«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

การออกแบบแบบสอบถามสำหรบงานวจย

Designinga Questionnaire

for Research

การทำสำเนา ลอกเลยน ดดแปลงหนงสอเลมน ไมวาเพยงบางสวนหรอทงหมดเปนการละเมดลขสทธ มความผดทงทางแพงและอาญา ผละเมดลขสทธจะถกดำเนนคดจนถงทสด

ผใดใหเบาะแสของผละเมดลขสทธ จะไดรบรางวลเปนเงน 10,000 บาท หลงจากผละเมดลขสทธถกจบกมแลวและจะไดรบเงนอก 20,000 บาท หลงจากการดำเนนคดถงทสดโดยศาลพพากษาลงโทษในทางอาญาผละเมดลขสทธแลว

รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล

���������.indd 1 7/10/2556 16:39:32

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย

รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล

ฉบบพมพท 1 พมพครงแรก ตลาคม 2556

สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

หามท�าซ�า ดดแปลง คดลอก ลอกเลยน หรอน�าไปเผยแพรในสอทกประเภท ไมวาสวนใดสวนหนงของ

หนงสอเลมน ตลอดจนหามมใหสแกนหนงสอหรอคดลอกสวนใดสวนหนงเพอสรางฐานขอมล

อเลกทรอนกส นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากบรษทวทยพฒน จ�ากด

จดท�ารปเลม จดพมพ และจ�าหนายโดย

บรษทวทยพฒน จ�ากด

52/103-104 บางกะปสแควร ถนนรามค�าแหง

เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240

โทรศพท 02 3749915 (หลายคสาย)

โทรสาร 02 3746495

ทอยอเมล contact@wphat.com

พมพท บรษทจน พบลชชง จ�ากด

90 วฒนานเวศน ซอย 5 ถนนสทธสาร

แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพฯ 10320

ราคา 100 บาท

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

อรณ จรวฒนกล.

การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย.--กรงเทพฯ: วทยพฒน, 2556.

144 หนา.

1. แบบสอบถาม. I. ชอเรอง.

001.433

ISBN 978-616-7136-60-8

ทานทตองการสงซอหนงสอเลมน กรณาสอบถามหรอสงซอไดทบรษทวทยพฒน จ�ากด โทร. 02 3749915 หรอตามทอยดานบน

หากทานมขอตชม หรอค�าแนะน�าเกยวกบหนงสอหรอบรการของบรษทฯ กรณาสงจดหมายถงผจดการฝายลกคาสมพนธตามทอยดานบน หรอสงอเมลท admin@wphat.com จกเปนพระคณยง

���������.indd 2 10/10/2556 11:41:31 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

ค�ำน�ำ

แบบสอบถามเปนเครองมอเกบรวบรวมขอมลทใชในงานวจยมากทสด

แบบสอบถามทดตองผานกระบวนการสรางมาอยางถกตอง ทงสาระและวธการ

ตองมการตรวจสอบ การสรางแบบสอบถามเปนทงศาสตรและศลป การเกดอคต

ทมผลตอความถกตองของขอมลค�าตอบจะขนอยกบความสนใจ ความซอสตย

ความจ�า ความเขาใจค�าถาม และความสามารถของผตอบแบบสอบถาม การ

ออกแบบแบบสอบถามทดชวยใหผตอบแบบสอบถามตอบค�าถามโดยไมเกดอคต

สงผลถงคณภาพงานวจย

หนงสอ การออกแบบแบบสอบถามส�าหรบงานวจย เลมนให

รายละเอยดตางๆทเกยวของกบการออกแบบแบบสอบถาม เรมตงแตการ

เตรยมการกอนการเขยนค�าถาม การเขยนค�าถามทชวยลดอคตของการตอบ

วธการตอบ การจดรปแบบหนากระดาษ การทดสอบแบบสอบถาม การออกแบบ

รหส และหลกจรยธรรมการวจยในมนษย โดยสาระทงหมดสวนใหญไดมาจาก

ประสบการณของผเขยน ทงในฐานะนกวจย ทปรกษาโครงการวจยจ�านวนมาก

มานานกวา 30 ป สาระอกสวนหนงมาจากการทบทวนองคความรใหมๆและ

แนวปฏบตทเกยวของกบการออกแบบแบบสอบถาม

ผเขยนขอขอบพระคณบคคลตางๆทท�าใหผเขยนไดมโอกาสเรยนร

และไดรบประสบการณอนมคาจนสามารถถายทอดออกมาเปนหนงสอเลมน

ขอบคณครอบครวและมตรสหายทเปนก�าลงใจ ขอขอบคณบรษทวทยพฒน

จ�ากด ทด�าเนนการจดพมพหนงสอเลมน ท�าใหนกวจยไดเพมโอกาสในการศกษา

องคความรนอนจะน�าไปสการพฒนาคณภาพงานวจยของไทย

(รองศาสตราจารยอรณ จรวฒนกล)

