Post on 15-Oct-2020
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı
(EARGED)
TİCARET MESLEK VE ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSELERİNİN KURULUŞ AMAÇLARINA
HİZMET DERECESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ankara, 2010
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI .......................................................................................... 000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ . ........................................................................................000
Bu araştırma Orta Öğretim Projesi kapsamında yapılmıştır. Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz. Araştırmacı : Saniye YILMAZ Danışmanlar : Prof. Dr. Ali YILDIRIM Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK Grafik Düzenleme : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte : İhsan UÇ
ISBN: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: earged@meb.gov.tr İnternet adresi: www.meb.gov.tr
i
“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
ii
SUNUŞ
Mesleki eğitim, toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile
meslek alanında bireysel gelişmeyle birlikte beceri ve davranış kazandıran, bireylerin
yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştirerek topluma faydalı olma faaliyetidir.
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarında verilen
eğitimin genel bir değerlendirmesinin yapıldığı bu araştırma, Millî Eğitim Bakanlığı
Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü tarafından Başkanlığımızdan istenmiştir.
Giriş bölümünde araştırmanın problem durumu, amacı, önemi ortaya konulmuş,
ikinci bölümde araştırmanın evren, örneklem, veri toplama araçları ve geliştirilmesi,
verilerin toplanması, veri analizi ve sınırlıklardan bahsedilmiştir.
Üçüncü bölümde hedeflenen araştırma gruplarına gidilmiş ve konuya ilişkin
görüş ve önerileri anketlerle toplanarak bulgular ve bulguların yorumları yapılmıştır.
Dördüncü bölümde ise araştırma bulgularından çıkarılan sonuçlar ve bu
sonuçlara dayalı olarak geliştirilen önerilere yer verilmiştir.
Bu araştırmanın yapılmasına karar veren Bakanlığımız yetkililerine, araştırmada
verilerin toplanmasında emeği geçen araştırma kapsamındaki il millî eğitim müdürlüğü
yetkililerine ve okul yöneticilerine, anketleri cevaplandırarak araştırmamıza büyük
katkılar sağlayan öğretmen, öğrenci, öğrenci velisi ve mezunlara, araştırmaya
danışmanlık yapan Prof. Dr. Ali YILDIRIM ve Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK’e,
araştırmayı koordine eden Araştırma Şubesi Müdürü Dr. Semra Tican BAŞARAN’a
araştırmayı yapan dairemiz personeli Saniye YILMAZ’a, redakte için İhsan UÇ’a ve
grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a teşekkür ederim.
Murat YALÇIN
Daire Başkanı
iii
İÇİNDEKİLER Sıra SUNUŞ...............................................................................................................................................ii İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................................iii TABLOLAR LİSTESİ .......................................................................................................................v
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ 1.1. Problem...................................................................................................................................1 1.2. Araştırmanın Amacı................................................................................................................10 1.3. Araştırmanın Önemi ...............................................................................................................11 1.4. Tanımlamalar ..........................................................................................................................11 1.5. Kısaltmalar..............................................................................................................................12
İKİNCİ BÖLÜM
YÖNTEM 2.1. Araştırma Modeli ....................................................................................................................13 2.2. Evren ve Örneklem .................................................................................................................13 2.3. Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmesi.................................................................................15 2.4. Verilerin Toplanması ..............................................................................................................15 2.5. Verilerin Analizi .....................................................................................................................15 2.6. Sınırlılıklar ..............................................................................................................................16
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BULGULAR VE YORUMLAR 3.1. Kişisel Bilgiler ........................................................................................................................17 3.1.1. Okul Yöneticileri/Meslek Dersi Öğretmenleri ............................................................17 3.1.2. Son Sınıf Öğrencileri ...................................................................................................18 3.1.3. Son Sınıf Öğrenci Veliler ............................................................................................21 3.1.4. Ticaret Meslek Lisesi / Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunları .............................24 3.2. Araştırmaya Katılan Okul Yöneticileri/Meslek Dersi Öğretmenleri, Son Sınıf
Öğrencileri, Mezun Ve Son Sınıf Öğrenci Velilerine Eğitime İlişkin Görüşleri .................... 29
3.2.1 Yönetici Ve Öğretmenlerin Eğitime İlişkin Görüşleri.................................................30 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Yeterliliği....................30 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına Hazırlamada
Eğitim Programlarının Yeterliliği ................................................................ 30
3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterliliği........................................31 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterliliği .....................................31 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterliliği ........................................32 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etkisi .............32 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına
Etkileri.......................................................................................................... 33
3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği...........................................................................................................
34
3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluğu..............34 3.2.2. Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri ..........................................................................35 3.2.2.1. Okuldaki Araç-Gereçlerle İşyerinde Kullandığınız Araç-Gereçlerin ..........35 3.2.2.2. İş Bulmanızda TML/ATML Mezunu Olmanızın Etkisi ..............................36 3.2.2.3. TML/ATML Mezunu Olmanız İşinizdeki Başarınıza Etkisi .......................37 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML/ATML Mezun Olmanın Etkisi .......37 3.2.2.5. Çalışmakta Olduğunuz Bölüm/Programla Uyumluluk Durumu ..................38 3.2.3. Son Sınıf Öğrenci ve Velilerin Eğitime İlişkin Görüşleri............................................38 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İşyerlerindeki Donanımın Uygunluğu .......................39 3.2.4. Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri 39
iv
3.2.4.1. Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterliliği......................................................................................................
40
3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Durumu.........................................................................................................
41
3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programları İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacını Uygunluğu ........................................................
42
3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Durumu......................................................
43
3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği......................................................................................................
44
3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML/ATML Öğrencilerine Öncelik Verme Derecesi ........................................................................................................
46
3.2.4.7. Kayıt Öncesinde Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama Durumu........47 3.2.4.8. Okuldaki Bölümler Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına Uygunluğu...48 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin
Uygunluğu .................................................................................................... 49
3.2.4.10. Okulda Kazanılan Eğitimle İşyeri Açma Yeterliliği ....................................50 3.2.4.11. Okulda Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisinin İş Yaşamında
Kullanma Becerisi ........................................................................................ 51
3.2.4.12. Okulda Alınan Eğitimle Beceri Eğitimi Yapılan İşyerlerindeki Müşteri ve Personelle Olan İlişkilerinizdeki Yeterliliği ............................................
53
3.2.4.13. Okulda Alınan Eğitimle İş Hayatında Karşılaşılan Problemleri Çözme Ölçüsü...........................................................................................................
54
3.2.5. Yönetici-Öğretmen, Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri ...........................................................................................................
55
3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin İş Yaşamında Yeterliliği......................................................................................................
55
3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin İş Yaşamında Yeterliliği ..............56 3.2.5.3. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe İhtiyacına Yeterliliği ..............58 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Alınan İşletmelerdeki Teknik İmkânların Yeterliliği ...........59 3.2.5.5. Öğrencilerin İşyerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma
İmkânları ...................................................................................................... 61
3.2.5.6. Okulunu Öğrencilerin İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği ....................................................................
62
3.3. Açık Uçlu Sorulara İlişkin Bulgular 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SONUÇ ............................................................................................................................................. 66
ÖNERİ............................................................................................................................................... 70
EKLER .............................................................................................................................................. 71
KAYNAKÇA .................................................................................................................................... 100
v
TABLOLAR LİSTESİ TABLO ADI Sayfa Tablo 1.1. Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları.................................
Tablo 1.2. Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları ..................
Tablo 1.3. 2007-2008 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları.....................................
Tablo 1.4. 2008-2009 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları.....................................
Tablo 1.5. 2009-2010 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları.....................................
Tablo 2.1. Ulaşılan Örneklemin Lise Türüne Göre Dağılımı ........................................................
Tablo 3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenlerin Kişisel Bilgiler ...............................
Tablo 3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerin Kişisel Bilgileri ................................................................
Tablo 3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri...................................
Tablo 3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumları ...................
Tablo 3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri ...............
Tablo 3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerin Kişisel Bilgileri ........................................................
Tablo 3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML Okullarına Gönderme Nedenleri ............................................................................................
Tablo 3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların Kişisel Bilgileri.................................................................................................................
Tablo 3.1.4.2. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri .......................................................................................
Tablo 3.1.4.3. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme Durumu ....................................................
Tablo 3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri.............................
Tablo 3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri...................................................................................
Tablo 3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler ...........................................................................................
Tablo 3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri...................................................................
Tablo 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterlik Düzeyi ..................................................................................................................
Tablo 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterlik Düzeyi ...............................................................
Tablo 3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterlilik Düzeyi .....................................
Tablo 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterlik Düzeyi.....................................
Tablo 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterlik Düzeyi ......................................
Tablo 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etki Derecesi ........
Tablo 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Etki Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Düzeyi ...................................................................................................
Tablo 3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluk Düzeyi...........
Tablo 3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-Gereçlerin Uyum Düzeyi .................................................................................................................
Tablo 3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etki Düzeyi ....................................
Tablo 3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etki Derecesi ............................
3
6
8
8
8
14
17
19
20
20
21
22
23
24
25
26
27
28
28
29
30
30
31
32
32
33
33
34
35
35 36
37
vi
Tablo 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu Olmanın Etkisi ...............
Tablo 3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu .................................
Tablo 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluk Derecesi ................
Tablo 3.2.4.1 Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterlik Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluk Derecesi................................................................
Tablo 3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Derecesi ............................................................
Tablo 3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine Öncelik Verme Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama İlişkin Grupların Görüşlerinin Dağılımı ..................
Tablo 3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına Uygunluk Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin Uygunluk Derecesi ...............................................................................................................
Tablo 3.2.4.10. TML-ATML Öğrenicilerine Okullarında Kazandırılan Eğitimle İş Yeri Açma Yeterlik Derecesi .................................................................................................
Tablo 3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Beceri Derecesi ................................................................
Tablo 3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği Derecesi .............................................................................
Tablo 3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Derecesi ...............................................................................
Tablo 3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri İş Yaşamın Hazırlama Yeterlilik Derecesi .............................................................................
Tablo 3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş Yaşamına Hazırlama Yeterlilik Derecesi ...............................................................................................
Tablo 3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe İhtiyacına Cevap verme Yeterlilik Derecesi.........................................................................
Tablo 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin Teknik İmkân Yeterliliği.............................................................................................................
Tablo 3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma İmkânlarına İlişkin Görüşlerin Dağılımı..................................................................................
Tablo 3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlilik Dağılımı ...........
Tablo 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlere Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri .......................................
Tablo 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri ...........................................................
Tablo 3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri .........................................................
Tablo 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri ...............................................................
37
38
39
40
41
42
43
45
46 47
48
49
50 52
53
54 55
57
58
60 61
63
65
65
66
66
1
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ
Araştırmanın bu bölümünde; Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne
bağlı Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına
Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi’ne yönelik olarak yapılan bu araştırmanın
problemi, amacı, önemi, sınırlılık ve sayıltıları açıklanmakta, kullanılan başlıca
terimlerin tanımları yapılmakta ve kısaltmalar verilmektedir.
1.1. Problem
Toplumların kalkınmasının temelinde yatan en önemli unsur eğitimdir. Ülkelerin
kalkınmışlık düzeyi eğitime verdikleri önemle doğru orantılıdır. Eğitim, kişilere kendi
şahsi gelişimleri ve toplum kalkınması için gerekli sayılan bilgi, beceri ve tutumları
kazanma sürecidir (Karasar 1988:2).
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre ortaöğretim; ilköğretime dayalı,
en az dört yıllık genel, meslekî ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar.
İlköğretimi tamamlayan ve ortaöğretime girmeye hak kazanmış her öğrenci
ortaöğretime devam etme ve ortaöğretim olanaklarından; ilgi, istek ve yetenekleri
ölçüsünde yararlanma hakkına sahiptir. Ortaöğretimin amacı; öğrencilere asgari ortak
bir genel kültür vermek, birey ve toplum sorunlarını tanıtmak ve çözüm yolları aramak,
ülkenin ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak bilinci kazandırarak
öğrencileri ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda, hem yükseköğretime hem de iş
alanlarına hazırlamaktır.
VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planında; örgün ve yaygın mesleki-teknik eğitime
ağırlık verilmesi, ortaöğretimde mesleki-teknik ortaöğretimin payının artırılması,
üniversitelere giriş sınavlarında normal liseler ile mesleki ve teknik lise mezunları
arasındaki farklı değerlendirmelerin kaldırılarak, mesleki ve teknik eğitimin
yaygınlaştırılmasının teşvik edilmesi, mesleki-teknik eğitim programlarının meslek
standartlarına dayalı olarak yapılmasının sağlanması ve çalışma hayatı ile işlevsel
işbirliği geliştirilmesi hedeflenmiştir.
Mesleki ve teknik eğitim, bireyleri meslek hayatına ve yüksek öğretime
hazırladığından kalkınma sürecinde önemli bir yere sahiptir. Ancak Türkiye’de mesleki
ve teknik eğitim gerek sayısal ve gerekse kalite olarak istenen düzeyde değildir. Bu
2
nedenle kalkınma planları ve hükümet programlarında yer alan ilke, hedef ve politikalar
ile 15. ve 16. Millî Eğitim Şûralarında alınan kararlarda ve Bakanlığımızın 2001-2005
Çalışma Programında; mesleki ve teknik eğitime önem, öncelik ve ağırlık verilmesi
gerektiği belirtilmiş, ortaöğretim çağ nüfusunun % 65’inin mesleki ve teknik eğitim,
% 35’inin de genel eğitim görmesi hedeflenmiştir.
Mesleki ve Teknik Eğitimin Tanımı, Hedefleri
Bir ülkenin gelişimini etkileyen en önemli faktörler doğal kaynaklar ve insan
gücüdür. Bu faktörlere yönetim, sermaye ve girişim de ilave edilebilir. İnsan gücü ve
doğal kaynaklardan gereği gibi yararlanarak yüksek düzeyde üretim sağlamak, bir
ülkenin gelişimi için temeldir. Bu da ancak eğitimle mümkündür. Doğal kaynaklardan
en iyi şekilde yararlanmak da insan gücünün bu konuda yetiştirilmesine bağlıdır.
Mesleki eğitim kavramı bu noktada karşımıza çıkmaktadır (Mesleki ve Teknik Eğitimin
Tarihçesi, Mili Eğitim Yayınları, 2005, sayfa 11). Genel anlamada mesleki eğitim,
toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile meslek alanında bireysel
gelişmeyle birlikte beceri ve davranış kazandıran, bireylerin yeteneklerini çeşitli
yönleriyle geliştirerek topluma faydalı olma faaliyetidir.
Mesleki eğitim “ Ülkenin temel ekonomik yapısını kuvvetlendiren ve genişleten,
işsizliği azaltarak üretimin krize girmesini önleyen bir eğitim sürecidir” (Norton, 1985, s.9).
Mesleki ve Teknik Eğitimin Temel Amaçları
Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel
Kanunu ile belirlenmiştir. Mesleki ve teknik eğitime ilişkin amaç ve ilkeler söz konusu
Kanun’da yer almaktadır. Bu Kanun’un Genel Amaçlar bölümünün c maddesinde “İlgi,
istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme
alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini mutlu kılacak
ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamaktır.”
ifadesi mesleki eğitimin amaç ve ilkelerini ortaya koymaktadır.
Ticaret Meslek Liseleri
Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro yönetimi ve sekreterlik,
bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve
özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş yapabilecek nitelikli insan gücünün
yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.
Ticaret meslek liselerinin amacı, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve
temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel
3
kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplumun sorunlarını tanıtmak, çözüm yolları
aramak ve yurdun ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak
bilincini ve gücünü kazandırma amacına yönelik, mesleki ve teknik alanlarda mesleki
formasyon kazandıran, öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve
doğrultusunda hayata, iş alanlarına ve yükseköğretime hazırlayan programlar
uygulamaktır.
Uygulanan programlar ile öğrencilere, alanı ve mesleği ile ilgili temel bilgi ve
becerileri kazandırmanın yanı sıra, yeniliğe ve değişime uyum sağlayabilen,
çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurabilen, hedeflerini belirleyip bunlara ulaşmak
için girişimlerde bulunabilen, yaratıcı, gelişime ve eleştiriye açık ve mesleki yeterliklere
sahip bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmiştir.
Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı tüm mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve
kurumlarında uygulamaya konulan yeterliliğe dayalı modüler çerçeve öğretim
programlarından 42 alan ve 192 dal programı yer almaktadır. mevcut durumda ticaret
meslek liselerinde ağırlıklı olarak Tablo1.de gösterilen alan ve dal programları
uygulanmaktadır.
Tablo 1.1. Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları
ALANLAR DALLAR MUHASEBE VE FİNANSMAN
Bilgisayarlı Muhasebe Elemanlığı Dış Ticaret Ofis Elemanlığı Finans ve Borsa Hizmetleri Elemanlığı
PAZARLAMA VE PERAKENDE
Satış Elemanlığı Sigortacılık Emlak Komisyonculuğu
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
Ağ İşletmenliği Web Programcılığı Veri Tabanı Programcılığı Bilgisayar Teknik Servis
BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK
Yönetici Sekreterliği Ticaret Sekreterliği Hukuk Sekreterliği Tıp Sekreterliği
ULAŞTIRMA HİZMETLERİ Lojistik
ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ
Büro Makineleri Teknik Servisi Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisi Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım OnarımGörüntü ve Ses Sistemleri
4
Bu okullarda 9. sınıf tüm genel, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında
olduğu gibi ortaktır. 9. sınıfın sonunda öğrenci ilgi duyduğu alanı belirler ve 10. sınıfta
bu alanda eğitim-öğretime başlar.
Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı
olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren mesleki yeterlikleri
içeren dersler yer almaktadır.
Öğrenciler; 10.uncu sınıfın sonunda sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı,
öğretmen durumu ve fiziki kapasitesi ile sahip oldukları yeterlikleri de dikkate alarak
meslek/dal seçimi yaparlar. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde mesleklerin bölgesel
istihdam imkânları da dikkate alınır.
Programı tamamlayarak mezun olan öğrenci, alan diploması alarak yüksek
öğrenime de devam edebilir. Mezun olan öğrenci öğrenimi sırasında seçtiği
dalda/meslekte kazandığı yeterliklerin karşılığında sertifika da almaya hak kazanır.
Öğretim programının herhangi bir yılından ayrılan öğrencinin kazandığı yeterlikler
sertifika programlarında değerlendirilir.
Öğrencilere programın sonunda seçtiği dala/mesleğe yönelik olarak;
1. Tüm alanlardaki ortak temel, bilgi ve becerileri kazanabilecek,
2. Seçtiği alanın temel yeterliklerine sahip olabilecek,
3. Yöneldiği dalın/mesleğin gerektirdiği görev ve işleri yapabilecek,
4. Dalın/mesleğin gerektirdiği özel mesleki yeterlikleri kazanabilecek şekilde
alanın ve mesleklerin yeterlikleri dikkate alınarak eğitim ve öğretim faaliyetleri
uygulanır.
İşletmelerde Beceri Eğitimi Uygulaması
Ticaret meslek liselerinde öğrenciler, 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile
Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği hükümlerine göre uygulamalı eğitimlerini
gerçek iş ve hizmet ortamlarında yapmaktadırlar. Bu eğitim; haftada iki gün okulda
teorik, üç gün işletmelerde uygulamalı eğitim olarak gerçekleştirilmektedir.
Programın özelliğine göre genellikle son sınıfta işletmelerde uygulamaya giden
öğrenciler, öğrenim görürlerken iş hayatı ile de tanışmaktadırlar.
Takip ettikleri programlara göre işletmelerde Beceri Eğitimi için iş yerlerine
gönderilen öğrencilere, ilgili iş yerlerince yaşlarına uygun olarak asgari ücretin en az
% 30’u oranında ücret ödenmekte ve Bakanlığımızın imkânlarıyla sigortaları
yapılmaktadır.
5
Mezun olanlar, yükseköğretim kurumlarına girebilmek için Öğrenci Seçme
Sınavına (ÖSS) katılma hakkına sahiptirler.
Ayrıca, 4702 sayılı Kanun gereğince sınavsız olarak alanlarındaki meslek
yüksek okulu programlarına girebilmektedirler.
Anadolu Ticaret Meslek Liseleri
Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro yönetimi ve sekreterlik,
bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve
özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş yapabilecek, yabancı dil bilen nitelikli
insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.
Anadolu ticaret meslek liselerinde, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve
temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel
kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplumun sorunlarını tanıtmak, çözüm yolları
aramak ve yurdun ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak
bilincini ve gücünü kazandırma amacına yönelik, mesleki ve teknik alanlarda mesleki
formasyon kazandıran, öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve
doğrultusunda hayata, iş alanlarına ve yükseköğretime hazırlayan programlar
uygulanmaktadır.
Uygulanan programlar ile öğrencilere, alanı ve mesleği ile ilgili temel bilgi ve
becerileri kazandırmanın yanı sıra, yeniliğe ve değişime uyum sağlayabilen,
çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurabilen, hedeflerini belirleyip bunlara ulaşmak
için girişimlerde bulunabilen, yaratıcı, gelişime ve eleştiriye açık ve mesleki yeterliklere
sahip bireyler yetiştirilmesi hedeflenmiştir.
Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları
Bakanlığımıza bağlı tüm mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında
uygulamaya konulan yeterliliğe dayalı modüler çerçeve öğretim programlarından 42
alan ve 192 dal programından ağırlıklı olarak Anadolu ticaret meslek liselerinde Tablo
2.de gösterilen alan ve dal programları uygulanmaktadır.
6
Tablo 1.2. Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları
ALANLAR DALLAR MUHASEBE VE FİNANSMAN
Bilgisayarlı Muhasebe Elemanlığı Dış Ticaret Ofis Elemanlığı Finans ve Borsa Hizmetleri Elemanlığı
PAZARLAMA VE PERAKENDE
Satış Elemanlığı Sigortacılık Emlak Komisyonculuğu
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
Ağ İşletmenliği Web Programcılığı Veri Tabanı Programcılığı Bilgisayar Teknik Servis
BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK
Yönetici Sekreterliği Ticaret Sekreterliği Hukuk Sekreterliği Tıp Sekreterliği
ULAŞTIRMA HİZMETLERİ Lojistik
ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ
Büro Makineleri Teknik Servisi Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisi Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım Onarım Görüntü ve Ses Sistemleri
Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı
olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren mesleki yeterlikleri
içeren dersler yer almaktadır.
