เมฆที่มองไม่เห็น · PDF file ·...

1

เมฆทมองไมเหน โดย พงศธร กจเวช (อฐ)

ผ อานวยการสถานหางดง เชยงใหม

2

เมฆทมองไมเหน

โดย พงศธร กจเวช (อฐ)

ผ อานวยการสถานหางดง เชยงใหม

พมพครงแรก 24 มถนายน 2555

หนงสอเลมนแจกฟร และไมสงวนลขสทธสาหรบเผยแพรเพอการศกษา

สามารถดาวนโหลดไดท https://skydrive.live.com/?cid=229E6A28EDC0BA76&id=229E6A28EDC0BA76%21122

ทานสามารถสนบสนนผ เขยนไดโดยการใหคาแนะนาตชม

หรออาจบรจาคเงนเขาบญช นายพงศธร กจเวช ธนาคารกรงเทพ สาขากาดสวนแกว เลขทบญช 531-0-29798-0

ขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน (^_^)

ภาพประกอบทงหมดในทนใชเพอการศกษาเทานน

All images are for education only.

ภาพปกหนา : อาทตยทรงกลดแบบผลกพระมด (pyramidal crystal halo) อาทตยทรงกลดทหายากชนดหนง

15 สงหาคม 2553 เวลา 15:57:37 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/1250 วนาท, f/8, ISO 80 ถายโดยผ เขยน

https://skydrive.live.com/?cid=229E6A28EDC0BA76&id=229E6A28EDC0BA76%21122

3

คานา

วนนคณมองทองฟาหรอยง?

ตงแตเดกผมชอบมองดดาว และไมชอบเวลามเมฆมาบงดาว จะชอบเมฆบางบางครงทรสกวาเมฆชวยทาใหทองฟาสวย เหน เมฆ

เปนแคเพยงองคประกอบหนงในทองฟากวางใหญเทานน

ตอนเรมเลน Facebook ใหม ๆ ประมาณปลายป 2553 เหนเพอนบางคนไปคลก Like กลม “ชมรมคนรกมวลเมฆ” ทกอตงโดย

ดร.บญชา ธนบญสมบต ผมลองเขาไปด เหนมรปเมฆสวย ๆ แปลก ๆ อยมาก อาจารยบญชาและสมาชกหลายคนกมาชวยกนใหความรเรอง

เมฆ ทาใหผมเรมสนใจเมฆมากขน

จดเปลยนสาคญททาใหผมหนมาศกษาเรองเมฆอยางจรงจงขน เกดเมอวนท 26 มถนายน 2553 ตอนบาย ผมกาลงขบรถ

มอเตอรไซคนาทางรถยนตของเพอน ทจะมาดจนทรปราคาแถวบานผม ขณะเลยวรถขนเนนเลก ๆ ในหมบานธารดง เชยงใหม สายตาผมก

มองขนฟาโดยบงเอญ ทนใดนนไดเหนเมฆ mamma (แมมมา, เมฆเตานม) ขนาดใหญมากอยเบองหนา ตอนนน รสกอศจรรยเปนทสด ขนลก

ซทงตว ไมเคยคาดคดมากอนวาจะไดเหนอะไรอยางน

หลงจากนนเปนตนมาผมกเรมศกษาเรองเมฆจากหนงสอและเวบไซตตาง ๆ หนงสอบางเลมจาเปนตองสงซอจากตางประเทศ ยง

ศกษากยงพบวามเรองนาสนใจเกยวกบเมฆมากมาย

เราอาจเดนทางไกลเพอไปสมผสความงามของธรรมชาตตามสถานทตาง ๆ แตความงามและความอศจรรยของธรรมชาตนนอาจพบ

ไดโดยไมตองเดนทาง เพยงเราแหงนหนามองขนไปบนทองฟา

“เมฆทมองไมเหน” คอเมฆทเราไมมอง เมอไมมองจงไมเหน

หนงสอเลมนเปนการรวบรวมบทความตาง ๆ เกยวกบเมฆทผมเคยเขยนไวตงแต 19 กนยายน 2553 จนถง 24 มถนายน 2555

4

ขอขอบคณ

• พระเจาททรงสรางเมฆและปรากฏการณตาง ๆ บนทองฟา

• คณพอ พนจ กจเวช และคณแม ภทรวด กจเวช ผสงเสรมการอานมาตงแตผมปนเดก

• ดร.บญชา ธนบญสมบต ผกอตง “ชมรมคนรกมวลเมฆ” ทาใหผมไดเขาสดนแดนแหงความรใหม http://cloudloverclub.com

• Gavin Pretor-Pinney ผกอตง The Cloud Appreciation Society http://cloudappreciationsociety.org

• Luke Howard ผตงชอเมฆ และบกเบกการศกษาเรองเมฆ

• องคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization) ทนยามและใหความรเรองเมฆ

• Les Cowley ผกอตงเวบไซต Atmospheric Optics ใหความรเกยวกบปรากฏการณตาง ๆ บนทองฟา http://www.atoptics.co.uk

• เวบไซต, หนงสอ และนตยสารทกเลม ทใหความรเรองเมฆและปรากฏการณบนทองฟา

• เหมยว กบ ตก ทมาดจนทรปราคาแถวบานผม ทาใหไดเหนเมฆ mamma ขนาดใหญ เปนจดเปลยนสาคญในชวตผม

• คณจนทรา กจเวช ภรรยาของผม ผอยเคยงขางเวลามองทองฟา

หากทานผอานมความคดเหน คาแนะนา หรอเหนสงใดผดพลาดบกพรอง ขอความกรณาชวยแจงใหผมทราบ เพอจะไดปรบปรง

แกไขตอไป ขอขอบพระคณมา ณ ทน

หวงวาหนงสอเลมนคงมสวนชวยใหทกทานไดมองทองฟาดวยความรสกอศจรรย

พงศธร กจเวช (อฐ)

http://cloudloverclub.com/

http://cloudappreciationsociety.org/

http://www.atoptics.co.uk/

5

เมฆแมมมา (mamma) ทเปลยนชวตผม

26 มถนายน 2010 เวลา 19:00:04 น., อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/125 วนาท, f/4, ISO 80, Day light

6

ภาพขยาย

7

ภาพขยาย และปรบ contrast ใหเหนชดเจนขน แตละเตามขนาดประมาณ 1-3 กโลเมตร

8

สถานหางดง เชยงใหม

กอตงเมอ 22 เมษายน 2554 โดย พงศธร กจเวช (อฐ) เปนสถานเอกชนทศกษาปรากฏการณการณตาง ๆ บนทองฟา

ทงปรากฏการณทางอตนยมวทยา และปรากฏการณทางดาราศาสตร เชน เมฆ, ทรงกลด (halo และ corona), รง, ดาว, ดวงอาทตย,

จดมดดวงอาทตย (sunspot), ดวงจนทร, สรยปราคา, จนทรปราคา, ดาวตก ฯลฯ

ทกวนในเวลา 7.00 และ 13.00 น. หรอเวลาทมปรากฏการณพเศษ ทางสถานจะถายรปแตละทศคอ ทศเหนอ ใต ตะวนออก

ตะวนตก และกลางศรษะ และถายวดโอ 360 องศาหมนรอบตว หลงจากนนจะจดทาเปนรายงานประจาวนทาง Facebook จดทารายงาน

ประจาเดอนและประจาป, จดทาบทความวชาการทางอตนยมวทยาและดาราศาสตร ใหดาวนโหลดฟรในรปแบบไฟล PDF นอกจากนยงจด

กจกรรมบรรยายเกยวกบการดเมฆและการดดาวเบองตน (รวมทงนทานดาว) ใหเดกนกเรยน นกศกษา และประชาชนทวไป ตามโรงเรยน

มหาวทยาลย และสถานทตาง ๆ รวมทงใหบรการภาพถายและวดโอตนฉบบ โดยไมคดคาใชจายใด ๆ

ในป 2555 น สถานหางดง เชยงใหม รวมกบ ศนยอตนยมวทยาภาคเหนอ กรมอตนยมวทยา, ภาควชาภมศาสตร คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม, สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1, สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต

4, สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 34 และเทศบาลนครเชยงใหม จดโครงการเดกดเมฆ ใหความรเรองเมฆตามหลกสตรใหม

ของกระทรวงศกษาธการคอ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ใหกบเดกนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 5 และมธยมศกษาปท 1 ในจงหวดเชยงใหม

สถานหางดง เชยงใหม

88/172 หม 8 ต.บานแหวน อ.หางดง เชยงใหม 50230 โทรศพท 08 1531 8541, 0 5333 6217

อเมล [email protected]

เวบไซต http://www.facebook.com/hangdongstation

http://www.youtube.com/hangdongstation

http://www.facebook.com/hangdongstation

http://www.youtube.com/hangdongstation

9

พงศธร กจเวช (อฐ)

เกด วนพฤหสบดท 4 สงหาคม 2509

การศกษา ปรญญาตร สาขาบรรณารกษศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผลงาน บทความ เรองสน บทกว ลงพมพในนตยสารเพอนเดก, วารสารถนนดนตร, หนงสอพมพผจดการ, หนงสอพมพพลเมองเหนอ, หนงสอ

ตอนรบนองใหมขององคการบรหารสโมสรนสตจฬาลงกรณมหาวทยาลย และสหกรณจฬาลงกรณมหาวทยาลย, หนงสอศลปศาสตร 30 ป

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนงสอและจลสารของชมนมวรรณศลป มหาวทยาลยธรรมศาสตร, จลสารไมขด

มหาวทยาลยธรรมศาสตร และรปภาพลงในนตยสารสารคด

ปจจบนเปนผ อานวยการสถานหางดง เชยงใหม, นกเขยน และนกวชาการอสระ

ตดตอ 88/172 หม 8 ต.บานแหวน อ.หางดง เชยงใหม 50230 โทรศพท 08 1531 8541, 0 5333 6217 อเมล [email protected]

เวบไซต

1. พงศธร กจเวช (อฐ)

http://www.facebook.com/atphongsathon

http://www.facebook.com/lovethisman123

http://www.youtube.com/lovethisman123

2. สถานหางดง เชยงใหม


3. คนดดาว

http://www.facebook.com/khondudao

http://www.facebook.com/groups/114988275219013

4. โครงการมงสวรตเชยงใหม

http://www.facebook.com/chiangmaivegetarian2006

5. ลดดาแลนด (สถานทจรง) 2513

http://www.facebook.com/laddaland2513

http://www.facebook.com/atphongsathon

http://www.facebook.com/lovethisman123

http://www.youtube.com/lovethisman123


http://www.facebook.com/khondudao

http://www.facebook.com/groups/114988275219013

http://www.facebook.com/chiangmaivegetarian2006

http://www.facebook.com/laddaland2513

10

บทความของพงศธร กจเวช (อฐ) เรยงตามลาดบเวลาทพมพครงแรก

1. เมฆเศวตฉตรในกานกลวย พมพครงแรก 19 กนยายน 2553, พมพครงท 4 ปรบปรงและเพมเตม 24 มถนายน 2555

2. เมฆในพระไตรปฎก พระครสตธรรมคมภร และพระมหาคมภรอลกรอาน พมพครงแรก 31 ตลาคม 2553,

พมพครงท 2 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

3. เมฆในตาราพชยสงคราม พมพครงแรก 14 พฤศจกายน 2553, พมพครงท 2 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

4. เมฆบา อกควซง พมพครงแรก 15 พฤศจกายน 2553 พมพครงท 3 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

5. halo, corona, ฯลฯ กบปญหาการนยามของราชบณฑตยสถาน พมพครงแรก 21 ธนวาคม 2553,

พมพครงท 2 แกไขและเพมเตม 29 ธนวาคม 2553

6. การทบศพทชอเมฆเปนภาษาไทย พมพครงแรก 28 มกราคม 2554,

พมพครงท 11 ปรบปรงแกไขและเพมเตม 24 มถนายน 2555

7. ความคดเหนเรอง คาศพทเกยวกบเมฆในหนงสอพจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

พมพครงแรก 29 มกราคม 2554

8. การใชโปรแกรม Google Earth หาตาแหนงพกดภมศาสตร พมพครงแรก 23 กมภาพนธ 2554

9. การใชโปรแกรม HaloSim จาลองการเกด halo (วงแสง, ทรงกลด) เบองตน พมพครงแรก 23 กมภาพนธ 2554

10. การใชโปรแกรม Stellarium หาความสงของดวงอาทตยและดวงจนทร พมพครงแรก 23 กมภาพนธ 2554

11. ศพทอตนยมวทยาเกยวกบเมฆ พมพครงแรก 22 เมษายน 2554, พมพครงท 2 ปรบปรง 17 พฤษภาคม 2554

12. ลดดาแลนด (สถานทจรง) : เวลาและความเปลยนแปลง พมพครงแรก 2 มถนายน 2554 แกไขและปรบปรง 23 มถนายน

2554

13. การทบศพท halo แบบตาง ๆ เปนภาษาไทย พมพครงแรก 22 มถนายน 2554, พมพครงท 7 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

14. การแกปญหาตวอกษรเปนสเหลยมในโปรแกรม Stellarium พมพครงแรก 10 กรกฎาคม 2554

15. การดเมฆเบองตน พมพครงแรก 9 กนยายน 2554, พมพครงท 4 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

16. อาทตยทรงกลดในภาพยนตรเรอง “ตานานสมเดจพระนเรศวรมหาราช” พมพครงแรก 14 สงหาคม 2554,

พมพครงท 7 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

17. เมฆในหนงสอเรยน พมพครงแรก 28 กมภาพนธ 2555 พมพครงท 2 เพมเตม 24 มถนายน 2555

18. การดทรงกลดเบองตน พมพครงแรก 20 มนาคม 2555 พมพครงท 2 ปรบปรงและเพมเตม 24 มถนายน 2555

สามารถดาวนโหลด (ฟร) ไดท

https://skydrive.live.com/?cid=1abaa53681bf9ae0&sc=documents&id=1ABAA53681BF9AE0%21103

https://skydrive.live.com/?cid=1abaa53681bf9ae0&sc=documents&id=1ABAA53681BF9AE0%21103

11

สารบญ

คานา หนา 3

สถานหางดง เชยงใหม 8

ประวตผ เขยน 9

เมฆทมองไมเหน

1. เมฆบา อกควซง 12

2. การดเมฆเบองตน 16

3. การทบศพทชอเมฆเปนภาษาไทย 70

4. เมฆในตาราพชยสงคราม 88

5. เมฆในพระไตรปฎก พระครสตธรรมคมภร และพระมหาคมภรอลกรอาน 92

6. การดทรงกลดเบองตน 119

7. การเขยนทบศพท halo แบบตาง ๆ เปนภาษาไทย 147

12

เมฆบา อกควซง พมพครงแรก 15 พฤศจกายน 2553 พมพครงท 3 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

การตนเณรนอยเจาปญญา

ทมา : เวบไซตทางการของอกควซง ( 一休さん) Toei Animation http://www.toei-anim.co.jp/lineup/tv/ikkyu

http://www.toei-anim.co.jp/lineup/tv/ikkyu

13

"อกควซง” (Ikkyu san, 一休さん) หรอชอภาษาไทย "เณรนอยเจาปญญา" เปนการตนทวญป นในดวงใจเรองหนง ออกอากาศ

ในประเทศญป น 15 ตลาคม ค.ศ. 1975 - 28 มถนายน 1982 รวม 296 ตอน ตอมาออกอากาศในประเทศไทยทางชอง 3 ประสบความสาเรจ

อยางมาก จนออกอากาศซาอกหลายครง

เปนเรองเกยวกบเณรในพทธศาสนานกายเซนของญป นชอ "อกคว" ทมสตปญญาหลกแหลม คอยแกปญหาตาง ๆ นอกจากนยงได

สอดแทรกเรองตาง ๆ เชน ความรกของแมลก ปรชญาชวตและสงคม ความร อารมณขน ฯลฯ ทาใหเปนการตนททงสนกและไดสาระ

และทนาสนใจอยางยงกคอ "อกคว" นนมตวตนจรง ๆ

ภาพอกคว โดยลกศษยของอกควชอ โบกไซ (Bokusai)

ทมา : http://www.asiamodena.it/appuntiyoga/ay/006/ay6.6.html

http://www.asiamodena.it/appuntiyoga/ay/006/ay6.6.html

14

วดองโคะค (Ankoku-ji) เมองฟกยามา จงหวดฮโรชมา ประเทศญป น เปนวดทอกควบวช

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/Ankoku-ji

อกควตวจรงเกดเมอป ค.ศ. 1394 และเสยชวตป 1481 หรอประมาณ 500 กวาปมาแลว เปนพระเซนทมชอเสยงทสดรปหนง เปนผม

อทธพลอยางมากตอศลปะและวรรณกรรมแบบเซนของญป น ดวยพฤตกรรมแปลกประหลาด แหวกประเพณ ตอตานและเสยดสสงคม อกคว

ยงเปนกวอกดวย มนามปากกาคอ "เมฆบา"

บทกวบทหนงของอกควชอ “บทโศลกแหงเมฆบา"

"เมฆขาวพราวฟา บาคลง

ละลองลอย ระรนไหล ไอระเหย

ละลองลว พลวแรงลม มาชมเชย

หยาดฝนเอย คอ หยาดฟานาชนชม”

(แปลโดย สวนย ภรณวลย)

http://en.wikipedia.org/wiki/Ankoku-ji

15

ชวตของอกควนนไมธรรมดาและนาศกษาอยางยง ลองหาอานดนะขอรบ

ขอมลเพมเตม :

1. วกพเดย :เณรนอยเจาปญญา http://th.wikipedia.org/wiki/เณรนอยเจาปญญา

2. วกพเดย : อกคว โซจน http://th.wikipedia.org/wiki/อกคว_โซจน

3. Wikipedia: Ikkyu http://en.wikipedia.org/wiki/Ikkyu

4. Toei Animation : 一休さんhttp://www.toei-anim.co.jp/lineup/tv/ikkyu (ภาษาญป น)

5. สวนย ภรณวลย. พระบา เมฆบา. http://www.onopen.com/2006/01/582

6. สวนย ภรณวลย. ยอดคนพทธทาส Intergral Buddha ชวประวตพทธทาสภกข ฉบบทาพระจนทร. กรงเทพฯ : มงกรบรณา,

2550. พระบา เมฆบา.

7. โคงเร, มาซาโอะ. อกควซงตวจรง / แปลโดย พรอนงค นยมคา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ทวลป, 2550.

http://th.wikipedia.org/wiki/เณรนอยเจาปญญา

http://th.wikipedia.org/wiki/อกคว_โซจน

http://en.wikipedia.org/wiki/Ikkyu

http://www.toei-anim.co.jp/lineup/tv/ikkyu

http://www.onopen.com/2006/01/582

16

การดเมฆเบองตน

พมพครงแรก 9 กนยายน 2554, พมพครงท 4 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

“จงมองดทองฟาเถด ดเมฆซงอยสงกวาทาน”

พระครสตธรรมคมภร โยบ 35: 5

ภาพถายโดยผ เขยน

4 พฤษภาคม 2011, เวลา 07:17:42 น., อ.หางดง เชยงใหม, กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/80 วนาท, f/8, ISO 80

17

มนษยกบเมฆเปนของคกน ถาไมมเมฆกไมมฝน ไมมฝนกไมมนา ไมมนากไมมอาหาร ไมมอาหารเรากไมสามารถมชวตอยได

การดเมฆเปนเรองมประโยชนมาก ชวยใหเราสามารถทานายสภาพอากาศ เชน จะมฝนตกไหม ชวยใหปลอดภยจากฟาผา ชวยใหรจกและ

รกธรรมชาตมากยงขน เปนกจกรรมทสนกสนาน ไดเพลดเพลนกบความงามและความอศจรรยของเมฆ สะดวก ดไดทกเวลา ทกสถานท และ

ประหยด ไมตองใชอปกรณใด ๆ เลย

เมฆ (cloud) คอไอนาในอากาศกลนตวเปนหยดนาเลก ๆ หรอเปนนาแขง อาจมอนภาคของแขงในควนหรอฝ นดวย ถาเกดตดกบ

พนดนจะเรยกวา “หมอก”

เราอาจเรมตนดเมฆโดยสงเกต

1. รปราง เปนกอน, เปนแผน หรอเปนฝอย อาจดวาเหมอนอะไร

2. ขนาด ใหญหรอเลก

3. ส ขาว เทา ดา เขยว เหลอง แดง ฯลฯ หรอสรง

4. ความหนา เมฆบงดวงอาทตยหรอดวงจนทรจนมองไมเหนหรอเปลา

5. ความสง วดจากพนดนถงฐานเมฆ และวดจากฐานเมฆถงยอดเมฆ อาจเทยบกบภเขา ตก ฯลฯ

6. จานวน เตมทองฟาไหม

7. การเรยงตว เปนระเบยบหรอเปลา มซอนกนไหม

8. การเปลยนแปลง รปราง, ขนาด, ส ฯลฯ

9. การเคลอนท อยกบทหรอเปลา

10. ทศทาง ลอยไปไหน

11. ความเรว มากหรอนอย

12. ของแถม มปรากฏการณอน ๆ ดวยไหม เชน ฝน, ฟาผา, รง, ทรงกลด ฯลฯ

เมฆรปชาง ถายเมอ 5 มนาคม 2005 รฐ Georgia ประเทศสหรฐอเมรกา โดย Ben Kennedy (Bravo_Kilo)

ทมา : http://www.flickr.com/photos/fly_tosser/15570103/

http://www.flickr.com/photos/fly_tosser/15570103/

18

ภาพโลกมองจากอวกาศ เหนเมฆมากมาย ถายโดยนกบนอวกาศยาน Apollo 17 เมอวนท 7 ธนวาคม ค.ศ. 1972 ขณะเดนทางไปดวงจนทร

เปนภาพโลกทมชอเสยงมากทสดภาพหนง

ทมา : http://nssdc.gsfc.nasa.gov/imgcat/html/object_page/a17_h_148_22727.html

เมฆไมไดมเฉพาะในโลกเทานน ภาพนเปนภาพดาวพฤหสบด (Jupiter) ทปกคลมไปดวยเมฆ ถายโดยยานอวกาศ Cassini

เมอวนท 7 ธนวาคม ค.ศ. 2000

ทมา : http://solarsystem.nasa.gov//multimedia/display.cfm?IM_ID=9523

http://nssdc.gsfc.nasa.gov/imgcat/html/object_page/a17_h_148_22727.html

http://solarsystem.nasa.gov/multimedia/display.cfm?IM_ID=9523

19

การเรยกชอเมฆ เพอใหเขาใจงาย ผมแบงชอเมฆเปน 2 ประเภทคอ

1. ชอเลน

2. ชอจรง

ตวอยาง

ชอเลน : mares' tail (เมฆหางมาตวเมย)

ชอจรง : Cirrus uncinus (ซรรส อนไซนส)

ภาพเมฆ Cirrus uncinus จาก The Cloud Appreciation Society โดย Frank Howie

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/frank-howie/

ชอเลนคอ ชอทคนทวไปตงขน โดยดวาเหมอนมรปรางเหมอนอะไรจากตวอยางขางตน ฝรงเหนวาเมฆเหมอนหางมาตวเมย จง

เรยกวา เมฆหางมาตวเมย เนองจากแตละคนอาจเหนเมฆเปนรปรางตางกนเชน ฝรงเหนเปนหางมา คนไทยอาจเหนเปนตะขอ, เสนผมทงอ

ตรงปลาย ฯลฯหรอบางครงกบอกไมถกวาเมฆกอนนนมรปรางเหมอนอะไร ดงนนจงมการตงชอจรง เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลก จะได

สะดวกในการศกษาและการนาไปใช

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/frank-howie/

20

ผ ทรเรมตงชอเมฆใหเปนมาตรฐานเดยวกนนคอ ชอง-แบปตสต ลามารก (Jean-Baptiste Lamarck, ค.ศ. 1744-1829)

นกธรรมชาตวทยาชาวฝรงเศส ไดเสนอชอเมฆไวในวารสาร Annuaire météorologique เลม 3 ป 1802 แตชอทลามารกตงนน (เปนภาษา

ฝรงเศส) ไมไดรบการยอมรบ ในปเดยวกน ลก โฮเวรด (Luke Howard, ค.ศ. 1772-1864) นกอตนยมวทยาสมครเลนชาวองกฤษ ไดเสนอ

เรองการตงชอเมฆตอสมาคมเอสกเซยน (Askesian Society) และพมพเปนหนงสอชอ "Essay on the Modifications of Clouds" ในปตอมา

คอ ค.ศ. 1803

หนงสอเลมนสามารถอานและดาวนโหลด (ฟร) ไดท Google Books (เปนฉบบพมพครงท 3 ค.ศ. 1865) ไฟล PDF 77 หนา 4.7 MB

http://books.google.com/books?id=HvADAAAAQAAJ&dq=Essay+on+the+Modifications+of+Clouds&pg=PR3#v=onepage&q&

f=false

ภาพ Luke Howard วาดโดย John Opie ปจจบนภาพนเกบอยท Royal Meteorological Society ประเทศองกฤษ

ทมา : http://www.rmets.org/cloudbank/detail.php?ID=105

โฮเวรดไดตงชอเมฆไว 7 ชนดคอ Cirrus, Cumulus, Stratus, Cirro-cumulus, Cirro-stratus, Cumulo-stratus และ Cumulo-cirro-

stratus (หรออกชอหนงคอ Nimbus) ชอสวนใหญทโฮเวรดตงขน เรากยงใชกนอยจนถงทกวนน โดยมผปรบปรงและเพมเตม

http://books.google.com/books?id=HvADAAAAQAAJ&dq=Essay+on+the+Modifications+of+Clouds&pg=PR3#v=onepage&q&f=false

http://books.google.com/books?id=HvADAAAAQAAJ&dq=Essay+on+the+Modifications+of+Clouds&pg=PR3#v=onepage&q&f=false

http://www.rmets.org/cloudbank/detail.php?ID=105

21

ชออยางเปนทางการของเมฆในปจจบนนนกาหนดโดย องคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization หรอยอ

วา WMO) ซงเปนหนวยงานหนงของสหประชาชาต ลาสดนนอยในหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 ค.ศ. 1975 แบงเมฆเปน

1. Genera 10 สกล

2. Species 14 ชนด

3. Varieties 9 พนธ

4. Supplementary features 6 ลกษณะเสรม

5. Accessory clouds 3 เมฆประกอบ

6. Mother-clouds 16 เมฆแม

7. Special clouds 8 เมฆพเศษ

ชอจรงนมลกษณะคลายชอวทยาศาสตร (scientific name หรอ binomial nomenclature) ทใชกบพชและสตว โดยชอสกลจะ

ขนตนดวยตวอกษรตวใหญ ตางกนตรงทชอเมฆบางครงอาจจะมเฉพาะชอสกลอยางเดยวกได หรออาจเพมเตมชอชนด, พนธ, ลกษณะเสรม,

เมฆประกอบ และเมฆแม เขาไปดวยกได

ตวอยางชอเมฆ

Cirrus spissatus cumulonimbogenitus

มชอสกล Cirrus (ตวอกษรภาษาองกฤษตวแรกของชอสกลจะใชตวใหญเสมอ)

ชอชนด spissatus

และชอเมฆแม cumulonimbogenitus

22

1. สกล (genera) ในเบองตนเราอาจเรมจาเมฆ 10 สกลหลก (แบงตามลกษณะเมฆและความสงจากระดบนาทะเล)

1.1 Cirrus (ซรรส) ยอวา Ci เปนเสนหรอปย สขาว อยสง

1.2 Cirrocumulus (ซรโรควมวลส)* ยอวา Cc เหนเปนกอนเลก ๆ สขาว อยสง

1.3 Cirrostratus (ซรโรสเตรตส) ยอวา Cs เปนมานสขาว อยสง ทาใหเกดอาทตยทรงกลดและจนทรทรงกลด

1.4 Altocumulus (แอลโตควมวลส)* ยอวา Ac เปนกอนสขาวหรอสเทา อยสงปานกลาง

1.5 Altostratus (แอลโตสเตรตส) ยอวา As เปนแผนสเทาหรอสนาเงน อยสงปานกลาง

1.6 Nimbostratus (นมโบสเตรตส) ยอวา Ns เปนแผนสเทาหรอสดา อยสงปานกลาง หนา บงดวงอาทตยจนไมเหน มกมฝน

1.7 Stratocumulus (สเตรโตควมวลส)* ยอวา Sc เปนแผนสเทาหรอสขาว ฐานไมเรยบ อยตา

1.8 Stratus (สเตรตส) ยอวา St เปนแผนสเทา ฐานเรยบอยตา

1.9 Cumulus (ควมวลส)*ยอวา Cu เปนกอนสขาว ฐานสดา อยตา

1.10 Cumulonimbus (ควมวโลนมบส)* ยอวา Cb เปนเมฆสงใหญ ฐานอยตาและมกมสดา ยอดอยสง อาจมฟาผา

* คาภาษาไทยในวงเลบทมเครองหมายดอกจน * เปนคาททบศพทตางจากพจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2549 เพอใหใกลเคยงกบการออกเสยงภาษาองกฤษมากยงขน รายละเอยดดไดจากบทความของผมเรอง “การทบศพทชอเมฆเปน

ภาษาไทย”

23

เมฆ 10 สกล เมฆชนสง 6-18 กโลเมตรจากพนดน

ซรรส ซรโรควมวลส ซรโรสเตรตส

เมฆชนกลาง 2-8 กโลเมตรจากพนดน

แอลโตควมวลส แอลโตสเตรตส นมโบสเตรตส

เมฆชนตา ฐานไมเกน 2 กโลเมตรจากพนดน

สเตรโตควมวลส สเตรตส ควมวลส ควมวโลนมบส

ทมาของภาพ : หนงสอ International Cloud Atlas Volume II. Geneva : World Meteorological Organization, 1987.

