3

กวาจะพูดออกมาไดวา....

4

5

นับตั้งแตรัฐประหาร 19 กันยายน 2549 เปนตนมา คำวา ‘รักในหลวง ’ ไดโถมกระหน่ำเขามาปะทะสายตา ขาพเจาอยู ตลอดเวลา ในทุกดาน ทั้งสายรัดขอมือ เสื ้อยึด สติกเกอรรถยนต โปสเตอร ใบธงและปายผา จากวิทยุ โทรทัศน และอินเตอรเนต รวมทั ้งบิลบอรดไปจนถึงหนาโรงงาน เกือบทุกสะพานลอย ตลอดจนสี่แยกไฟแดง รัฐบาลใชงบประมาณจากภาษีจำนวนมากเพื ่อโหมประชาสัมพันธคำนี ้จนมันมาละเลงเละตุ มเปะบนใบหนาของเรา

คนที่ตางประเทศถามขาพเจา “จะเกิดอะไรขึ ้น ถาคุณไมรักในหลวง?” ทั ้งคนไทยและคนตางชาติที ่แสดงอาการรับไม ได และโกรธกร ิ ้วต อการกระทำของร ัฐบาลที ่ละลายเง ินภาษีไปกับการพยายามคุมความคิดของคนไมใหมีความคิดเห็นที ่แตกตางในเรื ่องนี ้ ตางก็ตองเผชิญกับการถูกคุกคาม ขมขู จับกุมและถูกทรมาน

ชื ่อของบทความครั ้งน ี ้จ ึงต ั ้งข ึ ้นมาเพื ่อเต ือนความจำคนในประเทศไทย และจากทั่วโลกวา มันไมมีกฎหมาย และไมมีทางท ี ่จะม ีกฎหมายใดสามารถระบุว าประชาชนจะตองร ักในหลวง

ประชาชนทุกคนมีส ิทธ ิอ ันชอบธรรมที ่จะพูดไดอยางเปดเผยวาเรารักหรือไมรักในหลวง

6

การกระทำใดๆ อันเปนการริดดรอน หรือคุกคามซึ ่งสิทธิ เสรีภาพ ชีวิตและทรัพยสิน ของบุคคลที่พูดวาไมรักในหลวง ถือวาเปนอาชญากรรม

ทำไมคนไทย จ ึ งออกใบส ั ่ ง ให ทหารในพระบาทสมเด ็จพระเจาอยู หัวและทหารของสมเด็จพระบรมราชินีนาถสังหารคนไทย?

ทำไมทหารรักษาพระองค จึงเขามายุ งเกี ่ยวและปดกั ้นไมใหคนไทยใชส ิทธิ ิอ ันชอบธรรม เพื ่อที ่จะบอกเลาถึงความคับของใจของพวกเขาบนทองถนนกลางเมืองหลวง - เมืองของเทพและเทวดา - ที่เรียกวา ‘กรุงเทพมหานคร’?

รากเหงาแหงความบาคลั ่งที ่ครอบงำประเทศไทยอยู ในขณะนี้ แมวาจะอยู ในชวงตนศตวรรษที่ 21 แลวก็ตาม มันคืออะไร และมันอยู ตรงไหนกัน? สำหร ับคนไทยที ่ม ีจ ิตสำนึกแหงเหตุผล และสำหรับผู ที ่ไมใชคนไทย การออกใบสั ่งของคนไทยเพ ื ่อให ไทยฆ าไทย เป นอ ีกหน ึ ่ งในหล ักฐานอ ันน าตระหนกของประสิทธิผลแหงการโหมโฆษณา 'เรารักในหลวง' ที่มีมาตอเนื ่องตลอด 64 ป

หลังจากทหารใชกองกำลังปราบปรามคนเสื ้อแดงเมื ่อเดือนเมษายน (2553) และตามมาดวยสงครามบนทองถนน สื่อ

7

กระแสหลักเชนสถานีโทรทัศนของไทย เลือกที ่จะนำเสนอภาพและเสียงของคนกรุงที ่ร องไหคร่ำครวญอาลัยหางรานที ่ถูกเผา โดยมินำพาที่จะถายทอดภาพชีวิตที ่ถูกพรากและทิ้งรางไวกลางทองถนนรวมกัน ถึง 88 ศพ

ไรซ ึ ่งถอยแถลงแหงคำวาเสียใจจากนายกรัฐมตร ี ร ัฐบาล และแนวรวมของรัฐบาล เปนที ่ประจักษแจงตอประชาคมโลกวา รัฐบาลไทยใหคุณคากับสิ ่งปลูกสรางมากกวาชีว ิตของปุถุชนคนไทย ความรุนแรงที ่กระทำโดยรัฐเมื ่อเดือนเมษายนและพฤษภาคมที ่ไดสังหารประชาชนไป 88 ชีวิต คือการเปดโปงใหเห็นถึงการแบงชนชั ้นในสังคมไทยอยางนาสะพรึงกลัว

มีคนไทยถึงสามลานสี ่แสนคนที่ใชเฟสบุค โดยสวนใหญเปนผู คนที ่มีการศึกษา แมวารัฐบาลจะปดกั ้นการเขาถึงเวบไซดท ี ่ม ีการว ิพากษว ิจารณสถาบันพระมหากษัตร ิย น ับพันนับหมื่นแหง แตเฟสบุคไมถูกปดกั ้น และถูกใชเปนเวทีจัดตั ้งแนวรวมของแตละฝาย ยกตัวอยางคำกลาวอางอันคลาสสิกแหงคาย 'ปกปองสถาบัน'

“เรารู ดีวาเราเปน ใคร เรายึดมั ่นในสถาบันพระมหากษัตริย เราไมตองพึ ่งพิงใครเหมือนประเทศอื ่นในเอเชีย (อาจหมายถึงไมไดตกเปนเมืองขึ ้นของใคร - ผูเขียน) เพราะวาเรามีในหลวง เราภูมิใจที ่มีในหลวงที ่ซื ่อสัตย ในหลวงใชพระราช

8

ทรัพยของพระองคเพื ่อพสกนิกรของพระองค ทรงเปนแบบอยางของผู ที ่ไมใชจายฟุ มเฟอย และ เปนอาท ิ ฉันเลือกที ่จะเคารพในหลวงมากกวาเคารพนักการเมืองที ่ละโมภ ฉันควรจะถามค ุณว าทำไมจ ึง เข ามาว ุ นวายในห ัวข อท ี ่ เก ี ่ยวก ับประเทศไทย ซึ่งนำเสนอโดยคนไทย???”

น ับต ั ้ งแต ป 2551 เป นต นมา พระบาทสมเด ็จพระเจ าอยู ห ัวของประเทศไทยไดร ับการยกยองจากองคกรจัดลำดับ ที่มีชื ่อเสียงของโลก Forbes วาทรงเปนราชวงคที ่มั ่งคั ่งที ่ส ุดในโลกดวยพระราชทรัพยทั ้งส ิ ้นกวาสามหมื ่นหาพันลานดอลลาร หรือหนึ ่งลานหนึ่งแสนสองหมื่นลานลานบาท( 1,120,000,000,000 บาท)

นักแสดงชายที ่ไดร ับรางวัลนาฏราช ไดกลาวกับผู ร วมงานและผู ชมที ่อยู ทางบานในคืนวันที ่ 16 พฤษภาคม 2553 ค่ำคืนที ่ทหารทำการปราบปรามประชาชน นักแสดงผู ม ีช ื ่อเสียงของประเทศไทยทานนี ้กลาววา “ถาเกลียดพอไมรักพอแลว จงออกไปจากที่นี ่ซะ เพราะที ่นี ่คือบานของพอ เพราะที ่นี ่คือแผนดินของพอ ผมรักในหลวงครับ และผมเชื ่อวาทุกคนที ่อยู ในที ่นี ้ รักในหลวงเหมือนกัน พวกเราสีเดียวกันครับ ศีรษะนี ้มอบใหพระเจาแผนดิน ..” คำกลาวที ่จับขั ้วหัวใจของผู ชมในงานและที ่ชมอยู ทางบาน สงผลทันทีตอความรู ส ึก

9

รวมของสาธารณะชน มีการโจมตีทางอินเตอรเนตตอดาราผู หนึ ่งที ่ถูกกลาวหาวาเดินออกจากงาน ในขณะที่สุนทรพจนนี ้ถูกเปลงออกมา และในงานนี้อีกเชนกัน บุตรสาวที ่โชครายของเขาถูกจับภาพวาไมรวมขับขานบทเพลงพระราชนิพนธในขณะที ่อยู บนเวที เธอจึงถูกโจมตีไปดวย เพียงชั ่วขามคืนดาราผู พอและดาราผู ลูกถูกกระหน่ำโจมตีอยางหนัก จนนำมาซึ ่งการถูกยกเลิกสัญญาหลายรายการ ภายใตความกดดันจากสังคม ทั ้งสองคนพอลูกไดแถลงขาวยืนยันหนักแนนวาจงรักภักดีตอสถาบัน

สุนทรพจนนี ้ถ ูกนำขึ ้นไปอางตอโดยทันทีในเวบไซดของศูนยอำนวยการแกไขสถานการณฉุกเฉิน (ศอฉ.) ทั้งนี ้ ศอฉ. คือหนวยงานที ่ร ัฐบาลตั ้งขึ ้นมาและไดร ับอนุญาติออกใบสั ่งใหใชกระสุนจริงกับประชาชน

เมื ่อเร็วๆนี ้ นักเรียนวัน 18 ป ถูกปฏิเสธจากสองมหาวิทยาลัยของรัฐที ่มีชื ่อเสียง เพียงเพราะวาเธอเขารวมในการประทวงของคนเสื ้อแดง และวิจารณสถาบันพระมากษัตริย ไดมีการประกาศทางอินเตอรเนตวาจะลาตัวเธอมากราบรูปในหลวงใหจงได เพื ่อใหเธอรอดพนจากอันตรายที ่คุกคาม มีผู บริจาคทุนใหเธอไปเรียนตอที ่เมืองนอก

เมื ่อนักเรียนที ่สามารถสอบผานเขาเรียนมหาวิทยาลัยถูกปดกั ้นโอกาส ถูกตามลา และทำใหตกเปนเหยื ่ออันโอชะของ

10

สังคม เพียงเพราะเธอกลาที ่จะวิจารณในหลวง มันจำเปนอยางยิ ่งที ่จะสังคมจะตองลุกขึ ้นมาพูดเรื ่องนี ้กันอยางจริงจังมากขึ ้น

ทั ้งหลายทั ้งปวงที ่ยกมากลาวถึงนี ้ เปนเพียงตัวอยางอันเล็กนอย เพื ่อที ่จะฉายใหเห็นภาพแหงความบาคลั ่งอันสุดโตง ที่กำลังกลืนกินปกติสุขของปวงชนชาวไทยในตนศตวรรษที่ 21

มนุษยทุกคนมีขีดจำกัด และขาพเจาเขียนบทความนี้เพื ่อเปดเผยใหสังคมไดร ับทราบวา ทำไมมันจึงเปนเรื ่องที ่ยากมากขึ ้นเรื ่อยๆ ที่จะรักในหลวง

ภาพถายของในหลวงและราชินีในวัยหนุ มสาวที ่ดูสงางามทามกลางฟ าชายและฟาหญิง คงอยู ค ู ฝาบ านด านหนึ ่งของครอบคร ัวเรามาตลอดหลายสิบป ไมวาเราจะรื ้อและปลูกบานใหมกี ่ครั ้งก็ตาม ภาพเหล าน ั ้ นจะถ ูกนำกล ับไป

แขวนไวในจุดที ่สูงที ่สุดของฝาบานอีกครั ้ง และคงอยู คู บานเรามาโดยตลอด ครั ้งสุดทายที ่ขาพเจาเดินทางไปเยี ่ยมบานเกิด ภาพเหลานั ้นก็ยังคงอยู แขวนอยู ที ่ฝาบานอันวาง

เกิดมาเพื่อรักในหลวงและราชินี

11

และทรุดโทรมดานนั ้น ภาพซีดจางลงไปมาก พรอมกับรองรอยแหงรอยเป อนจากน้ำฝนที่ไหลซึมเขาไปในภาพ

เมื ่อลืมตาขึ ้นมาดูโลกไมนานขาพเจาก็เห็นภาพในหลวง และเมื ่อเริ ่มพูดไดเพียงไมกี ่คำ ขาพเจาก็ไดรับการอบรมสั ่งสอนวาเราตองรักในหลวงและราชิน ี เพราะวาทั ้งสองพระองคคือพระบาทสมเด็จพระเจาอยู ห ัวและพระบาทสมเด็จพระบรมราชินีนาถ

พวกเราไดรับการกลอมเกลาใหเชื ่อวาทั ้งสองพระองคคือพระมหากษัตริยและมหาราชินีที ่ยิ ่งใหญที ่สุดในโลก ในสมัยนั ้นสถานีโทรทัศนท ุกช องตางอัดแนนไปดวยรายการเก ี ่ยวกับโครงการพระราชดำริ และงานในเสด็จพระราชกุศล เพื ่อตอกย้ำใหพสกนิกรเห็นถึงความยิ ่งใหญของพระองค ยามนั้นไมมีใครในครอบครัวเราไดมีโอกาสเขาเฝาในหลวง แตพวกเราก็รักในหลวง เพราะวาทุกคนบอกวาพระองคเปนกษัตริยที ่ดี

ในวัยเด็ก พวกเราตองเดินย้ำน้ำย่ำโคลนไปดูทีว ีของเพื ่อนบาน เมื ่อเรามีทีวีเอง ทั ้งแมและยายตางก็ถือเปนกิจวัตรประจำวันที ่จะตองดูขาวในพระราชสำนักตอนสองทุ ม การดูข าวในพระราชสำนักทุกว ันเปนดังเช นหลักปฏิบ ัต ิแหงการเปนผสกนิกรที ่แทจริง เมื ่อรัฐบาลประกาศเชิญชวนใหรวมจุด

12

เท ียนถวายพระพร แมก ับยายก็จะทำตามโดยไมม ีคำถามแมแตนอย และทั ้งสองทานก็รักในหลวงรูปงามและราชินีผู ศิริโฉม รวมทั้งฟาชายและฟาหญิงพระองคนอยอยางแทจริง และไม เคยหย ุดท ี ่ จะเอ ยช ื ่นชมในความสง างามของท ุกพระองค แตสำหรับพวกเราเด็กๆ เราแทบจะอดทนรอไมไหวที ่จะใหรายการพระราชกรณียกิจผานไปเร็วๆ เพราะใจของพวกเราจดจออยู กับละครที ่ถูกเลื ่อนเวลาออกไป

หมู บานของเราเปนหมู บานชาวนาที ่มีความสัมพันธทางเครือญาติที ่เหนียวแนน โดยมีบานเรือนประมาณ 200 หลังคาเรือน ในชวงระหวางป 2500 – 2520 มันเปนหมูบานที ่มีชีวิตชีวามาก ทุกคนรู จักกันเปนอยางด ี ครึ ่งหนึ ่งของหมูบานเปนญาติพี ่นองของเรา เกือบทุกคนในหมูบานจะเขารวมงานของแตละบาน ตั้งแตงานฉลองการเกิดจนถึงงานณาปนกิจศพ

