε στ'fιν παράγραφο 1 5 . 2, επικίνδυνη srναι κάθε τάση μεγα.λtιτψη ιiπο τα 50 v.

Τα παραπάνω 1σχuοuν γz•ι tχα για κάθε Ύιλεκτρικ'fι Ε.γΚ'Ιϊ'τά­σταση. Στήν περίπτωση όμως τnύ έJ•αλλασσομένου ρεύματος μέ γειωμένο ούδέτερο, που είναι � περ{πτωση ποu ύπάρχε ι στΎJν 'Ελλάδα. καl στα περισσότερα μέρη τοu κ6σμοu, ή γij εlναι πάντα μέρος τού κυκλώματος. 'Όταν λοιπον πα.τοuμε sπάνω σε ενα. μr1

334 Κεφ. 1 5. rειώσeιι;

μ�νωτικο Οά.πεοο, τότε εrμ�στε σε επαψQ με εν� σημείο τής εγκχ­τ�στά.σεως. 'Αρκεί έπομένως νά έλ{)ωμε σέ έπαφή μέ eνa μόνο σημείο, πού έχει τάση ώς πρός τήν γrj, γιά νά ύποστοvμε ή­λεκτροπληξία ( σχ. 15 · 7 � ).

Πρέπει &κόμα νa γνωρίζωμε δτι, δταν Ξχωμε ύψηλές τάσεις, είναι ουνατον νa συμοij Ύjλεπτροπληξία κat χωρίς έπαφή. AuτYj γίνεται οταν sνα μέλος τοu σώμ�τός μας ε1σέλθη στο ήλεκτρικό πεδίο ποu uπά.ρχει γ6ρω στοuς uπο τά.ση &γωγοuς καl γCνη δ ιά.­σπα.ση ( τόξο ) τοu &�ρα.

Ίiώςάσειc; 22pv _ nρος τrιν yπ

Σχ. 1 5 · 7 α.

380ν)

Το κατa πόσο θa sχη μιa Ύjλεκτρ�πλ ηξί:l σοοαρeς συνέ­πειες , εξαρτάται &πο πολλοuς πα.ρά.γοντες. Σημασία έχει δ τρό­πος με τον δποίο θa σuμoij ή ηλεκτροπληξία, το ε!οος τοu ρεu­ματος ( συνεχeς � εναλλασσόμενο ), ή τά.ση κα.ι +ι έντασfι του, +ι πορεία Ποu θa &κολουθήση το ρεuμα. μέσα στο iνθρώπινο σωμα� 6 χρόνος επα.ψijς με το uπο τά.σ·η στοιχείο, ή uγρασία � ή ξrιρό­τητα τ�u Οέρματcς και τοu περι6ά.λλοντος κλπ.

Γενικa κινδυνεύαμε περισσότερο άπό τό έναλλασσόμυοο

1 5· 7. Ήλeκτροπλη�ία 335

ρεϋμα παρa &πα το σuνsχές. 'Επίσης, κινθuνs.Jομs βέοαια περισ­σότερο α:πο τις δψηλότεpες τάσεις παρa ιΧπο τις χαμηλότερες. Το rοιο σuμΌαίνει και με τlς έντά.σεις.

Ή δψηλΥj τάση eχει την 1θιότητα νa &πωθή το σώμα μας τ'fι στιγμη τής Υjλεκτροπληξίας. Ή χαμηλη τά.ση ιΧντ(θετα σuσπ:Χ τχ νεupα με aποτέλεσμα νιΧ « κολλ:Χ » ΕΚείνος ποu δcρίσταται την ηλεκτροπληξία έπά.νω στο δπο τάση στοιχείο, 1θίως Εαν το eχη πιάση ( χοucρτιάση ) μs την παλάμη τοu. Τοuτο είναι πολu έπι­κίνθuνο, γιατι δ χρόνος έπαcρfις ε ίναι eτσι μεγαλ.Jτερος, σε αντί­θεση με τις ηλεκτροπληξίες &πα δψηλΥj τάση , OΠOIJ ό χρόνος ΕΠα­cρijς είναι πολu μικρός, λόγω τijς &μεσης &.πωθ•ήσεως που παρου­σιά.ζεται τότε.

Γι' α.uτο τον λόγο ( μεγαλ•)τερος χρόνος sπα.cρijς ) ο[ Ύιλεκ­τpοπληξίες &.πο χαμηλΎj τάση , είναι σuχν& στην πράξη πιο έπι­κίνθuνες &.π?:ι τις ηλεκτροπληξίες &.πο uψηλη τάση .

"Α ν το ρεiJμα. κα.τ& τr1ν θια.ορομ� τοu μέσα στο ανθρώπινο σώμα. περάση &.πο τΥjν κα.ρθιά., ο[ σuνέπειες τΎ)ς Ύιλεκτροπληξία.ς ε!να.ι πι ?:ι σοΌαpές. -Γι ' α.uτο συνιστάται νd μήν ιiγγίζωμε ποτέ συγχρόνως μέ τd δύο χέρια δύο άντικείμε1•α, πού ύπάρχει κίνδυ­νος νd έχουv μεταξύ τους τάση. Έaν πά.θωμε ΎJλεκτροπληξία με­τα.ξu των Οι'ιο μα.ς χεριιl>ν, τ?:ι ρεuμα περνa &.να.γκαστικ& &.πο την περιοχη τijς καροι!iς. 'Επίσης ε ίνα. ι προτιμότερο να ιΧγγίξωμε μι& sγκα.τάστασrι μέ τό δεξί μας χέρι παρ& με το &.pιστεpό, γ ιατι σ' ιχ•)τ·r1 τΎjν πλεuρ& ε Ι να. ι rι καρδιά. μα. ς.