24

ความแตกตางทสาคญ

สรปจากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 26-52

• Cirrus เปนเสนใยหรอแผนเรยบเงา แต Cirrocumulus เปนเมดเลก ๆ สวน Altocumulus เปนกอน

• Cirrus ไมตอเนอง หรอเปนแถบแคบ แต Cirrostratus จะตอเนองเปนแผนใหญ หรอเปนมาน

• Cirrus ทหนาไมขยายทางแนวนอนเหมอน Altostratus

• Cirrus มสขาว แต Altostratus สเทา

• Cirrocumulus แตละกอนจะเลกกวา 1 องศา (เลกกวาความกวางของนวกอย เมอเหยยดแขนใหสด และเมฆอยสงกวา 30 องศา

จากขอบฟา)

• Cirrocumulus จะไมมเงา แต Altocumulus มเงา

• Cirrostratus เรยบกวา Cirrocumulus และ Altocumulus

• Cirrostratus บางกวา Altostratus และ Cirrostratus ไมบงดวงอาทตยจนมองไมเหน

• Cirrostratus ทาใหเกดอาทตยทรงกลดหรอจนทรทรงกลดแบบเฮโล (halo) ได แต Altostratus และ Stratus ไมเกดทรงกลด (ยกเวน

Stratus ทเยนจดอาจเกดทรงกลดได)

• Cirrostratus มสขาว แต Altostratus และ Stratus มสเทา

• Altocumulus แตละกอนจะมขนาด 1-5 องศา แต Stratocumulus (แตละกอนยอย) และ Cumulus จะใหญกวา 5 องศา (ใหญกวา

ความกวางของ 3 นว คอนวช นวกลาง และนวนาง รวมกน)

• Nimbostratus มสเทาเขมกวา Altostratus และ Nimbostratus จะบงดวงอาทตยจนมองไมเหนเสมอ

• Stratus ไมทาใหเกดฝน (rain), หมะ หรอลกเหบ แตอาจมฝนละออง (drizzle)

• Cumulonimbus เปนเมฆชนดเดยวททาใหเกดฟาผา ฟาแลบ ฟารอง และลกเหบ

25

ตารางการแยกแยะสกลเมฆ จากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 70-71

ลกษณะ Ci Cc Cs Ac As Ns Sc St Cu Cb

รปรางและการรวมกลม

แยกกนในลกษณะแบนราบ.......................................................................

กอตวแนวตง

- แยกกน……………………………………………………………………….

- ฐานเดยวกน………………………………………………………………….

บาง, เปนเสนแยกกน…………………………………………………………..

บาง, รวมกลม หรอปลายเปนตะขอ หรอเปนปย……………………………...

แผออกเปนแผนหรอชน แตละกอนยอยมความกวาง

- นอยกวา 1 องศา……………………………………………………………..

- ระหวาง 1-5 องศา……………………………………………………………

- มากกวา 5 องศา……………………………………………………………..

แผออกเปนมาน........................................................................................

ด

ด

บ

บ

ด

ด

ส

ส

ด

ด

บ

ส

ส

ด

ด

ส

บ

ด

บ

บ

โครงสรางและพนผว

เรยบลนมนวาว………………………………………………………………...

เสนใย......................................................................................................

เมดเลก ๆ.................................................................................................

ลอนคลน..................................................................................................

รงรง.........................................................................................................

ฐานเรยบ..................................................................................................

ฐานแผกวาง.............................................................................................

บ

บ

ด

บ

บ

ด

ด

ด

บ

ด

ด

ด

ด

ด

บ

ด

บ

บ

ด

ด

ด

บ

ด

ด

บ

ย

ย

ด

ด

ความหนา

บาง สามารถเหนดวงอาทตยหรอดวงจนทร…………………………………..

โปรงแสง เหนเพยงตาแหนงของดวงอาทตยหรอดวงจนทร............................

ทบแสง ....................................................................................................

บ

ด

บ

ด

ส

ด

บ

ด

บ

บ

ส

ด

ด

บ

ด

ด

บ

ด

ด

บ

ส

เงา

ไมมเงา.....................................................................................................

มเงาบางสวน............................................................................................

มเงาทงหมด.............................................................................................

บ

ด

ส

บ

ด

ด

บ

ด

ด

บ

ด

บ

ด

บ

ด

ด

ด

บ

ด

บ

บ

ด

ลกษณะเสรมและเมฆประกอบ

Incus…………………………………………………………………………..

Mamma……………………………………………………………………….

Virga…………………………………………………………………………..

Praecipitatio

ฝนตกเปนระยะ ๆ หรอตอเนอง………………………………………………..

ฝนซหรอฝนไลชาง (showers) ตกและหยดฉบพลน เปลยนความแรงอยางเรว

ด

ด

ด

ด

ด

ด

บ

ด

บ

บ

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ย

ด

ด

บ

26

ลกษณะ Ci Cc Cs Ac As Ns Sc St Cu Cb

Arcus………………………………………………………………………….

Tuba…………………………………………………………………………...

Pileus………………………………………………………………………….

Velum………………………………………………………………………….

Pannus………………………………………………………………………..

ด

บ

ด

ด

ด

ด

ด

บ

ด

ด

ด

บ

นาทตกลงมา

ฝน (rain)..................................................................................................

ฝนละออง (drizzle)...................................................................................

หมะ.........................................................................................................

ลกปรายหมะ (snow pellets)…………………………………………………

เมดหมะ (snow grains)……………………………………………………….

ลกปรายนาแขง (ice pellets)…………………………………………………

ลกเหบ.....................................................................................................

ด

ด

ด

บ

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

บ

ด

ด

ด

ด

ปรากฏการณแสง

ทรงกลดแบเฮโล (halo)………………………………………………………..

ทรงกลดแบบคอโรนา (corona)………………………………………………

สรง (irisation)…………………………………………………………………

รงกนนา (rainbow)……………………………………………………………

ด

ด

ด

บ

ด

ด

บ

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ด

ย

ด

ปรากฏการณไฟฟา ฟาผา ฟาแลบ ฟารอง................................................ ด

ความหมายของตวยอ

ส เปนลกษณะสาคญของเมฆสกลนน

บ เกดบอย เปนปกต

ด เกดไดบางครง

ย เกดเฉพาะตรงยอดเมฆ

27

2. ชนด (species) แบงตามรปรางและโครงสรางภายในเมฆ การบอกชอเมฆแตละครงจะระบชนดไดเพยงชนดเดยวเทานน

2.1 fibratus (ไฟเบรตส) เปนเสนใย

2.2 uncinus (อนไซนส) ปลายเปนตะขอ

2.3 spissatus (สปสเซตส) หนา

2.4 castellanus (แคสเทลเลนส) สวนบนสงเหมอนปอมปราการ

2.5 floccus (ฟลอกคส) ปยหรอกระจก

2.6 stratiformis (สแตรตฟอรมส) แผแนวนอน

2.7 nebulosus (เนบวโลซส) เหมอนมาน ไมเหนรายละเอยด

2.8 lenticularis (เลนตควลารส) คลายเลนส มกยาวเรยว

2.9 fractus (แฟรกตส) เศษเลกเศษนอยไมเปนระเบยบ ขาดรงรง

2.10 humilis (ฮวมลส) สงเพยงเลกนอย มกแบน

2.11 mediocris (มดโอครส) สงปานกลาง ยอดมโหนกเลก ๆ

2.12 congestus (คอนเจสตส)สงมาก ยอดคลายกะหลาดอก

2.13 calvus (แคลวส) ยอดเมฆมเสนขอบไมชดเจน

2.14 capillatus (แคพลเลตส) ยอดเปนเสนใยคลายผมหรอทงตเหลก

3. พนธ (varieties) แบงตามการจดเรยงตวของอนภาคใหญและความโปรงของเมฆ ชอเมฆอาจระบไดหลายพนธพรอมกน

3.1 intortus (อนตอรตส) เสนยงเหยง

3.2 vertebratus (เวอรทเบรตส) คลายกระดกซโครงหรอกางปลา

3.3 undulatus (อนดเลตส) เปนคลน

3.4 radiatus (เรดเอตส) เปนแนวเสนรศมจากขอบฟา

3.5 lacunosus (ลาควโนซส) มหลม ดคลายตาขายหรอรงผง

3.6 duplicatus (ดพลเคตส) ตางระดบซอนกน

3.7 translucidus (แทรนสลซดส) โปรงแสงพอเหนตาแหนงดวงอาทตยหรอดวงจนทร

3.8 perlucidus (เพอรลซดส) มชองเลก ๆ ระหวางเมฆ ใหมองเหนดวงอาทตย ดวงจนทร สนาเงนของทองฟา หรอเมฆทเหนอขนไป

3.9 opacus (โอเพคส) บงดวงอาทตยหรอดวงจนทรไดหมด

28

4. ลกษณะเสรม (supplementary features)

4.1 incus (องคส) ยอดเมฆ Cumulonimbus ทแผออกเปรปทง

4.2 mamma (แมมมา) ถงหอยใตเมฆ คลายเตานม

4.3 virga (เวอรกา) สายฝน หมะ หรอนาฟาอน ๆ ทตกไมถงพน

4.4 praecipitatio (พรซพเตชโอ) นาฟา เชน ฝน หมะ ลกเหบ ฯลฯ ทตกถงพน

4.5 arcus (อารคส) มวนหนาแนวนอน ใตสวนหนาของเมฆ

4.6 tuba (ทบา) ลาหรอกรวยควายนลงมาจากฐานเมฆ

5. เมฆประกอบ (accessory clouds)

5.1 pileus (ไพลอส) คลายหมวก อยเหนอหรอตดกบสวนบนของมฆ

5.2 velum (วลม) มานแนวนอน อยเหนอหรอตดกบสวนบนของมฆ

5.3 pannus (แพนนส) เศษรงรงอยใตหรอตดกบเมฆอน

6. เมฆแม (mother-clouds) คอเมฆททาใหเกดเมฆสกลอน ม 2 แบบคอ

6.1 genitus (เจนตส) เพยงบางสวนของเมฆนนกลายเปนเมฆสกลใหม

ตวอยางเชน เมฆ Cirrus ทเกดจากบางสวนของเมฆ Altocumulus จะเรยกวา Cirrus altocumulogenitus

6.1.1 cirrocumulogenitus (ซรโรควมวโลเจนตส)

6.1.2 altocumulogenitus (แอลโตควมวโลเจนตส)

6.1.3 altostratogenitus (แอลโตสเตรโตเจนตส)

6.1.4 nimbostratogenitus (นมโบสเตรโตเจนตส)

6.1.5 stratocumulogenitus (สเตรโตควมวโลเจนตส)

6.1.6 cumulogenitus (ควมวโลเจนตส)

6.1.7 cumulonimbogenitus (ควมวโลนมโบเจนตส)

29

6.2 mutatus (มวเตตส) ทงหมดหรอสวนใหญของเมฆกลายเปนเมฆสกลอน

ตวอยางเชน เมฆ Cirrostratus ทงหมดกลายเปนเมฆ Cirrus จะเรยกวา Cirrus cirrostratomutatus

6.2.1 cirromutatus (ซรโรมวเตตส)

6.2.2 cirrocumulomutatus (ซรโรควมวโลมวเตตส)

6.2.3 cirrostratomutatus (ซรโรสเตรโตมวเตตส)

6.2.4 altocumulomutatus (แอลโตควมวโลมวเตตส)

6.2.5 altostratomutatus (แอลโตสเตรโตมวเตตส)

6.2.6 nimbostratomutatus (นมโบสเตรโตมวเตตส)

6.2.7 stratocumulomutatus (สเตรโตควมวโลมวเตตส)

6.2.8 stratomutatus (สเตรโตมวเตตส)

6.2.9 cumulomutatus (ควมวโลมวเตตส)

7. เมฆพเศษ (special clouds)

7.1 nacreous (เนครอส) หรอเมฆมก คลายเมฆ Cirrus หรอ Altocumulus lenticularis แตสงกวาคอ 21-30 กโลเมตร

มสรงชดเจนคลายหอยมก เหนชดเจนเมอดวงอาทตยอยใตเสนขอบฟา เมฆนอยสง พบใกลขวโลก เชน ยโรปตอนเหนอ

7.2 noctilucent (นอกตลเซนต) หรอเมฆสกใส คลายเมฆ Cirrus แตอยสงกวามากคอ 75-90 กโลเมตร มกมสนาเงนหรอสเงน

บางครงอาจมสสมหรอแดง เหนไดในเวลากลางคน โดยเฉพาะตอนใกลเทยงคนจะสวางขน พบใกลขวโลก

7.3 condensation trail (คอนเดนเซชนเทรล) หรอ contrail (คอนเทรล) เปนเมฆทเกดจากเครองบน

7.4 เมฆทเกดจากนาตก

7.5 เมฆทเกดจากไฟไหม

7.6 เมฆทเกดจากภเขาไฟระเบด

7.7 เมฆทเกดจากอตสาหกรรม

7.8 เมฆทเกดจากการระเบด

30

คานยามของเมฆตาง ๆ โดยละเอยด

ภาษาไทยสามารถอานไดทเวบไซตกรมอตนยมวทยา : ศพทอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/met_dict.php

ภาษาองกฤษ จากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 อานไดท Facebook ของสถานหางดง เชยงใหม

http://www.facebook.com/media/set/?set=a.231538480230337.77760.179685445415641&type=3

หรอ http://www.facebook.com/hangdongstation คลก Photos > See All > International Cloud Atlas

เมฆอน ๆ ทนาสนใจ เปนเมฆทไมมในหนงสอ International Cloud Atlas

asperatus (แอสเพอเรตส) เมฆ Altocumulus หรอ Stratocumulus คลายคลน หรอคลาย undulattus ผสม mamma

dissipation trail (ดสซปเพชนเทรล) หรอ distrail (ดสเทรล) ชองวางระหวางเมฆทเกดจากเครองบน ลกษณะตรงขามกบคอนเทรล

Kelvin-Helmholtz (เคลวน-เฮลมโฮลตซ) คลายมวนคลน

Morning Glory (มอรนงกลอร) เมฆมวนแนวนอนขนาดใหญ พบทางเหนอของ Queensland ประเทศออสเตรเลย

http://www.tmd.go.th/met_dict.php



31

ตารางการจดหมเมฆ (cloud classification) จากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 13

32

ตารางชอยอและสญลกษณของเมฆ จากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 14

33

ตารางการจดหมเมฆ (cloud classification) ดดแปลงจากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 13-23

Genera Ci Cc Cs Ac As Ns Sc St Cu Cb Species fibratus (fib) + + uncinus (unc) + spissatus (spi) + castellanus (cas) + + + + floccus (flo) + + + stratiformis (str) + + + nebulosus (neb) + + lenticularis (len) + + + fractus (fra) + + humillis (hum) + mediocris (med) + congestus (con) + calvus (cal) + capillatus (cap) + Varieties intortus (in) + vertebratus (ve) + undulatus (un) + + + + + + radiatus (ra) + + + + + lacunosus (la) + + + duplicatus (du) + + + + + translucidus (tr) + + + + perlucidus (pe) + + opacus (op) + + + + Supplementary features incus (inc) + mamma (mam) + + + + + + virga (vir) + + + + + + + praecipitatio (pra) + + + + + + arcus (arc) + + tuba (tub) + + Accessory clouds pileus (pil) + + velum (vel) + + pannus (pan) + + + + + คอเกดกบเมฆสกลนน

ตวอยางการใชตาราง

uncinus เกดกบเมฆ Cirrus เทานน เรยกวา Cirrus uncinus

ไมม Cirrocumulus uncinus, Cirrostratus uncinus, Altocumulus uncinus ฯลฯ

34

ความหมายของชอเมฆ (รากศพทภาษาละตน)

เรยบเรยงจากหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 133-134

1. Genera (สกล)

Cirrus – กระจกหรอปอยผม ขนมา ขนนก

Cirrocumulus – มาจากคาวา cirrus และ cumulus

Cirrostratus – มาจากคาวา cirrus และ stratus

Altocumulus – มาจากคาวา altum แปลวาสง, อากาศชนบน และคาวา cumulus

Altostratus – มาจากคาวา altum และ stratus

Nimbostratus – มาจากคาวา nimbus แปลวาเมฆฝน และคาวา stratus

Stratocumulus – มาจากคาวา stratus และ cumulus

Stratus – ขยาย, แผออก, แบน, ปกคลม

Cumulus – สะสม, กอง

Cumulonimbus - – มาจากคาวา cumulus และ nimbus

2. Species (ชนด)

fibratus – เสนใย

uncinus – ตะขอ

spissatus – ทาใหหนา, บบ

castellanus – ปราสาท, ปอมปราการ

floccus – ปยขนแกะ, ขนออน

stratiformis – มาจากคาวา stratus และ forma รปแบบ, ปรากฏ

nebulosus – หมอก

lenticularis – เมดถว

fractus – แตก

humilis – ใกลพนดน, ตา, เลก

mediocris – ขนาดกลาง

congestus – กองสงขน, สะสม

calvus – (หว) ลาน, ถอด, เปดออก

capillatus – มเสนผม

35

3. Varieties (พนธ)

intortus – พวพน

vertebratus – มกระดกสนหลง

undulatus – คลน

radiatus – แผรงส

lacunosus – มหลมหรอรอยยน

duplicatus – สองเทา, ซา

translucidus – โปรงใส

perlucidus – ยอมใหแสงผาน

opacus – รมเงา, หนา

4. Supplementary features (ลกษณะเสรม)

incus – ทงตเหลก

mamma – เตานม, หนาอก

virga – กงกาน

praecipitatio – ตก (หนาผา)

arcus – โคง, ซมโคง

tuba – แตร, หลอด, ทอ

5. Accessory clouds (เมฆประกอบ)

pileus – หมวก

velum – ใบเรอ, แผนรอง, เตนท

pannus – เศษผา, ผาขรว

36

แผนผงแสดงเมฆแม (mother-clouds)

ผมสรางโดยใชขอมลจากตารางในหนงสอ International Cloud Atlas เลม 1 หนา 13

ตวอยางการใชแผนผง :

เมฆ Cirrocumulus (Cc) บางสวนกลายเปนเมฆ Cirrus (Ci) เรยกเมฆทเกดใหมวา Cirrus cirrocumulogenitus

เมฆ Cirrocumulus (Cc) ทงหมดหรอสวนใหญกลายเปนเมฆ Cirrostratus (Cs) เรยกเมฆทเกดใหมวา Cirrostratus cirrocumulomutatus

37

รหสเมฆ (codes)

เพอประโยชนในการรายงานสภาพทองฟา จงกาหนดรหสเมฆไวดงน

CL คอเมฆ Stratocumulus, Cumulus และ Cumulonimbus

CL = 0 ไมมเมฆ Stratocumulus, Cumulus หรอ Cumulonimbus

CL = 1 Cumulus humillis หรอ fractus สภาพอากาศด

CL = 2 Cumulus mediocis หรอ congestus

CL = 3 Cumulonimbus calvus

CL = 4 Stratocumulus cumulogenitus

CL = 5 Stratocumulus ทไมใช Strotocumulus cumulogenitus

CL = 6 Stratus nebulosus หรอ fractus สภาพอากาศด

CL = 7 Stratus fractus หรอ Cumulus fractus สภาพอากาศไมด

CL = 8 Cumulus และ Stratocumulus (ทไมใช Stratocumulus cumulogenitus) อยคนละระดบ

CL = 9 Cumulonimbus capillatus

CL = / ไมสามารถเหนเมฆ CL เนองจากความมด, หมอก, ฝ น หรอสาเหตอน ๆ

CM เมฆ Altocumulus, Altostratus และ Nimbostratus

CM = 0 ไมมเมฆ Altocumulus, Altostratus หรอ Nimbostratus

CM = 1 Altostratus translucidus

CM = 2 Altostratus opacus หรอ Nimbostratus

CM = 3 Altocumulus translucidus ระดบเดยว

CM = 4 แผน Altocumulus translucidus (มกเปน lenticularis) กาลงเปลยนแปลงอยางตอเนอง

CM = 5 Altocumulus translucidus หรอ opacus กาลงแผขยาย

CM = 6 Altocumulus cumulogenitus

CM = 7 Altocumulus translucidus หรอ opacus ตงแต 2 ชนขนไป, หรอ Altocumulus opacus ชนเดยว ทไมแผขยาย

หรอ Altocumulus อยกบ Altostratus หรอ Nimbostratus

CM = 8 Altocumulus castellanus หรอ floccus

CM = 9 Altocumulus ในทองฟาทสบสน (chaotic sky) มกมหลายระดบ

CM = / ไมสามารถเหนเมฆ CM เนองจากความมด, หมอก, ฝ น หรอสาเหตอน ๆ

38

CH เมฆ Cirrus, Cirrocumulus และ Cirrostratus

CH = 0 ไมมเมฆ Cirrus, Cirrocumulus และ Cirrostratus

CH = 1 Cirrus fibratus บางครงเปน uncinus ไมแผขยาย

CH = 2 Cirrus spissatus (ทไมใช Cirrus spissatus cumulonimbogenitus), Cirrus castellanus หรอ floccus

CH = 3 Cirrus spissatus cumulonimbogenitus

CH = 4 Cirrus uncinus หรอ fibratus กาลงแผขยาย

CH = 5 Cirrostratus กาลงแผขยาย แตไมถง 45 องศา จากขอบฟา

CH = 6 Cirrostratus กาลงแผขยายเกน 45 องศา จากขอบฟา

CH = 7 Cirrostratus ปกคลมทงทองฟา

CH = 8 Cirrostratus ไมแผขยาย และไมปกคลมทงทองฟา

CH = 9 Cirrocumulus

CH = / ไมสามารถเหนเมฆ CH เนองจากความมด, หมอก, ฝ น หรอสาเหตอน ๆ

สญลกษณรหสเมฆ

ทมา : International Cloud Atlas เลม 1 หนา 102

39

Cumulus humilis และ Cumulus fractus

CL = 1, CM = 0, CH = 0


Stratocumulus stratiformis translucidus

CL = 5, CM = /, CH = /


40

Stratus nebulosus

CL = 6, CM = /, CH = /


Cumulonimbus capillatus, Cumulus congestus และ Cumulus mediocris

CL = 9, CM = 6, CH = 0


41

Altostratus translucidus

CL = 0, CM = 1, CH = /


Nimbostratus และ Stratus fractus

CL = 7, CM = 2, CH = /


42

Altocumulus stratiformis translucidus perlucidus

CL = 0, CM = 3, CH = 0


Altocumulus stratiformis perlucidus undulatus

CL = 0, CM = 5, CH = 0


43

Cirrus fibratus และ Cirrus uncinus

CL = 0, CM = 0, CH = 1


Cirrostratus translucidus fibratus

CL = 1, CM = 0, CH = 7


44

Cirrocumulus stratiformis undulatus

CL = 0, CM = 0, CH = 9


Cumulonimbus tuba จากพาย tornado รฐ Oklahoma ประเทศสหรฐอเมรกา 3 พฤษภาคม 1999

โดย Daphne Zaras

ทมา : http://www.nssl.noaa.gov/headlines/dszpics.html

http://www.nssl.noaa.gov/headlines/dszpics.html

45

virga ประเทศฝรงเศส โดย Jurgen Oste

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/jurgen-oste/

praecipitatio 13 เมษายน 2010 โดย Ryan McGinnis (ryanmcginnisphoto)

ทมา : http://www.flickr.com/photos/digicana/4538874204/

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/jurgen-oste/

http://www.flickr.com/photos/digicana/4538874204/

46

mamma หรอเมฆเตานม 12 มถนายน 2004 Hastings, Nebraska สหรฐอเมรกา โดย Jorn C Olsen

ทมา : http://www.jornolsen.com/index.php?module=media&pId=102&id=95&category=gallery/Cloudscapes&start=36/

Pileus (ไพลอส) หรอหมวกเมฆ เมองดไบ สหรฐอาหรบเอมเรตส ถายโดย Sandra Malone

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/sandra-malone/

http://www.jornolsen.com/index.php?module=media&pId=102&id=95&category=gallery/Cloudscapes&start=36/

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/sandra-malone/

47

เมฆ nacreous (เนครอส) หรอเมฆมก เมอง Oslo ประเทศนอรเวย โดย Bilal Chaudhry

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/bilal-chaudhry/

เมฆ noctilucent (นอกตลเซนต) หรอเมฆสกใส ประเทศไอซแลนด โดย Bill Valentine

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/bill-valentine/

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/bilal-chaudhry/

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/bill-valentine/

48

contrail (คอนเทรล) เมฆทเกดจากเครองบน ถายเมอวนท 1 เมษายน 2007 เมอง Stockholm ประเทศสวเดน โดย Michael Wåhlin

ทมา : http://www.flickr.com/photos/mwahlin/6972168126/

distrail (ดสเทรล) รองเมฆทเกดจากเครองบน ถายเมอ 29 มกราคม 2007 รฐ Texas สหรฐอเมรกา โดย Shannon L.