���������.indd 3 12/10/2556 16:06:06 dummy 4

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

สารบญ

บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย ������������������������������������������������ 9

1.1 คณภาพค�าถามคณภาพงานวจย 101.2 ขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม

ในงานวจย 111.3 การน�าแบบวดมาตรฐานมาใชในแบบสอบถาม 14 สรป 16

บทท 2 สงทตองพจารณาในการกำาหนดรายการตวแปรท ใชสราง

แบบสอบถาม ��������������������������������������������������������������������������������� 17

2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา 172.2 การก�าหนดรายการค�าถามในแบบสอบถาม 192.3 ค�านยามปฏบตการของตวแปรกบการสรางค�าถาม 222.4 การน�าขอค�าถามจากงานวจยอนมาสราง

แบบสอบถาม 232.5 การตรวจสอบความเหมาะสมของตวแปร

ทน�ามาสรางแบบสอบถาม 24สรป 24

บทท 3 ประเภทของขอมล ������������������������������������������������������������������������ 25

3.1 ความร 253.2 ความเชอ/ความเหน ทศนคต 263.3 พฤตกรรม 283.4 ลกษณะ/สถานภาพ 29สรป 30

���������.indd 4 12/10/2556 13:19:48 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

บทท 4 รปแบบคำาถามและวธกำาหนดการตอบคำาถาม ��������������������������� 31

4.1 ค�าถามปลายเปด 314.2 วธก�าหนดการตอบค�าถามปลายเปด 324.3 ค�าถามปลายปด 334.4 การเลอกใชค�าถามปลายเปดหรอปลายปด

ส�าหรบค�าตอบทเปนขอมลเชงปรมาณ 344.5 ค�าถามปลายปดทมค�าตอบใหเลอก 2 ค�าตอบ 364.6 ค�าถามปลายปดทมค�าตอบใหเลอกหลายค�าตอบ 364.7 ค�าถามปลายปดทตวเลอกค�าตอบจดล�าดบได 374.8 ค�าถามทตองการค�าตอบเปนความถของการกระท�า 374.9 การจดกลมค�าตอบขอมลเชงปรมาณ

เพอชวยใหผตอบสะดวกใจตอบ 394.10 ตวเลอกค�าตอบประเมนตนเองแบบมคากลาง 394.11 ค�าถามทเลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ 404.12 ค�าถามคดกรอง 414.13 ค�าถามทตองการค�าตอบการเปรยบเทยบ 424.14 ค�าถามทใหจบคค�าตอบ (matching) 434.15 ค�าถามทตองตอบโดยใหจดล�าดบท 444.16 ค�าถามทใหเปรยบเทยบโดยการใหน�าหนก

แตละค�าตอบทมผลรวมคงท 444.17 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวด

แบบลเครต (Likert scale) 454.18 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบนยจ�าแนก

(semantic differential scale) 464.19 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบ

visual analog scale 47

���������.indd 5 12/10/2556 13:19:48 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

4.20การก�าหนดวธตอบผลการเปรยบเทยบ กบคากลาง (staple scale) 48

4.21 การก�าหนดวธตอบทเปนมาตรวดแบบ pictorial scale 49

4.22การก�าหนดจ�านวนค�าตอบมาตรประมาณคา ใหเปนจ�านวนคหรอจ�านวนค 50

4.23การก�าหนดจ�านวนระดบมาตรประมาณคา 50สรป 52

บทท 5 การเขยนขอคำาถาม ���������������������������������������������������������������������� 53

5.1 รปประโยคค�าถามทชวยใหผตอบทกคน เขาใจความหมายของค�าถามตรงกน 53

5.2 รปประโยคค�าถามทชวนใหตอบ 575.3 ควรตงค�าถามทไมคาดหวงในตวผตอบ

มากเกนไป 615.4 ค�าถามไมเหมาะสมในลกษณะอนๆ 67สรป 73

บทท 6 การออกแบบหนากระดาษสำาหรบแบบสอบถาม ����������������������� 74

6.1 หนาปก 756.2 จดหมายปะหนา 756.3 ค�าชแจงการตอบแบบสอบถาม 786.4 การออกแบบหวกระดาษและทายกระดาษ

หนาทพมพค�าถาม 786.5 การใหเลขหนาและเลขทแบบสอบถาม 796.6 การใหเลขทขอค�าถาม 79

���������.indd 6 12/10/2556 13:19:49 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

6.7 การจดค�าถามเปนตอนหรอสวน 806.8 การเรยงล�าดบค�าถาม 826.9 รปแบบการจดพมพขอค�าถามค�าตอบ 84สรป 94

