TİCARET MESLEK VE ANADOLU TİCARET MESLEK LİSELERİNİN ... · T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI...

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

(EARGED)

TİCARET MESLEK VE ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSELERİNİN KURULUŞ AMAÇLARINA

HİZMET DERECESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ankara, 2010

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI .......................................................................................... 000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ . ........................................................................................000

Bu araştırma Orta Öğretim Projesi kapsamında yapılmıştır. Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz. Araştırmacı : Saniye YILMAZ Danışmanlar : Prof. Dr. Ali YILDIRIM Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK Grafik Düzenleme : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte : İhsan UÇ

ISBN: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: [email protected] İnternet adresi: www.meb.gov.tr

i

“En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

ii

SUNUŞ

Mesleki eğitim, toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile

meslek alanında bireysel gelişmeyle birlikte beceri ve davranış kazandıran, bireylerin

yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştirerek topluma faydalı olma faaliyetidir.

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarında verilen

eğitimin genel bir değerlendirmesinin yapıldığı bu araştırma, Millî Eğitim Bakanlığı

Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü tarafından Başkanlığımızdan istenmiştir.

Giriş bölümünde araştırmanın problem durumu, amacı, önemi ortaya konulmuş,

ikinci bölümde araştırmanın evren, örneklem, veri toplama araçları ve geliştirilmesi,

verilerin toplanması, veri analizi ve sınırlıklardan bahsedilmiştir.

Üçüncü bölümde hedeflenen araştırma gruplarına gidilmiş ve konuya ilişkin

görüş ve önerileri anketlerle toplanarak bulgular ve bulguların yorumları yapılmıştır.

Dördüncü bölümde ise araştırma bulgularından çıkarılan sonuçlar ve bu

sonuçlara dayalı olarak geliştirilen önerilere yer verilmiştir.

Bu araştırmanın yapılmasına karar veren Bakanlığımız yetkililerine, araştırmada

verilerin toplanmasında emeği geçen araştırma kapsamındaki il millî eğitim müdürlüğü

yetkililerine ve okul yöneticilerine, anketleri cevaplandırarak araştırmamıza büyük

katkılar sağlayan öğretmen, öğrenci, öğrenci velisi ve mezunlara, araştırmaya

danışmanlık yapan Prof. Dr. Ali YILDIRIM ve Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK’e,

araştırmayı koordine eden Araştırma Şubesi Müdürü Dr. Semra Tican BAŞARAN’a

araştırmayı yapan dairemiz personeli Saniye YILMAZ’a, redakte için İhsan UÇ’a ve

grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN’a teşekkür ederim.

Murat YALÇIN

Daire Başkanı

iii

İÇİNDEKİLER Sıra SUNUŞ...............................................................................................................................................ii İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................................iii TABLOLAR LİSTESİ .......................................................................................................................v

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ 1.1. Problem...................................................................................................................................1 1.2. Araştırmanın Amacı................................................................................................................10 1.3. Araştırmanın Önemi ...............................................................................................................11 1.4. Tanımlamalar ..........................................................................................................................11 1.5. Kısaltmalar..............................................................................................................................12

İKİNCİ BÖLÜM

YÖNTEM 2.1. Araştırma Modeli ....................................................................................................................13 2.2. Evren ve Örneklem .................................................................................................................13 2.3. Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmesi.................................................................................15 2.4. Verilerin Toplanması ..............................................................................................................15 2.5. Verilerin Analizi .....................................................................................................................15 2.6. Sınırlılıklar ..............................................................................................................................16

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR VE YORUMLAR 3.1. Kişisel Bilgiler ........................................................................................................................17 3.1.1. Okul Yöneticileri/Meslek Dersi Öğretmenleri ............................................................17 3.1.2. Son Sınıf Öğrencileri ...................................................................................................18 3.1.3. Son Sınıf Öğrenci Veliler ............................................................................................21 3.1.4. Ticaret Meslek Lisesi / Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunları .............................24 3.2. Araştırmaya Katılan Okul Yöneticileri/Meslek Dersi Öğretmenleri, Son Sınıf

Öğrencileri, Mezun Ve Son Sınıf Öğrenci Velilerine Eğitime İlişkin Görüşleri .................... 29

3.2.1 Yönetici Ve Öğretmenlerin Eğitime İlişkin Görüşleri.................................................30 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Yeterliliği....................30 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına Hazırlamada

Eğitim Programlarının Yeterliliği ................................................................ 30

3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterliliği........................................31 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterliliği .....................................31 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterliliği ........................................32 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etkisi .............32 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına

Etkileri.......................................................................................................... 33

3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği...........................................................................................................

34

3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluğu..............34 3.2.2. Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri ..........................................................................35 3.2.2.1. Okuldaki Araç-Gereçlerle İşyerinde Kullandığınız Araç-Gereçlerin ..........35 3.2.2.2. İş Bulmanızda TML/ATML Mezunu Olmanızın Etkisi ..............................36 3.2.2.3. TML/ATML Mezunu Olmanız İşinizdeki Başarınıza Etkisi .......................37 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML/ATML Mezun Olmanın Etkisi .......37 3.2.2.5. Çalışmakta Olduğunuz Bölüm/Programla Uyumluluk Durumu ..................38 3.2.3. Son Sınıf Öğrenci ve Velilerin Eğitime İlişkin Görüşleri............................................38 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İşyerlerindeki Donanımın Uygunluğu .......................39 3.2.4. Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri 39

iv

3.2.4.1. Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterliliği......................................................................................................

40

3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Durumu.........................................................................................................

41

3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programları İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacını Uygunluğu ........................................................

42

3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Durumu......................................................

43

3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği......................................................................................................

44

3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML/ATML Öğrencilerine Öncelik Verme Derecesi ........................................................................................................

46

3.2.4.7. Kayıt Öncesinde Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama Durumu........47 3.2.4.8. Okuldaki Bölümler Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına Uygunluğu...48 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin

Uygunluğu .................................................................................................... 49

3.2.4.10. Okulda Kazanılan Eğitimle İşyeri Açma Yeterliliği ....................................50 3.2.4.11. Okulda Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisinin İş Yaşamında

Kullanma Becerisi ........................................................................................ 51

3.2.4.12. Okulda Alınan Eğitimle Beceri Eğitimi Yapılan İşyerlerindeki Müşteri ve Personelle Olan İlişkilerinizdeki Yeterliliği ............................................

53

3.2.4.13. Okulda Alınan Eğitimle İş Hayatında Karşılaşılan Problemleri Çözme Ölçüsü...........................................................................................................

54

3.2.5. Yönetici-Öğretmen, Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri ...........................................................................................................

55

3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin İş Yaşamında Yeterliliği......................................................................................................

55

3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin İş Yaşamında Yeterliliği ..............56 3.2.5.3. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe İhtiyacına Yeterliliği ..............58 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Alınan İşletmelerdeki Teknik İmkânların Yeterliliği ...........59 3.2.5.5. Öğrencilerin İşyerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma

İmkânları ...................................................................................................... 61

3.2.5.6. Okulunu Öğrencilerin İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği ....................................................................

62

3.3. Açık Uçlu Sorulara İlişkin Bulgular 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ ............................................................................................................................................. 66

ÖNERİ............................................................................................................................................... 70

EKLER .............................................................................................................................................. 71

KAYNAKÇA .................................................................................................................................... 100

v

TABLOLAR LİSTESİ TABLO ADI Sayfa Tablo 1.1. Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları.................................

Tablo 1.2. Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları ..................

Tablo 1.3. 2007-2008 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları.....................................



Tablo 2.1. Ulaşılan Örneklemin Lise Türüne Göre Dağılımı ........................................................

Tablo 3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenlerin Kişisel Bilgiler ...............................

Tablo 3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerin Kişisel Bilgileri ................................................................

Tablo 3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri...................................

Tablo 3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumları ...................

Tablo 3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri ...............

Tablo 3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerin Kişisel Bilgileri ........................................................

Tablo 3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML Okullarına Gönderme Nedenleri ............................................................................................

Tablo 3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların Kişisel Bilgileri.................................................................................................................

Tablo 3.1.4.2. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri .......................................................................................

Tablo 3.1.4.3. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme Durumu ....................................................

Tablo 3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri.............................

Tablo 3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri...................................................................................

Tablo 3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler ...........................................................................................

Tablo 3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri...................................................................

Tablo 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterlik Düzeyi ..................................................................................................................

Tablo 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterlik Düzeyi ...............................................................

Tablo 3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterlilik Düzeyi .....................................

Tablo 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterlik Düzeyi.....................................

Tablo 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterlik Düzeyi ......................................

Tablo 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etki Derecesi ........

Tablo 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Etki Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Düzeyi ...................................................................................................

Tablo 3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluk Düzeyi...........

Tablo 3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-Gereçlerin Uyum Düzeyi .................................................................................................................

Tablo 3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etki Düzeyi ....................................

Tablo 3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etki Derecesi ............................

3

6

8

8

8

14

17

19

20

20

21

22

23

24

25

26

27

28

28

29

30

30

31

32

32

33

33

34

35

35 36

37

vi

Tablo 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu Olmanın Etkisi ...............

Tablo 3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu .................................

Tablo 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluk Derecesi ................

Tablo 3.2.4.1 Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterlik Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluk Derecesi................................................................

Tablo 3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Derecesi ............................................................

Tablo 3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine Öncelik Verme Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama İlişkin Grupların Görüşlerinin Dağılımı ..................

Tablo 3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına Uygunluk Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin Uygunluk Derecesi ...............................................................................................................

Tablo 3.2.4.10. TML-ATML Öğrenicilerine Okullarında Kazandırılan Eğitimle İş Yeri Açma Yeterlik Derecesi .................................................................................................

Tablo 3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Beceri Derecesi ................................................................

Tablo 3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği Derecesi .............................................................................

Tablo 3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Derecesi ...............................................................................

Tablo 3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri İş Yaşamın Hazırlama Yeterlilik Derecesi .............................................................................

Tablo 3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş Yaşamına Hazırlama Yeterlilik Derecesi ...............................................................................................

Tablo 3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe İhtiyacına Cevap verme Yeterlilik Derecesi.........................................................................

Tablo 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin Teknik İmkân Yeterliliği.............................................................................................................

Tablo 3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma İmkânlarına İlişkin Görüşlerin Dağılımı..................................................................................

Tablo 3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlilik Dağılımı ...........

Tablo 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlere Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri .......................................

Tablo 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri ...........................................................

Tablo 3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri .........................................................

Tablo 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri ...............................................................

37

38

39

40

41

42

43

45

46 47

48

49

50 52

53

54 55

57

58

60 61

63

65

65

66

66

1

BİRİNCİ BÖLÜM

GİRİŞ

Araştırmanın bu bölümünde; Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne

bağlı Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına

Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi’ne yönelik olarak yapılan bu araştırmanın

problemi, amacı, önemi, sınırlılık ve sayıltıları açıklanmakta, kullanılan başlıca

terimlerin tanımları yapılmakta ve kısaltmalar verilmektedir.

1.1. Problem

Toplumların kalkınmasının temelinde yatan en önemli unsur eğitimdir. Ülkelerin

kalkınmışlık düzeyi eğitime verdikleri önemle doğru orantılıdır. Eğitim, kişilere kendi

şahsi gelişimleri ve toplum kalkınması için gerekli sayılan bilgi, beceri ve tutumları

kazanma sürecidir (Karasar 1988:2).

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre ortaöğretim; ilköğretime dayalı,

en az dört yıllık genel, meslekî ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar.

İlköğretimi tamamlayan ve ortaöğretime girmeye hak kazanmış her öğrenci

ortaöğretime devam etme ve ortaöğretim olanaklarından; ilgi, istek ve yetenekleri

ölçüsünde yararlanma hakkına sahiptir. Ortaöğretimin amacı; öğrencilere asgari ortak

bir genel kültür vermek, birey ve toplum sorunlarını tanıtmak ve çözüm yolları aramak,

ülkenin ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak bilinci kazandırarak

öğrencileri ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda, hem yükseköğretime hem de iş

alanlarına hazırlamaktır.

VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planında; örgün ve yaygın mesleki-teknik eğitime

ağırlık verilmesi, ortaöğretimde mesleki-teknik ortaöğretimin payının artırılması,

üniversitelere giriş sınavlarında normal liseler ile mesleki ve teknik lise mezunları

arasındaki farklı değerlendirmelerin kaldırılarak, mesleki ve teknik eğitimin

yaygınlaştırılmasının teşvik edilmesi, mesleki-teknik eğitim programlarının meslek

standartlarına dayalı olarak yapılmasının sağlanması ve çalışma hayatı ile işlevsel

işbirliği geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Mesleki ve teknik eğitim, bireyleri meslek hayatına ve yüksek öğretime

hazırladığından kalkınma sürecinde önemli bir yere sahiptir. Ancak Türkiye’de mesleki

ve teknik eğitim gerek sayısal ve gerekse kalite olarak istenen düzeyde değildir. Bu

2

nedenle kalkınma planları ve hükümet programlarında yer alan ilke, hedef ve politikalar

ile 15. ve 16. Millî Eğitim Şûralarında alınan kararlarda ve Bakanlığımızın 2001-2005

Çalışma Programında; mesleki ve teknik eğitime önem, öncelik ve ağırlık verilmesi

gerektiği belirtilmiş, ortaöğretim çağ nüfusunun % 65’inin mesleki ve teknik eğitim,

% 35’inin de genel eğitim görmesi hedeflenmiştir.