ทมา : http://epod.usra.edu/blog/2007/05/distrail-over-ft-worth-texas.html

http://www.flickr.com/photos/mwahlin/6972168126/

http://epod.usra.edu/blog/2007/05/distrail-over-ft-worth-texas.html

49

เมฆทเกดจากนาตก Niagara ระหวางประเทศแคนาดาและสหรฐอเมรกา 24 พฤศจกายน 2010 โดย jonathansomers

ทมา : http://www.flickr.com/photos/jonsomers2003/5263879358/

เมฆทเกดจากไฟปา 1 สงหาคม 2008 อทยานแหงชาต Yellowstone สหรฐอเมรกา โดย Brocken Inaglory

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/File:Wildfire_in_Yellowstone_Natinal_Park_produces_Pyrocumulus_clouds1.jpg

http://www.flickr.com/photos/jonsomers2003/5263879358/

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Wildfire_in_Yellowstone_Natinal_Park_produces_Pyrocumulus_clouds1.jpg

50

เมฆทเกดจากภเขาไฟ Stromboli 28 กนยายน 2004 โดย Steven W. Dengler

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/File:DenglerSW-Stromboli-20040928-1230x800.jpg

เมฆทเกดจากโรงไฟฟานวเคลยร Fermi 2 สหรฐอเมรกา 12 พฤษภาคม 2007 โดย John Richardson (JohnnyRR)

ทมา : http://www.flickr.com/photos/93114883@N00/495312122/

http://en.wikipedia.org/wiki/File:DenglerSW-Stromboli-20040928-1230x800.jpg

http://www.flickr.com/photos/93114883@N00/495312122/

51

เมฆทเกดจากระเบดนวเคลยรทเมอง Nagasaki ญป น 9 สงหาคม 1945

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/File:Nagasakibomb.jpg

asperatus 4 กมภาพนธ 2008 Hanmer Springs นวซแลนด โดย Merrick Davies

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/gallery/photo-03400/

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Nagasakibomb.jpg

http://cloudappreciationsociety.org/gallery/photo-03400/

52

Kelvin-Helmholtz เหนออาว Jervis ออสเตรเลย โดย Giselle Goloy

ทมา : http://cloudappreciationsociety.org/collecting/giselle-goloy/

Morning Glory 11 สงหาคม 2009 ใกล Burketown, Queensland ออสเตรเลย โดย Mick Petroff

ทมา ; http://en.wikipedia.org/wiki/File:MorningGloryCloudBurketownFromPlane.jpg

http://cloudappreciationsociety.org/collecting/giselle-goloy/

http://en.wikipedia.org/wiki/File:MorningGloryCloudBurketownFromPlane.jpg

53

โปสเตอรรหสเมฆ มจาหนายทหองสมดกรมอตนยมวทยา บางนา กรงเทพฯ ราคาแผนละ 25 บาท พรอมเอกสารประกอบ

สอบถามโทร. 0 2366 9324

54

แผนภาพเมฆจดทาโดย องคการบรหารบรรยากาศและมหาสมทรแหงชาต (National Oceanic and Atmospheric Administration ยอวา

NOAA) และ องคการบรหารการบนและอวกาศแหงชาต (National Aeronautics and Space Administration ยอวา NASA) ประเทศ

สหรฐอเมรกา ดาวนโหลด (ฟร) ไดท http://science-edu.larc.nasa.gov/cloud_chart

http://science-edu.larc.nasa.gov/cloud_chart

55

แผนผงรหสเมฆ CL

ทมา : หนงสอ International Cloud Atlas หนา 99

56

แผนผงรหสเมฆ CM


57

แผนผงรหสเมฆ CH


58

จานวนเมฆ

เปนการบอกวามเมฆมากนอยเทาไหร ใชในการรายงานหรอพยากรณสภาพอากาศ การบอกจานวนเมฆม 2 แบบดงน

จานวนเมฆ แบบท 1 แบงทองฟาเปน 8 สวน* แบบท 2 แบงทองฟาเปน 10 สวน**

ทองฟาแจมใส ไมมเมฆ หรอมเมฆนอยกวา 1/8 ไมมเมฆ หรอมเมฆนอยกวา 1/10

ทองฟาโปรง มเมฆมากกวา 1/8 – 2/8 มเมฆมากกวา 1/10 – 3/10

ทองฟามเมฆบางสวน มเมฆมากกวา 2/8 – 4/8 มเมฆมากกวา 3/10 – 5/10

ทองฟามเมฆเปนสวนมาก หรอเมฆคลม มเมฆมากกวา 4/8 – 6/8 มเมฆมากกวา 5/10 – 8/10

ทองฟามเมฆมาก หรอมเมฆคลมมาก มเมฆมากกวา 6/8 – 7/8 มเมฆมากกวา 8/10 – 9/10

เมฆเตมทองฟา มเมฆมากกวา 7/8 – 8/8 มเมฆมากกวา 9/10 – 10/10

ทมา :

* การแบงทองฟาเปน 8 สวนจาก นยามศพทอตนยมวทยา จดพมพโดย กรมอตนยมวทยา พ.ศ. 2522 หนา145-146

สามารถดไดทเวบไซตกรมอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/met_dict.php

** การแบงทองฟาเปน 10 สวนจากเวบไซตกรมอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=29

สงเกตวาในเวบไซตกรมอตนยมวทยามใชทง 2 แบบ


http://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=29

59

ตวอยางแผนทอากาศ วนท 17 พฤษภาคม 2555 เวลา 7.00 น.

ทมา : เวบไซตกรมอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/programs/uploads/maps/2012-05-17_TopChart_07.jpg

ภาพขยายแผนทอากาศ (รปบน) บรเวณกรงเทพฯ แสดงขอมลเมฆแลขอมลอน ๆ

http://www.tmd.go.th/programs/uploads/maps/2012-05-17_TopChart_07.jpg

60

ปรากฏการณตาง ๆ ทเกดจากเมฆบางอยางทนาสนใจ

ฝน (rain) คอหยดนาทลงมาจากเมฆ

หมะ (snow) คอผลกนาแขง (ice crystal) ทลงมาจากเมฆ

ลกเหบ (hail) คอกอนนาแขงทลงมาจากเมฆ Cumulonimbus มกเกดตอนฝนฟาคะนอง มฟาผา ฟาแลบ ฟารอง บางครงอาจเหนลกเหบม

ลกษณะหลายชนซอนกนคลายหวหอม

ทรงกลด

เราอาจแบงทรงกลดเปน 2 ชนดคอ

1. halo (เฮโล)

2. corona (คอโรนา)

1. ทรงกลดแบบ halo

เกดจากแสงอาทตยหรอแสงจนทรหกเหหรอสะทอนผลกนาแขงในเมฆ Cirrus, Cirrostratus, Altocumulus, Stratus (ทเยนจด) หรอยอดของ

Cumulonimbus เรามกเหนเกดกบเมฆ Cirrostratus เปนสวนใหญ halo นนมทงแบบวงกลม, วงร, เสนโคง, เสนตรง และจด

halo ทพบบอย

ทมา : http://www.atoptics.co.uk/halo/common.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/common.htm

61

halo ทพบไมบอย

ทมา : http://www.atoptics.co.uk/halo/unusual.htm

ทรงกลดแบบผลกพระมด (pyramidal crystal halo) เหนเปนวงกลมหลายวงซอนกนอยคลายหวหอม เปนทรงกลดทหายากชนดหนง

15 สงหาคม 2553 เวลา 15:57:37 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/1250 วนาท, f/8, ISO 80 โดยผเขยน

อานคาอธบายภาพนเพมเตมไดท http://www.atoptics.co.uk/fz524.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/unusual.htm

http://www.atoptics.co.uk/fz524.htm

62

2. ทรงกลดแบบ corona

เปนวงสรง (อาจมหลายชด แตมกไมเกน 3 ชด) เกดจากแสงอาทตย, แสงจนทร, แสงดาว หรอแสงไฟอน ๆ เลยวเบนผานเมฆ, หมอก, ควน

หรออากาศทมหยดนาหรออนภาคขนาดเลกลอยอย บางครงเราอาจเหนเพยงวงชนในสดของ corona เปนขอบแดงหรอนาตาลเรยกวา

aureole (ออรโอล) เมฆททาใหเกด corona ไดแก Cirrocumulus, Cirrostratus, Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus, Stratus, และ

Cumulus เรามกเหน corona เกดกบ Altocumulus เปนสวนใหญ

corona 11 มนาคม 2554 เวลา 12:12:21 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/2500 วนาท, f/8, ISO 80 โดยผ เขยน

aureole 23 สงหาคม 2011 เวลา 21:47:46 น., อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1 วนาท, f/4.5, ISO 80, Day light

โดยผ เขยน

63

เมฆสรง (iridescent cloud)

เปนเมฆทมสตาง ๆ คลายหอยมก (แตไมใชเมฆมกหรอ nacreous) เกดจากแสงอาทตยหรอแสงจนทรเลยวเบน เมฆสรงเกดไดกบเมฆ

Cirrocumulus, Altocumulus และ Stratocumulus

เมฆสรง 29 พฤษภาคม 2012 เวลา 18:24:00 น., ทศตะวนตก, 1/640 วนาท, f/8, ISO 80, (ปรบแตงใหเหนชดเจนขน) โดยผ เขยน

Glory (กลอร)

วงสรง (อาจมมากกวา 1 ชด) รอบเงาบนเมฆหรอหมอกทอยตากวาผสงเกต เชน มองลงมาจากเครองบน, ภเขา ฯลฯ

glory 31 มนาคม 2012 โดย silyld ทมา : http://www.flickr.com/photos/silyld/7157839896/

http://www.flickr.com/photos/silyld/7157839896/

64

รง (rainbow)

เปนวงสตาง ๆ เกดจากแสงอาทตยหรอแสงจนทรหกเหและสะทอนในหยดนาในอากาศ บางครงเกดมากกวา 1 วง วงชนในทมสชดเจนเรยกวา

รงตวแรกหรอรงปฐมภม (primary rainbow) มสมวงอยดานในสด (40 องศา) แลวเรยงลาดบสคราม, นาเงน, เขยว, เหลอง, แสด และแดง

อยดานนอกสด (42 องศา) บางครงเราอาจเหนอกวงหนงอยถดออกมาจากรงตวแรกเรยกวา รงตวรอง, รงตวทสอง หรอรงทตยภม

(secondary rainbow) จะจางกวาและสลบลาดบสตรงขามกบรงตวแรก คอสแดงอยดานในสด (50 องศา) และสมวงอยดาน นอกสด (54

องศา) นอกจากนยงมรงแบบอน ๆ ดงน

รงแบบตาง ๆ

ทมา : http://www.atoptics.co.uk/bows.htm

รงจะเกดฝงตรงขามกบดวงอาทตยเสมอ ตวอยางเชน ถาดวงอาทตยอยทางทศตะวนออก รงจะเกดทางทศตะวนตก และเกดเมอดวงอาทตย

อยสงจากขอบฟาไมเกน 42 องศา (primary rainbow) ดวงอาทตยยงตา รงกจะยงสงและยงวงใหญ

http://www.atoptics.co.uk/bows.htm

65

ปรากฏการณทมสตาง ๆ คลายสรง แตไมใชรงกนนา (rainbow)

ทมา : http://www.atoptics.co.uk/rainbows/notabow.htm

รงสครพสควลาร (crepuscular ray)

เปนลาแสงทเกดจากเมฆบงดวงอาทตย บางครงอาจยาวขามทองฟา ลาแสงทศตรงขามนนจะเรยกวา anticrepuscular (แอนตครพสควลาร)

crepuscular ray 7 มกราคม 2012 โดย James Brown

ทมา ; http://en.wikipedia.org/wiki/File:Angel%27s-stairs.jpg

http://www.atoptics.co.uk/rainbows/notabow.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Angel%27s-stairs.jpg

66

เงาเมฆ (cloud shadow)

เปนเงาทเกดจากเมฆบงแสงอาทตย ม 2 แบบคอ เงาบนทองฟา และเงาบนพน

เงาเมฆ 2 ชน 4 สงหาคม 2006 Georgia สหรฐอเมรกา โดย Tom Byron

ทมา : http://www.atoptics.co.uk/atoptics/rayim13.htm

เงาเมฆบนทะเลอาว Mexico, Florida สหรฐอเมรกา โดย Kelly Johnson

ทมา : http://www.flickr.com/photos/duna12/4253457299/

http://www.atoptics.co.uk/atoptics/rayim13.htm

http://www.flickr.com/photos/duna12/4253457299/

67

ฟาแลบ (lightning), ฟารอง (thunder) และฟาผา (thunderbolt)

ฟาแลบและฟาผาเปนกระแสไฟฟาทเกดจากเมฆ Cumulonimbus ฟารองเปนเสยงทเกดจากฟาแลบหรอฟาผาในหนงสอ International

Cloud Atlas เลม 1 หนา 126 ไดแบงฟาแลบเปน 3 แบบคอ

1. ground discharges หรอ thunderbolt หรอฟาผา เกดระหวางเมฆกบพนดน

2. cloud discharges หรอ sheet lightning หรอฟาแลบเปนแผน เกดในเมฆ

3. air discharges หรอ streak lightning หรอฟาแลบเปนทางคดเคยวแตกสาขาในอากาศ โดยไมลงพน

ฟาผาตก 9 มถนายน 2008 Atlanta สหรฐอเมรกา โดย David Selby

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/File:Atlanta_Lightning_Strike_edit1.jpg

การปองกนตวจากฟาผา

- ไมควรอยใตหรอใกลเมฆ Cumulonimbus ทมฟาคะนอง มฟาแลบ ฟารอง ฟาผา

- อาจคานวณระยะทางจากฟาผาถงตวเราไดโดยนบหรอจบเวลาระหวางฟาแลบและฟารอง เนองจากแสงเดนทางเรวกวาเสยงมาก

คอ แสงเดนทางได 299,792,458 เมตรตอวนาท สวนเสยงเดนทาง 343 เมตรตอวนาท ดงนนเราจงเหนฟาแลบกอนไดยนฟารอง เมอ

เหนฟาแลบใหเรมนบหรอจบเวลาจนไดยนเสยงฟารอง นาเวลาทไดมาหารดวย 3 จะไดระยะทางโดยประมาณเปนกโลเมตร

ตวอยางเชน เวลาหางระหวางฟาแลบและฟารองเปน 30 วนาท หารดวย 3 ได 10 หมายความวาฟาแลบหางจากเราประมาณ 10

กโลเมตร (ฟาผาอาจเดนทางไดไกลถง 40 กโลเมตร)

- ไมควรอยในทโลง, ทเปยก หรอใตตนไมใหญ

- เมออยในทโลง ควรนงยอง ๆ ไมควรนอนราบกบพน

- ควรอยในอาคารหรอในรถยนตทปดประตและหนาตาง

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Atlanta_Lightning_Strike_edit1.jpg

68

เราอาจถายรปหรอวดโอเมฆไวดวย ถาไมแนใจวาเมฆชออะไรอาจเขาไปโพสตรปใน Facebook ของชมรมคนรกมวลเมฆ,

สถานหางดง เชยงใหม หรอเวบอน ๆ ทเกยวกบเมฆ หรอสงอเมลมาถงผมกไดครบ

บทความนถามสงใดบกพรองผดพลาด หรอมคาแนะนาใด ขอความกรณาชวยแจงใหผ เขยนทราบ เพอจะไดแกไขปรบปรงตอไป

ขอบคณมากครบ

ขอใหทกคนมความสขกบการดเมฆนะครบ (^_^)

ดรปขยายไดท Facebook ของสถานหางดง เชยงใหม http://www.facebook.com/hangdongstation

1. รปจากหนงสอ International Cloud Atlas คลก Photos > See All > International Cloud Atlas

หรอดท http://www.facebook.com/media/set/?set=a.231538480230337.77760.179685445415641&type=3

2. รปเมฆอน ๆ คลก Photos > See All > Cloud

หรอดท http://www.facebook.com/media/set/?set=a.236351309749054.78760.179685445415641&type=3




69

อางอง

หนงสอ

1. International Cloud Atlas Volume I : manual on the observation of clouds and other meteors. Revised ed. Geneva :

World Meteorological Organization, 1975.

2. International Cloud Atlas Volume II. Geneva : World Meteorological Organization, 1987.

3. Pretor-Pinne, Gavin. The cloud collector’s handbook. [London] : Sceptre, [2009].

4. นยามศพทอตนยมวทยา. กรงเทพฯ : กรมอตนยมวทยา, 2522.

5. บญชา ธนบญสมบต. Cloud guidebook คมอเมฆ และปรากฏการณบนทองฟา. กรงเทพฯ : สารคด, 2554.

6. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. พมพครงท 4 แกไขเพมเตม. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2549.

เวบไซต

1. Atmospheric Optics http://www.atoptics.co.uk

2. The Cloud Appreciation Society http://cloudappreciationsociety.org

Facebook http://www.facebook.com/cloudappreciationsociety

3. Clouds Online http://www.clouds-online.com

4. NASA S'COOL On-Line Cloud Chart http://science-edu.larc.nasa.gov/SCOOL/cldchart.html

5. NASA/NOAA Cloud Chart http://science-edu.larc.nasa.gov/cloud_chart

6. NOAA Cloud Classifications http://www.srh.weather.gov/srh/jetstream/synoptic/clouds_max.htm

7. NOAA weather map http://www.srh.weather.gov/srh/jetstream/synoptic/wxmaps.htm

8. WMO guide to meteorological instruments and methods of observation (WMO-No. 8), 2008

http://www.wmo.int/pages/prog/www/IMOP/publications/CIMO-Guide/CIMO_Guide-7th_Edition-2008.html

9. กรมอตนยมวทยา : ศพทอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/met_dict.php

10. กรมอตนยมวทยา : ความรอตนยมวทยา : คาศพทอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=29

11. ชมรมคนรกมวลเมฆ http://cloudloverclub.com

Facebook Group http://www.facebook.com/groups/128849467130754/

Facebook Page http://www.facebook.com/CloudLoverClub

12. สถานหางดง เชยงใหม http://www.facebook.com/hangdongstation



http://www.facebook.com/cloudappreciationsociety

http://www.clouds-online.com/

http://science-edu.larc.nasa.gov/SCOOL/cldchart.html

http://science-edu.larc.nasa.gov/cloud_chart

http://www.srh.weather.gov/srh/jetstream/synoptic/clouds_max.htm

http://www.srh.weather.gov/srh/jetstream/synoptic/wxmaps.htm

http://www.wmo.int/pages/prog/www/IMOP/publications/CIMO-Guide/CIMO_Guide-7th_Edition-2008.html


http://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=29


http://www.facebook.com/groups/128849467130754/

http://www.facebook.com/CloudLoverClub


70

การทบศพทชอเมฆเปนภาษาไทย

พมพครงแรก 28 มกราคม 2554, พมพครงท 11 ปรบปรงแกไขและเพมเตม 24 มถนายน 2555

การศกษาเรองเมฆนนสนก นาสนใจ และมประโยชนอยางมากทงสวนตวและสวนรวม เปนเรองนายนดทหลกสตรใหมของ

กระทรวงศกษาธการคอ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดกาหนดใหนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 และ

มธยมศกษาปท 1 เรยนเรองเมฆ โดยหลกสตรนจะใชกบทกโรงเรยนตงแตปการศกษา 2555 เปนตนไป (กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก มาตรฐานขอท 1 ตวชวดชนประถมศกษาปท 5 ขอท 1 รหส ว 6.1 ป.5/1 “สารวจ

ทดลอง และอธบายการเกดเมฆ หมอก นาคาง ฝน และลกเหบ” และตวชวดชนมธยมศกษาปท 1 ขอท 3 รหส ว 6.1 ม.1/3 “สงเกต วเคราะห

และอภปรายการเกดปรากฏการณทางลมฟาอากาศทมผลตอมนษย”)

พนฐานการศกษาทสาคญอยางหนงคอภาษา นาเสยดายทปจจบนยงมปญหาความลกลนในการทบศพทชอเมฆเปนภาษาไทย คอ

ชอเดยวกน แตเขยนสะกดแตกตางกน จะเหนไดจากหนงสอ (โดยเฉพาะอยางยงหนงสอเรยน) และเวบไซตตาง ๆ ทบศพทแตกตางกน ทาให

เกดความสบสนวาควรเขยนอยางไรจงจะถกตองหรอใกลเคยงกบการออกเสยงในภาษาองกฤษมากทสด ปญหานเปนปญหาสาคญในการ

เรยนการสอนทกระดบตงแตโรงเรยนจนถงมหาวทยาลย เปนปญหาทเกดกบทงครอาจารยผสอนและผ เรยนโดยเฉพาะเดก ๆ

ขอยกตวอยาง หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 5 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตาม

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จดทาโดย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

กระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2554 หนา 93 และ หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 2 กลมสาระการ

เรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จดทาโดย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2553 หนา 19 หนงสอสองเลมนแมจะจดทาโดย สสวท. เหมอนกน แตทบศพทชอเมฆ “Cirrus”

และ “Stratus” ไวแตกตางกนคอ ป.5 ใชวา “เซอรส” และ “สตราตส” สวน ม.1 ใช “ซรรส” และ “สเตรตส”

แมวาเรองนอาจดเปนเรองหยมหยม เปนเรองเลกนอย ดไมคอยสาคญ ไรสาระ เขยนตางกนไมเหนเปนไร ขอใหเขาใจตรงกนกพอ

แตเมอลองคนหาขอมลทางอนเทอรเนต กจะเหนความสาคญไดชดเจนขน ตวอยางเชน เมอใชเวบไซต Google http://www.google.co.th

พมพคาวา “เซอรส” (ใสเครองหมายคาพดดวยเพอใหผลตรงกบคาทตองการมากทสด) จะไดผลการคนหา 76,300 รายการ แตถาพมพคาวา

“ซรรส” จะได 10,500 รายการ หรอแตกตางกนประมาณ 7 เทาตว (คนหาเมอวนท 10 กมภาพนธ 2555 เวลา 14.30 น.) จะเหนไดวาการ

สะกดแตกตางกนนนมผลเปนอยางมาก

ผลจากการคนหาดวย Google ขางตนนน ไมอาจใชเปนหลกเกณฑตดสนไดเสมอไปวา ควรเลอกใชคาใด เพราะตองพจารณาจาก

เหตผลอน ๆ ดวย ดงนนจงเปนเพยงขอมลบอกใหเราทราบวา Google พบอะไร มากนอยเทาไหร เทานนเอง

http://www.google.co.th/

71

ชอเมฆแบบสากลทเราใชกนอยในปจจบนนมทมาจากหนงสอ "Essay on the Modifications of Clouds" ค.ศ. 1803 เขยนโดย

ลก โฮเวรด (Luke Howard) นกอตนยมวทยาสมครเลนชาวองกฤษ ตอมามผปรบปรงเพมเตมชอเมฆตาง ๆ จนในทสด องคการ

อตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization หรอยอวา WMO) ซงเปนหนวยงานหนงของสหประชาชาต ไดกาหนดนยามชอ

เมฆไวเปนมาตรฐาน และจดพมพเปนหนงสอชอ International Cloud Atlas เมอ ค.ศ. 1896 และปรบปรงลาสด ค.ศ. 1975 (เลม 1) เปนคมอ

อางองสาคญสาหรบนกอตนยมวทยาทวโลก

สาหรบในประเทศไทยผมยงไมพบวา เรมมการเรยกชอเมฆแบบสากลกนตงแตเมอใด สนนษฐานวาเมอครงพลเรอเอก พระเจา

บรมวงศเธอ พระองคเจาอาภากรเกยรตวงศ กรมหลวงชมพรเขตอดมศกด ทรงรเรมงานอตนยมวทยาในประเทศไทย โดยไดมวชา

อทกศาสตร ในโรงเรยนนายเรอ เมอ พ.ศ. 2449 นาจะมการเรยกชอเมฆแบบสากลในสมยนนดวย แตไมทราบวาเรยกกนอยางไรบาง ตอมา

พ.ศ. 2466 มการตง “แผนกอตนยมศาสตร และสถตกองรกษานา กรมทดนา” กคงมการเรยกชอเมฆดวยเชนกน (ปจจบนแผนกดงกลาวคอ

กรมอตนยมวทยา สวนกรมทดนาคอ กรมชลประทาน)

เดมการทบศพทภาษาองกฤษตางคนตางใชหลกเกณฑของตนเอง จนกระทงราชบณฑตยสถานไดกาหนดหลกเกณฑการทบศพท

ใหเปนมาตรฐานเดยวกน เพอชวยแกปญหาความลกลนและความสบสนในการใชภาษา โดยครงแรกไดมประกาศสานกนายกรฐมนตร

เรองบญญตศพท ฉบบท 1 ใบแนบท 1 วธทบศพท เรมใชเมอวนท 24 กนยายน พ.ศ. 2485 ตอมาปรบปรงใหม และมประกาศสานก

นายกรฐมนตร เรอง หลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ลงนามโดยนายกรฐมนตร วนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2532 ในราชกจจานเบกษา

เลมท 106 ตอนท 153 หนา 439 วนท 14 กนยายน 2532

หลกเกณฑดงกลาวมประโยชนอยางมาก นอกจากนราชบณฑตยสถานไดจดทาหนงสอ พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พมพครงแรก พ.ศ. 2516 แกไขปรบปรงและเพมเตมลาสด พ.ศ. 2549 มการบญญตศพทสาคญเกยวกบเมฆไวดวย

ทางกรมอตนยมวทยากไดจดทาหนงสอ นยามศพทอตนยมวทยา เมอ พ.ศ. 2522 มชอเมฆตาง ๆ จานวนมาก และกรม

อตนยมวทยาไดนาคาศพทตาง ๆ ในหนงสอนขนเผยแพรในเวบไซตดวยท http://www.tmd.go.th/met_dict.php

หนงสอนาสนใจอกเลมหนงคอ Cloud Guidebook คมอเมฆและปรากฏการณบนทองฟา โดย ดร.บญชา ธนบญสมบต ผกอตง

ชมรมคนรกมวลเมฆ จดพมพโดย สานกพมพสารคด พ.ศ. 2554 มชอและภาพประกอบจานวนมาก

ผมตองขอออกตววาไมใชผ เชยวชาญ เปนเพยงผสนใจเรองเมฆคนหนงเทานน เรยนจบปรญญาตรทางบรรณารกษศาสตร ซงดจะไม

เกยวของเทาไหร แตทเขยนเรองนกเพอแลกเปลยนความคดเหนทางวชาการ และเปนความพยายามเลก ๆ อนหนงทจะชวยแกไขปญหาความ

ลกลนและความสบสนในการใชภาษาไทย ทงหมดเปนความคดเหนสวนตวของผมคนเดยวเทานน คาทบศพทบางคาทผมนาเสนอในทน ยง

ไมไดเปนทนยมใชกนแพรหลายทวไป หากนาไปใชอาจมผ ไมยอมรบ หรออาจเขาใจวาเขยนผด อยางไรกตามหากทานเหนดวยกบผ เขยนแม

เพยงบางสวน และคดวานาจะมประโยชนบาง กขอฝากใหชวยกนใช ชวยกนเผยแพร


72

บทความนเขยนขนดวยความรก ไมมเจตนาตาหนผใด ไมตองการใหใครหรอองคกรใดเสยหาย และไมไดเปนคาพพากษาตดสน

ความถกผดในการใชภาษา ผมตองขออภยอยางยงหากมขอความใดทาใหเกดความรสกดงกลาว ในเนอหาทพดถงความลกลน การสะกด

ตางกน ไมไดหมายความวา “ผด บกพรอง ไมด ไมรอบคอบ ไมนาเชอถอ” แตหมายความเพยงวา “ไมตรง” กบหลกเกณฑอนหนงอนใดเทา

นนเอง ซงในทนจาเปนตองใชหลกเกณฑของราชบณฑตยสถาน เพราะเปนมาตรฐาน หรออาจกลาวไดวาเปนกฎหมายภาษา เนองจากตอง

ประกาศใชในราชกจจานเบกษา มนายกรฐมนตรเปนผลงนาม แตหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานไมใชหลกเกณฑตายตวไมเปลยนแปลง

ดงจะเหนไดวาราชบณฑตยสถานพยายามปรบปรงแกไขเพมเตมหลกเกณฑตาง ๆ อยเสมอ

หากทานพบขอผดพลาด ขอบกพรอง หรอมขอเสนอแนะใด ขอความกรณาแจงใหผมทราบ เพอจะไดแกไขปรบปรงในโอกาสตอไป

ขอขอบพระคณลวงหนามา ณ โอกาสน, ขอขอบพระคณราชบณฑตยสถาน ทจดทาหลกเกณฑตาง ๆ ดวยความยากลาบากยาวนาน เพอ

ประโยชนของประชาชนชาวไทย, ขอบพระคณกรมอตนยมวทยาทจดพมพหนงสอนยามศพทอตนยมวทยา หนงสอดมประโยชนมาก ผมใชอย

บอย ๆ (ถาจะพมพเผยแพรใหมกจะวเศษเลยครบ), ขอบพระคณอาจารยสนอง สาระพนธ ผ อานวยการสวนมาตรฐานการตรวจอากาศ สานก

ตรวจและเฝาระวงสภาวะอากาศ กรมอตนยมวทยา ทใหทงความเมตตาและใหความรอนมคาซงหาจากทอนไมได,

ขอบคณ ดร.บญชา ธนบญสมบต ทมสวนสาคญใหผมมาสนใจเรองเมฆ, ขอบคณคณ Luke Howard ทชวยตงชอเมฆ, ขอขอบคณองคการ

อตนยมวทยาโลก (WMO) ททาหนงสอ International Cloud Atlas เปนคมอใหผมใชอยทกวน, ขอบคณคณ Gavin Pretor-Pinney ผกอตง

The Cloud Appreciation Society ททาหนงสอและเวบไซตใหความรเรองเมฆอยางนาสนใจ, ขอบคณนกวชาการเรองเมฆทกทานทงชาวไทย

และชาวตางประเทศทวโลก (คงไมสามารถเอยนามไดหมดในทน) ทชวยกนแสวงหาและเผยแพรความร และสดทายแตไมทายสด