บทท 7 การออกแบบรหส ������������������������������������������������������������������������� 95

7.1 ประเภทขอมลทจะจดเกบ 967.2 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดทให

เลอกตอบไดขอเดยว 1007.3 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดผสม

ปลายเปด 1007.4 การออกแบบรหสค�าถามปลายปดทให

เลอกไดมากกวา 1 ค�าตอบ 1017.5 การออกแบบรหสค�าตอบปลายเปด 1027.6 การจดกลมค�าตอบของค�าถามปลายเปด 1037.7 การก�าหนดรหสชองกรอกตวเลข 1067.8 มาตรฐานในการก�าหนดรหส 1067.9 คมอลงรหส 1077.10 การน�าเขาขอมล 110สรป 112

บทท 8 การทดสอบแบบสอบถาม ��������������������������������������������������������� 113

8.1 รายการทตรวจสอบในการทดสอบแบบสอบถาม 1148.2 การตรวจสอบกอนทดสอบภาคสนาม 1158.3 การทดสอบภาคสนาม 115สรป 120

���������.indd 7 12/10/2556 13:19:49 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

แบบสอบถาม (questionnaire) เปนชดค�าถามทมการจดวางรปแบบ

ใหเหมาะกบการใชสอบถามขอมลจากผตอบค�าถาม แบบสอบถามถกใชเปน

เครองมอพนฐานในการเกบขอมลงานวจยเชงปรมาณหลายประเภท เชน การ

วจยเชงพรรณนาและการวจยเชงวเคราะหหาความสมพนธทใชขอมลจากการ

ส�ารวจ เปนตน ค�าถามแตละขอในแบบสอบถามสรางขนเพอใชเกบขอมล

ตวแปรของงานวจย จ�านวนค�าถามในแบบสอบถามจะแปรตามจ�านวนตวแปร

ทใชในการตอบค�าถามวจย

ตวแปรในงานวจยบางตวแปรไมสามารถวดไดดวยค�าถามเพยงค�าถาม

เดยว เชน ทศนคต คณภาพชวต สมรรถนะ เปนตน การวดตวแปรดงกลาวจะ

สรางเปนแบบวด (scale) ทประกอบดวยชดค�าถามทเกยวของรวมกนเปนตววด

ขนตอนในการสรางหลกแบบวดแตกตางจากการสรางแบบสอบถามทวไปในเรอง

การก�าหนดตวแปรและการทดสอบ

แบบสอบถามทใชในงานวจยประกอบดวยค�าถาม 3 กลม คอ กลม

ขอมลพนฐาน กลมตวแปรผล และ กลมตวแปรปจจย แตละกลมประกอบดวย

ตวแปรตางๆทจะใชอธบายและตอบค�าถามงานวจย ในการสรางค�าถามเพอใช

เกบขอมลของตวแปรสวนใหญจะใชเพยงค�าถามเดยว แตในบางงานวจยอาจม

ตวแปรทวดดวยแบบวดรวมอยดวย การสรางและทดสอบสวนทตวแปรเปน

บทท 9 การกระตนความจำาในการตอบคำาถาม ������������������������������������ 121

9.1 การเกดอคตจากการจ�าได 1219.2 วธการถามทกระตนความจ�าไดด 123สรป 128

บทท 10 หลกจรยธรรมการวจยในมนษยกบการออกแบบ

แบบสอบถาม ������������������������������������������������������������������������������ 129

10.1 ความหมายของการวจยในมนษย 13010.2 หลกจรยธรรมการวจยในมนษย 13010.3 การออกแบบแบบสอบถามทเปนไปตามหลก

จรยธรรมการวจยในมนษย 132สรป 137

บรรณานกรม ����������������������������������������������������������������������������������������������� 138

���������.indd 8 12/10/2556 15:54:40 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