Mesleki ve Teknik Eğitimin Tanımı, Hedefleri

Bir ülkenin gelişimini etkileyen en önemli faktörler doğal kaynaklar ve insan

gücüdür. Bu faktörlere yönetim, sermaye ve girişim de ilave edilebilir. İnsan gücü ve

doğal kaynaklardan gereği gibi yararlanarak yüksek düzeyde üretim sağlamak, bir

ülkenin gelişimi için temeldir. Bu da ancak eğitimle mümkündür. Doğal kaynaklardan

en iyi şekilde yararlanmak da insan gücünün bu konuda yetiştirilmesine bağlıdır.

Mesleki eğitim kavramı bu noktada karşımıza çıkmaktadır (Mesleki ve Teknik Eğitimin

Tarihçesi, Mili Eğitim Yayınları, 2005, sayfa 11). Genel anlamada mesleki eğitim,

toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile meslek alanında bireysel

gelişmeyle birlikte beceri ve davranış kazandıran, bireylerin yeteneklerini çeşitli

yönleriyle geliştirerek topluma faydalı olma faaliyetidir.

Mesleki eğitim “ Ülkenin temel ekonomik yapısını kuvvetlendiren ve genişleten,

işsizliği azaltarak üretimin krize girmesini önleyen bir eğitim sürecidir” (Norton, 1985, s.9).

Mesleki ve Teknik Eğitimin Temel Amaçları

Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel

Kanunu ile belirlenmiştir. Mesleki ve teknik eğitime ilişkin amaç ve ilkeler söz konusu

Kanun’da yer almaktadır. Bu Kanun’un Genel Amaçlar bölümünün c maddesinde “İlgi,

istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme

alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini mutlu kılacak

ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamaktır.”

ifadesi mesleki eğitimin amaç ve ilkelerini ortaya koymaktadır.

Ticaret Meslek Liseleri

Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro yönetimi ve sekreterlik,

bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve

özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş yapabilecek nitelikli insan gücünün

yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.

Ticaret meslek liselerinin amacı, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve

temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel

3

kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplumun sorunlarını tanıtmak, çözüm yolları

aramak ve yurdun ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak

bilincini ve gücünü kazandırma amacına yönelik, mesleki ve teknik alanlarda mesleki

formasyon kazandıran, öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve

doğrultusunda hayata, iş alanlarına ve yükseköğretime hazırlayan programlar

uygulamaktır.

Uygulanan programlar ile öğrencilere, alanı ve mesleği ile ilgili temel bilgi ve

becerileri kazandırmanın yanı sıra, yeniliğe ve değişime uyum sağlayabilen,

çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurabilen, hedeflerini belirleyip bunlara ulaşmak

için girişimlerde bulunabilen, yaratıcı, gelişime ve eleştiriye açık ve mesleki yeterliklere

sahip bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmiştir.

Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı tüm mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve

kurumlarında uygulamaya konulan yeterliliğe dayalı modüler çerçeve öğretim

programlarından 42 alan ve 192 dal programı yer almaktadır. mevcut durumda ticaret

meslek liselerinde ağırlıklı olarak Tablo1.de gösterilen alan ve dal programları

uygulanmaktadır.

Tablo 1.1. Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları

ALANLAR DALLAR MUHASEBE VE FİNANSMAN

Bilgisayarlı Muhasebe Elemanlığı Dış Ticaret Ofis Elemanlığı Finans ve Borsa Hizmetleri Elemanlığı

PAZARLAMA VE PERAKENDE

Satış Elemanlığı Sigortacılık Emlak Komisyonculuğu

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

Ağ İşletmenliği Web Programcılığı Veri Tabanı Programcılığı Bilgisayar Teknik Servis

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK

Yönetici Sekreterliği Ticaret Sekreterliği Hukuk Sekreterliği Tıp Sekreterliği

ULAŞTIRMA HİZMETLERİ Lojistik

ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

Büro Makineleri Teknik Servisi Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisi Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım OnarımGörüntü ve Ses Sistemleri

4

Bu okullarda 9. sınıf tüm genel, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında

olduğu gibi ortaktır. 9. sınıfın sonunda öğrenci ilgi duyduğu alanı belirler ve 10. sınıfta

bu alanda eğitim-öğretime başlar.

Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı

olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren mesleki yeterlikleri

içeren dersler yer almaktadır.

Öğrenciler; 10.uncu sınıfın sonunda sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı,

öğretmen durumu ve fiziki kapasitesi ile sahip oldukları yeterlikleri de dikkate alarak

meslek/dal seçimi yaparlar. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde mesleklerin bölgesel

istihdam imkânları da dikkate alınır.

Programı tamamlayarak mezun olan öğrenci, alan diploması alarak yüksek

öğrenime de devam edebilir. Mezun olan öğrenci öğrenimi sırasında seçtiği

dalda/meslekte kazandığı yeterliklerin karşılığında sertifika da almaya hak kazanır.

Öğretim programının herhangi bir yılından ayrılan öğrencinin kazandığı yeterlikler

sertifika programlarında değerlendirilir.

Öğrencilere programın sonunda seçtiği dala/mesleğe yönelik olarak;

1. Tüm alanlardaki ortak temel, bilgi ve becerileri kazanabilecek,

2. Seçtiği alanın temel yeterliklerine sahip olabilecek,

3. Yöneldiği dalın/mesleğin gerektirdiği görev ve işleri yapabilecek,

4. Dalın/mesleğin gerektirdiği özel mesleki yeterlikleri kazanabilecek şekilde

alanın ve mesleklerin yeterlikleri dikkate alınarak eğitim ve öğretim faaliyetleri

uygulanır.

İşletmelerde Beceri Eğitimi Uygulaması

Ticaret meslek liselerinde öğrenciler, 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile

Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği hükümlerine göre uygulamalı eğitimlerini

gerçek iş ve hizmet ortamlarında yapmaktadırlar. Bu eğitim; haftada iki gün okulda

teorik, üç gün işletmelerde uygulamalı eğitim olarak gerçekleştirilmektedir.

Programın özelliğine göre genellikle son sınıfta işletmelerde uygulamaya giden

öğrenciler, öğrenim görürlerken iş hayatı ile de tanışmaktadırlar.

Takip ettikleri programlara göre işletmelerde Beceri Eğitimi için iş yerlerine

gönderilen öğrencilere, ilgili iş yerlerince yaşlarına uygun olarak asgari ücretin en az

% 30’u oranında ücret ödenmekte ve Bakanlığımızın imkânlarıyla sigortaları

yapılmaktadır.

5

Mezun olanlar, yükseköğretim kurumlarına girebilmek için Öğrenci Seçme

Sınavına (ÖSS) katılma hakkına sahiptirler.

Ayrıca, 4702 sayılı Kanun gereğince sınavsız olarak alanlarındaki meslek

yüksek okulu programlarına girebilmektedirler.

Anadolu Ticaret Meslek Liseleri

Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro yönetimi ve sekreterlik,

bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve

özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş yapabilecek, yabancı dil bilen nitelikli

insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.

Anadolu ticaret meslek liselerinde, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve

temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel

kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplumun sorunlarını tanıtmak, çözüm yolları

aramak ve yurdun ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak

bilincini ve gücünü kazandırma amacına yönelik, mesleki ve teknik alanlarda mesleki

formasyon kazandıran, öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve

doğrultusunda hayata, iş alanlarına ve yükseköğretime hazırlayan programlar

uygulanmaktadır.

Uygulanan programlar ile öğrencilere, alanı ve mesleği ile ilgili temel bilgi ve

becerileri kazandırmanın yanı sıra, yeniliğe ve değişime uyum sağlayabilen,

çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurabilen, hedeflerini belirleyip bunlara ulaşmak

için girişimlerde bulunabilen, yaratıcı, gelişime ve eleştiriye açık ve mesleki yeterliklere

sahip bireyler yetiştirilmesi hedeflenmiştir.

Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları

Bakanlığımıza bağlı tüm mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında

uygulamaya konulan yeterliliğe dayalı modüler çerçeve öğretim programlarından 42

alan ve 192 dal programından ağırlıklı olarak Anadolu ticaret meslek liselerinde Tablo

2.de gösterilen alan ve dal programları uygulanmaktadır.

6

Tablo 1.2. Anadolu Ticaret Meslek Liselerinde Uygulanan Alan ve Dal Programları

ALANLAR DALLAR MUHASEBE VE FİNANSMAN

Bilgisayarlı Muhasebe Elemanlığı Dış Ticaret Ofis Elemanlığı Finans ve Borsa Hizmetleri Elemanlığı

PAZARLAMA VE PERAKENDE

Satış Elemanlığı Sigortacılık Emlak Komisyonculuğu

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

Ağ İşletmenliği Web Programcılığı Veri Tabanı Programcılığı Bilgisayar Teknik Servis

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK

Yönetici Sekreterliği Ticaret Sekreterliği Hukuk Sekreterliği Tıp Sekreterliği

ULAŞTIRMA HİZMETLERİ Lojistik

ELEKTRİK-ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

Büro Makineleri Teknik Servisi Elektrikli Ev Aletleri Teknik Servisi Elektromekanik Taşıyıcılar Bakım Onarım Görüntü ve Ses Sistemleri

Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı

olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren mesleki yeterlikleri

içeren dersler yer almaktadır.

Öğrenciler; 10. sınıfın sonunda sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı, öğretmen

durumu ve fiziki kapasitesi ile sahip oldukları yeterlikleri de dikkate alarak meslek/dal

seçimi yaparlar. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde mesleklerin bölgesel istihdam

imkânları da dikkate alınır.

Programı tamamlayarak mezun olan öğrenci, alan diploması alarak yüksek

öğrenime de devam edebilir. Mezun olan öğrenci öğrenimi sırasında seçtiği

dalda/meslekte kazandığı yeterliklerin karşılığında sertifika da almaya hak kazanır.

Öğretim programının herhangi bir yılından ayrılan öğrencinin kazandığı yeterlikler

sertifika programlarında değerlendirilir.

Öğrencilere programın sonunda seçtiği dala/mesleğe yönelik olarak;

1. Tüm alanlardaki ortak temel, bilgi ve becerileri kazanabilecek,

2. Seçtiği alanın temel yeterliklerine sahip olabilecek,

3. Yöneldiği dalın/mesleğin gerektirdiği görev ve işleri yapabilecek,

4. Dalın/mesleğin gerektirdiği özel mesleki yeterlikleri kazanabilecek şekilde

alanın ve mesleklerin yeterlikleri dikkate alınarak eğitim ve öğretim faaliyetleri uygulanır.

7

İşletmelerde Beceri Eğitimi Uygulaması ve Staj

Anadolu ticaret meslek lisesinde öğrenciler, 3308 Sayılı Meslekî Eğitim

Kanunu ile Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği hükümlerine göre uygulamalı

eğitimlerini gerçek iş ve hizmet ortamlarında yapmaktadırlar. Bu eğitimde takip ettikleri

programın özelliğine göre; haftada iki gün okulda teorik, üç gün işletmelerde

uygulamalı eğitim olarak gerçekleştirilebildiği gibi, alanlarıyla ilgili iş yerlerinde staj

olarak da yapabilmektedirler.

Programın özelliğine göre genellikle son sınıfta işletmelerde uygulamaya

giden veya staj yapan öğrenciler, öğrenim görürken iş hayatı ile de tanışmaktadırlar.

Takip ettikleri programlara göre işletmelerde beceri eğitimi için iş yerlerine

gönderilen öğrencilere, ilgili iş yerlerince yaşlarına uygun olarak asgari ücretin en az

% 30’u oranında ücret ödenmekte ve Bakanlığımızın imkânlarıyla sigortaları

yapılmaktadır.

Mezun olanlar, yükseköğretim kurumlarına girebilmek için Öğrenci Seçme

Sınavına (ÖSS) katılma hakkına sahiptirler.

Ayrıca, 4702 sayılı Kanun gereğince sınavsız olarak alanlarındaki meslek

yüksek okulu programlarına girebilmektedirler.

Ticaret meslek liseleri ve Anadolu ticaret meslek liseleri de eğitim ve öğretim

alanlarında ihtiyaç duyulan ara eleman ihtiyacını yetiştirerek ülke kalkınmasına katkı

sağlamaktadır.

Mezun öğrenciler aldıkları teorik ve pratik eğitimle bilgisayar kullanabilen, iş

alanında karşılaştıkları problemleri çözümleyip nitelikli insan ilişkileri kurabilen meslek

elemanı olarak yetiştirildiğinden özel ve kamu kurumlarında geniş iş imkânlarına sahip

oldukları gibi kendi işyerlerini de kurup çalıştırabilirler.

3568 Sayılı “Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve

Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu” muhasebecilik mesleğini icra edebilmek için asgari

ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liseleri mezunu olma şartı getirmektedir. Bu

okullardan mezun olan gençlere yapacakları staj sonrasında kendi iş yerini aşma hakkı

verilmiştir.

Tüm bunlar gösteriyor ki nitelikli eleman işsiz kalmaz, sektörel kalkınmanın

şartı nitelikli ara elemandan geçmektedir. Bu da meslek liselerinin dolayısıyla alan

bazında ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin önemini göstermektedir.

8

Tablo 1.3. 2007-2008 Öğretim Yılı Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları



9

Yukarıdaki Tablo 3., Tablo 4. ve Tablo 5. görüldüğü gibi 2007-2010 eğitim

öğretim yıllarındaki okul sayıları ve öğrenci sayılarındaki artış bu okulların önemini

göstermektedir.