ขอบคณคณจนทรา กจเวช ภรรยาผนารก ทสนบสนนและอยเคยงขางมาโดยตลอด

73

หลกเกณฑการทบศพทชอเมฆ

1. ใช หลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2535 (ประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง หลกเกณฑ

การทบศพทภาษาองกฤษ 26 สงหาคม พ.ศ. 2532 ในราชกจจานเบกษา เลมท 106 ตอนท 153 หนา 439 วนท 14 กนยายน 2532)

2. t เมอเปนพยญชนะตนใช ท ยกเวน ta, ti, tis, to, tor, tus, st และอน ๆ ทระบไวในหนงสอหลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ

ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2535 หนา 23 ใหใช ต ตวอยางเชน “Altostratus” ใชวา “แอลโตสเตรตส” ไมใช “แอลโทสเทรทส”

3. ถอวาทงหมดเปนคาศพทภาษาองกฤษ ยกตวอยางเชน “Cirrus” ไมทบศพทตามเสยงรากเดมภาษาละตน (Latin) วา “กรส”

(Classical Latin) แตจะใชตามเสยงในภาษาองกฤษวา “ซรรส” ดรายละเอยดเพมเตมทขอ 20 เรองการออกเสยงตวอกษรละตนใน

ภาษาองกฤษ

4. ใชภาษาองกฤษสาเนยงอเมรกน (American English) เปนหลก สาหรบชอสกลเมฆ (genus) จะเปรยบเทยบสาเนยงอเมรกนกบ

สาเนยงทใชในประเทศองกฤษหรอสหราชอาณาจกร (British English) ไวดวย

5. ใชสทอกษรสากล (International Phonetic Alphabet ยอวา IPA) เปนหลกในการทบศพท สทอกษรสากลเปนเครองหมาย

มาตรฐานสากลในการถายถอดเสยงภาษาตาง ๆ ในโลก กาหนดโดยสมาคมสทศาสตรสากล (International Phonetic

Association) เรมใชตงแต ค.ศ. 1888 และมการปรบปรงเรอยมา ลาสดปรบปรงเมอ ค.ศ. 2005 เครองหมายแตละตวมการออก

เสยงทชดเจนตายตว ตวอยางเชน “u” แทนเสยง “อ” เสมอ

6. สทอกษรสากลสาหรบชอสกลเมฆ ไดรวบรวมจากหนงสอและเวบไซตพจนานกรมภาษาองกฤษ (dictionary) ทมชอเสยงของโลก

โดยคดเลอกจากรายชอ Major English dictionaries ในเวบไซต Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Dictionary#Major_English_dictionaries ดงนคอ (เรยงลาดบอกษรในแตละประเภท)

American English dictionary:

The American Heritage Dictionary of the English Language ค.ศ. 2000 http://ahdictionary.com

Dictionary.com http://dictionary.reference.com เปนเวบไซตทรวบรวม dictionary ไวดวยกนหลายเลม

Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary ค.ศ. 1995 http://www.merriam-webster.com

American and British English dictionary:

Cambridge Advanced Learner’s Dictionary ค.ศ. 2010 http://dictionary.cambridge.org

Oxford Advanced Learner’s Dictionary ค.ศ. 2010 http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com

7. นอกจากนยงไดตรวจสอบจากหนงสอและเวบไซต dictionary อน ๆ ดวย แตไมไดนามาลงไวในตาราง เนองจากขอจากดเรองขนาด

หนากระดาษ หากลงทงหมดจะทาใหตวหนงสอมขนาดเลก อานยาก และทสาคญคอการออกเสยงเหมอนหรอใกลเคยงกบ

dictionary ในขอ 6 อยแลว

American English dictionary:

Webster’s New World Dictionary ค.ศ. 1994

American and British English dictionary:

Longman Dictionary of Contemporary English ค.ศ. 2010 http://www.ldoceonline.com

Macmillan Dictionary http://www.macmillandictionary.com

British dictionary:

Collins Dictionary http://www.collinsdictionary.com

English-Thai dictionary:

พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED Modern English-Thai Dictionary โดย ดร.วทย เทยงบรณธรรม พ.ศ. 2541

http://en.wikipedia.org/wiki/Dictionary#Major_English_dictionaries

http://ahdictionary.com/

http://dictionary.reference.com/

http://www.merriam-webster.com/

http://dictionary.cambridge.org/

http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/

http://www.ldoceonline.com/

http://www.macmillandictionary.com/

http://www.collinsdictionary.com/

74

8. สามารถฟงเสยงไดจากเวบไซตตาง ๆ ในขอ 6 และ 7 สาหรบผ ทไมไดฝกฝนการฟงเสยงแบบวชาสทศาสตร (Phonetics) มา

โดยเฉพาะ อาจปรกษากบนกภาษาศาสตรผ เชยวชาญเพอความถกตอง

9. เพอความสะดวกสาหรบผไมมความรหรอไมสนทดเรองการอานสทอกษรสากล ในตารางชองสทอกษรสากลจงทบศพทภาษาไทย

ตามหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานไวใหดวย การทบศพทนอาจทาใหเมออานออกเสยงแลวจะแตกตางจากการออกเสยงใน

ภาษาองกฤษบางเลกนอย ตวอยางเชน เมฆ Cirrus /ˈsɪrəs/ ออกเสยงคลาย “ซเรส” แตเมอทบศพทตามหลกเกณฑของ

ราชบณฑตยสถานจะไดเปน “ซรรส”

10. สาหรบ dictionary ทใชอางองในขอ 6 และ 7 จะมเฉพาะชอสกล (genus) ของเมฆ ไมมชอชนด (species), พนธ (varieties),

ลกษณะเสรม (supplementary feature), เมฆประกอบ (accessory cloud), เมฆแม (mother-cloud), เมฆพเศษ (special cloud)

และเมฆอน ๆ ถามบางกเพยงบางชอ ยกเวน Dictionary.com ทมชอเมฆตาง ๆ เกอบครบถวน ดงนนในทนจะใชสทอกษรสากลของ

Dictionary.com เปนหลก

11. The American Heritage Dictionary และ Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary นนไมไดใชสทอกษรสากล (IPA) แตใช

ระบบการอานออกเสยงของตวเอง เพอความสะดวกในการเปรยบเทยบจงไดแปลงมาใชสทอกษรสากลทงหมด โดยใชหลกเกณฑ

จาก Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Pronunciation_respelling_for_English

12. สาหรบ Dictionary.com แมวาจะมทงระบบการอานออกเสยงของตวเองและสทอกษรสากลดวย แตสทอกษรสากลทใชมการ

ปรบเปลยนเองบางตว ในทนจงไดปรบใหตรงกบสทอกษรสากลของสมาคมสทศาสตรสากล 5 ตวคอ /y/, /ɑ/, /i/, /ɜr/ และ /u/

ปรบเปน /j/, /ɑː/, /iː/, /ɜːr/ และ /uː/ ดตารางการใชสทอกษรสากลของ Dictionary.com ไดท

http://content.dictionary.com/help/dictionary/luna/IPA_pron_key.html

13. ชอง “นยามศพทอตนยมวทยา” คอคาทใชในหนงสอ นยามศพทอตนยมวทยา จดทาโดย กรมอตนยมวทยา พ.ศ. 2522

14. ชอง “พจนานกรมศพทภมศาสตร” คอคาทใชในหนงสอ พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2549

15. ชอง “พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED” คอคาทใชในหนงสอ พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED Modern English-Thai

Dictionary โดย ดร.วทย เทยงบรณธรรม พ.ศ. 2541

16. ชอง “คมอเมฆ” คอ คาทใชในหนงสอ Cloud Guidebook คมอเมฆและปรากฏการณบนทองฟา โดย ดร.บญชา ธนบญสมบต

พ.ศ. 2554

17. ชอง “สถานหางดง” เปนคาทใชโดยสถานหางดง เชยงใหม ทบศพทโดยผมเอง

18. พยายามรกษาการทบศพทแบบเดมในหนงสอนยามศพทอตนยมวทยา, พจนานกรมศพทภมศาสตร, พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-

ED และคมอเมฆ แตอาจปรบสระหรอพยญชนะบางเลกนอย เพอใหใกลเคยงกบเสยงในภาษาองกฤษมากยงขน

19. คาทออกเสยงไดมากกวาหนง จะเลอกเพยงเสยงเดยวตามหนงสอนยามศพทอตนยมวทยา, พจนานกรมศพทภมศาสตร,

พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED และคมอเมฆ ตวอยางเชน Stratus สามารถออกเสยงได 3 แบบคอ “สตราตส”, “สเตรตส” และ

“สแตรตส” ในทนจะเลอก “สเตรตส” ตามหนงสอดงกลาว

20. เมฆ Cirrus ใน dictionary ทกเลมทงแบบ American และ British English ออกเสยงคานตรงกนหมดเปน /ˈsɪrəs/ ทบศพทไดเปน

“ซรรส” กรณทมผทบศพทเปน “เซอรส” หรอ “เซอรรส” สนนษฐานวาอาจเทยบเคยงการออกเสยงกบคาทขนตนวา cir- คาอน ๆ ซง

สวนใหญออกเสยง /sɜːr/ “เซอร” เชน circus /ˈsɜːrkəs/ “เซอรคส”, circle /ˈsɜːrkəl/ “เซอรเคล” ฯลฯ การออกเสยงอกษรละตนนน

มหลายแบบ แตกตางกนไปตามยคสมยและประเทศตาง ๆ ตวอยางเชน ถาออกเสยงภาษาละตนแบบคลาสสก (Classical Latin)

หรอแบบทพดกนในสมยอาณาจกรโรมนโบราณ เมอประมาณศตวรรษท 1 กอนครสตกาล ถงครสตศตวรรษท 2 หรอประมาณ

1,900-2,100 ปทแลว คาวา Cirrus จะทบศพทเปน “กรส” แมวาการออกเสยงตวอกษรละตนในภาษาองกฤษปจจบนอาจทบศพท

Cirrus เปน “เซอรส”, “เซอรรส”, “เซอรส” หรอ “เซอรรส” แตเปนเสยงทไมมปรากฏอยใน dictionary ภาษาองกฤษเลมใดเลย

http://en.wikipedia.org/wiki/Pronunciation_respelling_for_English

http://content.dictionary.com/help/dictionary/luna/IPA_pron_key.html

75

ดตารางการออกเสยงตวอกษรละตนในภาษาตาง ๆ ไดท http://en.wikipedia.org/wiki/Latin_regional_pronunciation

และการออกเสยงคาภาษาละตนในภาษาองกฤษท http://en.wikipedia.org/wiki/Traditional_English_pronunciation_of_Latin

21. ชอเมฆทมรากศพท cirrus ผนเปน cirro- คอเมฆ Cirrocumulus และ Cirrostratus มผทบศพทเปน “เซอโรควมลส”, “เซอรโร

ควมลส”, “เซอโรสเตรตส”, “เซอรโรสเตรตส”, “เซอโรสตราตส” หรอ “เซอรโรสตราตส” กเชนเดยวกบเหตผลในขอ 20

22. เมฆ Cumulus มผทบศพทเปน “ควมลส” นนไมตรงกบกลกเกณฑของราชบณฑตยสถาน เนองจาก dictionary ภาษาองกฤษทก

เลมทงแบบ American และ British English ออกเสยงคานตรงกนหรอใกลเคยงกน ทบศพทตามสทอกษรสากล /ˈkjuːmjələs/ ได

เปน “ควมวลส” ไมใช “ควมลส” อาจเปรยบเทยบคานกบคาวา computer /kəmˈpjuːtər/ ททบศพทเปน “คอมพวเตอร” ไมใช “คอม

พเตอร” แมวาจะมผใชคาวา “ควมลส” เปนจานวนมากและเปนเวลานานมากกวา 30 ปแลว แตกไมสายเกนไปทจะแกไขใหถกตอง

ตามหลกเกณฑของราชบณฑตยสถาน ซงยอมเกดผลดมากกวา โดยเฉพาะอยางยงสาหรบเดก ๆ

23. เมฆทมคาวา cumulus ประกอบคอ Cirrocumulus, Altocumulus และ Stratocumulus และเมฆทมรากศพท cumulus ผนเปน

cumulo- คอ Cumulonimbus ในทนไดแกไขดวยเชนกน

24. การเรยงลาดบชอเมฆใชหลกเกณฑตามตารางในหนงสอ International Cloud Atlas ขององคการอตนยมวทยาโลก (World

Meteorological Organization- WMO) เลม 1 ป 1975 หนา 14 (ไมไดเรยงตามลาดบอกษร)

25. ไดปรบเปลยนศพทบญญตบางคาทใชในหนงสอนยามศพทอตนยมวทยาและคมอเมฆ โดยมเหตผลดงน

Cloud classification ใชวา “การจดหมเมฆ” ตามวชาบรรณารกษศาสตรทแปล classification วา “การจดหม”

คาวา classification นอาจใชตามหนงสอ ศพทพฤกษศาสตร องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2546

และพจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2544 ทใชวา “การจาแนก” แตโดยสวนตวแลว ผมชอบเสยงและ

ความหมายของคาวา “การจดหมเมฆ” มากกวา

Genus (รปพหพจนคอ genera), Species และ Varieties ใชวา “สกล”, "ชนด" และ "พนธ" ตามหนงสอ ศพทพฤกษศาสตร

องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2546 เนองจากการแบงหมวดหมเมฆนนมลกษณะคลายการแบง

หมวดหมระบบอนกรมวธาน (taxonomy) ของสงมชวตตาง ๆ (พดอกอยางไดวา เมฆเหมอนสงมชวต) นอกจากนในหนงสอนยาม

ศพทอตนยมวทยาไดบญญตศพท varieties วา “ชนด” ทาใหเกดความลกลนและความสบสนกบการบญญตศพทคาวา species

ของราชบณฑตยสถานวา “ชนด” ซาซอนกน

Accessory clouds ใชวา “เมฆประกอบ” เพอใหสนกระชบมากกวา “เมฆทมาผสม (เพมเตม)” และ “เมฆตวประกอบ”

Mother-clouds ใชวา “เมฆแม” ซงตรงกบคาศพทเดมภาษาองกฤษมากกวาคาวา “เมฆดงเดม”

คาศพท นยามศพทอตนยมวทยา คมอเมฆ สถานหางดง

Cloud classification การจดแบงแยกเมฆ การจดจาแนกเมฆ การจดหมเมฆ

Genus (รปพหพจนคอ genera) ตระกล สกล สกล

Species ประเภท ชนด ชนด

Varieties ชนด พนธ พนธ

Supplementary features ลกษณะเสรม ลกษณะเสรม ลกษณะเสรม

Accessory clouds เมฆทมาผสม (เพมเตม) เมฆตวประกอบ เมฆประกอบ

Mother-clouds เมฆดงเดม เมฆดงเดม (หรอ เมฆแม) เมฆแม

Special clouds เมฆพเศษ เมฆพเศษ เมฆพเศษ

http://en.wikipedia.org/wiki/Latin_regional_pronunciation

http://en.wikipedia.org/wiki/Traditional_English_pronunciation_of_Latin

76

ตารางเปรยบเทยบสทอกษรสากลของ dictionary ตาง ๆ

เมฆ

Dictionary

British and American English American English

Cambridge Oxford American Heritage Dictionary.com Merriam-Webster

Cirrus UK+US ˈsɪrəs

ซรรส

UK+US ˈsɪrəs

ซรรส

US ˈsɪrəs ซรรส

US ˈsɪrəs

ซรรส

US ˈsɪrəs ซรรส

Cirrocumulus UK ˌsɪrəʊˈkjuːmjələs US ˌsɪroʊˈkjuːmjələs ซรโรควมวลส

UK ˌsɪrəʊˈkjuːmjələs US ˌsɪroʊˈkjuːmjələs ซรโรควมวลส

US ˌsɪroʊˈkjuːmjələs ซรโรควมวลส



Cirrostratus UK ˌsɪrəʊˈstrɑːtəs US ˌsɪroʊˈstreɪtəs ซรโรสตราตส

ซรโรสเตรตส

UK ˌsɪrəʊˈstrɑːtəs ˌsɪrəʊˈstreɪtəs US ˌsɪroʊˈstrɑːtəs ˌsɪroʊˈstreɪtəs ซรโรสตราตส

ซรโรสเตรตส

US ˌsɪroʊˈstreɪtəs ˌsɪroʊˈstrætəs ซรโรสเตรตส

ซรโรสแตรตส





Altocumulus UK ˌæltəʊˈkjuːmjələs US ˌæltoʊˈkjuːmjələs แอลโตควมวลส

UK ˌæltəʊˈkjuːmjʊləs US ˌæltoʊˈkjuːmjʊləs แอลโตควมวลส

US ˌæltoʊˈkjuːmjələs แอลโตควมวลส



Altostratus UK ˌæltəʊˈstrɑːtəs US ˌæltoʊˈstrɑːtəs ˌæltoʊˈstreɪtəs แอลโตสตราตส

แอลโตสเตรตส

UK ˌæltəʊˈstrɑːtəs ˌæltəʊˈstreɪtəs US ˌæltoʊˈstrɑːtəs, æltoʊˈstreɪtəs แอลโตสตราตส

แอลโตสเตรตส

US ˌæltoʊˈstreɪtəs ˌæltoʊˈstrætəs แอลโตสเตรตส แอลโตสแตรตส



77

เมฆ Cambridge Oxford American Heritage Dictionary.com Merriam-Webster

Nimbostratus UK nɪmbəʊˈstrɑːtəs US nɪmbɔʊˈstrætəs นมโบสตราตส นมโบสแตรตส

UK ˌnɪmbəʊˈstrɑːtəs ˌnɪmbəʊˈstreɪtəs US ˌnɪmboʊˈstreɪtəs ˌnɪmboʊˈstrætəs นมโบสตราตส

นมโบสเตรตส นมโบสแตรตส

US ˌnɪmboʊˈstreɪtəs ˌnɪmboʊˈstrætəs






Stratocumulus UK ˈstrætəʊ ˌkjuːmjələs US ˌstrætoʊˈkjuːmjələs สแตรโตควมวลส

UK ˌstrætəʊˈkjuːmjələs US ˌstreɪtoʊˈkjuːmjələs ˌstrætoʊˈkjuːmjələs สเตรโตควมวลส

สแตรโตควมวลส

US ˌstreɪtoʊˈkjuːmjələs ˌstrætoʊˈkjuːmjələs สเตรโตควมวลส






Stratus UK ˈstreɪtəs US ˈstreɪt əs สเตรตส

UK+US ˈstrɑːtəs ˈstreɪtəs สตราตส

สเตรตส

US ˈstreɪtəs ˈstrætəs สเตรตส

สแตรตส


สแตรตส


สแตรตส

Cumulus UK+US ˈkjuːmjʊləs ควมวลส

UK+US ˈkjuːmjələs ควมวลส

US ˈkjuːmjələs ควมวลส



Cumulonimbus UK ˌkjuːmjələʊˈnɪmbəs US ˌkjuːmjəloʊˈnɪmbəs ควมวโลนมบส

UK ˌkjuːmələʊˈnɪmbəs US ˌkjuːməloʊˈnɪmbəs ควมโลนมบส

US ˌkjuːmjəloʊˈnɪmbəs ควมวโลนมบส



UK คอ British English ภาษาองกฤษทใชในประเทศองกฤษ (United Kingdom)

US คอ American English ภาษาองกฤษทใชในประเทศสหรฐอเมรกา (United States)

UK+US คอใชเหมอนกนทง British และ American English

78

Genera (สกล)

เมฆ สทอกษรสากล นยามศพท

อตนยมวทยา

พจนานกรม

ศพทภมศาสตร


องกฤษ-ไทย

SE-ED

คมอเมฆ สถานหางดง

Cirrus ˈsɪrəs ซรรส

ซรรส ซรรส เซอรส ซรรส ซรรส

Cirrocumulus ˌsɪrəʊˈkjuːmjələs ˌsɪroʊˈkjuːmjələs ซรโรควมวลส

ซรโรควมลส ซรโรควมลส เซอโรควมวลส ซรโรควมลส ซรโรควมวลส

Cirrostratus ˌsɪrəʊˈstrɑːtəs ˌsɪroʊˈstrɑːtəs ˌsɪrəʊˈstreɪtəs ˌsɪroʊˈstreɪtəs ˌsɪroʊˈstrætəs ซรโรสตราตส

ซรโรสเตรตส ซรโรสแตรตส

ซรโรสเตรตส ซรโรสเตรตส เซอโรสเทรทส ซรโรสเตรตส ซรโรสเตรตส

Altocumulus ˌæltəʊˈkjuːmjʊləs ˌæltəʊˈkjuːmjələs ˌæltoʊˈkjuːmjʊləs ˌæltoʊˈkjuːmjələs แอลโตควมวลส

แอลโตควมลส แอลโตควมลส แอลโตควมลส แอลโตควมวลส

Altostratus ˌæltəʊˈstrɑːtəs ˌæltoʊˈstrɑːtəs ˌæltəʊˈstreɪtəs ˌæltoʊˈstreɪtəs ˌæltoʊˈstrætəs แอลโตสตราตส

แอลโตสเตรตส แอลโตสแตรตส

แอลโตสเตรตส แอลโตสเตรตส แอลโตสเตรตส แอลโตสเตรตส

Nimbostratus ˌnɪmbəʊˈstrɑːtəs ˌnɪmbəʊˈstreɪtəs ˌnɪmboʊˈstreɪtəs ˌnɪmboʊˈstrætəs นมโบสตราตส


นมโบสเตรตส นมโบสเตรตส นมโบสเตรตส นมโบสเตรตส

79




ศพทภมศาสตร



SE-ED

คมอเมฆ สถานหางดง

Stratocumulus ˌstreɪtoʊˈkjuːmjələs ˌstrætəʊˈkjuːmjələs ˌstrætoʊˈkjuːmjələs สเตรโตควมวลส


สเตรโตควมลส สแตรโทควมลส สเทรโทควมวลส สเตรโตควมลส สเตรโตควมวลส

Stratus ˈstrɑːtəs ˈstreɪtəs ˈstrætəs สตราตส

สเตรตส

สแตรตส

สเตรตส สเตรตส สเตรตส สเตรตส

Cumulus ˈkjuːmjələs ˈkjuːmjuləs ˈkjuːmjʊləs ควมวลส

ควมลส ควมลส ควมวลส ควมลส ควมวลส

Cumulonimbus ˌkjuːmələʊˈnɪmbəs ˌkjuːməloʊˈnɪmbəs ˌkjuːmjəloʊˈnɪmbəs ˌkjuːmjuːloʊˈnɪmbəs ควมโลนมบส

ควมวโลนมบส

ควมโลนมบส ควมโลนมบส ควมวโลนมบส ควมโลนมบส ควมวโลนมบส

* ในพจนานกรมศพทภมศาสตรทบศพท Stratocumulus วา “สแตรโทควมลส” ไมตรงกบหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานคอ

to จะทบศพทเปน “โต”

** เมฆ Cumulonimbus เลอกใช “ควมวโลนมบส” เนองจาก dictionary ทงหมดทบศพทไดเชนนน ยกเวนเพยงเลมเดยวคอ Oxford

Advanced Learner’s Dictionary ททบศพทเปน “ควมโลนมบส” และเฉพาะ Cumulonimbus ของ Oxford เทานนท “cumu-“ ทบศพทเปน

“ควม-“ สวนคาอน ๆ ทม Cumulus ประกอบ จะทบศพทเปน “ควมวลส” ตามสทอกษรสากลทปรากฏในหนงสอและเวบไซตของ Oxford

80

Species (ชนด)



พจนานกรมศพท

ภมศาสตร คมอเมฆ สถานหางดง

fibratus faɪˈbreɪtəs ไฟเบรตส

ไฟเบรตส ไฟเบรตส ไฟเบรตส

uncinus ʌnˈsaɪnəs อนไซนส

อนไซนส อนไซนส อนไซนส

spissatus spɪˈseɪtəs สปสเซตส

สปสซาตส สปสเซตส สปสเซตส

castellanus ˌkæstlˈeɪnəs แคสเทลเลนส

แคสเตลลานส เมฆรปหอคอย แคสเทลเลนส แคสเทลเลนส

floccus ˈflɒkəs ฟลอกคส

ฟลอคคส ฟลอกคส ฟลอกคส

stratiformis ˌstrætəˈfɔrmɪs สแตรตฟอรมส

สเตรตฟอรมส สแตรตฟอรมส สแตรตฟอรมส

nebulosus ˌnɛbjəˈloʊsəs เนบวโลซส

เนบโลซส เนบวโลซส เนบวโลซส

lenticularis เลนตคลารส เมฆรปเลนส เลนตควลารส เลนตควลารส

fractus ˈfræktəs แฟรกตส

แฟรคตส เมฆขาดวน แฟรกตส แฟรกตส

humilis ˈhjuːməlɪs ˈjuːməlɪs ฮวมลส

ยมลส

ฮวมลส ฮวมลส ฮวมลส ฮวมลส

mediocris ˌmiːdiːˈoʊkrɪs มดโอครส

มดโอครส มดโอครส มดโอครส

congestus คอนเจสตส คอนเจสตส คอนเจสตส

calvus ˈkælvəs แคลวส

แคลวส แคลวส แคลวส

capillatus ˌkæpəˈleɪtəs แคพลเลตส

แคพลเลตส แคพลลาตส แคพลเลตส แคพลเลตส

* ม 2 คาทไมมใน Dictionary.com จงเทยบกบคาทใกลเคยงดงน

lenticurais เทยบเคยงกบ lenticular /lɛnˈtɪkjələr/

congestus เทยบเคยงกบ congest /kənˈdʒɛst/

81

Varieties (พนธ)





intortus ɪnˈtɔrtəs อนตอรตส

อนทอรตส อนทอรตส อนตอรตส

vertebratus ˌvɜːrtəˈbreɪtəs เวอรทเบรตส

เวอรทเบรตส เวอรทเบรตส เวอรทเบรตส

undulatus ˌʌnduːˈleɪtəs ˌʌndjuːˈleɪtəs อนดเลตส

อนดวเลตส

อนดเลตส อนดเลตส อนดเลตส

radiatus ˌreɪdiːˈeɪtəs เรดเอตส

เรดเอตส เรดเอตส เรดเอตส

lacunosus ลาควโนซส ลาควโนซส ลาควโนซส

duplicatus ˌduːplɪˈkeɪtəs ˌdjuːplɪˈkeɪtəs ดพลเคตส

ดวพลเคตส

ดพลเคตส ดพลเคตส ดพลเคตส

translucidus trænsˈluːsɪdəs trænzˈluːsɪdəs แทรนสลซดส

ทรานสลซดส แทรนสลซดส แทรนสลซดส

perlucidus pərˈluːsɪdəs เพอรลซดส

เพอรลซดส เพอรลซดส เพอรลซดส

opacus oʊˈpeɪkəs โอเพคส

โอเพคส โอเพคส โอเพคส

* คาวา lacunosus ไมมใน Dictionary.com จงเทยบเคยงกบ lacunose /ləˈkjuːnoʊs/

82

Supplementary features (ลกษณะเสรม)





incus ˈɪŋkəs องคส

องคส องคส องคส

mamma ˈmɑːmə məˈmɑː ˈmæmə มามา

แมมมา

แมมมา เมฆเตานม

เมฆแมมมาทส

แมมมา แมมมา

virga ˈvɜːrgə เวอรกา

เวอรกา นาโปรยฐานเมฆ เวอรกา เวอรกา

praecipitatio priːˌsɪpɪˈteɪʃiːˌoʊ พรซพเตชโอ

พรซพเตตโอ พรซพเตชโอ พรซพเตชโอ

arcus ˈɑːrkəs อารคส

อารคส อารคส อารคส

tuba ˈtuːbə ˈtjuːbə ทบา

ทวบา

ทวบา ทบา ทบา

* ในพจนานกรมศพทภมศาสตร ไมมคาวา mamma แตมคาทมความหมายเดยวกนคอ mammatus และทถกตองควรทบศพทวา

“แมมมาตส” ไมใช “แมมมาทส” ตามหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานเอง

** ในพจนานกรมศพทภมศาสตร ไมมคาวา praecipitatio แตมคาทมความหมายใกลเคยงกนคอ precipitation หยาดนาฟา

*** ใช “ทบา” ตามหนงสอ ศพทดนตรสากล ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2548

Accessory clouds (เมฆประกอบ)





pileus ˈpaɪliːəs ˈpɪliːəs ไพลอส

พลอส

ไพลอส หมวกเมฆ ไพลอส

velum ˈviːləm วลม

วลม วลม วลม

pannus ˈpænəs แพนนส

แพนนส แพนนส แพนนส

83

Mother-clouds (เมฆแม)