แบบสอบถาม (questionnaire) เปนชดค�าถามทมการจดวางรปแบบ

ใหเหมาะกบการใชสอบถามขอมลจากผตอบค�าถาม แบบสอบถามถกใชเปน

เครองมอพนฐานในการเกบขอมลงานวจยเชงปรมาณหลายประเภท เชน การ

วจยเชงพรรณนาและการวจยเชงวเคราะหหาความสมพนธทใชขอมลจากการ

ส�ารวจ เปนตน ค�าถามแตละขอในแบบสอบถามสรางขนเพอใชเกบขอมล

ตวแปรของงานวจย จ�านวนค�าถามในแบบสอบถามจะแปรตามจ�านวนตวแปร

ทใชในการตอบค�าถามวจย

ตวแปรในงานวจยบางตวแปรไมสามารถวดไดดวยค�าถามเพยงค�าถาม

เดยว เชน ทศนคต คณภาพชวต สมรรถนะ เปนตน การวดตวแปรดงกลาวจะ

สรางเปนแบบวด (scale) ทประกอบดวยชดค�าถามทเกยวของรวมกนเปนตววด

ขนตอนในการสรางหลกแบบวดแตกตางจากการสรางแบบสอบถามทวไปในเรอง

การก�าหนดตวแปรและการทดสอบ

แบบสอบถามทใชในงานวจยประกอบดวยค�าถาม 3 กลม คอ กลม

ขอมลพนฐาน กลมตวแปรผล และ กลมตวแปรปจจย แตละกลมประกอบดวย

ตวแปรตางๆทจะใชอธบายและตอบค�าถามงานวจย ในการสรางค�าถามเพอใช

เกบขอมลของตวแปรสวนใหญจะใชเพยงค�าถามเดยว แตในบางงานวจยอาจม

ตวแปรทวดดวยแบบวดรวมอยดวย การสรางและทดสอบสวนทตวแปรเปน

���������.indd 9 11/10/2556 14:27:53 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

10 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

ค�ำถำมเดยวและสวนทเปนแบบวดตองท�ำแยกแตละสวนเพรำะมวธกำรสรำงและ

ทดสอบตำงกน เมอสรำงและทดสอบเสรจแลวจงน�ำมำรวมอยในแบบสอบถำม

ชดเดยวกนส�ำหรบใชเกบขอมลงำนวจย

แบบสอบถำมจะถกจดพมพตำมรปแบบทก�ำหนดเพอใชเกบขอมลดวย

วธสมภำษณเรยกวำ แบบสมภาษณ ถำจดพมพตำมรปแบบส�ำหรบใหผตอบ

ตอบดวยตนเอง เรยกวำ แบบสอบถาม แบบเกบขอมลทงสองประเภทนตำงกน

ทชอเรยกตำมวธกำรเกบขอมลเทำนน ดงนนค�ำวำแบบสอบถำมโดยทวไปจะ

หมำยรวมถงแบบสมภำษณดวย

เนอหำกำรสรำงแบบสอบถำมในหนงสอเลมนมรำยละเอยดครอบคลม

กำรสรำงค�ำถำมส�ำหรบเกบขอมลงำนวจย อนประกอบไปดวย การก�าหนดตวแปร

ประเภทขอมล รปแบบค�าถามและวธการตอบ การเขยนขอค�าถาม การออกแบบ

หนากระดาษ การออกแบบรหส การทดสอบแบบสอบถาม เทคนคในการถาม

เหตการณในอดต และ หลกจรยธรรมการวจยในมนษย ทงน ไมรวมเรองกำรสรำง

แบบวดซงมองคควำมรเฉพำะอกหลำยดำน

1.1 คณภาพค�าถาม คณภาพงานวจย

กำรวจยเชงส�ำรวจทใชแบบสอบถำมเปนเครองมอเกบขอมลมกำรท�ำ

แพรหลำยในทกสำขำวชำ ควำมถกตองและควำมนำเชอถอของผลงำนวจยขน

อยกบคณภำพของแบบสอบถำม กำรสรำงแบบสอบถำมถำดเผนๆอำจคดวำ

สรำงไดงำย อยำกรอะไรกเขยนเปนค�ำถำมลงไป แตในทำงปฏบตพบวำค�ำถำม

ในแบบสอบถำมทใชในงำนวจยจ�ำนวนมำกมปญหำหลำยดำนทมผลกระทบตอ

ควำมถกตองของค�ำตอบ เชน ค�ำถำม “ในรอบเดอนทผานมาทานรบประทาน

อาหารปลากครง” ถำผตอบกนอำหำรวนละ 3 มอ ระยะเวลำหนงเดอนจะกน

ประมำณ 90-93 มอ กำรทจะไดค�ำตอบทถกตองผตอบตองนกยอนหลงและ

จ�ำไดวำอำหำรแตละมอทกนกนอะไรบำง โอกำสทจะจ�ำไดทงหมดเปนไปได

���������.indd 10 10/10/2556 15:00:11 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