Öğrenciler; 10. sınıfın sonunda sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı, öğretmen
durumu ve fiziki kapasitesi ile sahip oldukları yeterlikleri de dikkate alarak meslek/dal
seçimi yaparlar. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde mesleklerin bölgesel istihdam
imkânları da dikkate alınır.
Programı tamamlayarak mezun olan öğrenci, alan diploması alarak yüksek
öğrenime de devam edebilir. Mezun olan öğrenci öğrenimi sırasında seçtiği
dalda/meslekte kazandığı yeterliklerin karşılığında sertifika da almaya hak kazanır.
Öğretim programının herhangi bir yılından ayrılan öğrencinin kazandığı yeterlikler
sertifika programlarında değerlendirilir.
Öğrencilere programın sonunda seçtiği dala/mesleğe yönelik olarak;
1. Tüm alanlardaki ortak temel, bilgi ve becerileri kazanabilecek,
2. Seçtiği alanın temel yeterliklerine sahip olabilecek,
3. Yöneldiği dalın/mesleğin gerektirdiği görev ve işleri yapabilecek,
4. Dalın/mesleğin gerektirdiği özel mesleki yeterlikleri kazanabilecek şekilde
alanın ve mesleklerin yeterlikleri dikkate alınarak eğitim ve öğretim faaliyetleri uygulanır.
7
İşletmelerde Beceri Eğitimi Uygulaması ve Staj
Anadolu ticaret meslek lisesinde öğrenciler, 3308 Sayılı Meslekî Eğitim
Kanunu ile Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği hükümlerine göre uygulamalı
eğitimlerini gerçek iş ve hizmet ortamlarında yapmaktadırlar. Bu eğitimde takip ettikleri
programın özelliğine göre; haftada iki gün okulda teorik, üç gün işletmelerde
uygulamalı eğitim olarak gerçekleştirilebildiği gibi, alanlarıyla ilgili iş yerlerinde staj
olarak da yapabilmektedirler.
Programın özelliğine göre genellikle son sınıfta işletmelerde uygulamaya
giden veya staj yapan öğrenciler, öğrenim görürken iş hayatı ile de tanışmaktadırlar.
Takip ettikleri programlara göre işletmelerde beceri eğitimi için iş yerlerine
gönderilen öğrencilere, ilgili iş yerlerince yaşlarına uygun olarak asgari ücretin en az
% 30’u oranında ücret ödenmekte ve Bakanlığımızın imkânlarıyla sigortaları
yapılmaktadır.
Mezun olanlar, yükseköğretim kurumlarına girebilmek için Öğrenci Seçme
Sınavına (ÖSS) katılma hakkına sahiptirler.
Ayrıca, 4702 sayılı Kanun gereğince sınavsız olarak alanlarındaki meslek
yüksek okulu programlarına girebilmektedirler.
Ticaret meslek liseleri ve Anadolu ticaret meslek liseleri de eğitim ve öğretim
alanlarında ihtiyaç duyulan ara eleman ihtiyacını yetiştirerek ülke kalkınmasına katkı
sağlamaktadır.
Mezun öğrenciler aldıkları teorik ve pratik eğitimle bilgisayar kullanabilen, iş
alanında karşılaştıkları problemleri çözümleyip nitelikli insan ilişkileri kurabilen meslek
elemanı olarak yetiştirildiğinden özel ve kamu kurumlarında geniş iş imkânlarına sahip
oldukları gibi kendi işyerlerini de kurup çalıştırabilirler.
3568 Sayılı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu” muhasebecilik mesleğini icra edebilmek için asgari
ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liseleri mezunu olma şartı getirmektedir. Bu
okullardan mezun olan gençlere yapacakları staj sonrasında kendi iş yerini aşma hakkı
verilmiştir.
Tüm bunlar gösteriyor ki nitelikli eleman işsiz kalmaz, sektörel kalkınmanın
şartı nitelikli ara elemandan geçmektedir. Bu da meslek liselerinin dolayısıyla alan
bazında ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin önemini göstermektedir.
8
Tablo 1.3. 2007-2008 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları
Tablo 1.4. 2008-2009 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları
Tablo 1.5. 2009-2010 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları
9
Yukarıdaki Tablo 3., Tablo 4. ve Tablo 5. görüldüğü gibi 2007-2010 eğitim
öğretim yıllarındaki okul sayıları ve öğrenci sayılarındaki artış bu okulların önemini
göstermektedir.
Ticaret Meslek Lisesi Konusundaki Araştırmalar
1995 yılında Ankara ilinde Başkanlığımız tarafından gerçekleştirilen Ticaret
Meslek Lisesi ve Anadolu Sekreterlik Meslek Lisesi Mezunlarını İzleme Araştırması
çerçevesinde mezun ve işverenlerden veri toplanmıştır. Araştırma sonunda mezunların
ancak % 47’sinin iş bulabildiği, büyük çoğunluğunun işsiz olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca mezunların iş bulmak için uzun süre bekledikleri ve sıkıntılar yaşadıkları ortaya
çıkmıştır. Bu araştırmada öğrenciler aldıkları mesleki eğitimleri işe ve hayata hazırlama
konusunda yeterli bulurken, işverenler bu okul mezunlarını tercih etmek istediklerini,
ancak aldıkları mesleki eğitimin yeterli olmadığını bildirmişlerdir.
1996 yılında Başkanlığımızın yaptığı bir diğer araştırma da Ticaret Meslek
Lisesi Mezunlarını İzleme Araştırmasıdır. Bu araştırma Türkiye genelinde yapılmış ve
Ticaret Meslek Lisesi mezunlarının iş hayatına uygunluğu ölçülmüştür. Araştırma
sonucunda:
- Mezunlar açısından;
Mezunların % 64’ünün mesleki eğitimleri sırasında kazandıkları mesleki tutum
ve iş alışkanlıklarının iş hayatının taleplerine uygunluğu konusunda “oldukça ve
kısmen” seçeneklerini işaretledikleri görülmektedir. Bu durum ticaret meslek liselerinde
öğrencilere kazandırılan mesleki tutum ve iş alışkanlıkları ile ilgili programların gözden
geçirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur.
-İşverenler açısından;
İşverenlerin % 66’sının mezunların mesleki bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarının
işin gereklerine uygunluk derecesi hakkındaki “oldukça ve kısmen” seçeneklerini
işaretledikleri görülmektedir. Sonuçların karşılaştırılmasından iki grubun algıları
arasında anlamlı bir farklılık olmadığı ortaya çıkmıştır.
2003 yılında Başkanlığımız tarafından Türkiye genelinde yapılan ticaret eğitimi
araştırması ticaret meslek lisesi, Anadolu ticaret meslek lisesi ve çok programlı liselerde
verilen ticaret eğitimi ve öğretiminin öğrencilere kazandırdığı mesleki yeterlikleri
değerlendirmek amacıyla müdür, müdür yardımcısı, meslek dersi öğretmenleri ile bu
okulların son sınıflarında öğrenim gören öğrencilerden veriler toplanmıştır. Araştırma
sonunda, bu okullara gelen öğrencilerin okullarını bilinçsiz seçtiklerini, hedeflerinin bir
yüksek öğrenime devam etmek olduğu tespit edilmiştir.
10
Yine Türkiye genelinde 2006 yılında yapılan Yüksek Öğretime Geçiş Sisteminin
Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerine Olan Etkileri Araştırması
araştırma kapsamındaki okulların yüksek öğretime geçişte yaşadıkları sıkıntıları tespit
etmeyi amaçlamıştır. Araştırma sonucunda;
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyen öğrencilerin % 34,4’üne göre
üniversiteye girme ihtimalinin az olması bu okulların tavsiye edilmemesinde önemli bir
nedendir. Yönetici ve öğretmenlerin % 37,2’sine göre örneklem kapsamındaki
öğrencilerin ileriye yönelik en büyük sıkıntılarının üniversiteye girişte ayrıma tabi
tutulmaları, % 26’sına göre ise mezuniyet sonrası iş bulamama endişesi yaşamalarıdır.
Örneklem kapsamındaki okul mezunlarının mezuniyet sonrası branşlarında
nitelikli ara eleman olarak yetişmek amacından çok yükseköğretim kurumuna gitme
isteğinde olmaları, ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının
amaçlarının ilköğretimde öğrencilere iyi anlatılmadığını, rehberlik ve yönlendirme
hizmetinin yeterince verilmediğini göstermektedir.
Araştırmaya katılanlar; ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi
mezunlarına uygulanan farklı katsayı uygulamasının üniversiteye girişte öğrencilerinin
önünü kapattığı, farklı katsayı uygulamasından dolayı bu okullara öğrenci talebini
olumsuz yönde etkilediği, öğrencilerin tercih yapacakları alanları kısıtladığı, dolayısıyla
tercih yapma özgürlüklerinin olmadığı görüşündedirler.
Yukarıdaki araştırmalarda ticaret meslek lisesi öğrencilerinin okullarını bilinçli
seçmedikleri, bu okulların amacı iş hayatına eleman yetiştirmek olmasına rağmen
öğrenciler iş hayatına ara eleman olmaktan ziyade bir yüksek öğretime devam etmeyi
hedefledikleri, yüksek öğretime geçişte de alanları ile ilgili sorular sorulmadığı için
kazanma şanslarını yetersiz olduğunu, yüksek öğretime devam etmek istemeyenlerinde
iş bulma konusunda sıkıntıları yaşadıkları göz önüne alındığında, ticaret meslek ve
Anadolu ticaret meslek liselerinin kuruluş amaçlarına ne derecede uygun hizmet
vermekte olduğunun genel bir değerlendirmesinin yapılması gereğini ortaya
çıkarmaktadır. Bu bağlamda,
Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin kuruluş amaçlarına ne
derecede uygun hizmet vermekte olduğunun genel bir değerlendirmesinin yapılması bu
araştırmanın problemini oluşturmaktadır.
1.2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin
kuruluş amaçlarına ne derecede hizmet ettiğini ortaya çıkarmaktadır.
11
Bu amaca ulaşmak için aşağıdaki araştırma sorularına cevap aranmıştır:
1. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunları, son sınıf
öğrencileri, öğretmen ve yöneticilerine göre; bu okullar öğrencilerini:
a) Mesleğe,
b) Alanlarında bir üst öğretim programına,
c) Hayata hazırlamada ne düzeyde yeterlidir?
2. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin okullarına devam eden son
sınıf öğrencileri ve velilerine göre; öğrencilerin:
a) Bu okulları tercih etme nedenleri nelerdir?
b) Bu okullardan beklentileri nelerdir?
c) Bu okulların beklentilerini karşılama düzeyi nedir?
3. Mezun ve son sınıf öğrencileri ile velilerin ticaret meslek ve Anadolu ticaret
meslek liselerinin geliştirilmesine yönelik önerileri nelerdir?
1.3. Araştırmanın Önemi
Bu araştırma;
MEB, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi
ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının mevcut durumunu ortaya koyması,
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının amaçlarına
uygun eğitim verebilmeleri açısından eksiklerin giderilmesi için önerilerde
bulunması,
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarında verilen
eğitimin sektördeki çalışma alanlarına uyumunu sağlayıcı çalışmalara ışık
tutması açısından önemlidir.
1.4. Tanımlamalar
Öğretmen: Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel
Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek liselerindeki
öğretmenlerdir.
Ticaret Meslek Lisesi: Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro
yönetimi ve sekreterlik, bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve
ulaştırma alanlarında kamu ve özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş
yapabilecek nitelikli insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-
öğretim veren okullardır.
12
Anadolu Ticaret Meslek Lisesi: Muhasebe ve finansman, pazarlama ve
perakende, büro yönetimi ve sekreterlik, bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik
teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve özel sektörde görev alacak veya kendi
başına iş yapabilecek, yabancı dil bilen nitelikli insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim
üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.
Mezun Çalışan: Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı
okulların ticaretle ilgili bölümlerinden mezun olup sektörde ara kademe elemanı olarak
çalışanlardır.
Sektör: Birbiri ile ilişkili birçok meslek alanını kapsayan meslekler bütündür.
Meslek Dalı: Bir meslek alanı içinde yer alan ve belirli konularda
uzmanlaşmaya yönelik bilgi, beceri, tutum, davranış gerektiren ve istihdam olanağı
sağlayan iş kollarından her biridir.
Meslek Alanı: Ortak özelliklere sahip birden fazla meslek dalını içeren bilgi,
beceri, tutum, davranış ve istihdam olanağı sağlayan alandır.
Modül: Bir meslek alanının öğretim programında kendi içinde bir bütün olan,
tek başına öğretilebilir içeriğe sahip kendi alanındaki diğer programlarla bütünleşerek
daha geniş mesleki işlevler grubu oluşturma özelliği gösteren program birimidir. Her
modül bireye bir yeterlik kazandırmaktadır.
Modüler Öğretim: Eğitim programının modüllerden oluşmasıdır. Modüllerde
bölümler hiyerarşiktir veya belirli bir sıra takip eder. Her modül ile bir yeterliğe yönelik
bilgi ve beceriler kazandırılır. Modüllerin bir bütünlük ve sıra içinde gruplanması ile
modüler programları oluşturur.
Modül Programı: Bir meslek alanında modüller hâlinde düzenlenmiş
programdır.
İşletme Yetkilisi: Bir işletmenin sahibi, yöneticisi, kısım şefi, kısım yöneticisi
gibi görevlerden biriyle anılan kişidir.
1.5. Kısaltmalar
MEB : Millî Eğitim Bakanlığı
TML : Ticaret Meslek Lisesi
ATML : Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
TTÖGM : Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü
EARGED : Eğitim Araştırma Geliştirme Daire Başkanlığı
MEGEP : Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi
TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu
13
İKİNCİ BÖLÜM
Yöntem
Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama araçları,
veri kaynakları, verilerin toplanması ve araştırmada kullanılan istatistiksel teknikler
açıklanmaktadır.
2.1. Araştırma Modeli
Millî Eğitim Bakanlığı, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı
okulların kuruluş amacına hizmet etme yeterliliğine ilişkin mevcut durumu meslek
liselerinde görev yapmakta olan yöneticilerin/öğretmenlerin, mezun olan öğrencilerin,
son sınıf öğrencilerin ve bu öğrencilerin velilerinin görüşlerine dayalı olarak ortaya
koymaya yönelik bu araştırma tarama niteliğinde, betimsel bir çalışmadır.
2.2. Evren ve Örneklem
Araştırmanın biri diğerinden bağımsız dört ayrı evreni bulunmaktadır.
Araştırmanın birinci evrenini 2008-2009 eğitim-öğretim yılında TTÖGM bağlı orta-
öğretim kurumlarından ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek liselerinde görev
yapmakta olan öğretmenler, ikinci evrenini araştırma kapsamındaki okullardan mezun
olan öğrenciler, üçüncü evrenini bu okulların son sınıfında okuyan öğrenciler, dördüncü
evrenini ise son sınıf öğrenci velileri oluşturmaktadır.
Araştırma örnekleminin belirlenmesinde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından
istatistiki bölge çalışmaları kapsamında geliştirilen NUTS Düzey 1 kullanılmıştır.
Düzey 1 kapsamında 12 il örneklem olarak seçilmiştir.
Daha sonra farklı büyüklükteki evrenler için kuramsal örneklem büyüklükleri ve
% 95 güven düzeyine göre tolerans gösterilebilir % 5’lik hata için örneklem
tablosundan yararlanılarak araştırma için gerekli olan örneklem büyüklüğü
belirlenmiştir.
Türkiye genelinde araştırma kapsamındaki yönetici-öğretmen evren sayısı
11.525, Ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci evreni 32.826, Anadolu ticaret meslek
lisesi son sınıf öğrenci evreni 4.563, veli evreni son sınıf öğrenci evreni ile aynı sayıda
ve mezun öğrenci evren sayıları Ticaret meslek lisesi 19.817, Anadolu ticaret meslek
lisesi 4.607 kadardır.
14
Evreni temsil edecek örneklem büyüklükleri, yönetici-öğretmen grubu için 372,
son sınıf öğrencileri için 380, mezun öğrenciler için 387 olarak tahmin edilmiştir. Veli
örneklemi, son sınıf öğrencilerin velilerinden oluştuğundan tahmin edilen örneklem
büyüklüğü bu grup için de 380’dir. 360 yönetici-öğretmen, 497 mezun, 452 öğrenci ve
374 veli grubuna ulaşılmıştır.
Tablo 2.1. Ulaşılan Örneklemin Lise Türüne Göre Dağılımı
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek
Lisesi Örneklem Türü
Evren
Sayısı
Örneklem
Sayısı
Evren
Sayısı
Örneklem
Sayısı
Yönetici-öğretmen sayısı 11.525 372 11.525* 372*
Mezun Sayısı 19817 285 4607 102
Son Sınıf Öğrenci Sayısı 32.826 324 4.563 56
Veli Sayısı 32.826 324 4.563 56
TOPLAM 1305 214
* Yönetici-öğretmen sayısı TML ve ATML ortak ( Evren sayısı 11.525 örneklem sayısı 372)
Anketlerin okullarda uygulanan sayılarının belirlenmesinde izlenen yol
aşağıdaki gibidir:
Öğretmen sayısı 100’ün üzerindeki okullarda 26 anket, öğretmen sayısı 100’ün
altındakilere 20 anket; Ticaret meslek lisesi okullarından mezun olanların sayısı 100’ün
üzerindekilere 25 anket mezun sayısı 100’ün altındakilere 10 anket, Anadolu ticaret
meslek lisesi okullarından mezun olanların hepsine 6 anket uygulanmıştır.
Ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin hepsine 18 anket, Anadolu ticaret
meslek lisesi son sınıf öğrencilerine öğrenci sayısı 100 üzerindeki okullarda 8, öğrenci
sayısı 100’ün altındakilerde 3 anket uygulanmıştır. Örneklem alınan okulların son sınıf
öğrencilerine uygulanan anket sayısı kadar öğrenci velilerine de anket uygulanmıştır.
Örnekleme alınan okulların tespitinde meslek dersi öğretmen sayısı fazla olan okullar
dikkate alınarak Bartın, Rize, Kars, Hakkâri, Şanlıurfa ve Tekirdağ illerinde birer okul
diğer illerden ikişer okul belirlenerek toplam 18 okulda EK 6. belirtilen şekilde anket
uygulanmıştır.
15
2.3. Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmesi
Bu araştırmanın uygulama boyutunda veri toplama aracı olarak Yönetici-
öğretmen, Mezun Öğrenci, Öğrenci, Veli Anketi olmak üzere dört anket hazırlanmıştır.
Anketler ikişer bölümden oluşmaktadır. Yönetici-öğretmen anketinde kişisel ve mesleki
bilgilerden oluşan birinci bölümde 5, ikinci bölümde 23 olmak üzere toplam 28 soru yer
almaktadır. Mezun anketinde kişisel ve mesleki bilgilerden oluşan birinci bölümde 13,
ikinci bölümde 24 olmak üzere toplam 37 soru yer almaktadır. Öğrenci anketinde kişisel
ve mesleki bilgilerden oluşan birinci bölümde 7, ikinci bölümde 20 olmak üzere toplam
27 soru yer almaktadır. Veli anketinde kişisel ve mesleki bilgilerden oluşan birinci
bölümde 4, ikinci bölümde 12 olmak üzere toplam 16 soru yer almaktadır. Anketlerde
alan tercihi ile ilgili bazı ifadelerde likert tipi beşli dereceleme ölçeği kullanılmıştır.
Ölçekte katılma düzeyleri “(1) Hiç”, “(2) Çok az”, “(3) Kısmen”, “(4) Çoğunlukla”,
“(5) Tamamen” seçeneklerinden oluşmaktadır.
Çalışmada veri toplama araçları olarak kullanılan anketler uzman görüşleri
doğrultusunda geliştirilerek, Ankara ilinde üç Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret
Meslek Lisesinde ön uygulama yapılmış. Toplanan verilerle yapılan betimsel analizlerin
sonuçları soruların genel olarak çalıştığını göstermiştir. Ön uygulama sürecine ilişkin
uygulayıcılardan elde edilen bilgilere göre anket üzerinde bazı geliştirmeler yapılmış ve
nihai formlar için uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda
yönergeleri ve soruları tekrar gözden geçirilen anketlere son şekilleri verilmiştir (EK 2.,
EK 3., EK 4. ve EK 5.). Son şekli verilen veri toplama araçları il milli eğitim
müdürlükleri vasıtasıyla uygulanmıştır.
2.4. Verilerin Toplanması
Bu araştırmada veri toplama yöntemi olarak; anket uygulama tekniği
kullanılmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçları,
araştırma kapsamına alınan illerin milli eğitim müdürlüklerine ilgili makam onayı ile
birlikte posta ile gönderilmiş. Okullar tarafından uygulanan anketler il milli eğitim
müdürlüklerin tarafından toplanarak Başkanlığımıza ulaştırılmıştır.
2.5. Verilerin Analizi
Araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan anket formları ile
katılımcılardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS (The Statistical Package
for Social Science) paket programı kullanılmıştır.
16
Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde ilk olarak frekans, yüzde ve
aritmetik ortalama gibi betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırmanın dört farklı
örneklemi için ortak olarak yöneltilen sorulara verilen cevapların aritmetik
ortalamalarının karşılaştırılmasında “Tek Yönlü Varyans Analizi” kullanılmıştır.
2.6. Sınırlılıklar
Araştırmanın amaçlarına ulaşılabilmek için bazı sınırlamalar yapılmıştır.
Araştırmada yapılan sınırlamalar aşağıda belirtilmiştir:
1. Araştırma, MEB, Ticaret ve Turizm Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret
meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi,
2. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi 2008-2009 eğitim öğretim
yılında bu okullarında görev yapan yönetici-öğretmenler,
3. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesinden mezun olan öğrenciler,
4. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi 2008-2009 eğitim öğretim
yılında bu okullarından son sınıfında okuyan öğrenciler,
5. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıfında okuyan öğrenci
velileri ile sınırlıdır.
17
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde, okul yöneticilerinden/meslek dersi öğretmenlerinden, son sınıf
öğrencilerinden, mezunlardan ve son sınıf velilerinden veri toplama araçları ile toplanan
verilerin çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular ve bulgularla ilgili yorumlar yer
almaktadır.
3.1. Kişisel Bilgiler
Bu kısımda araştırma kapsamına alınarak anketi cevaplandıran ticaret meslek
lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde görev yapan okul yöneticileri-meslek dersi
öğretmenleri, son sınıf öğrencileri, mezunlar ve son sınıf velilerinin kişisel özelliklerine
ait bilgilere yer verilmektedir.