เมฆ นยามศพท




cirrocumulogenitus ซรโรควมโลเจนตส ซรโรควมวโลเจนตส

altocumulogenitus แอลโตควมโลเจนตส แอลโตควมวโลเจนตส

altostratogenitus แอลโตสเตรโตเจนตส แอลโตสเตรโตเจนตส

nimbostratogenitus นมโบสเตรโตเจนตส นมโบสเตรโตเจนตส

stratocumulogenitus สเตรโตควมโลเจนตส สเตรโตควมวโลเจนตส

cumulogenitus ควมโลเจนตส ควมวโลเจนตส

cumulonimbogenitus ควมโลนมโบเจนตส ควมโลนมโบเจนตส ควมวโลนมโบเจนตส

cirromutatus ซรโรมวเตตส ซรโรมวเตตส

cirrocumulomutatus ซรโรควมโลมวเตตส ซรโรควมวโลมวเตตส

cirrostratomutatus ซรโรสเตรโตมวเตตส ซรโรสเตรโตมวเตตส ซรโรสเตรโตมวเตตส

altocumulomutatus แอลโตควมโลมวเตตส แอลโตควมวโลมวเตตส

altostratomutatus แอลโตสเตรโตมวเตตส แอลโตสเตรโตมวเตตส

nimbostratomutatus นมโบสเตรโตมวเตตส นมโบสเตรโตมวเตตส

stratocumulomutatus สเตรโตควมโลมวเตตส สเตรโตควมวโลมวเตตส

stratomutatus สเตรโตมวเตตส สเตรโตมวเตตส

cumulomutatus ควมโลมวเตตส ควมวโลมวเตตส

* เนองจากใน Dictionary.com ไมมสทอกษรสากลของ mother-clouds จงประยกตจาก genera และเทยบเคยงกบคาวา

genitor /ˈdʒɛnɪtər/

mutate /ˈmjuːteɪt/

84

Special clouds (เมฆพเศษ)





nacreous ˈneɪkriːəs เนครอส

เนครอส

เมฆสมก

เนครส

เมฆมก

เมฆมก เนครอส

noctilucent ˌnɒktəˈluːsənt นอกตลเซนต

นอคตลวเซน

เมฆส

เมฆสกใส เมฆทปราตร นอกตลเซนต

condensation trail

contrail

kɒndɛnˈseɪʃən + treɪl kɒndənˈseɪʃən + treɪl ˈkɒntreɪl คอนเดนเซชนเทรล

คอนเทรล

คอนเดนเซชนเทรล


พวยการกลนตว

แนวเมฆ

แนวไอนากลนตว

คอนเทรล คอนเดนเซชนเทรล


* special clouds นอยในหนงสอ International Cloud Atlas ขององคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization- WMO)

เลม 1 ป 1975 หนา 65-68

** ในพจนานกรมศพทภมศาสตร “เนครส” อยตรงคาอธบายของ lenticular cloud

*** ธวชชย ดลยสจรต สมาชกชมรมคนรกมวลเมฆ บญญตศพทสาหรบ noctilucent cloud วา “เมฆทปราตร”

**** ดร.บญชา ธนบญสมบต บญญตศพทสาหรบ contrail วา “เมฆหางเครองบน”

85

Other clouds (เมฆอน ๆ)





asperatus แอสเพอเรตส แอสเพอเรตส

dissipation trail

distrail

ˌdɪsəˈpeɪʃən + treɪl

ˈdɪsˌtreɪl ดสซปเพชนเทรล ดสเทรล

ดสซปเพชนเทรล

ดสเทรล

พวยอนตรธาน

ดสซปเพชนเทรล

ดสเทรล

föhn หรอ foehn feɪn, German: fœn เฟน เฟน

เฟน (เฟน) เฟน

Kelvin-Helmholtz เคลวน-เฮลมโฮลซ เมฆคลน

เคลวน-เฮลมโฮลทซ

เคลวน-เฮลมโฮลตซ

Morning Glory ˈmɔrnɪŋ + ˈglɔriː, ˈmɔrnɪŋ + ˈgloʊriː มอรนงกลอร

มอรนงกโลร

มอรนงกลอร มอรนงกลอร

pyrocumulus ˈpaɪroʊ + ˈkjuːmjələs ไพโรควมวลส

ไพโรควมวลส

* ชอเมฆในหมวดนไมมในหนงสอ International Cloud Atlas แตปรากฏอยในหนงสอวารสาร และเวบไซตตาง ๆ ตวอยางเชน Wikipedia,

The Cloud Appreciation Society, ชมรมคนรกมวลเมฆ ฯลฯ จงนามาลงไวในทนดวย

** เนองจากไมมคาเหลานใน Dictionary.com จงเทยบกบคาทใกลเคยงดงน

asperatus เทยบเคยงกบ asperate /ˈæspəˌreɪt/

pyrocumulus เทยบเคยงกบ pyro /ˈpaɪroʊ/ และ cumulus /ˈkjuːmjələs/

86

เมฆทไมไดทบศพท แตบญญตศพทโดยคดคาใหม

เมฆ นยามศพท




banner cloud เมฆรปธง

เมฆขนนก

เมฆขนนก เมฆปาย เมฆปาย

cap cloud เมฆ (ยอดเขา)

รปหมวกแกป

เมฆคลม

เมฆหมวกแกป เมฆหมวก

funnel cloud ลากรวย

งวง

เมฆงวง เมฆงวง

hole punch cloud,

fallstreak hole

รเมฆ รเมฆ

horseshoe vortex เมฆเกอกมา เมฆเกอกมา

iridescent cloud เมฆสรง เมฆสรง

mushroom cloud เมฆรปดอกเหด เมฆเหด

orographic cloud เมฆตามเทอกเขา

เมฆภเขา

เมฆภเขา

roll cloud เมฆกลง เมฆมวนกลง เมฆมวน

rotor cloud เมฆมวนตว เมฆโรเตอร เมฆหมน

wave cloud เมฆในคลนภเขา เมฆคลน

อางอง

หนงสอ

1. The American Heritage Dictionary of the English Language. Fourth Edition. Boston : Houghton Mifflin, 2000.

2. Cambridge Advanced Learner’s Dictionary. Third Edition. Cambridge : Cambridge University Press, 2010.

3. International Cloud Atlas Volume I : manual on the observation of clouds and other meteors. Revised ed.

Geneva : World Meteorological Organization, 1975.

4. International Cloud Atlas Volume II. Geneva : World Meteorological Organization, 1987.

5. Longman dictionary of contemporary English. Fifth Edition. Essex, England : Pearson Education, 2010.

6. Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary. Tenth Edition. Springfield, Massachusetts : Merriam-Webster, 1995.

7. Oxford Advanced Learner’s Dictionary. 8th Edition. Oxford : Oxford University Press, 2010.

8. Pretor-Pinney, Gavin. The Cloud collector’s handbook. London : The Cloud Appreciation Society, 2009.

9. Webster’s new world dictionary of American English. 3rd ed. New York : Prentice Hall, 1994.

10. นยามศพทอตนยมวทยา. กรงเทพฯ : กรมอตนยมวทยา, 2522.

11. บญชา ธนบญสมบต. Cloud guidebook คมอเมฆและปรากฏการณบนทองฟา. กรงเทพฯ : สารคด, 2554.

87

12. พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2544.

13. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. พมพครงท 4 แกไขเพมเตม. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2549.

14. วทย เทยงบรณธรรม. พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED Modern English-Thai Dictionary. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน,

2541.

15. ศพทดนตรสากล ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2548.

16. ศพทพฤกษศาสตร องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน,

2546.

17. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชน

ประถมศกษาปท 5 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551. กรงเทพฯ : องคการคาของ สกสค., 2554.

18. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ชน

มธยมศกษาปท 1 เลม 2 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : องคการคาของ สกสค., 2553.

19. หลกเกณฑการทบศพท ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาเยอรมน ภาษาอตาล ภาษาสเปน ภาษารสเซย

ภาษาญปน ภาษาอาหรบ ภาษามลาย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2535.

เวบไซต

1. The American Heritage Dictionary of the English Language http://ahdictionary.com

2. The Cloud Appreciation Society http://cloudappreciationsociety.org

3. Cambridge Advanced Learner’s Dictionary http://dictionary.cambridge.org

4. Collins Dictionary http://www.collinsdictionary.com

5. Dictionary.com http://dictionary.reference.com

6. Longman Dictionary of Contemporary English http://www.ldoceonline.com

7. Macmillan Dictionary http://www.macmillandictionary.com

8. Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary http://www.merriam-webster.com

9. Oxford Advanced Learner’s Dictionary http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com

10. Wikipedia http://www.wikipedia.org


12. ประวตกรมอตนยมวทยา http://www.tmd.go.th/aboutus/history.php

13. ประวตกรมอทกศาสตร กองทพเรอ http://www.navy.mi.th/hydro/hydrohis.htm

http://ahdictionary.com/


http://dictionary.cambridge.org/

http://www.collinsdictionary.com/


http://www.ldoceonline.com/

http://www.macmillandictionary.com/

http://www.merriam-webster.com/

http://oald8.oxfordlearnersdictionaries.com/

http://www.wikipedia.org/


http://www.tmd.go.th/aboutus/history.php

http://www.navy.mi.th/hydro/hydrohis.htm

88

เมฆในตาราพชยสงคราม

พมพครงแรก 14 พฤศจกายน 2553, พมพครงท 2 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

ภาพตาราพชยสงครามฉบบพบทเพชรบรณ เมอ 11 ธนวาคม 2551

ทมา : มตชนออนไลน http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1229260862&grpid=10&catid=04

ตาราพชยสงครามเปนตาราวาดวยวธทจะเอาชนะสงคราม เลมทมชอเสยงทสดเลมหนงของโลกคอ ตาราพชยสงครามของซนว

แตงขนเมอประมาณ 2,600 ปมาแลว และแมไมไดตงใจเขยนใหเปนตาราพชยสงครามโดยตรง แตไดรบการยกยองใหเปนเสมอนตาราพชย

สงครามนนคอหนงสอเรอง สามกก

สาหรบของไทย สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพทรงนพนธไววา

"อนหนงสอตาราพไชยสงครามน ปรากฏในหนงสอพระราชพงศาวดารกลาววา 'สมเดจพระรามาธบด (พระองคท ๒) แรกใหทา

ตาราพไชยสงคราม' เมอปมะเมยสมฤทธศก (พ.ศ. ๒๐๔๑) และมเคาเงอนเปนทสงเกตวาดเหมอนสมเดจพระนเรศวรมหาราชจะได

ใหแกไขหรอเพมเตมตาราพไชยสงครามของสมเดจพระรามาธบดท ๒ อก...

มาถงตนสมยรตนโกสนทรน ปรากฏไดมการตรวจชาระตาราพไชยสงครามครง ๑ เมอในรชกาลท ๓"

(ตาราพไชยสงคราม คากลอน หนา [13] – [15])

ตอมาเมอไทยเรมตดตอกบตะวนตกตงแตสมยรชกาลท 4 กเปลยนมาใชยทธศาสตรแบบตะวนตกแทนตาราพชยสงครามของไทย

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1229260862&grpid=10&catid=04

89

ผมลองคนคาวา "เมฆ" ในตาราพชยสงครามของซนว แตไมพบ ลองคนในหนงสอ ตาราพไชยสงคราม คากลอน ซงพมพมาจาก

ตนฉบบใบลาน ฉบบเจาพระยาศรธรรมาธราช (เวก บณยรตพนธ) พบเรองเมฆทนาสนใจดงน (รกษาตวสะกดตามหนงสอ)

"เมฆเกลอนทฆาภร อตรทศชะอมส

ลาถงทกขณศร เขากลมเกลอนพระสรยล

สนแสงบสญแสง ไปแจมแจงยงมวมนท

อยายกพยหพล จะพลนแพเสยไชย

เมฆมาแตทศนน หมทนบงพระสรยไส

เมฆหมนนคนไกล ใหลนฆองดาเนนธง

จกไชยชานะ สรฤทธเรองณรงค

สาฤทธประสง ประสทธสาธโดยใจ

ผเมฆแลเกลอนมา แตปาจมทศไป

บรรพกลมรงศรไถง อยาเพอยกพลากร

เมฆมาแตทศนน หมทนบงงรววร

คนถอยจากอาภร ไมบดบงพระสรยา

ลนฆองแลวโบกธง จตรงคพลาคลา

ถายทธจะไชยา วทธโดยมโนไน

เมฆมาทกขณทศ อตรปดอะโนไท

จาเรญฆองแลธงไชย ชะนะแทอยาสงกา

เมฆมาแตทศนน หมทนกลมระววา

แมเมฆนนคนมา อยาเพอยกจะเสยการ

เมฆมาแตบรรพทศ สถตยประจมโดยวาร

กลมดวงพระสรฉาน บฉายแสงใหยกธง

เมฆมาแตทศนน หมทนกลมเขาในวง

ถอยคนมาทศลง อยายาตราจะไภยยนต"

(หนา 8-9)

90

ถอดความไดวา

1. เมฆมาจากทศเหนอไปทศใต บงดวงอาทตย อยายกทพ จะแพ

2. เมฆมาจากทศเหนอ ไมทนบงดวงอาทตย แลวลอยกลบไป ใหยกทพ จะชนะ

3. เมฆมาจากทศตะวนตกไปทศตะวนออก บงดวงอาทตย อยายกทพ จะแพ

4. เมฆมาจากทศตะวนตก ไมทนบงดวงอาทตยแลวลอยกลบไป ใหยกทพ จะชนะ

5. เมฆมาจากทศใตไปทศเหนอ บงดวงอาทตย ใหยกทพ จะชนะ

6. เมฆมาจากทศใต ไมทนบงดวงอาทตยแลวลอยกลบไป อยายกทพ จะแพ

7. เมฆมาจากทศตะวนออกไปทศตะวนตก บงดวงอาทตย ใหยกทพ จะชนะ

8. เมฆมาจากทศตะวนออก ไมทนบงดวงอาทตยแลวลอยกลบไป อยายกทพ จะแพ

สรปคอ เมฆมาจากทศเหนอหรอทศตะวนตก ถาบงดวงอาทตยได จะแพ ถาบงไมได จะชนะ เมฆมาจากทศใตหรอทศตะวนออก ถา

บงดวงอาทตยได จะชนะ ถาบงไมได จะแพ

เปนไปไดหรอไมวา นเปนการถอนมตฤกษยามโดยใชสญลกษณคอ

ดวงอาทตยแทนชยชนะ

เมฆคอกองทพ

เมฆทศไหนบงดวงอาทตยได หมายถงกองทพทมาจากทศนนจะไดชยชนะ

เมฆจากทศเหนอหรอทศตะวนตกคอ กองทพทมาจากทศเหนอหรอทศตะวนตก เมอดจากแผนทแลว นาจะหมายถง กองทพพมา

ศตรสาคญของไทยในอดต สวนเมฆจากทศใตหรอทศตะวนออกกคอ กองทพไทยนนเอง

นอกจากนในตาราพชยสงครามดงกลาวยงมเรองเกยวกบเมฆอกวา

"เหนเมฆเกลอนมาเปนหม เปนรปเมร อยายกฤกษนนมรณา" (หนา 7)

อนนชดเจนเลยวาถาเหนเมฆเปนรปเมรเผาศพ อยายกทพ จะตองตาย

91

เมฆทเหนเปนรปตาง ๆ นเรยกวา "เมฆฉาย" และการทานายเมฆเรยกวา "ยกเมฆ" พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

ไดนยามคาทงสองไวดงน

"เมฆฉาย น. เงาเมฆ, เมฆทปรากฏใหเหนเปนรปตาง ๆ เนองจากการยกเมฆ เปนนมตใหสามารถพยากรณไดวารายหรอด เชน

ภาวนาเขมนเหนเมฆฉาย นมตเปนนารายณเรองศร. (ขนชางขนแผน)"

(หนา 872)

“ยกเมฆ ก. เพงดเมฆ เมอเหนเปนรปอะไรแลว กถอเปนนมตเพอทานายวาดหรอราย เชนในเวลาจะยกทพ ถาเหนเมฆเปนรป

พระนารายณ กถอวาเปนนมตทด ควรยกทพได เชน ตรงเขาไปในปาแลวปลกตว เปาทวดวยคาถาประกาศต ขยบยนยกเมฆดนมต

เหนรปนารายณเรองฤทธตดอมพร. (ขนชางขนแผน), ถาเหนเมฆเปนรปคนหวขาดหรอแขนขาด ขาขาด เปนนมตไมด ไมควรยกทพ

แมผทรงวทยาคณอาจบรกรรมตอหวหรอแขนขาใหสมบรณได ถงกระนนกไมถอวาเปนนมตทด ไมควรยกทพ เชน กอดอกยกเมฆด

นมต กวปรตเปนรปคนหวหาย จะยกตอคอแขนไมตดกาย เถนสาคญมนหมายไมคนมา. (ขนชางขนแผน); (สา) เดาเอา, นกคาดเดา

เอง, กเรองขน.”

(หนา 890)

นาจะสนใจทคาวา "ยกเมฆ" นนสามารถหมายถงสานวนทแปลวา เดาเอาเอง เหมอนกบขอสนนษฐานของผมเรองเมฆทศเหนอและ

ตะวนตกวาเปนทพพมา คงเขาขายเปนการยกเมฆอยางหนงดวยกระมง (^_^)

การศกษาเรองเมฆในสงคมไทยยงมอยนอย บทความนเปนเพยงบทเรมตนบทหนงในการศกษาเรองเมฆทปรากฏในวรรณกรรม

ตาง ๆ หากทานผอานพบขอบกพรองผดพลาด หรอมคาแนะนาใด ขอความกรณาแจงใหผ เขยนทราบ เพอจะไดปรบปรงแกไขตอไป ขอบคณ

มากครบ

อางอง

1. ตาราพไชยสงคราม คากลอน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2510. พมพเปนอนสรณในงานพระราชทางเพลงศพ

รอยเอก ขนวรนตนสย (สอน นธนนทน) 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2510.

2. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : นานมบคสพบลเคชนส, 2546.

92

เมฆในพระไตรปฎก พระครสตธรรมคมภร และพระมหาคมภรอลกรอาน

พมพครงแรก 31 ตลาคม 2553, พมพครงท 2 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

เปนเรองนาสนใจทเมฆมความสมพนธกบศาสนาตาง ๆ อยางไมธรรมดา ดงเราจะไดพบคาวา "เมฆ" ในคมภรทางศาสนาตาง ๆ เปน

จานวนมาก ในทนขอยกมา 3 คมภรหลกคอ

1. พระไตรปฎก ของศาสนาพทธ พบคาวา "เมฆ" 216 แหง

2. พระครสตธรรมคมภร (ไบเบล) ของศาสนาครสต พบ 161 แหง

3. พระมหาคมภรอลกรอาน ของศาสนาอสลาม พบ 20 แหง

เมฆทปรากฏในคมภรศาสนานนมประเดนตาง ๆ มากมาย แตในทนจะขอพดถงเฉพาะบางประเดนทนาสนใจ โดยแบงเปน

1. ความหมายบวก

2. ความหมายลบ

3. ความหมายกลาง

การแบงประเภทนดจากเนอหารอบขางหรอบรบททคาวา "เมฆ" นนปรากฏอย สาหรบตวอยางทยกมา จะเรยงลาดบกอนหลงตามท

ปรากฏในพระคมภรนน ๆ

93

1. เมฆในพระไตรปฎก

หนาปกหนงสอพระไตรปฎกฉบบสยามรฐ

ทมา : http://truthoflife.fix.gs/index.php?topic=8540.0

พบคาวา "เมฆ" 216 แหง (รวมคาวา "วลาหก" ทแปลวาเมฆดวย)

ตวอยาง :

1.1 ความหมายบวก

"เมฆมสายฟาแลบแปลบปลาบ มยอดตงรอยกระหมอย ยงแผนดนใหโชกชมอย ยอมยงทดอนและทลมใหเตม แมฉนใด ฯ ทายกผมศรทธา

เปนบณฑตไดฟงแลว ยอมจดหาโภชนาหารมาเลยงวณพกดวยขาวนาใหอมหนา บนเทงใจ เทยวไปในโรงทาน สงวา ทานทงหลายจงให ทาน

ทงหลายจงให ดงน และทายกนนบนลอเสยงเหมอนเสยงกระหมแหงเมฆ เมอฝนกาลงตก ฉะนน ธารแหงบญอนไพบลยนน ยอมยงทายกผให

ใหชมชน ฯ"

อสสตถสตร ๑๕/๔๑๐

(หมายความวา ขอความทยกมานนมาจากพระสตรชอ "อสสตถสตร" อยในพระไตรปฎกฉบบสยามรฐ เลมท ๑๕ ขอท ๔๑๐)

"พระสมพทธเจา...เปนผดจมหาเมฆยงฝนใหตกในพระสาวก"

http://truthoflife.fix.gs/index.php?topic=8540.0

94

ปโรสหสสสตร ๑๕/๗๔๙

"เปรยบเหมอนมหาเมฆ ยงขาวกลาทงปวงใหงอกงาม ชอวายอมมมาเพอประโยชน เพอเกอกล เพอความสข แกชนเปนอนมาก ฉนใด สปบรษ

เมอเกดในสกล ยอมเกดมาเพอประโยชน เพอเกอกล เพอความสข แกชนเปนอนมาก คอ แกมารดาบดา แกบตรภรยา แกทาส กรรมกร

คนรบใช แกมตรสหาย แกสมณพราหมณ ฉนนนเหมอนกน ฯ"

สปปรสสตร ๒๒/๔๒

"ทานมกายอนประดบแลว ทรงมาลยนงหมผาสวยงาม มรศมเปลงปลง ดงสายฟาอนแลบออกจากกลบเมฆ"

ปฐวมาน ๑๘/๑

"ตนไทรตนหนง มรมเงาชดสนทด เขยวชอมดจสเมฆ มสและสณฐานคลายเมฆ...ปาใหญเขยวชอมดจสเมฆ มสและสณฐาณคลายเมฆ"

นนทกาเปตวตถ ๒๖/๑๒๓

"ภเขามสเขยวดจเมฆงดงาม มธารนาเยนใสสะอาด ดารดาษไปดวยหญามส เหมอนแมลงทบทมทอง ยอมยงเราใหรนรมย"

มหากสสปเถรคาถา ๒๖/๓๙๘

ทบอกวา มสเขยวเหมอนเมฆ แสดงวาเหนเมฆเปนสเขยว นาจะเปนเมฆ Cumolonimbus หรอเมฆฝนขนาดใหญ ทอาจมการกอตวของพาย

ฝน พายลกเหบ พายทอรนาโด หรอลมทรนแรง สเขยวนนเกดจากการกระเจงของแสงอาทตยเมอกระทบนาแขงในเมฆ การทเลอกสของเมฆ

เปนสเขยว แทนทจะเปนสขาวของเมฆทเหนสวนใหญ แสดงความชางสงเกตของคนสมยกอนวา ถาเหนเมฆสเขยวแสดงวาเมฆนนมนา

(รวมทงนาแขง) มความชน ความชม หรอความชอมมากกวาเมฆสขาว ดงนนจงเปรยบวา เขยวชอมดจสเมฆ

95

เมฆ Cumulonimbus ทเมอง Pueblo รฐ Colorado ประเทศสหรฐอเมรกา เมอวนท 18 กรกฎาคม ค.ศ. 2006 ถายโดย Van Truan (truan)

ดานลางของเมฆจะเหนฟาผาและฝนตก

ทมา : http://www.flickr.com/photos/truan/2279632452

"เมอเมฆรองกระหม นกยางมนยอมมครรภทกเมอ พวกมนยอมทรงครรภอยแมนาน ตลอดเวลาทสายฝนยงไมตก พวกมนยอมพนจากการ

ทรงครรภเมอเวลาทสายฝนตก ฉนใด ขาพระองคกฉนนน เมอพระพทธเจาทรงพระนามวาปทมตระ ทรงประกาศกกกองดวยเมฆ คอ ธรรม ได

ถอเอาครรภ คอ ธรรม ดวยเสยงแหงเมฆ คอ ธรรม ขาพระองคอาศยแสนกลปทรงครรภ คอ บญอย ยงไมพนจากภาระ คอ สงสาร ตลอดเวลา

ทสายฝนคอ ธรรมยงไมตก ขาแตพระศากยมน เมอเวลาทพระองคทรงประกาศกกกองดวยสายฝน คอ ธรรม ในพระนครกบลพศด อนนา

รนรมย ขาพระองคจงไดพนจากภาระ คอ สงสาร"

อปาลเถราปทาน ๓๒/๘

"ไฟนรกดบ มหาเมฆยงฝนใหตก"

ปฬนปปาทกเถราปทาน ๓๓/๗๗

http://www.flickr.com/photos/truan/2279632452

96

"แกว ๗ ประการตกลงแลว มหาเมฆยงฝนใหตก (มหาเมฆยงฝนแกว ๗ ประการใหตกลง)"

เวสสนตรจรยา ๒๕/๙

"ดวยสจจวาจาน ขอเมฆจงยงฝนใหตกหาใหญ"

มจฉราชจรยา ๓๓/๓๐

1.2. ความหมายลบ

"ครงนน เมฆใหญในสมยมใชฤดกาลตงขนแลว ฝนตกพราเจอดวยลมหนาว ตลอด ๗ วน. ครงนน มจจลนทนาคราชออกจากทอยของตน ได

แวดวงพระกายพระผมพระภาคดวยขนด ๗ รอบ ไดแผพงพานใหญเหนอพระเศยรสถตอยดวยหวงใจวา ความหนาว ความรอน อยา

เบยดเบยนพระผมพระภาค สมผสแหงเหลอบ ยง ลม แดด และสตวเลอยคลาน อยาเบยดเบยนพระผมพระภาค."