Τέλος, δσο ξηρότερσ είναι τ?:ι δέρμα. μας τόσο μικρότερος εί­ναι δ κίνθuνσς τijς Ύjλεκτροπλ ηξία.ς. Τα βρεγμένα. Ύ'ι Lθρωμένα. χέ­ρι-χ παροuσιάζοuν μικρότερη Ύ)λεχτρικη άντίσταση διαβάσεως στο pεσμχ. απ' δ ,τι τ& στεγνa.

Σvνέπειει; και ΠQώt:ει; βοή1J.ειει; σt:lς ήλεκt:Qοπλη�ίες.

Τχ παθολογικa φαινόμενα που μπο'ρεί νa παρσυσιασθοu·ι :;Ξ

336 Κεφ. 1 5. Γειώσει;

sνχ άτομο ποu sπχθs Ύjλεκτpοπλrιξίχ sΙνχ� Μο Ξ�οών : τα άμεσα, κχl τα μετέπειτα.

τα άμεσα εμφανίζονται τοπικα σ:iν sγκα(ιμχτχ στ:i ση­μεία στα δποτχ sγ�νε fι sπαψfι με το pεuμχ, γενικ:i oe σ:iν ±πώ­λεια τών αlσθfισεων τοu θύματος, fι σπχσμο\ κλπ. Ή &πώλειχ

- ' θ I Τ ' ' .2, I � ' 'ζ ' θ Ι των αισ ησεων ε ιναι ποΑu "'τ.:ικινvυνη γιχτ� μο�α ε� με ανα-:ο, sνω πρ6κειτα� μόνο τ.:sρl άσφυξίας. r�· α�το ποτέ δέν πρέπει ν' άφήνωμε €να 1Jϋμα ήλεκrροπληξίας χωρίς πρώτες βοήίJειες , ά­κ6μα καί aν νομίζωμε δτι έχει πεΟάνει.

οι πρώτες �οfιθειες χuτeς είνα� νοc κάνωμε στο θuμα. τεχνη­τη άναπνοή. Στlς εlκόνες τοf.ί σχfιμχτος 1 5 · 7 6, βλέπcι!-ε τον κα­λuτεpο τρόπο με τον δποτο μποpοuμε ν:i κάνωμε τεχνητΥ) &ναπνοΥ) σ' ενα άτομο τ.οu έπαθε ηλεκτροπληξ(χ.

Ή 1Jέση τοϋ 1Jύματος, δπως φαίνετχ� στο σχήμα 15 · 7 β ( ε1κ6νες 1 καt 2 ), είναι μπρο6μυτχ, με τ:i χέριχ το sνχ sπάνω στο άλλο καt με το κεφάλ� ν:i &κοuμπi ΕΠάνω τους κχl ν:i ε!ναι γυρισμένο πρcς το πλευρό .

Ή U.έση έκείνου πού έκτελεϊ την τεχvητη άναπνοη ( σχ. 1 5 . 7 β [ εlκ. 2 ] ) είναι γονα.τιστΥ) με το aνα πόδι μπρος στο κε­φάλι τοu θuματος, καl με τιΧ χέρια τεντωμένα έτσι , &στε οί πα­λάμες του ν' ιiκουμποuν τ:i πλευpιΧ τοu ξαπλωμένου.

Γι&; νιΧ γίνη τώρα � τεχνrιτ-fι &νχπνοΥj eκτελοuμε τlς έξiJς κ'νfισεις : Κινοuμαστε προς τιΧ eμπρος με τ&. χέρια πάντα τεντω­μένα και χωρlς κάμψη τών &γκώνων μέχρις δτου τα. χέρια μας γίνουν κατακόρυφα και το βάρος μας νιΧ πιέζη τον θώρακα τοf.ί θ6ματος ( σχ. 1 5 • 7 � ε1κ. [ 3 ] ). 'Έτσι προκαλοuμε μι&. τεχνητ� έκπ11οή τοu θ{ιματος. Κατόπιν κινοuμαστε &ργ&. προς τ&. πίσω και, πιάνοντας τ&. μπράτσα τ'Ju θuματος, τ:i τρα6οuμε προς τ&. πίσω �οηθώντας μe τον τρόπον αuτcν την διεύρυνση τοu θώpακ6ς το•J ,

. οηλαοη προκαλοuμs μιι:Χ τεχνητrι είσπvοή ( σχ. 1 5 . 7 β εtκ. [4,5] ) .

337

Σχ. 1 5· 7 β.

338 Κeφ. 1 5. Γeιώσeι,

0[ κινήσεις μα.ς α.uτsς σuνεχCζονται έτσι μs την ίδια. έναλ­λαγη κα.t μs ρuθμο 1 2 περCποu φοpsς το λεπτό . .

Έπειδη πολυ σuχν&. χρειά.ζονται <iψες δλ6κληρες γι&. να. σuνέλθη Ξνα θuμα �λεκτροπληξCας, ε!να.ι προτιμότερο ν&. έκτε­λοuν την τsχνητη ιiναπνοΎj Μο τοuλά.χιστον άτομα, ι';)στε ν&. ένα.λ­λάσσωντα.ι καt ν&. μΎιν κο•ψάζωνται.