3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenleri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okul yöneticileri-meslek
dersi öğretmenlerine ait kişisel bilgiler tablo 3.1.1. de yer almaktadır.
Tablo 3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenlerin Kişisel Bilgiler
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % İstanbul 39 15,4 İstanbul 15 15,6 Ankara 36 14,2 Konya 12 12,5 Adana 30 11,8 Adana 10 10,4 Konya 27 10,6 Bartın 10 10,4 Bartın 21 8,3 Rize 9 9,4 Bursa 18 7,1 Bursa 9 9,4 Tekirdağ 17 6,7 Kars 7 7,3 Rize 15 5,9 Ankara 6 6,3 Kars 15 5,9 Şanlıurfa 6 6,3 İzmir 15 5,9 Tekirdağ 5 5,2 Şanlıurfa 15 5,9 İzmir 4 4,2
Okulun Bulunduğu İl
Hakkâri 6 2,4
Okulun Bulunduğu İl
Hakkâri 3 3,1
Toplam 254 100 Toplam 96 100
Okul Müdürü 13 5,8 Okul Müdürü 6 7,2 Müdür Yardımcısı 37 16,4 Müdür Yardımcısı 14 16,9
Okuldaki Görev
Meslek Dersi Öğretmeni
175 77,8
Okuldaki Görev
Meslek Dersi Öğretmeni
63 75,9
Toplam 225 100 Toplam 83 100
Evet 55 25,3 Evet 19 22,9 Özel Sektör Deneyimi Hayır 171 76,6
Özel Sektör Deneyimi Hayır 64 77,1
Toplam 226 100 Toplam 83 100 1-3 ay 14 21,9 1-3 ay 4 16 3-6 ay 11 17,2 3-6 ay 5 20 6-9 ay 5 7,8 6-9 ay 3 12 9-12 ay 4 6,3 9-12 ay 2 8
Deneyim Süresi
12 aydan fazla 30 46,9
Deneyim Süresi
12 aydan fazla 11 44
Toplam 64 100 Toplam 25 100
18
Tablo 3.1.1. incelendiğinde, TML yönetici-öğretmenlerine gönderilen anketlerin
geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul ilinin % 15,4
oranı ile ilk sırada, % 2,4 oranıyla Hakkari ilinin son sırada yer aldığı tespit edilmiştir.
Aynı tabloda ATML yönetici-öğretmenlerine gönderilen anketlerin geri dönme
oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul % 15,6 ile ilk sırada, % 3,1
ile Hakkâri son sırada yer almaktadır.
Araştırma kapsamındaki okullarda görev yapan TML yönetici ve
öğretmenlerinin % 25,3’ünün özel sektör deneyimi olmadığı, deneyimi olanların
% 21,9’ununda 1-3 ay gibi kısa bir süre sektörde çalışarak deneyim edindikleri
anlaşılmaktadır.
ATML yönetici ve öğretmenlerin % 22,9’nun özel sektör deneyimi olmadığı,
ATML okullarındaki sektör deneyimi olan yönetici ve öğretmenlerin % 20’sinin 3-6 ay
gibi kısa süreli deneyime sahip oldukları tespit edilmiştir.
Araştırma kapsamındaki yönetici ve öğretmenlerin yüksek öğretimde aldıkları
teorik bilgilere sahip oldukları ancak pratik uygulamalarda yetersiz kaldıkları
görülmektedir.
3.1.2. Son Sınıf Öğrencilerine Ait Kişisel Bilgiler
Bu bölümde ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde okuyan son
sınıf öğrencilerine ait kişisel bilgiler yer almaktadır.
3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerinin Kişisel Bilgileri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin
bulundukları il, yaş ve cinsiyet bilgilerine ait veriler tablo 3.1.2.1.de yer almaktadır.
19
Tablo 3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerin Kişisel Bilgileri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken F % Değişken f % Bartın 47 15,2 Konya 54 43,9 Bursa 43 13,9 Bartın 32 26 İzmir 36 11,6 Bursa 7 5,7 Adana 35 11,3 Ankara 6 4,9 İstanbul 33 10,6 Tekirdağ 5 4,1 Ankara 31 10 Adana 4 3,3 Hakkâri 21 6,8 Kars 3 2,4 Rize 18 5,8 İstanbul 3 2,4 Tekirdağ 17 5,5 Rize 1 0,8 Şanlıurfa 17 5,5 Şanlıurfa 1 0,8 Kars 9 2,9 Hakkâri -- --
Okulunuzun Bulunduğu İl
Konya 3 1
Okulunuzun Bulunduğu İl
Toplam 310 100 Toplam 123 100 16 15 4,9 17 153 49,8 17 69 57 18 123 40,1 18 49 40,5 19 15 4,9 19 3 2,5
Yaş
20 1 0,3
Yaş
Toplam 307 100 Toplam 121 100
Bay 127 41 Bay 55 44,7 Cinsiyet
Bayan 183 59
Cinsiyet
Bayan 68 55,3
Toplam 310 100 Toplam 123 100
Tablo 3.1.2.1 incelendiğinde, TML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin
geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Bartın % 15,2 oranı ile
ilk sırada yer alırken, % 1 oranıyla Konya’nın son sırada yer aldığı tespit edilmiştir
Aynı tabloda ATML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin geri dönme
oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Konya % 43,9 ile ilk sırada, % 0,8
Rize son sırada yer almaktadır.
Bu okullara devam eden öğrencilerin 17-18-19 yaş grubunda olduğu TML az da
olsa 16 ve 20 yaşında olan öğrencilerde rastlanmaktadır.
Tablo incelendiğinde araştırma kapsamındaki okulları % 59 (TML), % 55,3
(ATML) bayanların tercih ettiği anlaşılmaktadır.
3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin
okul ve bölümlerini tercih etme nedenlerine ait görüşleri tablo 3.1.2.2. yer almaktadır.
20
Tablo 3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Tercih Nedeni f Tercih Nedeni f Meslek Sahibi Olma 190 Meslek Sahibi Olma 67 İş Garantisi 129 Kolay İş Bulma 42 Kolay İş Bulma 119 İş Garantisi 38 Aile İsteği 77 Aile İsteği 22 Öğretmen Tavsiyesi 23 Öğretmen Tavsiyesi 19 Mezun Tavsiyesi 38 Mezun Tavsiyesi 13 Arkadaşlardan Etkilenme 21 Arkadaşlardan Etkilenme 8
Okul ve Bölümü Tercih Etme Nedenleri
Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
15
Okul ve Bölümü Tercih Etme Nedenleri
Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
4
Tablo 3.1.2.2. incelendiğinde, ankete katılan son sınıf öğrencilerinin TML’leri
tercih nedenlerine bakıldığında ilk üç sırayı “Meslek Sahibi Olma (190)”, “İş Garantisi
(129)”, “Kolay İş Bulma (119)” seçeneklerinin yer aldığı görülmektedir.
Aynı tabloda ankete katılan son sınıf öğrencilerinin ATML’lerini tercih
nedenlerine bakıldığında ilk üç sırayı “Meslek Sahibi Olma (67)”, “Kolay İş Bulma
(42)”ve “İş Garantisi (38)” seçeneklerinin yer aldığı tespit edilmiştir.
Her iki okulu da tercih eden öğrencilerin tercih nedenlerinin aynı olduğu
anlaşılmaktadır. Öğrencilerin okullarının kuruluş amaçlarından dolayı yani bilinçli
tercih yaptıklarını göstermektedir.
Yine tabloya bakıldığında bu üç tercih dışında çeşitli nedenlerden dolayı tercih
edenlerin de olduğu görülmektedir. Özellikle “Aile İsteği” ile okula kayıt olanların da
çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bu da bize öğrenciden çok ailelerin okul seçiminde
etkili olduğunu göstermektedir.
3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme
Durumları
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin
mezun oldukları okullarını başkalarına tavsiye etme durumlarına ait bilgiler tablo
3.1.2.3. te yer almaktadır.
Tablo 3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumları
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % Evet 61 50,4 Evet 204 65,6 Okulunu Başkalarına
Tavsiye Etme Hayır 60 49,6 Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Hayır 107 34,4
Toplam 121 100 Toplam 311 100
Tablo 3.1.2.3’e bakıldığında araştırma kapsamındaki okullarda okuyan
öğrencilerin yarıdan fazlası, okullarından memnun oldukları dolayısıyla okullarını
başkalarına tavsiye ettikleri anlaşılmaktadır (% 50,4 TML; % 65,6 ATML).
21
3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin
okullarını başkalarına tavsiye etmeme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.2.4.te yer
almaktadır.
Tablo 3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Neden f Neden f Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması
77
Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması
39
Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması
34
Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması
32
Bulunduğu Bölgede İstihdam İmkânın Olmaması
26
Çalışma Şartlarının Uygun Olmaması
13
Çalışma Şartlarının Uygun Olmaması
19
Bulunduğu Bölgede İstihdam İmkânın Olmaması
12
Kendi İşimi Kurma İmkânını Olmaması
17
Yeterli Ücret Verilmemesi 9
Soru 1.6’ya Hayır Cevabı Verenlerin Nedenleri
Yeterli Ücret Verilmemesi 11
Soru 1.6’ya Hayır Cevabı VerenlerinNedenleri
Kendi İşimi Kurma İmkânını Olmaması
5
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyenlerin bunun nedenlerine ilişkin verdikleri
cevaplar incelendiğinde, “Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması (TML 77,
ATML 39)” ve “Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması (TML 34, ATML 32)”
nedenlerinin ön plana çıktığı görülmektedir.
3.1.3. Son Sınıf Öğrenci Velileri
Bu bölümde ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci
velilerine ait kişisel bilgiler yer almaktadır.
3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Kişisel Bilgileri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde okuyan son sınıf
öğrenci velilerinin oturdukları il, velinin öğrenciye yakınlık derecesine ait kişisel
bilgiler tablo 3.1.3.1. te yer almaktadır.
22
Tablo 3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerin Kişisel Bilgileri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % Ankara 34 12,9 Konya 35 31,8 Adana 34 12,9 Bartın 32 29,1 Bartın 33 12,5 İzmir 11 10 İstanbul 26 9,8 Ankara 6 5,5 İzmir 22 8,3 Bursa 4 3,6 Bursa 21 8 Şanlıurfa 5 4,5 Rize 19 7,2 Tekirdağ 3 2,7 Konya 19 7,2 Rize 3 2,7 Tekirdağ 17 6,4 İstanbul 3 2,7 Hakkâri 17 6,4 Kars 3 2,7 Şanlıurfa 13 4,9 Adana 3 2,7
İl
Kars 9 3,4
İl
Hakkâri 2 1,8
Toplam 264 100 Toplam 110 100
Annesi 109 43,8 Annesi 46 43,4
Babası 133 53,4 Babası 56 52,8
Abla 4 1,6 Abla 2 1,9
Dedesi 3 1,2 Dedesi 1 0,9
Velinin Öğrenciye Yakınlık Derecesi
Enişte -- --
Velinin Öğrenciye Yakınlık Derecesi
Enişte 1 0,9
Toplam 249 100 Toplam 106 100
Tablo 3.1.3.1. incelendiğinde, Ankara, Adana ve Bartın illerinden ankete katılan
TML son sınıf öğrenci velilerinin anket cevaplama oranlarının diğer illere göre daha
fazla olduğu görülmektedir. ATML son sınıf öğrenci velilerin de ise en fazla oranın
gözlendiği iller Konya ve Bartın’dır.
Tablo 3.1.1, Tablo 3.1.2.1 ve Tablo 3.1.3.1.den elde edilen bulgulara göre Bartın
ilinin ankete katılımda daha duyarlı olduğu anlaşılmaktadır.
3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML
Okullarına Gönderme Nedenleri
Son sınıf öğrenci velilerinin çocuklarını ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret
meslek lisesine gönderme nedenlerine ait bilgiler tablo 3.1.3.2. te yer almaktadır.
23
Tablo 3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML Okullarına
Gönderme Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Neden f Neden f İş Garantisi 141 Kolay İş Bulunacağından 54 Kolay İş Bulunacağından 135 İş Garantisi 45 Çocuğun Kendi İsteği 82 Kısa Sürede Meslek
Sahibi Olacağından
21 Kısa Sürede Meslek Sahibi Olacağından
42
Çocuğun Kendi İsteği 20
Öğretmen Tavsiyesi 29 Öğretmen Tavsiyesi 17 Bu Okul Mezunundan Etkilenme
22
Bu Okul Mezunundan Etkilenme
16
Velinin Çocuğunu Bu Okullara Gönderme Nedenleri
Arkadaş Etkisi 19
Velinin Çocuğunu Bu Okullara Gönderme Nedenleri
Arkadaş Etkisi 12
Yukarıdaki tabloya bakıldığında velilerin araştırma kapsamındaki okullara
çocukların gönderme nedenleri arasında “Kolay İş Bulacakları (TML 135, ATML 54)”
düşüncesi ilk sırada yer almaktadır.
İkinci sırada “İş Garantisi ( TML 141, ATML 45)”, üçüncü sırada “Kısa Sürede
Meslek Sahibi Olmak (ATML 21)” yer almaktadır. Bu da göstermektedir ki velilerin bu
okulları tercih etme nedenleri çocuklarının kısa sürede meslek sahibi olup iş bulmalarını
garantilemek istemeklerinden kaynaklanmaktadır. Tablo 3.1.2.2.de yer alan son sınıf
öğrenci görüşlerinde olduğu gibi son sınıf öğrenci velilerinin de okulların kuruluş
amaçlarını dikkate alarak bilinçli tercih yapıtlıkları söylenebilir.
Yine tabloya bakıldığında velilerin bu okulları “Çocukların Kendi İstekleri”,
“Bu Okul Mezunlarından Etkilenme”, “Çocuklarının Arkadaşlarından Etkilenmesi” ya
da “Öğretmenlerinin Tavsiyeleri” ile seçtikleri de söylenebilir.
3.1.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarına
Ait Kişisel Bilgiler
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının ilişkin
kişisel bilgiler yer almaktadır.
3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Mezunların Kişisel Bilgileri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının bulundukları
il, cinsiyet ve mezuniyet yıllarına ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.1. te yer almaktadır.
24
Tablo 3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların Kişisel Bilgileri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % İstanbul 67 18,5 İstanbul 36 32,4
Konya 47 12,9 Şanlıurfa 26 23,4 Ankara 42 11,6 Adana 26 23,4 Bursa 41 11,3 İzmir 17 15,3 Rize 33 9,1 Ankara 13 11,7 İzmir 32 8,8 Kars 12 10,8 Tekirdağ 29 8 Rize 2 1,8 Kars 21 5,8 Bursa 2 1,8 Adana 20 5,5 Konya 1 0,9 Şanlıurfa 17 4,7 Bartın 1 0,9 Bartın 14 3,9 Tekirdağ 1 0,9
İl
Hakkâri ---- ---
İl
Hakkâri --- ---
Toplam 363 100 Toplam 111 100
Bay 211 57,7 Bay 71 63,4 Cinsiyet Bayan 155 42,3
Cinsiyet Bayan 41 36,6
Toplam 366 100 Toplam 112 100
1966 4 1,2 -- --
1967 1 0,3 -- --
1969 1 0,3 -- --
1970 1 0,3 -- -- 1974 3 0,9 -- -- 1975 2 0,6 -- -- 1976 1 0,3 -- -- 1978 2 0,6 -- -- 1980 1 0,3 -- -- 1981 2 0,6 -- -- 1982 5 1,4 -- -- 1983 2 0,6 -- -- 1984 2 0,6 -- -- 1985 3 0,9 1985 1 0,9 1986 2 0,6 -- -- 1987 8 2,3 1987 1 0,9 1988 7 2,0 -- -- 1989 4 1,2 -- -- 1990 3 0,9 1990 1 0,9 1991 4 1,2 -- -- 1992 5 1,4 1992 1 0,9 1994 4 1,2 -- -- 1995 6 1,7 1995 1 0,9 1996 1 0,3 -- -- 1997 5 1,4 1997 1 0,9 1998 5 1,4 -- -- 1999 4 1,2 1999 1 0,9 2000 6 1,7 -- -- 2001 8 2,3 2001 1 0,9 2002 3 0,9 2002 6 5,4 2003 6 1,7 2003 2 1,8 2004 7 2 2004 2 1,8 2005 6 1,7 2005 2 1,8 2006 14 4 2006 5 4,5 2007 14 4 2007 5 4,5 2008 30 8,7 2008 21 18,8 2009 58 16,8
Mezuniyet Yılı
2009 23 20,5
Mezuniyet Yılı
2010 106 30,6 2010 34 30,4
Toplam 346 100 Toplam 108 96,4
25
Tablo 3.1.2.1 incelendiğinde, TML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin
geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Bartın % 15,2 oranı ile
ilk sırada yer alırken, % 1 oranıyla Konya’nın son sırada yer aldığı tespit edilmiştir.
Yukarıdaki tabloya bakıldığında, TML mezunlarına gönderilen anketlerin geri
dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul % 18,5 oranı ile
ilk sırada yer alırken, % 3,9 oranıyla Bartın son sırada yer almaktadır. Hakkari ilinden
katılım olmamıştır.
ATML mezunlarının gönderilen anketlerin geri dönme oranlarına bakıldığında
% 32,4’le İstanbul ilk sırada, % 0,9’la Bartın ikinci sırada, Tekirdağ ve Konya
illerinden ankete katılım oranlarına bakıldığında son sıralarda yer aldıkları
görülmektedir. Hakkâri ilinden ise katılımın olmadığı tespit edilmiştir.
Tablo 3.1.4.1.de araştırma kapsamındaki TML mezunlarının % 57,7’si, ATML
mezunlarının % 63,4’ünün bay olduğu anlaşılmaktadır. Tablo 3.1.2.1.de ise TML ve
ATML okullarına devam eden öğrencilerin çoğunluğunu bayanların oluşturduğu
görülmektedir.
3.1.4.2. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının mezun
oldukları okulu ve bölümü seçme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.2.de yer
almaktadır.
Tablo 3.1.4.2. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f Değişken f Meslek Sahibi Olma 201 Meslek Sahibi Olma 51 Kolay İş Bulma 114 Kolay İş Bulma 40 İş Garantisi 105 İş Garantisi 32 Aile İsteği 85 Aile İsteği 31 Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
47
Öğretmen Tavsiyesi 26
Mezun Tavsiyesi 40 Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
13
Arkadaşlardan Etkilenme 38 Arkadaşlardan Etkilenme 8
Okul ve Bölümün Tercih Etme Nedenleri
Öğretmen Tavsiyesi 25
Okul ve Bölümün Tercih Etme Nedenleri
Mezun Tavsiyesi 8
26
Tablo 3.1.4.2. incelendiğinde TML’den mezun olanların “Meslek Sahibi Olma
(201)”, “İş Garantisi (105)”, “Kolay İş Bulma (114)” nedenlerinden dolayı mezun
oldukları okulları tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML’den mezun olanlar ise “Meslek Sahibi Olma (51)”, “Kolay
İş Bulma (40)”ve “İş Garantisi (32)” nedenlerden dolayı bu okulu tercih ettikleri
anlaşılmaktadır. Her iki okulu tercih edenlerin okulların kuruluş amaçlarından dolayı
yani bilinçli tercih yapıldığını ortaya koymaktadır. Gerek son sınıf öğrencileri, gerekse
son sınıf öğrenci velileri aynı nedenlerden dolayı bu okulları tercih ettikleri söylenebilir.
Yine tabloya bakıldığında TML mezunları “Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
(47)”, “Aile İsteği (85)”, “Arkadaşlardan Etkilenme (38)”, “Mezun Tavsiyesi (40)” ve
“Öğretmen Tavsiyesi (25)”, ATML mezunları“Ailenin Ticaret Sektöründe Olması
(13)”, “Aile İsteği (31)”, “Arkadaşlardan Etkilenme (8)”, “Mezun Tavsiyesi (8)”ve
“Öğretmen Tavsiyesi (26)” gibi nedenlerden dolayı tercih ettikleri anlaşılmaktadır.
3.1.4.3. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme
Durumu
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının mezun
oldukları okullarını başkalarına tavsiye etmelerine ilişkin sonuçlar tablo 3.1.4.3. te yer
almaktadır.
Tablo 3.1.4.3. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme Durumu
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % Evet 293 80,3 Evet 78 69,6 Okulunuzu Başkalarına
Tavsiye Etme Hayır 72 19,7 Okulunuzu Başkalarına Hayır 34 30,4
Toplam 365 100 Toplam 112 100
Okulunuzu başkalarına tavsiye ediyor musunuz? Sorusuna TML mezunlarının
% 80,3’ü, ATML mezunlarının % 69,9’u olumlu görüş belirtmişlerdir. Tablo 3.1.2.3’e
bakıldığında son sınıf öğrencilerinin de okullarını başkalarına tavsiye edecekleri
belirtmeleri bu durumu desteklemektedir.
Elde edilen bulgularına göre mezun ve son sınıf öğrencilerinin okullarından
memnun oldukları anlaşılmaktadır.
27
3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının mezun
oldukları okullarını başkalarına tavsiye etmeme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.4.
teyer almaktadır.
Tablo 3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Neden f Neden f Yüksek Öğretime Girme Şansını Az Olması
60
Yüksek Öğretime Girme Şansını Az Olması
29
Yeterli Ücret Verilmemesi
27 Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması
13
Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması
25
Bulunduğu Bölgede İstihdam İmkânın Olmaması
10
Bulunduğu Bölgede İstihdam İmkânın Olmaması
20
Yeterli Ücret Verilmemesi 9
Soru 1.7’ye “Hayır” Cevabı Verenlerin Nedenleri
Çalışma Şartlarının Uygun Olmaması
17
Soru 1.7’yeHayır Cevabı Verenlerin Nedenleri
Çalışma Şartlarının Uygun Olmaması
7
Tablo 3.1.4.4. incelendiğinde “Okulunuzu başkalarına tavsiye eder misiniz?”
sorusuna ‘Hayır’ cevabı veren öğrencilerin “Yüksek Öğretime Girme Şansının Az
Olması (TML 77, ATML 39)” ve “Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması (TML
34, ATML 32)” nedenlerinden dolayı okullarını başkalarına tavsiye etmedikleri
anlaşılmaktadır.
İş piyasasına ara eleman yetiştirmek ve öğrencileri bir yüksek öğretime
hazırlamayı amaç edinen araştırma kapsamındaki okul mezunlarının mezuniyetten sonra
üniversiteye girme şanslarının az olması nedeniyle okullarını başkalarına tavsiye
etmedikleri anlaşılmaktadır.