1�� ��อ�แ����อจ�าก��องกา����แบบสอบถาม�นงานวจย 11

นอยมาก ดงนนค�าตอบทนกวจยไดรบจะไมถกตอง อาจมผตอบบางคนทกนปลา

เปนประจ�าทกวนตอบไดใกลเคยงกบทกนจรง ผตอบบางคนสงสยวาถาชมค�าเดยว

นบเปนหนงครงดวยหรอไม หรอการกนทอดมน ลกชน ซปปลา หรออาหาร

ประเภทปลาอนๆนบเปนกนปลาหรอไม กนน�ามนปลานบเปนกนปลาหรอไม

นอกจากนน อาจมผตอบบางคนไมเขาใจวาค�าวา “รบประทาน” หมายถงอะไร

ค�าถามทท�าใหผตอบเขาใจความหมายของค�าถามแตกตางกน ค�าตอบ

ทไดจะแตกตางไปตามความเขาใจของแตละคน ค�าถามทถามถงเหตการณในอดต

ทผานไปนาน ผตอบจ�าไมได ค�าตอบทไดยอมเบยงเบนจากความจรง ค�าถาม

ทเขยนดวยภาษาหรอมรปแบบค�าถามทท�าใหค�าตอบเบยงเบนไปจากความจรง

เกดอคตหรอความล�าเอยงในการตอบ ขอมลจากค�าตอบเหลานเมอน�าไปสรปผล

วจยยอมสงผลตอความนาเชอถอและความถกตองของค�าตอบทไดจากงานวจยนน

การสรางแบบสอบถามมความส�าคญตอคณภาพงานวจย นกวจย

ตองศกษาวธการเขยนค�าถามทจะไมท�าใหเกดอคต จงจะชวยใหแบบสอบถามท

นกวจยสรางขนสามารถใชเกบขอมลงานวจยทไดค�าตอบไมเบยงเบนไปจาก

ความจรง ค�าตอบทมอคตนอกจากจะเกดจากตวค�าถามแลว ยงเกดจากความยาว

ของแบบสอบถาม การจดรปแบบหนากระดาษ (layout) ของแบบสอบถาม เชน

ล�าดบขอค�าถาม รปแบบการจดพมพ เปนตน

1.2 ขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม

ในงานวจย

ในการพจารณาใชแบบสอบถามเปนเครองมอเกบขอมล นกวจยควร

เขาใจขอดและขอจ�ากดของการใชแบบสอบถาม เนองจากแบบสอบถามใชเกบ

ขอมลได 2 วธ คอ ใหผตอบตอบแบบสอบถามดวยตนเอง และใชเปนแบบ

สมภาษณ ขอดและขอจ�ากดทจะกลาวตอไปนจะไมรวมถงวธทใชเกบขอมล จะม

เฉพาะสวนทเกยวของกบตวแบบสอบถามเทานน

���������.indd 11 7/10/2556 16:33:24 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

12 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

1.2.1 ขอดของแบบสอบถาม

1) ใชเวลาสน เกบขอมลไดเรว คาใชจายในการเกบขอมลต�า

2) สามารถปกปองความเปนสวนตวของผใหขอมล ในแบบสอบถาม

จะไมมการระบชอและทอยของผตอบแบบสอบถาม ค�าตอบทได

จงไมทราบวาใครเปนผตอบ ชวยใหผตอบมอสระในการตอบ

ไมตองกลวผลกระทบจากค�าตอบทจะยอนกลบมาสตวเอง

3) วธเกบขอมลท�าใหเปนมาตรฐาน ทงตวค�าถามในแบบสอบถาม

และวธเกบขอมล เชน การสมภาษณ ท�าใหผตอบทกคนไดรบ

การถามดวยวธมาตรฐานเดยวกน จะชวยท�าใหมความเขาใจ

ความหมายค�าถามตรงกน ชวยลดอคตจากตวแบบสอบถาม

และวธทใชเกบขอมล

4) มความยดหยนในการใชงานสง ใชไดทงเรองทตองการรเฉพาะ

ความคดเหน เชน ความเหนตอการท�าแทงเสร หรอตองการ

ความเหนพรอมรายละเอยดครอบคลมปจจยตางๆทเกยวของ

ใชในการศกษาในพนทขนาดเลก หรอครอบคลมพนทขนาดใหญ

ใชศกษาในกลมประชากรทมความเฉพาะ หรอกลมประชากร

ทวไป เปนตน

5) ผลสรปจากงานวจยทไดจากแบบสอบถามสามารถใชสรปเปน

ตวแทนของประชากรทศกษาได จงเหมาะกบการศกษาทตองการ

สรปภาพปญหาของประชากร หรอการศกษาในพนทขนาดใหญ

6) เกบไดงาย ในกรณทผ ตอบมทกษะในการอาน-เขยนด

สามารถใชการสงแบบสอบถามไปใหผตอบตอบเอง ในกรณ

ใชการสมภาษณ ผเกบขอมลทไดรบการอบรมวธการเกบ

ขอมลตามคมอกสามารถเกบขอมลไดถกตอง ไมตองฝกใหม

ความสามารถเฉพาะ

���������.indd 12 7/10/2556 16:33:25 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

1�� ��อ�แ����อจ�าก��องกา����แบบสอบถาม�นงานวจย 13

1.2.2 ขอจ�ากดของแบบสอบถาม

1) แบบสอบถำมในงำนวจยสวนใหญมค�ำถำมเกยวกบเหตกำรณใน

อดต ท�ำใหมโอกำสไดค�ำตอบทมอคตจำกกำรจ�ำได (recall bias)