, Ας έχωμε έπ{σης δπ' οψη μα.ς δτι ε!να.ι ιiπαρα{τητο νt% χα­λαρώνωμε τό σφίξιμο τών ρούχων ( ζώνες κοuμπιt% κλπ.) ένος θu­ματος, ιiμέσως μετ&. τΎjν �λεκτροπληξCα. τοu.

Μια. σποuδα.{α σuμοοuλ rι σs δσοuς προσπαθοuν να. σώσουν κά­ποιον που πα.θαCνει �λεκτροπληξ{α ε!ναι καt ή έξijς :

Ποτs δsν πρέπει να. προσπαθοuν να. ιiπομα.κρuνουν τον �­λεκτρ6πληκτο ιiπο το ιiντικεCμενο ποu έχει προκα.λέση τΎjν Υjλεκ­τpοπλrιξCα. τρα.οώντας τον μs τα. χέρια τους. Διότι, iiν το ιiντικεC­μενο ( π. χ. Ξνα σuρμα ) έξακολουθ·η ν&. ε!να.ι δπο τάση ( δπως συ­νήθως συμοαCνει ), δπάρχει κ(νουνος ν&. πάθουν ΥjλεκτροπληξCα καt €κείνοι ποu προσπαθοuν να. σιί)σουν το θuμα. Πρέπει λοιπόν πρώτα νά διακόπτωμε τό ρεύμα ή έν άνάγκη νά άπομακρύνωjJ,ε τό σύρμα μέ ένα μονωτικό ύλικό, π.χ. μέ ένα ξύλο, καί μετά νά δίνωμε τίς πρώτες βοήffειες πού άναφέραμε (τεχνητή άναπνοή).

'Όσον ιiφοpα. τέλος στtς μετέπειτα. συ1ιέπειες jι.ιό.ς ήλεκτρο­πληξίας ( σε ιiντCθεση με τις άμεσες που είδαμε wς τώρα), αuτsς εrναι καμμιοc φορ&. πολυ σοοαρές. Διότι σuχν&. παρουσιάζονται κατάγματα Ύ; τραύματα που προκαλοuνται ιiπο το «τCνα.γμα>> τοu pεύμα.τος ( σuνήθως ο[ περιπτώσεις �λεκτpοπληξCας ιiπο δψηλsς τάσεις ), � πα.ραλύσεις των νεύρων , οuρCα, ψυχικsς οια.ταρ:χχές, δ­στερCα. κλπ. σα. ν ιiποτέλεσμα μια.ς rιλεκτροπλ ηξCας.

Ε!ναι φανερο δτι για. τΎjν ιiντψετώπιση των συνεπειών αu­τών πρέπει δσο το ο•Jνατο γρηγορώτερα νt% καλοuμε Ξναν γιατρό.

'Όλα τοc παραπάνω μα.ς οCνοuν μCα lΟέα. τοu για.τt οί πpοφυ­λά.ξε tς που πα.Cρνομε έναντίον τijς �λεκτροπληξCας, οηλαοΎj r1 τΥj-

1 5 · 7. "Ηλεχτροπληtία 339 . '

ρ-ηση των κανόνων των Κανον�σμων των 'Εσωτερικών Έγκατα­στάσεων, δέν ιείνα� σχολαστ'ικές, &λΗ. &π6λυτα δικαιολογ-ημένες &π?; την πραγματικότητα;. ·

"Άλλωστε τα. καθ-ημερινα. σχεοον κρl)uσματα �λsκτροπλ-ηξ'ίας, ποu οuστuχίi)ς σuμοαίνοuν, μaς πείθοuν οτι χρειά.ζετα.ι &κόμα πολλη προσπάθεια καl 1δίως sντα;τικΎj δ �αcρώτιση τοu κο ινοu γίιΧ να sκλείψοuν τελείως οί κCνδuνοι &:πο τη χρήση τοu ρε6ματος.

3·10 Πίνακες

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 7

Σύμβολα κατόψεων ήλεκτρικών έyκαταστάσεων.

ΚΑΤοψΗ ΕΙΩΤΕΡΙΚΩΝ J.ΙΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣτλ Σ ΕΩΝ

Πίνα1Cας διαvομής � Φωτισμοϋ � ΡΙ!;uματοδdτnς --{

Πiναια:ιι; διανομής -κινήσεως ΡΙ!;uματοδ6τnς μι!, )'Είωσπ

ΓΡJ=ψμή Ορρφ.}ι τοί χα; --.1!'­με όριeμό uyωyώv Μσοuτόv �ουδοuνιιϊ;. -Θ Γραμιιιi ύ1toyeίou - -111- Ι(ουδοuνι

Κιπιο διακλοδώσeωc; 7 Χρονοδιαι<ιόιιτnς

τ ροtοδότnση πρόι; tό nάVOJ

, ' ' ano πανω

σpόι; τό 1Cάtω άnό kάτω

Λaμπτriραι; κινητόc;

Τηλέφwyο κοιllό

Τnλέφωνο αύτόμα.m Όρcιt� yραμμιi yeιω�ως

· Γε ίω<.'n χ.ωνευτιi μWa ατό ί!.δαι)ος. � 1-::--:-------:----1 Γeiωσn μεμονωμένη μέ.σα ai σωλnνα � Μα'Ι'_eιρείο έ .. ιτρασi- Γοοο\ t---------1 ςιο 2 έστιώv

--Θ5 �-,...-α-ν-.. -,-ρει-_-ο_δ_a_π_eδο_u_, ?οπι 2 eατιών κai φούρνου �

Αιακόπτης όπλός Διακόπτης I(Ομμιrοτέι: Δια><όιφ�<; ά}ο'λφετούf όκραιος Διοιιόπτης άλλερeτο�

ί.νδιάμεσοc; ·

ι/' Πiνακαι; χeιρισμοίί 'CiiJ ν r------i Autόμatoc; κλιμα- � ./ κοατασίοu � χ 'Εξοφισtιiραι; j

'λ νaμι ση\ρcις ----ι>

rισχύς KW ο, ι ι,ο ι , ι 1,2 1,3 1,4

1,5 1,6 1,7 1,8 1,9

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0 3, 2

3,4 3,6 3,8

4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5

7,0 7,5 8,0 β,5

' 9,0 9,5

1.0 100

Πίνακες 341

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 8

· Αντιστοιχία ίσχύος καi ρεύματος (σε άμπΕρ) yιa διάφορες τάσεις.