เปนเวลารวมครึ ่งปในฤดูน้ำทวม ที ่หมู บานใตถุนสูงของเราจะตั ้งอยู บนน้ำ บานของพวกเราจึงมีทางเดินไมทอดตอจากบานหนึ่งไปอีกบานหนึ่ง จากบานเราไปยังบานปา บานปาตอไปยงบานนา สำหรับพวกเราเด็กๆ มันสะดวกและก็สนุกดวย ที ่จะเดินไปบานโนนบานนี ้โดยไมตองเสียเวลาเดินขึ ้นเดินลงบันได เราเดินเขาครัวของบานนา บานปา เพื ่อดูวามีอะไรกินไดบาง หรือไมก็ชวนกันทำอาหารกินรวมกัน ก็ไมมีอะไรมากไปกวาหมี ่น้ำ ขาวสวย น้ำพริก ผักสดและก็พวกปลาตางๆ เพราะวาบานของพวกเราจะตั ้งอยู ในน้ำรวมครึ ่งป

13

จึงมีบานไมกี ่หลังที ่สามารถเลี ้ยงไกได แตละครอบครัวมักจะซื ้อทุกอยางดวยการจดเชื ่อกันไวกอน และขาพเจาก็จำไมไดแลววาเคยไดทานไขไกทั ้งฟองเพียงคนเดียวกอนเขา เรียนในระดับมัธยมศึกษาหรือไม

การที ่เราอยู ในเขตน้ำทวม เราเรียกวา 'หนาน้ำ' เราจึงทำนา 'หนานา' ไดเพียงปละครั ้ง การสัญจรไปมาจึงตองพึงพาทางน้ำเปนสวนใหญ หมู บานของเราจัดงานเทศกาลทั ้งงานวัดงานบานเกือบตลอดทั้งป ในชวงเทศกาลงานวัดหรืองานบาน ชาวบานจะใชเวลาหลายวันชวยกันเตรียมและจัดทำอาหารคาวหวานไวเลี ้ยงพระ เลี ้ยงแขก และใหหอบหิ้วกันเอากลับไปฝากคนที่อยู ทางบานอีกดวย ทั้งคนหนุมคนสาว หรือคนไม หน ุ มคนไม สาว จะเล นดนตร ีและร องเพลงก ันอย างครึกครื ้นตลอดงาน แตปจจุบันเทศกาลงานรื ่นเริงหลายอยางได หายไป สำหร ับเทศกาลที ่ย ังคงดำรงอยู มาถ ึงป จจ ุบ ัน ความเรียบงาย วัฒนธรรมประเพณ ี และความลุมลึกทางจิตวิญญาณไดขาดหายไปเยอะทีเดียว ชาวบานตางก็จ ัดงานด วยการจ างผ ู ร ับเหมาจ ัดเล ี ้ยงท ี ่บร ิการท ั ้งอาหารและวงดนตรีที ่มีสาวๆ นุงบิกินีมาเตนโชวตลอดงาน

ในชวงตนทศวรรษ 2520 การพัฒนาตางๆ เริ ่มเขามาถึงหมู บาน ถนนลูกรังถูกตัดเชื ่อมไปสู ตัวอำเภอ ตามมาดวยไฟฟาและฝ ุ น คลองชลประทานและประต ูก ั ้นน ้ำเข ามาพรอมๆ กัน เพื ่อชวยปองกันน้ำทวมและสงน้ำใหชาวบาน

14

สามารถทำนาปรังและปลูกขาวไดมากกวาปละหนึ่งครั้ง ปจจุบันพี่ชาย นองชาย และพี่สาวของขาพเจาสามารถปลูกขาวไดปละสองครั้ง บางปก็สามครั้ง

ปลายทศวรรษ 2530 ถนนลูกรังฝุ นคลุ งไดแปรเปลี ่ยนเปนถนนลาดยาง ฝุนที ่เคยพัดปลิวเขาบานเราเบาบางลงไปมาก แตก็จนกระทั ่งชวงกลางทศวรรษที ่ 2530 นี่เองที ่หมู บานไดจัดทำระบบน้ำประปาหมูบาน และเมื ่อสายโทรศัพทเดินทางมาถึงบางบานในชวงปลายทศวรรษ 2540 เกือบทุกคนในหมูบานก็มีโทรศัทพมือถือใชกันแลว

นี ่ค ือหมู บ านที ่อย ู ห างจากกร ุงเทพเพียง 100 กิโลเมตร สำหรับหมูบานที ่อยู หางจากกรุงเทพหลายรอย กิโลเมตรเชนที ่อีสาน การพัฒนาตางๆ เหลานี ้เดินทางมาถึงหมู บานของพวกเขาลาชากวาหมู บานของขาพเจาอีก

เมื ่อขายขาวได ชาวบานจะมีเงินกันขึ ้นมาบาง พอคาแมคาเรจะทะยอยเดินทางเขามายังหมู บานของเราอยางไมขาดสาย พอคาแมคาเหลานี ้จะเดินเร ขายของจากหมู บ านหนึ ่งไปยังอีกหมู บานหนึ่ง แบกหิ้วของพะรุงพะรัง มีทั ้งมุ ง หมอ กะทะ ผาหม และรวมทั้งรูปภาพของพระพระบรมวงศานุวงศ

ขาพเจายังจำไดถึงเมื ่อครั ้งที ่ยายซื ้อรูปภาพของในหลวงและราชินีที ่ใสกรอบทองสวยหรู แลวนำรูปไปแขวนไวบนฝาบาน

15

สูงกวาสิ ่งอื ่นใด ขาพเจาจำไดดีถึงความรู สึกนอยเนื ้อต่ำใจของแมท ี ่ไม สามารถซื ้อร ูปเหลานั ้นได นี ่ค ือความรักของขาพเจาที ่ม ีต อบานเกิด และความรักที ่ม ีต อในหลวงและราชินี เนินนานกอนหนาที ่ขาพเจาจะรู จักถึงความหมายที่แทจริงของคำวา “รัก”

ความร ักในพระพระบรมวงศานุวงศ ของพวกเราเป นความรักที ่ปราศจากซึ ่งคำถาม ความรักที ่ดูนอยนิดในตนทุนแหงความรักอันยิ ่งใหญมหาศาลที ่ในหลวงและราชินีของประเทศไทยทรงโชคดียิ ่งนักที ่ไดร ับความรักเชนนี ้จากผสกนิกรชาวไทย จนอาจจะเคยชินกันมันและก็ทรงเกษมพระสำราญจากความรักนี ้ ราวกับวามันเปนโองการสวรรค

นอกเหนือจากชวงเวลาแหงความสนุนสนานของวัยเด็กที ่ม ีพื ้นที ่โลงกวางใหวิ ่งและผืนน้ำอันกวางใหญใหวายเลนไปมา แตการมีลูกถึง 9 คน ในชวงตนทศวรรษ 2500 พอกับแมตองตอสู ก ันอยางหนักเพื ่อใหครอบครัวอยู รอดใหได จากราคาขาวที ่ตกต่ำ

พอกับแมจึงตัดสินใจเดินทางขึ ้นเหนือไปแผวถางปาในเขตเชิงเขาที ่อยู หางจากหมูบานประมาณ 100 กิโลเมตร ที่นี ่ ครอบครัวเราทำงานอยางหนักเพื ่อแผวถางปาจนกระทั ่งม ี

16

ที่ดินประมาณ 50 ไร และลงมือเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจเกือบทุกชนิดตามแตรัฐบาลจะสงเสริม แตครอบครัวของเราเปนครอบครัวอับโชค ไมว าเราจะปลูกอะไรตามคำแนะนำของรัฐบาล มันสำปะหลัง ขาวโพด ถั่วเหลือง ถั่วลิสง ดอกทานตะวัน ฝาย และออย ฯลฯ แตพอเราเก็บเกี ่ยวเสร็จ ราคาผลิตผลก็มักจะตกต่ำจนเราไมเหลือกำไร

เมื ่อเดินและวิ ่งไดคลองแคลว ขาพเจาก็เขาไปชวยครอบครัวในไรในนาแลว ถาพวกเราอยู ในยุคสมัยนี ้ พวกเราพี ่นองคงถูกจัดเขากลุ มแรงงานเด็กเปนแนแท พออาย ุ 9 ขวบขาพเจาก็รับหนาที ่เปนแมครัว และพนักงานทำความสะอาดของบานเปนที ่เรียบรอย

เชนเดียวกับครอบครัวชาวนายากจนทั้งหลาย ราคาของเมล็ดพันธุ ปุย ยาฆาแมลงและยาฆาหญา รวมทั้งอุปกรณทางการเกษตรและคาใชจายในครอบครัว หมายความวาพวกเราไมเคยมีเงินสดติดมือ และครอบครัวของเราก็ไมเคยปลอดหนี ้ พวกเราอาศัยอยู ในวัฎจักรแหงหนี ้สิ ้นที ่ไมมีวันจบสิ ้น มีแตจะเพิ ่มพูนขึ ้นทุกป เราจึงตองพึ ่งพิงอาหารเทาที ่จะหาไดจากปาและลำน ้ำ นอกเหน ือจากนี ้ถ าจำเป นจะต องซ ื ้อเราก ็จำเปนตองซื ้อดวยการจดเชื ่อไวกับพอคาหรือแมคา พอมีเงินก็จายคืนกันทีหนึ ่ง นับตั ้งแตแนวคิดเรื ่องปฏิวัติเขียวไดแผขยายไปทั่วประเทศไทย หนี้เพื ่อการเกษตรของเกษตรกรไทย

17

ไมเคยหยุดเจริญเติบโต ในปจจุบันนี ้ หนี้สินของครอบครัวเกษตรกรจะอยู ที ่ประมาณ 245,000 บาทตอครอบครัว

ดวยเปนเด็กที ่เจ็บออดๆ แอดๆ อยู ตลอดเวลา บอยทีเดียวที ่แมและครอบครัวตองว ิ ่งว ุ นพาขาพเจ าเข าโรงหมอคนโนน หาหมอคนนี ้ จริงๆ แลวคนที่พวกเราเรียกวาหมอในสมัยนั ้นไมใชหมอที ่มีใบประกาศนียบัตรแพทยศาสตร แตคือแพทยทหารและพยายาล แตพวกเราเรียกพวกเขาวาหมอ และแลวในที ่สุดพี ่สาวสองคนก็เปนผู ที ่พาพอแมและขาพเจาไปตรวจที ่โรงพยาบาลศิร ิราช ที ่กร ุงเทพฯ ที ่พ ี ่ท ั ้งสองทำงานเปนพนักงานทำความสะอาดและชวยงานทั่วไป คิดวาคงราวๆ ป พ.ศ. 2520 เมื ่อขาพเจาอายุ 11 ขวบ นั่นนับวาเปนครั ้งแรกในชีวิตที ่ขาพเจาไดรับการตรวจจากแพทยที ่แทจริง แพทยตรวจพบวาขาพเจาเปนโรคทางกรรมพันธุ ท ี ่ เร ียกวาธาลัสซีเมีย โรคที่คนไทยจำนวนมากเปนกัน ครอบครัวของเราไมเคยไดยินเรื ่องโรคนี้มากอน และก็ยิ ่งไมตองคาดหวังวาคนอื่นในหมูบานรวมทั้ง ‘หมอ’ ของหมูบานจะรูเกี่ยวกับโรคนี ้ เมื่อมาถึงจุดนี้ของชีวิต ขาพเจาก็ไดแตมานั่งประหลาดใจวาตัวเองรอดชีวิตจากการรักษาตามมีตามเกิดของแพทยทหารมาถึงบัดนี้ไดอยางไร

ในยุคสมัยนั้นยังไมมีการใหบริการดานการรักษาพยาบาลฟรีตอประชาชน ถามีคนในครอบครัวคนจนเจ็บปวยรายแรง คารักษาพยายามในคลินิกและโรงพยาบาลมักจะหมายถึงการตองขายที่ไร

18

ที่นาเพื่อนำเงินมาจายคารักษา หลายครอบครัวตองลมละลายดวยคารักษาพยาบาลราคาแพงลิบเชนนี ้ และก็ยังมีหลายครอบครัวที่ต องลมละลายไดเพราะคารักษาพยาบาลเหลานี ้ในป จจ ุบ ัน เพราะวาไมมีครอบครัวไหนที ่ยอมเสี ่ยงชีวิตของผู เปนที ่ร ักในมือของระบบการรักษาพยาบาลที ่ชาวบานเรียกวา‘ฟร ี ตายท ุกโรค ’ ไม ใช ‘ฟร ี ร ักษาท ุกโรค ’ ท ี ่ ร ั ฐบาลพาก ันประชาสัมพันธ

ในยามที่ขาพเจายังเปนเด็กนั ้น ครอบครัวคนไทย ไมวาจะรวยหรือจน ตองพึ ่งเสนสายและเขาหาขาราชการ หรือนักการเมือง โดยเฉพาะสำหรับคนจนการมีเสนมีสายเปนเรื ่องจำเปนมาก เพ ียงแคม ีสมาช ิกคนหนึ ่งในครอบคร ัวคนทำงานในหนวยงานของรัฐ นั่นก็หมายถึงหลักประกันคารักษาพยาบาลของพอและแม

พี ่สาวทั ้งสองคนของขาพเจาที ่พาเขาพเจาไปตรวจรักษาโรคที ่โรงพยาบาลนั ้นเปนนางฟาที ่แทจริง พี่ทั ้งสองทำงานที ่โรงพยาบาลตามเขมนากาโดยไมมีเวลาพักผอน ตั ้งแตที ่พี ่ๆ มีอายุประมาณยี ่ส ิบป เพื ่อจายคาเลาเร ียนใหกับขาพเจาและนองสาวและเพื ่อเปนหลักประกันดานสุขภาพใหกับพอกับแม

บอยๆ ที่เดียวที ่พวกเราบนเกี ่ยวกับแมวาเปนคนไมมีระเบียบที ่สุดในโลก และก็เปนจริงเชนนั ้นเสียดวยซ ิ แมไมรู จักการ

19

ทำความสะอาด ซักผาไมเปน และทำอาหารไมคอยเกงอีกดวย แตแมเปนคนที่ทำงานเปนหลายดานมาก โดยเฉพาะที ่เกี ่ยวกับการเย็บปกถักรอย งานจักสาน ทอเสื ่อ ทอแห และอุปกรณหาปลา แมยังเกงเรื ่องการเพาะปลูก สำหรับงานในไรในนา และการหาปลากลางแม้ำ แมดูเกงกวาพอ แตพอนี ้ตรงขามกับแมในเรื ่องงานบานงานเรือนและพอยังทำอาหารอรอยกวาแม

แมใจดี และชอบชวยเหลือผู อื ่น แมวาเราจะไมใชคนมั ่งมีแตแมก็ยังอาทรกับคนที่ยังจนกวาเรา และถามีหมาแมวหลงมาที่บานแมก็จะใหอาหารพวกมัน นอกเหนือจากการติดหมากอยางถอนตัวไมขึ ้นแลว แมยังเปนคนที่คุยกับคนแปลกหนาโดยไมรู สึกแปลกแยก พอนั่งลงบนรถเมลเทานั ้นละ แมก็จะเริ ่มทักทายพูดคุยกับคนรอบขาง สวนใหญก็เปนการคุยดวยความภาคภ ูม ิ ใจถ ึงความเก งกาจของล ูกๆ และก ็พ ูดไปหัวเราะไปถึงสามีขี ้เมาของแม กระนั ้นก็ตาม เมื ่อลูกของแมโดยเฉพาะขาพเจาและนองสาว ลูกคนที่เกาของแม ปวยไขขึ ้นมา แมจะอยู ขางๆ ที่นอนที่เรานอนรักษาตัวตลอดเวลา แมไม เคยทิ ้งข าพเจ าใหเผช ิญกับความเจ ็บปวยตามลำพังยามตองนอนรักษาตัวอยู ท ี ่คลีนิก ซึ ่งบางครั ้งตองเราตองนอนคางคืนที ่นั ่นดวย