2) แบบสอบถำมทดสรำงไดยำก ผสรำงตองมควำมรในเนอหำ

ทจะศกษำ หลกกำรออกแบบสอบถำม ในกำรสรำงนกวจยยง

ตองทบทวนองคควำมรวธกำรตงค�ำถำมเฉพำะเรองทเปน

ค�ำตอบหลกของงำนวจยดวย เชน ถำจะศกษำเรองโภชนำกำร

จะตองทบทวนวำกำรถำมเรองอำหำรทกนไดถกตองควรถำม

อยำงไร ซงเปนงำนทตองใชเวลำและควำมสำมำรถ

3) เกบไดเฉพำะขอมลจำกกำรสอบถำม เปนขอมลจำกกำรรบร

ของผตอบ เชน ถำมวำรำงกำยทำนแขงแรงหรอไม ถำผตอบ

รสกวำตวเองแขงแรงกจะตอบไปตำมกำรรบรของตนเอง ซง

อำจไมตรงกบควำมแขงแรงทำงกำยภำพทประเมนจำกอตรำ

กำรเตนของชพจรและควำมแขงแรงของกลำมเนอ ขอมลผล

กำรประเมนทำงกำยภำพและกำรรบรของผตอบอำจไมแปร

ไปในทศทำงเดยวกน ดงนนควำมแขงแรงทไดจำกกำรถำม

อำจไมสะทอนสภำวะทเปนจรงทำงดำนกำยภำพ

4) กำรเกบขอมลดวยแบบสอบถำมเปนกำรทผวจยใชสอสงท

ตองกำรทรำบผำนค�ำถำมทเขยนอยในแบบสอบถำม เมอ

ผตอบทกคนอำนหรอฟงค�ำถำมแลวมควำมเขำใจตรงกนจงจะ

ไดขอสรปผลกำรวจยทถกตอง

5) ในกรณทแบบสอบถำมมขอค�ำถำมจ�ำนวนมำก ใชเวลำตอบนำน

หรอถำมเรองทผตอบไมมควำมสนใจ อำจท�ำใหผตอบตอบ

โดยไมตงใจหรออำจปฏเสธไมตอบ ท�ำใหมโอกำสไดขอมลท

ไมถกตองและไมครบถวน

���������.indd 13 10/10/2556 15:00:11 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

14 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

จะเหนไดวาแบบสอบถามมขอดอยมาก โดยเฉพาะงานวจยทตองการ

ค�าตอบทเปนตวแทนของประชากร หรอท�าการศกษาในพนทใหญๆ แตขณะ

เดยวกนกมขอจ�ากดในการใชงาน ขอจ�ากดสวนใหญเปนเรองทเกยวของกบการ

สรางแบบสอบถาม ถานกวจยสรางแบบสอบถามทดกสามารถลดหรอแกไขขอ

จ�ากดเหลานได

1.3 การน�าแบบวดมาตรฐานมาใชในแบบสอบถาม

แบบวดเปนเครองมอวจยประเภทหนงทสรางขนเพอใชวดตวแปร

นามธรรมทางทฤษฎ เชน ทศนคต ความสข การมสขภาพด เปนตน การวด

ตวแปรดงกลาวตองสรางเครองมอเปนแบบวดทประกอบดวยค�าถามทเกยวของ

ทกดานรวมกนเปนแบบวด ในการสรางจะเรมตงแตการรวบรวมขอค�าถามท

เกยวของทงจากเนอหาทฤษฎของเรองทจะวด ทฤษฎทางจตวทยา งานวจยท

เกยวของ รวมทงขอมลของผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) น�าค�าถาม

ทงหมดทรวบรวมไดจากทกสวนมาพจารณาคดเลอกค�าถามทซ�าและไมเหมาะสม

ออก ก�าหนดแบบการวดใหแตละค�าถาม เชน ตวเลอกมกระดบ มระบบการให

คะแนนอยางไร และก�าหนดเกณฑในการอธบายความหมายของคะแนนรวม

ทได น�าไปทดสอบแกไขจนไดแบบวดทมความตรง ความเทยงทเหมาะสมกบ

การใชงาน นอกเหนอจากคณสมบตดานความเทยง ความตรงแลว ในบางกรณ

นกวจยอาจตองการแบบวดทมคณสมบตอน เชน การวดความสามารถในการท�า

กจกรรม (functional ability) แบบวดตองมความไวตอการเปลยนแปลง

(sensitive to change) ส�าหรบใชประเมนผลการรกษาพยาบาลผปวยโรคเรอรง

ทรกษาไมหาย แตการรกษาชวยใหมอาการดขน ชวยตวเองไดมากขน เปนตน

���������.indd 14 7/10/2556 16:33:25 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