3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının alanları
dışında çalışma nedenlerine ait sonuçlar tablo 3.1.4.5. teyer almaktadır.
28
Tablo 3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Neden f Neden f Tesadüf Özel Neden Yok 52 Alanımda İş
Bulamadığımdan 20
Alanımda İş bulamadığımdan 48 Alanımı Sevmediğimden 16 Alanımı Sevmediğimden 38 Tesadüf Özel Neden Yok 14 Sosyal Güvencenim Sağlanmaması
32
Sosyal Güvencenim Sağlanmaması
8
Yeterli Ücret Almadığımdan 27 Yeterli Ücret Almadığımdan
8
İşyeri Aileme Ait 21 İşyeri Aileme Ait 8
Alanı Dışında Çalışma Nedenleri
İşverenin Yeterli Bulmaması 19
Alanı Dışında Çalışma Nedenleri
İşverenin Yeterli Bulmaması
6
Araştırma kapsamındaki TML mezunlarının alanı dışında çalışmalarının en
önemli nedenleri arasında, “Alanında İş Bulamamak”, “Alanını Sevmemek” ve “Yeterli
Ücret Alamamak” yer almıştır. Bu nedenlerin ATML öğrencileri içinde geçerli olduğu
görülmektedir.
3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının ÖSS-ÖSYS
kaç kez girdiklerine ve üniversiteyi kazandıkları halde gitmedikleri ilişkin bilgiler tablo
3.1.4.6. da yer almaktadır.
Tablo 3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Değişken f % Değişken f % Bir 231 69,6 Bir 63 62,4 İki 86 25,9 İki 29 28,7
ÖYS/ÖSYS’ye Kaç kez Girdiniz?
Üç’ten fazla 15 4,5
ÖYS/ÖSYS’ye Kaç kez Girdiniz?
Üç’ten fazla 9 8,9
Toplam 332 100 Toplam 101 100
Evet 54 71,1 Evet 18 90 Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?
Hayır 22 28,9 Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?
Hayır 2 10
Toplam 76 100 Toplam 20 100
Tablo 3.1.4.6. daki verilere bakıldığında TML mezunlarının % 69,6’sı bir kere,
% 25,9’u iki kere, % 4,5’i üçten fazla ÖYS/ÖSYS’na girdikleri görülmektedir. ATML
mezunlarının % 62,4’ü bir kere, % 28,7’i iki kere, % 8,9’u üçten fazla ÖYS/ÖSYS’ye
girdikleri tespit edilmiştir. Bulgulara göre yüksek öğretimde okumak isteyen mezunlar
yeterli başarıyı elde edemedikleri için birden fazla sınava girerek şanslarını denedikleri
söylenebilir.
29
3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının üniversiteyi
kazanamama nedenlerine ait bilgiler tablo 3.1.4.7. yer almaktadır.
Tablo 3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri
Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
Neden f Neden f Sınav Sorularının Meslek Liselerine Yönelik Olmaması
152
Sınav Sorularının Meslek Liselerine Yönelik Olmaması
41
Eğitim Sisteminin Sınava Uygun Olmaması
129
İyi hazırlanamam 36
Dershane gibi bir desteğin alınmaması
92
Eğitim Sisteminin Sınava Uygun Olmaması
33
İyi hazırlanamama 84 Dershane gibi bir desteğin alınmaması
27
Puanın bu okula yetmesi 36 Puanın bu okula yetmesi 18 Yönlendirme ve rehberlik yetersizliği
30
Yönlendirme ve rehberlik yetersizliği
16
Maddi imkân yetersizliği 23 Üniversiteye gitmek istememe
8
Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri
Üniversiteye gitmek istememe
17
Üniversiteyi Kazanamam Nedenleri
Maddi imkân yetersizliği 7
Yukarıdaki tabloda TML mezunlarının üniversiteye girememe nedenlerine
bakıldığında ilk üç sırayı “Sınav Sorularının Meslek Lisesine Yönelik Olmaması (152)”,
“Dershane Gibi Okul Dışı Destek Alamamaları (92)”, “Eğitim Sisteminin Sınava
Yönelik Olmamasından (129)” kaynaklandığı söylenebilir.
ATML mezunlarının üniversiteye girememe nedenlerine bakıldığında ilk üç
sırada “Sınav Sorularının Meslek Lisesine Yönelik Olmaması (41)”, “İyi Hazırlanamam
(36)”, “Eğitim Sisteminin Sınava Yönelik Olmamasından (33)” kaynaklandığı
anlaşılmaktadır.
Elde edilen verilere göre öğrencilerin okullarda aldıkları eğitimin sınavda
yetersiz olması ayrıca sınavda mesleki sorulara yer verilmemesi ayrıca okullarının
özelliğinden dolayı eğitimlerindeki eksikliklerini maddi imkân yetersizliğinden
tamamlayamadıklarından bu sınavlarda istedikleri başarıyı elde edemedikleri ve yüksek
öğretimde okuma şansı bulmadıkları söylenebilir.
3.2. Araştırmaya Katılan Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenleri, Son Sınıf
Öğrencileri, Mezun ve Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Eğitime İlişkin Görüşleri
30
3.2.1. Yönetici ve Meslek Dersi Öğretmenlerinin Eğitime İlişkin Görüşleri
3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre okullarındaki teorik meslek derslerinin öğrencileri iş hayatına
hazırlama yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.1. de yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterlik Düzeyi
TamamenBüyük Ölçüde Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Yön./Öğretmen 2 0,8 29 11,4 104 40,8 105 41,2 15 5,9 255 100 ATML Yön./Öğretmen 3 3 13 13,1 42 42,4 38 38,4 3 3 99 100
Tablo 3.2.1.1. incelendiğinde, % 47,1 oranındaki yönetici ve öğretmenler
TML’de verilen teorik bilgilerin öğrencileri iş hayatına hazırlamada yeterli
bulmadıklarını, % 12,2 oranındakilerin ise yeterli buldukları görülmektedir.
Aynı tabloda yer alan ATML yönetici ve öğretmenlerin % 41,1’i teorik bilgilerin
öğrencileri iş hayatına hazırlamada yeterli olmadığını, % 16,1 yeterli olduğunu
belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin eğitimleri sırasında iş hayatı için yeterli
düzeyde teorik eğitim almadıklarından dolayı sıkıntı yaşayacakları söylenebilir.
3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına
Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına
hazırlamada eğitim programlarının yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.1.2. de yer
almaktadır.
Tablo 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına
Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterlik Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 5 2 33 12,8 111 43,2 98 38,1 8 3,1 255 100
ATML Y/Ö 2 2 14 14 54 54 29 29 1 1 100
31
Tablo incelendiğinde yönetici ve öğretmenlerin verdikleri cevaplara göre
öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim
programlarını % 41,2 (TML), % 30 (ATML) oranlarında yeterli bulmadıklarını ifade
etmişlerdir.
% 14,8 TML, % 16 ATML oranındaki yönetici ve öğretmenler ise öğrencileri
ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim programlarının yeterli
bulduklarını belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgulara göre, öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun eğitim
almadıklarından iş hayatına hazırlanmada sıkıntı yaşayacakları söylenebilir.
3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin mesleki bilgi yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo
3.2.1.3. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterlilik Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 4 1,6 39 15,4 120 47,2 87 34,3 4 1,6 254 100 ATML Y/Ö 2 2 21 21 49 49 27 27 1 1 100 100 Tablo 3.2.1.3 incelendiğinde ankete katılan yönetici ve öğretmenler öğrencilerin
mesleki bilgi yönünden TML yönetici-öğretmenleri % 35,9’u yeterli bulmadıklarını
belirtirken % 17’si ise yeterli bulduklarını belirtmişlerdir.
ATML yönetici-öğretmenlerinin % 28’i öğrencileri mesleki bilgi yönünden
yeterli bulmadıklarını, % 23’ü ise yeterli bulduklarını ifade etmişlerdir.
Bulgulara göre TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki bilgi
yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.
3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin mesleki bilgi yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo
3.2.1.4. te yer almaktadır.
32
Tablo 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterlik Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 2 0,8 36 14 122 48 89 34,6 5 1,9 254 100 ATML Y/Ö 2 2 18 18,2 49 49,5 30 30,3 -- -- 99 100
Tablo 3.2.1.4. incelendiğinde ankete katılan yönetici ve öğretmenlerin % 36,5’i
öğrencileri mesleki becerilerini yeterli bulmadıklarını, % 14,8’inin ise yeterli bulduğunu
ifade etmişlerdir.
ATML yönetici-öğretmenlerin % 30,3’u öğrencileri mesleki becerilerini yeterli
düzeyde olmadığını, % 20,2’si oranındakiler ise mesleki beceride yeterli bulduklarını
belirtmişlerdir.
Bulgulara göre TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki beceri
yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.
3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş alışkanlıklarındaki yeterliliğine ilişkin bilgiler
tablo 3.2.1.5. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterlik Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 4 1,6 36 14,2 120 47,2 82 32,3 12 4,7 254 100 ATML Y/Ö 2 2 20 20,2 49 49,5 27 27,3 1 1 99 100 “Öğrencilerin iş alışkanlığındaki yeterlilik düzeylerine” ilişkin soruya TML
yönetici-öğretmenlerinin % 37’si öğrencilerin iş alışkanlık düzeylerini yeterli bulurken,
% 15,8’i yeterli bulduklarını ifade etmişlerdir.
Aynı soruya ATML yönetici-öğretmenlerinin % 28,3’ü öğrencilerin iş alışkanlık
düzeylerini yeterli bulurken, % 22,2’si ise yeterli olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgulara bakıldığında TML öğrencilerine oranla ATML
öğrencilerinin iş alışkanlığı yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.
33
3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına
Etkisi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş yerlerinde aldıkları eğitimlerin okul başarına
etkisine ait bilgiler tablo 3.2.1.6. da yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etki
Derecesi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 8 3,1 49 19,3 87 34,3 102 40,2 8 3,1 254 100 ATML Y/Ö 4 4 20 20 42 42 33 33 1 1 100 100
Tablo 3.2.1.6.ya bakıldığında yönetici-öğretmenlerin öğrencilerin iş yerlerinde
aldıkları eğitim okuldaki eğitimlerine ne kadar katkı sağladığını konusunda TML
yönetici-öğretmenlerinin % 43,3’ü öğrencilerin iş yerinde aldıkları eğitimin okuldaki
eğitimlerine fazla katkı sağlamadığını, % 22,4’ü ise katkı sağladığını belirtmişlerdir.
ATML yönetici-öğretmenlerin % 34’ü öğrencilerin iş yerinde aldıkları eğitimin
okuldaki eğitimlerine fazla katkı sağlamadığı, % 24’ü ise katkı sağladığı yönünde görüş
belirtmişlerdir.
Bulgulara göre her iki okul yönetici-öğretmenleri öğrencilerin iş yerinde
aldıkları eğitimin az da olsa okuldaki eğitimlerine katkı sağladığını dolayısıyla okul
başarılarını artırdığı söylenebilir.
3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri
Kazanmalarına Etkileri
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş yerindeki eğitimlerinde işletme yöneticilerinin
mesleki beceri kazanımlarına ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.7. de yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına
Etki Derecesi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 1 0,4 30 11,8 116 45,5 103 40,4 5 2 255 100 ATML Y/Ö -- -- 15 15,2 54 54,5 28 28,3 2 2 99 100
34
Tablo 3.2.1.7.de TML yönetici ve öğretmenlerin % 42,4’ü staja giden
öğrencilere iş yerindeki işletme yöneticilerinin mesleki beceri kazanmalara katkı
sağlamadıklarını belirtirken, % 12,2’si iş yeri yöneticilerinin öğrencilerin mesleki
becerilerine katkıları olduğunu ifade etmişlerdir.
ATML yönetici ve öğretmenlerin % 30,3’ü staja giden öğrencilere iş yerindeki
işletme yöneticilerinin mesleki beceri kazanmalarına katkı sağlamadıklarını, % 15,2’si
ise katkı sağladıklarını ifade etmişlerdir.
Bulgulara göre 3308 sayılı yasa gereği iş yerlerine staja gönderilerek mesleki
beceri kazanmaları amaçlanan gerek TML gerekse ATML öğrencilerinin işletme
yöneticilerinden bu anlamda yeterli katkıyı görmedikleri dolayısıyla staj eğitiminin
amacına ulaşmadığı söylenebilir.
3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime
Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre uygulamalı meslek derslerinin öğrencileri yüksek öğretime
hazırlama yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.1.8. de yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime
Hazırlama Yeterlik Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 26 10,2 48 18,9 84 33,1 89 35 7 2,8 254 100 ATML Y/Ö 11 11 18 18 45 45 22 22 4 4 100 100 Yukarıdaki tabloda TML yönetici ve öğretmenlerinin % 37,8’i araştırma
kapsamındaki öğrencilerin iş alışkanlık düzeylerini yetersiz bulurken, % 29,1’i yeterli
olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML yönetici ve öğretmenlerinin % 26’sı öğrencilerin iş
alışkanlık düzeylerini yetersiz bulurken, % 29’u yeterli bulduklarını açıklamıştır.
35
3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına
Uygunluğu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi
öğretmenlerine göre okuldaki bölümlerin yörenin ara eleman ihtiyacına uygunluğuna
ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.9. da yer almaktadır.
Tablo 3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluk
Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö -- --- 24 9,5 76 30 134 53 19 7,5 253 100 ATML Y/Ö - - 13 13 38 38 43 43 6 6 100 100 Araştırma kapsamındaki TML yönetici ve öğretmenlerin % 60,5’i okuldaki
mevcut bölümlerin yörenin ara kademe iş gücünü karışılamadığını buna karşın TML
yönetici ve öğretmenlerin % 9,5’i ise okuldaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe
iş gücünü karışıldığını belirtmişlerdir.
ATML yönetici ve öğretmenlerin % 49’u okuldaki mevcut bölümlerin yörenin
ara kademe işgücünü karışılamadığı, % 13’ü ise karşıladığı yönünde görüş
belirtmişlerdir.
Bu sonuçlardan araştırma kapsamındaki okullardaki bölümlerin yörenin ara
kademe iş gücü ihtiyacını karşılamadığı anlaşılmaktadır.
3.2.2. Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri
3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-
gereçlerin Uyumu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre okuldaki
araç-gereçlerle iş yerindeki araç - gereçlerin uyumuna ilişkin sonuçlar tablo 3.2.2.1.de
yer almaktadır.
Tablo 3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-Gereçlerin
Uyum Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Mezun 43 12,3 63 18 104 29,7 103 29,4 37 10,6 350 100
ATML Mezun 9 8,3 14 13 31 28,7 40 37 14 13 108 100
36
Tablo 3.2.2.1’e bakıldığında TML mezunlarının % 40’ı, iş yerlerinde
kullandıkları araç-gereçlerin eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-
gereçlerle uyumlu olmadığı, buna karşın TML mezunlarının % 30,3’ü, iş yerlerinde
kullandıkları araç-gereçlerin eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-
gereçlerle uyumlu olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.
ATML mezunlarının % 50’si, iş yerlerinde kullandıkları araç-gereçlerle
eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-gereçlerin uyumlu olmadığı, ATML
mezunlarının % 21,3’ü ise iş yerlerinde kullandıkları araç-gereçlerle eğitimleri sırasında
okullarında kullandıkları araç-gereçlerin uyumlu olduğunu ifade etmişlerdir.
Elde edilen verilere göre okulların gelişen teknolojiye uygun araç-gereçlerle
donatılarak öğrencilerin iş yaşamlarında araç-gereçleri kullanmakta sıkıntı
yaşamamaları sağlanmalıdır.
3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etkili Olma
Derecesi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre “TML-
ATML mezunu olmak, iş bulmada ne kadar etkili olmaktadır?” sorusuna ilişkin
sonuçlar tablo 3.2.2.2.de yer almaktadır.
Tablo 3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etki Düzeyi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Mezun 62 19,3 39 12,1 88 27,4 82 25,5 50 15,6 321 100 ATML Mezun 20 19,8 14 13,9 30 29,7 25 24,8 12 11,9 101 100
Yukarıdaki tablo incelendiğinde “İş bulmanızda TML-ATML mezunu olmanızın
etki derecesi nedir?” sorusuna TML mezunlarının % 41,1’i şu an çalıştığı işini
bulmasında mezun olduğu okulun bir fonksiyonu olmadığını belirtirken, % 31,4’ü şu an
çalıştığı işini mezun olduğu okulun etkisi olduğunu belirtmişlerdir.
Aynı soruya ATML mezunlarının % 45,7’si şu an çalıştığı işini bulmasında
mezun olduğu okulun bir fonksiyonu olmadığını, % 33,7’si çalıştıkları işi bu okul
mezun olmalarından dolayı bulduklarını belirtmişlerdir.
37
Bulgulara göre araştırma kapsamındaki okulların ara kademe eleman yetiştirme
amacı ile kurulmuş okullar olmasına rağmen bu okul mezunlarının iş piyasasında yeterli
ilgiyi görmedikleri anlaşılmaktadır.
3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etkisi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre “TML-
ATML mezunu olmak iş başarınıza ne derece etki etmektedir?” sorusuna ilişkin
sonuçlar tablo 3.2.2.3. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etki Derecesi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Mezun 31 9,3 46 13,7 101 30,1 103 30,7 54 16,1 335 100 ATML Mezun 14 13,3 19 18,1 22 21 38 36,2 12 11,4 105 100 Tablo 3.2.2.3’e bakıldığında % 46,8’i TML mezunu olmalarının çalıştıkları
işlerde başarılı olmalarına katkı sağlamadığını, ancak % 23 oranındaki TML mezunu
bu okuldan mezun olmaları çalıştıklarının işlerde başarılı olmalarına katkı sağladığını
belirtmişlerdir.
ATML mezunlarının % 47,6’sı ATML mezunu olmalarının çalıştıkları işlerde
başarılı olmalarına katkı sağlamadığını, ancak % 31,4 oranındaki ATML mezunu
mezun oldukları okulun iş başarına katkı sağladığını düşünmektedir.
3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu
Olmanın Etkisi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre TML-
ATML mezunlarının iş bulmada diğer lise mezunlarına göre ne derece avantajlıdır
sorusuna ilişkin veriler tablo 3.2.2.4. yer almaktadır.
Tablo 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu Olmanın
Etkisi
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Mezun 31 9,1 43 12,6 101 29,7 105 30,9 60 17,6 340 100 ATML Mezun 15 13,8 15 13,8 32 29,4 27 24,8 20 18,3 109 100
38
Tablo 3.2.2.4 incelendiğinde mezunların verdikleri cevaplara göre TML
mezunlarının % 48,5’i iş bulmada diğer liselere göre TML mezunu olmalarının
fonksiyonu olmadığını ifade ederken % 21,7 oranındaki TML mezunu bu okul mezunu
olmalarının iş bulmalarında etkili olduğunu düşünmektedir.
ATML mezunlarının % 43,1’i iş bulmada diğer liselere göre ATML mezunu
olmalarının fonksiyonu olmadığını ifade ederken % 27,6 ATML mezunu iş bulmada bu
okul mezunu olmalarının iş bulmalarında etkili olduğunu belirtmişlerdir.
Araştırma kapsamındaki okulların ara kademe eleman yetiştirmeyi hedefleyen
okullar olmasına rağmen iş bulmalarında bu okulların diğer liselere göre çokta avantajlı
olmadığı anlaşılmaktadır.
3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu
“Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre
çalıştıkları işle mezun oldukları bölüm- program ne derece uyumludur?” sorusuna ait
bilgiler tablo 3.2.2.5. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu
Tamamen Büyük Ölçüde
Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % TML Mezun 49 14,8 34 10,2 86 25,9 77 23,2 86 25,9 332 100 ATML Mezun 17 16,3 11 10,6 28 26,9 28 26,9 20 19,2 104 100 Tablo 3.2.2.5. te TML mezunlarının % 49,1’i mezun oldukları bölüm-programla
ilgili bir işte çalışmadıklarını, % 25 oranındaki TML mezunu ise mezun oldukları
bölüm-programla ilgili bir işte çalıştıklarını belirtmişlerdir.
ATML mezunlarının % 46,1’sı mezun oldukları bölüm/programla ilgili bir işte
çalışmadıkları belirtirken % 26,9 oranındaki ATML mezunu, mezun oldukları
bölüm/programla ilgili bir işte çalıştıklarını ifade etmişlerdir.
Elde edilen verilere bakıldığında istihdam edilen mezunların çoğunluğun alanları
dışında çalıştıkları söylenebilir. Tablo 3.1.4.5.te de görüldüğü gibi alanlarında iş
bulamama, kendi istekleri vb. gibi nedenlerle mezunların alanları dışında çalışmaları bu
sonucu desteklemektedir.
39
3.2.3. Son Sınıf Öğrenci ve Velilerin Eğitime İlişkin Görüşleri
3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluğu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencileri ve
öğrenci velilerine göre okuldaki donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki donanımın
uygunluk dercesine ait bilgiler tablo 3.2.3.1.de yer almaktadır.
Tablo 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluk Derecesi
TML ATML Öğrenci Veli Öğrenci Veli
Yeterlik Derecesi f % f % f % f %
Hiç 34 11 19 7,2 6 4,9 8 7,4 Çok Az 50 16,2 37 14,1 15 12,2 22 20,4 Kısmen 104 33,8 71 27 53 43,1 46 42,6 Büyük Ölçüde 87 28,2 91 34,6 32 26 23 21,3 Tamamen 33 10,7 45 17,1 17 13,8 9 8,3
Toplam 308 100 263 100 123 100 108 100 Aritmetik Ortalama 3,11 3,40 3,32 3,03
Standart Sapma 1,143 1,141 1,019 1,027
Tablo 3.2.3.1.de okuldaki donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki
donanımların uygunluğuna ilişkin gurupların verdikleri cevaplar yer almaktadır.
TML grup görüşlerinde; öğrencilerin % 38,9’u, velilerin % 51,7’si okuldaki
donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki donanımların uygun olduğunu belirtirken,
öğrencilerin % 27,2’si, velilerin % 21,3’ü okuldaki donanımla staj yerindeki
donanımların birbirine uygun olmadığını belirtmişlerdir. TML grubundaki öğrenciler
( X =3,11) ve öğrenci velileri ( X =3,40) okuldaki donanımla staj için gidilen iş
yerlerindeki donanımın “Kısmen” düzeyinde uygun olduğu görüşündedirler.