ในขณะที ่คนในยุคปจจุบันเริ ่มเย็นชาและเฉยเมยตอกันมากขึ ้นเรื ่อยๆ เมื ่อมองยอนไปในอดีต ขาพเจา ประจักษถึงความ

20

เป นผ ู หญิงท ี ่งดงามของแม ในความเป นคนเป ดเผย มีพลังงานงานบวกที ่พร อมจะปฏิส ัมพันธ ก ับมนุษยผ ู อ ื ่นอย ู เสมอ

สำหรับขาพเจาแลว แมของขาพเจาคือแมที ่ยิ ่งใหญที ่สุดในโลก เมื ่อรัฐบาลโหมประชาสัมพันธและยกยองราชินีใหเปน ‘แมของแผนดิน’ ในชวงกอนการสังหารหมู นักศึกษาอยางเหี ้ยมโหดในป 2519 ขาพเจาไมสามารถจะคิดถึงพระองคในฐานะแมของขาพเจาได สมเด็จพระบรมราชีนีนาถคือราชินี แตแมคือผู หญิงที ่ยิ ่งใหญที ่สุดในขีวิตของขาพเจา

แตนี ่ไมไดหมายความวาขาพเจาไมช ื ่นชมในความสวยสงาของอาภรณและเครื ่องประดับที ่ทรงสวมใส สื ่อพากันโหมประชาสัมพันธวาพระองคคือราชีนีที ่งดงามที่สุดในโลก และในเมื ่อเราก็ไมเคยเห็นราชิน ีพระองคอ ี ่น พวกเราก็เช ื ่อว าพระองคคือราชินีที ่มีพระสิริโฉมงดงามที่สุดในโลก

แนนอนวาคงไมใชมีแตขาพเจาเทานั ้นที ่คิดวาแมของตัวเองคือแมที ่ยิ ่งใหญที ่สุดในโลก

21

ในชวงที ่อยู ชั ้นประถมหนึ ่งและประถมสองพวกเราเร ียนพรอมกันส ี ่คนเลยทีเดียว ทั้งพี ่สาว พี่ชาย ขาพเจาและน องชาย เราส ี ่พ ี ่

น องจะเดินเทาเปลาไปกลับโรงเรียนวันละสี ่ก ิโลเมตร โรงเรียนวัดที ่ต ั ้งอยู กลางหมู บานปา พวกเราเดินเทาเปลาไปโนนไปนี ่ ไปในทุกท ี ่ ในยุคสมัยนั ้นการเดินเทาเปลาไม ใชเรื ่องแปลกประหลาดประการใด คนไทยสวนใหญก็เดินดวยเทาเปลากันทั ้งนั ้น และก็จะเรียกไดว าเปนเรื ่องปกติของประชากรสวนใหญในเอเชียตะวันออกเฉียงใตก็ว าได

ป 2519 ครอบครัวเราตัดสินใจขายที่ไรและยายกลับมายังบานนา ยามนั้นขาพเจาอยู ชั ้นประถมสาม ที่โรงเรียนใหมนี ้ ขาพเจาตองเรียนรองเพลงพระราชนิพนธ พวกเราตางก็รู สึกภาคภูมิใจที ่มีในหลวงที ่ทรงพระปรีชาสามารถในการพระราชนิ ิพนธทำนองเพลงอันไพเราะเพราะพริ ้ง

ในการแขงขันกิจกรรมนักเรียนประถม ในป 2520 หรือ 2521 ขาพเจาก็จำไดไมแนชัด แตจำไดวาพวกเรานักเรียนตองฝกรองและแสดงรีวิวประกอบเพลงอยู หลายสัปดาห และเมื ่อวัน

ระวัง คอมมิวนิสตจะกินตับ

และเผาเราทั้งเปน

22

แขงขันมาถึง ขาพเจาและนองชายตางก็ถูกจับแตงตัวดวยชุดมอฮอมและผาถุงแบบไทยๆ และพวกเราตองเดินพรอมรำกลองยาวบนไปบนถนนลูกรังตลอดสองกิโลเมตร เพื ่อไปยังโรงเรียนที ่เปนสถานที ่จัดประกวด ซึ ่งตั ้งอยู ในชุมชนที ่ใหญกวาหมู บานของเรา

มันก็ผานมานานมากแลว แตความรู สึกในวันนั ้นยังคงวับวาวอยู ในความทรงจำ ครอบครัวเราตื ่นเตนไปดวย แตทั ้งบานไมมีเงินเลย และก็ไมมีน้ำมันพืชอีกดวย พี่สาวทั ้งหลายของขาพเจาตองลุกขึ ้นมาทำครัวแตเชามืด ปลอกมะพราว ขูดและคั ้นน้ำ แลวเอาไปเคี ่ยวในเตาฟนจนมันกลายเปนน้ำมันเพื ่อเอามาผัดขาวผัดไข ให เราทั ้งสองเอาติดตัวไปทานเปนอาหารกลางวัน ขาวผัดหอมฉุยถูกหออยางดีดวยใบบัว แตพวกเรากลับรู สึกอายที ่เราไมมีกลองขาวสวยๆ ในยุคนี ้ขาวผัดหอในใบบัวคงดูเปนเรื ่องที ่โกเกและเทหไมหยอก แตในยามนั้นสำหรับเด็กๆ เชนเรา มันทำใหเรารู สึกอับอายเพื ่อนๆ มากทีเดียว

เราภาคภูมิใจที ่ไดรวมแสดงในกิจกรรมนักเรียนและก็สนุกไปกับการแสดงรีว ิวประกอบเพลง 'เราสู ' พวกเราไมเข าใจเนื ้อหาของเพลงดีนัก ก็เพิ ่งจะเมื ่อไมนานมานี ้เองที ่ขาพเจาไดทราบวาเพลงเราสู ไดไดรับการนิพนธขึ ้นเพื ่อปลุกปลอบใจใหทหารและตำรวจตระเวณชายแดนมีความฮึกเหิมและตอสู

23

กับขาศึกจนแมแตตัวตายก็ไมเสียดายชีวิต ในยามนั ้นศัตรูของชาติคือใครก็ตามที่ถูกกลาวหาวาเปน ‘คอมมิวนิสต’

เทาที ่จำได นับตั ้งแตอายุเจ็ดหรือแปดขวบขาพเจาก็ถูกพร่ำสอนให ‘ระวังคอมมิวนิสต’ เพราะวา “มันเปนปศาจรายที ่จะกินตับแกและเผาพวกเราทั ้งเปน” และยังมีอีก “ถาเองเกเรละก็คอมมิวนิสตจะมาลักตัวไปนะ” ขาพเจาจำไดดีถึงความกลัว ‘คอมมิวนิสต’ ความกลัวที ่ครอบงำขาพเจาแมกระทั ่งในความฝน

เม ื ่อเต ิบใหญและได เร ียนร ู ว า มีหลายประเทศที ่ม ีพรรค การเม ือง ภายใต ช ื ่อพรรคคอมมิวน ิสต ก ันอย างเป ดเผย ขาพเจาก็ไดแตมานั ่งคิดวา โอ! ทำไมรัฐบาลถึงไดทำใหขาพเจาเขาใจผิดไปไดขนาดนั้น?

ในห อง เร ี ยนในระด ับม ัธยมศ ึกษา อาจารย ว ิ ชาสังคมศึกษาสอนพวกเราวา รัฐบุรุษปรีดี พนมยงค ที่อ าจ เ ร ี ยก ได ว า เป นบ ิ ดาแห งประชาธ ิป ไตยของประเทศไทย เปนคอมมิวนิสต และเรื ่องราวชีวิตของทานก็นำมาพูดถึงเพียงไมกี ่ประโยคเทานั ้น

และก็เปนอีกครั ้งหนึ ่งที ่หลายปตอมา ขาพเจาถึงไดเร ียนรู เกี ่ยวกับปรีดี วาทานรัฐบรุษปรีดีไมใชคอมมิวนิสต แตจริงๆ

24

แลวคือผู นำแนวคิดเรื ่องระบบรัฐสวัสดิการและการสรางหลักประกันทางสังคมใหกับประชาชนทั้งประเทศเปนคนแรก และรัฐธรรมนูญฉบับของทานปรีดีในป 2489 เปนรัฐธรรมนูญที่ถือวาเปนประชาธิปไตยมากที่สุดที ่ประเทศไทยเคยมีมา และตอมาอีกไมนานขาพเจาตระหนักวา

นับตั ้งแตขบวนการฝายกษัตริยนิยม ไดปฏิวัติโคนลมร ัฐบาลปร ีด ีได สำเร ็จในป 2490 พัฒนาการด านประชาธิปไตยของประเทศไทยถาไมกาวถอยหลัง ก็แทบจะเรียกไดวาย่ำอยู กับที ่นับตั ้งแตนั ้นเปนตนมา

พี่ๆ นองๆ ของขาพเจาเปนคนเรียนเกงไดที ่หนึ ่งกันเกือบทุกคน แตครอบครัวของเราก็จนเกินกวาจะสงลูกทั ้งเก าคนเขาเรียนในโรงเรียนระดับมัธยมได ยิ ่งกวานั ้น ลูกๆ ที่ยังเล็กก็ไมสามารถถูกทิ ้งให

อยู ตามลำพัง โดยไมมีคนดูแลยามที ่พวกผู ใหญหรือคนที ่ทำงานไดตองออกไปอยู กลางไรกลางนา ภาระในการดูแลนองจึงตกอยู กับพี ่ที ่อายุมากกวา

โชคเลยมาตกที ่ข าพเจา ลูกคนที ่เจ็ดของครอบครัวที ่ถ ูกขีดเสนชะตาไวแลววาจะเปนผู หญิงคนแรกใน ครอบครัวและ

เลข 7 นำโชค

25

จากหมูบาน ที่จะไดใบปริญญาจากมหาวิทยาลัยที ่มีชื ่อเสียง แตในยามนั้นขาพเจาหาทราบไดไม

เมื ่อสอบภาคการเรียนปสุดทายของชั ้นมัธยมปลายเสร็จสิ ้น ขาพเจาก็เข าสอบชิงทุนพระราชทานระดับมัธยมศึกษาตอนปลายของเขตการศึกษา และไดรับรางวัล ทั้งโรงเรียนและครอบครัวของขาพเจาตื ่นเตนดีใจกันยกใหญ ชื ่อของขาพเจาถ ูกเข ียนเต ิมในบอร ดรายช ื ่อน ักเร ียนท ี ่ ได คะแนนส ูงส ุดประจำป มันเปนเรื ่องที ่เกินความคาดฝน เปนเรื ่องที ่เหลือเชื ่อจริงๆ ขาพเจาไมเคยคิดวาตัวเองเปนเด็กฉลาด เปนเพียงเด็กธรรมดาคนหนึ่งที ่ทั ้งเป น ทั้งเชย ทั้งเรียบงาย และไมมีอะไรโดดเดน มันเปนไปไดอยางไรที ่ขาพเจาจะชนะการสอบชิงทุนพระราชทานนี้?

พรอมกันนั ้นข าพเจาก็สามารถสอบผานเขาเร ียนที ่มหาลัยศิลปากรอันโดงดัง หลังจากหนึ ่งหรือสองเดือนในภาคการศึกษาแรก ขาพเจาตองเดินทางเขากรุงเทพเพื ่อไปรวมในพิธีรับประกาศนียบัตรและรับรางวัลพระราชทาน อาจารยผู ใหญทานหนึ่งจากโรงเรียน และแมไดรับอนุญาตใหเขารวมในพิธีมอบรางวัลครั ้งนี ้ที ่จัดขึ ้นที ่ศาลาดุสิตดาลัย พระตำหนักสวนจิตรลดารโหฐาร โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารีจะเปนผู ประทานรางวัล แมและอาจารยตางก็ตื ่นเตนกันมาก

26

อาจารย แมและพี่สาวเดินทางมากรุงเทพฯ และพวกเราตองไปที ่กระทรวงศึกษาธิการเพื ่อฝกซอมธรรมเนียม ปฏิบัติการเขาเฝาตอหนาพระพักตรถึงหนึ ่งวัน

พ ิธ ีพระราชทานใบประกาศน ียบ ัตรผ านไปอย างงดงาม โรงเร ียนนำใบประกาศนียบัตรกลับไปติดที ่ผน ังห องของผู อำนวยการโรงเรียน ซึ ่งเปนใบประกาศนียบัตรเพียงใบเดียวในรางว ัลประเภทน ี ้ท ี ่น ัก เร ียนของโรงเร ียนเราเคยได ร ับ ขาพเจาไดกลองหอผาดิ ้นทองอันสวยงามที่มีเงิน 2,000 บาทบรรจุอยู ในกลอง และแมไดภาพในขณะที่ขาพเจายอตัวถอนสายบัว พรอมกับยื ่นมือไปรับรางวัลจากพระเทพ รูปถายถูกใสกรอบและแขวนไวบนฝาบาน แมมักเชิญชวนเพื ่อนบานและแขกที ่มาเย ี ่ยมให ด ูร ูปน ั ้นด วยความภาคภูม ิใจในต ัวลูกสาว สำหรับกลองสีทองใบนั ้นยังคงนอนสงบนิ ่งอยู ในตู เก็บของที ่บาน

คาใชจายในการเดินทางมารับรางวัลอาจจะพอๆ กับเง ินรางวัลที ่ข าพเจาไดร ับ แตค ุณคาของรางวัลตอโรงเรียนและครอบครัวของเรานั ้นยิ ่งใหญเกินกวาเงินมากมายนัก และเงิน 2,000 บาท (จากกระทรวงศึกษาธิการ) ก็ชวยคาเลาเรียนของขาพเจาที่มหาวิทยาลัยไดกวาสองเดือน

27

หลังจากเขามหาวิทยาลัยไดไมนานขาพเจาก็ไดตระหนักถึงจำนวนงบประมาณจากภาษีอากรที ่ถ ูกนำมาใช สน ับสน ุนการศ ึกษาในระด ับมหาวิทยาลัย และไดรับทราบวา มี

ลูกหลานคนจนเชนเดียวกับขาพเจาเพียงประมาณ 5% เท าน ั ้น ท ี ่สามารถสอบผ านและได เข ามาเร ียนในมหาวิทยาลัยที ่มีชื ่อเสียงเชนนี้

ที่ภาควิชาสังคมศาสตรและการพัฒนา คณะอักษรศาสตร นี้เองที ่ข าพเจ าได เร ียนร ู ว าอะไรคือความเปนธรรมในสังคม และเมื ่อเร ียนไปไดไมนานขาพเจาก็ตระหนักวาจำเปนที ่เราจะตองมีคนที ่ทำงานเพื ่อคนจน และเพื่อเกษตรกรที่ยากจน

ที่สถานศึกษาแหงนี ้ที ่ขาพเจาไดใหสัญญากับหัวใจวาในช ีว ิตน ี ้ข าพเจ าจะม ุ งม ั ่นทำงานเพ ื ่อลดช องว างระหวางคนจนและคนรวยใหจงได

ขาพเจาชอบเขารวมกิจกรรมคายอาสา และในทุกชวงโอกาสที ่ทำไดข าพเจาจะเดินทางไปหมู บ านตางๆ ไปทุกภูมิภาคของไทย พรอมกับเพื ่อนหรืออาจารยที ่มหาวิทยาลัย ขาพเจาเด ิ นทาง เพ ื ่ อ เ ร ี ยนร ู เ ก ี ่ ย วก ับภ ูม ิ ป ญญาพ ื ้ นบ านด านการเกษตรเพื ่อการพึ ่งตัวเอง พรอมกับวิตกกังวลถึงวิถีชีวิต