Ticaret Meslek Lisesi Konusundaki Araştırmalar

1995 yılında Ankara ilinde Başkanlığımız tarafından gerçekleştirilen Ticaret

Meslek Lisesi ve Anadolu Sekreterlik Meslek Lisesi Mezunlarını İzleme Araştırması

çerçevesinde mezun ve işverenlerden veri toplanmıştır. Araştırma sonunda mezunların

ancak % 47’sinin iş bulabildiği, büyük çoğunluğunun işsiz olduğu tespit edilmiştir.

Ayrıca mezunların iş bulmak için uzun süre bekledikleri ve sıkıntılar yaşadıkları ortaya

çıkmıştır. Bu araştırmada öğrenciler aldıkları mesleki eğitimleri işe ve hayata hazırlama

konusunda yeterli bulurken, işverenler bu okul mezunlarını tercih etmek istediklerini,

ancak aldıkları mesleki eğitimin yeterli olmadığını bildirmişlerdir.

1996 yılında Başkanlığımızın yaptığı bir diğer araştırma da Ticaret Meslek

Lisesi Mezunlarını İzleme Araştırmasıdır. Bu araştırma Türkiye genelinde yapılmış ve

Ticaret Meslek Lisesi mezunlarının iş hayatına uygunluğu ölçülmüştür. Araştırma

sonucunda:

- Mezunlar açısından;

Mezunların % 64’ünün mesleki eğitimleri sırasında kazandıkları mesleki tutum

ve iş alışkanlıklarının iş hayatının taleplerine uygunluğu konusunda “oldukça ve

kısmen” seçeneklerini işaretledikleri görülmektedir. Bu durum ticaret meslek liselerinde

öğrencilere kazandırılan mesleki tutum ve iş alışkanlıkları ile ilgili programların gözden

geçirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur.

-İşverenler açısından;

İşverenlerin % 66’sının mezunların mesleki bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarının

işin gereklerine uygunluk derecesi hakkındaki “oldukça ve kısmen” seçeneklerini

işaretledikleri görülmektedir. Sonuçların karşılaştırılmasından iki grubun algıları

arasında anlamlı bir farklılık olmadığı ortaya çıkmıştır.

2003 yılında Başkanlığımız tarafından Türkiye genelinde yapılan ticaret eğitimi

araştırması ticaret meslek lisesi, Anadolu ticaret meslek lisesi ve çok programlı liselerde

verilen ticaret eğitimi ve öğretiminin öğrencilere kazandırdığı mesleki yeterlikleri

değerlendirmek amacıyla müdür, müdür yardımcısı, meslek dersi öğretmenleri ile bu

okulların son sınıflarında öğrenim gören öğrencilerden veriler toplanmıştır. Araştırma

sonunda, bu okullara gelen öğrencilerin okullarını bilinçsiz seçtiklerini, hedeflerinin bir

yüksek öğrenime devam etmek olduğu tespit edilmiştir.

10

Yine Türkiye genelinde 2006 yılında yapılan Yüksek Öğretime Geçiş Sisteminin

Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerine Olan Etkileri Araştırması

araştırma kapsamındaki okulların yüksek öğretime geçişte yaşadıkları sıkıntıları tespit

etmeyi amaçlamıştır. Araştırma sonucunda;

Okullarını başkalarına tavsiye etmeyen öğrencilerin % 34,4’üne göre

üniversiteye girme ihtimalinin az olması bu okulların tavsiye edilmemesinde önemli bir

nedendir. Yönetici ve öğretmenlerin % 37,2’sine göre örneklem kapsamındaki

öğrencilerin ileriye yönelik en büyük sıkıntılarının üniversiteye girişte ayrıma tabi

tutulmaları, % 26’sına göre ise mezuniyet sonrası iş bulamama endişesi yaşamalarıdır.

Örneklem kapsamındaki okul mezunlarının mezuniyet sonrası branşlarında

nitelikli ara eleman olarak yetişmek amacından çok yükseköğretim kurumuna gitme

isteğinde olmaları, ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının

amaçlarının ilköğretimde öğrencilere iyi anlatılmadığını, rehberlik ve yönlendirme

hizmetinin yeterince verilmediğini göstermektedir.

Araştırmaya katılanlar; ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi

mezunlarına uygulanan farklı katsayı uygulamasının üniversiteye girişte öğrencilerinin

önünü kapattığı, farklı katsayı uygulamasından dolayı bu okullara öğrenci talebini

olumsuz yönde etkilediği, öğrencilerin tercih yapacakları alanları kısıtladığı, dolayısıyla

tercih yapma özgürlüklerinin olmadığı görüşündedirler.

Yukarıdaki araştırmalarda ticaret meslek lisesi öğrencilerinin okullarını bilinçli

seçmedikleri, bu okulların amacı iş hayatına eleman yetiştirmek olmasına rağmen

öğrenciler iş hayatına ara eleman olmaktan ziyade bir yüksek öğretime devam etmeyi

hedefledikleri, yüksek öğretime geçişte de alanları ile ilgili sorular sorulmadığı için

kazanma şanslarını yetersiz olduğunu, yüksek öğretime devam etmek istemeyenlerinde

iş bulma konusunda sıkıntıları yaşadıkları göz önüne alındığında, ticaret meslek ve

Anadolu ticaret meslek liselerinin kuruluş amaçlarına ne derecede uygun hizmet

vermekte olduğunun genel bir değerlendirmesinin yapılması gereğini ortaya

çıkarmaktadır. Bu bağlamda,

Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin kuruluş amaçlarına ne

derecede uygun hizmet vermekte olduğunun genel bir değerlendirmesinin yapılması bu

araştırmanın problemini oluşturmaktadır.

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin

kuruluş amaçlarına ne derecede hizmet ettiğini ortaya çıkarmaktadır.

11

Bu amaca ulaşmak için aşağıdaki araştırma sorularına cevap aranmıştır:

1. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunları, son sınıf

öğrencileri, öğretmen ve yöneticilerine göre; bu okullar öğrencilerini:

a) Mesleğe,

b) Alanlarında bir üst öğretim programına,

c) Hayata hazırlamada ne düzeyde yeterlidir?

2. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinin okullarına devam eden son

sınıf öğrencileri ve velilerine göre; öğrencilerin:

a) Bu okulları tercih etme nedenleri nelerdir?

b) Bu okullardan beklentileri nelerdir?

c) Bu okulların beklentilerini karşılama düzeyi nedir?

3. Mezun ve son sınıf öğrencileri ile velilerin ticaret meslek ve Anadolu ticaret

meslek liselerinin geliştirilmesine yönelik önerileri nelerdir?

1.3. Araştırmanın Önemi

Bu araştırma;

MEB, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi

ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının mevcut durumunu ortaya koyması,

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarının amaçlarına

uygun eğitim verebilmeleri açısından eksiklerin giderilmesi için önerilerde

bulunması,

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okullarında verilen

eğitimin sektördeki çalışma alanlarına uyumunu sağlayıcı çalışmalara ışık

tutması açısından önemlidir.

1.4. Tanımlamalar

Öğretmen: Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel

Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek liselerindeki

öğretmenlerdir.

Ticaret Meslek Lisesi: Muhasebe ve finansman, pazarlama ve perakende, büro

yönetimi ve sekreterlik, bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik teknolojileri ve

ulaştırma alanlarında kamu ve özel sektörde görev alacak veya kendi başına iş

yapabilecek nitelikli insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim üzerine dört yıl eğitim-

öğretim veren okullardır.

12

Anadolu Ticaret Meslek Lisesi: Muhasebe ve finansman, pazarlama ve

perakende, büro yönetimi ve sekreterlik, bilişim teknolojileri, elektrik-elektronik

teknolojileri ve ulaştırma alanlarında kamu ve özel sektörde görev alacak veya kendi

başına iş yapabilecek, yabancı dil bilen nitelikli insan gücünün yetiştirildiği ilköğretim

üzerine dört yıl eğitim-öğretim veren okullardır.

Mezun Çalışan: Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı

okulların ticaretle ilgili bölümlerinden mezun olup sektörde ara kademe elemanı olarak

çalışanlardır.

Sektör: Birbiri ile ilişkili birçok meslek alanını kapsayan meslekler bütündür.

Meslek Dalı: Bir meslek alanı içinde yer alan ve belirli konularda

uzmanlaşmaya yönelik bilgi, beceri, tutum, davranış gerektiren ve istihdam olanağı

sağlayan iş kollarından her biridir.

Meslek Alanı: Ortak özelliklere sahip birden fazla meslek dalını içeren bilgi,

beceri, tutum, davranış ve istihdam olanağı sağlayan alandır.

Modül: Bir meslek alanının öğretim programında kendi içinde bir bütün olan,

tek başına öğretilebilir içeriğe sahip kendi alanındaki diğer programlarla bütünleşerek

daha geniş mesleki işlevler grubu oluşturma özelliği gösteren program birimidir. Her

modül bireye bir yeterlik kazandırmaktadır.

Modüler Öğretim: Eğitim programının modüllerden oluşmasıdır. Modüllerde

bölümler hiyerarşiktir veya belirli bir sıra takip eder. Her modül ile bir yeterliğe yönelik

bilgi ve beceriler kazandırılır. Modüllerin bir bütünlük ve sıra içinde gruplanması ile

modüler programları oluşturur.

Modül Programı: Bir meslek alanında modüller hâlinde düzenlenmiş

programdır.

İşletme Yetkilisi: Bir işletmenin sahibi, yöneticisi, kısım şefi, kısım yöneticisi

gibi görevlerden biriyle anılan kişidir.

1.5. Kısaltmalar

MEB : Millî Eğitim Bakanlığı

TML : Ticaret Meslek Lisesi

ATML : Anadolu Ticaret Meslek Lisesi

TTÖGM : Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü

EARGED : Eğitim Araştırma Geliştirme Daire Başkanlığı

MEGEP : Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu

13

İKİNCİ BÖLÜM

Yöntem

Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama araçları,

veri kaynakları, verilerin toplanması ve araştırmada kullanılan istatistiksel teknikler

açıklanmaktadır.

2.1. Araştırma Modeli

Millî Eğitim Bakanlığı, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı

okulların kuruluş amacına hizmet etme yeterliliğine ilişkin mevcut durumu meslek

liselerinde görev yapmakta olan yöneticilerin/öğretmenlerin, mezun olan öğrencilerin,

son sınıf öğrencilerin ve bu öğrencilerin velilerinin görüşlerine dayalı olarak ortaya

koymaya yönelik bu araştırma tarama niteliğinde, betimsel bir çalışmadır.

2.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın biri diğerinden bağımsız dört ayrı evreni bulunmaktadır.

Araştırmanın birinci evrenini 2008-2009 eğitim-öğretim yılında TTÖGM bağlı orta-

öğretim kurumlarından ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek liselerinde görev

yapmakta olan öğretmenler, ikinci evrenini araştırma kapsamındaki okullardan mezun

olan öğrenciler, üçüncü evrenini bu okulların son sınıfında okuyan öğrenciler, dördüncü

evrenini ise son sınıf öğrenci velileri oluşturmaktadır.

Araştırma örnekleminin belirlenmesinde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından

istatistiki bölge çalışmaları kapsamında geliştirilen NUTS Düzey 1 kullanılmıştır.

Düzey 1 kapsamında 12 il örneklem olarak seçilmiştir.

Daha sonra farklı büyüklükteki evrenler için kuramsal örneklem büyüklükleri ve

% 95 güven düzeyine göre tolerans gösterilebilir % 5’lik hata için örneklem

tablosundan yararlanılarak araştırma için gerekli olan örneklem büyüklüğü

belirlenmiştir.

Türkiye genelinde araştırma kapsamındaki yönetici-öğretmen evren sayısı

11.525, Ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci evreni 32.826, Anadolu ticaret meslek

lisesi son sınıf öğrenci evreni 4.563, veli evreni son sınıf öğrenci evreni ile aynı sayıda

ve mezun öğrenci evren sayıları Ticaret meslek lisesi 19.817, Anadolu ticaret meslek

lisesi 4.607 kadardır.

14

Evreni temsil edecek örneklem büyüklükleri, yönetici-öğretmen grubu için 372,

son sınıf öğrencileri için 380, mezun öğrenciler için 387 olarak tahmin edilmiştir. Veli

örneklemi, son sınıf öğrencilerin velilerinden oluştuğundan tahmin edilen örneklem

büyüklüğü bu grup için de 380’dir. 360 yönetici-öğretmen, 497 mezun, 452 öğrenci ve

374 veli grubuna ulaşılmıştır.

Tablo 2.1. Ulaşılan Örneklemin Lise Türüne Göre Dağılımı

Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek

Lisesi Örneklem Türü

Evren

Sayısı

Örneklem

Sayısı

Evren

Sayısı

Örneklem

Sayısı

Yönetici-öğretmen sayısı 11.525 372 11.525* 372*

Mezun Sayısı 19817 285 4607 102

Son Sınıf Öğrenci Sayısı 32.826 324 4.563 56

Veli Sayısı 32.826 324 4.563 56

TOPLAM 1305 214

* Yönetici-öğretmen sayısı TML ve ATML ortak ( Evren sayısı 11.525 örneklem sayısı 372)

Anketlerin okullarda uygulanan sayılarının belirlenmesinde izlenen yol

aşağıdaki gibidir:

Öğretmen sayısı 100’ün üzerindeki okullarda 26 anket, öğretmen sayısı 100’ün

altındakilere 20 anket; Ticaret meslek lisesi okullarından mezun olanların sayısı 100’ün

üzerindekilere 25 anket mezun sayısı 100’ün altındakilere 10 anket, Anadolu ticaret

meslek lisesi okullarından mezun olanların hepsine 6 anket uygulanmıştır.

Ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin hepsine 18 anket, Anadolu ticaret

meslek lisesi son sınıf öğrencilerine öğrenci sayısı 100 üzerindeki okullarda 8, öğrenci

sayısı 100’ün altındakilerde 3 anket uygulanmıştır. Örneklem alınan okulların son sınıf

öğrencilerine uygulanan anket sayısı kadar öğrenci velilerine de anket uygulanmıştır.

Örnekleme alınan okulların tespitinde meslek dersi öğretmen sayısı fazla olan okullar

dikkate alınarak Bartın, Rize, Kars, Hakkâri, Şanlıurfa ve Tekirdağ illerinde birer okul

diğer illerden ikişer okul belirlenerek toplam 18 okulda EK 6. belirtilen şekilde anket

uygulanmıştır.

15

2.3. Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmesi

Bu araştırmanın uygulama boyutunda veri toplama aracı olarak Yönetici-

öğretmen, Mezun Öğrenci, Öğrenci, Veli Anketi olmak üzere dört anket hazırlanmıştır.

Anketler ikişer bölümden oluşmaktadır. Yönetici-öğretmen anketinde kişisel ve mesleki

bilgilerden oluşan birinci bölümde 5, ikinci bölümde 23 olmak üzere toplam 28 soru yer

almaktadır. Mezun anketinde kişisel ve mesleki bilgilerden oluşan birinci bölümde 13,

ikinci bölümde 24 olmak üzere toplam 37 soru yer almaktadır. Öğrenci anketinde kişisel

ve mesleki bilgilerden oluşan birinci bölümde 7, ikinci bölümde 20 olmak üzere toplam

27 soru yer almaktadır. Veli anketinde kişisel ve mesleki bilgilerden oluşan birinci

bölümde 4, ikinci bölümde 12 olmak üzere toplam 16 soru yer almaktadır. Anketlerde

alan tercihi ile ilgili bazı ifadelerde likert tipi beşli dereceleme ölçeği kullanılmıştır.

Ölçekte katılma düzeyleri “(1) Hiç”, “(2) Çok az”, “(3) Kısmen”, “(4) Çoğunlukla”,

“(5) Tamamen” seçeneklerinden oluşmaktadır.

Çalışmada veri toplama araçları olarak kullanılan anketler uzman görüşleri

doğrultusunda geliştirilerek, Ankara ilinde üç Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret

Meslek Lisesinde ön uygulama yapılmış. Toplanan verilerle yapılan betimsel analizlerin

sonuçları soruların genel olarak çalıştığını göstermiştir. Ön uygulama sürecine ilişkin

uygulayıcılardan elde edilen bilgilere göre anket üzerinde bazı geliştirmeler yapılmış ve

nihai formlar için uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda

yönergeleri ve soruları tekrar gözden geçirilen anketlere son şekilleri verilmiştir (EK 2.,

EK 3., EK 4. ve EK 5.). Son şekli verilen veri toplama araçları il milli eğitim

müdürlükleri vasıtasıyla uygulanmıştır.

2.4. Verilerin Toplanması

Bu araştırmada veri toplama yöntemi olarak; anket uygulama tekniği

kullanılmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçları,

araştırma kapsamına alınan illerin milli eğitim müdürlüklerine ilgili makam onayı ile

birlikte posta ile gönderilmiş. Okullar tarafından uygulanan anketler il milli eğitim

müdürlüklerin tarafından toplanarak Başkanlığımıza ulaştırılmıştır.

2.5. Verilerin Analizi

Araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan anket formları ile

katılımcılardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS (The Statistical Package

for Social Science) paket programı kullanılmıştır.

16

Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde ilk olarak frekans, yüzde ve

aritmetik ortalama gibi betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırmanın dört farklı

örneklemi için ortak olarak yöneltilen sorulara verilen cevapların aritmetik

ortalamalarının karşılaştırılmasında “Tek Yönlü Varyans Analizi” kullanılmıştır.

2.6. Sınırlılıklar

Araştırmanın amaçlarına ulaşılabilmek için bazı sınırlamalar yapılmıştır.

Araştırmada yapılan sınırlamalar aşağıda belirtilmiştir:

1. Araştırma, MEB, Ticaret ve Turizm Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret

meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi,

2. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi 2008-2009 eğitim öğretim

yılında bu okullarında görev yapan yönetici-öğretmenler,

3. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesinden mezun olan öğrenciler,

4. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi 2008-2009 eğitim öğretim

yılında bu okullarından son sınıfında okuyan öğrenciler,

5. Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıfında okuyan öğrenci

velileri ile sınırlıdır.

17

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölümde, okul yöneticilerinden/meslek dersi öğretmenlerinden, son sınıf

öğrencilerinden, mezunlardan ve son sınıf velilerinden veri toplama araçları ile toplanan

verilerin çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular ve bulgularla ilgili yorumlar yer

almaktadır.

3.1. Kişisel Bilgiler

Bu kısımda araştırma kapsamına alınarak anketi cevaplandıran ticaret meslek

lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde görev yapan okul yöneticileri-meslek dersi

öğretmenleri, son sınıf öğrencileri, mezunlar ve son sınıf velilerinin kişisel özelliklerine

ait bilgilere yer verilmektedir.

3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenleri

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi okul yöneticileri-meslek

dersi öğretmenlerine ait kişisel bilgiler tablo 3.1.1. de yer almaktadır.

Tablo 3.1.1. Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenlerin Kişisel Bilgiler

Ticaret Meslek Lisesi Anadolu Ticaret Meslek Lisesi

Değişken f % Değişken f % İstanbul 39 15,4 İstanbul 15 15,6 Ankara 36 14,2 Konya 12 12,5 Adana 30 11,8 Adana 10 10,4 Konya 27 10,6 Bartın 10 10,4 Bartın 21 8,3 Rize 9 9,4 Bursa 18 7,1 Bursa 9 9,4 Tekirdağ 17 6,7 Kars 7 7,3 Rize 15 5,9 Ankara 6 6,3 Kars 15 5,9 Şanlıurfa 6 6,3 İzmir 15 5,9 Tekirdağ 5 5,2 Şanlıurfa 15 5,9 İzmir 4 4,2

Okulun Bulunduğu İl

Hakkâri 6 2,4

Okulun Bulunduğu İl

Hakkâri 3 3,1

Toplam 254 100 Toplam 96 100

Okul Müdürü 13 5,8 Okul Müdürü 6 7,2 Müdür Yardımcısı 37 16,4 Müdür Yardımcısı 14 16,9

Okuldaki Görev

Meslek Dersi Öğretmeni

175 77,8

Okuldaki Görev

Meslek Dersi Öğretmeni

63 75,9


Evet 55 25,3 Evet 19 22,9 Özel Sektör Deneyimi Hayır 171 76,6

Özel Sektör Deneyimi Hayır 64 77,1

Toplam 226 100 Toplam 83 100 1-3 ay 14 21,9 1-3 ay 4 16 3-6 ay 11 17,2 3-6 ay 5 20 6-9 ay 5 7,8 6-9 ay 3 12 9-12 ay 4 6,3 9-12 ay 2 8

Deneyim Süresi

12 aydan fazla 30 46,9

Deneyim Süresi

12 aydan fazla 11 44


18

Tablo 3.1.1. incelendiğinde, TML yönetici-öğretmenlerine gönderilen anketlerin

geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul ilinin % 15,4

oranı ile ilk sırada, % 2,4 oranıyla Hakkari ilinin son sırada yer aldığı tespit edilmiştir.

Aynı tabloda ATML yönetici-öğretmenlerine gönderilen anketlerin geri dönme

oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul % 15,6 ile ilk sırada, % 3,1

ile Hakkâri son sırada yer almaktadır.

Araştırma kapsamındaki okullarda görev yapan TML yönetici ve

öğretmenlerinin % 25,3’ünün özel sektör deneyimi olmadığı, deneyimi olanların

% 21,9’ununda 1-3 ay gibi kısa bir süre sektörde çalışarak deneyim edindikleri

anlaşılmaktadır.

ATML yönetici ve öğretmenlerin % 22,9’nun özel sektör deneyimi olmadığı,

ATML okullarındaki sektör deneyimi olan yönetici ve öğretmenlerin % 20’sinin 3-6 ay

gibi kısa süreli deneyime sahip oldukları tespit edilmiştir.

Araştırma kapsamındaki yönetici ve öğretmenlerin yüksek öğretimde aldıkları

teorik bilgilere sahip oldukları ancak pratik uygulamalarda yetersiz kaldıkları

görülmektedir.

3.1.2. Son Sınıf Öğrencilerine Ait Kişisel Bilgiler

Bu bölümde ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde okuyan son

sınıf öğrencilerine ait kişisel bilgiler yer almaktadır.

3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerinin Kişisel Bilgileri

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin

bulundukları il, yaş ve cinsiyet bilgilerine ait veriler tablo 3.1.2.1.de yer almaktadır.

19

Tablo 3.1.2.1. Son Sınıf Öğrencilerin Kişisel Bilgileri


Değişken F % Değişken f % Bartın 47 15,2 Konya 54 43,9 Bursa 43 13,9 Bartın 32 26 İzmir 36 11,6 Bursa 7 5,7 Adana 35 11,3 Ankara 6 4,9 İstanbul 33 10,6 Tekirdağ 5 4,1 Ankara 31 10 Adana 4 3,3 Hakkâri 21 6,8 Kars 3 2,4 Rize 18 5,8 İstanbul 3 2,4 Tekirdağ 17 5,5 Rize 1 0,8 Şanlıurfa 17 5,5 Şanlıurfa 1 0,8 Kars 9 2,9 Hakkâri -- --

Okulunuzun Bulunduğu İl

Konya 3 1

Okulunuzun Bulunduğu İl

Toplam 310 100 Toplam 123 100 16 15 4,9 17 153 49,8 17 69 57 18 123 40,1 18 49 40,5 19 15 4,9 19 3 2,5

Yaş

20 1 0,3

Yaş


Bay 127 41 Bay 55 44,7 Cinsiyet

Bayan 183 59

Cinsiyet

Bayan 68 55,3


Tablo 3.1.2.1 incelendiğinde, TML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin

geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Bartın % 15,2 oranı ile

ilk sırada yer alırken, % 1 oranıyla Konya’nın son sırada yer aldığı tespit edilmiştir

Aynı tabloda ATML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin geri dönme

oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Konya % 43,9 ile ilk sırada, % 0,8

Rize son sırada yer almaktadır.

Bu okullara devam eden öğrencilerin 17-18-19 yaş grubunda olduğu TML az da

olsa 16 ve 20 yaşında olan öğrencilerde rastlanmaktadır.

Tablo incelendiğinde araştırma kapsamındaki okulları % 59 (TML), % 55,3

(ATML) bayanların tercih ettiği anlaşılmaktadır.

3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri


okul ve bölümlerini tercih etme nedenlerine ait görüşleri tablo 3.1.2.2. yer almaktadır.

20

Tablo 3.1.2.2. Son Sınıf Öğrencilerin Okul ve Bölümü Tercih Nedenleri


Tercih Nedeni f Tercih Nedeni f Meslek Sahibi Olma 190 Meslek Sahibi Olma 67 İş Garantisi 129 Kolay İş Bulma 42 Kolay İş Bulma 119 İş Garantisi 38 Aile İsteği 77 Aile İsteği 22 Öğretmen Tavsiyesi 23 Öğretmen Tavsiyesi 19 Mezun Tavsiyesi 38 Mezun Tavsiyesi 13 Arkadaşlardan Etkilenme 21 Arkadaşlardan Etkilenme 8

Okul ve Bölümü Tercih Etme Nedenleri

Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

15

Okul ve Bölümü Tercih Etme Nedenleri

Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

4

Tablo 3.1.2.2. incelendiğinde, ankete katılan son sınıf öğrencilerinin TML’leri

tercih nedenlerine bakıldığında ilk üç sırayı “Meslek Sahibi Olma (190)”, “İş Garantisi

(129)”, “Kolay İş Bulma (119)” seçeneklerinin yer aldığı görülmektedir.

Aynı tabloda ankete katılan son sınıf öğrencilerinin ATML’lerini tercih

nedenlerine bakıldığında ilk üç sırayı “Meslek Sahibi Olma (67)”, “Kolay İş Bulma

(42)”ve “İş Garantisi (38)” seçeneklerinin yer aldığı tespit edilmiştir.

Her iki okulu da tercih eden öğrencilerin tercih nedenlerinin aynı olduğu

anlaşılmaktadır. Öğrencilerin okullarının kuruluş amaçlarından dolayı yani bilinçli

tercih yaptıklarını göstermektedir.

Yine tabloya bakıldığında bu üç tercih dışında çeşitli nedenlerden dolayı tercih

edenlerin de olduğu görülmektedir. Özellikle “Aile İsteği” ile okula kayıt olanların da

çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bu da bize öğrenciden çok ailelerin okul seçiminde

etkili olduğunu göstermektedir.

3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme

Durumları


mezun oldukları okullarını başkalarına tavsiye etme durumlarına ait bilgiler tablo

3.1.2.3. te yer almaktadır.

Tablo 3.1.2.3. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumları


Değişken f % Değişken f % Evet 61 50,4 Evet 204 65,6 Okulunu Başkalarına

Tavsiye Etme Hayır 60 49,6 Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Hayır 107 34,4


Tablo 3.1.2.3’e bakıldığında araştırma kapsamındaki okullarda okuyan

öğrencilerin yarıdan fazlası, okullarından memnun oldukları dolayısıyla okullarını

başkalarına tavsiye ettikleri anlaşılmaktadır (% 50,4 TML; % 65,6 ATML).