ATML grubundaki öğrencilerinin % 39,8’i, velilerin % 29,6’sı okuldaki
donanımla iş yerlerindeki donanımın birbirine uygun olduğunu, öğrencilerin % 17,1’i,
velilerin % 27,8’i uygun olmadığını ifade etmişlerdir. ATML grubundaki öğrenciler
( X =3,32) ve öğrenci velileri ( X =3,03) okuldaki donanımla staj için gidilen iş
yerlerindeki donanımın “Kısmen” düzeyinde uygun buldukların ifade ettikleri
anlaşılmaktadır.
40
3.2.4. Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri
3.2.4.1. Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş
Hayatı İçin Yeterliliği Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, öğrenci
velileri ve mezunlarının okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı
için yeterliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.1.de yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.1 Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterlik Derecesi
TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 6 2,3 25 7,1 59 19,2 3 2,8 8 7,2 6 4,9 Çok Az 17 6,4 46 13,1 118 38,3 24 22 14 12,6 28 22,8 Kısmen 85 32,2 122 34,9 97 31,5 39 35,8 42 37,8 51 41,5 Büyük Ölçüde
103 39 98 28 24 7,8 36 33 24 21,6 30 24,4
Tamamen 53 20,1 59 16,9 10 3,2 7 6,4 23 7,2 8 6,5 Toplam 264 100 350 100 308 100 109 100 111 100 123 100
Aritmetik Ortalama
3,68 3,34 2,38 3,18 3,36 3,05
Standart Sapma
0,942 1,121 0,986 0,944 1,158 0,965
“Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin
Yeterliliği”ne bakıldığında TML grubundaki öğrencilerin % 11’i, mezunların %
44,9’u, velilerin % 59,1’i okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığı iş hayatı için
yeterli bulurken; öğrencilerin % 57,5’i, mezunların % 20,2’si, velilerin % 8,7’si
okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için yeterli olmadığını
ifade etmektedir.
Aynı soruya ATML grubundaki öğrencilerin % 30,9’u, mezunların % 59,4’ü,
velilerin % 39,4’ü okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için
yeterli düzeyde olduğu yönünde görüş belirtirken; öğrencilerin % 27,7’si, mezunların
% 19,8’i, velilerin % 24,8’i okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı
için yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler ( X =2,38), mezunlar ( X =3,34) ve öğrenci velileri
( X =3.77) okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için veli
görüşlerinin öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Öğrenciler
41
bu yeterliliği “Çok Az”, mezunların ise “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları
anlaşılmaktadır.
ATML grubundaki; öğrenciler ( X =3,05), mezunlar ( X =3,36) ve öğrenci
velileri ( X =3.18) okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığını iş hayatı
kazandırmada “Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar.
3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Durumu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına
sunulma derecesine ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.2.de yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-
Öğret. Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 3 1,2 27 7,9 64 20,9 1 1 9 8,3 15 12,5 Çok Az 54 21,3 70 20,4 95 31 29 29 22 20,4 35 29,2 Kısmen 93 36,6 112 32,7 91 29,7 40 40 30 27,8 43 35,8 Büyük Ölçüde
94 37 77 22,4 44 14,4 25 25 32 29,6 20 16,7
Tamamen 10 3,9 57 16,6 12 3,9 5 5 15 13,9 7 5,8 Toplam 254 100 343 100 306 100 100 100 108 100 120 100
Aritmetik Ortalama
3,21 3,20 2,49 3,04 3,20 2,74
Standart Sapma
0,863 1,172 1,093 0,887 1,166 1,065
Gruplara “İşletmenin teknik imkânları öğrencilerin kullanımına ne ölçüde
sunulmaktadır?” sorusuna ilişkin görüşleri sorulduğunda TML grubundaki
öğrencilerinin % 18,3’ü, mezunlarının % 39’u, yönetici-öğretmenlerin % 40,9’u
işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına yeterli düzeyde sunulduğunu;
ancak, öğrencilerin % 51,9’u, mezunların % 38,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 22,5’i ise
işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına yeterli düzeyde
sunulmadığını ifade etmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 22,5’i, mezunların % 44,5’i,
yönetici-öğretmenlerin % 30’u işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin yeterli
42
düzeyde kullanımına sunulduğunu; öğrencilerin % 41,7’si, mezunların % 28,7’si,
yönetici-öğretmenlerin % 30’u işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin
kullanımına yeterli düzeyde sunulmadığını ifade etmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler ( X =2,49), mezunlar ( X =3,20) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,21) aritmetik ortalamalarına bakıldığında yönetici-öğretmenlerin
ve mezun görüşlerinin öğrencilere göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunlar ve
yönetici-öğretmenler işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımlarına
sunulma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları, öğrenciler “Çok Az”
düzeyde yeterli bulmaktadır.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =2,74), mezunlar ( X =3,20) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,04) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmelerdeki teknik
imkânların öğrencilerin kullanımına sunulma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli
buldukları anlaşılmaktadır.
3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gidilen iş yerlerindeki teknik
donanımdan öğrencilerin yeterli derecede faydalanmadıkları anlaşılmaktadır.
3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluğu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre “Meslek derslerinde uygulanan öğretim programları iş
hayatının nitelikli iş gücü ihtiyacına ne derece uygundur?” sorusuna verilen cevaplar
tablo 3.2.3.3. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluk Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 3 1,2 19 5,4 38 12,4 1 1 5 4,6 3 2,4 Çok Az 27 10,7 54 5,4 90 29,3 22 22 27 25 21 17,1 Kısmen 85 33,6 134 15,5 120 39,1 55 55 34 31,5 56 45,5 Büyük Ölçüde
125 49,4 100 38,4 46 15 20 20 30 27,8 36 29,3
Tamamen 13 5,1 42 28,7 13 4,2 2 2 12 11,1 7 5,7 Toplam 253 100 349 100 307 100 100 100 108 100 123 100 Aritmetik Ortalama 3,47 3,26 2,69 3,28 3,16 3,19
Standart Sapma 0,799 1,036 1,008 0,842 1,069 0,872
43
Tablo 3.2.4.3. teki verilere göre; meslek derslerinde uygulanan öğretim
programlarının iş hayatının nitelikli iş gücü ihtiyacına uygunluğu ile ilgili olarak TML
öğrencilerinin % 19.2’si, mezunların % 67,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 54,5’i olumlu;
öğrencilerin % 41,7’si, mezunların % 10,8’i, yönetici-öğretmenlerin % 11,9’u ise
olumsuz görüş bildirmişlerdir.
Aynı konuda ATML grubundaki; öğrencilerin % 35’i, mezunların % 38,9’u,
yönetici-öğretmenlerin % 22’si meslek derslerinde uygulanan eğitim programların iş
hayatına yeterli düzeyde uygun olduğu yönünde görüş belirtirken, öğrencilerin % 19,5’i,
mezunların % 29,6’sı, yönetici-öğretmenlerin % 23’ü meslek derslerinde uygulanan
eğitim programlarını iş hayatına yeterli düzeyde uygun bulmadıklarını ifade etmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler “Kısmen” ( X =2,69), mezunlar “Kısmen”
( X =3,26) ve yönetici-öğretmenler “Büyük Ölçüde” ( X =3,47) düzeyinde meslek
derslerinde uygulanan öğretim programları iş hayatının ihtiyaç duyduğu nitelik iş gücü
ihtiyacını uygun olduğunu belirtmişlerdir. Bulgulara göre yönetici-öğretmenlerin
öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu düşündüğü görülmektedir.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,19), mezunlar ( X =3,16) ve öğrenci
velileri ( X =3,28) meslek dersi programlarının iş hayatının beklentilerine “Kısmen”
düzeyinde uygun olduğunu ifade etmişlerdir.
3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri
Kazanmalarına Yardımcı Olma Durumu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre beceri eğitiminde usta öğreticilerin öğrencilere mesleki
beceri kazandırmalarına ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.4. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.4.Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi f % f % f % f % f % f %
Hiç 4 1,6 11 3,3 63 20,5 3 3 5 4,8 15 12,3 Çok Az 36 14,2 56 16,7 106 34,5 19 19,2 19 18,1 33 27 Kısmen 112 44,1 102 30,4 86 28 49 49,5 32 30,5 29 23,8 Büyük Ölçüde
96 37,8 102 30,4 30 9,8 27 27,3 29 27,6 28 23
Tamamen 6 2,4 65 19,3 22 7,2 1 1 20 19 17 13,9 Toplam 254 100 336 100 307 100 99 100 105 100 122 100
Aritmetik Ortalama
3,25 3,46 2,49 3,04 3,38 2,99
Standart Sapma
0,785 1,081 1,136 0,794 1,130 1,250
44
Tablo 3.2.4.4.te “Staj eğitiminde usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri
kazanmalarına ne derecede yardımcı olmaktadır?” sorusuna gurupların verdikleri
cevaplar yer almaktadır.
TML grubundaki öğrencilerin % 17’si, mezunların % 49,7’si, yönetici-
öğretmenlerin ise % 40,2’si iş yerindeki usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri
kazanmalarına yardımcı oldukların ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 55’i, mezunların
% 20’si, yönetici-öğretmenlerin % 15,8’i iş yerindeki usta öğreticilerin yeterli düzeyde
öğrencilerin mesleki beceri kazanmalarına yardımcı olmadıkları yönünde görüş
belirtmişlerdir.
ATML grubundaki; öğrencilerin % 36,9’u, mezunların % 46,6’sı, yönetici-
öğretmenlerin % 28,3’ü iş yerindeki usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri
kazanmalarında yeterli düzeyde eğitimleri ile ilgilendiklerini, buna karşın öğrencilerin
% 39,3’ü, mezunların % 22,9’u, yönetici-öğretmenlerin % 22,2’si iş yerindeki usta
öğreticilerin yeterli düzeyde öğrencilerin eğitimleri ile ilgilenmedikleri belirtmişlerdir.
Grupların aritmetik ortalamalarına bakıldığında TML grubundaki öğrenciler
“Çok Az” ( X =2,49), mezunlar “Büyük Ölçüde” ( X =3,46) ve yönetici-öğretmenler ise
“Kısmen” ( X =3,25) düzeyinde beceri eğitiminde iş yerlerindeki usta öğreticilerin
öğrencilerin mesleki beceri kazanmalarına yardımcı oldukları anlaşılmaktadır.
Bulgulara göre mezunların, öğrenci ve yönetici-öğretmenlere göre daha olumlu
düşündüğü görülmektedir.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =2,99), mezunlar ( X =3,38) ve öğrenci
velileri ( X =3,04) staj için gidilen iş yerlerindeki usta öğreticilerin, öğrencilerin mesleki
beceri kazanmalarına “Kısmen” düzeyinde uygun bulduklarını ifade etmişlerdir.
ATML’lerdeki gruplar arasında tutarlı görüş olduğu gözükmektedir, buna karışın
TML’lerdeki gruplar arasında bu konuda tutarlı görüş bulunmamaktadır.
Elde edilen verilere bakıldığında TML mezunlarının staj eğitiminde hâlen devam
eden öğrencilere oranla daha çok faydalandıkları anlaşılmaktadır. Staj eğitiminde iş
yerindeki yetkililerin öğrencilere karşı tutumlarının giderek azaldığı, stajdan istenilen
faydanın sağlanamadığı söylenebilir.
45
3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre genel kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime
hazırlama yeterliliğine ilişkin veriler tablo 3.4.2.5. te yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 7 2,8 30 8,8 19 6,2 4 4,1 14 13,3 3 2,5 Çok Az 79 31,1 74 21,7 68 22,1 30 30,6 21 20 24 19,8 Kısmen 103 40,6 124 36,4 98 31,9 42 42,9 33 31,4 30 24,8 Büyük Ölçüde
61 24 83 24,3 87 28,3 21 21,4 23 21,9 43 35,5
Tamamen 4 1,6 30 8,8 35 11,4 1 1 14 13,3 21 17,4 Toplam 254 100 341 100 307 100 98 100 105 100 121 100
Aritmetik Ortalama
2,91 3,03 3,17 2,85 3,02 3,45
Standart Sapma
0,848 1,080 1,088 0,842 1,225 1,072
Tablo 3.2.4.5. incelendiğinde okuldaki genel kültür derslerinin öğrencileri
yüksek öğretime hazırlama yeterliliğine ilişkin olarak TML grubundaki öğrencilerin
% 39,7’si, mezunların % 33,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 25,6’sı olumlu, öğrencilerin
% 28,3’ü, mezunların % 30,5’i, yönetici-öğretmenlerin % 33,9’u ise olumsuz görüş
belirtmişlerdir.
Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 52,9’u, mezunların % 33,3’ü,
yönetici-öğretmenlerin % 33,4’ü genel kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime
hazırlamada yeterli olduğunu, öğrencilerin % 22,3’ü, mezunların % 33,3’ü, yönetici-
öğretmenlerin % 34,7’si ise yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler ( X =2,71), mezunlar ( X =3,19) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,35) gelen kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime
hazırlamadaki yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
Aynı konuda ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,37), mezunlar ( X =3,05) ve
yönetici-öğretmenler de ( X =2,96) gelen kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime
hazırlamadaki yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli bulmuşlardır.
46
TML-ATML’deki genel kültür dersleri öğrencilerin yüksek öğretime
girmelerinde yetersiz kalmaktadır.
3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine
Öncelik Verme Derecesi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre işletmeler eleman alırken TML-ATML mezunlarına öncelik
verme derecesine ait bilgiler tablo 3.2.4.6. da yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine Öncelik
Verme Derecesi
TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 12 4,6 29 8,7 38 12,3 11 10,8 15 14,3 8 6,6 Çok Az 39 14,8 55 16,5 110 35,7 20 19,6 16 15,2 17 20,7 Kısmen 84 31,9 111 33,2 84 27,3 37 36,3 34 32,4 43 35,5 Büyük Ölçüde
100 38 103 30,8 55 17,9 30 29,4 29 27,6 28 23,1
Tamamen 28 10,6 36 10,8 21 6,8 4 3,9 11 10,5 25 20,7 Toplam 263 100 334 100 308 100 102 100 105 100 121 100
Aritmetik Ortalama
3,35 3,19 2,71 2,96 3,05 3,37
Standart Sapma
1,008 1,105 1,106 1,043 1,196 1,156
Yukarıdaki tablo incelendiğinde işletmeler eleman alırken TML-ATML
mezunlarına ne kadar öncelik tanıdıkları konusunda TML grubundaki öğrencilerin %
48’i, mezunların % 25,2’si, velilerin % 19,4’ü işletmelerin eleman alırken bu okul
mezunlarına öncelik verilmediğini, öğrencilerin % 24,7’si, mezunların % 41,6’sı,
velilerin % 48,6’sı ise öncelik verildiğini belirtmişlerdir.
Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 27,3’ü, mezunların % 29,5’i,
velilerin %30,4’ü işletmeler eleman alırken araştırma kapsamındaki okul mezunlarına
öncelik verilmediğini yönünde görüş belirtirken; öğrencilerin % 43,8’i, mezunların
% 38,1’i, velilerin % 33,3’ü işletmelerin eleman alırken kendilerine öncelik verdiklerini
ifade etmişlerdir.
TML grubundaki; öğrenciler ( X =2,71), mezunlar ( X =3,19) ve öğrenci
velilerin ( X =3,35) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmeler eleman alırken
TML mezunlarına “Kısmen” düzeyinde öncelik hakkı verdiklerini belirtmektedirler.
47
ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,37), mezunlar ( X =3,05) ve öğrenci
velilerinin ( X =2,96) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmeler eleman alırken
ATML mezunlarına “Kısmen” düzeyinde öncelik hakkı verdiklerini belirtmektedirler.
Bulgulara göre araştırma kapsamındaki okulların diğer liselere göre meslek
sahibi olmaları işe girmelerinde işletme yetkilileri için çok anlam ifade etmediği
anlaşılmaktadır.
3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde
Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama Durumu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre son sınıf öğrencilerinin ve öğrenci velilerinin kayıt
öncesinde okulları hakkında bilgi sahibi olup olmamalarına ait bilgiler tablo 3.2.4.7. de
yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde Okul
Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama İlişkin Grupların Görüşlerinin Dağılımı
TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 40 15,2 47 13,7 16 5,2 26 25 17 16 4 3,3 Çok Az 68 25,9 85 24,7 39 12,7 25 24 33 31,1 13 10,7 Kısmen 76 28,9 115 33,4 85 27,8 31 29,8 30 28,3 25 20,7 Büyük Ölçüde
54 20,5 69 20,1 109 35,6 21 20,2 20 18,9 40 33,1
Tamamen 25 9,5 28 8,1 57 18,6 1 1 6 5,7 39 32,2 Toplam 263 100 344 100 306 100 104 100 106 100 121 100
Aritmetik Ortalama
2,83 2,84 3,50 2,48 2,67 3,80
Standart Sapma
1,196 1,140 1,093 1,106 1,127 1,108
Tablo 3.2.4.7.de grupların araştırma kapsamındaki okullara kayıt yaptırmadan
önce okullar hakkından bilgi sahibi olup olmadıkları hakkındaki görüşleri
incelendiğinde TML grubundaki öğrencilerin % 54,2’si, mezunların % 28,2’si, velilerin
% 30’u kayıt yaptırmadan önce okul hakkında bilgi sahibi olduklarını ancak
öğrencilerin % 17,9’u, mezunların % 38,4’ü, velilerin % 41,1’inin ise yeterli düzeyde
bilgi sahibi olmadan bu okula kayıt yaptırdıklarını ifade ettikleri anlaşılmaktadır.
48
Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 14’ü, mezunların % 47,1’i,
velilerin % 49’u yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadan okula kayıt yaptırdıkları yönünde
görüş belirtirken; öğrencilerin % 65,3’ü, mezunların % 24,6’sı, velilerin % 21,2’si
okullara kayıt yaptırmadan önce bu okul hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi
olduklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler ( X =3,50), mezunlar ( X =2,84) ve öğrenci
velilerinin ( X =2,83) görüşlerine bakıldığında öğrenci görüşlerinin veli ve mezunlara
göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezun ve velilerin bu yeterliliği “Kısmen”
düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,80), mezunlar ( X =2,67) ve öğrenci
velilerinin ( X =2,48) görüşlerine bakıldığında öğrenci görüşlerinin veli ve mezunlara
göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların bu yeterliliği “Kısmen”, velilerin
ise “Çok Az” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
Araştırmanın yapıldığı öğretim yılından önce mezun olan TML ve ATML
mezunlarının söz konusu öğretim yılı okula devam eden öğrencilere göre okullarını
bilinçsiz seçtikleri, ayrıca velilerin okula devam eden öğrencileri kadar okullar hakkında
bilinçli olmadıkları görülmektedir.
3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman
İhtiyacına Uygunluğu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre okullarındaki bölümlerin yörenin ara kademe eleman
ihtiyacına uygunluk derecesine ait bilgiler tablo 3.2.4.8.de yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına
Uygunluk Derecesi
TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 13 5 25 6,2 21 6,9 11 10,8 6 5,6 3 2,5 Çok Az 39 14,9 52 16,2 71 23,2 30 29,4 24 22,2 12 10 Kısmen 105 40,1 144 32,4 141 46,1 32 31,4 36 33,3 53 44,2 Büyük Ölçüde
81 30,9 86 28,3 60 19,6 26 25,5 27 25 34 28,3
Tamamen 24 9,2 40 16,8 13 4,2 2 2 15 13,9 18 15 Toplam 262 100 347 100 306 100 91 100 108 100 120 100
Aritmetik Ortalama
3,24 3,25 2,91 2,81 3,19 3,43
Standart Sapma
0,983 1,899 931 1,060 1,106 0,950
49
Yukarıdaki tablo incelendiğinde TML-ATML okullarındaki bölümlerin yörenin
ara kademe eleman ihtiyacına uygunluğu konusunda TML grubundaki öğrencilerin %
23,8’i, mezunların % 45,1’i, velilerin % 40,1’i okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe
eleman ihtiyacına yeterli bulurken, öğrencilerin % 30,1’i, mezunların % 22,4’ü,
velilerin % 19,9’u olmadığını ifade etmişlerdir.
Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 43,3’ü, mezunların % 38,9’u,
velilerin % 27,5’i okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe eleman ihtiyacına uygun
bulduklarını, öğrencilerin % 12,5’i, mezunların % 27,8’i, velilerin % 40,2’si uygun
bulmadıklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler ( X =2,91), mezunlar ( X =3,25) ve öğrenci velileri
( X =3,24) okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe eleman ihtiyacına “Kısmen”
düzeyinde uygun olduğunu ifade etmişlerdir.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,43) “Büyük Ölçüde”, mezunlar ( X =3,19)
ile öğrenci veliler ( X =2,81) “Kısmen” düzeyinde okullarındaki bölümlerin, yörenin ara
kademe eleman ihtiyacı için uygun olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.
Bulgulara göre, okullarda yöreye uygun ara eleman yetiştiren bölümler
açılmadığı anlaşılmaktadır.
3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin
Uygunluğu
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre okuldaki eğitimle işletmelerdeki mesleki bilgi ve becerinin
uygunluğuna ait bilgiler tablo 3.2.4.9. da yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin
Uygunluk Derecesi
TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 11 4,2 29 8,6 37 12,1 11 10,3 15 14,2 2 1,7 Çok Az 40 15,3 42 12,5 78 25,4 21 19,6 18 17 13 10,7 Kısmen 93 35,6 119 35,4 88 28,7 45 42,1 40 37,7 50 41,3 BüyükÖlçüde 84 32,2 108 32,1 65 21,2 26 24,3 25 23,6 34 28,1 Tamamen 33 12,6 38 11,3 39 12,7 4 3,7 8 7,5 22 18,2
Toplam 261 100 336 100 307 100 107 100 106 100 121 100 Aritmetik Ortalama
3,34 3,25 2,97 2,92 2,93 3,50
Standart Sapma
1,020 1,089 1,208 1,001 1,132 0,967
50
Tablo 3.2.4.9.da okullarda verilen eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve
becerinin uygunluğunu TML grubundaki öğrencilerin % 33,9’u, mezunların % 43,4’ü,
velilerin % 44,8’i yeterli bulurken, öğrencilerin % 37,5’i, mezunların % 20,1’i,
velilerin % 19,5’i yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 46,3’ü, mezunların % 31,1’i,
velilerin % 28’i okuldaki eğitimle iş yerlerinde kazandırılan bilgi ve beceriyi uygun
bulduklarını, öğrencilerin % 12,4’ü, mezunların % 31,2’si, velilerin % 37,5’i okullarda
verilen eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve beceriyi yetersiz bulduklarını ifade
etmişlerdir.