มหาวิทยาลัย

28

แหงการพึ ่งตัวเองที ่ทำใหเปนไปไดยากมากขึ ้นเรื ่อยๆ และเรียนรู เกี ่ยวกับปญหาความยากจนในประเทศ

ศ ิลปากรสอนข าพเจ าว า ถ าจะนำความย ุต ิธรรม ศานติสุข และการพัฒนามาสู สังคม ชนชั ้นที ่ไดเปรียบในส ั งคมจะต องหย ุดแสวงประโยชน จากความได เปรียบของตัวเอง และตองลดทอนการใชชีวิตที ่ฟู ฟาหรูหราลงมาบาง

ณ มหาลัยแหงนี ้ ขาพเจาประจักษแจงกับตัวเองวาจะตองทำงานเพื ่อคนที ่ถูกกดขี ่ขูดรีดและคนที ่ถูกผลักใหอยู ชายขอบของสังคม ทำงานเพื ่อนำความยุติธรรมและความเทาเทียมมาสู ส ังคม และที ่มหาวิทยาลัยแหงนี ้ที ่ขาพเจาไดรู เร ียนรู และสัมผัสถึงคำวาเสรีภาพ และประชาธิปไตย และความปรารถนาที ่จะทำงานเพื ่อคนที่ถูกเอาเปรียบของขาพเจาไดกอรางขึ ้นที ่นี ่

ขาพเจ าร ู ส ึกขอบคุณทุกส ิ ่ง ขอบคุณทุกความร ู ท ี ่ ได จากศิลปากร เมื ่อไดรับทราบเรื ่องที ่มหาวิทยาลัยของขาพเจานี ้ปฏิเสธที ่จะรับนักเรียนหญิงอายุ 18 ปเขาเรียน มหาวิทยาลัยที ่ได สอนขาพเจ าไห ร ู เท าท ันถ ึงการแบงแยกทางชนชั ้นในสังคม ขาพเจ าช อคกับข าวนี ้ เป นอยางมาก คณะอักษร

29

ศาสตร ท ี ่ร ักของข าพเจ า ปฏิเสธร ับนักเร ียนหญิงท ี ่ฉลาดเฉลียว เพียงเพราะเธอกลาที ่จะใชเสรีภาพแหงการแสดงออกซึ ่งความคิดเห็น เหตุการณครั ้งนี ้โหมกระหน่ำตีมโนสำนึกของขาพเจา และเปนดังเสียงปลุกเรียกใหขาพเจาตื ่นมาเผชิญหนากับความจริงอันโหดรายอีกครั ้งหนึ ่ง

รางว ัลท ี ่ ย ิ ่ ง ใหญ ท ี ่ ส ุดในช ีว ิตของข าพเจ าค ือการศ ึกษา ขาพเจาขอบคุณครอบครัวจากกนบึ ้งแหงหัวใจ ที่ตัดสินใจสงขาพเจาเร ียนหนังสือ ขอบคุณและไมสามารถจะเอยคำวาขอบคุณไดมากพอกับความเสียสละของพอ แม พี่ชาย นองชายและพี ่สาวที ่ต องใช ช ีว ิตอยู ก ันอยางจำกัดจำขี ่ เพ ื ่อให ขาพเจาและนองสาวคนเล็กไดเรียนมหาวิทยาลัย ขาพเจาไมตองการสิ ่งใดอีกแลวจากครอบครัว

เพียงยางกาวเขามหาวิทยาลัย ขาพเจาก็ร ู ส ึกว าระบบการร ับนอง (โซตัส)เป นเร ื ่องท ี ่ ไม จำเป น ระบบโซต ัส อาว ุ โส (Seniority) ระเบียบ (Order) ประเพณี (Tradition) สามัคค ี (Unity) และน้ำใจ

(Spirit) เริ ่มกลายเปนธรรมเนียมปฏิบัติของสถาบันการศึกษาชั ้นสูงในประเทศไทย ที ่บอยครั ้งมันกระทำอยางนารังเกียจและปาเถื ่อน มันถูกออกแบบมาเพื ่อสรางความอับอายให

เครื ่องแบบ

30

นักศ ึกษาและทำใหน ักศ ึกษายอมจำนนตอการบงการและยอมรับความไมเทาเทียมระหวางมนุษยในสังคม

ข าพเจ าไม ชอบสวมช ุดน ักศ ึกษาและก ็จะใส เฉพาะในช ั ้นเร ียนที ่ถ ูกบังคับใหใสเทานั ้น ขาพเจาร ับไมไดที ่ว าแมว านักศึกษาจะอายุเกิน 18 ปแลว และมีสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั ้ง แตผู บริหารที ่ออกกฎระเบียบของมหาวิทยาลัยทั ้งหลาย ยังคิดยังเชื ่อกันอยู วา พวกเราไมรู จักการเลือกเสื ้อผาดวยตัวเอง และพวกผู ใหญพากันทำตัวเปนผู หยั ่งร ู และกำหนดวาพวกเราควรจะตองสวมใสเสื ้อผาอะไร

มหาว ิทยาล ัยจำนวนมาก ( เก ือบจะท ุกมหาว ิทยาล ัยในประเทศไทย) ตางพากันกำหนดกฎระเบียบเกี ่ยวกับเสื ้อผาที ่นักศึกษาควรหรือไมควรสวมใส และหลายมหาวิทยาลัยก็มีการบังคับใหนักศึกษาตองสวมขุดนักศึกษา ซึ ่งมันยิ ่งสรางความแบ งแยกและเสร ิมสร างความเข มแข ็งให ก ับระบบชนชั ้นในสังคมไทยมากยิ ่งขึ ้น มีประเทศไหนบางในโลกนี ้ที ่ออกกฎระเบ ียบให น ักศ ึกษามหาว ิทยาล ัยต องสวมใส ช ุดนักศึกษา? ประเทศสวนใหญแมแตนักเรียนในระดับประถมศึกษาก็ไมตองถูกบังคับใหใสชุดนักเรียน ก็คงมีแตประเทศหนาไหวหลังหลอกเชนประเทศไทยนี้เทานั ้นละมัง ที่ผู บริหารมหาวิทยาลัยแกลงทำตัวเปนผู ท ี ่ร ู ด ีย ิ ่งกวาตัวนักศึกษาเองอีกวา พวกเขาควรจะสวมใสเสื ้อผาอะไรถึงจะดูด ี ดูเหมาะสม

31

การออกกฎระ เบ ี ยบบ ั งค ับให น ั กศ ึ กษาต องสวมใส ช ุ ดนักศึกษาเครงครัดมากขึ ้นเรื ่อยๆ และเขากันไดดีเปนป เปนขลุ ยกับกลไกของรัฐในการควบคุมเสรีภาพในการแสดงความคิดเห ็นและเสร ีภาพในการแสดงออก เสร ีภาพในการค ิด เสรีภาพแหงจิตวิญญาณที ่จะวิเคราะหและสรางสรรคความคิดใหมๆ

น ักศ ึกษาและเยาวชนที ่จะเป นอนาคตของชาต ิ ไม ได ร ับอนุญาตใหมีความคิดไดอยางอิสระแมแตเร ื ่องเสื ้อผาที ่ควรจะสวมใส

มันจึงไมนาแปลกใจที ่ชนชั ้นที ่ไดร ับปริญญาบัตรคือกลุ มคนที่จงรักภักดีตอสถาบันและจนกลายเปนคนปาเถือน เปนกลุ มคนที ่ ได เปร ียบในส ังคมที ่ ไม สามารถโต เถ ียงก ับคนอ ื ่นได อยางมีเหตุมีผล และแยกแยะวาอะไรถูกอะไรผิด และไมนาประหลาดใจที ่พวกเขาพากันยืนอยู เบื ้องหลังทหารที ่ตอสู ก ับประชาชนเชนเดียวกับตัวเอง และยุยงใหนายกรัฐมนตรีของพวกเขาใชกระสุนจริงยิงใสฝูงชนที ่เปนคนที ่มาจากชนชั ้นลางในสังคม คนจนที่บังอาจย่ำเทาเขามายังศูนยกลางการคาอันทรงคุณเกียรติของพวกเขา

มีคนบอกกับขาพเจาวาขาพเจาไมรักประเทศชาต ิ ไมมีความศรัทธาตอทุกสถาบัน และไมสมควรจะเรียกตัวเองวาคนไทย ฯลฯ

32

ชนชั ้นผู ม ีการศึกษาในประเทศไทยกำลังทำผิดอยางมห ันต ที ่ โยงประเด ็นการต อส ู ของคนจนเพ ื ่อประชาธิปไตยและเร ียกร องความเปนธรรมในสังคม กับความเปนคน ‘ไมรักในหลวง’ และ ‘เปนขบวนการลมเจา’ นี่เปนความผิดพลาดอยางแทจริง

เปนโศกนาฎกรรมและอันตรายอยางยิ ่ง ทั้งนี ้มันเปนผลพวงมาจากระบบการศ ึกษาท ี ่ ไม ได ส งเสร ิมเร ื ่องการทำความเขาใจถึงความเปนเหตุเปนผลแหงการดำรงชีวิตและอยู ร วมกันอยางเทาเทียม ของมวลมนุษยชาติ

เสื ้อผาสวนใหญที ่ข าพเจาสวมใสตลอดสี ่ปในมหาลัย เปนเสื ้อผาที ่พี ่สาวทั ้งสองยกใหหรือซื ้อให ผมก็ใหเพื ่อนที ่เร ียนตัดผมเปนงานอดิเรกเปนคนตัดให ถาจำไมผิดขาพเจาเดินเขาไปดูหนังในโรงหนังแคครั ้งเดียวเทานั ้น ตลอดสี่ปในชีวิตมหาว ิทยาลัย เง ินค าใช จ ายที ่ได จากพี ่สาวมีเพ ียงพอใหขาพเจาใชไปกับขาวแกงวันละสามมื ้อ และคารถกลับบาน ซึ ่งมันก็เปนเงินถึง 40% ของเงินเดือนที ่พี ่ไดรับทีเดียว ไหนพี่ยังจะตองสงเงินใหกับทางบานอีกประมาณ 40% ของเงินเดือนพี่สาวจึงตองทำงานรับจางทำงานนอกเวลางาน เพื ่อใหมีรายไดเพิ ่มสำหรับคาใชจายและคากินอยู ของตัวพี ่สาว พี่

33

สาวคนนี ้เปนคนเรียนเกงมาก แตดวยความที ่พี ่เกิดมากอนขาพเจา พี่จึงไมมีโอกาสไดเขาเรียนมหาวิทยาลัย

มันก็จนมาถึงขาพเจา ลูกคนที่เจ็ด ในยามที่พี ่ชายและพี่สาวตางทำงานหาเงินไดแลว จึงไดกลายเปนลูกคนแรกที ่ไดร ับโอกาสนี ้ ขาพเจาคงอยู ก ับความรู ส ึกผิดไปตลอดชีว ิตกับความโชคดีนี ้

บ อยทีเดียวที ่ค ิดวาตัวเองคงไมสามารถเรียนจนจบและตองลาออกกลางคัน ยังจำไดดีถึงเหตุการณวันนั ้นไดด ี วันที ่ทั ้งพี ่ชายที ่บานและขาพเจาเดินทางมาขอเงินจากพี ่สาวพรอมกัน พี ่สาวถึงกับร่ำไหว า “พี ่จะไปเอาเงินมาจากไหนมาใหพวกเอง” เราทั้งสามพากันร่ำไห

ข าพเจาตองหารายไดเสร ิมทุกชวงปดเทอม ทั ้งร ับจางถักหมอนหรือกระเปา ขายกวยจั ๊บและน้ำแข็งใส และรับจางอาจารย เก ็บข อม ูลในหมู บ าน และก ็สม ัครขอร ับท ุนจากมหาวิทยาลัยตั ้งแตปหนึ ่งถึงปสาม ไดทุนครั ้งละ 2-3,000 บาท ดวยประการนี ้ขาพเจาจึงสามารถเรียนมหาลัยจนจบในป 2531

ใครเปนคนจายคาเลาเรียนของขาพเจากันละหรือ?

34

ครอบคร ัวท ี ่น าสงสารของข าพเจ าและเง ินภาษีจากประชาชน

จากนักศึกษาที ่จริงจังกับชีว ิตและไม ม ีประสบการณเซ ็กส งานแรกที ่ข าพเจาทำเปนงานที ่ทาทายเปนอยางยิ ่ง งานผู ชวยนักศึกษาปริญญาเอกเก็บขอมูลเกี ่ยวกับผลกระทบจากการทองเที ่ยวที่เกาะสมุย

เกาะสมุย เปนเกาะที ่มีพื ้นที ่มากเปนอันดับสามของประเทศ ไทย เปนเกาะที ่เลื ่องลือไปทั ่วโลกในหมูนักทองเที ่ยว โดยเฉพาะจากเยอรมัน สวิสเซอแลนด และกลุ มประเทศสแกนดิเนเวีย วาเปนสรวงสวรรคแหงเซ็กส ไมใชเฉพาะในยุคนั ้น แตจนกระทั ่งถึงปจจุบันนี ้

ในป 2531 เกาะสมุยอยู ในชวงวิกฤติของการเปลี ่ยนผาน กลุมโรงแรมใหญ ๆ จากกรุงเทพฯ เริ ่มเขามากวานซื ้อที ่ดินริมทะเลเพ ื ่อสร างร ีสอร ทและโรงแรมหร ู เกษตรกรและชาวประมงที ่เปนคนทองถ่ ินไมสามารถหากินไดในเกาะที ่ต ัวเอง

ชีวิตนักกิจกรรมเพื ่อสังคม

35

เกิดมา จำตองอพยพโยกยายไปหาที ่ด ินบนเขาในแผนดินใหญ และก็เริ่มสรางครอบครัวใหมดวยการปลูกกาแฟ

ยามนั้นเกาะสมุยมีรีสอรทและบังกาโลประมาณ 250 แหง และงานที ่เราทั ้งคู ต องทำคือการตระเวณไปทั ่วเกาะเพื ่อพูดคุยกับเจาของกิจการ พนักงาน และชาวบานในพื้นที ่(ที่ถูกทำใหกลายเปนผู อาศัยมากขึ ้นเรื ่อยๆ)

ดาเปนเพื ่อนคนแรกที่เกาะสมุย ผูหญิงที ่มาจากจังหวัดเดียวก ับข าพเจ าท ี ่ เด ินทางมาขายพรมจาร ีย ของเธอใน ราคา 10,000 บาท เมื ่อขาพเจาถามวาเพราะเหตุใด เธอตอบกลับอยางรวดเร็ววา “ความจนและก็ภาระที ่บาน” ความยากจนที่ขาพเจารู จักเปนอยางดี

จันทำงานเปนแมครัวใหกับฝรั ่ง ผูหญิงวัยกลางคนที่รู จักกับเจ าของบาร หลายแหง เช นเด ียวก ับผ ู หญิงจำนวนมากที ่เกาะสมุย จันก็แสวงหาชาวตางชาติที ่จะมาพาเธอบินหนีไปจากชีวิตที ่ขมขื ่น จันเปนผู หญิงที ่สวยและใจดีที ่สุดคนหนึ่งที ่ขาพเจาไดพบเจอในชีวิต ขาพเจาคงไมสามารถลืมความโอบออมอารียของเธอและความชวยเหลือใหขาพเจารอดพนจากพวกนักทองเที ่ยวที ่ไรมารยาท เวลาพวกเราถูกตราหนาโดยนักทองเที ่ยวชาวตางชาติเหลานี ้วา “ผูหญิงไทยนะเหรอ มีเงินก็ซื ้อไดหมดทุกคน” “ไมจริง” ขาพเจาจะโตกลับทันที