21

3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri


okullarını başkalarına tavsiye etmeme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.2.4.te yer

almaktadır.

Tablo 3.1.2.4. Son Sınıf Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri


Neden f Neden f Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması

77

Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması

39

Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması

34


32

Bulunduğu Bölgede İstihdam İmkânın Olmaması

26

Çalışma Şartlarının Uygun Olmaması

13


19


12

Kendi İşimi Kurma İmkânını Olmaması

17

Yeterli Ücret Verilmemesi 9

Soru 1.6’ya Hayır Cevabı Verenlerin Nedenleri


Soru 1.6’ya Hayır Cevabı VerenlerinNedenleri

Kendi İşimi Kurma İmkânını Olmaması

5

Okullarını başkalarına tavsiye etmeyenlerin bunun nedenlerine ilişkin verdikleri

cevaplar incelendiğinde, “Yüksek Öğretime Girme Şansının Az Olması (TML 77,

ATML 39)” ve “Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması (TML 34, ATML 32)”

nedenlerinin ön plana çıktığı görülmektedir.

3.1.3. Son Sınıf Öğrenci Velileri

Bu bölümde ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci

velilerine ait kişisel bilgiler yer almaktadır.

3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Kişisel Bilgileri

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesinde okuyan son sınıf

öğrenci velilerinin oturdukları il, velinin öğrenciye yakınlık derecesine ait kişisel

bilgiler tablo 3.1.3.1. te yer almaktadır.

22

Tablo 3.1.3.1. Son Sınıf Öğrenci Velilerin Kişisel Bilgileri


Değişken f % Değişken f % Ankara 34 12,9 Konya 35 31,8 Adana 34 12,9 Bartın 32 29,1 Bartın 33 12,5 İzmir 11 10 İstanbul 26 9,8 Ankara 6 5,5 İzmir 22 8,3 Bursa 4 3,6 Bursa 21 8 Şanlıurfa 5 4,5 Rize 19 7,2 Tekirdağ 3 2,7 Konya 19 7,2 Rize 3 2,7 Tekirdağ 17 6,4 İstanbul 3 2,7 Hakkâri 17 6,4 Kars 3 2,7 Şanlıurfa 13 4,9 Adana 3 2,7

İl

Kars 9 3,4

İl

Hakkâri 2 1,8


Annesi 109 43,8 Annesi 46 43,4

Babası 133 53,4 Babası 56 52,8

Abla 4 1,6 Abla 2 1,9

Dedesi 3 1,2 Dedesi 1 0,9

Velinin Öğrenciye Yakınlık Derecesi

Enişte -- --

Velinin Öğrenciye Yakınlık Derecesi

Enişte 1 0,9


Tablo 3.1.3.1. incelendiğinde, Ankara, Adana ve Bartın illerinden ankete katılan

TML son sınıf öğrenci velilerinin anket cevaplama oranlarının diğer illere göre daha

fazla olduğu görülmektedir. ATML son sınıf öğrenci velilerin de ise en fazla oranın

gözlendiği iller Konya ve Bartın’dır.

Tablo 3.1.1, Tablo 3.1.2.1 ve Tablo 3.1.3.1.den elde edilen bulgulara göre Bartın

ilinin ankete katılımda daha duyarlı olduğu anlaşılmaktadır.

3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML

Okullarına Gönderme Nedenleri

Son sınıf öğrenci velilerinin çocuklarını ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret

meslek lisesine gönderme nedenlerine ait bilgiler tablo 3.1.3.2. te yer almaktadır.

23

Tablo 3.1.3.2. Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Çocuklarını TML-ATML Okullarına

Gönderme Nedenleri


Neden f Neden f İş Garantisi 141 Kolay İş Bulunacağından 54 Kolay İş Bulunacağından 135 İş Garantisi 45 Çocuğun Kendi İsteği 82 Kısa Sürede Meslek

Sahibi Olacağından

21 Kısa Sürede Meslek Sahibi Olacağından

42

Çocuğun Kendi İsteği 20

Öğretmen Tavsiyesi 29 Öğretmen Tavsiyesi 17 Bu Okul Mezunundan Etkilenme

22

Bu Okul Mezunundan Etkilenme

16

Velinin Çocuğunu Bu Okullara Gönderme Nedenleri

Arkadaş Etkisi 19

Velinin Çocuğunu Bu Okullara Gönderme Nedenleri

Arkadaş Etkisi 12

Yukarıdaki tabloya bakıldığında velilerin araştırma kapsamındaki okullara

çocukların gönderme nedenleri arasında “Kolay İş Bulacakları (TML 135, ATML 54)”

düşüncesi ilk sırada yer almaktadır.

İkinci sırada “İş Garantisi ( TML 141, ATML 45)”, üçüncü sırada “Kısa Sürede

Meslek Sahibi Olmak (ATML 21)” yer almaktadır. Bu da göstermektedir ki velilerin bu

okulları tercih etme nedenleri çocuklarının kısa sürede meslek sahibi olup iş bulmalarını

garantilemek istemeklerinden kaynaklanmaktadır. Tablo 3.1.2.2.de yer alan son sınıf

öğrenci görüşlerinde olduğu gibi son sınıf öğrenci velilerinin de okulların kuruluş

amaçlarını dikkate alarak bilinçli tercih yapıtlıkları söylenebilir.

Yine tabloya bakıldığında velilerin bu okulları “Çocukların Kendi İstekleri”,

“Bu Okul Mezunlarından Etkilenme”, “Çocuklarının Arkadaşlarından Etkilenmesi” ya

da “Öğretmenlerinin Tavsiyeleri” ile seçtikleri de söylenebilir.

3.1.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarına

Ait Kişisel Bilgiler

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının ilişkin

kişisel bilgiler yer almaktadır.

3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi

Mezunların Kişisel Bilgileri

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının bulundukları

il, cinsiyet ve mezuniyet yıllarına ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.1. te yer almaktadır.

24

Tablo 3.1.4.1. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların Kişisel Bilgileri


Değişken f % Değişken f % İstanbul 67 18,5 İstanbul 36 32,4

Konya 47 12,9 Şanlıurfa 26 23,4 Ankara 42 11,6 Adana 26 23,4 Bursa 41 11,3 İzmir 17 15,3 Rize 33 9,1 Ankara 13 11,7 İzmir 32 8,8 Kars 12 10,8 Tekirdağ 29 8 Rize 2 1,8 Kars 21 5,8 Bursa 2 1,8 Adana 20 5,5 Konya 1 0,9 Şanlıurfa 17 4,7 Bartın 1 0,9 Bartın 14 3,9 Tekirdağ 1 0,9

İl

Hakkâri ---- ---

İl

Hakkâri --- ---


Bay 211 57,7 Bay 71 63,4 Cinsiyet Bayan 155 42,3

Cinsiyet Bayan 41 36,6


1966 4 1,2 -- --

1967 1 0,3 -- --

1969 1 0,3 -- --

1970 1 0,3 -- -- 1974 3 0,9 -- -- 1975 2 0,6 -- -- 1976 1 0,3 -- -- 1978 2 0,6 -- -- 1980 1 0,3 -- -- 1981 2 0,6 -- -- 1982 5 1,4 -- -- 1983 2 0,6 -- -- 1984 2 0,6 -- -- 1985 3 0,9 1985 1 0,9 1986 2 0,6 -- -- 1987 8 2,3 1987 1 0,9 1988 7 2,0 -- -- 1989 4 1,2 -- -- 1990 3 0,9 1990 1 0,9 1991 4 1,2 -- -- 1992 5 1,4 1992 1 0,9 1994 4 1,2 -- -- 1995 6 1,7 1995 1 0,9 1996 1 0,3 -- -- 1997 5 1,4 1997 1 0,9 1998 5 1,4 -- -- 1999 4 1,2 1999 1 0,9 2000 6 1,7 -- -- 2001 8 2,3 2001 1 0,9 2002 3 0,9 2002 6 5,4 2003 6 1,7 2003 2 1,8 2004 7 2 2004 2 1,8 2005 6 1,7 2005 2 1,8 2006 14 4 2006 5 4,5 2007 14 4 2007 5 4,5 2008 30 8,7 2008 21 18,8 2009 58 16,8

Mezuniyet Yılı

2009 23 20,5

Mezuniyet Yılı

2010 106 30,6 2010 34 30,4

Toplam 346 100 Toplam 108 96,4

25

Tablo 3.1.2.1 incelendiğinde, TML son sınıf öğrencilerine gönderilen anketlerin

geri dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında Bartın % 15,2 oranı ile

ilk sırada yer alırken, % 1 oranıyla Konya’nın son sırada yer aldığı tespit edilmiştir.

Yukarıdaki tabloya bakıldığında, TML mezunlarına gönderilen anketlerin geri

dönme oranlarına bakıldığında ankete katılan iller arasında İstanbul % 18,5 oranı ile

ilk sırada yer alırken, % 3,9 oranıyla Bartın son sırada yer almaktadır. Hakkari ilinden

katılım olmamıştır.

ATML mezunlarının gönderilen anketlerin geri dönme oranlarına bakıldığında

% 32,4’le İstanbul ilk sırada, % 0,9’la Bartın ikinci sırada, Tekirdağ ve Konya

illerinden ankete katılım oranlarına bakıldığında son sıralarda yer aldıkları

görülmektedir. Hakkâri ilinden ise katılımın olmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 3.1.4.1.de araştırma kapsamındaki TML mezunlarının % 57,7’si, ATML

mezunlarının % 63,4’ünün bay olduğu anlaşılmaktadır. Tablo 3.1.2.1.de ise TML ve

ATML okullarına devam eden öğrencilerin çoğunluğunu bayanların oluşturduğu

görülmektedir.


Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri

Ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının mezun

oldukları okulu ve bölümü seçme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.2.de yer

almaktadır.

Tablo 3.1.4.2. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okul ve Bölüm Tercih Nedenleri


Değişken f Değişken f Meslek Sahibi Olma 201 Meslek Sahibi Olma 51 Kolay İş Bulma 114 Kolay İş Bulma 40 İş Garantisi 105 İş Garantisi 32 Aile İsteği 85 Aile İsteği 31 Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

47

Öğretmen Tavsiyesi 26

Mezun Tavsiyesi 40 Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

13

Arkadaşlardan Etkilenme 38 Arkadaşlardan Etkilenme 8

Okul ve Bölümün Tercih Etme Nedenleri

Öğretmen Tavsiyesi 25

Okul ve Bölümün Tercih Etme Nedenleri

Mezun Tavsiyesi 8

26

Tablo 3.1.4.2. incelendiğinde TML’den mezun olanların “Meslek Sahibi Olma

(201)”, “İş Garantisi (105)”, “Kolay İş Bulma (114)” nedenlerinden dolayı mezun

oldukları okulları tercih ettiklerini belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML’den mezun olanlar ise “Meslek Sahibi Olma (51)”, “Kolay

İş Bulma (40)”ve “İş Garantisi (32)” nedenlerden dolayı bu okulu tercih ettikleri

anlaşılmaktadır. Her iki okulu tercih edenlerin okulların kuruluş amaçlarından dolayı

yani bilinçli tercih yapıldığını ortaya koymaktadır. Gerek son sınıf öğrencileri, gerekse

son sınıf öğrenci velileri aynı nedenlerden dolayı bu okulları tercih ettikleri söylenebilir.

Yine tabloya bakıldığında TML mezunları “Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

(47)”, “Aile İsteği (85)”, “Arkadaşlardan Etkilenme (38)”, “Mezun Tavsiyesi (40)” ve

“Öğretmen Tavsiyesi (25)”, ATML mezunları“Ailenin Ticaret Sektöründe Olması

(13)”, “Aile İsteği (31)”, “Arkadaşlardan Etkilenme (8)”, “Mezun Tavsiyesi (8)”ve

“Öğretmen Tavsiyesi (26)” gibi nedenlerden dolayı tercih ettikleri anlaşılmaktadır.


Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme

Durumu


oldukları okullarını başkalarına tavsiye etmelerine ilişkin sonuçlar tablo 3.1.4.3. te yer

almaktadır.

Tablo 3.1.4.3. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Okullarını Başkalarına Tavsiye Etme Durumu


Değişken f % Değişken f % Evet 293 80,3 Evet 78 69,6 Okulunuzu Başkalarına

Tavsiye Etme Hayır 72 19,7 Okulunuzu Başkalarına Hayır 34 30,4


Okulunuzu başkalarına tavsiye ediyor musunuz? Sorusuna TML mezunlarının

% 80,3’ü, ATML mezunlarının % 69,9’u olumlu görüş belirtmişlerdir. Tablo 3.1.2.3’e

bakıldığında son sınıf öğrencilerinin de okullarını başkalarına tavsiye edecekleri

belirtmeleri bu durumu desteklemektedir.

Elde edilen bulgularına göre mezun ve son sınıf öğrencilerinin okullarından

memnun oldukları anlaşılmaktadır.

27

3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri


oldukları okullarını başkalarına tavsiye etmeme nedenlerine ilişkin bilgiler tablo 3.1.4.4.

teyer almaktadır.