TML grubundaki öğrencilerin ( X =2,97), mezunların ( X =3,25) ve öğrenci
velilerinin ( X =3,34) okuldaki eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve beceriyi
“Kısmen” düzeyinde uygun buldukları anlaşılmaktadır.
ATML grubundaki öğrenci ( X =3,50) görüşlerinin, mezun ( X =2,93) ve öğrenci
veli ( X =2,92) görüşlerine göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların ve
velilerin bu uygunluğu “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
Bulgulara göre iş piyasasına ara eleman yetiştiren bu kurumlarda verilen
eğitimin işletmelerin beklentilerine yeterli düzeyde cevap vermediği söylenebilir.
3.2.4.10. TML-ATML Öğrencilerine Okullarında Kazandırılan
Eğitimle İş Yeri Açma Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML öğrencilerine okullarında kazandırılan
eğitimle iş yeri açabilme yeterliliğe ait bilgiler tablo 3.2.4.10. da yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.10. TML-ATML Öğrenicilerine Okullarında Kazandırılan Eğitimle İş Yeri Açma Yeterlik Derecesi
TML ATML Yön../Öğret Mezun Öğrenci Yön../Öğret Mezun Öğrenci
Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 16 6,3 42 7 24 7,9 6 6 18 17 2 1,7 Çok Az 48 19 57 16,3 81 26,6 20 20 21 19,8 11 9,2 Kısmen 118 46,6 124 38,4 106 34,8 55 55 33 31,1 51 42,9Büyük Ölçüde
66 26,1 79 27,3 66 21,6 18 18 19 17,9 39 32,8
Tamamen 5 2 39 1 28 9,2 1 1 15 14,2 16 13,4Toplam 253 100 341 100 305 100 100 100 106 100 119 100
Aritmetik Ortalama
2,98 3,05 2,98 2,88 2,92 3,47
Standart Sapma
0,886 1,162 1,080 0,808 1,278 0,900
51
Tablo 3.2.4.10. TML grubundaki öğrencilerin % 30,8’i, mezunların % 38,3’ü,
yönetici-öğretmenlerin % 28,1’i öğrencilere okulda kazandırılan eğitimle iş yeri açma
yeterliliğine sahip olduklarını belirtirken, öğrencilerin % 34,5’i, mezunların % 23,3’ü,
yönetici-öğretmenlerin % 25,3’ü öğrencilerin bu yeterliliğine sahip olmadıklarını ifade
etmişlerdir.
Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 46,2’si, mezunların % 32,1’i,
yönetici-öğretmenlerin % 19’u öğrencilere okulda kazandırılan eğitimle iş yeri açma
yeterliliğine sahip olduklarını ifade ederken, öğrencilerin % 10,9’u, mezunların
% 36,8’i, yönetici-öğretmenlerin % 26’sı öğrencilerin bu yeterliliğe yeterli düzeyde
sahip olmadıklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenci ( X =2,98), mezun ( X =3,05) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =2,98) okuldaki kazanılan eğitimle iş yeri açma yeterliliğini
“Kısmen” düzeyinde uygun buldukları anlaşılmaktadır.
ATML grubundaki öğrenci ( X =3,47), mezun ( X =2,92) ve yönetici-
öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =2,88) öğrenci görüşlerinin
yönetici-öğretmenler ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların
ve yönetici-öğretmenlerin okulda kazanılan eğitimle iş yeri açma yeterliliğini “Kısmen”
düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
İş yeri açmak için gerekli hukuki koşullar yerine getirilse bile bu okul
mezunlarının iş yeri açma yeterliliğine sahip olmadıkları söylenebilir.
3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar
Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Becerisi
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML okullarında öğrencilere kazandırılan bilgisayar
kullanma becerisinin iş yaşamında kullanma becerilerine ait bilgiler tablo 3.2.4.11. de
yer almaktadır.
52
Tablo 3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Beceri Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 2 0,8 30 8,8 66 21,6 1 1 11 10,2 9 7,6 Çok Az 19 7,5 48 14 100 32,8 10 10,1 12 11,1 37 31,1 Kısmen 43 17 107 31,3 84 27,5 29 29,3 22 20,4 38 31,9 Büyük Ölçüde
162 64 100 29,2 40 13,1 51 51,5 33 30,6 25 21
Tamamen 27 10,7 57 16,7 15 4,9 8 8,1 30 27,8 10 8,4 Toplam 253 100 342 100 305 100 99 100 108 100 119 100
Aritmetik Ortalama
3,76 3,31 2,47 3,56 3,55 2,92
Standart Sapma
0,771 1,165 1,115 0,823 1,285 1,078
Katılımcıların “Okulda kazandırılan bilgisayar kazanımını iş yaşamında ne
ölçüde kullanıyorsunuz?” sorusuna verdikleri cevaplara göre TML grubundaki
öğrencilerin % 18’i, mezunların % 35,9’u, yönetici-öğretmenlerin % 74,7’si okulda
yeterli düzeyde olduğunu, ancak öğrencilerin % 54,4’ü, mezunların % 22,8’si, yönetici-
öğretmenlerin % 8,3’ü yeterli düzeyde olmadığını ifade etmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 29,4’ü, mezunların % 58,4’ü,
yönetici-öğretmenlerin % 59,6’sı okulda kazandırılan bilgisayar kullanım kazanımının
iş yaşamında kullanma yeterliliğini yeterli düzeyde olduğunu; öğrencilerin % 48,7’si,
mezunların % 21,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 21,1’i yeterli düzeyde olmadığını ifade
etmişlerdir.
TML grubundaki öğrenci ( X =2,47), mezun ( X =3,31) ve yönetici-
öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =3,76) yönetici-öğretmen
görüşlerinin öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezun ve
öğrenciler bu yeterliliği “Kısmen” yeterli, yönetici-öğretmenler ise “Büyük Ölçüde”
yeterli bulmaktadır.
ATML grubundaki öğrenci ( X =2,92), mezun ( X =3,55) ve yönetici-
öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =3,56) okulda kazandırılan
bilgisayar kazanımının iş yaşamında kullanma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli
buldukları anlaşılmaktadır.
Öğrencilere kazandırılan bilgisayar eğitiminin iş hayatı için yeterli olmadığı
söylenebilir.
53
3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda
Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki
Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun
ve yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML öğrencilerinin halkla ilişkiler konusunda
edindikleri bilgileri, beceri eğitimi aldıkları iş yerlerindeki müşteri ve personel üzerinde
etkili kullanma yeterliliği ait bilgiler tablo 3.2.4.12. yer almaktadır.
Tablo 3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 2 0,8 25 7,4 64 20,9 1 1 14 13,2 17 14 Çok Az 20 7,8 34 10,1 112 36,6 11 11 14 13,2 29 24 Kısmen 90 35,3 114 33,8 92 30,1 43 43 35 33 43 35,5 Büyük Ölçüde
129 50,6 115 34,1 26 8,5 44 44 31 29,2 16 13,2
Tamamen 14 5,5 49 14,5 12 3,9 1 1 12 11,3 16 13,2 Toplam 255 100 337 100 306 100 100 100 106 100 121 100
Aritmetik Ortalama
3,52 3,38 2,38 3,33 3,12 2,88
Standart Sapma
0,752 1,085 1,031 0,726 1,185 1,208
Tablo 3.2.4.12 incelendiğinde öğrencilerinin halkla ilişkiler konusunda
edindikleri bilgileri, beceri eğitimi aldıkları iş yerlerindeki müşteri ve personel üzerinde
etkili kullanma yeterliliği ilişkin verdikleri cevaplara göre TML grubundaki;
öğrencilerin % 12,4’ü, mezunların % 48,6’sı, yönetici-öğretmenlerin % 56,1’i yeterli
bulurken, öğrencilerin % 57,5’i, mezunların % 17,5’i, yönetici-öğretmenlerin %
8,6’sı kurma yeterli bulmadıkları anlaşılmaktadır.
Aynı konuda ATML grubundaki; öğrencilerin % 26,4’ü, mezunların % 40,5’i,
yönetici-öğretmenlerin % 45’i öğrencilerin okulda aldıkları halkla ilişkiler bilgilerini
beceri eğitimi yaptıkları iş yerlerindeki müşteri ve personelle etkili iletişim kurma
yeterli olduğunu, öğrencilerin %38’i, mezunların % 26,4’ü, yönetici-öğretmenlerin
% 22’si yeterli düzeyde bulmadıklarını belirtmişlerdir.
TML grubundaki öğrenciler “Çok Az” ( X =2,38), mezunlar “Kısmen”
( X =3,38) ve yönetici-öğretmenler “Büyük Ölçüde” ( X =3,52) düzeyinde öğrencilerin
54
okulda aldıkları eğitimin beceri eğitimi yapılan iş yerlerindeki müşteri ve personelle
olan ilişkilerinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır. Yönetici-öğretmen görüşlerinin
öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir
ATML gurubundaki öğrenci ( X =2,88), mezun ( X =3,12) ve yönetici-
öğretmenler ( X =3,33) “Kısmen “ düzeyinde öğrencilerin okulda aldıkları eğitimin
beceri eğitimi yapılan iş yerlerindeki müşteri ve personelle olan ilişkilerinde yeterli
bulduklarını belirtmişlerdir.
3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve
yönetici-öğretmenlere göre öğrencilerin okulda aldıkları eğitimle iş hayatında
karşılaştıkları problemleri çözme yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.4.13. te yer
almaktadır.
Tablo 3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Derecesi
TML ATML Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yön.-Öğret.
Mezun Öğrenci Yeterlik Derecesi
f % f % f % f % f % f % Hiç 6 2,4 49 14,8 21 6,9 1 1 6 5,6 --- --- Çok Az 33 13,1 34 10,2 75 24,6 22 22 28 26,2 14 11,8 Kısmen 122 48,4 86 25,9 135 44,3 55 55 31 29 59 49,6 Büyük Ölçüde
86 34,1 77 23,2 56 18,4 20 20 31 29 38 31,9
Tamamen 5 2 86 25,9 18 5,9 2 2 11 10,3 8 6,7 Toplam 252 100 332 100 305 100 100 100 107 100 119 100
Aritmetik Ortalama
3,20 3,19 2,92 3,00 3,12 3,34
Standart Sapma
0,780 1,060 0,968 0,739 1,088 0,773
Tablo 3.2.4.313’e bakıldığında TML grubundaki öğrencilerin % 24,3’ü,
mezunların % 59,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 36,1’i okulda verilen eğitimin iş
hayatında karşılaşılan problemleri çözmede yeterli bulduklarını ifade ederken,
öğrencilerin % 49,5’i, mezunların % 25’i, yönetici-öğretmenlerin % 15,5’i yeterli
bulmadıklarını belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubunun bu konudaki görüşlerine bakıldığında
öğrencilerin % 38,6’sı, mezunların % 39,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 24,3’ü yeterli
olduğunu buna karşın öğrencilerin % 11,8’i, mezunların % 31,8’i, yönetici-
öğretmenlerin % 23 yeterli olmadığını belirtmişlerdir.
55
TML grubundaki öğrenciler ( X =2,92), mezunlar ( X =3,19) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,20) aritmetik ortalamalarına bakıldığında söz konusu yeterliliği
“Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadır.
ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,34), mezunlar ( X =3,12) ve yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,00) aritmetik ortalamalarına bakıldığında söz konusu yeterliliği
“Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
3.2.5. Yönetici-Öğretmen, Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve
Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri
3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri
İş Yaşamına Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre okulda kazandırılan teorik ve mesleki
bilginin öğrencileri iş yaşamına hazırlamadaki yeterlilik dercesine ait bilgiler tablo
3.2.5.1. yer almaktadır.
Tablo 3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri İş
Yaşamın Hazırlama Yeterlilik Derecesi
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AO SS
f 1 17 76 143 18 255 Yön.-Öğr % 0,4 6,7 29,8 56,1 7,1 100
3,63 0,731
f 24 38 129 106 55 352 Mezun % 6,8 10,8 36,6 30,1 15,6 100
3,37 1,083
f 34 118 122 28 8 310 Öğrenci % 11 38,1 39,4 9 2,6 100
2,54 0,898
f 6 14 116 87 41 264
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 2,3 5,3 43,9 33 15,5 100
3,54 0,897
f 1 12 25 55 6 99 Yöne-Öğr % 1 12,1 25,3 55,6 6,1 100
3,54 0,825
f 9 17 34 40 11 111 Mezun % 8,1 15,3 30,6 36 9,9 100
3,24 1,089
f 3 33 52 28 7 123 Öğrenci % 2,4 26,8 42,3 22,8 5,7 100
3,02 0,910
f 3 24 47 33 2 109
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli
% 2,8 22 43,1 30,3 1,8 100 3,06 0,842
56
“Okulda kazandırılan mesleki ve teorik bilgi iş yaşamı için ne derece yeterlidir?”
sorusuna araştırmaya katılan TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 63,2’si, mezunların
% 45,7’si, öğrencilerin % 11,6’sı, velilerin % 48,5’i yeterli düzeyinde cevap verirken,
yönetici-öğretmenlerin % 7,1’i, mezunların % 17,6’sı, öğrencilerin % 49,1’i, velilerin %
7,6’sı yeterli bulmadıkları yönünde görüş belirtmişlerdir.
ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 61,7’si, mezunların % 45,9’u,
öğrencilerin % 28,5’i, velilerin % 32,1’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki ve
teorik bilgiyi iş yaşamı için yeterli bulduklarını, buna karşın yönetici-öğretmenlerin %
13,1’i, mezunların % 23,4’ü, öğrencilerin % 29,2’si, velilerin % 24,8’i yeterli
bulmadıklarını ifade etmişlerdir.
TML grubundaki yönetici-öğretmenler ( X =3,63), mezunlar ( X =3,37) ve
veliler ( X =3,54) okulda kazandırılan mesleki ve teorik eğitimin öğrencileri “Büyük
Ölçüde” iş hayatına hazırladığını, oysa öğrenciler ( X =2,54) aldıkları eğitimin “Çok
Az” yeterli olduğunu belirtmişlerdir.
ATML grubundaki yönetici-öğretmenler ( X =3,54) okulda kazandırılan mesleki
ve teorik eğitimin öğrencileri “Büyük Ölçüde” iş hayatına hazırladığını, oysa
mezunların ( X =3,24), öğrencilerin ( X =3,02) ve velilerin ( X =3,06) yeterliliği
“Kısmen” yeterli buldukları anlaşılmaktadır. Yönetici-öğretmenler verdikleri eğitimi
mezun, öğrenci ve velilere göre daha yeterli bulmaktadırlar.
3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş
Yaşamına Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre okulda kazandırılan mesleki becerinin
öğrencileri iş yaşamına hazırlamadaki yeterlilik dercesine ait bilgiler tablo 3.2.5.2. de
yer almaktadır.
57
Tablo 3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş Yaşamına
Hazırlama Yeterlilik Derecesi
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AS SS
f 2 19 97 120 18 256 Yöne-Öğr % 0,8 7,4 37,9 46,9 7 100
3,52 0,767
f 29 53 121 102 45 350 Mezun % 8,3 15,1 34,6 29,1 12,9 100
3,23 1,113
f 41 108 120 32 7 308 Öğrenci % 13,3 35,1 39 10,4 2,3 100
2,53 0,929
f 3 30 95 99 37 264
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 1,1 11,4 36 37,5 14 100
3,52 0,910
f 1 10 41 45 3 100 Yöne-Öğr % 1 10 41 45 3 100
3,39 0,751
f 8 18 45 23 17 111 Mezun % 7,2 16,2 40,5 20,7 15,3 100
3,21 1,113
f 4 33 50 29 7 123 Öğrenci % 3,3 26,8 40,7 23,6 5,7 100
3,02 0,932
f 5 25 51 23 5 109
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli % 4,6 22,9 46,8 21,1 4,6 100
2,98 0,902
Tablo 3.2.5.2. TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 53,9’u, mezunların % 42’si,
öğrencilerin % 12,7’si, velilerin % 51,5’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki
becerinin iş yaşamı için yeterli düzeyde olduğunu ifade ederken, yönetici-öğretmenlerin
% 8,2’si, mezunların % 23,4’ü, öğrencilerin % 48,4’ü, velilerin % 12,5’i yeterli
bulmadıklarını ifade etmişlerdir.
ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 48’i, mezunların % 36’sı, öğrencilerin
% 23,9’u, velilerin % 25,7’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki beceriyi iş yaşamı
için yeterli düzeyde bulduklarını, yönetici-öğretmenlerin % 11’i, mezunların % 23,4’ü,
öğrencilerin % 30,1’i, velilerin % 27,5’i yeterli bulmadıklarını ifade etmişlerdir.
TML grubundaki yönetici-öğretmenlerin ( X =3,52) ve velilerin ( X =3,52)
“Büyük Ölçüde”, mezunların ( X =3,23) “Kısmen”, öğrencilerin ( X =2,53) ”Çok Az”
düzeyinde okulda kazandırılan mesleki beceri eğitimini iş hayatı için yeterli
bulduklarını anlaşılmaktadır.
ATML grubundaki; yönetici-öğretmenler ( X =3,39), mezunlar ( X =3,21),
öğrenciler ( X =3,02) ve veliler ( X =2,98) okulda kazandırılan mesleki beceri yeterliliği
“Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar.
58
ATML grup görüşlerinde tutarlılık olduğu, TML grubu görüşlerinde tutarlılık
olmadığı görülmektedir.
3.5.1.de olduğu gibi araştırmanın yapıldığı eğitim öğretim yılı TML’ye devam
eden öğrencilerin mezunlarla göre aldıkları mesleki beceri eğitimini iş yaşamı için
yeterli görmedikleri söylenebilir. ATML velilerinin çocukları ile aynı görüşte olmaları
TML velilerine göre öğrencileri ile daha ilgili oldukları söylenebilir. ATML
öğrencilerinin mezunlarla aynı görüşte olmaları okullarda verilen eğitimin iş piyasası
için aynı yeterlikte devam ettiğini ortaya koymaktadır ki bu da yeterli düzeyde
olmadığını göstermektedir.
3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara
Kademe İhtiyacına Cevap Verme Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre TML/ATML okullarındaki bölümlerin
yörenin ara kademe ihtiyacına cevap verme yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.5.3. te
yer almaktadır.
Tablo 3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe
İhtiyacına Cevap verme Yeterlilik Derecesi
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AO SS
f 4 22 80 127 20 253 Yöne-Öğr % 1,6 8,7 31,6 50,2 7,9 100
3,54 0,823
f 25 52 144 86 40 347 Mezun % 7,2 15 41,5 24,8 11,5 100
3,18 1,056
f 16 86 120 63 13 298 Öğrenci % 5,4 28,9 40,3 21,1 4,4 100
2,90 0,940
f 7 53 101 73 27 261
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 2,7 20,3 38,7 28 10,3 100
3,23 0,977
f --- 11 46 35 8 100 Yöne-Öğr % --- 11 46 35 8 100
3,42 0,794
f 8 24 34 29 12 107 Mezun % 7,5 22,4 31,8 27,1 11,2 100
3,12 1,113
f 3 12 53 34 18 120 Öğrenci % 2,5 10 44,2 28,3 15 100
3,34 0,925
f 12 28 48 17 3 108
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli % 11,1 25,9 44,4 15,7 2,8 100
2,73 0,953
59
Verilere göre TML grubundaki yönetici-öğretmenlerin % 58,1’i, mezunların
% 36,3’ü, öğrencilerin % 25,5’i, velilerin % 38,3’ü okullardaki mevcut bölümlerin
yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğunu, buna karşın yönetici-
öğretmenlerin % 10,3’ü, mezunların % 22,2’si, öğrencilerin % 34,3’ü, velilerin % 23’ü
okullardaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak yeterlikte
olmadığını belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubundaki yönetici-öğretmenlerin % 43’ü, mezunların
% 38,3’ü, öğrencilerin % 43,3’ü, velilerin % 18,5’i okullardaki mevcut bölümlerin
yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğunu buna karşın yönetici-
öğretmenlerin % 11’i, mezunların % 29,9’u, öğrencilerin % 12,5’u, velilerin % 37’si
okullardaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak yeterlikte
olmadığını görüşünde oldukları görülmektedir.
TML grubundaki; yönetici-öğretmen ( X =3,54), mezun ( X =3,18), öğrenci
( X =2,90) ve velilerin ( X =3,23) aritmetik ortalamalarına bakıldığında yönetici-
öğretmen görüşlerinin öğrenci, mezun ve velilere göre daha olumlu olduğu
görülmektedir. Mezunlar, öğrenciler ve veliler bu yeterliliği “Kısmen” yeterli, yönetici-
öğretmenler ise “Büyük Ölçüde” yeterli bulmaktadır.
ATML grubundaki; yönetici-öğretmen ( X =3,42), mezun ( X =3,12), öğrenci
( X =3,34) ve velilerin ( X =2,73) aritmetik ortalamalarına bakıldığında; yönetici-
öğretmen görüşlerinin öğrenci, mezunlar ve velilere göre daha olumlu olduğu
görülmektedir. Mezunlar, öğrenciler ve veliler bu yeterliliği “Kısmen” düzeyinde
yeterli, yönetici-öğretmenler ise “Büyük Ölçüde” yeterli bulmaktadır.
Okullarda yörenin ara kademe insan gücü ihtiyacına yeterli düzeyde cevap
verecek bölümlerin olamadığı söylenebilir. Her ne kadar yönetici /öğretmenler bunun
yeterli olduğunu ifade etseler de iş piyasasına atılmış mezunlar, öğrenciler ve öğrenci
velilerinin yönetici-öğretmenlerle aynı görüşte olmadıkları anlaşılmaktadır.
3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin
Teknik İmkân Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre beceri eğitim uygulamaları için gidilen
işletmelerin teknik imkânlarının yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.5.4. te yer almaktadır.