36

นุย เจาของบังกาโล เปนผู หญิงด ี ที่ดำรงชีวิตที ่ยึดมั ่นในศักดิ ์ศรีและความซื ่อตรง รานอาหารของนุ ยอยู หางจากจุดพลุกพลานของหาดละไมไปทางเหนือ เปนสถานที ่พวกเราชอบไปสุมหัวอยู กัน ศูนยกลางเขตบารเบียรของหาดละไมอยู ห างจากบังกาโลของนุ ยเพียงแคส ิบนาท ี แตก็ม ีเพียงครั ้งเดียวที ่ขาพเจาประสบความสำเร็จในการลากจูงนุ ยใหเดินมาเที ่ยวเขตบารเบียรในยามค่ำคืน

ขาพเจาจะเดินคุยกับสาวชาวบารไปทั ่ว จากบารหนึ ่งไปอีกบารหนึ ่ง บางครั ้งก็ช วยพวกเธอแปลจดหมาย หรือเขียนจดหมายภาษาอังกฤษ ภาษาอังกฤษของขาพเจาในตอนนั้นก็ใชวาจะดีนัก แตก็ยังดีกวาพวกเธอ ถาจันกับดาไมพบคนถูกใจ พวกเราก็จะสุมหัวอยู ดวยกัน บางวันก็สองคน บางวันก็สามคน บางคืนขาพเจาก็ไปอยู เปนเพื ่อนพวกเธอจนถึงตีสามตีสี ่ ขาพเจาไมเคยลืมภาพที่เราสามคนนอนคุยเลนกันที ่ชายหาดละไม หลังเสียงอึกทึกครึกโครมของค่ำคืนไดเงียบหายไป พวกเรานอนฟงเสียงคลื ่นและพูดคุยกันตามประสาถึงเรื ่องชีวิตและความฝนของแตละคน พรอมกับรอชมความงามยามพระอาทิตยคอยๆ ขยับโผลขึ้นจากขอบฟา

ดวยตองการมีประสบการณทำงานในบาร จันจึงชวยฝากขาพเจาให เขาไปทำงานเปนพนักงานเสริฟในบารแหงหนึ ่งท่ ีคราคร่ำไปดวยลูกคาตางชาต ิ เพราะเปนบารที ่มีเวทีชกมวย

37

หลังจากทำงานไดสองวันขาพเจาก็ไมไปที ่บารนั ้นอีกเลย เพราะทนเห ็นสภาพของผ ู หญิงอาย ุมากท ี ่ ไม สามารถหาลูกคาไดต องยอมขึ ้นชกมวยหญิงแลกกับคาจางเพียง 100 บาท ผูหญิงสองคนสูกันราวกับเปนศัตรูกันมาแตชาติปางไหนเพื ่อเงิน 100 บาท นี่มันชีวิตบัดซบชัดๆ?

ในช วงตนทศวรรษ 2530 องคกรพัฒนาเอกชนที่ทำงานดานนี ้ระบ ุว าม ีคนงานขายบร ิการทางเพศกว าหน ึ ่ งล านคนในประเทศไทย ครอบครัวของหญิงสาวเหลานี ้ใชเงินที ่พวกเธอสงไปใหหมดไปกับการสรางบานหลังโต และ/หรือสมทบทุนสรางศาลาวัดหลังงาม ตราบใดที่ลูกสาวยังสงเงินไปให พวกเธอก็เปนที ่ตอนรับกลับบาน แตถาเมื ่อไรพวกเธอหาเงินสงไปใหไม ได หร ือหาฝร ั ่งท ี ่จะสงเง ินไปเลี ้ยงครอบครัวเธอไมได แลวละกอ การถูกตราหนาวาเปนหญิงเลวก็จะรุนแรงมากขึ ้นเร ื ่อยๆ จนยากจะทนแบกรับได ขาพเจาไดประจักษดวยตนเองว าผ ู หญิงจำนวนไมน อยตองใช ยาและเคร ื ่องด ื ่มให มึนเมากอนที ่จะสามารถกาวขึ ้นเวทีไปยืนเกาะเสาเตนอะโกโกยั ่วยวนนักทองเที ่ยว ผูหญิงที ่นั ่นบางคนจะมีรอยกรีดที ่ขอมือซอนกันเปนป นยาว รอยกรีดแตละรอยคือรอยจารึกแหงความผิดหวังและความรังเกียจตัวเองที ่เพิ ่มมากขึ ้นเรื ่อยๆ

38

ผู ท ี ่ข าพเจ าช วยเก ็บข อม ูลได ร ับปร ิญญาเอกตามที ่หวัง และไมทราบวาดวยประการใดขาพเจารอดพนจากแปดเดือนที ่เกาะสมุยโดยที่พรมจรรยไมฉีกขาด

ในปจจุบันประเทศไทยมีรายไดจากอุตสาหกรรมขายบริการทางเพศปละกวา 200,000 ลานบาท และมีคนทำงานบริการทางเพศกวา 2.5 ลานคน นี่มันประเทศอะไรก ันน ี ่ ท ี ่ ดำรง เศรษฐก ิจของประเทศบนจ ิตว ิญญาณและร างกายของผ ู หญิงและการทองเท ี ่ยวทางเพศ?

หลังจากสองเด ือนในการเด ินทางไปสัมผ ัสก ับความหมายที ่แทจร ิงแหงคำวาเสรีภาพที ่ออสเตรเลีย โดยทุนจากนักศึกษามหาวิทยาลัยซิดนีย ขาพเจาก็ตัดสินใจเดินทางไปทำงานกับศูนยแรงงานเอเชียที ่ฮองกง ซึ ่งเปนองคกรแรงงานในเอเชีย งานที ่ต องทำคือการใหคำแนะนำและชวยเหลือแรงงานไทยที่ฮองกง สวนใหญทำงานเปนแมบาน บางครั ้งตองไปรับตัวพวกเธอจากบานนายจางมหาโหดแลวพาไปแจงความ ยื ่นเร ื ่องเร ียกรองคาเสียหายกับสำนักงานคุ มครองแรงงานที ่ฮองกง และถาพวกเธอไดนายจางใหมก็พาไปยื ่นเอกสารเพื ่อทำใบอนุญาตทำงานกับกองตรวจคนเข าเม ือง

39

บางวันขาพเจาตองอยู ท ี ่โรงพักถึงสี ่ท ุ มหาทุ มเพื ่อชวยพวกเธอในการใหปากคำกับตำรวจ

มันเปนงานที ่หนักมาก แตก็เปนอีกงานหนึ ่งที ่ทำใหขาพเจาไดพบเจอผู หญิงที ่งดงาม ผูหญิงที ่ทำงานหนักแทบจะไมเคยไดพักผอน ผู หญิงที ่เส ียสละชีว ิตและความสุขสวนตัวเพื ่อทำงานเปนแมบานที ่ฮ องกงมานานหลายปเพื ่อหารายไดสงกล ับไปตอบสนองความตองการของครอบคร ัวท ี ่ เม ืองไทย ความตองการที ่ไมมีวันสิ ้นสุด ทั้งคาเรียนหรือคามอเตอไซดของนองชาย คารักษาพอ หรือแมกระทั ่งคาเรียนของหลานๆ ผู หญิงหลายคนที ่นี ่ไมมีแมแตโอกาสที ่จะสรางครอบครัวของตัวเอง และในชวงชีวิตวัยกลางคนเชนนี ้ พวกเธอก็ไดแตหวังว าเมื ่อกลับบานแลวนองชายและครอบครัวจะดูแลพวกเธอเปนการตอบแทนบาง

มันแทบไมนาเชื ่อเลยวาเพียงปกวาๆ หลังจากเรียนจบจากมหาวิทยาลัย ขาพเจาไดทำงานและพบเจอกับผู หญิงไทยหลายพันคนที ่ได เส ียสละชีว ิตและความสุขสวนตัว ผู หญิ ่งที ่ยอมแบกรับภาระอันหนักอึ ้งในการสร างหลักประกันทางสังคม และการอยู ด ีม ีส ุขของครอบครัวของพวกเธอ หลักประกันทางสังคมที ่ถ ูกตีตราวา ‘คอมมิวนิสต’ โดยราชอาณาจักรไทยนับตั ้งแตทศวรรษที่ 2490

40

เรื ่องราวของสันธะนา หญิงสาววัยส า ม ส ิ บ ป จ า ก ภ า ค อ ี ส า น ข อ ง

ประเทศไทย เปนเรื ่องที ่สมควรหยิบยกมากลาวถึง เธอถูกทหารยิงเสียชีว ิตราวกับสัตวปา และแฟนของเธอบาดเจ็บสาหัส เมื ่อทั ้งคู ขับรถมอเตอรไซคผานในเขตกระชับพื้นที ่ของทหารในวันที่ 14 พฤษภาคม 2553 เพื ่อกลับที่พักที ่อยู ในซอยหมอเหล็ง

จากข าว สันธะนาได เด ินทางไปทำงานที ่ โรงงานต ัดเย ็บเสื ้อผาที ่ไตหวันเปนเวลา 3 ป แลวไปทำงานประเภทเดียวกันที ่ญี ่ปุ นอีก 3 ป ซึ ่งทำใหเธอไดเรียนรู ภาษาญี่ปุ นพอที่จะกลับมาทำงานเปนไกดในบริษัททัวรญี ่ปุ น กอนจะลาออกมาทำงานเปนผู จัดการบริษัทสงออกและนำเขา เธอเปนผู หญิงที ่ส ู ช ีว ิตจนประสบความสำเร็จ แตก็มาถูกพรากชีว ิตไปในชวงวัยที ่กำลังรุ งโรจน ครอบครัวของเธอไดสูญเสียกำลังหลักที ่หาเลี ้ยงครอบครัว พวกเขาไดรับเงินพระราชทานความชวยเหลือ 50,000 บาท จากสำนักพระราชวัง และก็อีกเชนเคย ครอบครัวนี ้ไมมีทางเลือกอื ่นใดนอกจากตองกมหนายอมรับการการสูญเสียครั ้งนี ้วามันเรื ่องของเวรของกรรม

เรื ่องราวชีวิตของสันธะนา เปนเรื ่องราวที ่พวกเราอาจจะไดย ินจนชินหูและพบเห็นจนชินตา ขาพเจาร ู ส ึกโกรธแคนยิ ่งนักเมื ่อรัฐบาลพยายามตีตรา 88 ศพที่

ส ันธะนา

41

พวกเขาส ั งหารบนท องถนนกร ุ ง เทพฯ เม ื ่ อ เด ือนเมษายนและพฤษภาคมที่ ่ผานมาวา เปนกองกำลังติดอาวุธ และเปนผูกอการรายของ ‘ขบวนการลมเจา’

ตลอดชีวิตยี ่สิบปของการทำงานเพื ่อสังคม ขาพเจาไดพบผู หญิงเชนเดียวกับสันธะนา นับหมื่นนับแสนคน ไมใชเฉพาะในประเทศไทยเทานั ้น แตในหลายสิบประเทศทั่วโลก ผูหญิงที ่งดงาม ผูหญิงที ่แบกรับภาระดูแลทุกชีวิตในครอบครัว และแบกรับภาระทางเศรษฐกิจของประเทศอันหนกอึ ้งไวบนบาทั ้งสองขางของพวกเธอ

หลังจากการลุกขึ ้นสู และการถูกปราบปรามมาหลายครั ้งในประเทศไทย เหตุการณการลุกขึ ้นสู และถูกปราบปรามในชวงเดือนเมษายนและพฤษภาคม ทำใหพวกเราไดเห ็นโฉมหนาอีกคร ั ้งหนึ ่งของความโหดเหี ้ยมของผู ม ีอำนาจในสังคมไทยที ่สามารถสังฆาประชาชนคนไทยจนมีผ ู เส ียช ีว ิตกวา 88 คน ประจักษพยานที ่น าประหว ั ่นพร ั ่นพร ึงว าพวกเราปล อยให การแบ งแยกชนชั ้นในสังคมไทย เติบโตมาจนถึงขั ้นนี ้โดยไมมีการตรวจสอบและยับยั ้งไดอยางไรกัน

42

ขาพเจาเขารวมประทวงในเหตุการณพฤษภาเลือดในป 2535 เสียงกึกกองของขวดน้ำพลาสติกนับหมื ่นนับแสนใบที ่ต ีกระทบพื ้นถนนราชดำเนินยังคงดังกองสะทอนอยู ในโสตประสาท

ของขาพเจา เสียงกึกกองกัมปนาทที่แมแตสรวงสวรรคยังตองรู สึกเย็นยะเยือกดวยสำเนียกถึงความมุ งมั ่นของคลื่นมหาชนที่ตองการขับไลเผด็จการทหารใหออกไปจาการเมืองไทย

หลังจากมีผู ถูกยิงเสียชีวิต 48 คนโดยทหารจากกองกำลังรักษาพระนคร การลุกขึ ้นสู ครั ้งนี ้ไดยุติลงโดยการที ่ในหลวงเขามาเปนผู นำเจรจาใกลเกลี ่ยระหวางผู นำคณะปฏิวัติและผู นำการประทวง ซึ ่งผลจากการเจรจาครั ้งนี ้ทำใหพระบาทสมเด ็จพระเจ าอย ู ห ัวได ร ับการแซ ซร องสรรเสร ิญในพระเกียรติคุณเพิ ่มขึ ้นเปนอยางมาก

ทั ้งผู เก ี ่ยวของทุกคนในคณะปฏิว ัต ิและผู ประทวงตางไดร ับนิรโทษกรรม

นี ่ เป นธรรมเน ียบปฏิบ ัต ิในประเทศไทย ในการแกปญหาความขัดแยงทางการเมือง คือการถวายฎีกาและการขอพระราชทานอภัยโทษจากพระบาทสมเด็จ

ความคับแคน

43

พระเจาอยู หัวหลังจากมีการสังเวยชีวิตสักสามสิบหรือสี ่สิบศพ พระราชดำรัสของในหลวงคือความยุติธรรม และก็ตองยุติแคนั ้นไมสามารถพูดเรื ่องความยุติธรรมอื ่นใดไดอีก

นายพลที ่ส ั ่งการใหทหารสังหารประชาชน 48 คน ไดร ับพระราชทานอภัยโทษและยังคงใชชีว ิตอยางหรูหราในสังคมชั ้นสูง เชนเดียวกับทรราชคนอื่นๆ ทั้งในอดีตและหลังจากนั ้น ไมเคยมีใครถูกนำตัวขึ ้นศาลเพื ่อดำเนินคดี

ข าพเจ าเร ิ ่มร ู ส ึกค ับของใจมากขึ ้นเร ื ่อยๆ มันตอเน ื ่องมายาวนานเกินพอแลวที ่ในทุกครั ้งที ่ประชาชนคนไทยลุกขึ ้นมาต อส ู เพ ื ่อให ได มาซ ึ ่งประชาธ ิปไตยที ่ประชาชนมีส วนร วม พวกเขาไดอะไรเปนการตอบแทน? ชนชั ้นกรรมาชีพ 48 คนถูกสังหาร และนายกรัฐมนตรีพระราชทาน (ไมใชแคครั ้งเดียวแตถึงสองครั ้ง) นายกพระราชทานที่เปนผู บริหารบริษัทเครื ่องนุ งหมยักษใหญของไทยที ่มีประวัติศาสตรการตอตานสหภาพแรงงานอยางหนัก เหลาชนชั ้นสูง นักวิชาการฝายขวา และองคกรพัฒนาเอกชนหัวอนุร ักษน ิยมตางก ็แสดงความชื ่นชมยินดีกับนายกพระราชทาน ป 2535 จึงเปนปที ่การคอร ัปช ั ่นทางการเม ืองอย างแยบคายได พ ัฒนากลายเป นสถาบันการเมืองที ่ฉอฉล

44

การปราบปราบประชาชนที่ลุกขึ ้นมาตอสู เพื ่อเรียกรองความเปนธรรมและประชาธิปไตย หรือผู ที ่มีความคิดเห็นทางการเมืองที ่แตกตาง ไมเคยจางหายไปจากสังคมไทย หลังจากยี ่ส ิบปของการทุ มทำงานอยางหนักเพื ่อลดชองวางระหวางคนรวยและคนจน สิ ่งที ่ข าพเจาพบเห็นกลับเปนชองว างที ่ถอยหางออกจากกันมากขึ ้นเรื ่อยๆ

และก็เป นอ ีกคร ั ้งหนึ ่ง ที ่คนกรุงเทพไดเห็นรถถังขับเคลื ่อนเขาสู กลางกรุง โดยทหารแหงกองทัพไทยในพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัว เพื่อปลนประชา

ธิปไตยอันนอยนิดที่ประชาชนคนไทยตอสู ใหไดมา

การทำรัฐประหารครั ้งนี ้กระทำในชวงที ่นายกรัฐมนตรีทักษิณอยู ที ่น ิวยอรค ซึ ่งเขาก็ยังไมไดกลับบานเกิดจนถึงปจจุบัน เราไมอาจทราบไดวานายกทักษิณมีความใสใจอยางแทจริงที ่จะสนับสนุนใหเกิดระบบประชาธิปไตยโดยประชาชนมีสวนรวมอยางแทจริงหรือไม?