Ιυνεχέι; pεϋμα 'ΕναλΛασόμι:vο ρεύμα 1 1 0 V 220V 440V

0,909 0,455 0,227 9,09 4,55 2,27

10,0 5,00 . 2,50 1 0,9 5,45 2,73 11, 8 5,91 2,95 1 2,7 6,:16 3,18 13,6 6,82 3,41 1 4,5 7,27 3,64 ι 5,5 7,73 3,86 1 6,4 8,18 4,09 1 7,3 8,63 4,32 1 8,2 9,09 4,55 20,0 10,0 5,00 21,8 1 0,9 5,45 23,6 1 1 ,8 5,91 25,5 12,7 6,36

27,3 13,6 6,82 29,1 1 4.5 7,27 30,9 1 5,5 7,73 32,7 1 6,4 8,18 34,5 17,3 8,63

36,4 1 8,2 9,09 40,9 20,5 1 0,2 45,4 22,7 1 1 ,4 50,0 25,0 1 2,5 54,5 27, 3 1 3,6 59,1 29,5 1 4,8

63,6 31,8 15,9 68,2 34,1 1 7,0 n,1 36,4 1 8,2 77,3 38,6 1 9,3 81,8 40,9 20,5 86,4 43,2 21,6

90,9 45,5 22,7•

909 455 227

125 V

συνι; = 1,0 0,8

0,462 0,578 4.62 5,78 5,09 6,36

. 5,55 6.94 6,01 7,51 6,47 8,09

6,94 8,67 7, 40 9,25 7, 86 9,83 8,32 10,4 8,79 1 1,0

9,25 1 1 , 6 1 0,2 1 2,7 1 1 , 1 1 3,9 1 2,0 15,0 12,9 1 6,2

13,9 1 7, 3 1 4,8 1 8,5 15,7 1 9,6 1 6,6 20,8 17, 6 22,0

1 8,5 23,1 20,8 26,0 23,1 28,9 25,4 31 ,8 27, 7 34,7 30,0 37,6

32,4 4ό,5 34.7 43,3 37,0 46,2 39.3 49,1 41,6 52,0

43.9 54.9 46,2 57, 8

462 518

220V,

1,0 σuvrpΌ.a 0,263 0,328 2,63 3,28 2,89 3,61 3,15 3,94 3,41 4,27 3,68 4,60

3,94 4.93 4,20 5,25 4,47 5,58 4,73 5,91 4,99 6,24

5,25 6,57 5,76 7, 22 6,30 7, 88 6,83 8,54 7,36 9,19

7,88 9,85 8,41 1 0,5 8,93 1 1,2 9,46 1 1 ,8 9,98 1 2,5

1 0,5 1 3,1 1 1 ,8 14,8 1 3,1 1 6,4 �4,4 1 8,1 1 5,8 1 9,7 17,1 21,3

18,4 23,0 1 9,7 24,6 21,0 20,3 22,3 27,9 23,6 Ί9, 6 25,0 31,2

26,3 32,8

'263 328

380 V

συνc;= 1,0 0,8

0,152 0,190 '1',52 1,90 1,67 2,09 1 , 82 2,28 1,98 2,ιf7 2,1 3 2,66 2,28 2,85 2,43 3,04 2,59 3,23 2,74 3,42 2,89 3,61

3,04 3,80 3,35 4,18 3,65 4,56 3,95 4,94 4,26 5,32

4,56 5,70 4.87 6,08 5,17 6,46 5,48 6,84 5,78 7,22

6,06 7,t/) 6,84 8,55 7,60 9,50 8,'!/l 10,4 9,1 3 1 1,4 9,89 1 2,3

10,6 1 3,3 1 1,4 14,2 12;2 15,2 1 2,9 1 6,1 1 3,7 17, 1 1 4,4 18,0

1 5,2 19,0 1 52 190

sοο ν 1.0 συνψ0,8 0,1 1 6 0,144

1 ,16 1,44 1,27 1 ,59 1, 39 1,73 1,50 1,88 1,62 2,02

1,73 2,17 1 ,85 2,31 1 , 96 2,45 2,08 2,60 2,20 2,74

2,31 2,89 2,54 3,18 2,77 3.47 3,01 3,75 3,24 4ι04 3,47 4,33 3,70 4,62 3,93 4,91 4,16 5,20 4,39 5.49 4,62 .5,78 5,20 6,fiJ 5,78 7,22 6,36 .. 7,94 6,94 8,όι 7,51 9,3 8,09 10,1 8,67 1 0,β 9,25 1 1,5 9,83 1 2,3

1 0,4 1 3,0 1 1 ,0 1 3,7

11,6 14.4

1 1 6 144

Ιlαραtfιρ-ηση : Γ�χ 1σχείς μεγαλύτερες &πο 1 0 kW fι μικρότερες &πό 1 kW πρέπει ν& πολλαπλα<j �άζωμε fι ν& δ�αφοΟμε τ1ς &ντίστοιχες τιμες τοο Πίνακα: με το 10.