60
Tablo 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin Teknik
İmkân Yeterliliği
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AO SS
f 6 30 96 115 7 254 Yöne-Öğr. % 2,4 11,8 37,8 45,3 2,8 100
3,34 0,812
f 21 55 110 96 57 339 Mezun % 7,1 13,1 34,9 28 16,9 100
3,33 1,122
f 84 103 69 36 13 305 Öğrenci % 27,5 33,8 22,6 11,8 4,3 100
2,31 1,124
f 3 25 86 91 58 263
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 1,1 9,5 32,7 34,6 22,1 100
3,67 0,962
f 3 16 48 32 1 100 Yöne-Öğr. % 3 16 48 32 3 100
2,96 0,828
f 8 18 38 22 19 105 Mezun % 7,6 17,1 36,2 21 18,1 100
3,08 1,218
f 15 35 43 20 7 120 Öğrenci % 12,5 29,2 35,8 16,7 5,8 100
3,16 1,145
f 7 28 40 21 10 106
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli % 6,6 26,4 37,7 19,8 9,4 100
3,05 1,097
“Beceri eğitimi alınan işletmelerdeki teknik imkânların ne derece yeterlidir?”
sorusuna TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 48,1’i, mezunların % 44,9’u,
öğrencilerin % 16,1’i, velilerin % 56,7’si yeterli düzeyinde cevap verirken, yönetici-
öğretmenlerin % 14,2’si, mezunların % 20,2’si, öğrencilerin % 61,3’ü, velilerin
% 10,6’sı bunu yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.
Aynı soruya ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 35’i, mezunların % 39,1’i,
öğrencilerin % 22,5’i, velilerin % 29,2’si yeterli düzeyinde cevap verirken, yönetici-
öğretmenlerin % 19’u, mezunların % 24,7’si, öğrencilerin % 41,7’si, velilerin % 33’ü
bunu yeterli bulmadıklarını ifade etmişlerdir.
TML grubu yönetici-öğretmenler ( X =3,34) ve mezunlar ( X =3,33) beceri
eğitimi alınan işletmelerdeki teknik imkânları “Kısmen” veliler ( X =3,67) “Büyük
Ölçüde” öğrenciler ise ( X =2,31) “Çok Az” yeterli bulduklarını belirtmişlerdir.
Velilerin yönetici-öğretmen, mezun ve öğrencilere göre daha olumlu görüş belirttikleri
görülmektedir.
61
ATML grubu yönetici-öğretmenlerin ( X =3,12), mezunların ( X =3,25),
öğrencilerin ( X =2,87) ve velilerin ( X =2,99) “Kısmen” düzeyinde beceri eğitimi
yapılan işletmelerdeki teknik imkânların yeterli olduğunu ifade ettikleri anlaşılmaktadır.
ATML grup görüşlerinin TML grup görüşlerine göre daha tutarlığı olduğu
görülmektedir.
Öğrencilerin teorik eğitimlerine katkı sağlaması amacı ile staj eğitimi için
gidilen iş yerlerindeki teknik imkânların bu hizmete cevap verecek düzeyde olmadığı
anlaşılmaktadır.
3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde
Çalışma İmkânları
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre öğrencilerin beceri eğitimi için gittikleri iş
yerlerinde bölümlerine uygun yerlerde çalıştırılmalarına ait bilgiler tablo 3.2.5.5. te yer
almaktadır.
Tablo 3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma
İmkânlarına İlişkin Görüşlerin Dağılımı
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AO SS
f 1 30 116 103 5 255 Yöne-Öğr.% 0,4 11,8 45,5 40,4 2 100
3,16 0,837
f 41 51 107 95 54 348 Mezun % 11,8 14,7 30,7 27,3 15,5 100
3,20 1,215
f 60 80 98 43 25 306 Öğrenci % 19,6 26,1 32 14,1 8,2 100
2,65 1,181
f 16 29 75 86 54 260
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 6,2 11,2 28,8 33,1 20,8 100
3,51 1,124
f --- 33 41 23 3 100 Yöne-Öğr.% --- 33 41 23 3 100
2,96 0,828
f 12 25 29 28 15 109 Mezun % 11 22,9 26,6 25,7 13,8 100
3,08 1,218
f 10 26 35 36 15 122 Öğrenci % 8,2 21,3 28,7 29,5 12,3 100
3,16 1,145
f 9 27 30 34 8 108
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli % 8,3 8,3 25 27,8 31,5 100
3,05 1,097
62
Tablo 3.2.5.5.de “İşletmelerde bölümün gerektiği işlerde çalışma imkânı ne
derece sunulmaktadır?” TML yönetici-öğretmenlerin % 42,4’ü, mezunların % 42,8’i,
öğrencilerin % 22,3’ü, velilerin % 53,9’u olumlu yönde görüş belirtirken yönetici-
öğretmenlerin % 22,2’si, mezunların % 26,5’i, öğrencilerin % 45,7’si, velilerin %
17,4’ü olumsuz görüş bildirmişlerdir.
ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 26’sı, mezunların % 39,5’i, öğrencilerin
% 41,8’i, velilerin % 59,3’ü işletmelerde öğrencilerin bölümlerine uygun yerlerde
çalışma imkânının sunulduğunu, yönetici-öğretmenlerin % 33’ü, mezunların % 33,9’u,
öğrencilerin % 29,5’i, velilerin %16,6’sı öğrencilerin staj dönemlerinde iş yerlerinde
uygun bölümlerde çalıştırılmadıklarını ifade etmişlerdir.
TML grubu veliler ( X =3,51) “Büyük Ölçüde”, yönetici-öğretmenler ( X =3,16),
mezunlar ( X =3,20) ve öğrenciler ( X =2,65) “Kısmen” düzeyinde iş yerlerinde
öğrencilerin bölümlerine uygun yerlerin sunulduğunu belirtmişlerdir. Veli görüşlerinin
yönetici-öğretmen, mezun ve öğrenci görüşlerine göre daha olumlu olduğu
anlaşılmaktadır.
ATML grubu yönetici-öğretmenler ( X =2,96), mezunlar ( X =3,08), öğrenciler
( X =3,16) ve veliler ( X =3,05) “Kısmen” düzeyinde iş yerlerinde bölümlerine uygun
yerlerde çalışma imkânını sunulduğunu ifade etmişlerdir.
Teorik eğitimlerine katkı sağlamak amacı ile gidilen işletmelerde öğrencilerin
yeterli derecede alanlarında çalıştırılmadıkları anlaşılmaktadır.
3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin
Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek
Öğretime Hazırlama Yeterliliği
Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,
yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre ticaret meslek –Anadolu ticaret meslek
liselerinin öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine göre yüksek öğretime hazırlama
yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.5.6. da yer almaktadır.
63
Tablo 3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Öğrencileri
İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlilik Dağılımı
Yeterlik Derecesi
Hiç
Çok
Az
Kıs
men
Bü
yük
Ö
lçü
de
Tam
amen
Top
lam
AO SS
f 9 53 90 96 6 254 Yöne-Öğr. % 3,5 20,9 35,4 37,8 2,4 100
3,15 0,897
f 22 73 136 81 31 343 Mezun % 6,4 21,3 39,7 23,6 9 100
3,08 1,032
f 20 57 111 82 38 308 Öğrenci % 6,5 18,5 36 26,6 12,3 100
3,20 1,081
f 31 89 84 39 20 263
Tic
aret
Mes
lek
L
ises
i
Veli % 11,8 33,8 31,9 14,8 7,6 100
2,73 1,092
f 3 30 35 30 2 100 Yöne-Öğr. % 3 30 35 30 2 100
2,98 0,899
f 13 26 35 18 13 105 Mezun % 12,4 24,8 33,3 17,1 12,4 100
2,92 1,190
f 1 10 34 44 32 121 Öğrenci % 0,8 8,3 28,1 36,4 26,4 100
3,79 0,957
f 21 41 30 13 ---- 105
An
adol
u T
icar
et
Mes
lek
Lis
esi
Veli % 20 39 28,6 12,4 --- 100
2,33 0,937
Verilere göre TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 40,2’si, mezunların
% 32,6’sı, öğrencilerin % 38,9’u, velilerin % 22,4’ü okullarda verilen eğitimle
öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yüksek öğretime yeterli düzeyde
hazırladıklarını, yönetici-öğretmenlerin % 24,4’ü, mezunların % 27,7’si, öğrencilerin
% 25’i, velilerin % 45,6’sı hazırlamadıklarını belirtmişlerdir.
Aynı tabloda ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 32’si, mezunların
% 37,2’si, öğrencilerin % 62,8’i, velilerin % 12,4’ü okullarda verilen eğitimle
öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yüksek öğretime yeterli düzeyde
hazırladıklarını, buna karşın yönetici-öğretmenlerin % 33’ü, mezunların % 29,9’u,
öğrencilerin % 9,1’i, velilerin % 59’u hazırlamadıkları görüşünde oldukları
görülmektedir.
TML grubundakilerin aritmetik ortalamalara bakıldığında; yönetici-
öğretmenlerin ( X =3,15), mezunların ( X =3,08), öğrencilerin ( X =3,20), velilerin
( X =2,73) “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.
ATML grubundakilerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında; yönetici-
öğretmenler ( X =2,98) ve mezunlar ( X =2,92) “Kısmen”, öğrenciler ( X =3,79) “Büyük
64
Ölçüde”, veliler ( X =2,33) “Çok Az” düzeyinde yeterli bulmaktadır. Öğrenci
görüşlerinin yönetici-öğretmen, mezunlar ve velilere göre daha olumlu olduğu
görülmektedir.
TML ve ATML öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri
kazanmaları için hazırlanmalarında okullarının yeterli olmadığı görülmektedir.
3.3. Açık Uçlu Sorulara İlişkin Bulgular
3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Anket sorularında yer almayan konularda yönetici-öğretmenler sürekli
program değişikliği ve modül kitaplarının yetersizliği eğitim-öğretimi olumsuz
etkilediğini ifade etmişlerdir.
Ayrıca öğrencilerin ilköğretimden birikimli ve yeterli gelmedikleri için
araştırma kapsamındaki okullarda sıkıntılar yaşandığını belirtmişlerdir.
Tablo 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Sıra No TML ATML
Görüşler f Görüşler f 1 Modül kitapları yetersiz, 7 Modül kitapları yetersiz, 1 2 Okullarda yeterli atölye ve
donanım olmalı.
4 Okullarda yeterli atölye ve donanım olmalı.
1
3 İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmeli.
2
İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmeli.
1
4 Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği giderilmeli.
1
Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği giderilmeli.
1
5 Mezuniyetten sonra kariyer verilmeli.
1
Mezuniyetten sonra kariyer verilmeli.
1
6 Sürekli program değişikliği öğrencilerin eğitimin etkilemektedir.
1
Sürekli program değişikliği öğrencilerin eğitimin etkilemektedir.
1
3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Mezun oldukları okulun müfredatları ÖSS’ye uygun olmadığından
üniversiteye gidemediklerin belirtmişlerdir.
Yine bu okullardan mezun olanlar 3308’e göre staj eğitimlerinde uygun
işyerlerinde çalışmadıklarından eğitimin amacına ulaşmadığını belirtmişlerdir.
65
Tablo 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Sıra No TML ATML Görüşler f Görüşler f
1 Üniversiteye girişte sıkıntı yaşanmakta.
1
İş bulma kolaylığı sağlanmalı. 1
2 Okulu toplum tarafından beğenilmemesi öğrenci başarısı etkilenmekte.
1
Okula kaydolmadan hedef iyi belirlenmeli.
1 3 Bilgisayar eğitimi yetersiz.
1 Üniversiteye girişte sıkıntı yaşanmakta.
1
4 Staj yerleri öğrencilere uygun olmalı ve satj süresi uzun olmalı.
1
Okulun toplum tarafından beğenilmemesi, öğrenci başarısı etkilenmekte.
1 5 Donanım yetersiz. 1 Bilgisayar eğitimi yetersiz. 1 6 ÖSS’ye yönelik ders saatleri
artırılmalı.
1 Donanım yetersiz.
1 7 ÖSS tercilerinde alanlarında
bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalı.
1
ÖSS’ye yönelik ders saatleri artırılmalı.
1
8 ----------------------------------- --- ÖSS tercilerinde alanlarında bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalı.
1
3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Okullardaki donanımın ve eğitimin yetersiz olduğunu belirtmişlerdir.
Okullara devam eden öğrencilerde mezunlar gibi 3308’e göre staj eğitimlerinde uygun
işyerlerinde çalışmadıklarından eğitimin amacına ulaşmadığını ifade etmişlerdir.
Tablo 3.3.3. Öğrencin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Sıra No TML ATML Görüşler f Görüşler f
1 Üniversiteye yönelik dersler olmalı.
12
Üniversiteye yönelik dersler olmalı. 7
2 Öğretmenler öğrencilerle yeterli düzeyde ilgilenmemekte.
1
Öğretmenler öğrencilerle yeterli düzeyde ilgilenmemekte.
1
3 Donanım yetersiz. 1 Donanım yetersiz. 1 4 Stajda uygun yerler olmadığından
verim yetersiz.
1 Stajda uygun yerler olmadığından verim yetersiz.
1
5 Okulda rehber öğretmen olmalı. 1 Okulda rehber öğretmen olmalı. 1 6 İngilizce eğitimi yetersiz. 1 İngilizce eğitimi yetersiz. 1 7 Verilen eğitim yetersiz. 1 Verilen eğitim yetersiz. 1
66
3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Okula devam eden öğrenciler gibi velilerde okullardaki donanımın ve
eğitimin yetersiz olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir. Ayrıca veliler bu okulların ara
eleman yetiştiren okullar olmasına karşın çocukların mezuniyetten sonra istihdam
sıkıntısı yaşadıkların belirtmişlerdir.
Tablo 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri
Sıra No TML ATML
Görüşler f Görüşler f 1 ÖSS’ye yönelik dersler ağırlıkta
olmalı
4 Verilen eğitim yetersiz. 4
2 Staj eğitimden birimler arasında iletişim yetersiz.
2
ÖSS yönelik dersler ağırlıkta olmalı.
3
3 Verilen eğitim yetersiz. 1 Staj eğitimden birimler arasında iletişim yetersiz.
1
4 Donanım yetersiz. 1 Donanım yetersiz. 1 5 İstihdam yetersiz. 1 İstihdam yetersiz. 1 6 İş yeri ile okuldaki eğitim birbirine
uygun olmalı.
1 İşyeri ile okuldaki eğitim birbirine uygun olmalı.
1
67
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SONUÇ
1. Yönetici ve öğretmenlerin yüksek öğretimde aldıkları teorik bilgilere sahip
oldukları, pratik uygulamalarda yetersiz kaldıkları anlaşılmaktadır.
2. a) TML’yi tercih edenler;
Meslek Sahibi Olma
İş Garantisi
Kolay İş Bulma
b) ATML’yi tercih edenler
Meslek Sahibi Olma
Kolay İş Bulma
İş Garantisi
nedenlerinden dolayı tercih ettikleri görülmektedir. Her iki okulu tercih eden
öğrencilerin bilinçli tercih yaptıkları anlaşılmaktadır.
3. Özellikle “Aile İsteği” ile okula kayıt yaptıranların çoğunlukta olması, ailelerin
okul seçiminde etkili olduğunu göstermektedir.
4. Mezun ve son sınıf öğrencilerinin okullarından memnun oldukları
anlaşılmaktadır.
5. Okuldaki genel kültür derslerinin az olması, ÖSS’de mesleki sorulara yer
verilmemesi ve maddi imkân yetersizliğinden dolayı öğrencilerin derse ek
destek alamaması sınavda istenilen sonuca ulaşmalarını engelmektedir.
Dolayısıyla bu okul öğrencilerinin yüksek öğretimde okuma şansı bulmadıkları
anlaşılmaktadır.
6. Sürekli program değişikliğinin öğrencilerini eğitimin etkilediği söylenebilir.
7. Öğrencilerin eğitimleri sırasında iş hayatı için yeterli düzeyde teorik eğitim
almadıklarından sıkıntı yaşadıkları görülmektedir.
8. TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki bilgi, mesleki beceri ve
iş alışkanlığı yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.
9. Her iki okul yönetici-öğretmenlerine göre öğrencilerin iş yerinde aldıkları
eğitimin az da olsa okuldaki eğitimlerine katkı sağladığı, dolayısıyla okul
başarılarını artırdığı anlaşılmaktadır.
68
10. 3308 sayılı Yasa gereği iş yerlerine staja gönderilerek mesleki beceri
kazanmaları amaçlanan gerek TML gerekse ATML öğrencilerinin işletme
yöneticilerinden bu anlamda yeterli katkıyı görmedikleri, dolayısıyla staj
eğitiminin amacına ulaşmadığı anlaşılmaktadır.
11. ATML öğrencilerin TML öğrencilerine oranla uygulamalı meslek derslerinde
aldıkları eğitimin onları yüksek öğretimdeki aynı bölümler için daha iyi
hazırladığı söylenebilir.
12. Okullardaki bölümlerin yörenin ara kademe iş gücü ihtiyacını karşılamadığı
anlaşılmaktadır.
13. Okullar gelişen teknolojiye uygun araç-gereçlerle donatılmadığından öğrenciler
işletmelerdeki araç-gereçleri kullanmakta sıkıntı yaşamaktadırlar.
14. TML ve ATML’ler ara kademe eleman yetiştirme amacı ile kurulmuş okullar
olmalarına rağmen mezunlarının iş piyasasında yeterli ilgiyi görmedikleri
anlaşılmaktadır.
15. TML ve ATML’ler ara kademe eleman yetiştirmeyi hedefleyen okullar
olmalarına rağmen iş bulmada, diğer liselere göre çok da avantajlı olmadıkları
anlaşılmaktadır.
16. İstihdam edilen mezunların çoğunluğun alanları dışında çalıştıkları söylenebilir.
17. TML ve ATML mezunlarının meslek sahibi olmaları diğer liselere göre işe
girmelerinde işletme yetkilileri tarafından çok anlam ifade etmediği
anlaşılmaktadır.
18. Araştırmanın yapıldığı öğretim yılından önce TML ve ATML’lerden mezun
olanlarının söz konusu öğretim yılı okula devam eden öğrencilere göre
okullarını bilinçsiz seçtikleri görülmektedir. Bu da bize bu okulların kuruluş
amaçlarının giderek anlaşıldığını göstermektedir.
19. Okullarda yöreye uygun ara eleman yetiştiren bölümler açılmadığı
anlaşılmaktadır.
20. İş piyasasına ara eleman yetiştiren bu kurumlarda verilen eğitimin, işletmelerin
beklentilerine yeterli düzeyde cevap vermediği anlaşılmaktadır.
21. 3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gidilen iş yerlerindeki mevcut teknik
donanımdan öğrencilerin yeterli derecede faydalanmadıkları anlaşılmaktadır.
22. TML mezunlarının staj eğitiminden hâlen devam eden öğrencilere oranla daha
çok faydalandıkları anlaşılmaktadır. Staj eğitiminde iş yerindeki yetkililerinin
69
giderek öğrencilere karışı ilgilerinin azaldığı, dolayısıyla staj eğitiminden
istenilen faydanın sağlanamadığı söylenebilir.
25. TML-ATML’lerdeki genel kültür dersleri öğrencilerin yüksek öğretimi
girmelerinde yetersiz kalmaktadır.
23. İş yeri açmak için gerekli hukuki koşullar yerine getirilse bile bu okul
mezunlarının iş yeri açma yeterliliğine sahip olmadıkları söylenebilir.
24. Öğrencilere kazandırılan bilgisayar eğitiminin iş hayatı için yeterli olmadığı
söylenebilir.
25. Araştırmanın yapıldığı eğitim - öğretim yılı TML’lere devam eden öğrencilerin
mezunlara göre aldıkları mesleki beceri, mesleki ve teorik eğitimini iş yaşamı
için kendilerinin yeterli görmedikleri söylenebilir. ATML velileri çocukları ile
aynı görüşte olması TML velilerine göre öğrencileri ile daha ilgili oldukları
göstermektedir.
26. Okullarda yörenin ara kademe insan gücü ihtiyacına yeterli düzeyde cevap
verecek bölümlerin olamadığı söylenebilir. Her ne kadar yönetici - öğretmenler
bunun yeterli olduğunu ifade etseler de iş piyasasına atılmış mezunların
yönetici-öğretmenlerle aynı görüşte olmadıkları anlaşılmaktadır.
27. Öğrencilerin teorik eğitimlerine katkı sağlaması amacı ile staj eğitimi için
gidilen iş yerlerinde, öğrencilerin alanlarında çalıştırılmaması ve teknik
imkânların bu hizmete cevap verecek düzeyde olmadığı ayrıca anlaşılmaktadır.
28. TML’lerin öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri
kazanmaları için hazırlanmalarında yeterli olmadıkları görülmektedir.
29. ATML’leri, yönetici-öğretmenler ve mezunlar tecrübelerine dayanarak
öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri kazanmaları için
hazırlanmalarında yeterli düzeyde bulmadıkları, oysa öğrencilerin yeterli
buldukları anlaşılmaktadır.
70
ÖNERİLER
Bu bölümde elde edilen sonuçlara göre;
Sürekli program değişikliğinden kaçınılmalı ve modül kitaplarının yetersizliği
giderilerek, öğretim programları teknolojiye uygun hâle getirilmelidir.
İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmelidir.
Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği azaltılmalıdır.
TML ve ATML yönetici-öğretmenlerinin pratik uygulamalarda yeterli olmaları
için zaman zaman hizmet içi kurslarına katılmaları ve iş piyasasındaki gelişmelerden
haberdar olmaları sağlanmalıdır.
Veliler, öğrenciler gerekse mezun olan öğrenciler okulları bilinçli seçtiklerini
ancak mezuniyetten sonra işletme sahipleri tarafından meslek sahibi olmalarına rağmen
diğer lise mezunları ile aynı görüldüklerini okullarının kendilerine bir avantaj
sağlamadığını belirtmişlerdir. İşletmelerin eleman alırken ara eleman yetiştiren bu okul
mezunlarının işe alınmaları için kanuni yaptırımlar sağlanmalıdır.
Yörenin ihtiyacı dikkate alınarak okullar ve bölümler açılmalıdır. Açılan okul ve
bölümler gelişen teknolojiye uygun donatılarak mezunların iş hayatına atılmalarında
sıkıntı yaşamamaları sağlanmalıdır.
3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gönderilen öğrencilerin bölümlerine
uygun yerler seçilmelidir.
Öğrencilerin staj eğitimlerinin okuldaki eğitimlerine katkı sağlayıp sağlamadığı
koordinatör öğretmenler tarafından denetlenmeli, olumsuzluk anında gerekli tedbirler
alınmalıdır.
ÖSS tercihlerinde alanlarında bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalıdır.
TML ve ATML mezunlar iş yeri açma yeterliliğine sahip yetiştirilmelidir.
71
EKLER
72
EK:1
YÖNETİCİ/ÖĞRETMEN ANKETİ
Sayın Yönetici-öğretmen,
Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı “Ticaret
Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına Hizmet Derecesinin
Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla yönetici-
öğretmen görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket
iki bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci
bölümünde okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.
