Եվրոպական Միու թյան տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը. ոգեշնչու ՞մ ԵՄ-ից դու րս գտնվող երկրների համար:

HY

Սկզբու նքների կիրառու մ, քաղած դասերի և փորձի փոխանակու մ

Եվրոպական Միու թյու նՏարածաշրջանային քաղաքականու թյու ն

2

Բովանդակու թյու ն

Ներածու թյու ն 4

Եվրոպական տարածաշրջանային զարգացման պատմու թյու նը 5

Դիտարկու մներ Եվրոպայի փորձից 10

Որքանո՞վ է կիրառելի այս փորձը Եվրոպայից դու րս 13

Իմացե′ք ավելին 15

Ձեռագիրը պատրաստված է 2009թ. օգոստոսին© European Union, 2009. Վերատպու թյու նը թու յլատրված է մի այն աղբյու րի վրա հղու մներ կատարելու դեպքու մ

Տպագրված է Բելգիայու մ

OFFICE OF THE OFFICIAL PUBLICATIONS OF THE EUROPEAN UNION (ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՄԻՈՒ ԹՅԱՆ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒ ՄՆԵՐԻ ԳՐԱՍԵՆՅԱԿ)L-2985 Luxembourg

DOI: 102776/35748

Լու սանկարները` Մայք Ստ. Մաու ր Շել (Mike St Maur Shell), Ռաֆաել Գու լե (Raphaël Goulet), Ռամոն Լոպես Սանչես (Ramon Lopez Sanchez) և Չարլզ Վայթ (Charles White):Խմբագիր` Ռաֆաել Գու լե (Raphaël Goulet), Եվրոպական Հանձնաժողով, Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան Գլխավոր տնօրինու թյու ն Այս գրքու յքը տպագրվել է անգլերեն, չինարեն, ֆրանսերեն, ռու սերեն, իսպաներեն, պորտու գալերեն, հայերեն, վրացերեն, մոլդովերեն և ու կրաիներեն լեզու ներով:Այս հրապարակման մե ջ արտահայտված կարծիքները հեղինակներինն են և անպայման չէ, որ համընկնեն Եվրոպական Հանձնաժողովի կարծիքի հետ:

3

Եվրոպական Միու թյան մե րձեցման քաղաքականու թյու նը, որը տնտեսական

զարգացման նպատակով աջակցու մ է տարածաշրջանային և տեղական հատու կ

ներդրու մներին, վերջին 20 տարիների ընթացքու մ կարևոր գործոն է եղել՝ ավելի

աղքատ շրջաններին օգնելով մրցակցել Եվրոպական մի ասնական շու կայու մ

և հասնել առավել բարեկեցիկ շրջաններին։ Այս հաջողու թյու նն ու շադրու թյու ն

է գրավել և դրական կարծիքների արժանացել` այլոց թվու մ Միացյալ Ազգերի

կազմակերպու թյան և OECD (ՏՀԶԿ) կողմի ց: Բրյու սելու մ 2006թ.-ին կայացած «Բաց

օրերի» փակման ժամանակ նոբելյան մրցանակակիր, տնտեսագետ Մայքլ Սփենսն (Michael Spence) ասել է, որ

Եվրոպան պարտավոր է տարածաշրջանային զարգացման իր փորձը կիսել աշխարհի այլ մասերի հետ: Եվ,

իսկապես, մե զ բազմաթիվ երկրներ են դիմե լ, որոնք ձգտու մ էին երկխոսու թյու ն հաստատել տարածաշրջանային

քաղաքականու թյան վերաբերյալ: Նպատակն էր` խթանել փորձի և տեղեկատվու թյան փոխանակու մը: Այդպես

է Չինաստանի, Ռու սաստանի և Բրազիլիայի դեպքու մ, որտեղ արդեն իսկ ընթացքի մե ջ են բարձր մակարդակի

հանդիպու մները, սեմի նարներները և ու սու ցողական ծրագրերը: Հու լիս ամսին տարածաշրջանային

քաղաքականու թյան հարցերով հատու կ հանձնակատար Պավել Սամե ցկին (Paweł Samecki) նոր համաձայնագիր

է ստորագրել Ուկրաինայի հետ այս ոլորտու մ: Եվրոպայից դու րս հետաքրքրվածու թյու նն այնքան մե ծ է, որ

տարածաշրջանային քաղաքականու թյան Գլխավոր տնօրինու թյու նն առաջին անգամ հատու կ հանձնախու մբ է

(թեև փոքր) ստեղծել ԵՄ-ից դու րս գտնվող երկրների հետ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան վերաբերյալ

երկխոսու թյու ն վարելու համար: Գիտակցելով այս գործու նեու թյան քաղաքական և գործնական նշանակու թյու նը`

2009թ.-ին Եվրոպական Խորհրդարանը ֆինանսներ է հատկացրել «Տարածաշրջանային և տեղական

համագործակցու թյան ու ժեղացու մ` ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը գլոբալ մակարդակով

առաջ մղելու մի ջոցով» անվանու մով պիլոտային ծրագրի համար: Դա թու յլ է տվել տարածաշրջանային

քաղաքականու թյան հարցերով Հանձնաժողովին և հատկապես` Գլխավոր տնօրինու թյանը կազմակերպել

նոր համախմբող գործողու թյու ններ` ներառյալ մի ջազգային համաժողովները, փոխայցելու թյու ններն ու

ու սու ցողական դասընթացները և եվրոպական ու ոչ եվրոպական լեզու ներով հատու կ տեղեկատվական

նյու թեր պատրաստելը: «Եվրոպական Միու թյան տարածաշրջանային քաղաքականու թյու ն. ոգեշնչու ՞մ ԵՄ-

ից դու րս գտնվող երկրների համար» այս նոր գրքու յկու մ նկարագրված են հիմնական մի ջոցառու մներն ու

ընդգծված են հիմնարար սկզբու նքները, որոնք մշակվել են վերջին 20 տարիների ընթացքու մ, և որոնք կարող են

հետաքրքրու թյու ն ներկայացնել Եվրոպայից դու րս գտնվող երկրների և զարգացող տնտեսու թյու նների համար:

Ես հու յս ու նեմ, որ այս գրքու յկն օգտակար կլինի Ձեզ համար և ապագայու մ մե ր երկխոսու թյան ընդլայնու մ եմ

ակնկալու մ Եվրոպայից դու րս գտնվող երկրների ու շրջանների հետ:

Դիրկ Ահներ (Dirk Ahner)Տարածաշրջանային քաղաքականության Գլխավոր տնօրեն

Եվրոպական Հանձնաժողով

Նախաբան

ակնկալու մ Եվրոպայից դու րս գտնվող երկրների ու շրջանների հետ:

4

Չնայած, որ ընդհանու ր առմամբ Եվրոպական Միու թյու նը շարու նակու մ է մնալ զգալի հարստու թյան և տնտեսական ու ժի կենտրոն, զարգացման մոդելն անթերի չէ, այնպես որ տնտեսական և սոցիալական անհամաչափու թյու նները շարու նակու մ են էական մնալ, և մե ծացել են ԵՄ վերջին ընդլայնու մներից հետո: Օրինակ` մի նչև 2004թ.-ը ամե նաաղքատ շրջանու մ մե կ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մակարդակը մոտավորապես կազմու մ էր ԵՄ մի ջինի երկու -երրորդը (67%): Նոր տասն անդամ-երկրների մու տք գործելու ց հետո ամե նաաղքատ շրջանու մ մակարդակը կազմե ց ԵՄ մի ջինի մե կ երրրորդից պակաս (28%): Եվ կրկին, ԵՄ տնտեսական արտադրանքի 43%-ը ստեղծվու մ է ԵՄ տարածքի 14%-ու մ` Լոնդոնով, Համբու րգով, Մյու նխենով, Միլանով և Փարիզով կազմված աշխարհագրական հնգանկյու նու մ, որտեղ ապրու մ է բնակչու թյան մե կ երրորդը: Մեկ շնչին ընկնող եկամտի առու մով ամե նահարու ստ անդամ-երկիրը` Լյու քսեմբու րգը, հիմա յոթն անգամ ավելի հարու ստ է, քան ամե նաաղքատ երկիրը` Ռու մի նիան, իսկ տարածաշրջանային մակարդակով տարբերու թյու նները նու յնիսկ ավելի մե ծ են: Սա այնքան էլ հեռու չէ Չինաստանի և Հնդկաստանի պատկերից: Վերջին երկու երկրներու մ մե կ շնչին ընկնող ամե նաբարձր ՀՆԱ ու նեցող շրջանների մակարդակը յոթն անգամ ավելի բարձր է, քան ամե նաթու յլ զարգացած շրջաններու մ: Չինաստանու մ ՀՆԱ-ի ավելի քան 60%-ը կենտրոնացած է տարածքի ընդամե նը 4%-ու մ:

Եվրոպայի տարածաշրջանային զարգացման քաղաքականու թյու նը հիմնված է քաղաքական այնպիսի սկզբու նքի վրա, համաձայն որի ավելի հարու ստ երկրներն ու շրջանները պետք է ավելի աղքատների հետ համե րաշխու թյու ն պահպանեն, ինչպես նաև տնտեսական սկզբու նքի վրա, ըստ որի աղքատ անդամ-երկրների ու շրջանների արտադրու թյան ցածր մակարդակները, կամ գործազրկու թյան բարձր մակարդակ ու նեցողները ողջ Միու թյան համար ներու ժի և հնարավորու թյու նների կորու ստ են: Թու յլ շրջաններու մ ժամանակակից ենթակառու ցվածքների և նորարարական գործարարու թյան մե ջ ներդրու մները, ավելի որակյալ կրթու թյու նն ու մասնագիտական պատրաստու մն արժեքավոր նոր շու կաներ են բացու մ և մե ծացնու մ բոլոր անդամ-երկրների տնտեսական ներու ժը: Միևնու յն ժամանակ մե րձեցման քաղաքականու թյու նը Միու թյան առանցքային պատմական ձեռքբերու մների, հատկապես` ընդհանու ր շու կայի ստեղծման ու մի ասնական արժու յթի` եվրոյի (որը հիմա (2009թ.) օգտագործվու մ է 16 անդամ-երկրների կողմի ց) ներմու ծման ֆոնի վրա օգնու մ է կոնսենսու սի պահպանմանը:

Տարածաշրջանային զարգացու մը մի գործընթաց է, որը գործու ն և արդյու նավետ ինստիտու տների կարիք է զգու մ և սերտ համագործակցու թյու ն պահանջու մ կառավարու թյու նների, գործարար կազմակերպու թյու նների և հանրային խմբերի մի ջև ցանկացած մակարդակի վրա: Եվրոպայի տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը մի տված է խնդիրները հնարավորու թյու նների ձևափոխելու ն:

Եվրոպայու մ տարածաշրջանային զարգացման գլխավոր ձեռքբերու մներից կարելի է համարել տրանսպորտային ցանցի արդիականացու մը: Այսօրվա տրանսպորտային ցանցերը ճանապարհ են հարթու մ դեպի կայու ն, արդյու նավետ և անվտանգ տեղաշարժ` մե ծացնելով բոլոր շրջանների հասանելիու թյու նը: Այդ ներդրու մները տնտեսական զարգացու մն ու մրցակցու թյու նը խթանելու ավելի լայն ջանքերի համատեքստու մ դիտարկելով` ԵՄ տարածաշրջանային

քաղաքականու թյու նը ձգտու մ է ապահովել, որ այդ ցանցերը շրջաններին ոչ մի այն ներկրու մ, այլև արտահանու մ իրականացնելու հնարավորու թյու ն տան: Ահա թե ինչու մե րձեցման քաղաքականու թյան մշակման ծրագրերը մի շտ ինտեգրացված ծրագրեր են: Հեղափոխական այլ զարգացու մներ եղել են բնապահպանական ծրագրերու մ, որտեղ նորարարական և արդյու նավետ տեխնոլոգիաներն օգտագործվու մ են որպես տնտեսական աճի աղբյու րներ, ինչպես նաև բնու թյան պահպանման և անդարձելի էկոլոգիական վնասների կանխարգելման մի ջոց:

Տարածաշրջանային զարգացման սկզբու նքները բազու մ տարիների ընթացքու մ փորձարկվել և շարու նակաբար կատարելագործվել են, որպեսզի կարելի լիներ լայնամասշտաբ քաղաքականու թյու ններ մշակել, որոնք կհակադարձեին տնտեսական և սոցիալական մարտահրավերներին, ինչպես նաև բնապահպանական նպատակներ կհետապնդեին: Այս քաղաքականու թյան հաջողու թյու նը խարսխված է ողջ ԵՄ-ով մե կ գործընկերու թյան, պլանավորման և լավ կառավարման վրա: Այս սկզբու նքների կիրարկման դեպքու մ զարգացման ծրագրերի կառավարու մը կարող է իրագործվել ապակենտրոնացված ձևով:

Հենց այս փորձառու թյու ն է, որ հիմա հիմք է ստեղծու մ բանավեճի համար աշխարհի այլ շրջանների հետ, որտեղ նման խնդիրների են հանդիպու մ:

Ներածու թյու ն

Հատու կ հանձնակատար Հյու բներըև Բրազիլիայի ազգային ինտեգրման նախարար պ-ն Գեդդել Վիեյրա Լիման Եվրոպական հանձնաժողովի և Բրազիլիայի մի ջև տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ոլորտու մ համագործակցու թյան վերաբերյալ փոխըմբռման հու շագիր են ստորագրու մ: Բրազիլիա, 29-ը նոյեմբերի, 2007թ.:

5

Հասկանալ անցյալը` ներկան ստեղծելու համար Եվրոպական ինտեգրման հենց սկզբից և հատկապես յու րաքանչյու ր ընդլայնման հետ, անդամ-երկրների և շրջանների մի ջև մե ծ տարբերու թյու ններ են գոյու թյու ն ու նեցել: Համաձայն եվրոպական տարածաշրջանային ներդրու մային նախկին մոդելների՝ ռեսու րսներն ու ղղվու մ էին դեպի լայնամասշտաբ ենթակառու ցվածքային ծրագրերը, ինչպես, օրինակ` տրանսպորտային ցանցերը և համայնքային ծառայու թյու նները: Առանձին շրջաններից այն կողմ նախատեսված նախագծերը ֆինանսավորելու ԵՄ ցանկու թյու նը Եվրոպական Միու թյան ստեղծման գործու մ համե րաշխու թյան գործնական դրսևորու մ է:

Այս նախագծերն ըստ էու թյան ֆինանսավորվու մ էին ներպետական շրջանակներու մ, և չկար տարածաշրջանային խնդիրների համընդհանու ր տեսլական և հետևաբար` համայնքային տարածաշրջանային քաղաքականու թյու ն` որպես այդպիսին:

Դրանից հետո սկսեցին գիտակցել, որ քաղաքականու թյու նն ըստ բնու յթի կարիք ու նի ավելի ընդգրկու ն լինելու , որպեսզի աջակցի թու յլ շրջաններու մ կայու ն տնտեսական զարգացմանը և աշխատատեղերի ստեղծմանը: Ենթակառու ցվածքները շարու նակու մ էին կարևոր դեր ու նենալ, սակայն նաև կարիք կար ներդրու մներ անելու հետազոտու թյու նների, նորարարու թյու նների, ու սու ցման, շու կաների ստեղծման մե ջ և այլ ոլորտներու մ: Նորարարական շատ ծրագրեր սկիզբ առան այդ տարիներին: Դա նաև հաստատեց մասնագիտական ու սու ցման մի ջոցով մարդկանց մե ջ ներդրու մներ անելու և տեխնոլոգիական զարգացման լու յսի ներքո աշխատանքային շու կայի փոփոխվող պահանջները հասկանալու ԵՄ հանձնառու թյու նը:

1990-ականների ընթացքու մ գնալով ավելի մե ծանու մ էր տնտեսական աճի բնապահպանական հետևանքներին անդրադառնալու գիտակցու մը: Մերձեցման քաղաքականու թյու նը նու յնպես պետք է անդրադառնար ներկա ու անցյալ սերնդների մե րձեցմանը: Տարածաշրջանային

քաղաքականու թյու նը պետք է երաշխավորեր, որ արտադրանքի աճն ու աշխատատեղերի ավելացու մը հակասու թյան մե ջ չգտնվեին շրջակա մի ջավայրի պահպանման հետ, և որ բիզնեսն ու այլ տնտեսվարողները պետք է ու ղղակի պատասխանատու լինեին իրենց պատճառած վնասների համար: Այդպիսով, «աղտոտողները վճարու մ են» սկզբու նքն ամրագրվեց օրենսդրու թյու նու մ և Եվրոպական տարածաշրջանային ծրագրերի ներքո ֆինանսական աջակցու թյու ն տրամադրելու պայմաններու մ:

1990-ականները մի ժամանակաշրջան էին, երբ երկարատև տնտեսական վերակազմավորման արդյու նքու մ բնակչու թյան խմբերի մի ջև սոցիալական տարբերու թյու նները դառնու մ էին ավելի ակնհայտ` բացասական ազդեցու թյու ն ու նենալով, մասնավորապես` մարգինալացված խմբերի վրա: Մերձեցման նպատակը չվտանգելու համար անհրաժեշտ էր պայքարել սոցիալական մե կու սացման դեմ:

Արդյու նքու մ, հասկանալով, որ հնարավորու թյու ններին անհավասար հասանելիու թյու նը մի տու մ ու նի խանգարելու տնտեսական աճին` ճշգրտվեց տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը: Եվրոպական քաղաքականու թյու ն մշակողներն օրենքներ ընդու նեցին, որոնք նպատակամղված էին անդրադառնալու տնտեսական և սոցիալական մարտահրավերներին` ձգտելով ավելի լավ համապատասխանեցնել ծախսերն ու որակը, ու նաև օգնել ԵՄ-ին` ընդլայնու մի ց հետո դիմակայել տնտեսական ու սոցիալական պայմանների լայն բազմազանու թյանը: Ինտեգրված ծրագրերը բերեցին աճի և նոր հմտու թյու նների` մի ևնու յն ժամանակ ձգտելով ներգրավել համայնքները, պահպանել ու բարելավել նրանց կենսական մի ջավայրը:

Միավորված տարածաշրջանային զարգացման ԵՄ ժամանակակից մոդելը

ԸՆԴՀԱՆՈՒ Ր ՊԱՏԿԵՐԸ

Այսօր Եվրոպայի տարածաշրջանային զարգացման քաղաքականու թյու նը երեք հիմնական ու ղղու թյու ն ու նի: Առաջին, շեշտ է դրվու մ տնտեսական մե րձեցման վրա` օգնելու հիմնականու մ, բայց ոչ բացառապես, նոր անդամ-երկրների տարածքներու մ քիչ զարգացած շրջաններին կրճատել ավելի բարեկեցիկ շրջանների հետ ու նեցած ջրբաժանը: Երկրորդ, բազմապիսի մի ջոցառու մներ են իրագործվու մ, որոնք նպատակամղված են մե ծացնել տարածաշրջանային մրցակցու թյու նը և նվազեցնել գործազրկու թյու նը: Քաղաքականու թյան երրորդ տեսակը նպատակ ու նի մե ծացնել համագործակցու թյու նը շրջանների ու երկրների մի ջև, և այդ ճանապարհով նվազեցնել ազգային սահմանների տնտեսական նշանակու թյու նը:

Կան նաև հասանելի ֆինանսական մի ջոցների երեք հիմնական աղբյու րներ, որոնք ստեղծվել են ԵՄ զարգացման տարբեր ժամանակահատվածներու մ: Եվրոպական տարածաշրջանային զարգացման հիմնադրամը (European Regional Development Fund, ERDF) հիմնականու մ կենտրոնանու մ է տնտեսական աճի, գործազրկու թյան և մրցակցու թյան հետ կապված նախաձեռնու թյու նների վրա` ներառյալ ենթակառու ցվածքների մե ջ ներդրու մները: Մերձեցման հիմնադրամը կենտրոնանու մ է տրանսպորտային և բնապահպանական ենթակառու ցվածքների վրա` ներառյալ վերականգնվող էներգիայի աղբյու րները: Երրորդ, Եվրոպական սոցիալական հիմնադրամի վերահսկողու թյան տակ գտնվող մի ջոցներն ու ղղվու մ են կրթու թյան և մասնագիտական պատրաստման ոլորտու մ մարդկային կապիտալի մե ջ ներդրու մներ կատարելու ն:

Եվրոպական տարածաշրջանային զարգացման պատմու թյու նը

Պետական սահմանների նշանակու թյան նվազեցու մը շրջանների և երկրների մի ջև համագործակցու թյան խթանման մի ջոցով:

6

Այսօրվա տարածաշրջանային քաղաքականու թյան հիմնական նպատակները

ՄՆԱՑՅԱԼ ԱՇԽԱՐՀԻ ՀԱՄԵՄԱՏ ՄՐՑԱԿՑԱՅԻՆ ԱՌԱՎԵԼՈՒ ԹՅՈՒ ՆՆԵՐԻ ՁԵՎԱՎՈՐՈՒ Մ

Ռեկորդային աճ Լիսաբոնյան ռազմավարու թյան մի ջոցովՌեկորդային աճ Լիսաբոնյան ռազմավարու թյան մի ջոցովԱյսպես կոչված Լիսաբոնյան ռազմավարու թյան շրջանակներու մ 2000թ.-ին համաձայնու թյու ն ձեռք բերվեց առ այն, որ տնտեսական աճն ու աշխատատեղերի ստեղծու մը լինեն ԵՄ քաղաքականու թյան օրակարգի վերին դիրքերու մ: ԵՄ նախարարները հաստատեցին այս ռազմավարու թյու նը` իրենց առջև խնդիր դնելով ԵՄ-ն դարձնել աշխարհու մ գիտելիքի վրա հիմնված ամե նամրցու նակ և դինամի կ տնտեսու թյու նը: Այն իր մե ջ ընդգրկու մ էր տարբեր սեկտորների ռազմավարու թյու նների վերանայման և վերահսկման ժամանակացու յցը, որպեսզի շարու նակվի ԵՄ շարժը դեպի զբաղվածու թյան, տնտեսական աճի և (այդ թվու մ) հետազոտական ծախսերի մրցու նակ մակարդակներ մի նչև 2010թ.-ը:

2005թ.-ին տնտեսական աճի և զբաղվածու թյան գերապատվու թյու ններին զու գընթաց` նոր շեշտ դրվեց նորարարու թյու ններին աջակցելու վրա, և դրա արդյու նքու մ տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը դրվեց ԵՄ մրցու նակու թյու նը բարձրացնելու ջանքերի կենտրոնու մ: Նորարարու թյան մակարդակների բարձրացու մը հիմնարար է եվրոպական գործարարու թյանն օգնելու և ապա եվրոպացիների արտադրական զբաղվածու թյան մե ծացման գործու մ:

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նն այլևս չի դիտարկվու մ որպես շրջաններին ԵՄ մի ջին ցու ցանիշներին հասնելու ն օգնելու մե խանիզմ` չնայած դա ևս կարևոր է: Գնալով համաշխարհային շու կայու մ ավելի մե ծ մրցակցու թյու ն կա շրջանների մի ջև, և տարածաշրջանային հաջողակ տնտեսու թյու նները նրանք են, որոնք իրական խաղացողներ են գլոբալ արտադրական ցանցերու մ:

ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նն այժմ մի քաղաքականու թյու ն է, որը պարզու մ է ապագա հնարավորու թյու նները և մի տված է դրանց` ավելի շու տ մոբիլիզացնելով ոչ բավարար օգտագործված ներու ժը, քան հատու ցելով անցյալի խնդիրների համար:

Քաղաքականու թյան գործընթացի վերափոխու մը շրջանների Քաղաքականու թյան գործընթացի վերափոխու մը շրջանների համարհամարԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը գտնվու մ է վերանայման և հարմարեցման մշտական գործընթացի մե ջ, որպեսզի պահպանվի նրա կարևորու թյու նը փոփոխվող աշխարհու մ: 2006թ.-ի վերջին բարեփոխու մները կատարվել էին չորս հիմնական թեմաների շու րջ. գիտատար տնտեսու թյան զարգացու մ, կառավարման և ֆինանսական վերահսկողու թյան պատասխանատվու թյան ապակենտրոնացու մ` ի շահ անդամ-երկրների ու շրջանների, գործընթացների պարզեցու մ և արագացու մ, Եվրոպայի բոլոր շրջանների ներու ժի զարգացու մ` մի ևնու յն ժամանակ ռեսու րսները կենտրոնացելով ամե նաթու յլերի վրա:

Կայու նու թյան և կլիմայի փոփոխու թյան Կայու նու թյան և կլիմայի փոփոխու թյան մարտահրավերներին դիմակայելըմարտահրավերներին դիմակայելըԿայու նու թյու նը` տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական նախապատվու թյու նների մի ջև որոշակի հավասարակշռու թյան հասնելը, երկար ժամանակ համարվու մ էր ԵՄ տարածաշրջանային զարգացման քաղաքականու թյան հիմնական սկզբու նքը: Տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը բնապահպանական խնդիրներին անդրադառնու մ է չորս հիմնական ու ղիներով. ու ղղակի ներդրու մներ կատարելով բնապահպանական ենթակառու ցվածքների

մե ջ, ինչպես օրինակ` ջրամաքրման կառու յցների, ապահովելով, որ բոլոր կարևոր ծրագրերը ենթակա լինեն

Ռազմավարական բնապահպանական ու սու մնասիրու թյան (Strategic Environmental Assessments - SEAs)՝ երաշխավորելով, որ բոլոր կարևոր նախագծերի պատրաստման ժամանակ բնապահպանական ազդեցու թյան ու սու մնասիրու թյու ն կատարվի՝ բացահայտ խթանելով բնապահպանական խմբերի ու գործակալու թյու նների ներկայացու ցիչների մասնակցու թյու նը ծրագրերի պատրաստմանն ու վերահսկմանը: Բնապահպանական ներդրու մներու մ (ու ղղակի կամ անու ղղակի) Եվրոպական ընդհանու ր աջակցու թյու նը 2007-2013թթ. համար կազմու մ է 105 մլրդ եվրո կամ ընդհանու ր ֆինանսավորման 30,4%-ը:

Կլիմայի փոփոխու թյու նը, գլխավոր մարտահրավեր լինելով, նաև բիզնես հնարավորու թյու ն է: Ապշեցու ցիչ է անդամ-երկրների լանդշաֆտների և կլիմայի բազմազանու թյու նը: Այն ժամանակ, երբ բնակչու թյան 7%-ն ապրու մ է ջրհեղերի մշտական ռիսկ ու նեցող շրջաններու մ, մի այլ 9%-ն ապրու մ է շրջաններու մ, որտեղ երաշտի վտանգ կա:

Կլիմայի փոփոխու թյան դեմ պայքարի ֆինանսավորու մը:

7

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ծրագրերն ու ղղված են դեպի հավասարակշռված մոտեցու մ, ըստ որի վերականգնվող և այլընտրանքային էներգիայի աղբյու րների (ներառյալ` քամի ն, արևային էներգիան և կենսազանգվածը) մի ջոցով պահպանվու մ են մե ր բնական ռեսու րսները, և մի ևնու յն ժամանակ զարգացվու մ են առաջավոր տեխնոլոգիաները, որոնք եվրոպական բիզնեսին առաջնու թյու ն են ապահովու մ մի ջազգային մրցակիցների նկատմամբ: Էկոլոգիապես կայու ն տեխնոլոգիաների մե ջ խելամի տ ներդրու մները կարող են Եվրոպային հնարավորու թյու ն ընձեռել` հասնել արտանետու մների նպատակային ցու ցանիշներին և արդիականացնել իր արտադրական ներու ժը: Վերջին նորարարու թյու նները որոշ ծրագրերու մ ներառել են բնապահպանական աու դիտի անցկացու մը` համոզված լինելու համար, որ ածխածնի արտանետման առու մով վերջնական ազդեցու թյու նը չեզոք է:

Տարածաշրջանային և տեղական ռեսու րսների ու Տարածաշրջանային և տեղական ռեսու րսների ու հմտու թյու նների օգտագործու մըհմտու թյու նների օգտագործու մըՆորարարու թյու նները հաճախ կատարվու մ են փոքր բիզնեսի կողմի ց, որը լավ գիտի տեղական առանձնահատկու թյու նները, բայց ավելի մե ծ օգու տ կարելի է քաղել ավելի լայն համագործակցու թյու նից և ցանցերի մե ջ գտնվելու ց: «Շրջանները` հանու ն տնտեսական փոփոխու թյու նների» (The Regions for Economic Change - RfEC) նախաձեռնու թյու նը խրախու սու մ է հանրային ու մասնավոր հատվածներու մ տեղական ու տարածաշրջանային ցանցերին փորձի ու լավ գործելակերպի փոխանակու մներ կատարել` որպես փոփոխու թյու ններ ու սու մնասիրելու և իրականացնելու մի ջոց: RfEC-ը ստեղծվել է 2006թ.-ին Եվրոպական Հանձնաժողովի կողմի ց և նպատակադրված է հավելյալ թափ հաղորդել մի ջշրջանային և քաղաքային ցանցերին` քաղաքական նոր գաղափարները փորձարկելու և ապա դրանք տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ծրագրերի մե ջ արագորեն ինտեգրելու համար:

ՄԵՐՁԵՑՈՒ ՄԸ

Անդամ-երկրների համագործակցու թյու նը բոլոր Անդամ-երկրների համագործակցու թյու նը բոլոր մակարդակների վրամակարդակների վրաԵՄ անդամակցու թյան էու թյու նը եվրոպական երկրների մե րձեցու մն է քաղաքական և տնտեսական առու մներով: Գիտակցելով տարբերու թյու նները` ԵՄ-ն ձգտու մ է նոր հնարավորու թյու ններ օգտագործել` համայնքներն իրար մոտեցնելու համար: Բազմաթիվ մարտահրավերներ չեն կարող սահմանափակվել սովորական վարչական սահմաններով` լինեն դրանք պետական, թե շրջանային մակարդակու մ, և հաճախ տարբեր շրջանների կամ երկրների համակարգված, մի ավորված հակազդման կարիք ու նեն, ինչը համագործակցու թյան նոր ձևեր է պահանջու մ: 2008թ.-ին Հանձնաժողովը տարածքային մե րձեցման վերաբերյալ քննարկման համար նոր փաստաթու ղթ հրապարակեց` պնդելով, որ ԵՄ տարածքային բազմազանու թյու նն ու ժեղ կողմ է հանդիսանու մ, որը կարող է աջակցել ողջ ԵՄ-ի կայու ն զարգացմանը:

Անդամ-երկրների մե րձեցու մը տրանսպորտային Անդամ-երկրների մե րձեցու մը տրանսպորտային հաղորդակցման մի ջոցովհաղորդակցման մի ջոցովԵՄ մե րձեցման քաղաքականու թյան ռեսու րսների մոտ 22%-ը հատկացվու մ է տրանսպորտային նախագծերու մ ներդնելու համար, ինչը արտացոլու մ է ժամանակակից, արդյու նավետ տրանսպորտային կապերի ու բաշխման համակարգերի մե ծ ներդրու մը տնտեսական հաջողու թյու նների և սոցիալական զարգացման մե ջ: Տարածաշրջանային ծրագրերը մշակվու մ են տրանսպորտային ցանցերի բոլոր ոլորտներու մ հաղորդակցու թյան հավակնոտ նպատակներին հասնելու համար: Նրանք նոր ներդրու մներ են ապահովու մ ավտոմոբիլային, երկաթու ղային և ծովային փոխադրու մների համար: Դրանք ու ղղված են քաղաքներու մ հասարակական տրանսպորտի համակարգերին` տեղական բնակիչների համար փոխադրման ավելի լավ պայմաններ ստեղծելով: Եթե երկիրը դեպի ծով ելք չու նի, եվրոպական տարածաշրջանային ծրագրերը բացառիկ հնարավորու թյու ն են ընձեռու մ` դու րս գալու առանձին երկրի սահմաններից այն կողմ և աջակցու մ տրանսպորտային ցանցերու մ ներդրու մներին, որոնք իմաստ ու նեն տնտեսական տեսակետից:

Քաղաքների և գյու ղական տարածքների զարգացման Քաղաքների և գյու ղական տարածքների զարգացման հավասարակշռու մը և բոլոր շրջանների ընդգրկու մն` անկախ հավասարակշռու մը և բոլոր շրջանների ընդգրկու մն` անկախ աշխարհագրական դիրքիցաշխարհագրական դիրքիցԵվրոպական տարածաշրջանային զարգացման ծրագրերը գիտակցու մ են քաղաքների ու գյու ղական շրջանների դեմ ծառացած մարտահրավերները և տարբեր, բայց փոխլրացնող լու ծու մներ են առաջարկու մ:

Եվրոպական «URBAN Community Initiative» անվանու մով հատու կ ծրագիրը քաղաքներու մ իրագործվեց 1990-ականների կեսերին և հնարավորու թյու ն ընձեռեց քաղաքականու թյան մե ջ նորամու ծու թյու ններ կատարելու համար: Այս ծրագրերը կենտրոնացած էին քաղաքային շրջաններու մ ու ժեղ տեղական գործընկերու թյան վրա` մե ծացնելով տեղական պատասխանատվու թյու նը և լու ծելով այն խնդիրները, որոնք բացասական ազդեցու թյու ն ու նեին քաղաքային շրջաններու մ կյանքի որակի վրա: Նրանք լրացվու մ էին «URBACT» ծրագրի ներքո ցանցային գործու նեու թյամբ: Սկսվելով որպես փոքր պիլոտային ծրագիր` այս կայու ն քաղաքային զարգացման մե թոդաբանու թյու նը 2007թ.-ից հետո վերածվեց հիմնական քաղաքականու թյան բաղկացու ցիչ մասի:

«Եվրոպական տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը կայու ն, ապահով, նպատակամղված ֆինանսավորման

աղբյու ր է տրամադրու մ, որը կարելի է օգտագործել տնտեսական վերականգնու մը խթանելու համար»

Տնտեսու թյու նը խթանելու նպատակով ներդրու մներ տրանսպորտի ոլորտու մ:

8

Գյու ղական շրջաններու մ երկար ժամանակ գործարարու թյանն ու համայնքներին աջակցելու մոտեցու մ էր կիրառվու մ, որտեղ ապագա հեռանկարները չէին կարող երաշխավորվել մի այն գյու ղատնտեսու թյամբ:

Տարածքային մե րձեցու մը բարելավելու նպատակ ու նեցող քաղաքականու թյան մարտահրավերներից է այն, որ պետք է ապահովվի, որ վարչական և ինստիտու ցիոնալ կարողու թյու նները լինեն ճիշտ մակարդակի վրա` համապատասխանելով այն մակարդակներին և մասշտաբներին, որոնց շրջանակներու մ պետք է լու ծվեն խնդիրները: Համապատասխան տարածքային մասշտաբը կարող է փոփոխվել ու նեզու րկ քաղաքային շրջաններից մի նչև մե ծ քաղաքներ, գետերի ավազաններից մի նչև լեռնային շրջաններ: Որպես ընդհանու ր դիտարկու մ` տարածքային ազդեցու թյու ն ու նեցող եվրոպական քաղաքականու թյու նների մի ջև ավելի մե ծ կապակցվածու թյան հստակ պահանջ կա, ներառյալ ինքը` տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը և տրանսպորտի, գյու ղատնտեսու թյան, բնապահպանու թյան, զբաղվածու թյան, մրցակցու թյան և հետազոտու թյու ների ոլորտներու մ իրականացվող քաղաքականու թյու նները:

Համե րաշխու թյան դրսևորու մը բնական աղետների ֆոնի վրա Համե րաշխու թյան դրսևորու մը բնական աղետների ֆոնի վրա Հանձնաժողովի նախաձեռնու թյամբ 2002թ.-ին ստեղծված ԵՄ համե րաշխու թյան հիմնադրամն անդամ-երկրներին ու թեկնածու -երկրներին օգնու թյու ն է տրամադրու մ մե ծ բնական աղետների դեպքու մ ենթակառու ցվածքներն ու ծառայու թյու նները վերականգնելու համար: Սա խիստ կարիքի ժամանակ անդամ-երկրների մի ջև համե րաշխու թյան ամե նակոնկրետ դրսևորու մներից է: 2004թ.-ից 2009թ. ընկած ժամանակահատվածու մ Հիմնադրամը 34 անգամ մի ջամտել է 18 անդամ-երկրներու մ, իսկ արտակարգ վիճակներու մ տրամադրված ընդհանու ր գու մարը կազմու մ է 700 մլն եվրո:

ՆՈՐ ԱՆԴԱՄ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ԻՆՏԵԳՐԱՑԻԱՆ

Ինտեգրացիա to ինտեգրու մ ֆինանսական համե րաշխու թյան Ինտեգրացիա to ինտեգրու մ ֆինանսական համե րաշխու թյան մի ջոցովմի ջոցովԵՄ անդամակցմանն ու ղղված բանակցու թյու ններու մ երկրները նախապատրաստական օգնու թյու նից կարող են շահ ակնկալել` կախված իրենց տնտեսական պայմաններից: Նման օգնու թյու նը համապատասխանու մ է ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան մոդելին` պաշտպանելով տնտեսական զարգացու մը և բարելավելով ենթակառու ցվածքներն ու վարչական ինստիտու տները: 2005թ. դեկտեմբերին 12 նոր անդամ-երկրներու մ 2007-13թթ. ժամանակահատվածու մ տարածաշրջանային զարգացման ծրագրերի համար 160 մլրդ եվրո է հատկացվել: Դա մոտավորապես երեք անգամ ավելին է` համե մատած նախորդ շրջանի հետ և բյու ջետային ներդրու մ է, որը հավասար է նրանց ՀՆԱ-ի մոտ 3.2%-ին: Նոր անդամ-երկրները պետք է ծանր աշխատանք տանեն, որպեսզի զարգացնեն իրենց կարողու թյու նները` այս ռեսու րսներն արդյու նավետ ծախսելու համար: Այդ աշխատանքների մասշտաբները զգալի են` չնայած առաջին արդյու նքները որոշակի հու յսեր են ներշնչու մ:

Ուժեղ կառավարման համակարգերի/ինստիտու տների Ուժեղ կառավարման համակարգերի/ինստիտու տների կառու ցու մըկառու ցու մը

