Sigara Bırakma Tedavisinde Yoğun Klinik Uygulamalara

Psikodrama Eklenmesi ve Bırakma Sonuçları Üzerine Etkisi

Zeynep Ayfer Aytemur¹, Bülent Pişmişoğlu², Oğuz Kılınç³,

Emine Pişmişoğlu4, Süleyman Savaş Hacıevliyagil¹, Canan Karaman³

¹İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Malatya

²Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi, İzmir

³Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir

4Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir

ÇIKAR ÇATIŞMASI YOKTUR .

GİRİŞ VE AMAÇ

• Sigara bırakma başarısı, davranışsal-bilişsel teknikler ve farmakoterapinin yoğun klinik görüşmelerle kombine edildiği durumlarda artmaktadır

Treating Tobacco Use and Dependence: 2008 update

GİRİŞ VE AMAÇ

Treating Tobacco Use and Dependence: 2008 update

GİRİŞ VE AMAÇ

• Başarı oranlarını artıracak yeni yöntem arayışları sürmektedir

• Psikodrama, bireylerin yaşamlarında olumlu değişiklikler yapmalarını kolaylaştırmak için aksiyon, rol oynama ve grup yöntemleri kullanılarak uygulanan terapötik bir disiplin

• Bu çalışmada amaç; sigara bırakmada uygulanan yoğun klinik uygulamalar üzerine eklenen psikodramanın bırakma başarısına ek katkısını değerlendirmektir

Treating Tobacco Use and Dependence: 2008 update

GEREÇ VE YÖNTEM

• Ege ve Dokuz Eylül Üniversiteleri sigara bırakma poliklinikleri

• İki üniversiteden etik kurul onayı

• 113 olgu, 2 gruba randomize

1- Psikodrama grubu

2- Kontrol grubu

Psikodrama grubu (n= 61)

- Yoğun klinik görüşme

- Davranışsal-bilişsel

tedavi (DBT)

- Farmakoterapi (FT)

- Psikodrama

Kontrol grubu (n=52)

-Yoğun klinik görüşme

- Davranışsal-bilişsel

tedavi (DBT)

- Farmakoterapi (FT)

GEREÇ VE YÖNTEM

GEREÇ VE YÖNTEMYoğun klinik görüşme programı:

• En az 30 dakika başlangıç görüşmesi, en az 10 dakika süren 6 ardışık vizit

• Birebir hekimle görüşme

• 1., 2., 4., 8., 12. ve 24. hafta sonunda birebir değerlendirme

• Vizit arası dönemlerde en az 2 kez yardımcı sağlık personeli tarafından proaktif telefon görüşmeleri (değerlendirme ve motivasyon)

Davranışsal-bilişsel tedavi programı:

• Hastalık riskleri, bırakmanın yararları hakkında bilgilendirme

• Motivasyon desteği (erken ve geç dönem sorun saptama ve çözme teknikleri, nüks önleme)

• Tedavi sırasında profesyonel destek

• El kitapçığı

GEREÇ VE YÖNTEM

Farmakoterapi programı:

• Nikotin replasman tedavisi (NRT) Transdermal bant

• Bupropion• Bupropion ve NRT

• Uygulama süresi: 2 ay

GEREÇ VE YÖNTEMPsikodrama grubu yöntem:

- 10’ar kişilik 6 grup

- 8 hafta süresince her hafta 2 saat grup aktivitesi

Psikodrama grubu uygulama:

- İlk toplantı: Tanışma, grup sözleşmesi, motivasyon düzeyi belirleme, fizik ve gevşeme egzersizlerinin öğretilmesi

- Ardışık toplantılar: Bir önceki haftanın sorgulanması, sigara ile ilişki, yerine konabilecekler, kayıp hissi ve yoksunlukla baş edebilme, nükse karşı önlemlerle ilgili oyunlar, geri bildirimler

(Psikodramatist: Uzm. Dr. Bülent Pişmişoğlu)

GEREÇ VE YÖNTEMPsikodrama’da hedef:

- Sigara nedenli fiziksel, psikolojik, sosyal kayıpların farkında olma - Sigaranın yerine başka şey koyabilme

- Yoksunluk semptomlarını kontrol etme - Relaksasyon yöntemlerini öğrenme - Tedaviye direnci azaltma- Sigara ile vedalaşabilme ve kayıp duygusu ile baş edebilme- İsrarlar, iç çatışmalar karşısında hayır deme gücü kazanma- Umut aşılama- Öğrenilen davranış değişikliklerini kalıcı hale getirebilme- Nüksü önleme- Grupla birlikte üyelerin desteği ile zorlu dönemi atlatma- Genel bir iyilik ve sağlıklılık duygusunun yaratılması