โกลาหลและพินาศ

45

ทันที ่ท ี ่ข าวทหารเคลื ่อนพลเขายึดกรุงเทพฯ ขาพเจาไดสงแถลงการณประณามการทำรัฐประหาร และไดร วมในการประท วงร ั ฐประหารหลายคร ั ้ ง ข าพเจ า ไม ได ประท วงรัฐประหารเพราะทักษิณ แตเพราะวาขาพเจาตระหนักไดดีว าการรัฐประหารคือการตบหนาการตอสู เพื ่อประชาธิปไตยของพวกเรา และก็มันก็เปนเชนนั ้นจริงๆ ตั ้งแตป 2549 พ ัฒนาการด านประชาธ ิป ไตยของไทย เป นศ ูนย และประเทศไทยตองเผช ิญกับความวุ นวายทางการเม ืองอยางไมมีทีทาวาจะยุติ (See:http://timeupthailand.blogspot.com/2010/05/blog-post.html)

ถายังมีสิ ่งที ่ถือเปนดานบวกอยูบางของสี ่ปแหงความโกลาหลและวุ นวายทางการเมือง มันคือการทำใหการวิพากษวิจารณถึงระบบสองมาตรฐานในสังคมไทยที ่ไมมีทางที ่จะถูกกดทับใหอยู ภายใตการควบคุมของผู มีอำนาจไดอีกตอไป

แมว าจะม ีการประกาศใช พระราชบัญญัต ิฉ ุกเฉ ินและการเซ็นเซอรอยางมโหฬารของรัฐบาล กระแสการวิพากษวิจารณเกี ่ยวกับบทบาทของสถาบันพระมหากษัตริย และการเขามาเก ี ่ยวข องทางการเม ืองของในหลวง ราช ิน ี และสำน ักพระราชวัง ทั้งจากคนจนเมืองและคนจนชนบทไดดังมากขึ ้นเร ื ่อยๆ ซึ ่งมันเปนไปตามครรลองแหงพัฒนาการทางสังคม

46

ซึ ่งจำตองมีการถกเถียงระหวางกัน เพื ่อที ่ประชาชนจะไดพ ัฒนาเต ิบโต ส ู การเป นประชากรท ี ่ม ีสาม ัญสำน ึกด านการเมืองอยางแทจริง และแมวารัฐบาลจะไดบลอคเวบไซดหลายหมื่นเวบ แตเวบเหลานั ้นก็สามารถหาทางเปดใหมอีกจนไดเพียงไมกี ่วัน

ภายใตกฎหมายที ่ เข ียนดวยเล ือดเช นกฎหมายหมิ ่นพระบรมเดชานุภาพ (มาตรา 112 แหงประมวลกฎหมายอาญา) ระบุวา “ผู ใดหมิ ่นประมาท ดูหมิ ่น หรือแสดงความอาฆาตมาดรายพระมหากษัตริย พระราชิน ี รัชทายาท หรือผู สำเร็จราชการแทนพระองค ตองระวางโทษจำคุกตั ้งแตสามปถึงสิบหาป” ขณะนี้มีหลายคนถูกตัดสินจำคุก 6 ป 10 ป หรือ 18 ป เพราะการแสดงความคิดเห็นทั ้งทางอินเตอรเนตและการพูดในที ่สาธารณะ

ดวยกฎหมายมาตรานี ้ ผู จ ัดการเวบไซดประชาไทออนไลน (www.prachatai3.info) ถูกจ ับก ุมและไดร ับอนุญาตใหประกันตัว พรอมกับขอกลาวหากวา 50 คด ี ไดมีการจัดทำเวบไซดเพื ่อติดตามผู ตองหาคดีการเมืองhttp://thaipoliticalprisoners.wordpress.com/

47

ประชาชนหลายลานคน เร ิ ่มสงสัยวาความรักที ่พวกเขาไดมอบใหกับในหลวง มันคุ มคากันหรือไมกับแผลเปน และขอกลาวหาตางๆ ที่พวกเขาไดรับเปนการตอบแทน แมวาจะมีความเขมขนมากขึ ้นเร ื ่อยๆ ของขบวนการที ่ทำใหผ ู ท ี ่กลาว ิพากษ ว ิจารณ สถาบ ันกลายเป นผ ู ก อการร ายท ี ่ เป นภ ัยคุกคามตอความมั ่นคงของชาติ และมีผู คนจำนวนมากขึ ้นเร ื ่อยๆ ตกเปนเหยื ่อของวาทะกรรม ‘ร ักในหลวง ’ และ ‘ปกปองสถาบัน’

แมจะมีบทลงโทษรายแรง แตกระนั ้นก็ตาม มันก็ไมสามารถหยุดยั ้งกระแสการวิพากษวิจารณสถาบันพระมหากษัตริยที ่แผขยายมากขึ ้นเรื ่อยๆ ใหเงียบสงบลงได

48

แทนที่จะฟงเสียงของประชาชน ร ั ฐบาลของพระบาทสมเด ็จพระเจ าอย ู ห ั วและของว ั งหลวง กล ับพยายามปดปากเสียงของประชาชนท ี ่ล ุกขึ ้นมาวิพากษวิจารณ

เม ื ่อข าพเจ ามองย อนกล ับไปด ูประเทศไทยในฐานะคนไทยท ี ่ เด ิน

ทางประชุมและดูงานในหลายประเทศ รวมทั ้งประเทศที ่ม ีพระมหากษัตริยเปนประมุขและเมื ่อไดเรียนรู เกี ่ยวกับปรากฎการณที ่นำมาสู การลมสลายของราชวงคเนปาล ขาพเจาไมอาจคิดเปนอื ่นใดได นอกจากรู สึกประหลาดใจยิ ่งนัก ที่ราชวงคของไทยไมศึกษาเกี ่ยวกับความเสื ่อม และพัฒนาการของสถาบันพระมหากษัตริยที ่ยังดำรงอยู ไดในสังคมศิวิไลซ

ยังจำไดถึงวันหนึ ่งที ่เพื ่อนชาวนอรเวยไดพาขาพเจาไปทานอาหารที ่ร านอาหารเล็ก ๆ อันเงียบสงบ ที่ชานกรุง ออสโลว เมืองหลวงของนรเวย เราเห็นผู หญิงทานหนึ ่งเพิ ่งทานเสร็จ เดินออกจากรานอาหาร และเธอก็ข ับรถออกไปตามลำพัง

บทบาทของสถาบัน

พระมหากษัตริยในประเทศไทยควรเปนเชนไร?

49

หลังจากเธอออกไปแลวเพื ่อนบอกขาพเจาวา “เธอเปนฟาหญิง” พระองคขับรถดวยตัวเอง และไมมีขบวนรถตามเสด็จแตอยางใด อีกวันหนึ ่งแกนนำนักศึกษาไดพาขาพเจาเดินชมเมืองออสโลว เราเดินเขาไปยังสวนอันงดงาม ทั้งสองคนบอกกับขาพเจาว า นี ่เป นสวนของวังหลวง และองคพระมหากษัตริย และสมเด็จพระบรมราชิน ีนาถก็ทรงพำนักอยู ท ี ่พระ ราชวังแหง นี ้ โอ! ชางนาประหลาดใจยิ ่งนักที ่พระมหากษัตร ิย และพระบรมวงศานุวงคทรงใหประชาชนเขามาพักผอนในสวนหลวง โดยที ่เราไมเห็นทหารแมแตคนเดียวในสวนแหงนี ้

ณ กรุงโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารก เจาภาพไดพาขาพเจาเดินชมเมืองหลังจากจบการประชุม เราไปหยุดยืนอยู ที ่ประตูหนาพระราชวังพอดีกับชวงที ่ฟาชายทรงขับรถออกจากประตูวัง ไมมีการปดกั ้นถนน และมีรถตามเสด็จพระองคเพียงคันเดียวเทานั ้น

ในประเทศไทยขบวนเสด็จของพระบรมวงศานุวงศในกรุงเทพฯ หรือในทุกสถานที่โดยเฉพาะเมืองเชียงใหม จะมีการเคลียร ถนนและสะพานลอยกอนขบวนเสด็จจะมาถึงอยางนอยสิบนาท ี หรือสามสิบนาท ี กอนที ่ขบวนรถของพระบรมวงศาน ุ ว งศ จะข ับผ านด วยความเร็วเกินพิกัดที ่กฎหมายกำหนด กฎหมายถูกผอน

50

ผันใหกับพระบรมวงศานุวงศ ขาพเจาและเพื ่อนๆ เคยน ั ่ งน ับรถขบวนเสด ็จโดยเฉพาะขบวนของพระบรมวงศานุวงศชั ้นผู ใหญ เรานับไดถึง 30 คัน เปนรถยนตราคาแพงลิบ สีเดียวกันทั้งขบวน

เรื ่องราวของบู เกถูกนำมาเลาขาน เมื ่อเดือนกรกฎาคมป 2552 เรื ่องของเด็กหญิงอาย ุ 6 ขวบที่เสียชีวิตเพราะรถยนตที ่พาเธอไปโรงพยาบาลติดขบวนเสด็จกวาหนึ ่งชั ่วโมง เพราะวาสมาชิกของพระบรมวงศานุวงศจะทรงเสด็จไปสปา พอของเด ็กน อยได แจ งให ทหารที ่ป ดถนนใหรายงานใหทรงทราบ ทหารกลับมาบอกวาคำขอรองถูกปฏิเสธ เขาจึงขับรถออมไปอีกทางเพื ่อจะพบวาถนนก็ถ ูกปดเพื ่อขบวนเสด็จอีกเชนกัน ดวยความอัดอั ้นตันใจพอของบู เกไดเขียนเลาเรื ่องราวมายังเวบไซดแหงหนึ ่ง พวกเราที ่ไดอานเรื ่องราวของเด็กนอยตางก็ภาวนาใหเธอปลอดภัย แตดังที ่พอของเธอไดเขียนไววา “ลูกผมตายเพื ่อใหนักรองไปสปา”

ในวันที ่ 13 ตุลาคม 2551 หญิงสาวผู หนึ ่งที ่ร วมประทวงกับขบวนการเสื ้อเหลืองไดเสียชีว ิตในระหวางที ่ม ีการปะทะกับตำรวจที ่ทำหนาที ่ปกปองรัฐสภา เธอไดรับพระราชทานเพลิงศพ ทั้งนี ้สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พรอมดวยพระเจาลูกยาเธอเจาฟาจุฬาภรณวลัยลักษณเสด็จมาในงานดวยพระองค

51

เอง ติดตามดวยเหลาองคมนตรี ผูนำเหลาทัพ อภิสิทธิ ์และแกนนำพรรคประชาธิปตย

เดือนเมษายน 2553 พ.อ.(พิเศษ)รมเกลา ธุวธรรม รอง เสธ.พล.ร.2 รอ. คายจักรพงษ อ.เมือง จ.ปราจีนบุร ี นายทหารที ่ค ุมกำลังในการปราบปรามคนเสื ้อแดงเสียชีว ิตในวันที ่มีการปราบปราบ เสื ้อแดงเมื ่อวันที ่ 10 เมษายน 2553 เขาได ร ับพระราชทานเพล ิงศพอย างสมเก ียรต ิ โดยสมเด ็จพระบรมราชินีนาถ พรอมดวยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ ไดเสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานน้ำอาบศพดวยพระองคเอง ภรรยาของพันเอกพิเศษรมเกลาได ร ั บการแต งต ั ้ ง ให เป นท ี ่ ป ร ึ กษานายกร ั ฐมนตร ีฝ ายขาราชการพลเร ือน ครอบครัวชาวบานที ่ เส ียช ีว ิตจากการกระชับพื ้นที ่ 88 ครอบครัวไดรับพระทานเงินชวยเหลือจากสำนักพระราชวังครอบครัวละ 50,000 บาท

ความยุติธรรมอยู ที ่ไหนกันหรือ จริงๆ แลวทั ้งหมดนี ้มันไมยุติธรรมเอาเสียเลย

มันจำเปนจะตองมีองคกรอิสระจากนานาชาต ิ เขามาตรวจสอบการปราบปราบประชาชนครั ้งท ี ่ผ านมาของร ัฐบาลไทย และการตรวจสอบก ็ไม สมควรจะหย ุดแค ร ัฐบาลอภ ิส ิทธ ิ ์เทานั ้น แมกระทั ่งบทบาทของสถาบันพระมหากษัตริยตอการ

52

ปราบปราบประชาชน และความไมสงบทางการเมืองของประเทศไทย ตลอดสี ่ปที ่ผานมาก็จำเปนตองไดรับการตรวจสอบดวยเชนกัน

ดวย ‘ความรัก’ อันมหาศาลที่ปวงชนชาวไทยไดมอบใหกับสถาบันดังที ่มีการกลาวอางกัน ทำไมสถาบันพระมหากษัตริยจ ึงย ังทรงม ีพฤติกรรมที ่ประหนึ ่งว าหวาดระแวงประชาชน แมวาเราจะอยู ในยุคสมัยแหงศตวรรษที่ 21 เชนนี้?

ทำไมสำนักพระราชวังไมปลอยใหพสกนิกรสามารถพูดคุยกันไดอยางเปดเผยเกี ่ยวกับบทบาทของสถาบันพระมหากษัตริย ? หรือวาสำนักพระราชวังจมอยู ในวังวนของขาวลืออันหนาห ู จนไมกลาที ่จะเปดพื ้นที ่ใหสาธารณชนไดรวมแสดงความคิดเห็น?