Tablo 3.1.4.4. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Mezun Oldukları Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri


Neden f Neden f Yüksek Öğretime Girme Şansını Az Olması

60

Yüksek Öğretime Girme Şansını Az Olması

29

Yeterli Ücret Verilmemesi

27 Verilen Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması

13


25


10


20


Soru 1.7’ye “Hayır” Cevabı Verenlerin Nedenleri


17

Soru 1.7’yeHayır Cevabı Verenlerin Nedenleri


7

Tablo 3.1.4.4. incelendiğinde “Okulunuzu başkalarına tavsiye eder misiniz?”

sorusuna ‘Hayır’ cevabı veren öğrencilerin “Yüksek Öğretime Girme Şansının Az

Olması (TML 77, ATML 39)” ve “Eğitimin Sektör İhtiyacına Uygun Olmaması (TML

34, ATML 32)” nedenlerinden dolayı okullarını başkalarına tavsiye etmedikleri

anlaşılmaktadır.

İş piyasasına ara eleman yetiştirmek ve öğrencileri bir yüksek öğretime

hazırlamayı amaç edinen araştırma kapsamındaki okul mezunlarının mezuniyetten sonra

üniversiteye girme şanslarının az olması nedeniyle okullarını başkalarına tavsiye

etmedikleri anlaşılmaktadır.

3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının alanları

dışında çalışma nedenlerine ait sonuçlar tablo 3.1.4.5. teyer almaktadır.

28

Tablo 3.1.4.5. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Alanları Dışında Çalışma Nedenleri


Neden f Neden f Tesadüf Özel Neden Yok 52 Alanımda İş

Bulamadığımdan 20

Alanımda İş bulamadığımdan 48 Alanımı Sevmediğimden 16 Alanımı Sevmediğimden 38 Tesadüf Özel Neden Yok 14 Sosyal Güvencenim Sağlanmaması

32

Sosyal Güvencenim Sağlanmaması

8

Yeterli Ücret Almadığımdan 27 Yeterli Ücret Almadığımdan

8

İşyeri Aileme Ait 21 İşyeri Aileme Ait 8

Alanı Dışında Çalışma Nedenleri

İşverenin Yeterli Bulmaması 19

Alanı Dışında Çalışma Nedenleri

İşverenin Yeterli Bulmaması

6

Araştırma kapsamındaki TML mezunlarının alanı dışında çalışmalarının en

önemli nedenleri arasında, “Alanında İş Bulamamak”, “Alanını Sevmemek” ve “Yeterli

Ücret Alamamak” yer almıştır. Bu nedenlerin ATML öğrencileri içinde geçerli olduğu

görülmektedir.

3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının ÖSS-ÖSYS

kaç kez girdiklerine ve üniversiteyi kazandıkları halde gitmedikleri ilişkin bilgiler tablo

3.1.4.6. da yer almaktadır.

Tablo 3.1.4.6. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunların ÖSS-ÖSYS İlişkin Bilgiler


Değişken f % Değişken f % Bir 231 69,6 Bir 63 62,4 İki 86 25,9 İki 29 28,7

ÖYS/ÖSYS’ye Kaç kez Girdiniz?

Üç’ten fazla 15 4,5

ÖYS/ÖSYS’ye Kaç kez Girdiniz?

Üç’ten fazla 9 8,9


Evet 54 71,1 Evet 18 90 Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?

Hayır 22 28,9 Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?

Hayır 2 10


Tablo 3.1.4.6. daki verilere bakıldığında TML mezunlarının % 69,6’sı bir kere,

% 25,9’u iki kere, % 4,5’i üçten fazla ÖYS/ÖSYS’na girdikleri görülmektedir. ATML

mezunlarının % 62,4’ü bir kere, % 28,7’i iki kere, % 8,9’u üçten fazla ÖYS/ÖSYS’ye

girdikleri tespit edilmiştir. Bulgulara göre yüksek öğretimde okumak isteyen mezunlar

yeterli başarıyı elde edemedikleri için birden fazla sınava girerek şanslarını denedikleri

söylenebilir.

29

3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarının üniversiteyi

kazanamama nedenlerine ait bilgiler tablo 3.1.4.7. yer almaktadır.

Tablo 3.1.4.7. Ticaret Meslek Lisesi - Anadolu Ticaret Meslek Lisesi Mezunlarının Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri


Neden f Neden f Sınav Sorularının Meslek Liselerine Yönelik Olmaması

152

Sınav Sorularının Meslek Liselerine Yönelik Olmaması

41

Eğitim Sisteminin Sınava Uygun Olmaması

129

İyi hazırlanamam 36

Dershane gibi bir desteğin alınmaması

92

Eğitim Sisteminin Sınava Uygun Olmaması

33

İyi hazırlanamama 84 Dershane gibi bir desteğin alınmaması

27

Puanın bu okula yetmesi 36 Puanın bu okula yetmesi 18 Yönlendirme ve rehberlik yetersizliği

30

Yönlendirme ve rehberlik yetersizliği

16

Maddi imkân yetersizliği 23 Üniversiteye gitmek istememe

8

Üniversiteyi Kazanamama Nedenleri

Üniversiteye gitmek istememe

17

Üniversiteyi Kazanamam Nedenleri

Maddi imkân yetersizliği 7

Yukarıdaki tabloda TML mezunlarının üniversiteye girememe nedenlerine

bakıldığında ilk üç sırayı “Sınav Sorularının Meslek Lisesine Yönelik Olmaması (152)”,

“Dershane Gibi Okul Dışı Destek Alamamaları (92)”, “Eğitim Sisteminin Sınava

Yönelik Olmamasından (129)” kaynaklandığı söylenebilir.

ATML mezunlarının üniversiteye girememe nedenlerine bakıldığında ilk üç

sırada “Sınav Sorularının Meslek Lisesine Yönelik Olmaması (41)”, “İyi Hazırlanamam

(36)”, “Eğitim Sisteminin Sınava Yönelik Olmamasından (33)” kaynaklandığı

anlaşılmaktadır.

Elde edilen verilere göre öğrencilerin okullarda aldıkları eğitimin sınavda

yetersiz olması ayrıca sınavda mesleki sorulara yer verilmemesi ayrıca okullarının

özelliğinden dolayı eğitimlerindeki eksikliklerini maddi imkân yetersizliğinden

tamamlayamadıklarından bu sınavlarda istedikleri başarıyı elde edemedikleri ve yüksek

öğretimde okuma şansı bulmadıkları söylenebilir.

3.2. Araştırmaya Katılan Okul Yöneticileri-Meslek Dersi Öğretmenleri, Son Sınıf

Öğrencileri, Mezun ve Son Sınıf Öğrenci Velilerinin Eğitime İlişkin Görüşleri

30

3.2.1. Yönetici ve Meslek Dersi Öğretmenlerinin Eğitime İlişkin Görüşleri

3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterliliği

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi yönetici ve meslek dersi

öğretmenlerine göre okullarındaki teorik meslek derslerinin öğrencileri iş hayatına

hazırlama yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.1. de yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.1. Teorik Meslek Derslerinin Öğrencileri İş Hayatına Hazırlama Yeterlik Düzeyi

TamamenBüyük Ölçüde Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % TML Yön./Öğretmen 2 0,8 29 11,4 104 40,8 105 41,2 15 5,9 255 100 ATML Yön./Öğretmen 3 3 13 13,1 42 42,4 38 38,4 3 3 99 100

Tablo 3.2.1.1. incelendiğinde, % 47,1 oranındaki yönetici ve öğretmenler

TML’de verilen teorik bilgilerin öğrencileri iş hayatına hazırlamada yeterli

bulmadıklarını, % 12,2 oranındakilerin ise yeterli buldukları görülmektedir.

Aynı tabloda yer alan ATML yönetici ve öğretmenlerin % 41,1’i teorik bilgilerin

öğrencileri iş hayatına hazırlamada yeterli olmadığını, % 16,1 yeterli olduğunu

belirtmişlerdir.

Elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin eğitimleri sırasında iş hayatı için yeterli

düzeyde teorik eğitim almadıklarından dolayı sıkıntı yaşayacakları söylenebilir.

3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına

Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterliliği


öğretmenlerine göre öğrencilerinin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına

hazırlamada eğitim programlarının yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.1.2. de yer

almaktadır.

Tablo 3.2.1.2. Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Uygun İş Hayatına

Hazırlamada Eğitim Programlarının Yeterlik Düzeyi

Tamamen Büyük Ölçüde

Kısmen Çok Az Hiç Toplam Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 5 2 33 12,8 111 43,2 98 38,1 8 3,1 255 100

ATML Y/Ö 2 2 14 14 54 54 29 29 1 1 100

31

Tablo incelendiğinde yönetici ve öğretmenlerin verdikleri cevaplara göre

öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim

programlarını % 41,2 (TML), % 30 (ATML) oranlarında yeterli bulmadıklarını ifade

etmişlerdir.

% 14,8 TML, % 16 ATML oranındaki yönetici ve öğretmenler ise öğrencileri

ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim programlarının yeterli

bulduklarını belirtmişlerdir.

Elde edilen bulgulara göre, öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun eğitim

almadıklarından iş hayatına hazırlanmada sıkıntı yaşayacakları söylenebilir.

3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterliliği


öğretmenlerine göre öğrencilerinin mesleki bilgi yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo


Tablo 3.2.1.3. Öğrencilerin Mesleki Bilgi Yönünden Yeterlilik Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 4 1,6 39 15,4 120 47,2 87 34,3 4 1,6 254 100 ATML Y/Ö 2 2 21 21 49 49 27 27 1 1 100 100 Tablo 3.2.1.3 incelendiğinde ankete katılan yönetici ve öğretmenler öğrencilerin

mesleki bilgi yönünden TML yönetici-öğretmenleri % 35,9’u yeterli bulmadıklarını

belirtirken % 17’si ise yeterli bulduklarını belirtmişlerdir.

ATML yönetici-öğretmenlerinin % 28’i öğrencileri mesleki bilgi yönünden

yeterli bulmadıklarını, % 23’ü ise yeterli bulduklarını ifade etmişlerdir.

Bulgulara göre TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki bilgi

yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.

3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterliliği


öğretmenlerine göre öğrencilerinin mesleki bilgi yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo


32

Tablo 3.2.1.4. Öğrencilerin Mesleki Beceri Yönünden Yeterlik Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 2 0,8 36 14 122 48 89 34,6 5 1,9 254 100 ATML Y/Ö 2 2 18 18,2 49 49,5 30 30,3 -- -- 99 100

Tablo 3.2.1.4. incelendiğinde ankete katılan yönetici ve öğretmenlerin % 36,5’i

öğrencileri mesleki becerilerini yeterli bulmadıklarını, % 14,8’inin ise yeterli bulduğunu

ifade etmişlerdir.

ATML yönetici-öğretmenlerin % 30,3’u öğrencileri mesleki becerilerini yeterli

düzeyde olmadığını, % 20,2’si oranındakiler ise mesleki beceride yeterli bulduklarını

belirtmişlerdir.

Bulgulara göre TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki beceri

yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.

3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterliliği


öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş alışkanlıklarındaki yeterliliğine ilişkin bilgiler

tablo 3.2.1.5. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.5. Öğrencilerin İş Alışkanlığı Yönünden Yeterlik Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 4 1,6 36 14,2 120 47,2 82 32,3 12 4,7 254 100 ATML Y/Ö 2 2 20 20,2 49 49,5 27 27,3 1 1 99 100 “Öğrencilerin iş alışkanlığındaki yeterlilik düzeylerine” ilişkin soruya TML

yönetici-öğretmenlerinin % 37’si öğrencilerin iş alışkanlık düzeylerini yeterli bulurken,

% 15,8’i yeterli bulduklarını ifade etmişlerdir.

Aynı soruya ATML yönetici-öğretmenlerinin % 28,3’ü öğrencilerin iş alışkanlık

düzeylerini yeterli bulurken, % 22,2’si ise yeterli olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.

Elde edilen bulgulara bakıldığında TML öğrencilerine oranla ATML

öğrencilerinin iş alışkanlığı yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.

33

3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına

Etkisi


öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş yerlerinde aldıkları eğitimlerin okul başarına

etkisine ait bilgiler tablo 3.2.1.6. da yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.6. Öğrencilerin İş Yerinde Aldıkları Eğitim Okul Başarılarına Etki

Derecesi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 8 3,1 49 19,3 87 34,3 102 40,2 8 3,1 254 100 ATML Y/Ö 4 4 20 20 42 42 33 33 1 1 100 100

Tablo 3.2.1.6.ya bakıldığında yönetici-öğretmenlerin öğrencilerin iş yerlerinde

aldıkları eğitim okuldaki eğitimlerine ne kadar katkı sağladığını konusunda TML

yönetici-öğretmenlerinin % 43,3’ü öğrencilerin iş yerinde aldıkları eğitimin okuldaki

eğitimlerine fazla katkı sağlamadığını, % 22,4’ü ise katkı sağladığını belirtmişlerdir.

ATML yönetici-öğretmenlerin % 34’ü öğrencilerin iş yerinde aldıkları eğitimin

okuldaki eğitimlerine fazla katkı sağlamadığı, % 24’ü ise katkı sağladığı yönünde görüş

belirtmişlerdir.

Bulgulara göre her iki okul yönetici-öğretmenleri öğrencilerin iş yerinde

aldıkları eğitimin az da olsa okuldaki eğitimlerine katkı sağladığını dolayısıyla okul

başarılarını artırdığı söylenebilir.

3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri

Kazanmalarına Etkileri


öğretmenlerine göre öğrencilerinin iş yerindeki eğitimlerinde işletme yöneticilerinin

mesleki beceri kazanımlarına ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.7. de yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.7. İşletme Yöneticilerinin Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına

Etki Derecesi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 1 0,4 30 11,8 116 45,5 103 40,4 5 2 255 100 ATML Y/Ö -- -- 15 15,2 54 54,5 28 28,3 2 2 99 100

34

Tablo 3.2.1.7.de TML yönetici ve öğretmenlerin % 42,4’ü staja giden

öğrencilere iş yerindeki işletme yöneticilerinin mesleki beceri kazanmalara katkı

sağlamadıklarını belirtirken, % 12,2’si iş yeri yöneticilerinin öğrencilerin mesleki

becerilerine katkıları olduğunu ifade etmişlerdir.