BULGULARDemografik veriler Psikodrama grubu

(n=61) Kontrol grubu

(n=52)p

Yaş ort ± SD (minimum-maksimum değer)] 48.0±11.0 (24-73) 46.3±12.2 (19-75) 0,395

Cinsiyet (n,%) Kadın Erkek

42 (68,8%)19 (31,1%)

28 (53,8%)24 (46,1%)

0,102

Medeni durum (n, %) Evli Bekar Boşanmış Dul

37 (60,7%)8 (13,1%)

12 (19,7%)4 (6,6%)

40 (76,9%)6 (11,5%)3 (5,8%)3 (5,8%)

0,154

Eğitim düzeyi (n, %) Üniversite Lise İlköğretim

33 (54,1%)22 (36,1%)

6 (9,8%)

27 (51,9%)16 (30,8%)9 (17,3%)

0,681

Alkol tüketimi (her gün) (n, %) 7 (11,5%) 2 (3,8%) 0,135

Kronik hastalıklar (n, %) 30 (49,2%) 28 (54,8%) 0,187

Hastane anksiyete-depresyon skoru Anksiyete skoru Depresyon skoru

7,2±4,5 (0-18)5,0±3,4 (3-14)

8,1±3,9 (1-18)6,3±3,8 (1-15)

0,2220,064

Olguların sigara içme ile ilgili özellikleri

Psikodrama grubu (n=61)

Kontrol grubu (n=52)

p

Sigaraya başlama yaşı 18.2±6.1 (8-45) 19.3±5.7 (8-45) 0,081

Paket yılı 34.8±27.2 (3-140) 29.2±18.3 (1-90) 0,309

Sigara adet/gün 24.5±12.8 (2-60) 25.0±12.7 (5-80) 0,687

FNBT skoru 5.5±2.5 5.6±2.5 0,744

Farmakoterapi alanlar NRT Bupropion NRT+bupropion

32 (52,4%)6 (9,8%)11 (18%)

25 (48%)7 (13,4%)6 (11,5%)

0,603

Yoksunluk semptomları 37 (60,7%) 32 (61,5%) 0,924

Önceki bırakma girişimleri 48 (78,6%) 47 (90,3%) 0,496

Önceki denemelerdefarmakoterapi kullanımı

7 (11,5%) 5 (9,6%) 0,931

BULGULAR

80,3

59,663,9

46,250,8

38,5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Sig

ara

bır

akm

a o

ran

ları

(%

)

1. ay 3. ay 6. ay

Psikodrama grubu

Kontrol grubu

BULGULAR

p=0,014

p=0,044

p=0,130

BULGULARDeğişkenler B Exp (B) %95 CI P

Yaş -0,002 -0,036 -0,015-0,012 0,815

Cinsiyet (Kadın-Erkek) -0,232 -0,226 -0,452-(-)0,012 0,039

Meslek 0,025 0,103 -0,029-0,078 0,364

Sigaraya başlama yaşı -0,011 -0,125 -0,030-0,009 0,288

Sigara adet/gün -0,004 -0,094 0,016-0,009 0,557

Paket yılı 0,004 0,212 -0,003-0,012 0,217

FNBT skoru 0,005 0,024 -0,043-0,052 0,843

Önceki bırakma girişimleri -0,026 -0,088 -0,081-0,030 0,358

Önceki girişimlerde farmakoterapi kullanma

0,010 0,011 -0,173-0,193 0,915

Alkol kullanımı 0,268 0,146 -0,085-0,622 0,135

Anksiyete skoru -0,001 -0,009 -0,032-0,030 0,944

Depresyon skoru -0,028 -0,206 -0,064-0,008 0,121

Sabit 0,912 0.337-1.487 0.002

Demografik özellikler ve sigara içme özelliklerine ait değişkenlerin bırakma oranlarına etkisi

BULGULAR

• Psikodrama grubunda 1. ve 3. ayda sigara bırakma başarısı kontrol grubuna göre anlamlı yüksek

• Kadın cinsiyet, sigara bırakma başarısı üzerinde bağımsız değişken (kadınlar daha başarılı)

• Çalışmanın sınırlayıcı yönleri:

- Sigaranın bırakıldığını verifiye etmek için biyokimyasal markır

kullanılmaması (ancak sonuçlar arası farkı etkilemeyecektir)

- Olgu sayısının az olması

- Psikodrama’nın tek başına diğer yöntemlerle karşılaştırılmamış

olması

SONUÇ

• Psikodrama’nın yoğun klinik görüşmelere eklenmesi sigara bırakma başarısını artırmaktadır

• Bu yöntemin 8 haftadan daha uzun sürdürülmesi nüksü önlemede ek katkı sağlayabilir

• Psikodramanın eklendiği tedavilerle ilgili daha geniş serilerle ve daha uzun süreli yapılacak yeni çalışmalar, psikodramanın etkinliğini değerlendirmede yardımcı olabilir