ความกลัวลัทธิคอมมิวนิสตที ่ไดผลักใหพระบรมวงศานุวงศของไทยเลือกที ่จะผูกสัมพันธอยางแนบแนนกับเหลานายพลที่ฉอฉล เปนเรื ่องที ่เขาใจได เพระเหตุใดประเทศไทยจึงร วมเปนพันธมิตรกับสหรัฐอเมริกาในสงครามตอตานคอมมิวนิสตก็เปนเรื ่องที ่ร ับรู กันอยางแพรหลาย

53

เพราะเหต ุใดพระบรมวงศาน ุวงศ จ ึ ง เป นเพ ื ่อนก ับทรราชเชนจอมพลถนอม และยื ่นมือเขาไปชวยเหลือไมใหเขาถูกดำเนินคดีและเตรียมฝูกใหเขาลมโดยไมเจ็บตัวมากนัก พรอมทั ้งพระราชทานเพลิงศพเมื ่อเสียชีวิต ก็เปนเรื่องที่เขาใจได

แตทำไมพระบรมวงศานุวงศไมสนับสนุนรัฐบุร ุษปรีดี พนมยงค บิดาแหงประชาธิปไตยของไทย ทำไมในป 2490 จึงสน ั บสน ุ นนายพลท ี ่ ปฏ ิ ว ั ต ิ ร ั ฐบาลปร ี ด ี ทำไมไม ท ร งพระราชทานอภัยโทษใหทานปรีด ี และทำไมไมอนุญาตใหทานไดกลับเมืองไทยในยามที่ทานอยู ในวัยชราภาพ ทั้งไมมีงานพระราชทานเพล ิ งศพ เพ ื ่ อปลอบขว ัญกำล ั ง ใจให ครอบครัวของทานรัฐบุรุษ เปนเรื่องที่ขาพเจาไมอาจเขาใจได

ถาแผนเคาโครงเศรษฐกิจของทานปรีดีไดมีการนำมาใชจริงๆ นับตั ้งแตป 2476 และไมถูกโคนลงดวยขอกลาวหา ‘เปนคอมมิวนิสต’ ประชาชนชาวไทยก็อาจจะไมตองอยู กับ 78 ปแหงปรากฎการการไลลาและปราบปรามประชาชนอยางโหดรายราวกับวาเราอยู ในสมัยศักดินาในยุคกลางของยุโรป

54

ยุคแหงการปะทะระหวางผู ถ ูกกดขี ่และประชาชนที ่อ ัดแนนไปด วยความค ับแค นท ี ่ม ีต อความหร ูหราฟ ู ฟ าและความเครงครัดแหงพิธ ีร ีตองของสถาบันพระมหากษัตริย (สำหรับยุคสมัยกลางของยุโรป กรุณาอานเพิ ่มเติมท่ ีทายบทความนี้) เคาโครงเศรษฐกิจของทานปรีด ีมุงสรางหลักประกันความสุขแหงราษฎร โดยมุ งเน นการพัฒนาความเข มแข็งทางเศรษฐกิจดวยระบบสหกรณ สวัสดิการสังคม การลงทุนโดยรัฐ และสงเสริมระบบรัฐวิสาหกิจ ระบบเศรษกิจเพื ่อสังคม การแลกเปลี ่ยนทางการคา สงเสริมใหประชากรทุกคนเขาถึงการศ ึกษา และให เกษตรกรได ใช กำล ังแรงงานอย างม ีประสิทธิภาพสูงสุด รวมทั้งการจัดเก็บภาษีอยางเปนธรรม มีมากจายมาก และยังระบุถ ึงระบบเง ินเด ือนประชากรทั ้งประเทศอีกดวย

ถ าแผนพ ัฒนาของท านปร ีด ี ได ม ีการนำมาปฏ ิบ ัต ิ ใช จร ิง ประเทศไทยอาจจะเป นประเทศนำร องด านการพ ัฒนาท ี ่ย ั ่งยืนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตไปแลวก็ไดในตอนนี้ เราอาจจะกลาวไดวาอุตสาหกรรมการทองเที ่ยวทางเพศที่นำรายได ป ละสองแสนล านบาทมาหล อเล ี ้ ยงร ัฐบาลในปจจ ุบ ันอาจจะถูกแทนที ่ด วยระบบเกษตรกรรมที ่ เข มแข ็ง และประชาชนทั ้งประเทศอาจจะมีระบบประกันสุขภาพที ่ม ีประสิทธิภาพแลวก็ไดใน ชวง 78 ปที่ผานมา

55

ซึ ่งนั ่นหมายความวาประเทศไทยอาจจะไมอยู ในวังวนของการล มละลายทางความเช ื ่อถ ือต อกระบวนการตุลาการเชนในปจจุบัน ปวงชนชาวไทยในทุกวันนี ้ก ็อาจจะกำลังตั ้งหนาตั ้งตาทำงานเพื ่อนำพาประเทศไปสู การพัฒนาที่ยั ่งยืนไดอยางแทจริงๆ

เม ื ่อไม นานมาน ี ้ เวบช ุมชนคนเหม ือนก ันได ม ีการอ างถ ึงจดหมายสองฉบับที ่เขียนโดยพระบาทสมเด็จ พระเจาอยู หัว ฉบับแรกทรงเขียนถึงจอมพล ป. พิบูลยสงคราม หลังจากที ่ประสบความสำเร็จในการปฏิวัติโคนรัฐบาลปรีดีไดสำเร็จในป 2490 และฉบับที ่สองทรงเขียนถึงจอมพลถนอมหลังจากที ่จอมพลถนอมทำการปฏิว ัต ิต ัวเองเพื ่ออยู ในอำนาจตอในป 2514

ร ัฐประหารป 2490 ได ช ื ่อว าเป นการทำร ัฐประหารที ่ได ทำลายรัฐธรรมนูญที ่ไดร ับการกลาวขานวาเปนรัฐธรรมนูญที ่เปนประชาธิปไตยมากที่สุดของประเทศไทย

รัฐประหาร ป 2490 ไดถวายพระราชอำนาจคืนใหองคพระมหากษัตริยหลายดาน รวมทั ้งถวายคืนสำนักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตร ิย และเพระเหตุใดนับตั ้งแตป 2490 เปนตนมา ประเทศไทยจึงยังคงอยู ในอุ มมืออุ งตีนของทหารที ่

56

อางตัววาเปน ‘ขาในพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัว’ และขออางที ่วา 'จำตองทำรัฐประหารเพื่อปกปองราชบัลลังก'?

ในการ เปล ี ่ ยนผ านจากระบบเผด ็จการ มาส ู ระบบประชาธิปไตยในชวงปลายทศวรรษ 2510 ของประเทศสเปน (หลังจากประเทศถูกปกครองภายใตนายพลฟรังโกตั ้งแตป พ.ศ. 2482 จนกระทั ่งนายพลฟรังโกเสียชีวิตในป 2518) เปนไปดวยบรรยากาศแหงการแกงแยงชิงอำนาจระหวางกองทัพตางๆ จนเมื ่อความขัดแยงรุนแรงถึงที ่สุด ทหารกลุ มหนึ ่งไดทำการรัฐประหารในวันที ่ 23 กุมภาพันธ 2524 แตการทำรัฐประหารก็ถูกขัดขวางจากกษัตริยฮวน คารลอส ที่สวมใสชุดผู บัญชาการทหารสูงสุด และทรงมีกระแสพระราชดำรัสผานทางรายการโทรทัศน เรียกรองใหสาธารณชนออกมาปกปองรัฐบาลที่ไดรับการเลือกตั ้งเขามาอยางชอบธรรม หัวหนาคณะรัฐประหารถูกตัดสินจำคุก 30 ป และการกระทำของพระมหากษัตริยของสเปนครั ้งนี ้ไดนำไปสู การสรางความเข็มแข็งให ท ั ้งก ับระบอบประชาธ ิปไตยของสเปนและการนับถ ือในสถาบันพระมหากษัตริยไดเพิ ่มสูงขึ ้นเปนอยางมาก และก็ไมเกิดรัฐประหารขึ ้นอีกเลยในสเปนหลังจากนั ้น

ในทางกลับกัน นับตั ้งแตป 2490 พระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัวของประเทศไทยไดลงพระปรมาภิไธยให

57

กับ คณะรัฐประหารที ่ประสบความสำเร็จในการปลนประชาธิปไตยของประเทศไทยถึง 7 คณะดวยกัน

ตลอดระยะเวลา 60 ปที ่ผานมาพระบรมวงศานุวงศของไทยควรจะยืนหยัดเคียงขางพสกนิกรของพระองค เพื ่อตอสู ใหไดมาซ ึ ่ งประชาธ ิปไตย และทำให ทหารท ี ่พร อมจะทำการรัฐประหารและปราบปรามประชาชนไดตลอดเวลาไมสามารถขยับตัวและลุกขึ ้นมาทำการรัฐประหารไดอีกตลอดกาล

การปราบปรามประชาชนของกองกำลังทหารรักษาพระองคในเดือนเมษายน 2553 ไดผลักประเทศไทยใหลมลุกคลุกคลานไปบนท องถนนท ี ่ล ื ่นแฉะพร อมก ับสถานภาพอ ันไร เกียรติยศแหงการเปน ‘ประเทศที่ลมเหลว’ เวลาที ่คนไทยจะไดเปดเวทีสาธารณะเพื ่อพูดคุยกันถึงบทบาทของสถาบันพระมหากษัตริย สถาบันของพระราชวัง และกองกำลังทหารร ักษาพระองค จำนวนมหึมาท ี ่อย ู ภายใต บ ังค ับบ ัญชาของพระบรมวงศานุวงศ ไดถูกปลอยใหผานมานานเกินไปแลว

และทั ้งอำนาจอันบริบ ูรณและเอกสิทธิ ์พ ิเศษมากมายอันมีราคาแพงล ิบล ิ ่วท ี ่มอบให สถาบ ันพระมหากษ ัตร ิย เป นเอกสิทธิ ์ที ่ถูกใชอยางสวนกระแสพระราชดำรัส ‘เศรษฐกิจพอเพียง’ ที ่องคพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัวทรงเปนผู ที ่ตรัสแนวนโยบายนี้ดวยพระองคเอง

58

ดวยการเปดพื ้นที ่ใหสาธารณชนไดวิพากษวิจารณไดอยางอิสระเทานั ้นที ่จะทำใหสถาบันพระมหากษัตริย จะยังคงสามารถที ่จะฟ นความศรัทธาและยังคงเปนองคกรที ่ม ีบทบาทสำคัญในการปองกันไมใหเกิดการเขนฆา ประชาชนในประเทศเกิดขึ ้นอีกในอนาคต และนำความยุติธรรมกลับคืนสู ประเทศไทย โดยไมตองพึ ่งพิงทหารหรือกองกำลังติดอาวุธ ที ่ไมมีความจำเปนเลยแมแตนอยตอประเทศไทยในศตวรรษที่ 21

พระราชวังจะตองเปดพื ้นที ่ใหพสกนิกรชาวไทยเปดเผยความร ู ส ึกท ี ่พวกเขามีต อสถาบันพระมหากษัตร ิย ได อย างอ ิสระ และพระราชว ังจะต องส ั ่ งให ม ีการย ุต ิกระบวนการสร างกระแส ‘เรารักในหลวง’ และ ‘ปกปองสถาบัน’ โดยทันที

นับตั้งแตวันที่ขาพเจาไดกอกำเนิด พระบรมวงศานุวงศไดรับความรักจากขาพเจา แตอยางชาๆ ความรักนี้นี้ไดคอยๆ เลือนหายไป ถาพระราชวังทำใหขาพเจาตองเลือกระหวาง รักพระบรมวงศานุวงศกับรักประชาชนคนไทย ขาพเจาคงตองเลือกประการหลัง ไมมีสิ ่งใดหรือคนใดสามารถมาทำใหขาพเจาเปลี่ยนใจในความรักที่มีตอพี่นองชาวไทยได

59

เม ื ่อกล าวถ ึงสถาบันพระมหากษัตร ิย มีหลายประเด ็นท ี ่สาธารณชนจำตองถกเถียงกันดวยเหตุผลไดโดยปราศจากซึ ่งความกลัววาจะถูกจับโยนเขาคุก โดยเฉพาะประเด็นดังตอไปนี้

k •k ทร ัพย ส ินของสถาบ ันพระมหากษ ัตร ิย ไทยเพิ ่มพูนขึ ้นอยางตอเนื ่องตลอดระยะเวลา 60 ป ดวยพระราชทรัพยรวมกันทั ้งส ิ ้นกวาหนึ ่งล านหนึ ่งแสนสองหมื ่นลานลานบาท ในป 2551 องค กรจ ัดลำด ับ Forbes ได ประกาศพระเกียรติคุณของพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัววาทรงเปนกษัตร ิย ท ี ่ม ั ่งค ั ่งมากที ่ส ุดในโลกเหนือกษัตริยทั ้งปวง สาธารณชนไทยควรจะไดรับอนุญาติให สามารถร วมชื ่นชมพระราชทรัพยของสถาบ ันพระมหากษ ัตร ิย และขณะเด ียวก ันก ็จำเปนตองมองยอนมาศึกษาเปรียบเทียบระยะห างท ี ่กว างข ึ ้นเร ื ่อยๆ ของช องว างระหว างคนรวยและคนจนในสังคมไทย

k •k ไม ม ีทางท ี ่การแต งงานระหว างความค ิดของฝายกษัตริยนิยมที ่เรียกวา ‘ความเปนไทย’ กับ

60

ผลประโยชนที ่เกิดจากอุตสาหกรรมเทคโนโลโยีขั ้นสูงจะอยู ก ันไดอยางยั ่งยืนโดยปราศจากซึ ่งระบบตุลาการที ่เปนอิสระ

k •k ฝ ายกษัตร ิย น ิยมเร ิ ่มม ีจำนวนนองลงเร ื ่อยๆ และไม สามารถพ ึ ่ งพ ึ งทหารช ั ้ นผ ู น อยและตำรวจไดอีกตอไป เพราะพวกทหารและตำรวจชั ้นผู นอยตางก็มีพอ มีแม มีลุง ปา นา อา อยู ในกล ุ มของคนท ี ่ถ ูก เอาร ัดเอาเปร ียบท ี ่ เ ร ิ ่มตระหนักถึงจิตสำนึกร วมแหงความเปนชนชั ้นกรรมาช ีพ ทั ้งในเม ืองและในชนบทมากข ึ ้นเร ื ่อยๆ ฝายกษัตร ิย น ิยมจึงตองหันไปพึ ่งพิงและพยายามควบคุมอำนาจตุลาการไว ให ได โดยเฉพาะผู พ ิพากษาสูงสุดทั ้งหลาย โดยใสความคิดเรื ่องใครคือ 'คนดี' และ 'คนไมดี' และ 'จิตวิญญาณประชาชาติ' ไวในแนวปฏิบัติของศาลดวย

ถาจะทำใหระบบ ‘กฎหมายเปนกฎหมาย’ กลับคืนมาสู ประเทศไทย เพื ่อที ่ประเทศไทยและคนไทยจะไดพบกับถนนสายการพัฒนาที ่ย ั ่งยืนไดอยางแทจริง และ

61

สามารถนำพาประเทศและสันติภาพมาสู ท ั ้งภ ูม ิภาค จำตองมีขอกฎหมายที ่ระบุชัดเจนวาหามสถาบันพระมหากษัตริยเขามากาวกายการตัดสินใจของศาลไมวาจะดวยวิธีการใด

k •k ระบบตุลาการที ่บ ิดเบี ้ยวมากขึ ้นเร ื ่อยๆ เก ิดจากการใหทายของรัฐธรรมนูญฉบับป 2550 ที่ไมไดรางมาตามครรลองแหงรัฐธรรมนูญ และเขียนขึ ้นมาภายใตกฎของคณะรัฐประหาร