342 Πίνακες;

1Ιιχραδείγματα: : 1 ) 'fί ρεuμα αντιστοιχεί σέ 1σχu 0,85 kW γ ια. �. Ρ. 220 V ; Άπο την στήλη των 220 V Σ. Ρ. για. 8,5 kW έχομε 38,6 Α .

1 "Αρα το ζητούμενο ρεuμα: ε l να.ι ΊΟ χ 38 ,6 Α = 3,86 Α .

2 ) 'fί ρεuμιχ ιiντιστο ιχε! στΥ)ν ίδια περ ίπτωσrι σ έ ! σχu 85 kW : 10 · 38,6 Α = Β86 Α .

Π Ι Ν Α Κ Α Σ 1 9

Ί σχvς και μέση κατανάλωση συσκευών για οίκογένειες 4 - 5 άτόμων.

l Y Σ K E V H

1 Φωτισμος 2 Ραδιοφωνο

3 liδερο

4 Κου{,ίvα. ( 1 ) 5 θ εpμaοτρα

6 Ψu�e.ίο 7 θ e.pμοσ\φων ας Β Ραπτομnχαvή

9 Πλuvτr]ριο ρούχων

10 Σκοuπα

11 Φρu�αV1Εpα

12 Άvεμιοτriραι;

13 Πλuντnριο πιaτων 14 Άvαμι\ζ"[ι1ρας 15 ΉΛe.ι<τpι κιl κοuβέ.pτα.

1& Ύδραντί\ i α χιa

a�ροικίες

Ι lΧ Υ Σ. Σ Ε WΑΠ

300 80

600

6500 1 0 00

1 00 2 000

60

200 600

550 6 0

550 1 20 1 50

3 00

M � II I A I A Χ Ρ Η Σ. Ι Μ Ο Π Ο Ι Ι-Ι l Η

ίlΡΕΣ

1 0 0 1 0 0

1 2.

60

300 100

1 5

1 5 5

� 3 0

(2)

20 (3) 8

(4) 1 5

I<Wh

30 8 7

1 00 20

I ?>Ο 200

1

3 3

2 2

1 1 1

1 5

5

M E P i k O ΑΘΡΟΙΣΜΑ

K W h

45

1 20

231

4

27

5

ΟΛΙΚΟ ΑθΡΟΙ ΣΜΑ

I< W h

45

1 6 5

396

402

406

433

ι138

{ 1 ) lυν9θ1σμiνη ήλ��ιτρ1 κ ή _κοuζ.ι'νρ μιi. ,δύο μciτια καi δva φούρνο. '2) 60 wρι;ς �ον μnνα , 4 μnvε.ς τον χ ρονο . , , , , (<>) 20 Λεπτά � ι .!ι κό.θο.. . rtί'.υσιμσ πιdτων , 2 nλuσιμaτα τnν nμερα. (4) ο c1 μ ες τ ι')ν rΊι<ιρα , 30 ήμ€.pε.ς τον μήνα ' 5 μήνες, τον χρονο.

E Y P E T H P I O ( οι άριitμοt άναφέρονται σε σeλ(δεs )

Άγγελτήρες 162 άγκιστρα όροφής 241 άγωγοί 12, 16 άγωγοί γειώσεως 142, 271, 312, 324 άγωγοί έγκαταστάσεως κουδουνιών

160 άγωγοί έγκ/οεωι; τηλεφώνων 166 άγωγοί NFGW ( S ) 20 άγωγοί NGA 19 άγωγοί NGAF 20 άγωγοί NGAU 20 άyωγοί ΝΥΑ 21, 238 άγωγοί ΝΥ Α ( S ) 22 άyωγοί ΝΥ AF 22 άγωγοί ΝΥ AF ( S ) 22 άγωγοί φάσεως 7, 270 άγωγόι; προστασίας 330 άεροστεγής συσκευή 270 άκροδέκτης 66, 216 άκροδέκτες γειώσεως 317 άλφάδι 266 άμεση γείωση 312, 317 άνάβαση ( άνέβασμα ) γραμμής 270 άνi!-υγρά καλώδια 26, 28, 154 άνοιγμα αύλακιών γιά γραμμές 220 άντιηλεκτρικά ίιλικά 288 άντίσταση γειώσεως 271 άπλός άγωγός 13 άρματοiίρες 109, 144, 241, 284 άσφάλειες 66, 84 άσφαλειοδιακόπτες 7 1 άσφαλειο&ήκη 86 άτσαλίνα 228, 261 αύτ�ματοι διακόπτες 73, 76, 83 αύτόματοι κλιμακοστασίων 147 άχυρώνες 290

Βαi!-μός άποδόσιως κινητήρων 194 βάσεις κινητήρων 193 βελόνια 267 βιδολόγοι ( φιλιέρες ) 233, 269 βιδωτές άσφ(iλειες 86 βιδωτές λuχνιολαβές 103 βιομηχανικές έγκαταστάσεις 4, 236 βοηi).ητικόι; άγωγόι; γειώσεως 331,

332

βρεγμένοι; χώρος 276, 284 βύi!-ιση τάσεωι; 81, 171

Γειώσεις 263, 271, 302 γειώσεις λειτουργίας 302 γειώσεις λουτρού 146 γειώσεις προστασίας 306, 309 γείωση διά μέσου ένός ήλεκτρονό·