Ankete vereceğiniz cevaplar gizli kalacaktır. Verdiğiniz cevaplar yalnızca
araştırmanın bilimsel amaçları için kullanılacaktır. Bu nedenle ankete vereceğiniz
cevapların doğruluk ve içtenliği araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği açısından
önemlidir. Lütfen anketteki bütün soruları dikkatle okuyarak hiçbir soruyu boş
bırakmadan ve size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek (X) cevaplandırınız.
İlginize şimdiden teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
MEB
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı
73
BÖLÜM I KİŞİSEL BİLGİLER
NOT: YALNIZCA MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ DOLDURACAK.
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz
istenmektedir.
1.1. Okulunuzun adı :
( ) 1. Ticaret Meslek Lisesi
( ) 2. Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
1.2.Okulunuzun bulunduğu il:………………………………………………….…
1.3. Okuldaki göreviniz;
( ) 1. Okul müdürü
( ) 2. Müdür yardımcısı
( ) 3. Meslek dersi öğretmeni
1.4. Eğitim verdiğiniz alan/dala ilişkin özel sektörde herhangi bir eğitim aldınız mı?
( ) 1. Evet
( ) 2. Hayır
1.5. 1.4 cü soruya cevabınız “Evet” ise deneyim süreniz?
( ) 1. 1-3 ay
( ) 2. 3-6 ay
( ) 3. 6-9 ay
( ) 4. 9-12 ay
( ) 5. 12 dan fazla
74
BÖLÜM-2
EĞİTİME İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne aşağıdaki ifadelere ilişkin görüşlerinizi
belirtiniz. Seçeneklerden yalnızca birini işaretleyiniz (X).
NOT: Hangi okulda derse giriyorsanız o bölümü doldurunuz. Her iki
okulda derse giriyorsanız iki bölümü de doldurunuz.
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ
DOLDURACAKTIR)
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ
ÖĞRETMENLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.1. Okulunuzda, öğrencilerin mesleki becerilerini geliştirme imkânı ne derecede sağlanmaktadır?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.2. Okulunuzda, öğrencilerin mesleki bilgilerini geliştirme imkânı ne derecede sağlanmaktadır?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.3. Teorik meslek dersleri, öğrencileri iş hayatına hazırlamada ne derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.4. Öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim programları ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.5. Öğrencileriniz mesleki bilgi yönünden ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.6. Öğrencileriniz mesleki beceri yönünden ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Öğrencileriniz iş alışkanlığı yönünden ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
75
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ
DOLDURACAKTIR)
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ
DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.8. Öğrencilerin iş yerlerinden aldıkları eğitim, okuldaki başarılarını artırmada ne derecede etkilidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.9. Öğrencilerin beceri eğitimi aldıkları işletmelerdeki teknik imkânlar ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.10. İşletmelerdeki teknik imkânlar ne derecede öğrencilerin kullanımlarına sunulmaktadır?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.11. İşletmelerde, öğrencilerin mesleklerini gerektirdiği işlerde çalışmalarına ne derecede imkân verilmektedir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. İşletme yöneticileri, öğrencilerin mesleki becerileri kazanabilmelerine ne derecede yardımcı olmaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.13. İşletme çalışanları, öğrencileri mesleki becerileri kazanabilmelerine ne derecede yardımcı olmaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.14. Genel kültür dersleri, öğrencileri yüksek öğretime hazırlamada ne derce yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.15. Uygulamalı meslek dersleri, öğrencileri, yüksek öğretime hazırlamada ne derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. Öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yükseköğretime hazırlamada okulunuz ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.17. Okulda verilen eğitim, öğrencilerin işletmelerde müşteri ve personelle olan münasebetlerinizde ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
76
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ
DOLDURACAKTIR)
YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ
(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ
DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.18. Okulda verilen eğitimle öğrenciler iş yeri açmak için ne derecede yeterlidir? ( gerekli hukuk koşullar yerine geldikten sonra)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.19. Okulda verdiğiniz eğitimle öğrencileriniz iş hayatında karşılaştıkları problemleri ne ölçüde çözebileceğiniz düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.20. Okulda kazandırılan bilgisayar kullanımını öğrencileriniz yaşamında ne ölçüde kullanma becerisine sahip olduklarını düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.21. Okuldaki bölümler, yörenin ara kademe elemanı ihtiyacının giderilmesinde ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.22. Meslek derslerinde uygulanan alan/dal programları, muhasebe v.b sektörünün nitelikli insan gücü ihtiyacını ne derecede karşılamaktadır?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.23. Okulunuzdaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne derecede uygundur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
77
BÖLÜM-3
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Açıklama: Bu bölüme, “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan
görüş ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
78
EK:2
ÖĞRENCİ ANKETİ
Sayın Öğrenci,
Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı “Ticaret
Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına Hizmet Derecesinin
Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla öğrenci
görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki
bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci
bölümünde okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.
Ankete vereceğiniz cevaplar gizli kalacaktır. Verdiğiniz cevaplar yalnızca
araştırmanın bilimsel amaçları için kullanılacaktır. Bu nedenle ankete vereceğiniz
cevapların doğruluk ve içtenliği araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği açısından
önemlidir. Lütfen anketteki bütün soruları dikkatle okuyarak hiçbir soruyu boş
bırakmadan ve size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek (X) cevaplandırınız.
İlginize şimdiden teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
MEB
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı
79
BÖLÜM I KİŞİSEL BİLGİLER
NOT: Son sınıfta okuyan öğrenciler dolduracak. Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz
istenmektedir.
1.1. Yaşınız………..
1.2. Cinsiyetiniz
( ) 1. Bay
( ) 2. Bayan
1.3. Oturduğunuz il……………………….
1.4. Devam Ettiğiniz Lise
( ) 1. Ticaret Meslek Lisesi
( ) 2. Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
1.5. Okulunuzu ve bölümünüzü tercih etme nedeniniz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. Ailemin ticaret sektöründe olması
( ) 2. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağım düşündüğümden
( ) 3. Bir meslek sahibi olmak istemem
( ) 4. Meslek sahibi olduğum takdirde iş garantisinin olması
( ) 5. Ailemin bu okulda okumamı istemesi ( ) 6. Arkadaşlarımdan etkilenmem ( ) 7. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem
( ) 8. Öğretmenimin tavsiyeleri
1.6. Okulunuzu başkalarına tavsiye ediyor musunuz?
( ) 1. Evet
( ) 2. Hayır
1.7. 1.6. soruya cevabınız “Hayır” ise nedenin aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz) ?
( ) 1. Yüksek öğretime girme şansının az olması
( ) 2. Bulunduğum bölgede istihdam imkânın olmaması
( ) 3. Yeterli ücret verilmemesi
( ) 4. Çalışma şartlarının uygun olmaması
( ) 5. Verilen eğitimin sektörün ihtiyacına cevap vermemesi
( ) 6. Kendi işimi kurma imkânının olmaması
80
BÖLÜM-2
EĞİTİME İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Hizmet
Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi
belirtiniz. Seçeneklerden yalnızca birini işaretleyiniz (X).
NOT: Hangi okula gidiyorsanız o bölümü doldurunuz.
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.1. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki ve teorik bilginin yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.2. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki becerinin yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.3. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki tutum ve iş alışkanlıklarının yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.4. Okulda kullandığınız araç-gereçlerle, beceri eğitimi yaptığınız işletmelerdeki araç-gereçlerle ne derece uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.5. Okulunuzdaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne ölçüde yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.6. Beceri eğitimi aldığınız işletmelerdeki teknik imkânlar ne derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Beceri eğitimi aldığınız işletmelerdeki teknik imkânlar kullanımınıza ne derecede sunuluyordu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
81
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.8. İşletmelerde bölümünüzün gerektirdiği işlerde çalışma imkânı ne derecede sunuluyordu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.9. Meslek derslerinde uygulanan öğretim programları, iş hayatının nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılamaya ne ölçüde uygundu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.10. Beceri eğitiminde usta öğreticiler öğrencilerin mesleki becerileri kazanmasına ne derece yardımcı olmaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.11. Okulda almış olduğunuz eğitimle işletmede öğrendiğiniz mesleki bilgi ve beceriler ne derece uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. Genel kültür dersleri, yüksek öğretime hazırlamada ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.13. İlgi, istek ve yeteneklerinize uygun olarak yüksek öğretime hazırlamada okulunuz ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.14. Okulda almış olduğunuz eğitimle, beceri eğitimi yaptığımız işletmelerdeki müşteri ve personelle olan ilişkilerinizde ne derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.15. Sizce işletmeler eleman alırken TML-ATML mezunlarına ne derecede öncelik tanımaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. Kayıt olmadan önce okulunuz hakkında ne kadar bilgi sahibiydiniz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.17. Okuldaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne derece uygundur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
82
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ
DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.18. Okulda almış olduğunuz eğitim iş yeri açmak için ne derecede yeterlidir? ( gerekli hukuk koşullar yerine geldikten sonra)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.19. Okulda aldığınız eğitimle iş hayatında karşılaştığınız problemleri ne ölçüde çözebileceğiniz düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.20. Okulda kazandırılan bilgisayar kullanımı yaşamınızda ne ölçüde kullanma becerisine sahipsiniz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
83
BÖLÜM-3
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Açıklama: Bu bölüme, “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan
görüş ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………
84
EK:3
MEZUN ANKETİ
Sayın Mezun,
Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı Ticaret
Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına Hizmet Derecesinin
Değerlendirilmesi ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla mezun
görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki
bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci
bölümünde okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.
Ankete vereceğiniz cevaplar gizli kalacaktır. Verdiğiniz cevaplar yalnızca
araştırmanın bilimsel amaçları için kullanılacaktır. Bu nedenle ankete vereceğiniz
cevapların doğruluk ve içtenliği araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği açısından
önemlidir. Lütfen anketteki bütün soruları dikkatle okuyarak hiçbir soruyu boş
bırakmadan ve size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek (X) cevaplandırınız.
İlginize şimdiden teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
MEB
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı
85
BÖLÜM I KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz
istenmektedir.
1.1. Yaşınız………..
1.2. Cinsiyetiniz
( ) 1. Bay
( ) 2. Bayan
1.3. Oturduğunuz il……………………….
1.4. Mezun olduğunuz okul
( ) 1. Ticaret Meslek Lisesi
( ) 2. Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
1.5. Hangi yılda mezun oldunuz?....................
1.6. Okulunuzu ve bölümünüzü tercih etme nedeniniz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. Ailemin ticaret sektöründe olması
( ) 2. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağım düşündüğümden
( ) 3. Bir meslek sahibi olmak istemem
( ) 4. Meslek sahibi olduğum takdirde iş garantisinin olması
( ) 5. Ailemin bu okulda okumamı istemesi ( ) 6. Arkadaşlarımdan etkilenmem ( ) 7. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem
( ) 8. Öğretmenimin tavsiyeleri
1.7. Mezun olduğunuz okulu başkalarına tavsiye ediyor musunuz?
( ) 1. Evet
( ) 2. Hayır
1.8. 1.7. soruya cevabınız “Hayır” ise nedenin aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. Yüksek öğretime girme şansının az olması
( ) 2. Bulunduğum bölgede istihdam imkânın olmaması
( ) 3. Yeterli ücret verilmemesi
( ) 4. Çalışma şartlarının uygun olmaması
( ) 5. Verilen eğitimin sektörün ihtiyacına cevap vermemesi
86
1.9. Hangi alanda çalışıyorsunuz?
( ) 1. Mezun olduğum alanla ilgili bir işte
( ) 2. Diğer….
1.10. Mezun olduğunuz Bölümün/Programın dışında bir işte çalışmanızın nedeni aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. Öğrenim gördüğüm bölümde/programda iş bulamamam
( ) 2. Mezun olduğum Bölümü/Programı sevmemem
( ) 3. İşveren tarafından mesleğimde yeterli görülmedim
( ) 4. Sosyal güvencem sağlanmadı
( ) 5. Alanında tatminkâr ücret alamadığımdan
( ) 6. Çalışmakta olduğum işte daha fazla ücret aldığımdan
( ) 7. Tamamen tesadüf, özel bir nedeni yok
( ) 8. Çalışmakta olduğum iş yeri aileme ait
( ) 9. Branşımda ciddi bir araştırma yapmadım
1.11. ÖYS/ÖSYS’ye kaç kez girdiniz?
( ) 1.Bir
( ) 2.İki
( ) 3.Üç’ten fazla
1.12. Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?
( ) 1. Evet (Lütfen sayısını ve nedenini belirtiniz) ( ) 2. Hayır 1.13. Bir yüksek öğrenim programına kazanamamanızın başlıca sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. TML-ATML’de verilen eğitim niteliğinin sınav sistemine uygun olmaması
( ) 2. Üniversite sınavında meslek dersleri konularında soru sorulmaması
( ) 3. Dershane, özel ders gibi okul dışı destek alamamam
( ) 4. TML-ATML’deki mesleki yönlendirme ve rehberliğin yetersizliği
( ) 5. ÖSS’ye iyi hazırlanamamış olmam
( ) 6. Ailemin gelirinin üniversitede okumama yeterli olmaması
( ) 7. Üniversiteye gitmek istememem
( ) 8. Puanımın bu okula yetmesi
87
BÖLÜM-2
EĞİTİME İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi
belirtiniz. Seçeneklerden yalnızca birini işaretleyiniz (X).
NOT: Hangi okuldan mezun oldunuzsa o bölümü doldurunuz.
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİNDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.1. Okulda kazanmış
olduğunuz mesleki
bilgiyi/teoriyi yapmakta
olduğunuz iş için ne derce
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.2. Okulda kazanmış
olduğunuz mesleki
beceri/pratiği yapmakta
olduğunuz iş için ne derce
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.3. Okulda kazanmış
olduğunuz mesleki tutum ve iş
alışkanlıkları yapmakta
olduğunuz iş için ne derce
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
88
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİNDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.4. Okulda kullandığınız
araç-gereçlerle, çalışmakta
olduğunuz iş yerinde
kullandıklarınızla ne derece
uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.5. Mezun olduğunuz
okuldaki bölümler yörenin ara
kademe eleman ihtiyacına ne
derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.6. Beceri eğitimi aldığınız
işletmelerdeki teknik imkânlar
ne derece yeterliydi?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Beceri eğitimi aldığınız
işletmelerdeki teknik imkânlar
kullanımınıza ne derece
sunuluyordu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.8. İşletmelerde bölümünüzün
gerektirdiği işlerde çalışma
imkânı ne derece
sunuluyordu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.9. Meslek derslerinde
uygulanan öğretim
programları, iş hayatının
nitelikli insan gücü ihtiyacını
karşılamaya ne derece
uygundur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
89
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİNDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.10. Beceri eğitiminde usta
öğreticiler öğrencilerin
mesleki becerileri
kazanmasına ne derece
yardımcı olmaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.11. Genel kültür dersleri,
yüksek öğretime hazırlamada
ne derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. İlgi, istek ve
yeteneklerinize uygun olarak
yüksek öğretime hazırlamada
okulunuz ne derecede
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.13. Kayıt olmadan önce
okulunuz hakkında ne kadar
bilgi sahibiydiniz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.14. Çalıştığınız işinizi
bulmanızda TML-ATML’den
mezunu olmanız ne derece
etkili oldu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.15. TML-ATML’den
mezunu olmanız işinizdeki
başarınız açısından ne
derecede önemlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. İşletmeler eleman alırken
TML-ATML mezunlarına ne
derecede öncelik
tanımaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
90
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİNDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.17. Mezun olduğunuz
okuldaki bölümler yörenin ara
kademe eleman ihtiyacına
uygun mudur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.18. İş bulmanızda mezun
olduğunuz okulun diğer
liselerden daha etkili olduğunu
düşünüyor musunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.19. Çalışmakta olduğunuz iş
mezun olduğunuz
Bölüm/Programla ne derece
ilgidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.20. Okulda almış olduğunuz
eğitimle işletmede
öğrendiğiniz mesleki bilgi ve
beceriler ne derece
uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.21. Okulda almış olduğunuz
eğitim, işletmede müşteri ve
personelle olan
münasebetlerinizde ne
derecede yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.22. Okulda almış olduğunuz
eğitim iş yeri açmak için ne
derecede yeterlidir? ( gerekli
hukuk koşullar yerine
geldikten sonra)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
91
TİCARET MESLEK LİSESİ
( YALNIZ TİCARET MESLEK
LİSESİNDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
( YALNIZ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN
ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
ölçü
de
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.23. Okulda aldığınız
eğitimle iş hayatında
karşılaştığınız problemleri ne
ölçüde çözebileceğiniz
düşünüyorsunuz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.24. Okulda kazandırılan
bilgisayar kullanımı
yaşamınızda ne ölçüde
kullanma becerisine
sahipsiniz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
92
BÖLÜM-3
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Açıklama: Bu bölüme, “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan görüş
ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
93
EK:4
VELİ ANKETİ
Sayın Veli,
Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı “Ticaret
Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına Hizmet Derecesinin
Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla veli görüşlerinin
alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki bölümden
oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci bölümünde
okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.
Ankete vereceğiniz cevaplar gizli kalacaktır. Verdiğiniz cevaplar yalnızca
araştırmanın bilimsel amaçları için kullanılacaktır. Bu nedenle ankete vereceğiniz
cevapların doğruluk ve içtenliği araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği açısından
önemlidir. Lütfen anketteki bütün soruları dikkatle okuyarak hiçbir soruyu boş
bırakmadan ve size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek (X) cevaplandırınız.
İlginize şimdiden teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
MEB
Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı
94
BÖLÜM I
KİŞİSEL BİLGİLER
NOT: Öğrencisi son sınıfta okuyan veliler dolduracak. 1.1. Oturduğunuz il……………………….
1.2. Velisi Olduğunuz Çocuğun Devam Ettiğiniz Lise
( ) 1. Ticaret Meslek Lisesi
( ) 2. Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
1.3. Velisi olduğunuz Ticaret Meslek /Anadolu Ticaret Meslek Lisesi öğrencisi ile yakınlık dereceniz nedir? ( ) 1. Annesi ( ) 2. Babası ( ) 3. Diğer (Lütfen yazınız) 1.4. Çocuğunuzu Ticaret Meslek/ Anadolu Ticaret Meslek Liselerine göndermenizin başlıca sebepleri nelerdir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
( ) 1. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağını düşündüğümden
( ) 2. Gelir düzeyimin düşük olması nedeniyle çocuğumun en kısa sürede meslek sahibi olmasını istiyor olmam
( ) 3. Çocuğumun meslek sahibi olduğunda iş garantisinin olması
( ) 4. Çocuğumun bu okulda okumak istemesi
( ) 5. Arkadaşlarından etkilenmesi
( ) 6. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem ( ) 7. Çocuğumun öğretmenlerin tavsiyesiyle
95
BÖLÜM-2
EĞİTİME İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi
belirtiniz. Seçeneklerden yalnızca birini işaretleyiniz (X).
NOT: Çocuğunuz hangi okula gidiyorsa o bölümü doldurunuz.
TİCARET MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK LİSESİNDE OKUYAN VELİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİNDE OKUYAN VELİLER DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.1. Çocuğunuzun okulda
kazanmış olduğu mesleki
bilgi yapacağı iş için ne
derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.2. Çocuğunuzun okulda
kazanmış olduğu mesleki
beceri yapacağı iş için ne
derece yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.3. Çocuğunuzun okulda
kazanmış olduğu mesleki
tutum ve iş alışkanlıkları
yapacağı iş için ne derece
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.4. Çocuğunuzun okulda
kullandığı araç-gereçlerle,
beceri eğitimi yaptığı
işletmelerdeki araç-
gereçlerle ne derece
uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
96
TİCARET MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK
LİSESİNDE OLAN VELİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİNDE OLAN
VELİLER DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.5. Sizce bu okuldaki
bölümler yörenin ara kademe
eleman ihtiyacına
yeterlimidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.6. Çocuğunuz okulda almış
olduğu eğitimle işletmede
öğrendiği mesleki bilgi ve
beceriler ne derece
uyumludur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Çocuğunuzun beceri
eğitim aldığı işletmelerdeki
teknik imkânlar ne derece
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.8. Çocuğunuza staj eğitimi
yaptığı işletmelerde
bölümünün gerektirdiği işlerde
çalışma imkânı ne derce
sunuluyordu?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.9. Okuldaki dersler
öğrencileri, yüksek öğretime
hazırlamada ne derecede
yeterlidir?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.10. Çocuğunuz bu okula
kayıt yaptırmadan önce okul
hakkında ne kadar bilgi
sahibiydiniz?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
97
TİCARET MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK
LİSESİNDE OLAN VELİLER
DOLDURACAKTIR)
ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİ
(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET
MESLEK LİSESİNDE OLAN
VELİLER DOLDURACAKTIR)
ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER
EĞİTİME İLİŞKİN
BİLGİLER
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
Tam
amen
Büy
ük
Ölç
üd
e
Kıs
men
Çok
Az
Hiç
2.11. Sizce işletmeler eleman
alırken TML-ATML
mezunlarına ne derecede
öncelik tanımaktadırlar?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. Okuldaki bölümler
yörenin ara kademe eleman
ihtiyacına uygun mudur?
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
98
BÖLÜM-3
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Açıklama: Bu bölüme, “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş
Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan
görüş ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….
99
KAYNAKÇA Selçuk Üniversitesi Karaman İ . İ . B . F . Dergisi Sayı 12 Yıl 9 Haziran 2007
BALCI, Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma, Pegem A Yayıncılık, Ankara: 2005
KARASAR, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara: 2005
F.Ü.Sosyal Bilimler Dergisi 2002 12
Erdem,C (1999), 16. Millî Eğitim Şurası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar.
Millî Eğitim Basımevi, Ankara.
Saklı,R. (2000), Sanayi Toplumundan Bilgi Çağına Yeni Düşünce Dergisi sayı:2000/10
Sezgin,İ (1999), 16. Millî Eğitim Şurası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar.
Millî Eğitim Basımevi Ankara.
Şahin, İ. Okay, Ş. ve Özdemir, S. (2007), “Türkiye’de Mesleki Teknik Eğitim”
TİSK (1997), Türkiye’de ve Dünyada Mesleki Eğitim
Öçal, H. (2008), Mesleki Eğitim ve Mesleki Yönlendirme, Bilim ve Aklın
TİSK. 2004, Mesleki Eğitim Sistemimiz ve İşletmelerdeki Beceri Eğitimi
ttogm@meb.gov.tr
sgb@meb.gov.tr
100