1�� กา�น�าแบบว�มา���านมา����นแบบสอบถาม 15

การสรางแบบวดมการเขยนค�าถามเชนเดยวกนกบการสรางแบบ

สอบถาม แตวธการและเปาหมายตางกน จงมวธการสรางและการทดสอบท

แตกตางกน ผสรางแบบวดมาตรฐานทางสขภาพนอกจากเปนผประกอบวชาชพ

ดานสขภาพทเกยวของกบเรองนนแลว ยงตองมนกสงคมศาสตรและผเชยวชาญ

ในการสรางเครองมอรวมอยดวย ในการทดสอบแบบวดตองใชขนาดตวอยาง

ใหญพอทจะประเมนคณสมบตแตละดานทตองการวดได ดงนนในการสรางและ

การทดสอบจงใชเวลาและคาใชจายมาก

ในงานวจยทางดานสขภาพมผสรางแบบวดมาตรฐานในเรองตางๆไว

จ�านวนมาก เชน แบบวดคณภาพชวตทวไปขององคการอนามยโลก (SF36)

แบบวดคณภาพชวตการท�างาน แบบวดคณภาพชวตผปวยเฉพาะโรค เฉพาะวย

แบบวดความสข แบบวดภาวะซมเศรา เปนตน ดงนนนกวจยสามารถน�า

แบบวดมาตรฐานทตรงกบเรองทตองการมาใชวดในงานวจยตนเองโดยไมตอง

สรางแบบวดขนมาใหม เชน การส�ารวจคณภาพชวตของเจาหนาททปฏบตงาน

อยในโรงพยาบาลในเขตเมอง ค�าถามในสวนทเปนขอมลพนฐาน ขอมลสภาพ

การท�างาน สวสดการ ขอมลทพกอาศย และครอบครว จะเปนสวนของค�าถาม

ทนกวจยสรางเอง สวนการวดคณภาพชวต นกวจยควรน�าแบบวดคณภาพชวต

มาตรฐานทเปนทยอมรบมาเปนสวนหนงในแบบสอบถาม ท�าใหลดเวลาและ

คาใชจายในการสรางแบบวด และไดผลการศกษาทเปนมาตรฐานใชเปรยบเทยบ

กบงานวจยอนๆได

ทงน ถานกวจยตองการใชแบบวดมาตรฐานอะไร นกวจยตองขออนญาต

จากเจาของแบบวดนนๆดวย ซงการขออนญาตไมมความยงยาก และโดยทวไป

ผสรางแบบวดมกยนดใหนกวจยน�าแบบวดไปใชอยแลว

���������.indd 15 7/10/2556 16:33:25 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

16 บทท 1 แบบสอบถามกบคณภาพงานวจย

สรป

การสรางแบบสอบถามมความส�าคญตอคณภาพขอมลทใชตอบค�าถาม

วจย แตแบบสอบถามมขอจ�ากดของการใชงานซงนกวจยตองพจารณาผลกระทบ

อยางรอบคอบ ในกรณทนกวจยไมไดเรยนวธการสรางเครองมอวด แตตองการ

ใชแบบวดในการประเมนตวแปรผลของงานวจย นกวจยควรเลอกใชแบบวด

มาตรฐานทมอยแลวมาเปนสวนหนงของแบบสอบถาม จะชวยใหไดผลการวจย

ทมความนาเชอถอและสามารถใชเปรยบเทยบกบงานวจยอนได

บทท 2 สงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถาม

การจดท�ารายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถามส�าหรบงานวจยนน สง

แรกทตองท�าคอการท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา/การส�ารวจ ถานก

วจยเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนอยางดกอนสรางแบบสอบถามจะชวย

ใหตงค�าถามไดขอมลทจะใชตอบค�าถามวจยครบถวน และยงชวยลดปญหาของ

การทมค�าถามจ�านวนหนงซงอยในแบบสอบถามแตไมไดใชในการสรปผลงาน

วจย หรอมขอมลทนกวจยตองการใชแตไมมอยในแบบสอบถาม ในกรณท

นกวจยน�าค�าถามจากแบบสอบถามของการศกษางานวจยเรองอนๆมาใชโดยไม

พจารณาวาค�าถามดงกลาวใชสรปผลวจยไดครอบคลมวตถประสงคงานวจยของ

ตนเองหรอไมกจะเกดปญหานเชนกน การก�าหนดรายการตวแปรทใชสราง

แบบสอบถามนน นกวจยอาจก�าหนดเองหรอน�ามาจากแบบสอบถามของงาน

วจยอน สาระตอไปนคอสงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใช

สรางแบบสอบถาม

2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา

การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนสงทควรท�ากอน

การเขยนค�าถาม จะชวยใหนกวจยทราบวาควรมค�าถามใดบาง ถามจากใคร

���������.indd 16 7/10/2556 16:33:26 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