μου ( ρελαί ) 3 15, 329 γενικοί πίνακει; 62, 107 γραμμέι; γειώσεως 317, 319, 324 γραμμές κινητήρων 207 γραμμές κουζί-νας 142 γραμμές προσαγωγής 117, 272 γραμμή έπί μονωτήρων 271 γνμνοί άγωγοί, 38, 238 γωνίες 50, 54

Διακλαδωτήρες ταύ 5Ο διακλαδωτήρες πορσελάνης 61, 62,

228 διακοπή έπί δλων τών πόλως 124,

216, 271 διακόπτες άπλής ένεργείας 69 διακόπτες άπλοί 117 διακόπτες άλλέ • ρετοuρ 121 , 147 διακόπτες άστέρος · τριγώνου 80,

202 διακόπτες δι,πλής έ\•εργείαι; 69 διακόπτες διπολικοί 124 διακόπτες έλλείψεως τάσεως 76, 79 διακόπτες ένδιάμεσοι άλλέ · ρετοuρ

123 διακόπτει; κομμιτατέρ 120 διακόπτες μέ κουμπιά πιέσεωι;• 72,

203 διακόπτει; πιέσεως ( μποuτόν ) 92,

147 διακόπτες πινάκων 66, 68 διακόπτες ποuάρ 92 διακόπτες τάμπλερ 92, 118, 121 διακόπτες τύπου Βάλτερ 69, 141 διακόπτες τύπου Πάκκο 72 διακόπτες φωτισμού ( τοίχου ) 107,

117

344

διαμέρισμα ήλεκτρικήι; · iιπηρεσίας 276, 289

δοκιμαστικά τάσεως 261

'Εγκαταστάσεις; άνελκ'UστήQων 295 �γκαταστάσειι; άσitενών ρευμάτων

157, 273 tγκαταστάσειι; γραφείων καταστη­

μάτων 151 έγκαταστάσεις; tσχ'Uρώ\' ρευμάτων

273 έγκατασ11άσεις; κινήσεως; 4, 168 έγχαταστάσεις; μe τάσεις; μεγαλv-

τaρες; τών 260V 298 έγκαταστάσeιι; iιπαίitρου J δΟ, 293 έγκαταστάσειι; φωτισμού 4, 105, 141:1 έγκατάστ. άνit'Uγρών καλωδίων 235 έγκατάσταση γραμμών 218 έγκατάσταση γυμνών άγωγών 238 έγκατάσταση κινητήρων 193 έγκατάστπση χαλυβδοσωλήνων 231 έκκινητeι; κινητήρων 200 έκλογή διατομής καί άσφαλείας ά·

γωγών 113 έκλογή είδους κινητήρα 170 έκλογη σωληνώσεως 133 έλεγχοι; γειώσεων 253 έλεγχοι; έσωτερικής έγκαταστάσιως

245, 254 ιiλεγχοι; καί σvνδεση κινητήρων

196 ιiλaγχοι; γομώσεως μετα�\ι άγωγών

248 ίiλεγχοι; μονώσεως προς τη γη 246 ίiλεγχος όρitης συνδιίσεwς διακο­

πτών 260 έλεyχος συνsχaίάς γειώσsων η ά ·

γωγών 251 έναέριες παροχeς 135 �ντάσεις κι,•ητήρων 187 ένταση συσκευών καταναλώσεως

112 έ�αρτήματα σωλήνων Μπέργκμαν

49 έ�αρτήματα χαλυβδοσωλήνων 53 έπικίνδυνες τάσειι; 308 έπίπεδες σειρίδες 37 �πιτρεπόμενες; έντάσεις άγωγοiί 40 έργαλεiπ τοiί έγκαταστάτη 254 έσωτερικiι έγκατάσταση 1 εύitυγράμμιση ά�όνων κινητήρων

197 ει'Ιχ.αμπτα καλώδια 3ό ι,ϋκαμπτα κορδόνια έλ!Jσ·Ηχοiί 36

εύκαμπτοι μονωτικοί σωλήνες 47. 55, 147

'Ηλεκτρικά κουδοvνια 158, 160 ήλεκτρικά μαγειρεία 141 ήλεκτρικά χαρακτηριστικά κινητή-

ρων 184 ήλεκτρικiι γραμμη 271 . ήλεκτρικοt itερμοσίφωνει; 146, 282 ήλεκτρόδια γειώσεως 271 , 312, 323,

332 ήλεκτρικά έργαλεία τοiί τεχνίοςη 260 ήλεκτρονόμος ( ρελαl ) διαφ'Uγfις;

315, 330 ήλεκτροπληξία 333

θαλαμίσκοι κινηματογράφου 292 itερμικά στοιχεία διακοπτών 77, 200 itερμοπλαστικό iιλικό 19

Ίσχ\ις τοiί χινητήρα ένός άνεμιστή­ρα 182

Ισχ\ις 'Ι'Οiί κινητήρα μιάς άνοςλίας 181

Καitορισμόι; της tσχvος; κινητήρων 180

καλέ11ια 257 χαλώδια 16, 22 καλώδια NGM 26, 238 καλώδια NHU 30 καλώδια NLF 30 καλώδια NLH 31 καλώδια NLO 29 καλώδια ΝΜΗ 31, 142 καλώδια ΝΡΑ 28 καλώδια NSH 31 καλώδια NSLF 30 καλώδια NYBU 27, 235 καλώδια ΝΥΜ 26 καλώδια NYRUA 26, 235 καμπύλες 60, 54 κανονισμοί έσωτερικών έγκαοςαστά·