Տնտեսական աճը կախված է ոչ մի այն ներդրու մներից, այլ նաև զարգացման ծրագրերի արդյու նավետ կառավարման մե խանիզմներից, և պետական ռեսու րսների խելամի տ կառավարման անհրաժեշտու թյանը պատշաճ ու շադրու թյու ն դարձնելու ց: Դա իր հերթին գործու նակ և հու սալի վարչական համակարգ և թափանցիկ իրավական շրջանակներ է պահանջու մ: 2007-13թթ. ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան իրականացման նոր համակարգը ներառու մ է հատու կ ծրագրերին աջակցու մ` զու տ այն նպատակով, որ պայմաններ ստեղծվեն վարչական բարեփոխու մների և պետական պաշտոնյաներին ղեկավարման նորագու յն մե թոդներ սովորեցնելու համար:

Ֆինանսավորու մ` զու գակցված տեխնիկական Ֆինանսավորու մ` զու գակցված տեխնիկական օգնու թյան հետօգնու թյան հետ

Նոր անդամ-երկրներին օգնու թյու ն տրամադրելու հետևյալ մի ջոցներից է խելամի տ ծրագրեր նախապատրաստելու ն

և, մի նչև դրանց հաստատու մը, բոլոր ֆինանսական ու տեխնիկական փու լերով անցկացնելու ն օգնելը: JASPERS (Joint Action to Support Projects in European Regions - եվրոպական շրջաններու մ ծրագրերի աջակցման համատեղ գործողու թյու ններ) ծրագիրը մի հնարավորու թյու ն է, որն իր մե ջ համատեղու մ է Եվրոպական Հանձնաժողովի կողմի ց փորձագետներ վարձելու համար ֆոնդերի տեսքով հատկացու մները և Եվրոպական ներդրու մային բանկի (European Investment Bank - EIB) ու Վերակառու ցման ու զարգացման եվրոպական բանկի (European Bank for Reconstruction and Development) կողմի ց աշխատակիցների տրամադրու մը:

Գլխավոր տնօրինու թյան տարածաշրջանային զարգացման բաժնի և Գլխավոր տնօրինու թյան զարգացման բաժնի պաշտոնյաները ԵՄ աջակցու թյամբ կառու ցված ջրհորի մոտ հանդիպու մ են Բու րկինա-Ֆասոյի Սոնգ-Նաբա գյու ղի բնակիչների հետ:

9

ՆԵՐԴՐՈՒ ՄՆԵՐ ՏՆՏԵՍՈՒ ԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՄԱՆ ՀԱՄԱՐ

Եվրոպական տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը կենսական նշանակու թյու ն ու նեցող ներդրու մներ է անու մ տեղական և տարածաշրջանային մակարդակներու մ: Դա հատկապես կարևոր է 2008թ.-ին սկսված ռեցեսիայի պայմաններու մ: ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան հիմնական արժանիքներից է նրա ճկու նու թյու նը փոփոխվող պայմաններին հարմարվելու համար:

Ներկա գլոբալ տնտեսական անկման համատեքստու մ տնտեսական զարգացման կայու նու թյու նն ու հարմարվող, ապագային նայող քաղաքականու թյան անհրաժեշտու թյու նն ավելի հստակ է, քան երբևէ: Եվրոպական տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը կայու ն, ապահով, նպատակամղված ֆինանսավորման աղբյու ր է տրամադրու մ, որը կարելի է օգտագործել տնտեսու թյան վերականգնու մը խթանելու նպատակով:

Ֆինանսավորման ճկու ն և նորարարական ձևերի կիրառու մը` Ֆինանսավորման ճկու ն և նորարարական ձևերի կիրառու մը` մանր և մի ջին գործարարու թյանն աջակցելու համար մանր և մի ջին գործարարու թյանն աջակցելու համար Տարածաշրջանային զարգացու մը Եվրոպայու մ օգու տներ է քաղու մ տարատեսակ ֆինանսավորման հնարավորու թյու նների լայն սպեկտրից: Ֆինանսավորման գլխավոր աղբյու րներն են Եվրոպական տարածաշրջանային զարգացման հիմնադրամը, Մերձեցման հիմնադրամը և Եվրոպական սոցիալական հիմնադրամը, բայց կան նաև կապիտալի ներգրավման և տարատեսակ ֆինանսավորման լրացու ցիչ այլ մի ջոցներ: Նախագծերը, հատկապես նրանք, որոնք կարող են շահու թաբեր լինել, գնալով ավելի շատ են ֆինանսավորվու մ դրամաշնորհների, վարկերի կամ կապիտալի մե ջ հավասար մասնակցու թյան պես այլ ֆինանսական գործիքների համադրու թյամբ:

JeremieJeremie-ն (Joint European Resources for Micro and Medium Enterprises – Եվրոպական համատեղ ռեսու րսներ մանր և մի ջին ձեռնարկու թյու նների համար) գործող ղեկավարու թյան համար հնարավորու թյու ն է, որը կարող են օգտագործել ֆինանսական ինժեներիայի մե թոդների կիրառման բարդ գործու մ օգնու թյու ն ցու ցաբերելու համար: Ֆինանսները դնելով Եվրոպական ներդրու մային հիմնադրամի նման առանձին ֆինանսական ինստիտու տների տրամադրու թյան տակ` ղեկավարները կարող են տարածաշրջան բերել ֆինանսական գործարարու թյան զարգացման ոլորտի արտաքին փորձառու թյու նն, ինչպես, օրինակ` վարկերը` ներառյալ վենչու րային կամ մե կնարկային կապիտալը:

JessicaJessica-ն (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas – Քաղաքներու մ կայու ն ներդրու մներին եվրոպական համատեղ աջակցու մ) ֆինանսական ինժեներիայի մի այլ մե խանիզմ է, որը գործու մ է ինտեգրված քաղաքային զարգացման դաշտու մ: 2007-2013թթ. ժամանակահատվածու մ ԵՄ կողմի ց սատարվող ծրագրերի գրեթե կեսը Jessica տիպի գործու նեու թյու ն պետք է նախատեսի: Jessica-ն գործընկերու թյու ն է Եվրոպական ներդրու մային բանկի (European Investment Bank (EIB)) և Եվրոպայի խորհրդի բանկի հետ: Գործող ղեկավարու թյու նն իր սեփական ռեսու րսներն է տրամադրու մ, բայց ապա կարող է հավելյալ վարկեր կամ համատեղ կապիտալ խնդրել այլ ֆինանսական ինստիտու տներից, որոնք գործու մ են Jessica-ի սխեմայով` մի ևնու յն ժամանակ օգու տ քաղելով նրանց մասնագիտական փորձառու թյու նից:

JasmineJasmine-ը (Joint Action to Support Microfi nance Institutions in Europe – Եվրոպայու մ մի կրոֆինանսական ինստիտու տներին աջակցման համատեղ գործողու թյու ններ) գործարկվել է անցու մային շրջանու մ գտնվող երկրու մ` Բանգլադեշու մ իրականացված ծրագրի հիման վրա` անհատ անձանց փոքր չափերի ֆինանսավորու մ տրամադրելու նպատակով, ու մ մասնավոր բանկային համակարգը կրթական կամ դասային պատկանելու թյան պատճառներով հասու չէ:

«Եվրոպական տարածաշրջանային

քաղաքականու թյու նը կայու ն, ապահով, նպատակամղված ֆինանսավորման աղբյու ր է

տրամադրու մ, որը կարելի է օգտագործել տնտեսական վերականգնու մը խթանելու

համար»

Կիև, Ուկրաինա: 2009թ. հու լիսին երկիրը Հանձնաժողովի հետ փոխըմբռման հու շագիր ստորագրեց:

10

1. Տնտեսական շրջանակային պայմանները նշանակու թյու ն ու նեն:Եվրոպական փորձը մի կողմի ց հստակ կերպով ցու յց է տալիս, որ եվրոպական մակարդակու մ մի ասնական շու կայի պարագայու մ գործարարու թյան և այլ տնտեսական սու բյեկտների համար հավասար պայմանների առկայու թյու նը կենսական նշանակու թյու ն ու նի եվրոպական տնտեսու թյան հաջողու թյան համար: Համաձայն երկրորդ դիտարկման` աճի քաղաքականու թյան հաջողու թյու նը մե ծապես կախված է տնտեսու թյան կոնկրետ հատվածներու մ, հարկային ոլորտու մ, աշխատու ժի շու կայու մ բազմաթիվ ազգային ռազմավարու թյու նների հետ նրա փոխազդեցու թյու ններից: Խելամի տ մակրոտնտեսական պայմաններն ու բարենպաստ մի կրոտնտեսական շրջանակները (կարգավորիչ շրջանակները, գործարարու թյան կլիման) աղքատ շրջաններու մ արդյու նավետ քաղաքականու թյու ն իրականացնելու նախապայմաններն են: Եթե պետական քաղաքականու թյու նը քաջալերու մ է շրջաններին մնալ ոչ մոբիլ, ապա զարգացու մը պայքար է դառնու մ բարձր ատյանների հետ:

2. Համապատասխան մի ջոցառու մների համալիր պարու նակող հարմարեցված ռազմավարու թյու նների կարիք կա:ԵՄ փորձը ցու յց է տալիս, որ տարածաշրջանային և տեղական գիտելիքները բանալին են հասկանալու , թե ինչպես հասնել երկարատև զարգացման: Ծրագրերը պետք է զգու շու թյամբ հարմարեցված լինեն համապատասխան շրջաններին`հենվելով նրանց կարիքների և ձգտու մների վրա: Գոյու թյու ն ու նեն հնարավոր գործողու թյու նների հսկա թվով տարբերակներ ` այնպես որ էական է հենց սկզբից ճիշտ համադրու թյու ն կատարելը:

Չնայած ներդրու մային հեղինակավոր նախագծերն իրենց տեղն ու նեն և կարող են էական մե կնարկային կետ կամ նու յնիսկ ապագա շահերի կատալիզատոր հանդիսանալ` ԵՄ փորձն ավելի շու տ մի տված է պաշտպանելու այն տեսակետը, որ տնտեսական աճի ամե նակարևոր շարժիչ ու ժը ներդրու մներն ու նորարարու թյու ններն են փոքր և մի ջին բիզնեսի ոլորտու մ:

3. Հաստատու ն բյու ջեների և ծրագրերի կազմման հետևողական մոտեցման կարևորու թյու նը:Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան հաջողու թյան գործու մ դժվար է գերագնահատել Եվրոպական Միու թյան յոթնամյա բյու ջեի կարևորու թյու նը: Դա երկարատև նախագծերի մե ջ ներդրու մների հաստատու նու թյու ն է ապահովու մ` համաձայն

ռազմավարական տեսլականի, որը հարաբերականորեն կայու ն է փոփոխվող քաղաքական պայմանների

նկատմամբ:

4. Միջազգային համագործակցու թյան անհրաժեշտու թյու նըԱմե նասկզբից ԵՄ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան վերսահմանային, տրանսազգային և մի ջտարածաշրջանային համագործակցու թյան քաջալերու մը զգալի օգու տների բերեց: Մի կողմի ց, ԵՄ արտաքին սահմաններից այն կողմ տարածքների մի ջև կառու ցողական շփու մների ստեղծու մը քաջալերելու ու նակու թյու նը օգնեց

թեկնածու -երկրներին նախապատրաստվել ԵՄ անդամակցու թյան հետ կապված

պարտականու թյու ններին և համոզել բնակչու թյանը, որ ԵՄ անդամակցու թյու նից բխող կոնկրետ շահեր են

ակնկալվու մ: Մյու ս կողմի ց, ԵՄ ներքին սահմանների ներսու մ շրջանների մի ջև համագործակցու թյու նն

ամրապնդեց երբեմն համե մատաբար բաժանված կամ մե կու սացված համայնքների մի ջև հարաբերու թյու ններն, ինչը ցայտու ն կերպով կարելի էր նկատել Հյու սիսային Իռլանդիայու մ խաղաղու թյան հաստատման գործընթացի ժամանակ: Ընդհանու ր խնդիրներ ու նեցող բազմաթիվ երկրների

Դիտարկու մներ Եվրոպայի փորձից

ԵՄ-ի մրցակցային դիրքերի բարելավման գործու մ

տարածաշրջանային քաղաքականու թյանը

կենտրոնական տեղ է հատկացվու մ:

11

(ինչպես, օրինակ` Բալթյան ծովի ավազանի) շրջաններն իրար մոտեցնելու կարողու թյու նը գնալով ավելի էր քաջալերու մ գործնական, կառու ցողական մոտեցու մներն ընդհանու ր տեսակետների շու րջ:

Արդյու նավետ տրանսպորտային ցանցերի ստեղծու մն ամե նահստակ օրինակներից է այնպիսի քաղաքականու թյան, որտեղ վերազգային տեսլականն ըստ էու թյան հատու մ է պետական սահմանները:

5. Ագլոմե րացիաների տնտեսու թյու նը և ու րբանացու մը Եվրոպայու մ, ինչպես և այլու ր, քաղաքային ագլոմե րացիաները կամ մե ծ քաղաքների տարածքները դիտարկվու մ են որպես տնտեսական զարգացման հիմնական շարժիչներ: Եվրոպական փորձը ցու ցադրու մ է տնտեսական կենտրոնացման մի ախառնված տարածքային ազդեցու թյու նը: Եվրոպան` իր համե մատաբար խիտ բնակչու թյամբ և հողի բարձր գներով, դիմակայու մ է այնպիսի խնդիրների, ինչպես` գերբնակեցվածու թյու նը, մի ջավայրի աղտոտու մն ու հանցավորու թյու նը: Հատկապես հասու ն երկրներու մ ու րբանացման տնտեսական օգու տները պետք է չափվեն նման խնդիրների լու ծման ծախսերին համե մատ:

6. Փոքր ու մի ջին քաղաքների ու տեղական կենտրոնների դերըԵվրոպան հասկացավ, որ Եվրոպայու մ աճի շարժիչները ոչ մի այն մե ծ քաղաքներն են: Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան փորձն Իսպանիայու մ և այլու ր ցու յց է տալիս փոքր և մի ջին չափի քաղաքների համատեքստու մ փոխկապակցվածու թյան կարևորու թյու նը (բազմակենտրոն զարգացու մ), ինչպես նաև գյու ղական շրջաններու մ տեղական կենտրոնների դերը: Միջին չափի քաղաքները մե ծ ու փոքր քաղաքները և հեռավոր գյու ղական շրջաններն իրար կապելու դերն են տանու մ, ինչպես և կարևոր դերակատարու թյու ն ու նեն ինտեգրմանը, կապերին և մասշտաբային արտադրանքով պայմանավորված տնտեսու թյանն աջակցելու գործու մ: Նրանք նաև էական դեր ու նեն գյու ղական բնակչու թյան արտահոսքը մե ղմե լու գործու մ:

7. Տեղական զբաղվածու թյանն ու կարողու թյու նների ձևավորմանն ու ղղված նախաձեռնու թյու նները Տեղական զարգացու մն առանցքային դեր ու նի հետամնաց շրջանների տնտեսական զարգացմանն աջակցելու գործու մ: Լու րջ հետաքրքրվածու թյու ն կա նաև աղքատու թյան կրճատման մե ջ, և ու շադրու թյան կիզակետն այստեղ տեղափոխվել է դեպի զբաղվածու թյան դերն աղքատու թյան ռիսկերի նվազեցման գործու մ:

Ավելին, Եվրոպան բնու թագրվու մ է աշխարհագրական առու մով աշխատու ժի համե մատաբար ցածր շարժու նակու թյամբ: Դրա պատճառով մե նք դիմակայու մ ենք մի իրադրու թյան, որտեղ համե մատաբար ու ժեղ արտահայտված կոնսենսու ս կա տեղական զբաղվածու թյանն ու կարողու թյու նների ստեղծմանն ու ղղված նախաձեռնու թյու ններին աջակցելու անհրաժեշտու թյան վերաբերյալ, որոնք հետամնաց շրջաններին ու նակ կդարձնեն հիմնական տնտեսու թյան հետ կապեր հաստատելու հնարավորու թյու ններից օգու տներ քաղելու :

«Ծրագրերը շրջաններին հարմարեցման կարիք ու նեն`

հենվելով նրանց իրական պահանջմու նքների վրա»

Տեղեկատվու թյան, հաղորդակցման և երրորդ երկրների հետ

հարաբերու թյու նների հարցերով տնօրեն Ռոննի Հոլլը Ասու նսիոնու մ

2008թ. հու նիսին հանդիպու մ է Պարագվայի նորընտիր նախագահ

Ֆերնանդո Լու գոյի հետ:

12

8. Ամու ր ինստիտու ցիոնալ աջակցու մըԵվրոպական ընդլայնման յու րաքանչյու ր հաջողված քայլի հետ ամու ր ինստիտու տներ ու նենալու կարիքը գնալով ավելի մե ծանու մ էր: Տնտեսական ու ժի, բարեկեցու թյան և սոցիալական մի տու մների, շրջակա մի ջավայրի, մշակու թային ժառանգու թյան, էթնիկական ծագման... լայն բազմազանու թյու նը գու մարվու մ է` ստեղծելով աշխարհագրական առու մով անկրկնելի մի ու թյու ն: Այդպիսով, ԵՄ-ու մ տարածաշրջանային զարգացու մը բացահայտեց բոլոր մակարդակներու մ ու ժեղ ինստիտու ցիոնալ առաջնորդու թյան կարիքը, ինչը հասարակու թյան բոլոր հատվածների նկատմամբ հարգանք է պահանջու մ: ԵՄ մակարդակու մ պետք է գոյու թյու ն ու նենան խելամի տ քաղաքական որոշու մներ, հիմնավոր տնտեսական վերլու ծու թյու ն և ռազմավարական պլանավորու մ, ինչպես նաև տեխնիկական փորձ, որպեսզի «տեղերու մ» ու ղղորդեն նախագծերի ղեկավարներին: Ազգային մակարդակու մ ինստիտու տները պետք է լավ համակարգված լինեն:

9. Բազմամակարդակ ղեկավարու մ Զարգացման հաջողված ռազմավարու թյու նները պետք է «տեր ու նենան» բոլոր մակարդակներու մ: ԵՄ տարածաշրջանային զարգացման քաղաքականու թյու նը ղեկավարվու մ է այնպես, որ առավելագու յնի հասցվի ու ղղահայաց և հորիզոնական ինտեգրու մը: Ուղղահայաց կառավարման պարագայու մ եվրոպական, ազգային, տարածաշրջանային և տեղական մակարդակները խթանվու մ են պլանավորման ու ծրագրավորման համակարգի օգնու թյամբ, որը մշակվել է տարիների ընթացքու մ` նպատակ ու նենալով հաղորդակցվելու և շարժվելու նու յն ու ղղու թյամբ, որպեսզի տեղերու մ օգու տ ապահովվի: Հորիզոնական կառավարման շրջանակներու մ գործարար ընկերու թյու նները, սոցիալական խմբերն ու հասարակական կազմակերպու թյու նները ևս ակտիվ ներգրավված են գործընթացների և կառավարման մարմի նների գործու նեու թյան մե ջ: Դա նշանակու մ է, որ նրանք հնարավորու թյու ն ու նեն իրենց սեփական հատվածներու մ ու ոլորտներու մ ազդելու զարգացման ռազմավարու թյու նների վրա և ձևավորելու դրանք:

«Հաջող զարգացման ռազմավարու թյու նները բոլոր մակարդակներու մ պետք է «պատկանեն» մարդկանց լիազոր խմբերին»

LEGEND:

State LineBrazilian Semi-AridBorder Strip

Alto SolimõesChapada do AraripeJequitinhonha and Mucuri ValleysGrande Fronteira do MercosulMetade Sul do Rio Grande do Sul

State Line Brazilian Semi-Arid Border Strip Sub-regions selected for cross-border action by the Federal Government;Selected meso-regions:

Border Strip:• Selected twin cities

Selected Semi-Arid Sub-regions:

São Raimundo NonatoBaixo e Medio JaguaribeVale do AçuSousa PiancóSertão do MoxotóSantana do IpanemaSergipana do Sertão do São FranciscoSerra Geral (Janaúba)Brumado/Bom Jesus da Lapa/Guanambi

13

Դժվար է հետևու թյու ններ անել եվրոպական փորձից, որը կարելի կլինի անմի ջականորեն կիրառել աշխարհի այլ մասերու մ: Ինչևէ, մե ր փորձի որոշ կողմե ր կարող են ոգեշնչման աղբյու ր լինել: Անցու մային շրջանու մ գտնվող որոշ տնտեսու թյու նների մի ջև անհամաչափու թյու նները շատ ավելի մե ծ են, քան դա եղել է Եվրոպայու մ: Բացի այդ, ի համե մատու թյու ն աշխարհի այլ մասերու մ թերզարգացած շրջանների` Եվրոպայի հետամնաց շրջանները, մասնավորապես շնորհիվ մի ասնական շու կայի, մի տու մ ու նեն ավելի ինտեգրացված լինելու համաշխարհային տնտեսու թյանը:

Հետևու թյու ններՏարածաշրջանային քաղաքականու թյան ոլորտու մ ԵՄ փորձն օգտագործելու ճանապարհներից մե կն այն է, որ փորձենք այդ փորձառու թյու նից առանձնացնել էական հարցերն ու խնդիրները, որոնց վերջին 20 տարիների ընթացքու մ անդրադարձել են և քաղաքականու թյան հայեցակարգու մ, և դրա կառավարման գործու մ: Ստորև ներկայացված է այդպիսի տասը նկատառու մ`

Առաջին. տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը պահանջու մ է երկարատև ռազմավարական տեսլական պահանջու մ է երկարատև ռազմավարական տեսլական այն նպատակների, որոնց պետք է հասնել: Դա կարող են լինել տնտեսու թյան առանցքային հատվածների (ինչպես, օրինակ` տրանսպորտը) կամ աշխարհագրական շրջանների (օրինակ, երբ ԵՄ քաղաքականու թյան մե ջ առաջնու թյու նը տրվու մ է առավել թերզարգացած շրջաններին) զարգացու մը: ԵՄ ծրագրերի հատկանշական կողմե րից են հատվածային և աշխարհագրական մոտեցու մները: Տրանսպորտի դեպքու մ, հարկ է նշել, որ նախապատվու թյու նը տրվու մ է այն նախագծերին, որոնք ներդրու մ ու նեն տրանսեվրոպական ցանցերի ստեղծման մե ջ, ինչն անդամ-երկրների կողմի ց սահմանված Միու թյան տարածքն իրար կապող տրանսպորտային ռազմավարու թյու ն է: Երկրորդ. պետք է գոյու թյու ն ու նենան ռեսու րսներ ռեսու րսներ հայթայթելու և բաշխման օբյեկտիվ, «ոչ քաղաքական» հայթայթելու և բաշխման օբյեկտիվ, «ոչ քաղաքական» մե թոդներ:մե թոդներ: Այլ կերպ ասած` պետք է հստակ լինի, թե ինչպես է դրամը հայթայթվու մ և տրամադրվու մ ծրագրերին կամ շրջաններին: Դա պետք է հիմնավորվի վիճակագրական ցու ցանիշներով, հետևաբար, տարածաշրջանային քաղաքականու թյան կիրարկու մը ենթադրու մ է վիճակագրական ծառայու թյան գոյու թյու ն և ներդրու մներ դրա մե ջ: Եվրոպայու մ անցկացվող քաղաքական բանավեճերու մ կենտրոնական հարցերից մե կն, այն է, թե շահառու ների նկատմամբ բացառողական, թե ներառողական մոտեցու մ պետք է որդեգրել: Այսօր ԵՄ քաղաքականու թյան մե ջ որոշ տեսակի սատարման իրավու նք ու նեցող բոլոր շրջանների համար որդեգրված է շահառու ների նկատմամբ ներառողական մոտեցու մը, բայց մի ևնու յն ժամանակ ամե նաթու յլ զարգացած շրջաններու մ ռեսու րսների կենտրոնացման շատ բարձր մակարդակ կա:

Երրորդ. մե նք տեսանք, որ համաֆինանսավորու մն ու համաֆինանսավորու մն ու գործընկերու թյու նը համատեղող համակարգն ամրապնդու մ գործընկերու թյու նը համատեղող համակարգն ամրապնդու մ է սեփականու թյան իրավու նքը:է սեփականու թյան իրավու նքը: Ղեկավար մարնինները, որոնք շահերի լայն սպեկտր են մի ավորու մ, պետք է նաև հատու կ նախագծերի ծախսերի 15%-ից 50%-ը ծածկեն` ի հաշիվ տեղական (պետական կամ մասնավոր) աղբյու րների: Բարձրագու յն իշխանու թյու նների կողմի ց նախագծեր առաջարկելն իմաստ չու նի, քանի որ որ նախագծերն իրականու մ պատկանու մ են համայնքներին, որոնք դրանցից օգու տ են քաղու մ: Չորրորդ. կարևոր է տարանջատել քաղաքականու թյան քաղաքականու թյան իրագործու մը կառավարող լայն կանոններ սահմանող իրագործու մը կառավարող լայն կանոններ սահմանող իրավական շրջանակներն առանձին նախագծերի վերաբերյալ իրավական շրջանակներն առանձին նախագծերի վերաբերյալ որոշու մներից։որոշու մներից։ ԵՄ-ու մ սա հետևանք է ինստիտու ցիոնալ ճարտարապետու թյան, որի շնորհիվ քաղաքական մակարդակու մ (անդամ-երկրներն ու Եվրոպական խորհրդարանը) սահմանու մ են իրավական հիմքերը, մի նչդեռ նախագծերի ընտրու թյու նը վերապահվու մ է ազգային կամ տարածաշրջանային մակարդակի կառավարող մարմի ններին, որոնք անջատ և տարբեր են եվրոպական ինստիտու ցիոնալ մակարդակից:

Որքանո՞վ այս փորձը կարող է ոգեշնչել Եվրոպայից դու րս գտնվող երկրներին

Հատու կ հանձնակատար Հյու բները և Ռու սաստանի Դաշնու թյան տարածաշրջանային զարգացման նախարար Վլադիմի ր Յակովլևը Եվրոպական հանձնաժողովի և Ռու սաստանի Դաշնու թյան մի ջև տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ոլորտու մ համագործակցու թյան վերաբերյալ փոխըմբռման հու շագիր են ստորագրու մ: Մոսկվա, 23-ը մայիսի, 2007թ.:

14

Հինգերորդ. պետք է որոշել` նախապատվու թյու նը տալ ինտեգրված ծրագրերի աջակցմանը ինտեգրված ծրագրերի աջակցմանը (ենթակառու ցվածքների, մարդկային ռեսու րսների և բիզնեսի զարգացման պես ոլորտներու մ կապակցված գործողու թյու նների սատարու մ), թե անհատական նախագծերի աջակցմանը: ԵՄ-ն այժմ երկու սն էլ անու մ է տարբեր հիմնադրամների մի ջոցով: Կարելի է ասել, որ ինտեգրված ծրագրերն ինչ-որ տեղ ավելի մե ծ ինստիտու ցիոնալ կարողու թյու ններ են պահանջու մ շրջաններու մ: Համապատասխանաբար, երբ վերջիններս թու յլ են համարվու մ, ապա կարելի է խորհու րդ տալ` սկսել նախագծային մոտեցու մի ց: Վեցերորդ. գոյու թյու ն ու նի դրամաշնորհներից կամ դրամաշնորհների և աջակցման մաշնորհների և աջակցման փոխհատու ցվող ձևերի փոխհատու ցվող ձևերի համատեղու թյու նից կախվածու թյան խնդիրը: ԵՄ քաղաքականու թյու նը շարժվու մ է դեպի ավելի շատ փոխհատու ցու մ ներառող աջակցու թյան ձևեր` ջանալով բարձրացնել մատչելի ռեսու րսների մակարդակը, շահառու ների կողմի ց արդյու նավետու թյու նն ապահովելու համար հավելյալ դրդիչներ ստեղծել, և բանկային համակարգից ու ֆինասական սեկտորից հավելյալ փորձառու թյու ն փոխառնել: Յոթերորդ. այժմ ընդու նվու մ է, որ համապատասխան համապատասխան ֆորմալ և ոչ ֆորմալ ինստիտու ցիոնալ կարողու թյու նների ֆորմալ և ոչ ֆորմալ ինստիտու ցիոնալ կարողու թյու նների առկայու թյու նն էական նշանակու թյու ն ու նի ծրագրերի հաջող կառավարման գործու մ: Դա ներառու մ է կարողու թյու ններ այնպիսի ոլորտներու մ, ինչպես` ֆինանսական կառավարու մն ու վերահսկողու թյու նը, տնտեսական զարգացման պլանավորու մը և համապատասխան գործընկերներ գտնելն ու նրանց մոտիվացու մը: Ինստիտու ցիոնալ կարողու թյու նների հարցը հատկապես կարևոր է մի ջազգային ծրագրերի հաջող իրագործման համար, երբ մի ավորվու մ են համատեղ գործողու թյու նների սահմանափակ փորձ ու նեցող վարչական կառու յցները: Ութերորդ. գործողու թյու նների մոնիթորինգն ու գնահատու մըմոնիթորինգն ու գնահատու մըանհրաժեշտ են, որպեսզի հնարավոր լինի ցու ցադրել շահառու ների և հարկատու ների համար ստեղծված արժեքները: Դա պահանջու մ է վարչական ծրագրերի մե ջ տեխնիկական կարողու թյու նների ներգրավու մ` չնայած որոշ հատու կ խնդիրներ, ինչպես, օրինակ` մակրոտնտեսական մոդելավորու մը, կարող են լու ծվել հետազոտական ինստիտու տների և համալսարանների կողմի ց:

Իններորդ. ԵՄ-ու մ կարևոր է ծրագրերի հետ կապված պայմանավորվածու թյանպայմանավորվածու թյան խնդիրը: ԵՄ աջակցու թյու նը ստանալու սկզբու նքային պայմաններից են` ԵՄ-ու մ բաց շու կաների (պետական օգնու թյան մրցակցային կանոնները, պետական բաց գնու մների կանոնները) հանդեպ հարգանքը, բնապահպանական քաղաքականու թյան ու կանոնների հանդեպ հարգանքը, հավասար հնարավորու թյու նների սկզբու նքի հանդեպ հարգանքը, գործընկերու թյան և ներկայացու ցչական ժողովրդավարու թյան վրա հիմնված մոտեցու մը: Դրանց նկատմամբ հարգանքի բացակայու թյու նը ԵՄ-ու մ հաճախ բերու մ է ֆինանսական տու գանքների: Տասներորդ. քաղաքականու թյան և ծրագրերի իրագործման մե ջ թափանցիկու թյու նըթափանցիկու թյու նը քսանմե կերորդ դարու մ դիտարկվու մ է որպես արդյու նավետ կառավարման էական բաղադրիչ: Համապատասխանաբար, արդյու նավետ հաղորդակցման և տեղեկատվական համակարգերը պետք է ներդրվեն ծրագրերի կառավարման մե ջ, օրինակ` որպեսզի նշվեն այն ծրագրերը, որոնց աջակցու թյու ն է ցու ցաբերվել, մոնիթորինգի և գնահատման արդյու նքները, և բացատրվի հնարավոր շահառու ներին, թե ինչպես պետական աջակցու թյու ն ստանալ:

2006թ. մայիսի 15-ին փոխըմբռման հու շագիր է ստորագրվել Չինաստանի հետ տեղեկատվու թյան և մե րձեցման քաղաքականու թյան ձևավորման ու իրականացման լավագու յն փորձի փոխանակման նպատակով:

15

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան և ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրների մասին ավելի մանրամասն տեղեկու թյու ններ (այդ թվու մ և պատմական) կարելի է գտնել հետևյալ ինտերնետ կայքերու մ`

DG REGIO մի ջազգային հարաբերու թյու ններին նվիրված կայքDG REGIO մի ջազգային հարաբերու թյու ններին նվիրված կայքhttp://ec.europa.eu/regional տարածաշրջանային_policy/international/index_en.htm

«Աշխատանք տարածաշրջանների համար»` ընթացիկ «Աշխատանք տարածաշրջանների համար»` ընթացիկ տարածաշրջանային քաղաքականու թյան տեսու թյու նտարածաշրջանային քաղաքականու թյան տեսու թյու նhttp://ec.europa.eu/regional policy/sources/docgener/presenta/working2008/work_en.pdf

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ազդեցու թյու նը 2004-Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ազդեցու թյու նը 2004-09թթ. ժամանակահատվածու մ 09թթ. ժամանակահատվածու մ http://ec.europa.eu/regional_policy/policy/impact/pdf/legacy_2009_en.pdf

Հավելյալ վիճակագրական ցու ցանիշներ և մի տու մներՀավելյալ վիճակագրական ցու ցանիշներ և մի տու մներhttp://ec.europa.eu/regional policy/sources/docoffi c/offi cial/reports/interim6_en.htm

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան պատմու թյու նըՏարածաշրջանային քաղաքականու թյան պատմու թյու նըhttp://ec.europa.eu/regional policy/sources/docgener/panorama/pdf/mag26/mag26_en.pdf

ԻՄԱՑԵ′Ք ԱՎԵԼԻՆ

Ընդհանու ր մարտահրավերներԱշխարհի տարբեր շրջաններ ընդհանու ր մարտահրավերների են հանդիպու մ: Մտադրվելով մի ավորել ռեսու րսներն ու փորձը` 2006թ.-ին ԵՄ-ն որոշեց ԵՄ կազմի ց դու րս գտնվող մի քանի երկրների հետ գործընկերու թյու ն հիմնել «փոխըմբռման հու շագրի» տեսքով: Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան ոլորտու մ փոխըմբռման չորս հու շագիր է ստորագրվել Չինաստանի, Ռու սաստանի, Բրազիլիայի և (2009թ. հու լիսին) Ուկրաինայի հետ:

Դրանք տարածաշրջանային տարբերու թյու նները նվազեցնելու ն, կառավարու մը բարելավելու ն և տեղական տեղեկատվական ցանցերի հենքի վրա դինամի կ ռազմավարու թյու ններ ստեղծելու ն մի տված եվրոպական փորձի հիման վրա են կառու ցված: Նու յն կերպ` ԵՄ-ն այս հարցերի շու րջ կանոնավոր երկխոսու թյու ն է վարու մ ԵՄ-27-ից դու րս գտնվող երկրների հետ, ինչպես, օրինակ` ASEAN-ը (the Association of South East Asian States – Հարավ-արևելյան Ասիայի պետու թյու նների ասոցիացիա), Կենտրոնական Ամե րիկայի երկրները կամ Արևմտյան Աֆրիկայի տնտեսական և արժու թային մի ու թյու նը (UEMOA – ֆր. հապավու մը):

Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան Գլխավոր տնօրինու թյու նը 2009թ. մայիսին տարածշրջանային քաղաքականու թյան նախկին հատու կ հանձնակատար Դանու տա Հյու բների (Danuta Hübner) ղեկավարու թյան ներքո «Տարածաշրջանային կառավարու մը գլոբալ համատեքստու մ» թեմայով Բրյու սելու մ համաժողով կազմակերպեց: Նման տիպի առաջին իրադարձու թյու նը լինելով` համաժողովը մե կտեղել էր

եվրոպական տարածաշրջանի նախագահներին և Եվրոպայից դու րս գտնվող մե ծ թվով երկրների ներակայացու ցիչներին: Հատու կ հանձնակատար Հյու բներն ասաց. «Աշխարհով մե կ երկրները նման մարտահրավերների են հանդիպու մ (որոնց թվու մ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը չի գտնվու մ ամե նավերջին տեղու մ)` կապված բնակչու թյան ծերացման, կլիմայի փոփոխու թյամբ պայմանավորված ռիսկերի և էներգետիկ անվտանգու թյան վերաբերյալ մտահոգու թյու նների հետ: Եվրոպական Միու թյու նու մ մե նք գործընկերու թյու ն ենք զարգացնու մ ԵՄ-ից դու րս գտնվող երկրների հետ, ինչը երկու կողմե րին էլ օգու տ է բերու մ»:

Այսօրվա մարտահրավերները նշանակու մ են, որ տեղական մակարդակու մ գործելիս մե նք պետք է գլոբալ մտածենք: Հիմնական խնդիրները, որոնց հանդիպու մ են աշխարհի տարբեր շրջանները, ու ժեղ արտահայտված «տարածքային» կարևորու թյու ն ու նեն, ինչը պահանջու մ է գործողու թյու ններ տեղական և տարածաշրջանային մակարդակներու մ: Սխալ կլինի համարել, որ Եվրոպական Միու թյու նը կարող է այդ խնդիրներին լու ծու մներ գտնել` գործելով մի այնակ: Ահա թե ինչու ենք մե նք ԵՄ-ից դու րս գտնվող երկրների հետ մե ր երկխոսու թյու նը համարու մ այդքան կարևոր և հարիր մե ր բոլոր հետաքրքրու թյու ններին:

Եվրոպական Միու թյան տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը. ոգեշնչու ՞մ ԵՄ-ից

դու րս գտնվող երկրների համար:Սկզբու նքների կիրառու մ, քաղած դասերի և փորձի

փոխանակու մ Եվրոպական Միու թյան տարածաշրջանային քաղաքականու թյու նը ձևավորվել

և կատարելագործվել է վերջին տասնամյակների ընթացքու մ` լայն սպեկտրի նպատակներին հասնելու համար: Այս գրքու յկու մ համառոտ ներկայացված են Միու թյան տարածաշրջանային քաղաքականու թյան հիմնական կողմե րը և վերլու ծվու մ է, թե ինչպես այդ փորձը կարելի է կիսել ԵՄ-ից դու րս գտնվող

շրջանների հետ: Գլոբալ մարտահրավերների լու ծու մների վերաբերյալ տեղեկու թյու նների փոխանակու մն օգտակար է և′ ԵՄ-ի, և′ նրա հարևանների

համար:

KN-30-09-120-H

Y-C

Եվրոպական Հանձնաժողով, Տարածաշրջանային քաղաքականու թյան Գլխավոր տնօրինու թյու նB.1 ստորաբաժանու մ – Հաղորդակցու թյու ն, տեղեկատվու թյու ն և հարաբերու թյու ններ երրորդ երկրների հետՌաֆաել Գու լեAvenue de Tervuren 41, B-1040 BrusselsFax (32-2) 29-66003E-mail: regio-info@ec.europa.euInternet: http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.htm

Հրապարակու մների գրասենյակ