บทท 2 สงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถาม

การจดท�ารายการตวแปรทใชสรางแบบสอบถามส�าหรบงานวจยนน สง

แรกทตองท�าคอการท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา/การส�ารวจ ถานก

วจยเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนอยางดกอนสรางแบบสอบถามจะชวย

ใหตงค�าถามไดขอมลทจะใชตอบค�าถามวจยครบถวน และยงชวยลดปญหาของ

การทมค�าถามจ�านวนหนงซงอยในแบบสอบถามแตไมไดใชในการสรปผลงาน

วจย หรอมขอมลทนกวจยตองการใชแตไมมอยในแบบสอบถาม ในกรณท

นกวจยน�าค�าถามจากแบบสอบถามของการศกษางานวจยเรองอนๆมาใชโดยไม

พจารณาวาค�าถามดงกลาวใชสรปผลวจยไดครอบคลมวตถประสงคงานวจยของ

ตนเองหรอไมกจะเกดปญหานเชนกน การก�าหนดรายการตวแปรทใชสราง

แบบสอบถามนน นกวจยอาจก�าหนดเองหรอน�ามาจากแบบสอบถามของงาน

วจยอน สาระตอไปนคอสงทตองพจารณาในการก�าหนดรายการตวแปรทใช

สรางแบบสอบถาม

2.1 การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษา

การท�าความเขาใจวตถประสงคของการศกษาเปนสงทควรท�ากอน

การเขยนค�าถาม จะชวยใหนกวจยทราบวาควรมค�าถามใดบาง ถามจากใคร

���������.indd 17 11/10/2556 14:27:53 dummy 3

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡

18 บทท � สงท��องพจา�ณา�นกา�ก�า�น��ายกา��วแ��ท���ส��างแบบสอบถาม

ถามผตอบหลายกลม แตละกลมจะถามอะไร เมอเขยนค�าถามเสรจหมดแลว

ควรตรวจสอบค�าถามแตละขอวาค�าตอบทไดใชอธบายอะไรไดบาง และในการ

สรปผลงานวจยยงขาดขอมลอะไรอกหรอไม เมอเขาใจวตถประสงคอยางชดเจน

แลว นกวจยตองพจารณาวาในการตอบค�าถามวจยตามวตถประสงคทตงไว

จะตองใชขอมลอะไรบาง จากรายการขอมลทไดจะน�าไปสรางเปนขอค�าถามใน

แบบสอบถาม และเมอไดค�าตอบมาแลวจะใชค�าตอบทไดไปใชแกไขปญหาอะไร

เพราะในการเขยนขอค�าถามตองครอบคลมขอมลทงหมดทตองการทราบ และ

เมอรวาจะน�าขอมลไปใชอยางไรจะชวยก�าหนดตวเลอกค�าตอบไดสอดคลองกบ

การน�าไปใชงาน ตวอยางเชน ในการถามวา “ทานประกอบอาชพอะไร” ถา

ตองการใชขอมลอาชพอธบายลกษณะของตวอยางทส มมาศกษาวาเปนผท

ประกอบอาชพใดบาง จ�านวนเทาไร จะก�าหนดค�าตอบใหเลอกเปนกลมอาชพ

ใหญๆ เชน เกษตรกร รบจาง ท�างานส�านกงาน ขาราชการ นกเรยน ฯลฯ

แตถาตองการน�าตวแปรอาชพมาอธบายความสมพนธกบการไดรบอนตราย

จากการใชยาฆาแมลง จะตองแบงอาชพเกษตรกรยอยลงไปอกตามโอกาสทจะ

ไดรบยาฆาแมลง เพราะการปลกพชแตละชนดใชยาฆาแมลงทงชนดและปรมาณ

ทแตกตางกน

ผออกแบบสอบถามตองพจารณาดวยวาขอมลทตองการจะสอบถาม

จากใคร เชน ในการศกษาเพอน�าผลไปใชในการปรบปรงการด�าเนนงานของ

กองทนหมบาน ถาเปนเรองปญหาการด�าเนนงานของกองทนควรสอบถามทง

ผรบบรการ ผใหบรการ (เจาหนาท) และคณะกรรมการหมบาน เพอจะไดรบ

ทราบปญหาทงหมดทกดาน แตถาตองการรสาเหตของการไมช�าระเงนคนตาม

เวลา ควรสอบถามจากผกเพราะผกจะเปนเพยงกลมเดยวทจะใหขอมลไดวาม

สาเหตจากอะไร สวนกลมอนเปนเพยงความเหนหรอการคาดเดาวานาจะ

มาจากเหตใด

���������.indd 18 7/10/2556 16:33:27 dummy 2

«‘∑¬æ—≤πè

μ—«Õ¬ã“ß¿“

¬„π‡≈ã¡