มจจลนทกถา ๔/๕

"ทายเดอนแหงฤดฝน เมออากาศแจมใสปราศจากเมฆหมอก พระอาทตยสองนภากาศสวางจา ยากทจะด ยอมทานยนตาใหพราพรายฉนใด

ธรรมปราสาทกฉนนนเหมอนกน ยากทจะด ยอมทานยนตาใหพราพราย ฯ"

มหาสทสสนสตร ๑๐/๑๗๘

"ไมมกเลสดจตะป มโอฆะอนขามแลว ไมมอาสวะ ขามพนโอฆะ ผลวงความยดถอไดแลว ดจพระจนทรพนจากเมฆฉะนน. ฯ"

มหาสมยสตร ๑๐/๒๔๕

"ผใด เมอกอน ประมาท ภายหลง ผนน ไมประมาท เขายอมยงโลกนใหสวาง ดงพระจนทรซงพนแลวจากเมฆ"

องคลมาลสตร ๑๓/๕๓๔

97

คาวา "พนจากเมฆ" หรอ "ปราศจากเมฆ" พบถง 36 แหง

"พระยามารบงคบเสนามารในทประชมนนดงนแลว เอาฝามอตบแผนดน กระทาเสยงนากลว เหมอนเมฆยงฝนใหตก คารามอย พรอมทงฟา

แลบ"

มหาสมยสตร ๑๐/๒๔๖

"บาปประมาณเทาปลายขนทราย ยอมปรากฏประดจเทากอนเมฆในนภากาศแกบรษผไมมกเลส"

ปทมปบผสตร ๑๕/๗๙๘

"เมอมหาเมฆตงขนแลวยอมเกดหวงนาใหญ เมอเกดหวงนาใหญแลว แมบานกถกนาพดไป แมนคมกถกนาพดไป แมนครกถกนาพดไป เมอ

บานกด นคมกด นครกด ถกนาพดไปอย ในทนน ๆ แมมารดากไมพบบตร แมบตรกไมพบมารดา ดกรภกษทงหลายปถชนผไมไดสดบ ยอม

กลาวภยขอท ๒ นวา เปนอมาตาปตตกภย ฯ"

ภยสตร ๒๐/๕๐๒

"เครองมวหมองของพระจนทร และพระอาทตย อนเปนเหตใหพระจนทรและพระอาทตยไมแผดแสง ไมสองแสง ไมไพโรจน ม ๔ ประการน ๔

ประการเปนไฉน คอ เมฆ ๑ หมอก ๑ ควนและละออง ๑ ราหจอมอสร ๑ เครองมวหมองของพระจนทรและพระอาทตย อนเปนเหตให

พระจนทรและพระอาทตยไมแผดแสง ไมสวางไสว ไมไพโรจน ๔ ประการนแล ดกรภกษทงหลาย อปกเลสของสมณพราหมณทงหลาย อนเปน

เหตใหสมณพราหมณพวกหนงไมสงา ไมรงเรอง ไมไพโรจน กม ๔ ประการ ฉนนนเหมอนกน ๔ ประการเปนไฉน ดกรภกษทงหลาย ม

สมณพราหมณพวกหนง ดมสราและเมรย ไมงดเวนจากการดมสราและเมรย นเปนอปกเลสของสมณพราหมณประการท ๑ มสมณพราหมณ

พวกหนงเสพเมถนธรรม ไมงดเวนจากเมถนธรรม นเปนอปกเลสของสมณพราหมณประการท ๒ มสมณพราหมณพวกหนงยนดทองและเงน

ไมงดเวนจากการรบทองและเงน นเปนอปกเลสของสมณพราหมณประการท ๓ มสมณพราหมณพวกหนงเลยงชวตดวยมจฉาชพ ไมงดเวน

จากมจฉาชพ นเปนอปกเลสของสมณพราหมณประการท ๔ "

อปกเลสสตร ๒๑/๕๐

"ไมพงกาจดเหลากเลสเสยโดยสวนเดยว เหมอนลมไมพงกาจดเมฆไซร สตวโลกทงหมดถกความไมรปกคลมแลว พงเปนโลกมด เหมอนโลกท

ถกเมฆปกคลมแลวเปนโลกมด"

วงคสสตร ๒๕/๓๓๐

98

"อนตรายของฝนซงพวกหมอดรไมได สายตาของพวกหมอดหยงไมถง ๕ ประการน ๕ ประการเปนไฉน คอ เตโชธาตเบองบนอากาศกาเรบ

เมฆทเกดขนยอมกระจายไปเพราะเตโชธาตกาเรบนน นเปนอนตรายของฝนขอท ๑ ซงพวกหมอดรไมได สายตาของพวกหมอดหยงไมถง

อกประการหนง วาโยธาตเบองบนอากาศกาเรบ เมฆทเกดขนยอมกระจายไป เพราะวาโยธาตกาเรบนน นเปนอนตรายของฝนขอท ๒ ซงพวก

หมอดรไมได สายตาของพวกหมอดหยงไมถง"

วสสสตร ๒๒/๑๙๗

"นกยางทงหลายมขนอนขาวสะอาด ถกความกลวตอเมฆคกคาม"

สปปเถรคาถา ๒๖/๓๓๓

"กลอง คอ เมฆอนเกลอนกลนดวยสายฝน ยอมคารณรองอยในนภากาศ"

ภตเถรคาถา ๒๖/๓๖๙

"ตนงวสงเทยมเมฆ เตมไปดวยหนามเหลกคมกรบ กระหายเลอดคน"

มหานารทกสสปชาดก ๒๘/๘๕๕

"เวลานน ลมกรรมชวาตอนทาใหเจบปวดเหลอทนเกดขนแกดฉน ทงมหาเมฆกเกดขนในเวลาทดฉนจะคลอด สามไปหาทกาบงกถกงกดตาย"

ปฏาจาราเถรยาปทาน ๓๓/๑๖๐

"พระองคเสดจนพพานพรอมดวยพระสาวกดงเมฆหายไปเพราะลม นาคางหายไปเพราะพระอาทตย ความมดหายไปเพราะแสงไฟ"

ตสสพทธวงศ ๓๓/๑๘

99

1.3. ความหมายกลาง

"ในวสาณาราชธานนน มหวงนา ชอธรณ เปนแดนทเกดเมฆ เกดฝนตก"

อาฏานาฏยสตร ๑๑/๒๑๒

"นกยางผมเมฆเปนบดา"

โลลชาดก ๒๗/๔๒๑

ยงเรองนาสนใจคอ ม 3 พระสตรทมชอและเนอหาเกยวกบเมฆโดยตรงคอ

1. เมฆสตร

2. อพภวลาหกสตร

3. วลาหกสตร

"เมฆสตรท ๑

ผ เจรญอรยมรรคทาอกศลธรรมใหสงบโดยพลน

[๒๘๔] สาวตถนทาน. ดกรภกษทงหลาย ฝ นละอองอนตงขนในเดอนทายแหงฤดรอน เมฆกอนใหญทเกดในสมยมใชกาล ยอมยงฝ น

ละอองนนใหหายราบไปไดโดยพลน แมฉนใด ภกษเจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทาใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘

ยอมยงอกศลธรรมอนลามกทเกดขนแลว ใหหายสงบไปไดโดยพลน ฉนนนเหมอนกน.

[๒๘๕] ดกรภกษทงหลาย เมอภกษเจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทาใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ อยางไร

เลา จงใหอกศลธรรมอนลามกทเกดขนแลวหายสงบไปไดโดยพลน? ดกรภกษทงหลาย ภกษในธรรมวนยน ยอมเจรญสมมาทฏฐ อนอาศย

วเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปในการสละ ฯลฯ ยอมเจรญสมมาสมาธ อนอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปในการสละ ดกร

ภกษทงหลาย ภกษเมอเจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทาใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ อยางนแล จงใหอกศลธรรม

อนลามกทเกดขนแลว หายสงบไปไดโดยพลน."

100

"เมฆสตรท ๒

ผ เจรญอรยมรรคทาอกศลธรรมใหสงบในระหวางโดยพลน

[๒๘๖] สาวตถนทาน. ดกรภกษทงหลาย ลมแรงยอมยงมหาเมฆอนเกดขนแลวใหหายหมดไปไดในระหวางนนเอง แมฉนใด ภกษเมอ

เจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทาใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ยอมยงอกศลธรรมอนลามกทเกดขนแลว ใหหาย

สงบไปในระหวางไดโดยพลน ฉนนนเหมอนกน.

[๒๘๗] ดกรภกษทงหลาย ภกษเมอเจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทาใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ อยางไร

เลา จงใหอกศลธรรมอนลามกทเกดขนแลว หายสงบไปในระหวางได?

ดกรภกษทงหลาย ภกษในธรรมวนยน ยอมเจรญสมมาทฏฐ อนอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปในการสละ ฯลฯ ยอมเจรญ

สมมาสมาธ อนอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปในการสละ ดกรภกษทงหลาย ภกษเจรญอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ กระทา

ใหมากซงอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ อยางนแล จงใหอกศลธรรมอนลามกทเกดขนแลว หายสงบไปในระหวางไดโดยพลน."

เมฆสตร ๑๙/๒๘๔-๒๘๗

"อพภวลาหกสตร

วาดวยเหตปจจยใหมเมฆหมอกในบางคราว

[๕๕๑] พระนครสาวตถ. ภกษนนนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดทลถามพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผ เจรญ อะไรหนอเปน

เหต เปนปจจย ใหเมฆหมอกมในบางคราวพระเจาขา?

พระผมพระภาคตรสวา ดกรภกษ พวกเทวดาชอวาอพภวลาหกมอยเมอใด เทวดาพวกนนมความคดอยางนวา ไฉนหนอ พวกเราพง

ยนดดวยความยนดของตน เมอนน เมฆหมอกยอมม เพราะอาศยความตงใจของเทวดาพวกนน. ดกรภกษ ขอนแลเปนเหต เปนปจจย ใหเมฆ

หมอกมในบางคราว."

อพภวลาหกสตร ๑๗/๕๕๑

"วลาหกสตรท ๑

[๑๐๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวนอารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ใกลพระนครสาวตถ ณ ทนนแล

พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบพระผมพระภาคแลว พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนน

วา ดกรภกษทงหลาย วลาหก (เมฆ) ๔ อยางน ๔ อยางเปนไฉน คอ วลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยาง ๑ ใหฝนตก แตไมคารามอยาง ๑ ไม

คารามทงไมใหฝนตกอยาง ๑ คารามดวยใหฝนตกดวยอยาง ๑ ดกรภกษทงหลาย วลาหก ๔ อยางนแล ฯ

101

ดกรภกษทงหลาย ฉนนนเหมอนกน บคคลเปรยบดวยวลาหก ๔ จาพวกน มปรากฏอยในโลก ๔ จาพวกเปนไฉน คอ บคคลดจวลาหก

คารามไมใหฝนตกจาพวก ๑ ดจวลาหกใหฝนตก แตไมคารามจาพวก ๑ ดจวลาหกทงไมคารามทงไมใหฝนตกจาพวก ๑ ดจวลาหกคารามดวย

ใหฝนตกดวยจาพวก ๑ ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยางไร บคคลบางคนในโลกน เปนผชอบพดแตไม

ชอบทา บคคลเปนดจวลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกคาราม แตไมใหฝนตก แมฉนใด เรากลาวบคคลน

เปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกใหฝนตก แตไมคารามอยางไร บคคลบางคนในโลกน เปนผ ทา แตไมชอบพด บคคล

เปนดจวลาหกใหฝนตก แตไมคารามอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกให

ฝนตก แตไมคาราม แมฉนใด เรากลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกไมคารามทงไมใหฝนตกอยางไร บคคล

บางคนในโลกน เปนคนไมชอบพดทงไมชอบทา บคคลเปนดจวลาหกไมคารามทงไมใหฝนตกอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกไมคาราม

ทงไมใหฝนตก แมฉนใด เรากลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกคารามดวยใหฝนตกดวยอยางไร บคคลบาง

คนในโลกน เปนผชอบพดดวยชอบทาดวยบคคลเปนดจวลาหกคารามดวยใหฝนตกดวยอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกคารามดวยให

ฝนตกดวย แมฉนใด เรากลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย บคคลเปรยบดวยวลาหก ๔ จาพวกนแล มปรากฏอยในโลก ฯ"

"วลาหกสตรท ๒

[๑๐๒] ดกรภกษทงหลาย วลาหก ๔ อยางน ๔ อยางเปนไฉน คอ วลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยาง ๑ ใหฝนตก แตไมคารามอยาง

๑ ทงไมคารามทงไมใหฝนตกอยาง ๑ คารามดวยใหฝนตกดวยอยาง ๑ ดกรภกษทงหลาย วลาหก ๔ อยางนแล ดกรภกษทงหลาย ฉนนน

เหมอนกน บคคลเปรยบดวยวลาหก ๔ จาพวกน มปรากฏอยในโลก ๔ จาพวกเปนไฉน คอ บคคลดจวลาหกคาราม แตไมใหฝนตกจาพวก ๑

ดจวลาหกไมคาราม แตใหฝนตกจาพวก ๑ ดจวลาหกทงไมคารามทงไมใหฝนตกจาพวก ๑ ดจวลาหกคารามดวยใหฝนตกดวย

จาพวก ๑ ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยางไร บคคลบางคนในโลกน เลาเรยนธรรม คอ สตตะ เคยยะ

ไวยากรณ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาดก อพภตธรรม เวทลละ เขาไมรทวถงตามความเปนจรงวา นทกข นทกขสมทย นทกขนโรธ นทกขนโรธ

คามนปฏปทา บคคลเปนดจวลาหกคาราม แตไมใหฝนตกอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกคาราม แตไมใหฝนตก แมฉนใด เรากลาว

บคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย กบคคลเปนดจวลาหกใหฝนตก แตไมคารามอยางไร บคคลบางคนในโลกนไมไดเลาเรยนธรรม คอ

สตตะ ... เวทลละ แตเขารทวถงตามความเปนจรงวา นทกข นทกขสมทย นทกขนโรธ นทกขนโรธคามนปฏปทา บคคลเปนดจวลาหกใหฝนตก

แตไมคารามอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกใหฝนตกแตไมคาราม แมฉนใด เรากลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย บคคลเปน

ดจวลาหกทงไมคารามทงไมใหฝนตกอยางไร บคคลบางคนในโลกนไมไดเลาเรยนธรรม คอ สตตะ ... เวทลละ ทงเขาไมรทวถงตามความเปน

จรงวานทกข นทกขสมทย นทกขนโรธ นทกขนโรธคามนปฏปทา บคคลเปนดจวลาหกทงไมคารามทงไมใหฝนตกอยางนแล ดกรภกษทงหลาย

วลาหกทงไมคารามทงไมใหฝนตก แมฉนใด เรากลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย บคคลเปนดจวลาหกคารามดวยใหฝนตกดวย

อยางไร บคคลบางคนในโลกนเลาเรยนธรรม คอ สตตะ ... เวทลละ ทงเขารทวถงตามความเปนจรงวา นทกข นทกขสมทย นทกขนโรธ นทกขน

โรธคามนปฏปทา บคคลเปนดจวลาหกคารามดวยใหฝนตกดวยอยางนแล ดกรภกษทงหลาย วลาหกคารามดวยใหฝนตกดวย แมฉนใด เรา

กลาวบคคลนเปรยบฉนนน ดกรภกษทงหลาย บคคลเปรยบดวยวลาหก ๔ จาพวกนแล มปรากฏอยในโลก ฯ"

วลาหกสตร ๒๑/๑๐๑-๑๐๒

102

นอกจากนยงมพระสตรชอ "วลาหกสงยต" เปนเรองเกยวกบเทวดาในหมเมฆ แตเนองจากในทนจะกลาวเฉพาะเมฆในทองฟาเปน

หลก จงไมนบเรองเทวดาไวดวย

"วลาหกสงยต

วาดวยเทวดาซงนบเนองในหมวลาหก

[๕๔๒] พระนครสาวตถ. พระผมพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย เราจกแสดงพวก

เทวดาซงนบเนองในหมวลาหกแกเธอทงหลาย เธอทงหลายจงฟง ฯลฯ ดกรภกษทงหลาย พวก

เทวดาซงนบเนองในหมวลาหกเปนไฉน? พวกเทวดาทเปนสตวลาหกกม ทเปนอณหวลาหกกม

ทเปนอพภวลาหกกม ทเปนวาตวลาหกกม ทเปนวสสวลาหกกม. ดกรภกษทงหลาย พวกน

เราเรยกวา พวกเทวดาซงนบเนองในหมวลาหก."

วลาหกสงยต ๑๙/๕๔๒

อางอง :

พระไตรปฎกฉบบสยามรฐออนไลน 84000 พระธรรมขนธ http://www.84000.org

ดาวนโหลดโปรแกรมพระไตรปฎกฉบบธรรมทานได (ฟร) ท http://84000.org/download/tripitaka/index.html

คาวา "เมฆ" หมายถง เมฆทอยบนทองฟา รวมถงคาวา "วลาหก" ทแปลวาเมฆดวย

ไมนบ

1. คาวา "เมฆ" ทเปนคาอธบายเพมเตมในวงเลบ

2. คาวา "เมฆ" หรอคาทสะกดใกลเคยงกน หรอเปนชอเฉพาะดงน (เรยงตามลาดบทปรากฏ) คอ อสสเมฆพทธ, พระเมฆยะ, เมฆยสตร

, เมฆยวรรค, เมฆยเถรคาถา, พระเมฆยเถระ, เมฆเศรษฐ, สเมฆฆนะ, เมฆพภะ, เมฆลา และ เมฆะ (ชอคน)

3. คาวา "วลาหก" ทเปนชอเฉพาะคอ วลาหกอศวราช (ชอมา), มาวลาหก, หมวลาหก (เทวดา), วลาหกสงยต, สตวลาหก, อณหวลาหก

, อพภวลาหก, วาตวลาหก, วสสวลาหกเทวบตร และ วลาหกสสชาดก

http://www.84000.org/

http://84000.org/download/tripitaka/index.html

103

ตอนท 2 เมฆในพระครสตธรรมคมภร

หนาปกหนงสอพระครสตธรรมคมภรไทย ฉบบ ค.ศ. 1971 จดพมพโดย สมาคมพระครสตธรรมไทย

ทมา :

http://www.thaibible.net/producttbs/index.php?page=shop.product_details&flypage=flypage.tpl&product_id=45&category_id=

28&option=com_virtuemart&Itemid=64&lang=th

พบคาวา "เมฆ" 161 แหง


2.1. ความหมายบวก

"คอเราตงรงของเราไวทเมฆ และรงนนจะเปนเครองหมายแหงพนธสญญาระหวางเรากบโลก เมอเราใหมเมฆเหนอแผนดนและมรงขนทเมฆ

นน เราจะระลกถงพนธสญญาของเราระหวางเรากบเจาและบรรดาสตวทมชวตแลวนาจะไมทวมทาลายบรรดาสตวโลกอกเลย"

ปฐมกาล 9 : 13-15

(หมายถงพระธรรมชอ "ปฐมกาล" บทท 9 ขอ 13-15)

http://www.thaibible.net/producttbs/index.php?page=shop.product_details&flypage=flypage.tpl&product_id=45&category_id=28&option=com_virtuemart&Itemid=64&lang=th

http://www.thaibible.net/producttbs/index.php?page=shop.product_details&flypage=flypage.tpl&product_id=45&category_id=28&option=com_virtuemart&Itemid=64&lang=th

104

"พระเจาเสดจนาทางพวกเขาในเวลากลางวนดวยเสาเมฆ และตอนกลางคนดวยเสาเพลง ใหเขามแสงสวางเพอจะไดเดนทางไดทงกลางวน

และกลางคน "

อพยพ 13 : 21

พบคาวา "เสาเมฆ" นถง 13 แหง นาสนใจวา "เสาเมฆ (pillar of cloud)" นเปนอยางไร จากพระคมภรเสาเมฆนนอกจากจะชวยนา

ทาง และยงใหรมเงา ชวยบงแสงดวงอาทตย ดงนนนาจะเปนเมฆขนาดใหญ กอตวในแนวตง มลกษณะสงคลายเสา อาจเปนเมฆ

Cumulonimbus หรอ Cumulus congestus ไดหรอไม สวน "เสาเพลง" นนยงไมทราบวาคออะไร

เมฆ Cumulonimbus โดย Ali (aslay)

ทมา : http://www.flickr.com/photos/alsay/2633880371

http://www.flickr.com/photos/alsay/2633880371

105

เมฆ Cumulonimbus ทเกาะ Mykonos ประเทศกรซ ถายเมอเดอนมถนายน ค.ศ. 2009 โดย Sfortis

ทมา : http://en.wikipedia.org/wiki/File:Cumulonimbus-incus_mykonos.jpg

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Cumulonimbus-incus_mykonos.jpg

106

เมฆ Cumulus congestus ถายท Florida ประเทศสหรฐอเมรกา โดย Suzanne Clute (my butterfly)

ทมา : http://www.flickr.com/photos/36826389@N06/3730388439

http://www.flickr.com/photos/36826389@N06/3730388439

107

"พระเจาตรสกบโมเสสวา 'เราจะมาหาเจาในเมฆหนาทบ' "

อพยพ 19 : 9

"เวลาประชาชนทงปวงเหนเสาเมฆนนตงอยทประตเตนทเมอไร ทกคนกจะลกขนยนนมสการอยทประตเตนทของตน"

อพยพ 33 : 10

"ตลอดการเดนทางของเขา เมฆนนถกยกขนจากพลบพลาเมอใด ชนชาตอสราเอลกยกเดนตอไปทกครง แตหากวาเมฆนนมไดถกยกขนไปเขา

กไมออกเดนทางเลย จนกวาจะถงวนทเมฆนนจะถกยกขนไป"

อพยพ 40 : 36-37

"เมอไรเมฆลอยขนจากเตนท ภายหลงนนพวกอสราเอลกยกเดนไป ครนเมฆนนลอยหยดอยทใด คนอสราเอลกตงคายอยทนน "

กนดารวถ 9 : 17

"พระนเวศของพระเจากมเมฆเตมไปหมด"

2 พงศาวดาร 5 : 13

"พระองคทรงมดนาไวในเมฆทบของพระองค และเมฆนนกไมขาดวนไป พระองคทรงคลมหนาของพระทนง และคลเมฆของพระองคออกคลม

มนไว"

โยบ 26 : 8-9

"จงมองดทองฟาเถด ดเมฆซงอยสงกวาทาน"

โยบ 35 : 5

108

"เพราะพระองคทรงดงหยดนาขนไป ซงกลนเปนฝนจากเมฆของพระองค ซงฟากเทลงมา และหยดลงทมนษยอยางอดม เออ มคนใดเขาใจการ

แผของเมฆหรอ และการคะนองแหงพลบพลาของพระองคหรอ"

โยบ 36 : 27-29

"ขาแตพระเจา ความรกมนคงของพระองคอยในฟาสวรรค ความสตยซอของพระองคไปถงเมฆ "

สดด 36 : 5

"จงยกยองพระองคผทรงเมฆเปนพาหนะ"

สดด 68 : 4

"เมฆเทนาลงมา ทองฟากคะนองเสยง ลกธนของพระองคกปลวไปปลวมา"

สดด 77 : 17

"พระองคทรงคลมฟาสวรรคดวยเมฆ พระองคทรงเตรยมฝนใหแกแผนดนโลก พระองคทรงกระทาใหหญางอกบนภเขา"

เพลงสดด 147 : 8

"โดยความรของพระองค นาบาดาลกปะทออกมา และเมฆกหยาดนาคางลงมา"

สภาษต 3 : 20

"พระเจาผทรงปนเมฆพาย ผทรงประทานหาฝนแกมนษย และผกในทงนาแกทกคน"

เศคารยาห 10 : 1

109

"เปโตรทลยงไมทนขาดคา กบงเกดมเมฆสกใสมาปกคลมเขาไว แลวมพระสรเสยงออกมาจากเมฆนนวา 'ทานผ นเปนบตรทรกของเรา เราชอบ

ใจทานผ นมาก จงเชอฟงทานเถด' "

มทธว 17 : 5

"บตรมนษยเสดจมาบนเมฆในทองฟา ทรงฤทธานภาพและพระสรเปนอนมาก"

มทธว 24 : 30

คาวา "บตรมนษย" นหมายถง พระเยซ

"บรรพบรษของเราทงสนไดอยใตเมฆ และไดผานทะเลไปทกคน ไดรบบพตศมาในเมฆและในทะเล เขาสนทกบโมเสสทกคน"

1 โครนธ 10 : 1-2

"หลงจากนนเราทงหลายซงยงเปนอย จะถกรบขนไปในเมฆพรอมกบคนเหลานน และจะไดพบองคพระผ เปนเจาในฟาอากาศ อยางนนแหละ

เรากจะอยกบองคพระผ เปนเจาเปนนตย"

1 เธสะโลนกา 4 : 17

"ขาพเจาไดเหนทตสวรรคทมฤทธมากอกองคหนงลงมาจากสวรรค มเมฆลอมรอบตวทานและมรงเหนอศรษะทาน และหนาทานเหมอนดวง

อาทตย และขาทานเหมอนเสาไฟ"

ววรณ 10 : 1

"มเมฆขาว และมผหนงประทบบนเมฆนนเหมอนกบบตรมนษย สวมมงกฎทองคาบนพระเศยร และพระหตถถอเคยวอนคม"

ววรณ 14 : 14

110


"เขาทอแสงเหนอประชาชนเหมอนแสงอรณเมอดวงอาทตยขน คอรงเชาทไมมเมฆ"

2 ซามเอล 23 : 4

"ขอความมดทบยดเอาวนนนไว ขอใหเมฆคลมมนไว ขอใหสงททาใหวนดาทะมน ทาใหมนหวาดกลว"

โยบ 3 : 5

"เมฆจางและหายไปฉนใด บคคลทลงไปยงแดนคนตายกมไดกลบมาฉนนน"

โยบ 7 : 9

"ความสยดสยองตาง ๆ หนมาใสขา เกยรตของขาถกเขาตดตามอยางลมตาม และความเจรญรงเรองของขาศนยไปเสยอยางเมฆ"

โยบ 30 : 15

"คนทอวดวาจะใหของกานลแตมไดให กเหมอนเมฆและลมทไมมฝน"

สภาษต 25 : 14

"ผใดมวสงเกตลมกจะไมหวานพช และผ ทมองเมฆกจะไมเกยวขาว"

ปญญาจารย 11 : 4

"ความมดและความทกขใจและสวางกถกเมฆของแผนดนบดบงเสย"

อสยาห 5 : 30

111

"เราไดลบลางการทรยศของเจาเสยเหมอนเมฆ และลบลางบาปของเจาเหมอนหมอก"

อสยาห 44 : 22

"เขาขนมาเหมอนเมฆ รถรบของเขาเหมอนลมบาหม มาทงหลายของเขาเรวยงกวานกอนทร วบตแกเราทงหลาย เพราะวาเราจะตองพนาศ"

เยเรมย 4 : 13

"ดวยพระพโรธ พระเจาทรงใชเมฆบงธดาของศโยน"

บทเพลงคราครวญ 2 : 1

"จงพลาปราไรเถดวา 'อนจจาหนอวนนน' เพราะวนนนใกลเขามาแลว วนแหงพระเจาใกลเขามา จะเปนวนมเมฆ"

เอเสเคยล 30 : 3

"ทเมองทาปานเหสกลางวนจะมด เมอเราทาลายแอกของอยปต และอานภาพอนผยองของเมองนนจะสนสดลง

จะมเมฆมาคลมเมองนนไว และเหลาธดาของเมองนนจะตกไปเปนเชลย"


"พระเจาตรสดงนวา เพราะวามนสงและชยอดของมนขนอยทามกลางเมฆ และจตใจของมนกเยอหยงเพราะความสงของมน"


"ความรกของเจากเหมอนเมฆในยามเชา เหมอนอยางนาคางทหายไปแตเชาตร"

โฮเชยา 6 : 4

112

"วนแหงพระเจากาลงมาแลว ใกลเขามาแลว เปนวนแหงความมดและความมดครม เปนวนทมเมฆและความมดทบ"

โยเอล 2 : 2

"พระเจาทรงกรวชา ทรงฤทธานภาพใหญยง พระเจาจะไมทรงงดโทษเลย พระมรรคาของพระองคอยในลมบาหมและพาย และเมฆเปนผงคล

แหงพระบาทของพระองค"

นาฮม 1 : 3

"วนนนเปนวนแหงพระพโรธ เปนวนแหงความทกขใจ และเปนวนระทม เปนวนพนาศและวนเรศราง เปนวนแหงความมดและความมดครม

เปนวนทมเมฆและความมดทบ"

เศฟนยาห 1 : 15

"คนเหลานเปนหนโสโครกในการประชมเลยงผกรกของทานทงหลาย เพราะเขารวมเลยงกนอยางถงใจโดยไมกลวเกรง เขาเปนผ เลยงแกะท

เลยงแตตวเอง เปนเมฆทไมมนาทถกพดลอยไปตามลม"

ยดา 1 : 12


"เมอเราสรางเมฆใหเปนเสอ และความมดทบเปนผาออมของมน"

โยบ 38 : 9

"เจาตะเบงเสยงไปถงเมฆไดไหมละ เพอนามากมายจะลงมาคลมเจา"

โยบ 38 : 34

"ใครจะนบเมฆดวยสตปญญาได หรอใครจะเอยงถงนาของทองฟาได"

113

โยบ 38 : 37

"ขาจะขนไปเหนอความสงของเมฆ ขาจะกระทาตวของขาเหมอนองคผสงสด"

อสยาห 14 : 14

"ลมพายกพดมาจากทางเหนอ มเมฆกอนใหญทมความสวางอยรอบ และมไฟลกวาบออกมาอยเสมอ ทามกลางไฟนนดประหนงทองสมฤทธ

ทแวบวาบ"


"พระองคตรสกบประชาชนอกวา 'เมอทานทงหลายเหนเมฆเกดขนในทศตะวนตก ทานกกลาวทนทวา 'ฝนจะตก'

และกเปนอยางนนจรง' "

ลกา 12 : 54

อางอง :

1. พระครสตธรรมคมภร (Thai Holy Bible). พมพครงท 18. กรงเทพฯ : สมาคมพระครสตธรรมไทย, ค.ศ. 2006 [พ.ศ. 2549].