มาตรา 112 ของประมวลกฎหมายอาญาที่ครอบคลุมถึงการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพจะตองเอาออกไป เพื ่อประโยชนส ุขของประเทศชาติ การเข ามาแทรกแซงทางการเมืองอยางทรงศักยภาพของคณะองคมนตรีมาโดยตลอด จะตองมีการระบุไวอยางชัดเจนวาเปนการกระทำที ่ผิดกฎหมาย

k •k ปวงชนชาวไทยไม ต องการหน วยทหารร ักษาพระองคร วม 60 กองพัน ที ่ม ีทหารร ักษาพระองคกวา 30,000 นายเพื ่อมาพิทักษสถาบัน

62

พระมหากษัตริยที ่ยืนยันวาเปนที ่ร ักยิ ่งของพสกนิกรชาวไทย

นายมงคล สุระสัจจะ อธิบดีกรมการปกครองกลาววา จากการท ี ่กระทรวงมหาดไทยได ดำเน ินโครงการอาสาสม ัครปกป องสถาบ ัน ขณะน ี ้พบว าประชาชนสนใจสม ัครเป นสมาชิกอาสาสมัครปกปองสถาบันทั ่วประเทศ จำนวนมาก โดยเริ ่มตนใหมีอำเภอละไมนอยกวา 1,000 คน ขณะนี้เกิน 1,000 คนแลว และจะขยายไปจนถึง 1 แสนคน

เมื ่อตนเดือนมิถุนายน 2553 กระทรวงมหาดไทยไดดำเนินโครงการ ‘อาสาสมัครปกปองสถาบัน’ โดยจะระดมเยาวชนจากทุกอำเภอทั่วประเทศ อำเภอละ 1,000 คน ทั้งนี ้ระบุวา ประชาชนทุกคนตางมีศ ูนย รวมจิตใจคือ พระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัว อุดมการณของอาสาสมัครปกปองสถาบันคือ “ที่จะปกปองสถาบันดวยชีวิต การรักษาความสามัคคี รักษาความสมานฉันท รักษาความสงบเรียบรอยในบานเมือง และนอมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติ” ทั่วประเทศ

ในวันที ่ 8 มิถุนายน อธิบดีกรมการปกครองไดกลาวเปดงานที ่จังหวัดชายแดนภาคใต ใหกับอาสาสมัครกลุ มแรกที ่มีทั ้งกำนัน ผู ใหญบาน ชาวบานและขาราชการทองถิ ่นจำนวน 2,000 คน และไดมีการมอบบัตรอาสาสมัครปกปองสถาบัน (อสป.จชต.) ใหแกตัวแทนอาสาสมัครปกปองสถาบันจังหวัด

63

ชายแดนภาคใตจำนวน ๓๓ อำเภอ และการกลาวถวายราชสด ุด ี ถวายส ัตย ปฏ ิญาณต อหน าพระบรมฉายาล ักษณ พระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัว

คงไมจำเปนตองกลาวถึงวาขณะนี ้การสังหารแกนนำคนเสื ้อแดงระดับทองถิ ่นไดเริ ่มขึ ้นแลว

k •k มันเปนความปวยไขที ่ยากจะเยียวยา ที่ในทุกคร ั ้ งของการรวมต ัวของชาวบ านและคนงานเพื ่อนำเสนอทางออกตอปญหาของพวกเขาตอขาราชการที ่ร ับผิดชอบ ปากของพวกเขาจะถูกป ดด วยคำพ ูดของข า ราชการท ั ้ งหลายว า “ขาพเจาเปนขาในพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัวเราทำงานเพื ่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยู ห ัว” คำพ ูดเหล าน ี ้จากปากข าราชการถ ูกใช เป นเคร ื ่องมือในการกดหัวชาวบานไมให สามารถพัฒนาและเติบโต ขาราชการกินเงินเดือนภาษีของประชาชน ควรจะทำหนาที ่บริการประชาชน ไมใชเปนขาในพระบาทสมเด็จพระเจาอยู หัว ที่มีขารับใชมากจนเพียงพอแลว

64

การใชคำพูดเหลานี ้ของขาราชการทั ้งในระดับทองถิ ่นและในระดับชาติคือการปองกันไมใหเกิดการอภิปราย ถกเถียงกันอย างแท จร ิงและจร ิงจ ังในการแก ป ญหาเร งด วนของชาต ิ และคำพูดเหลานี ้ควรจะถูกออกคำสั ่งหามใชอีกตอไป

องคกรพัฒนาชุมชนและอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติมักจะบนใหฟงวาถาจะทำโครงการอนุรักษหรือโครงการพัฒนาถาไมมีปาย 'โครงการเฉลิมพระเกียรติ' หรือภายใตการอุปภัมภของพระบรมวงศานุวงศพระองคใดพระองคหนึ ่ง โอกาสจะไดรับความรวมมือจากขาราชการนั ้นยากมาก ไมตองพูดถึงการเขาถึงเงินทุนพัฒนาของรัฐ การทำงานพัฒนาที ่ไมไดอยู ภายใตการอุปถัมภของสถาบันใด ไมวาจะเพื ่อการพัฒนาชุมชนหรือเพื ่อการพิทักษทรัพยากรธรรมชาติ จะถูกมองขามหรือไมไดรัความรวมมือจากเจาหนาที ่ร ัฐ หรือพยายามผลักใหกิจกรรมนั้นๆ ของชาวบานเปนการกระทำที ่ผิดกฎหมาย ไมวาจะเปนงานที่เปนประโยชนตอสังคม หรือไมวาชาวบานจะไดจัดการโครงการกันดีแคไหนก็ตาม

k •k สำนักงานที ่ด ูแลกิจการในพระบรมวงศานุวงศไดพัฒนากลไกที ่ละเอียดออนและประสบความสำเร็จอยางสูงยิ ่งในการรับเงินบริจาคเงิน ‘โดยเสต ็จพระราชก ุศล’ ทั ้งจากบรรษัทห างร านตางๆ และจากสาธารณชน การบริจาคเงินทุก

65

ชนิดใหก ับพระบรมวงศานุวงศและการใชเง ินเหลานั ้นควรจะตองทำใหเกิดความโปรงใสและใหสาธารณชนตรวจสอบที ่มาที ่ไปของการใช เงินบริจาคเหลานั ้นได

k •k ขนบธรรมเน ียมของพระราชสำน ักท ี ่ละเม ิดศ ักด ิ ์ศร ีแห งป จ เจกบ ุคคลและศ ักด ิ ์ศร ีแห งสังคมจำเปนจะตอง มีการทบทวนเพื ่อแกไขปรับปรุง และอาจจะตองยกเลิกขนบธรรมเนียมสวนใหญที ่ลาสมัยออกไป อาท ิ การที ่พระบรมวงศานุวงศคาดหวังว าเง ินภาษีจากประชาชนควรจะถ ูกนำมาใช ป ดก ั ้นถนนเพ ื ่อให ขบวนรถยนตพระที ่น ั ่งส ุดหรูหลายสิบคันขับผานไปไหนมาไหนโดยไมติดขัด หรือวากอนที ่ผู ชมจะไดดูหนัง ‘Sex and the City 2’ จะตองยืนเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมีกอนหนังฉาย หรือไมก็จะตองยอมถูกกระทืบกอน และเง ินนับลานบาทที ่จะต องใช สร างพระตำหนักช ั ่วคราวในชวงที ่ทรงเสด็จ เยี ่ยมเยียนราษฎร หรือแมแตการจะเข าพบในหลวงและราช ิน ีจะต องมอบคลานใตเบื ้องพระยุคลบาท และเปลงภาษา

66

แหงยุคบุราณกาล ‘ใตฝ าละอองธุล ีพระบาทปกเกลาปกกระหมอม’

ในโลกยุคสมัยนี ้ ไมมีใครเปนฝุ นใตธุลีพระบาทของใคร แมแตองคสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจาก็ทรงละทิ ้งซึ ่งยศฐาบรรดาศักดิ ์และพระราชวังเพื ่อใชชีวิตสามัญชนที่เทาเทียมกับมนุษยผู อื ่น

ทั ้งหลายทั ้งปวงที ่เขียนมานี ้ค ือเหตุผลที ่ว าทำไมมันจึงยากมากขึ้นเรื ่อยๆ สำหรับขาพเจาที ่จะ ‘รักในหลวง’

กระแส ‘ปกปองสถาบัน’ อันเชี ่ยวกรากในปจจุบัน ดวยขออางความชอบธรรมในการจัดตั ้งวา ‘ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง’ จะนำเราเขาสู สงครามกลางเมืองไมใชสันติภาพ จะตองรออีกนานแคไหนที่สถาบันพระมหากษ ัตร ิย และสถาบ ันท ี ่แวดล อมท ั ้ งหลาย จะตระหนักวาจะตองทำใจยอมรับและสนับสนุนขอเรียกร องของปวงชนชาวไทย เพ ่ ือให ประชาชนทุกคนในสังคมไดอยู ร วมกันอยางเทาเทียม ไดร ับความเปนธรรมภายใตระบบประชาธิปไตย และจัดระบบการเลือกตั ้งที ่บริสุทธิ ์และยุติธรรม พรอมทั ้งเคารพในสิทธิ

67

ขั ้นพื ้นฐานแหงการแสดงออกซึ ่งความคิดเห็นและสิทธิใน การเจรจาตอรองรวม

จรรยา ยิ้มประเสริฐ24 มิถุนายน 2553

68

69

อธิบายเพิ ่มเติม

“ยุคสมัยกลาง” คำนี้เปนคำที่เปนอีกคำหนึ่งที ่ใชบรรยายถึง “ยุคกลาง”ยุคกลางมักจะเป นการอ างถ ึงเหต ุการณในประว ัต ิศาสตร ยุโรปนับตั ้งแตคริสตวรรษที ่ 5 – 15 กลาวอยางรวบรัดคืออยู ชวงปลายยุคโบราณกับภาคแรกของการรวมตัวเปนชาติ

ยุคกลางของยุโรปถาเปรียบเทียบกับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉ ียงใตก ็คงจะอยู ในช วงที ่ราชวงคมองโกลถอนกำลังออกจากภูมิภาคนี ้ โดยเฉพาะออกจากพมาและเขมร สูชวงการเริ ่มแนวคิดการรวมตัวเปนชนชาติไท ซึ ่งอาจกลาวไดวายุ ุคกลางของภูมิภาคนี ้อาจจะอยู ในชวงปลายคริสตวรรษที ่ 13 จนถึงคริสตวรรษที่ 18

ไมวาจะเปนตะวันออกหรือตะวันตก ยุคกลางเปนยุคของการแขงขันและสู รบระหวางกันเพื ่อแยงชิงความเปนใหญ ซึ ่งในชวงนั ้นค ือการแยงช ิงกำลังแรงงาน ผู นำที ่หล ักแหลมไดตระหน ักในไม ช าว าอำนาจท ี ่ย ิ ่ งใหญจะต องมาพร อมก ับศักยภาพในการควบคุมกำลังแรงงานจำนวนมหาศาล (รวมทั้งการสะสมกำลังทหาร) ใหได ซึ ่งจะตองสรางใหเกิดศูนยรวมของความรู ส ึกรวมแหงความเปนสถาบัน หมายถึงการ

70

ตองจัดโครงสรางลำดับชั ้นการปกครอง ‘ไพร-นาย’ ในสังคม (หรือที่เรียกวาไพร-อำมาตย)

นี่จึงเกิดยุคทองแหงกรุงศรีอยุธยาในคริสตวรรษที่ 14

ทั้งตะวันตกและตะวันออก มีความสอดคลองกันของยุคกลางในเรื ่องการทำสงครามตีเมืองขึ ้นกันไปมา อยางไมรู จักหยุดรู จักหยอน จนไปถึงการเริ ่มปกหมุดแหงการสรางความเปนชาต ิ น ั ่นก ็หมายความว าชาวบ านท ี ่ ไม ต องการตายในสนามรบภายใต ธงรบของกษ ัตร ิย พระองค น ี ้หร ือกษ ัตร ิย พระองคนั ้น จำตองหลีกหนีเขาปา และผู ที ่ขยายอำนาจไดกว างใหญไพศาลก ็จะได ร ับสมญานามว า ‘มหาราชหร ือมหาจักรพรรดิ ์’

ในคริสตวรรษที ่ 13 นี้ในยุโรป นักเทววิทยาชื ่อวาเซนตโทมัส อควีนาส ไดพยายามที ่จะชี ้ให เห ็นว าความมั ่งค ั ่งตามวิถ ีธรรมชาต ิไม ใช ว าไม ม ีคำว า ‘จ ุดอ ิ ่มต ัว ’ เพราะว าเม ื ่อพัฒนาการมาถึงจุดหนึ ่งแลวธรรมชาติก็จะรู ส ึกยินดีกับสิ ่งที ่มีและก็ไมตองการอะไรอีก แตการกระหายในความมั ่งคั ่งที ่ไมเปนไปตามวิถีธรรมชาติจะทำใหผู คนตกเปนทาสแหงแรงปรารถนา และมีความตองการอยางไมมีที่สิ้นสุด

จากตรรกะแหงการรู จักประมาณตนนี ้ มันไมยากจนเกินกวาจะทำความเขาใจว า การดิ ้นรนไขวควาเพื ่อจะไดครอบครอง

71

และความปราถนาซึ ่งต ัวเลขของผลกำไรอยางไมรูจักพอ ไมสามารถนำไปสูการพัฒนาที่ยั่งยืนได มีแตจะนำไปสู ความยากแคนมากขึ ้นเรื ่อยๆ และในไมชาไมนาน อำนาจนั้นก็จะตองถูกโคน

และอะไรคือความพอเพียง? การตายของไพร 88 ศพ พอเพียงที ่จะใหชาวไพรยอมจำนน?

อควีนาสบอกวามันไมมีวิถีธรรมชาติที ่จะทำใหมนุษยรู จักกับคำวา ‘กำไรพอเพียง’ นี่คือสาสนของเขาเมื ่อ 700 ปที ่ผานมา ที ่ฝากมาใหพวกเราไดตระหนักถึงคำวาการพัฒนาที ่ย ั ่งย ืน ย ั งม ีปร ัชญาคำสอนอ ันชาญฉลาดมากมายท ี ่ น ั กค ิดน ักปรัชญาในอดีตไดฝากไวใหพวกเราคนรุ นหลัง แตกระนั ้นก็ตามความกระหายที ่จะครอบครองความมั ่งคั ่งอยางไมรู จ ักอิ ่ม ทำใหมนุษยตกเปนทาสแหงแรงปรารถนาอยางไมย ิ ่งหยอนไปกวากัน แมกระทั่งคนในกรุงเทพมหานคร

เรามีเพียงประวัติศาสตรเทานั ้นที ่จะสอนเรา

เรามีโรงละครในแตละชุมชนที ่จะช วยสะทอนใหเราเรียนรู จากความผิดพลาด แตมันก็ทำไมไดเพราะวาชาวบานปราศจากซึ ่งเสรีภาพในการรวมตัวและไรซ ึ ่งเสรีภาพที่จะพูดความรู สึกที ่แทจริง

72

องคความรู จากประวัติศาสตรจำเปนอยางยิ ่งในขณะนี้สำหรับประเทศไทย ทำไม? เพราะวามันจะชวยใหสามัญสำนึกของเราแหลมคม เพื ่อที ่เราจะไดตระหนักไดทันทวงทีตอสถานการณที ่กำลังผลักพวกเราใหเดิน ถอยหลังในยามที ่พวกเรารู ก ันดีว าจำเปนจะตองเดินไปขางหนา มิฉะนั ้นก็ตองยอมถูกจองจำไวกับอดีตไปจนตาย.

73

74

เรื ่องจรรยา ยิ้มประเสิรฐ

ปก / รูปเลมpsh

75

76

77

78

79

80

81

82