σεων 3, 268 κατασκευαστικά χαρακτηριστικά κι·

νητήρων 176 κατηγορίες χώρων 274 κατσαβίδι 260 κινητές; σειρίδει; 34, 38 κινητή γραμμή ( η συσκευή ) 271 χινη,;ήρες βραχνκνκλωμένο'U δρο-

μέα 170 κινητήρες μt δακτυλίδια 171 χινη,;ijρει; συνεχοϋς ρεύμα,;ος 212

κλέμενς 241 κοινοl άγωγοl έγκαταστάσεων 16,

19 κολλάρα 50, δ4 κολλάρα γειώσεως 313, 322 κονιζόμενο.ι; χώρος 275, 285 κορδόνια έσωτερικών έγκαταστάσε-

ων 16, 33 κορδόνια φωησηκών συσκευών 35 κουδούνια άσφαλείας 164 κουζίνες 140, 143 κουρμπαδόρος 233, 260 κουρμποτανάλια 226, 261 κουτιά ( κυτία ) διακοπτών 94, 96,

221 κουτιά διακλαδώσεως 50, 54, 221 κυλινδρικές άσφάλειες; 87

Λαμπτijρες φ-11-ορισμοiί 243 λήψη ρεύματος 273 λουτρά 144, 282 λυχνία μέ άνάρτηση 274 λvχνιολαβές 102, 239 λυχνιολαβές μπαγιονέτ 103 λυχνιοrρορέας 274

Μαγνητικά στοιχεία διακοπτών 78, 200

μαχαιρωτές άσφq.λειες 86 μαχαιρωτοl διακόπτες ( Βάλτερ ) β9 μεγέ-11-η σωλήνων 57, 133 μέγγενες 25S μεταλλικοl σωλijνες 47, 48, 56 μετρητές 137, 139 μήτρες άσφαλειών 85 μηχανουργικά έργαλεία τοiί τεχνί-

τη 258 μικροαυτόματοι 74 μονόκλωνος άγωγός 13 μονοφασική παροχή ( ρεiίμα ) 7, 168 μονοφασικοt κινητήρες 173 μονωτικοί σωλήνες 47, 54 μορφή τού ρε.ύματος 6 μπόρνες 66, 215 μοiίφες 50, 53, 224, 233 μυτοτσίμπιδα 261

Νήμα τής στά-11-μης 256 ντουt 102, 239

Ξηρός χώρος 274, 280

Οί.κιακές έγκαταστάσεις 4, 105

345

οικοδομικά έργαλεtα τού τεχνίτη 256

όνομαστική τάση ii έντιιση 83, 1 13 δπλισμένοι μονωτικοί σωλijνες 47,

48 όπηκός έλεγχος έγκαταστάσεως 246 δρατή γραμμή 272 όργανα προσrοσiας κοt lλέγχου

κινητήρων 198 ούδέτερος άγωγός 7, 270 ούδετέρωση 314, 325 ούσία άφλεκτη 271

Παροχι!ς δ, 135 περίβλημα κινητήρων 176 περιλαίμια ( χολλάρα ) στηρίξεως

50, 54, 224, 232 περιστροφικοί διακόπτες πίνακος 71 πίνακες εισαγωγής 62, 107 πίνακες κινήσεως 62 πίνακες φωτισμοiί 62, 215 πλαγιακόφτες 261 πλατοτσίμπιδα 261 πολλαπλές γειώσιις 325 πολύκλωνος άγωγος 13 πολυπολικος άγωγος 13 προστασία κινητήρων 210 προστόμια ( τσιμπούκια ) 54, 1 42,

167, 226 πρίζες 95, 99, 107 πρίζες ( σοiίκο ) 97, 99 πτώση τάσεως 11, 116, 131 πώμα άσφαλείας 85 πωματοαυτόματοι μεγίστου 75, 136

Ρεuματοδότες 95, 99, 107 ρευματοδότηση δ, 136 ρευματολήπτες 95, 99 ροζέττες όροφής 242

Σειρίδες 16, 33 σειρίδες NSA 36 σειρίδες NYFA 35, 241 σειρίδες NYLHY 37 σειρίδες ΝΥΖ 37 σειρίδες SIFLA 35 σειρίδες φωτισηκών συσκευών 35 σκηνές -11-εάτρων 292 στα-1!-ερή γραμμη ( η συσκευή ) 271 σταiίλοι 289 στεγανή συσκευή 274 στηρίγματα πίνακος 66 στρογγυλές σειρίδες 37 σύγχρονοι κινηtήρες 173

346

συνδεσμολογίες φωτιστικών σωμά· των 117

συρματώσεις 227 συσκευή άν&ιστάμενη σε καιρικ!ς

μεταβολeς 270 συστολtς · διαστολες 54 σφυριa 25ϊ '

σχέδιο έγκαταστιiσεως 105, 125 σωλijvες άερίων 152, 299 σωλijνες έuωτ. έγκαταστάσεων 46 σωλijνες Μπέργκμαν 47 σωληνοκάβουρας ( καβουρόκλειδο )

σωληνιίiσeις 224 σωληνοσύρματα 16, 25

Τάση κινητήρων 192 ταχύτητες κινητήρων 185 τεχνητή γείωση Β13, 329 τηλεφωνικές γραμμeς ·166 τοπο&έτηση πινιiκων 215 τραβηχτοί διακόπτες 92