พมพครงแรกเมอป ค.ศ. 1971 หรอเรยกวาฉบบ 1971 แมวาสมาคมพระครสตธรรมจะออกฉบบใหมคอฉบบมาตรฐาน 2011แกไข

คาแปลของฉบบ 1971 แตฉบบ 1971 กยงเปนทนยมใชในปจจบน

2. http://www.bible2search.net ปจจบน (10 เมษายน 2555) เวบไซตนปดใหบรการแลว

3. อานและคนหาคาในพระคมภร http://teencsite.byethost9.com/biblelist/index.php

การคนหาคาวา "เมฆ" ในทนทาโดย

1. คนหาจากเวบไซต http://www.bible2search.net เมอวนท 31 ตลาคม 2553

ปจจบน (10 เมษายน 2555) เวบไซตนปดใหบรการแลว

2. ปรบการเวนวรรคใหตรงกบหนงสอพระครสตธรรมคมภรของสมาคมพระครสตธรรมไทย

ดาวนโหลดพระครสตธรรมคมภรภาษาตาง ๆ รวมทงภาษาไทยฟรไดท http://www.speedbible.com

ถาเลอกเปนไฟล chm (SpeedBible) กอนเปดครงแรกใหคลกขวา > เลอก Properties > Unblock > OK

http://www.bible2search.net/

http://teencsite.byethost9.com/biblelist/index.php

http://www.bible2search.net/

http://www.speedbible.com/

114

ตอนท 3 เมฆในพระมหาคมภรอลกรอาน

ปกหนงสอพระมหาคมภรอลกรอาน พรอมความหมายภาษาไทย โดยสมาคมนกเรยนเกาอาหรบ ประเทศไทย

จดพมพโดย ศนยกษตร ฟะฮด เพอการพมพอลกรอาน

ทมา : http://www.islamhouse.com/p/405

พบคาวา "เมฆ" 20 แหง


3.1. ความหมายบวก

เมฆเปนพระเมตตาของอลลอฮ ทใหความรมเยนแกมนษย ใหนาฝน ชวยบงแสงอาทตยอนรอนแรงขณะเดนทางกลางทะเลทราย

"เราไดใหเมฆบดบงพวกเจา"

ซเราะฮ อล-บะเกาะเราะฮ (2 : 57)

หมายถง ซเราะฮ (ซเราะฮ, บท) ชอ "อล-บะเกาะเราะฮ" บทท 2 อายะห (อายะฮ, โองการ, วรรค) ท 57

http://www.islamhouse.com/p/405

115

"ใหเมฆซงถกกาหนดใหบรการ (แกโลก) ผนแปรไประหวางฟากฟาและแผนดน"


จงขออภยโทษตอพระเจาของพวกทาน แลวจงกลบเนอกลบตวตอพระองค พระองคจะสงเมฆ(นาฝน) มาเหนอพวกทาน ใหหลงนาฝนลงมา

อยางหนก

ซเราะฮ ฮด (11 : 52)

"อลลอฮทรงเปนผสงลมทงหลาย แลวมนไดรวมตวกนขนเปนเมฆ แลวพระองคทรงใหมนแผกระจายไปตามทองฟา เทาทพระองคทรงประสงค

และพระองคทรงทาใหมนเปนกลมกอน แลวเจาจะเหนฝนตกลงมาจากทามกลางมน เมอมนไดตกลงมายงผ ทพระองคทรงประสงคจากปวง

บาวของพระองค เมอนนพวกเขากดใจ"

ซเราะฮ อรรม (30 : 48)

"อลลอฮซงทรงสงลมทงหลายออกไป (และมนไดหอบเปนเมฆขน แลวเราไดใหมนพดพาไปยงดนแดนทแหงแลง แลวเราไดใหแผนดนนนมชวต

(ชมชนดวยนาฝน) หลงจาการแหงแลงของมน เชนนนแหละการฟนคนชพ"

ซเราะฮ ฟาฏร (35 : 9)

"เราไดหลงนาลงมาอยางมากมายมากเมฆฝน เพอวาเราจะใหงอกเงยดวยนานนซงเมลดพช และพชผก และบรรดาเรอกสวนอนหนาแนน

ซเราะฮ อนนะบะอ (78 : 14-16)


"อลลอฮและมลาอกะอของพระองคจะมายงพวกเขา ในรมเงาจากเมฆ"


116

อลลอฮและ "มลาอกะอ" คอ เทวทต หรอเทวดา จะมาในเงาเมฆเพอลงโทษ

"เบองบนของมนกมเมฆหนาทบซอนกนชนแลวชนเลา เมอเขาเอามอของเขาออกมาเขาแทบจะมองไมเหนมน

และผใดทอลลอฮไมทรงทาใหเขาไดรบแสงสวาง เขากจะไมไดรบแสงสวางเลย"

ซเราะฮ อรเราะอด (13 : 12)

"อลลอฮนนทรงใหเมฆลอย แลวทรงทาใหประสานตวกนแลวทรงทาใหรวมกนเปนกลมกอน แลวเจากจาเหนฝนโปรยลงมาจากกลมเมฆนน

และพระองคทรงใหมนตกลงมาจากฟากฟา มขนาดเทาภเขา ในนนมลกเหบ แลวพระองคจะทรงใหมนหลนลงมาโดนผ ทพระองคทรงประสงค

และพระองคจะทรงใหมนผานพนไปจากผ ทพระองคทรงประสงค"

ซเราะฮ อนนร (24 : 43)

"พวกเขาไดปฏเสธไมเชอเขาดงนนการลงโทษแหงวนเมฆครอบคลมไดคราพวกเขา แทจรงมนเปนการลงโทษแหงวนยงใหญ"

ซเราะฮ อชชอะรออ (26 : 189)

"ครนเมอพวกเขาเหนเมฆทบเคลอนมายงทราบลมในหมบานของพวกเขา พวกเขากลาววา นคอเมฆทจะใหนาฝนแกเรา เปลาเลยมนคอสงท

พวกเจาเรงขอใหเกด มนคอลมพาย ในนนมการลงโทษอนเจบปวด"

ซเราะฮ อลอะฮกอฟ (46 : 24)

117


"ขอสาบานตอเมฆทพยง (ฝน) อยางหนก"

ซเราะฮ อซซารยาต (51 : 2)

"ขอสาบานตอมะลาอกะฮทอมเมฆฝน"

ซเราะฮ อลมรซะลาต (77 : 3)

อางอง

1. พระมหาคมภรอลกรอาน พรอมความหมายภาษาไทย / แปลโดยสมาคมนกเรยนเกาอาหรบ ประเทศไทย. มาดนะห,

ซาอดอาระเบย : ศนยกษตร ฟะฮด เพอการพมพอลกรอาน, ฮ.ศ. 1419 (พ.ศ. 2542?).

2. ความหมาย อลกรอาน ภาษาไทย โดยสมาคมนกเรยนเกาอาหรบ http://www.alquran-thai.com

สามารถดาวนโหลดหนงสอ พระมหาคมภรอลกรอาน พรอมคาแปลเปนภาษาไทย ไฟล PDF 1,794 หนา ไดท


http://www.alquran-thai.com/


118

สรป

พระคมภร พบคาวา “เมฆ” ทงหมด ความหมาย

บวก ลบ กลาง

พระไตรปฎก จานวน 216 69 76 71

% 100 32 35 33

พระครสตธรรมคมภร จานวน 161 120 26 15

% 100 75 16 9

พระมหาคมภรอลกรอาน จานวน 20 9 6 5

% 100 45 30 25

1. คาวา “เมฆ” ปรากฏในพระคมภรศาสนาทง 3 คอ พระไตรปฎกของศาสนาพทธ พระครสตธรรมคมภรของศาสนาครสต และพระ

มหาคมภรอลกรอานของศาสนาอสลาม โดยพบเปนจานวนมาก แสดงถงความสาคญของเมฆในศาสนาตาง ๆ

2. ในพระไตรปฎก พระครสตธรรมคมภร และพระมหาคมภรอลกรอาน ลวนมความหมายทงในทางบวก ทางลบ และความหมายเปน

กลาง ๆ เหมอนกน ขนกบบรบท

3. ความหมายทางบวกทมเหมอนกนทง 3 พระคมภรคอ ใหนาฝน ชวยใหมนษยและสงมชวตตาง ๆ อยได

4. ความหมายทางลบทมเหมอนกนทง 3 พระคมภรคอ บดบงความสวาง ทาใหมด

5. ในพระไตรปฎก แมจะมความหมายเปนลบมากกวาเลกนอย แตเมอมองจากสดสวนแลว จะเหนวาความหมายทง 3 ดานนนม

จานวนใกลเคยงกน

6. ในพระครสตธรรมคมภรและพระมหาคมภรอลกรอานสวนใหญมความหมายบวก ความหมายทเหมอนกนคอ เมฆเปนพระเมตตา

ของพระเจาและอลลอฮ นอกจากนพระเจาและอลลอฮมาปรากฏพระองคพรอมเมฆ ในพระครสตธรรมคมภรพระเจายงใชเสาเมฆ

นาทางชาวอสราเอลอพยพออกจากอยปตอกดวย

การศกษาเรองเมฆในดานตาง ๆ นน ยงมอยไมมากนก โดยเฉพาะอยางยงในดานศาสนา บทความนเปนเพยงกาวเลก ๆ กาวหนง ทจะ

ชวยใหเรารจกและเขาใจเมฆและศาสนาตาง ๆ ดยงขน ชวยใหเรารกผ อน และรกธรรมชาตมากยงขน หากทานพบขอผดพลาดหรอม

คาแนะนาใด ขอความกรณาแจงใหผ เขยนทราบ เพอจะไดแกไขปรบปรงตอไป ขอบคณมากครบ

119

การดทรงกลดเบองตน

พมพครงแรก 20 มนาคม 2555, พมพครงท 2 ปรบปรงและเพมเตม 24 มถนายน 2555

ปรากฏการณทสวยงามและนาอศจรรยมากอยางหนงบนทองฟาคอ “ทรงกลด” เกดไดกบดวงอาทตยและดวงจนทร เมอเกดกบ

ดวงอาทตยเรยกวา “อาทตยทรงกลด” เกดกบดวงจนทรกเรยกวา “จนทรทรงกลด” คาวา “กลด” แปลวารมขนาดใหญ” ดงนน

อาทตยทรงกลดคอพระอาทตยกางรม จนทรทรงกลดกคอพระจนทรกางรมนนเอง (^_^)

กอนจะพดเรองทรงกลด ขออธบายเรองการบอกความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทรทเรยกวา “มมเงย (altitude)” คอมมทวด

ความสงจากขอบฟาขนไปถงดวงอาทตยหรอดวงจนทร มคาตงแต 0-90 องศา โดยทขอบฟาจะเปน 0 องศา และทกลางศรษะหรอจดจอมฟา

(zenith) จะเปน 90 องศา

ตวอยาง ดวงอาทตยในรปขางลางนอยสง 45 องศา (มมเงย 45 องศา)

ภาพจาลองดวงอาทตยจากโปรแกรม Stellarium 0.11.1 ภาพซายมอแสดงเฉพาะทศตะวนตก ภาพขวามอแสดงทงทองฟา ตวอกษรสแดงท

ขอบฟานนคอชอทศดงน E = East ทศตะวนออก, N = North ทศเหนอ, S = South ทศใต และ W = West ทศตะวนตก

ดาวนโหลดโปรแกรม Stellarium (ฟร) ไดท http://www.stellarium.org

http://www.stellarium.org/

120

เราอาจแบงทรงกลดเปน 2 ชนดคอ

1. ทรงกลดแบบ halo (เฮโล)

2. ทรงกลดแบบ corona (คอโรนา)

1. ทรงกลดแบบ halo (เฮโล)

halo เปนปรากฏการณทเกดจากแสงอาทตยหรอแสงจนทรหกเหหรอสะทอนจากผลกนาแขง (ice crystal) ในเมฆชนสงอยาง

Cirrus และCirrostratus เมฆชนอนทอาจมผลกนาแขงคอ Altocumulus, Stratus และยอดของ Cumulonimbus (International Cloud

Atlas Volume I : manual on the observation of clouds and other meteors. Revised ed. Geneva : World Meteorological

Organization, 1975. p. 71)

halo สวนใหญมกเกดกบเมฆ Cirrostratus ทมลกษณะเปนมานสขาว ดงนนเมอเหนเมฆชนดน กมโอกาสเหน halo ไดมาก

เนองจากรปรางของผลกนาแขงมหลายแบบ หลายขนาด หลายลกษณะ ทาใหรปรางของ halo นนมหลายชนดดวยคอ วงกลม, วงร,

เสนโคง, เสนตรง และจด มทงสรงและสขาว แตทดเปน “ทรงกลด” เปนวงกลมหรอคอนขางกลมคลายรมขนาดใหญคอ 22° halo, 46° halo,

circumscribed halo, parhelic circle และ pyramidal crystal halo

บางครงเหนทรงกลดเตมวง บางครงเหนไมเตมวง ขนอยกบผลกนาแขงในเมฆวาเปนอยางไร

121

22° halo (เฮโลหรอทรงกลด 22 องศา)

เปนวงกลมสรงรอบดวงอาทตยหรอดวงจนทร มรศม 22 องศา เปนทรงกลดทมโอกาสเหนมากทสด

ดวงอาทตยทรงกลดแบบ 22 องศา ถายโดยผ เขยน 29 มถนายน 2553 เวลา 11:33:46 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot

SX10 IS, 1/2000 วนาท, f/8, ISO 80

ในภาพนเมฆ Altocumulus ทางซายมอไมทาใหเกดทรงกลดแบบ halo สวนเมฆ Cirrostratus ทางขวามอทาใหเกดทรงกลดแบบ 22 องศา

ถายโดยผ เขยน 17 กนยายน 2554 เวลา 13:03:14 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/1600 วนาท, f/8, ISO 80

122

การเกดอาทตยทรงกลดแบบ 22 องศา แสงอาทตย (จากทางขวามอ) สองผานแทงผลกนาแขงในเมฆ เกดการหกเห แลวมาเขาตาของเรา

ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/circ2.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/circ2.htm

123

การดอาทตยทรงกลดใหปลอดภย ไมควรจองมองดวงอาทตยดวยตาเปลา ใชแวนกนแดดกยงไมปลอดภย อาจใชตก, ตน ไม, เสาไฟฟา,

ฝามอ (เหยยดแขนออกไปใหสด) ฯลฯ มาบงดวงอาทตย

มมหลงคาบานชวยบงดวงอาทตย


ฝามอบงดวงอาทตย


124

เราอาจวดขนาดองศาของวงทรงกลดอยางงาย ๆ โดยยนแขนออกไปใหสด ปลอยนวสบาย ๆ ตามธรรมชาต ใชนวโปงบงดวงอาทตย

ระยะจากปลายนวโปงถงปลายนวกอยจะประมาณ 20 องศา

การวดขนาดองศาของวงทรงกลด


ดวงจนทรทรงกลด จะเหนไดยากกวาอาทตยทรงกลด เนองจากสวนใหญจะเกดเฉพาะบางคนทดวงจนทรเตมดวงหรอเกอบเตมดวง

ดวงจนทรทรงกลด ธนวาคม 2003 ประเทศแคนาดา โดย Lauri Kangas ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/circmoon.htm และ

http://www.atoptics.co.uk/halo/22im4.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/circmoon.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/22im4.htm

125

46° halo (เฮโลหรอทรงกลด 46 องศา)

เปนวงกลมสรงรอบดวงอาทตยหรอดวงจนทร มรศม 46 องศา ใหญกวาและมกจางกวาแบบ 22 องศา

อาทตยทรงกลดแบบ 46 องศา และแบบอน ๆ ทขวโลกเหนอ โดย Jon Oldroyd ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/46hal.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/46hal.htm

126

circumscribed halo (เฮโลหรอทรงกลดแบบเซอรคมสไครบด)

เปนเสนสรง มรปรางเปลยนไปตามความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทรคอ เรมเกดเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรสง 29 องศาจากขอบฟา

มรปรางคลายรปหวใจกลบหว, เมอสงประมาณ 50-60 องศา จะเปนวงร เมอสงขนจะลดความร และเมอถง 90 องศา (กลางศรษะ) กจะ

กลายเปนวงกลม

เมอสงประมาณ 29-70 องศา อาจเหน circumscribed halo รอบวงทรงกลด 22 องศา โดย circumscribed halo มความสวางและ

สเขมชดเจนกวาวง 22 องศา, เมอสงประมาณ 70-90 องศา จะซอนทบวง 22 องศา เหนเปนวงเดยวกน

ภาพจาลองการเกด circumscribed halo ดวยโปรแกรม HaloSim 3.6 เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยสง 35, 50 และ 90 องศา

อาทตยทรงกลดแบบ circumscribed halo ดวงอาทตยอยสงประมาณ 60 องศา เหนเสน circumscribed เปนวงร และดานในมวง 22 องศา

ถายโดยผ เขยน 4 กนยายน 2011 เวลา 10:27:33 น., อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/1250 วนาท, f/8, ISO 80,

Day light

127

parhelic circle (วงพารฮลก)

เปนวงกลมสขาวตดผานดวงอาทตยหรอดวงจนทร อาจลองนกเปรยบเทยบวาเหมอนหนงยาง 2 เสนซอนกน วง 22 องศา (หรอ

circumscribed) เปนหนงยางเสนหนง parhelic circle เปนหนงยางอกเสนทมาวางซอนกน วง parhelic circle จะขนานกบเสนขอบฟา และ

ขนาดจะเปลยนไปตามความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทรคอ เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรยงสง วง parhelic circle กยงเลกลงไปเรอย ๆ

จนหายไปเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรสง 90 องศา หรออยกลางศรษะ มกไมคอยเหน parhelic circle เตมวง แตจะเหนเปนเสนโคงตดผาน

วง 22 องศา (หรอ circumscribed)

Parhelic circle ทขวโลกใต 11 มกราคม ค.ศ. 1999 โดย Marko Riikonen ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/spzenith.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/spzenith.htm

128

parhelic circle เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรสง 22, 68 และ 79 องศา จาลองโดยโปรแกรม HaloSim 3.6 เสนวงกลมใหญสดคอเสนขอบฟา

สวนจดศนยกลางวงกลมใหญสดคอตาแหนงกลางศรษะของเรา จะเหนวาเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรสง 22 องศา (หรอ circumscribed)

parhelic circle จะเปนวงใหญไปรอบทองฟา, เมออยสง 68 องศา parhelic circle จะมขนาดเทาวง 22 องศา (หรอ circumscribed) และเมอ

สง 79 องศา parhelic circle จะเขาไปอยในวง 22 องศา (หรอ circumscribed)

pyramidal crystal halo (ทรงกลดแบบผลกพระมด)

ทรงกลดทหายากชนดหนง เปนวงกลมหลายวงซอนกนคลายหวหอมหรอวงปตนไม วงทรงกลดทอาจพบม 9, 18, 20, 23, 24 และ 35 องศา

อาทตยทรงกลดแบบผลกพระมด ถายโดยผ เขยน 15 สงหาคม 2553 เวลา 15:57:37 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10

IS, 1/1250 วนาท, f/8, ISO 80 ภาพซายเปนตนฉบบทยงไมปรบแตง ภาพขวาปรบแตงเพอใหเหนชดเจนขน จะเหนวงทรงกลดมากกวา 2 ชน

อานคาอธบายภาพนเพมเตมไดท http://www.atoptics.co.uk/fz524.htm


129

นอกจาก halo ดงกลาวแลวยงมแบบอน ๆ ทไมไดเปนวง แตอาจอนโลมเรยกเปนทรงกลดดวย ในทนขอยกตวอยางมาบางชนด

circumhorizon arc (เสนโคงเซอรคมฮอไรซน) ยอวา CHA

เปนเสนสรงแนวนอนขนานกบขอบฟา เกดเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยสงกวา 58 องศา โดยเสน CHA จะอยใตดวงอาทตย, ดวงจนทร,

วง 22 องศา (ถาม) หรอ circumscribed halo (ถาม)

circumhorizon arc ฤดรอน ป 2003 New Brunswick ประเทศแคนาดา โดย Marc Sorensen ทมา

http://www.atoptics.co.uk/halo/cha2.htm

circumzenithal arc (เสนโคงเซอรคมซนทล) ยอวา CZA

เปนเสนโคงหงายสรงเหมอนรอยยม เกดเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยตากวา 32 องศา เหนชดเจนทสดเมออยท 22 องศา และอาจเหนอย

เหนอวงทรงกลด 22 องศา (ถาม)

circumzenithal arc 21 มนาคม 2002 Atacama Desert ประเทศชล โดย Sylvain Rondi ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/cza.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/cha2.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/cza.htm

130

infralateral arc (เสนโคงอนฟราแลตเทอรล)

เสนโคงสรงทเปลยนรปรางไปตามความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทร เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรตากวา 60 องศา จะเปนเสนโคง 2 เสน

อยคนละขางของดวงอาทตยหรอดวงจนทร และเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยสงมากกวา 60 องศา เสนโคงทงสองจะมาเชอมกนเปนเสน

โคงเสนเดยวใตวง 22 องศา (ถาม) หรอ circumscribed (ถาม) คลาย CHA

ภาพจาลองการเกด infralateral arc ดวยโปรแกรม HaloSim เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยสง 22 และ 62 องศา

infralateral arc (อย 2 ขางของดวงจนทร) และ halo อน ๆ ทเกดกบดวงจนทร 12 มนาคม 2009 เวลา 22:42 เมอง Sotkamo ประเทศ

ฟนแลนด โดย Marko Mikkilä ทมา http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=title_35&more=1&c=1&tb=1&pb=1

และ http://markom.kuvat.fi/kuvat/Halo%20Photos/Sotkamo%203.12-09/_DSC3124.jpg

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=title_35&more=1&c=1&tb=1&pb=1

http://markom.kuvat.fi/kuvat/Halo%20Photos/Sotkamo%203.12-09/_DSC3124.jpg

131

Infralateral arc ในภาพนดวงอาทตยอยสงจากขอบฟาประมาณ 64 องศา เสน infralateral กลายเปนเสนโคงใตวง circumscribed ถายโดย

ผ เขยน 4 กนยายน 2011 เวลา 10:49:22 - 10:49:30 น., อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/800 วนาท, f/8, ISO 80

เปนการนา 3 ภาพมารวมกน ภาพซายเปนตนฉบบทยงไมปรบแตง ภาพขวาปรบแตงใหเหนชดเจนขน

ภาพจาลองเปรยบเทยบ circumhorizon arc (CHA) และ infralateral arc เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยสง 62 องศา โดยโปรแกรม

HaloSim 3.6 ตงคาปรมาณแสงเทากน จะเหนวา CHA สวางกวาและมสชดเจนกวา สวน infralateral arc เสนโคงมากกวา ในความเปนจรง

บางครงอาจแยกไดยากวาเปนเสนอะไร โดยเฉพาะอยางยงเมอเกดเปนเสนสน ๆ

132

Circumhorizon arc เกดพรอมกบ infralateral arc เหนเสนซอนกนบางชวง แต infralateral arc จะโคงแยกออกไป (ขวามอในภาพ)

ภาพโดย Bryce Bradford ทมา http://www.atoptics.co.uk/fz333.htm

supralateral arc (เสนโคงซพราแลตเทอรล)

เปนเสนโคงสรงเหนอวง 22 องศา บางครงคลายวง 46 องศา ขอสงเกตกคอ

1. supralateral arc เกดเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยตากวา 32 องศาเทานน

2. supralateral arc สมผสเสน CZA เสมอ (ถาม) สวนวง 46 องศาอยหางเสน CZA เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรตากวา 15 องศา

หรอสงกวา 27 องศา

3. เมอเกด supralateral arc เสน upper tangent arc จะสวางชดเจน และเสนวง 22 องศาจะจาง สวนวง 46 องศา เสน upper

tangent arc จะไมเกด หรอถาเกดกจะเปนเสนจาง และเสนวง 22 องศา จะชดเจน


133

ภาพจาลองเปรยบเทยบ supralateral arc และวงทรงกลด 46 องศา เมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรสง 22 องศา โดยโปรแกรม HaloSim 3.6

ตงคาปรมาณแสงเทากน จะเหนวา supralateral arc จะชดเจนกวา มเสน tangent arc สวางชดเจน สวนวง 46 องศา จะเหนวง 22 องศา

ชดเจน

tangent arc (เสนโคงแทนเจนต)

เปนเสนโคงทสมผสวง 22 องศา ถาอยดานบนเรยกวา upper tangent arc ถาอยดานลางเรยกวา lower tangent arc เกดเมอดวงอาทตยหรอ

ดวงจนทรตากวา 29 องศา

134

Parry arc (เสนโคงแพรร)

เสนโคงทเกดเหนอหรอใตวง 22 องศา หรอเกดตรงเสน supralateral หรอ infralateral รปรางของเสน Parry จะเปลยนไปตามตาแหนง

ความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทร

รปรางของเสน Parry ทเปลยนไปตามความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทร ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/parry1.htm

supralateral, infralateral, upper tangent, lower tangent, Parry และ halo อน ๆ 27 พฤศจกายน 2011 Bavaria ประเทศเยอรมน

โดย Claudia และ Wolfgang Hinz ทมา

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=halo_display_from_upper_bavaria&more=1&c=1&tb=1&pb=1

http://www.ursa.fi/blogit/media/blogs/halos/Hinz/IMG_8759.jpg

http://www.atoptics.co.uk/halo/parry1.htm

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=halo_display_from_upper_bavaria&more=1&c=1&tb=1&pb=1

http://www.ursa.fi/blogit/media/blogs/halos/Hinz/IMG_8759.jpg

135

pillar (พลลาร)

ลาแสงลกษณะเหมอนเสา เกดเมอดวงอาทตยหรอดวงจนทรอยใกลขอบฟา จนถงตกลบขอบฟาไปประมาณ 60 นาท

pillar 31 มกราคม 2001 Cold Lake, Alberta ประเทศแคนาดา โดย Joe Owen ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/pilpic7.htm

parhelion (พารฮเลยน) หรอ sundog (ซนดอก) บางครงอาจเขยนเปน sun dog

เปนจดสรง บางครงอาจเหนเปนแถบสน ๆ อยขางดวงอาทตย บางครงอาจเหนทง 2 ขาง บางครงอาจเหนเพยงขางเดยว บางครงสวางมากจน

ดคลายดวงอาทตยม 3 หรอ 2 ดวง

sundog 18 กมภาพนธ 2009 ทเมอง Fargo, North Dakota ประเทศสหรฐอเมรกา โดย Gopherboy6956

ทมา http://en.wikipedia.org/wiki/File:Fargo_Sundogs_2_18_09.jpg

http://www.atoptics.co.uk/halo/pilpic7.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Fargo_Sundogs_2_18_09.jpg

136

การเกด sundog แสงอาทตยสองผานดานขางของผลกนาแขงหกเหลยมแบบแผน (hexagonal plate) ในเมฆ ทมา

http://www.atoptics.co.uk/halo/dogfm.htm

เมอดวงอาทตยยงสง sundog กจะยงหางจากดวงอาทตย

ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/dogalt.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/dogfm.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/dogalt.htm

137

sundog มสรง โดยสแดงจะอยดานใกลดวงอาทตย สอน ๆ จะเรยงออกไปตามลาดบเหมอนสของรงกนนา ถายภาพโดย Mitsy Marx

ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/dogcol.htm

paraselene (พาราซลน) หรอ moondog (มนดอก)

ลกษณะเหมอน sundog แตเกดกบดวงจนทร

moondog 26 ธนวาคม 2007 Snag, Yukon ประเทศแคนาดา โดย David Cartier ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/parmoon.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/dogcol.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/parmoon.htm

138

subsun (ซบซน)

เปนจดสวาง เหมอนภาพสะทอนของดวงอาทตยหรอดวงจนทร เหนใตแนวเสนขอบฟา จะมองเหนไดจากทสง เชน บนภเขา, เครองบน ฯลฯ

หรอบนทราบทมหมะตก

subparhelion (ซบพารฮเลยน)

เปนจดสวาง คลายภาพสะทอนของ parhelion (sundog) ใตแนวเสนขอบฟา มองเหนไดจากทสง หรอบนทราบทมหมะตก

subsun และ subparhelion 18 ตลาคม 2010 Sonnblickobservatorium บนเทอกเขา Alps ประเทศออสเตรย โดย Hermann Scheer ทมา

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=superb_diamond_dust_display_in_austria&more=1&c=1&tb=1&pb=1

และ http://www.ursa.fi/blogit/media/blogs/halos/kaiser/scheer3-0835-CEST.jpg

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos/index.php?title=superb_diamond_dust_display_in_austria&more=1&c=1&tb=1&pb=1

http://www.ursa.fi/blogit/media/blogs/halos/kaiser/scheer3-0835-CEST.jpg

139

halo กบความสงของดวงอาทตยหรอดวงจนทร

halo ความสงหรอมมเงย (altitude) หมายเหต

22° halo เกดไดทกความสง

46° halo เกดไดทกความสง

circumhorizon arc สงกวา 58 องศา ตงแตประมาณ 80 องศา ขนไป จะจางมาก

circumscribed halo สงกวา 29 องศา ประมาณ 29-49 องศา จะคลายรปหวใจกลบหว,

ประมาณ 50-60 องศาจะเปนวงร,

เมอสงขนไปมากกวา 60 องศาจะกลมขน

จน 90 องศา จะเปนวงกลม

circumzenithal arc ตากวา 32 องศา ชดทสดท 22 องศา

infralateral arc เกดไดทกความสง ตากวา 60 องศาจะแยกเปน 2 เสน,

ตงแตประมาณ 60 องศาขนไปจะเชอมเปนเสนเดยวกน

parhelic circle เกดไดทกความสง เมอสงขนวงจะเลกลงเรอย ๆ

จน 68 องศา จะเทาวง 22 องศา (หรอ circumscribed)

และเมอสงเกน 79 องศา จะเขาไปอยในวง 22 องศา (หรอ

circumscribed)

parhelion (sundog) ตากวา 58 องศา โดยประมาณ ตงแตประมาณ 40 องศา ขนไป จะจางมาก

Parry arc (ตากวา 75 องศา โดยประมาณ?) รปรางจะเปลยนไปตามความสง

pillar ใกลขอบฟา (ชวงประมาณ 18

องศาเหนอขอบฟา จนถง 18 องศา

ใตขอบฟา?)