ATML yönetici ve öğretmenlerin % 30,3’ü staja giden öğrencilere iş yerindeki

işletme yöneticilerinin mesleki beceri kazanmalarına katkı sağlamadıklarını, % 15,2’si

ise katkı sağladıklarını ifade etmişlerdir.

Bulgulara göre 3308 sayılı yasa gereği iş yerlerine staja gönderilerek mesleki

beceri kazanmaları amaçlanan gerek TML gerekse ATML öğrencilerinin işletme

yöneticilerinden bu anlamda yeterli katkıyı görmedikleri dolayısıyla staj eğitiminin

amacına ulaşmadığı söylenebilir.

3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime

Hazırlama Yeterliliği


öğretmenlerine göre uygulamalı meslek derslerinin öğrencileri yüksek öğretime

hazırlama yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.1.8. de yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.8. Uygulamalı Meslek Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime

Hazırlama Yeterlik Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö 26 10,2 48 18,9 84 33,1 89 35 7 2,8 254 100 ATML Y/Ö 11 11 18 18 45 45 22 22 4 4 100 100 Yukarıdaki tabloda TML yönetici ve öğretmenlerinin % 37,8’i araştırma

kapsamındaki öğrencilerin iş alışkanlık düzeylerini yetersiz bulurken, % 29,1’i yeterli

olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML yönetici ve öğretmenlerinin % 26’sı öğrencilerin iş

alışkanlık düzeylerini yetersiz bulurken, % 29’u yeterli bulduklarını açıklamıştır.

35

3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına

Uygunluğu


öğretmenlerine göre okuldaki bölümlerin yörenin ara eleman ihtiyacına uygunluğuna

ilişkin bilgiler tablo 3.2.1.9. da yer almaktadır.

Tablo 3.2.1.9. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Eleman İhtiyacına Uygunluk

Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Y/Ö -- --- 24 9,5 76 30 134 53 19 7,5 253 100 ATML Y/Ö - - 13 13 38 38 43 43 6 6 100 100 Araştırma kapsamındaki TML yönetici ve öğretmenlerin % 60,5’i okuldaki

mevcut bölümlerin yörenin ara kademe iş gücünü karışılamadığını buna karşın TML

yönetici ve öğretmenlerin % 9,5’i ise okuldaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe

iş gücünü karışıldığını belirtmişlerdir.

ATML yönetici ve öğretmenlerin % 49’u okuldaki mevcut bölümlerin yörenin

ara kademe işgücünü karışılamadığı, % 13’ü ise karşıladığı yönünde görüş

belirtmişlerdir.

Bu sonuçlardan araştırma kapsamındaki okullardaki bölümlerin yörenin ara

kademe iş gücü ihtiyacını karşılamadığı anlaşılmaktadır.

3.2.2. Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri

3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-

gereçlerin Uyumu

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre okuldaki

araç-gereçlerle iş yerindeki araç - gereçlerin uyumuna ilişkin sonuçlar tablo 3.2.2.1.de

yer almaktadır.

Tablo 3.2.2.1. Okuldaki Araç - Gereçlerle İş Yerinde Kullanılan Araç-Gereçlerin

Uyum Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Mezun 43 12,3 63 18 104 29,7 103 29,4 37 10,6 350 100

ATML Mezun 9 8,3 14 13 31 28,7 40 37 14 13 108 100

36

Tablo 3.2.2.1’e bakıldığında TML mezunlarının % 40’ı, iş yerlerinde

kullandıkları araç-gereçlerin eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-

gereçlerle uyumlu olmadığı, buna karşın TML mezunlarının % 30,3’ü, iş yerlerinde

kullandıkları araç-gereçlerin eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-

gereçlerle uyumlu olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.

ATML mezunlarının % 50’si, iş yerlerinde kullandıkları araç-gereçlerle

eğitimleri sırasında okullarında kullandıkları araç-gereçlerin uyumlu olmadığı, ATML

mezunlarının % 21,3’ü ise iş yerlerinde kullandıkları araç-gereçlerle eğitimleri sırasında

okullarında kullandıkları araç-gereçlerin uyumlu olduğunu ifade etmişlerdir.

Elde edilen verilere göre okulların gelişen teknolojiye uygun araç-gereçlerle

donatılarak öğrencilerin iş yaşamlarında araç-gereçleri kullanmakta sıkıntı

yaşamamaları sağlanmalıdır.

3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etkili Olma

Derecesi

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre “TML-

ATML mezunu olmak, iş bulmada ne kadar etkili olmaktadır?” sorusuna ilişkin

sonuçlar tablo 3.2.2.2.de yer almaktadır.

Tablo 3.2.2.2. İş Bulmada TML-ATML Mezunu Olmanın Etki Düzeyi



f % f % f % f % f % f % TML Mezun 62 19,3 39 12,1 88 27,4 82 25,5 50 15,6 321 100 ATML Mezun 20 19,8 14 13,9 30 29,7 25 24,8 12 11,9 101 100

Yukarıdaki tablo incelendiğinde “İş bulmanızda TML-ATML mezunu olmanızın

etki derecesi nedir?” sorusuna TML mezunlarının % 41,1’i şu an çalıştığı işini

bulmasında mezun olduğu okulun bir fonksiyonu olmadığını belirtirken, % 31,4’ü şu an

çalıştığı işini mezun olduğu okulun etkisi olduğunu belirtmişlerdir.

Aynı soruya ATML mezunlarının % 45,7’si şu an çalıştığı işini bulmasında

mezun olduğu okulun bir fonksiyonu olmadığını, % 33,7’si çalıştıkları işi bu okul

mezun olmalarından dolayı bulduklarını belirtmişlerdir.

37

Bulgulara göre araştırma kapsamındaki okulların ara kademe eleman yetiştirme

amacı ile kurulmuş okullar olmasına rağmen bu okul mezunlarının iş piyasasında yeterli

ilgiyi görmedikleri anlaşılmaktadır.

3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etkisi

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre “TML-

ATML mezunu olmak iş başarınıza ne derece etki etmektedir?” sorusuna ilişkin

sonuçlar tablo 3.2.2.3. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.2.3. TML-ATML Mezunu Olmanın İşteki Başarıya Etki Derecesi



f % f % f % f % f % f % TML Mezun 31 9,3 46 13,7 101 30,1 103 30,7 54 16,1 335 100 ATML Mezun 14 13,3 19 18,1 22 21 38 36,2 12 11,4 105 100 Tablo 3.2.2.3’e bakıldığında % 46,8’i TML mezunu olmalarının çalıştıkları

işlerde başarılı olmalarına katkı sağlamadığını, ancak % 23 oranındaki TML mezunu

bu okuldan mezun olmaları çalıştıklarının işlerde başarılı olmalarına katkı sağladığını

belirtmişlerdir.

ATML mezunlarının % 47,6’sı ATML mezunu olmalarının çalıştıkları işlerde

başarılı olmalarına katkı sağlamadığını, ancak % 31,4 oranındaki ATML mezunu

mezun oldukları okulun iş başarına katkı sağladığını düşünmektedir.

3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu

Olmanın Etkisi

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre TML-

ATML mezunlarının iş bulmada diğer lise mezunlarına göre ne derece avantajlıdır

sorusuna ilişkin veriler tablo 3.2.2.4. yer almaktadır.

Tablo 3.2.2.4. İş Bulmada Diğer Liselere Göre TML-ATML Mezunu Olmanın

Etkisi



f % f % f % f % f % f % TML Mezun 31 9,1 43 12,6 101 29,7 105 30,9 60 17,6 340 100 ATML Mezun 15 13,8 15 13,8 32 29,4 27 24,8 20 18,3 109 100

38

Tablo 3.2.2.4 incelendiğinde mezunların verdikleri cevaplara göre TML

mezunlarının % 48,5’i iş bulmada diğer liselere göre TML mezunu olmalarının

fonksiyonu olmadığını ifade ederken % 21,7 oranındaki TML mezunu bu okul mezunu

olmalarının iş bulmalarında etkili olduğunu düşünmektedir.

ATML mezunlarının % 43,1’i iş bulmada diğer liselere göre ATML mezunu

olmalarının fonksiyonu olmadığını ifade ederken % 27,6 ATML mezunu iş bulmada bu

okul mezunu olmalarının iş bulmalarında etkili olduğunu belirtmişlerdir.

Araştırma kapsamındaki okulların ara kademe eleman yetiştirmeyi hedefleyen

okullar olmasına rağmen iş bulmalarında bu okulların diğer liselere göre çokta avantajlı

olmadığı anlaşılmaktadır.

3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu

“Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi mezunlarına göre

çalıştıkları işle mezun oldukları bölüm- program ne derece uyumludur?” sorusuna ait

bilgiler tablo 3.2.2.5. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.2.5. Mezun Olunan Bölüm-Programla Çalıştıkları İşin Uyumu



f % f % f % f % f % f % TML Mezun 49 14,8 34 10,2 86 25,9 77 23,2 86 25,9 332 100 ATML Mezun 17 16,3 11 10,6 28 26,9 28 26,9 20 19,2 104 100 Tablo 3.2.2.5. te TML mezunlarının % 49,1’i mezun oldukları bölüm-programla

ilgili bir işte çalışmadıklarını, % 25 oranındaki TML mezunu ise mezun oldukları

bölüm-programla ilgili bir işte çalıştıklarını belirtmişlerdir.

ATML mezunlarının % 46,1’sı mezun oldukları bölüm/programla ilgili bir işte

çalışmadıkları belirtirken % 26,9 oranındaki ATML mezunu, mezun oldukları

bölüm/programla ilgili bir işte çalıştıklarını ifade etmişlerdir.

Elde edilen verilere bakıldığında istihdam edilen mezunların çoğunluğun alanları

dışında çalıştıkları söylenebilir. Tablo 3.1.4.5.te de görüldüğü gibi alanlarında iş

bulamama, kendi istekleri vb. gibi nedenlerle mezunların alanları dışında çalışmaları bu

sonucu desteklemektedir.

39

3.2.3. Son Sınıf Öğrenci ve Velilerin Eğitime İlişkin Görüşleri

3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluğu

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrencileri ve

öğrenci velilerine göre okuldaki donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki donanımın

uygunluk dercesine ait bilgiler tablo 3.2.3.1.de yer almaktadır.

Tablo 3.2.3.1. Okuldaki Donanımla İş Yerlerindeki Donanımın Uygunluk Derecesi

TML ATML Öğrenci Veli Öğrenci Veli

Yeterlik Derecesi f % f % f % f %

Hiç 34 11 19 7,2 6 4,9 8 7,4 Çok Az 50 16,2 37 14,1 15 12,2 22 20,4 Kısmen 104 33,8 71 27 53 43,1 46 42,6 Büyük Ölçüde 87 28,2 91 34,6 32 26 23 21,3 Tamamen 33 10,7 45 17,1 17 13,8 9 8,3

Toplam 308 100 263 100 123 100 108 100 Aritmetik Ortalama 3,11 3,40 3,32 3,03

Standart Sapma 1,143 1,141 1,019 1,027

Tablo 3.2.3.1.de okuldaki donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki

donanımların uygunluğuna ilişkin gurupların verdikleri cevaplar yer almaktadır.

TML grup görüşlerinde; öğrencilerin % 38,9’u, velilerin % 51,7’si okuldaki

donanımla staj için gidilen iş yerlerindeki donanımların uygun olduğunu belirtirken,

öğrencilerin % 27,2’si, velilerin % 21,3’ü okuldaki donanımla staj yerindeki

donanımların birbirine uygun olmadığını belirtmişlerdir. TML grubundaki öğrenciler

( X =3,11) ve öğrenci velileri ( X =3,40) okuldaki donanımla staj için gidilen iş

yerlerindeki donanımın “Kısmen” düzeyinde uygun olduğu görüşündedirler.

ATML grubundaki öğrencilerinin % 39,8’i, velilerin % 29,6’sı okuldaki

donanımla iş yerlerindeki donanımın birbirine uygun olduğunu, öğrencilerin % 17,1’i,

velilerin % 27,8’i uygun olmadığını ifade etmişlerdir. ATML grubundaki öğrenciler

( X =3,32) ve öğrenci velileri ( X =3,03) okuldaki donanımla staj için gidilen iş

yerlerindeki donanımın “Kısmen” düzeyinde uygun buldukların ifade ettikleri

anlaşılmaktadır.

40

3.2.4. Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri

3.2.4.1. Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş

Hayatı İçin Yeterliliği Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, öğrenci

velileri ve mezunlarının okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı

için yeterliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.1.de yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.1 Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin Yeterlik Derecesi

TML ATML Veli Mezun Öğrenci Veli Mezun Öğrenci

Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 6 2,3 25 7,1 59 19,2 3 2,8 8 7,2 6 4,9 Çok Az 17 6,4 46 13,1 118 38,3 24 22 14 12,6 28 22,8 Kısmen 85 32,2 122 34,9 97 31,5 39 35,8 42 37,8 51 41,5 Büyük Ölçüde

103 39 98 28 24 7,8 36 33 24 21,6 30 24,4

Tamamen 53 20,1 59 16,9 10 3,2 7 6,4 23 7,2 8 6,5 Toplam 264 100 350 100 308 100 109 100 111 100 123 100

Aritmetik Ortalama

3,68 3,34 2,38 3,18 3,36 3,05

Standart Sapma

0,942 1,121 0,986 0,944 1,158 0,965

“Okulda Kazanılan Mesleki Tutum ve İş Alışkanlığının İş Hayatı İçin

Yeterliliği”ne bakıldığında TML grubundaki öğrencilerin % 11’i, mezunların %

44,9’u, velilerin % 59,1’i okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığı iş hayatı için

yeterli bulurken; öğrencilerin % 57,5’i, mezunların % 20,2’si, velilerin % 8,7’si

okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için yeterli olmadığını

ifade etmektedir.