260

τριφασική παροχή ( ρεiίμα ) 7, 168 τρόπος χε�ισμοiί έργαλείων τοiί

τεχνίτη 264

'Υγρός χώρος 275, 283 ύδραργυρικοί διακόπτες 79 ύποβιβασ&είσα τάση 274 ύπόγεια καλώδια 24, 33, 188

\ιπόγειες παροχeς 137 \ιπολογισμός γραμμών 1 10, 126

Φις 95, 99 φορητeς σειρ(δες 34 φορητή γραμμή ( η συσκευή ) 272 φύσιγγeς.άσφαλειών 85 φωτισμός -άσφαλεία� 155, 289 φωτισμός έργοστασίων 153 φωτισμός στίς σκάλες 147 φωτιστικα σώματα 106, 239

Χαλυβδοσωλijνες 47, 52 χαρακτηριστικα άσφαλειών 88 χαρακτηριστικa διακοπτών 82 χιj.ραξη γραμμών 219 χρονοδιακόπτες 80 χυτ(Ισιδερένιος στεγανός πίνακας 68 χωνευτή γραμμή 273 χωρισμός κυκλωμάτων ( yραγμών )

110 χώρος &εαμάτων 291 χιilρος προσωρινa ύγρός 275, 281 χώιιος ρυπαρός η έμποτισμένος 275,

276, 286 χώρος ύποκείμενος σε κίνδυνο έχ­

ρήξεως 276, 288 χιίΙQΟς ύποκείμενος σiι κίνδννο πνιι·

καίιiς 276, 287

Ε Υ Ρ Ε Τ Η Ρ \ 0 Π Ι Ν Α Κ Ω Ν

Πίνακας 1 . - Σπουδαιότερα είδη άγωγών πού χρησιμοπο·ιούμε σε ε ­σωτερικες εγκαταστάσεις ( σύμφωνα μ έ τ η Γερμανικη Τυποποίηση ) • . . . . . . . • . . . . . • • . . . 17

Πίνακας 2. - Χαρατηριστικά άγωγόJν NGA καί ΝΥ Α . • . . • . • 23 Πίνακας 3. - Χαρακτηριστικά γυμνών χάλκινων και άλουμινένιων

άγωγών . . . . • . . . . • . . . • . . • . . • • . 40 Πίνακας 4. - Μεγίστη έπιτρεπόμενη συ,•εχης iiνταση ρεύματος ( σέ

άμπέρ ) γιά χάλκινους άγωγούς μέ μόνωση έλαστικού ή -Ιtερμοπλαστικού ύλικού . . . • • • • • • • . 42

Πίνακας 5. -'Επιτρεπόμενος άριitμός ύ.γωγών NGA μέσα σέ σωλij-''ες Μπέργκμαν 1j μονωτικούς σωλήνες 57

Πίνακας 6. -'Επιτρεπόμενος άριitμος άγωγών �ΏΑ μέσα σέ χαλυ· βδοσωλijνες • . . . . • . . . . . . 58

Πίνακας 7. -'Επιτρεπόμενος άρι-Ιtμος άγωγών NGA μέσα σέ μεταλ-λικοvς σωλήνες . . . . . . . . . • • . . . . • • • 59

Πίνακας 8. -'Ονομαστικές έντάσεις άσφαλειών ηΊξεως ( η ;rωματοαυ-τόματων ) γιu προστασία γραμμών . . • • . • . . • 114

Πίνακας 9. - Διατομη γραμμών κουζίνας καl όνομαστικη iiνταση ά-σφαλειών προστασίας τους . . . . . . . . . . . 143

Πίνακας 10. -Έφαρμογ/;ς κινητήρων έναλλασσόμενου ρεύματος . . . 178 Πίνακας 1 1 . - Χαρακτηριστικά άσύγχρονων ήλεκτροκινητήρων . • . 188 Πίνακας 12. -'Ασφάλειες τήξεως γιά την προστασία τρ ιφασικών κ ι-

νητήρων . . . . . . . • • . . . . . • . . . . . . 211 Πίνακας 13 . -'Εντάσεις καί προστατευτικες άσφάλειες κινητήρων συ·

νεχοijς"'ρεύματος . . . . • . . . . . . . • . . . . . 213 Πίνακας 14. - Είδη γραμμών πού έπιτρέπεται άπο τούς έyκεκριμμέ-

Πίνακας Πίνακας

''ους κανονισμούς νά χρησιμοποιούμε στίς διάφορες κατηγορίες χόJρω'' . . . • . • . . . . . . . . . . .

1 5. - Γραμμ/;ς τροφοδοτήσεως άνελκυστήρων . . . . . . . 16. -Άνάγχη γειώσεως συσκ�υών καί μεταλλικών περιβλη-

μάτων άγωγών . . . . . . . . . . . . . • . .

Πίνακας 17. - Σύμβολα κατόψεων ήλεκτρ ικών έγκαταστάσεων Πίνακας 18. - 'Αντιστοιχία tσχύος και ρεύματος ( σέ άμπέρ ) γιά διά­

φορες τάσεις :- • . . • . . . . . . . . . . . . .

Πί,•ακrις 19. -'Ισχύς καί μέση κατανr.ίλωση συσκευών γ ιά οtκογένειες 4 - 5 άτόμων . . • . . . . . • • . . • • • . . • .

281 297

3 10 340

341

342, ,

i>; ε:Yrf'

________ CΟ_Ρ_Υ_R_Ι_G_ΙΠ __ ΙΔ_ΡΥΜΑ __ το_Σ_Ε_ΥΓ_Ε_ΝΙΔ __ Ο_Υ ____ ���ι 1 9 5 !>