ยาวและสวางขนหลงดวงอาทตยหรอดวงจนทรตก (อาจเหนจนถง

ประมาณ 60 นาท หลงตกลบขอบฟา)

pyramidal crystal halo เกดไดทกความสง

subsun เกดไดทกความสง ผสงเกตอยบนทสง เชน ภเขา, เครองบน ฯลฯ หรอบนทราบทมหมะตก

subparhelion ตากวา 58 องศา โดยประมาณ ผสงเกตอยบนทสง เชน ภเขา, เครองบน ฯลฯ หรอบนทราบทมหมะตก

supralateral arc ตากวา 32 องศา

tangent arc ตากวา 29 องศา

140

รากศพทชอ halo

circumhorizon arc – circum รอบ + horizon ขอบฟา + arc เสนโคง

circumscribed halo – circum รอบ + scribe เขยน + halo วง

circumzenithal arc – circum รอบ + zenith จดจอมฟา จดเหนอศรษะ + arc เสนโคง

infralateral arc – infra ใต + lateral ขาง + arc เสนโคง

parhelic circle – par ขาง + helic ดวงอาทตย + circle วง

parhelion – par ขาง + helion ดวงอาทตย

Parry arc – Parry มาจากชอของ Sir William Edward Parry (1790-1855) ผ คนพบ + arc เสนโคง

pillar – เสา

pyramidal crystal halo – pyramidal พระมด + crystal ผลกนาแขง + halo วง

subparhelion – sub ใต + par ขาง + helion ดวงอาทตย

subsun – sub ใต + sun ดวงอาทตย

sundog – sun ดวงอาทตย + dog สนข

supralateral arc – supra เหนอ + lateral ขาง + arc เสนโคง

tangent arc – tangent สมผส + arc เสนโคง

141

halo ทพบบอย ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/common.htm

halo ทพบไมบอย ทมา http://www.atoptics.co.uk/halo/unusual.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/common.htm

http://www.atoptics.co.uk/halo/unusual.htm

142

โปรแกรมจาลองการเกด halo

ขอแนะนา 2 โปรแกรม คอ HaloSim และ HaloPoint ทงสองสามารถดาวนโหลดไดฟร

โปรแกรม HaloSim 3.6 ดาวนโหลดไดท http://www.atoptics.co.uk/halo/halfeat.htm

อานเพมเตมไดจากบทความของผมเรอง การใชโปรแกรม HaloSim จาลองการเกด halo (วงแสง, ทรงกลด) เบองตน

โปรแกรม HaloPoint 2.0 ดาวนโหลดไดท http://www.jukri.net/halopoint2.html

http://www.atoptics.co.uk/halo/halfeat.htm

http://www.jukri.net/halopoint2.html

143

2. ทรงกลดแบบ corona (คอโรนา)

เปนวงสรงรอบดวงอาทตย, ดวงจนทร, ดาวทสวางมาก หรอดวงไฟ เกดจากแสงหกเหผานเมฆ, ละอองนา, ฝ น, ควน, ละอองเกสรดอกไม,

ฯลฯ อาจมวงสรงมากกวา 1 ชด แตสวนใหญไมเกน 3 ชด (1 ชดประกอบดวย 7 สคอ มวง คราม นาเงน เขยว เหลอง แสด และแดง)

corona ทเกดจากเมฆ ถายโดยผ เขยน 11 มนาคม 2554 เวลา 12:12:21 น. อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot SX10 IS,

1/2500 วนาท, f/8, ISO 80 ภาพซายเปนตนฉบบทยงไมปรบแตง ภาพขวาปรบแตงเพอใหเหนชดเจนขน

corona ทเกดจากละอองเกสรดอกไม (pollen corona) 11 มถนายน 1994 ประเทศฟนแลนด โดย Marko Riikonen

ทมา http://www.atoptics.co.uk/droplets/pollen1.htm

http://www.atoptics.co.uk/droplets/pollen1.htm

144

corona ทเกดจากไฟ spotlight บนเวท ในมวสกวดโอเพลง One More Chance ของ Michael Jackson ป 2003

เปนมวสกวดโอทม corona ตลอดเพลง ชมไดท http://www.michaeljackson.com/th/one-more-chance-video หรอ

http://www.youtube.com/watch?v=-owpIWQMd80

บางครงเราอาจเหนทรงกลดแบบ corona เพยงวงชนในสด ขอบสแดงหรอสนาตาล มรศมนอยกวา 5 องศา เรยกวา aureole (ออรโอล)

aureole ของดวงจนทรทเกดจากเมฆ ถายโดยผ เขยน 23 สงหาคม 2011 เวลา 21:47:46 น., อ.หางดง เชยงใหม กลอง Canon PowerShot

SX10 IS, 1 วนาท, f/4.5, ISO 80, Day light

http://www.michaeljackson.com/th/one-more-chance-video

http://www.youtube.com/watch?v=-owpIWQMd80

145

aureole ของดวงอาทตยทเกดจากหมอก ถายโดยผ เขยน 15 ธนวาคม 2553 เวลา 7:11:28 น. อ.หางดง เชยงใหม

กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/2500 วนาท, f/8, ISO 80, Day Light

halo และ corona เกดพรอมกน ถายโดยผ เขยน 29 พฤษภาคม 2011 เวลา 10:06:20 น., อ.หางดง เชยงใหม

กลอง Canon PowerShot SX10 IS, 1/1250 วนาท, f/8, ISO 80, Day light

146

เวบไซตเกยวกบทรงกลดทนาสนใจ

1. Arbeitskreis Meteore e.V.: Halos http://www.meteoros.de/haloe.htm

2. Atmospheric Optics: Ice Halos http://www.atoptics.co.uk/halosim.htm

3. HaloPoint 2.0 http://www.jukri.net/halopoint2.html

4. Ice Crystal Halos http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos

5. Sci4Fun http://sci4fun.com/skyobserve/skyobserver.html


บทความนถามสงใดบกพรองผดพลาด หรอมคาแนะนาใด ขอความกรณาชวยแจงใหผ เขยนทราบ เพอจะไดแกไขปรบปรงตอไป

ขอบคณมากครบ

ขอใหทกคนมความสขกบการดทรงกลดนะครบ (^_^)

สามารถชมภาพตาง ๆ ในบทความน (แบบขยาย) ไดท


หรอ http://www.facebook.com/hangdongstation คลก Photos > See All > Intro to halos

http://www.meteoros.de/haloe.htm

http://www.atoptics.co.uk/halosim.htm

http://www.jukri.net/halopoint2.html

http://www.ursa.fi/blogit/ice_crystal_halos

http://sci4fun.com/skyobserve/skyobserver.html




147

การทบศพท halo แบบตาง ๆ เปนภาษาไทย

พมพครงแรก 22 มถนายน 2554, พมพครงท 7 ปรบปรง 24 มถนายน 2555

คาอธบาย

1. ใช หลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2535

2. รวบรวมคาศพทจากเวบไซต Atmospheric Optics http://www.atoptics.co.uk

3. เรยงลาดบตามอกษรภาษาองกฤษ

4. บางคาทมการแบงประเภทยอย จะเรยงประเภทยอยภายใตคานน

ตวอยางเชน lower pillar และ upper pillar จะเรยงภายใตคาวา pillar

5. เลขลาดบท (No.) ผมใสไวเพอใหทราบจานวนทงหมด หรออาจนาไปใชเปนรหสเรยก

ตวอยางเชน หมายเลข 26 parhelic circle

6. คาทอยในวงเลบเหลยม [ ] ทงหมด 6 คา เปนศพททผมบญญตขนเองสาหรบดวงจนทร (ยงไมไดใชกนแพรหลาย)

โดยเปรยบเทยบกบศพททใชกนอยแลวดงน

ศพททผมบญญตใหม เปรยบเทยบกบ

selenic arc heliac arc

subselenic arc subhelic arc

antilunar arc antisolar arc

Parry antilunar point Parry antisolar arc

subparaselene subparhelion

subparaselenic circle subparhelic circle

7. สทอกษรสากล (International Phonetic Alphabet - IPA) ใชตามเวบไซต Dictionary.com http://dictionary.reference.com

ซงเปนเวบไซตทรวบรวม dictionary ภาษาองกฤษไวหลายเลม

8. ไดตรวจสอบเพมเตมกบหนงสอ dictionary ทมชอเสยงเลมอนดวยคอ Longman Dictionary of Contemporary English

(รวบรวมการออกเสยงทงแบบ British English และ American English) ฉบบลาสดป 2006

และ Webster’s New World Dictionary of American English ป 1994

9. คาทไมมสทอกษรสากลสาหรบคานนโดยเฉพาะ จะใชวธเทยบเคยงกบคาทใกลเคยงกน

10. หรอใชวธนาเสยงของคาทใกลเคยงกนมารวมกน โดยในทนจะใสเครองหมายบวก +

11. ในกรณทหาคาใกลเคยงไมได จะใชวธเทยบเสยง โดยคานงถงความสะดวกของการออกเสยงในภาษาไทย

12. คาทออกเสยงไดมากกวาหนง จะเลอกเพยงเสยงเดยว โดยพจารณาจากความนยมในการทบศพท และความสะดวกของการ

ออกเสยงในภาษาไทย



148

13. คาทประกอบดวยรากศพท “para” จะทบศพทเปน “พารา” ตามความนยม แมบางคาจะออกเสยงใกลเคยงวา “แพรา” กตาม

ตวอยางเชน paraselene ออกเสยงวา /ˌpærəsɪˈlini/ จะทบศพทวา “พาราซลน” ไมใช “แพราซลน”

14. สวนคาวา parantiselene มาจากคาวา par และ antiselene ดงนนจงทบศพทเปน “พารแอนตซลน”

15. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท 4 พ.ศ. 2549 หนา 284 บญญตศพท “halo” วา “วงแสง”

ซงคานยงไมครอบคลม halo ทงหมด เนองจาก halo บางชนดไมไดเปน “วงแสง” แตเปนเสนตรง ตวอยางเชน pillar

หรอเปนจด ตวอยางเชน antisolar point

16. และหนา 146 บญญตศพท “corona” วา “ทรงกลด” ซงมความคลาดเคลอน เนองจาก halo บางชนดกนยมเรยกวา “ทรงกลด”

เชนกน ตวอยางเชน 22° halo

17. นอกจากนหนา 42 บญญตศพท “aureole” วา “ปรมณฑลสมผส” โดยมความหมายเฉพาะเกยวกบงวงแหวนทเนอหนเพยง

อยางเดยวเทานน แต aureole ยงมความหมายอนดวยคอ เปนวงชนในสดของ corona

18. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 หนา 74 นยามคาวา “กลด” ตอนหนงวา “รมขนาดใหญชนดหนง...

เรยกดวงอาทตยหรอดวงจนทรทมแสงสรงเปนวงกลมลอมรอบวา ดวงอาทตยทรงกลด ดวงจนทรทรงกลด” ดงนนทง corona

และ halo (บางประเภท) จงสามารถเรยกวา “ทรงกลด” ไดทงค

19. สวน aureole เนองจากชนในมสขาวและขอบบอกเปนสแดงหรอแดงอมนาตาล ไมไดเปนสรง จงไมไดเปนทรงกลดตามนยามน

นอกจากจะปรบนยามใหมวาไมตองเปนสรงกได

20. ในความคดเหนสวนตวของผมคดวาควรจะปรบ เพราะ “ทรงกลด” นนมความหมายเนนถงรปรางวงกลมเหมอนกลดหรอรม

ขนาดใหญ มากกวาเนนเรองสรง ในภาษาเหนอกเรยก “ทรงกลด” วา “กางจอง” คอ “กางรม” ดงนนหากปรบนยามเปน

“...เรยกดวงอาทตยหรอดวงจนทรทเปนวงกลมลอมรอบวา ดวงอาทตยทรงกลด ดวงจนทรทรงกลด”

aureole และ halo อกบางชนด ทเปนวงกลมและไมมสรง (ตวอยางเชน parhelic circle) กจะเปน “ทรงกลด” ดวย

21. ในหนงสอ คมอเครองมอตรวจอากาศ เขยนโดย นาวาโทไสว สวรรณพงศ จดพมพโดย กรมอตนยมวทยา พ.ศ. 2527

หนา 29 ไดใชคาดงน “ปรากฏการณทรงกลด - halo phenomena, วงแสง – corona” ซงการใชคาดงกลาวตรงขามกบใน

พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2549

22. พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED’s Modern English-Thai Dictionary พ.ศ. 2544 หนา 41 ไดแปล “aureole” วา “รศม

คลายแสงเรองรอบศรษะของภาพเทพเจา, แสงหรอสทมลกษณะดงกลาว” , หนา 194 แปล “corona” วา “ทรงกลด”

และหนา 403 แปล “halo” วา “รศม, ทรงกลด”

23. พจนานกรมศพทดาราศาสตรองกฤษ-ไทย จดพมพโดย สมาคมดาราศาสตรไทย พ.ศ. 2548 หนา 42 บญญตศพท

“corona” วา “คอโรนา” และหนา 74 “halo” วา “กลด, วงแสง”

24. เพอไมใหมความหมายคลาดเคลอนหรอลกลน ผมจงเสนอวาควรใชวธทบศพทภาษาองกฤษ ดกวาวธคดคาขนใหมโดยผกคา

ไทย ดงในตารางน

คาศพท สทอกษร

สากล

คมอ เครองมอตรวจ

อากาศ พ.ศ. 2527



SE-ED’s

พ.ศ. 2544


ศพทดาราศาสตร


พ.ศ. 2548

พจนานกรม ศพทภมศาสตร

ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2549

คาทผมคดวา

นาจะใช

aureole /ˈɔriˌoʊl/ - รศม - (ปรมณฑลสมผส) ออรโอล corona /kəˈroʊnə/ วงแสง ทรงกลด คอโรนา ทรงกลด คอโรนา halo /ˈheɪloʊ/ ทรงกลด รศม, ทรงกลด กลด, วงแสง วงแสง เฮโล

149

25. อยางไรกตาม จากเหตผลในขอ 20. เราอาจเรยก aureole, corona และ halo (บางชนด) วา “ทรงกลดแบบออรโอล”,

“ทรงกลดแบบคอโรนา” และ “ทรงกลดแบบเฮโล” หรอบางครงอาจเรยกแบบสน ๆ งาย ๆ วา “ทรงกลด”

26. คาวา halo ททบศพทเปน “เฮโล” ไมใช “เฮโล” เนองจากจะไปพองกบคาไทยวา “เฮโล” ทพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

พ.ศ. 2542 หนา 1407 ไดนยามวา “อาการทคนหมมากพรกนไปยงทแหงเดยวกน” ดงนนจงใสเครองหมายวรรณยกตเอก

ตามหลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน ขอ 5หนา 4 ทงนไดคานงความสะดวกในการออกเสยงใน

ภาษาไทยดวย

27. และไมใชวา “ฮาโล” เนองจากไมใกลเคยงกบการออกเสยงภาษาองกฤษทงแบบ British English และ American English

28. คาศพททมคานามหรอคาคณศพททวไปมาประกอบ จะแปลคานามหรอคาคณศพทนนเปนคาไทยดงน

คานามและคาคณศพท ใชวา arc เสนโคง

circle วง

crystal ผลก

halo เฮโล, ทรงกลด (สาหรบ halo บางชนด)

point จด pyramidal พระมด

29. นอกจากนตวเลข และองศา กจะแปลเปนคาไทย ตวอยางเชน 22° halo จะใชวา “เฮโล 22 องศา, ทรงกลด 22 องศา”

30. ทงหมดนเปนเพยงความคดเหนสวนตวของผมเทานน หากพบวามขอผดพลาด บกพรอง หรอมขอเสนอแนะ

กรณาแจงใหผมทราบเพอจะไดแกไขปรบปรง เปนประโยชนแกการศกษา ขอขอบพระคณลวงหนามา ณ ทน

150

การทบศพท halo ตาง ๆ เปนภาษาไทย

ลาดบท halo สทอกษรสากล ภาษาไทย

1. 22° halo /ˈheɪloʊ/ เฮโล 22 องศา, ทรงกลด 22 องศา

2. 46° halo /ˈheɪloʊ/ เฮโล 46 องศา, ทรงกลด 46 องศา

3. anthelion /æntˈhiliən, ænˈθi-/ แอนทเลยน

4. antiselene /ˈæntaɪ, ˈænti/ + /sɪˈlini/ แอนตซลน

5. circumhorizon arc /sɜrkəm/ + /həˈraɪzən/ + /ɑrk/ เสนโคงเซอรคมฮอไรซน

6. circumscribed halo /ˈsɜrkəmˌskraɪb, ˌsɜrkəmˈskraɪb/ + /ˈheɪloʊ/

เฮโลแบบเซอรคมสไครบด,

ทรงกลดแบบเซอรคมสไครบด

7. circumzenithal arc /sɜrkəm/ + /ˈzinəθəl or, especially Brit., ˈzɛnə-/ + /ɑrk/

เสนโคงเซอรคมซนทล

8. diffuse arc /v. dɪˈfyuz; adj. dɪˈfyus/ + /ɑrk/ เสนโคงดฟฟวส

9. Hasting arc /heɪst/ + /-ɪŋ/ + /ɑrk/ เสนโคงเฮสตง

10. heliac arc /ˈhiliˌæk/ + /ɑrk/ เสนโคงฮลแอก

11. infralateral arc /ˈɪnfrə/ + /ˈlætərəl/ + /ɑrk/ เสนโคงอนฟราแลตเทอรล

Lowitz arc + /ɑrk/ เสนโคงโลวตซ

12. lower Lowitz arc + /ɑrk/ เสนโคงโลวตซลาง

13. middle Lowitz arc + /ɑrk/ เสนโคงโลวตซกลาง

14. upper Lowitz arc + /ɑrk/ เสนโคงโลวตซบน

15. Moilanen arc + /ɑrk/ เสนโคงมอยลาเนน

paraselene (moondog)

/ˌpærəsɪˈlini/, /mun/ + /dɔg, dɒg/

พาราซลน,

มนดอก

16. 22° paraselene /ˌpærəsɪˈlini/ พาราซลน 22 องศา

17. 44° paraselene /ˌpærəsɪˈlini/ พาราซลน 44 องศา

18. 120° paraselene (parantiselene)

/ˌpærəsɪˈlini/, /pɑr/ + /ˈæntaɪ, ˈænti/ + /sɪˈlini/

พาราซลน 120 องศา,

พารแอนตซลน

19. paraselenic circle /pɑˈrɑ, ˈpɑrɑ/ + /sɪˈlinɪk, -ˈlɛnɪk/ + /ˈsɜrkəl/

วงพาราซลนก

parhelion (sundog)

/pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/, /ˈsʌnˌdɔg, -ˌdɒg/

พารฮเลยน,

ซนดอก

20. 22° parhelion /pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/ พารฮเลยน 22 องศา

21. 44° parhelion /pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/ พารฮเลยน 44 องศา

22. 120° parhelion (paranthelion)

/pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/, /pɑr/ + /æntˈhiliən, ænˈθi-/

พารฮเลยน 120 องศา,

พารแอนทเลยน

23. parhelic circle /pɑr/ + /ˈhilɪks/ + /ˈsɜrkəl/ วงพารฮลก

Parry arc /ˈpæri/ + /ɑrk/ เสนโคงแพรร

151

24. lower suncave Parry arc /sʌn/ + /keɪv/ + /ˈpæri/ + /ɑrk/ เสนโคงแพรรซนเคฟลาง

25. upper suncave Parry arc /sʌn/ + /keɪv/ + /ˈpæri/ + /ɑrk/ เสนโคงแพรรซนเคฟบน

26. lower sunvex Parry arc /sʌn/ + /vɛks/ + /ˈpæri/ + /ɑrk/ เสนโคงแพรรซนเวกสลาง

27. upper sunvex Parry arc /sʌn/ + /vɛks/ + /ˈpæri/ + /ɑrk/ เสนโคงแพรรซนเวกสบน

28. Parry infralateral arc /ˈpæri/ + /ˈɪnfrə/ + /ˈlætərəl/ + /ɑrk/

เสนโคงแพรรอนฟราแลตเทอรล

29. Parry supralateral arc /ˈpæri/ + /ˈsuprə/ + /ˈlætərəl/ + /ɑrk/

เสนโคงแพรรซพราแลตเทอรล

pillar /ˈpɪlər/ พลลาร

30. lower pillar /ˈpɪlər/ พลลารบน

31. upper pillar /ˈpɪlər/ พลลารลาง

pyramidal crystal halo /pɪˈræmɪdl/ + /ˈkrɪstl/ + /ˈheɪloʊ/ เฮโลผลกพระมด,

ทรงกลดแบบผลกพระมด

32. 9° pyramidal crystal halo /pɪˈræmɪdl/ + /ˈkrɪstl/ + /ˈheɪloʊ/ เฮโลผลกพระมด 9 องศา,

ทรงกลดแบบผลกพระมด 9 องศา











pyramidal crystal parhelion (plate arc)

/pɪˈræmɪdl/ + /ˈkrɪstl/ + /pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/, /pleɪt/ + /ɑrk/

พารฮเลยนแบบผลกพระมด,

เสนโคงเพลต

38. 9° plate arc /pleɪt/ + /ɑrk/ เสนโคงเพลต 9 องศา






44. [selenic arc] /sɪˈlinɪk, -ˈlɛnɪk/ + /ɑrk/ เสนโคงซลนก

45. subhelic arc /sʌb/ + /ˈhilɪks/ + /ɑrk/ เสนโคงซบฮลก

46. [subselenic arc] /sʌb/ + /sɪˈlinɪk, -ˈlɛnɪk/ + /ɑrk/ เสนโคงซบซลนก

subhorizon arc /sʌb/ + /həˈraɪzən/ + /ɑrk/ เสนโคงซบฮอไรซน

152

47. [antilunar arc] /ˈæntaɪ, ˈænti/ + /ˈlunər/ + /ɑrk/ เสนโคงแอนตลนาร

48. antilunar point /ˈæntaɪ, ˈænti/ + /ˈlunər/ จดแอนตลนาร

49. antisolar arc /ˌæntiˈsoʊlər, ˌæntaɪ-/ + /ˈsoʊlər/ + /ɑrk/

เสนโคงแอนตโซลาร

50. antisolar point /ˌæntiˈsoʊlər, ˌæntaɪ-/ + /ˈsoʊlər/

จดแอนตโซลาร

51. [Parry antilunar point] /ˈpæri/ + /ˈæntaɪ, ˈænti/ + /ˈlunər/

จดแพรรแอนตลนาร

52. Parry antisolar arc /ˈpæri/ + /ˌæntiˈsoʊlər, ˌæntaɪ-/ + /ˈsoʊlər/ + /ɑrk/

เสนโคงแพรรแอนตโซลาร

53. subcircumzenithal arc /sʌb/ + /sɜrkəm/ + /ˈzinəθəl or, especially Brit., ˈzɛnə-/ + /ɑrk/

เสนโคงซบเซอรคมซนทล

54. submoon /sʌb/ + /mun/ ซบมน

55. [subparaselene] /sʌb/ + /ˌpærəsɪˈlini/ ซบพาราซลน

56. [subparaselenic circle] /sʌb/ + /pɑˈrɑ, ˈpɑrɑ/ + /sɪˈlinɪk, -ˈlɛnɪk/ + /ˈsɜrkəl/

วงซบพาราซลนก

57. subparhelion /sʌb/ + /pɑrˈhiliən, -ˈhilyən/ ซบพารฮเลยน

58. subparhelic circle /sʌb/ + /pɑr/ + /ˈhilɪks/ + /ˈsɜrkəl/

วงซบพารฮลก

59. subsun /sʌb/ + /sʌn/ ซบซน

60. supralateral arc /ˈsuprə/ + /ˈlætərəl/ + /ɑrk/ เสนโคงซพราแลตเทอรล

tangent arc /ˈtændʒənt/ + /ɑrk/ เสนโคงแทนเจนต

61. lower tangent arc /ˈtændʒənt/ + /ɑrk/ เสนโคงแทนเจนตลาง

62. upper tangent arc /ˈtændʒənt/ + /ɑrk/ เสนโคงแทนเจนตบน

63. Tricker arc /trɪk/ + /ə, ər/ + /ɑrk/ เสนโคงทรกเกอร

64. Wegener arc /ˈveɪgənər/ + /ɑrk/ เสนโคงเวเกเนอร

153

อางอง

หนงสอ

1. Longman dictionary of contemporary English. 4th ed. Essex, England : Pearson Education, 2006.

2. Webster’s new world dictionary of American English. 3rd ed. New York : Prentice Hall, 1994.

3. บญชา ธนบญสมบต. มหศจรรย ฟาฝน. กรงเทพฯ : สารคด, 2554.

4. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : นานมบคสพบลเคชนส, 2546.

5. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. พมพครงท 4 แกไขเพมเตม. กรงเทพฯ :

ราชบณฑตยสถาน, 2549.

6. ราชบณฑตยสถาน. หลกเกณฑการทบศพท ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาเยอรมน ภาษาอตาล ภาษาสเปน

ภาษารสเซย ภาษาญปน ภาษาอาหรบ ภาษามลาย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2535.

7. วทย เทยงบรณธรรม. พจนานกรมองกฤษ-ไทย SE-ED’s modern English-Thai dictionary (completed & updated)

super-mini edition. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน, 2544.

8. สมาคมดาราศาสตรไทย. พจนานกรมศพทดาราศาสตรองกฤษ-ไทย เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนอง

ในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษาครบ 6 รอบ 5 ธนวาคม 2542. กรงเทพฯ : สมาคมดาราศาสตรไทย,

2548.

9. ไสว สวรรณพงศ, นาวาโท. คมอเครองมอตรวจอากาศ. กรงเทพฯ : กรมอตนยมวทยา, 2527.

เวบไซต

1. Arbeitskreis Meteore e.V.: Halos http://www.meteoros.de/haloe.htm

2. Atmospheric Optics: Ice Halos http://www.atoptics.co.uk/halosim.htm

3. Dictionary.com http://dictionary.reference.com


5. ราชบณฑตยสถาน : ศพทบญญต http://rirs3.royin.go.th/coinages/webcoinage.php

http://www.meteoros.de/haloe.htm

http://www.atoptics.co.uk/halosim.htm



http://rirs3.royin.go.th/coinages/webcoinage.php

เมฆที่มองไม่เห็น · PDF file ·...

Documents

Transcript of เมฆที่มองไม่เห็น · PDF file ·...