Aynı soruya ATML grubundaki öğrencilerin % 30,9’u, mezunların % 59,4’ü,

velilerin % 39,4’ü okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için

yeterli düzeyde olduğu yönünde görüş belirtirken; öğrencilerin % 27,7’si, mezunların

% 19,8’i, velilerin % 24,8’i okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı

için yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler ( X =2,38), mezunlar ( X =3,34) ve öğrenci velileri

( X =3.77) okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığının iş hayatı için veli

görüşlerinin öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Öğrenciler

41

bu yeterliliği “Çok Az”, mezunların ise “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları

anlaşılmaktadır.

ATML grubundaki; öğrenciler ( X =3,05), mezunlar ( X =3,36) ve öğrenci

velileri ( X =3.18) okulda kazanılan mesleki tutum ve iş alışkanlığını iş hayatı

kazandırmada “Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar.

3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Durumu

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun ve

yönetici-öğretmenlere göre işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına

sunulma derecesine ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.2.de yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.2. İşletmelerdeki Teknik İmkânların Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Derecesi

TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-

Öğret. Mezun Öğrenci

Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 3 1,2 27 7,9 64 20,9 1 1 9 8,3 15 12,5 Çok Az 54 21,3 70 20,4 95 31 29 29 22 20,4 35 29,2 Kısmen 93 36,6 112 32,7 91 29,7 40 40 30 27,8 43 35,8 Büyük Ölçüde

94 37 77 22,4 44 14,4 25 25 32 29,6 20 16,7

Tamamen 10 3,9 57 16,6 12 3,9 5 5 15 13,9 7 5,8 Toplam 254 100 343 100 306 100 100 100 108 100 120 100

Aritmetik Ortalama

3,21 3,20 2,49 3,04 3,20 2,74

Standart Sapma

0,863 1,172 1,093 0,887 1,166 1,065

Gruplara “İşletmenin teknik imkânları öğrencilerin kullanımına ne ölçüde

sunulmaktadır?” sorusuna ilişkin görüşleri sorulduğunda TML grubundaki

öğrencilerinin % 18,3’ü, mezunlarının % 39’u, yönetici-öğretmenlerin % 40,9’u

işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına yeterli düzeyde sunulduğunu;

ancak, öğrencilerin % 51,9’u, mezunların % 38,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 22,5’i ise

işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımına yeterli düzeyde

sunulmadığını ifade etmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 22,5’i, mezunların % 44,5’i,

yönetici-öğretmenlerin % 30’u işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin yeterli

42

düzeyde kullanımına sunulduğunu; öğrencilerin % 41,7’si, mezunların % 28,7’si,

yönetici-öğretmenlerin % 30’u işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin

kullanımına yeterli düzeyde sunulmadığını ifade etmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler ( X =2,49), mezunlar ( X =3,20) ve yönetici-

öğretmenlerin ( X =3,21) aritmetik ortalamalarına bakıldığında yönetici-öğretmenlerin

ve mezun görüşlerinin öğrencilere göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunlar ve

yönetici-öğretmenler işletmelerdeki teknik imkânların öğrencilerin kullanımlarına

sunulma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları, öğrenciler “Çok Az”

düzeyde yeterli bulmaktadır.

ATML grubundaki öğrenciler ( X =2,74), mezunlar ( X =3,20) ve yönetici-

öğretmenlerin ( X =3,04) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmelerdeki teknik

imkânların öğrencilerin kullanımına sunulma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli

buldukları anlaşılmaktadır.

3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gidilen iş yerlerindeki teknik

donanımdan öğrencilerin yeterli derecede faydalanmadıkları anlaşılmaktadır.

3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluğu


yönetici-öğretmenlere göre “Meslek derslerinde uygulanan öğretim programları iş

hayatının nitelikli iş gücü ihtiyacına ne derece uygundur?” sorusuna verilen cevaplar

tablo 3.2.3.3. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.3. Meslek Derslerinde Uygulanan Öğretim Programlarının İş Hayatının Nitelikli İş Gücü İhtiyacına Uygunluk Derecesi

TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci

Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 3 1,2 19 5,4 38 12,4 1 1 5 4,6 3 2,4 Çok Az 27 10,7 54 5,4 90 29,3 22 22 27 25 21 17,1 Kısmen 85 33,6 134 15,5 120 39,1 55 55 34 31,5 56 45,5 Büyük Ölçüde

125 49,4 100 38,4 46 15 20 20 30 27,8 36 29,3

Tamamen 13 5,1 42 28,7 13 4,2 2 2 12 11,1 7 5,7 Toplam 253 100 349 100 307 100 100 100 108 100 123 100 Aritmetik Ortalama 3,47 3,26 2,69 3,28 3,16 3,19

Standart Sapma 0,799 1,036 1,008 0,842 1,069 0,872

43

Tablo 3.2.4.3. teki verilere göre; meslek derslerinde uygulanan öğretim

programlarının iş hayatının nitelikli iş gücü ihtiyacına uygunluğu ile ilgili olarak TML

öğrencilerinin % 19.2’si, mezunların % 67,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 54,5’i olumlu;

öğrencilerin % 41,7’si, mezunların % 10,8’i, yönetici-öğretmenlerin % 11,9’u ise

olumsuz görüş bildirmişlerdir.

Aynı konuda ATML grubundaki; öğrencilerin % 35’i, mezunların % 38,9’u,

yönetici-öğretmenlerin % 22’si meslek derslerinde uygulanan eğitim programların iş

hayatına yeterli düzeyde uygun olduğu yönünde görüş belirtirken, öğrencilerin % 19,5’i,

mezunların % 29,6’sı, yönetici-öğretmenlerin % 23’ü meslek derslerinde uygulanan

eğitim programlarını iş hayatına yeterli düzeyde uygun bulmadıklarını ifade etmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler “Kısmen” ( X =2,69), mezunlar “Kısmen”

( X =3,26) ve yönetici-öğretmenler “Büyük Ölçüde” ( X =3,47) düzeyinde meslek

derslerinde uygulanan öğretim programları iş hayatının ihtiyaç duyduğu nitelik iş gücü

ihtiyacını uygun olduğunu belirtmişlerdir. Bulgulara göre yönetici-öğretmenlerin

öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu düşündüğü görülmektedir.

ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,19), mezunlar ( X =3,16) ve öğrenci

velileri ( X =3,28) meslek dersi programlarının iş hayatının beklentilerine “Kısmen”

düzeyinde uygun olduğunu ifade etmişlerdir.

3.2.4.4. Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri

Kazanmalarına Yardımcı Olma Durumu


yönetici-öğretmenlere göre beceri eğitiminde usta öğreticilerin öğrencilere mesleki

beceri kazandırmalarına ilişkin bilgiler tablo 3.2.4.4. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.4.Beceri Eğitiminde Usta Öğreticiler Öğrencilerin Mesleki Beceri Kazanmalarına Yardımcı Olma Derecesi

TML ATML Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci Yön.-Öğret. Mezun Öğrenci

Yeterlik Derecesi f % f % f % f % f % f %

Hiç 4 1,6 11 3,3 63 20,5 3 3 5 4,8 15 12,3 Çok Az 36 14,2 56 16,7 106 34,5 19 19,2 19 18,1 33 27 Kısmen 112 44,1 102 30,4 86 28 49 49,5 32 30,5 29 23,8 Büyük Ölçüde

96 37,8 102 30,4 30 9,8 27 27,3 29 27,6 28 23

Tamamen 6 2,4 65 19,3 22 7,2 1 1 20 19 17 13,9 Toplam 254 100 336 100 307 100 99 100 105 100 122 100

Aritmetik Ortalama

3,25 3,46 2,49 3,04 3,38 2,99

Standart Sapma

0,785 1,081 1,136 0,794 1,130 1,250

44

Tablo 3.2.4.4.te “Staj eğitiminde usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri

kazanmalarına ne derecede yardımcı olmaktadır?” sorusuna gurupların verdikleri

cevaplar yer almaktadır.

TML grubundaki öğrencilerin % 17’si, mezunların % 49,7’si, yönetici-

öğretmenlerin ise % 40,2’si iş yerindeki usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri

kazanmalarına yardımcı oldukların ifade etmişlerdir. Öğrencilerin % 55’i, mezunların

% 20’si, yönetici-öğretmenlerin % 15,8’i iş yerindeki usta öğreticilerin yeterli düzeyde

öğrencilerin mesleki beceri kazanmalarına yardımcı olmadıkları yönünde görüş

belirtmişlerdir.

ATML grubundaki; öğrencilerin % 36,9’u, mezunların % 46,6’sı, yönetici-

öğretmenlerin % 28,3’ü iş yerindeki usta öğreticilerin öğrencilerin mesleki beceri

kazanmalarında yeterli düzeyde eğitimleri ile ilgilendiklerini, buna karşın öğrencilerin

% 39,3’ü, mezunların % 22,9’u, yönetici-öğretmenlerin % 22,2’si iş yerindeki usta

öğreticilerin yeterli düzeyde öğrencilerin eğitimleri ile ilgilenmedikleri belirtmişlerdir.

Grupların aritmetik ortalamalarına bakıldığında TML grubundaki öğrenciler

“Çok Az” ( X =2,49), mezunlar “Büyük Ölçüde” ( X =3,46) ve yönetici-öğretmenler ise

“Kısmen” ( X =3,25) düzeyinde beceri eğitiminde iş yerlerindeki usta öğreticilerin

öğrencilerin mesleki beceri kazanmalarına yardımcı oldukları anlaşılmaktadır.

Bulgulara göre mezunların, öğrenci ve yönetici-öğretmenlere göre daha olumlu

düşündüğü görülmektedir.


velileri ( X =3,04) staj için gidilen iş yerlerindeki usta öğreticilerin, öğrencilerin mesleki

beceri kazanmalarına “Kısmen” düzeyinde uygun bulduklarını ifade etmişlerdir.

ATML’lerdeki gruplar arasında tutarlı görüş olduğu gözükmektedir, buna karışın

TML’lerdeki gruplar arasında bu konuda tutarlı görüş bulunmamaktadır.

Elde edilen verilere bakıldığında TML mezunlarının staj eğitiminde hâlen devam

eden öğrencilere oranla daha çok faydalandıkları anlaşılmaktadır. Staj eğitiminde iş

yerindeki yetkililerin öğrencilere karşı tutumlarının giderek azaldığı, stajdan istenilen

faydanın sağlanamadığı söylenebilir.

45

3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterliliği


yönetici-öğretmenlere göre genel kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime

hazırlama yeterliliğine ilişkin veriler tablo 3.4.2.5. te yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.5. Genel Kültür Derslerinin Öğrencileri Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlik Derecesi

TML ATML Yön.-Öğret.

Mezun Öğrenci Yön.-Öğret.

Mezun Öğrenci Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 7 2,8 30 8,8 19 6,2 4 4,1 14 13,3 3 2,5 Çok Az 79 31,1 74 21,7 68 22,1 30 30,6 21 20 24 19,8 Kısmen 103 40,6 124 36,4 98 31,9 42 42,9 33 31,4 30 24,8 Büyük Ölçüde

61 24 83 24,3 87 28,3 21 21,4 23 21,9 43 35,5

Tamamen 4 1,6 30 8,8 35 11,4 1 1 14 13,3 21 17,4 Toplam 254 100 341 100 307 100 98 100 105 100 121 100

Aritmetik Ortalama

2,91 3,03 3,17 2,85 3,02 3,45

Standart Sapma

0,848 1,080 1,088 0,842 1,225 1,072

Tablo 3.2.4.5. incelendiğinde okuldaki genel kültür derslerinin öğrencileri

yüksek öğretime hazırlama yeterliliğine ilişkin olarak TML grubundaki öğrencilerin

% 39,7’si, mezunların % 33,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 25,6’sı olumlu, öğrencilerin

% 28,3’ü, mezunların % 30,5’i, yönetici-öğretmenlerin % 33,9’u ise olumsuz görüş

belirtmişlerdir.

Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 52,9’u, mezunların % 33,3’ü,

yönetici-öğretmenlerin % 33,4’ü genel kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime

hazırlamada yeterli olduğunu, öğrencilerin % 22,3’ü, mezunların % 33,3’ü, yönetici-

öğretmenlerin % 34,7’si ise yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.


öğretmenlerin ( X =3,35) gelen kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime

hazırlamadaki yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

Aynı konuda ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,37), mezunlar ( X =3,05) ve

yönetici-öğretmenler de ( X =2,96) gelen kültür derslerinin öğrencileri yüksek öğretime

hazırlamadaki yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli bulmuşlardır.

46

TML-ATML’deki genel kültür dersleri öğrencilerin yüksek öğretime

girmelerinde yetersiz kalmaktadır.

3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine

Öncelik Verme Derecesi


yönetici-öğretmenlere göre işletmeler eleman alırken TML-ATML mezunlarına öncelik

verme derecesine ait bilgiler tablo 3.2.4.6. da yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.6. İşletmeler Eleman Alırken TML-ATML Öğrencilerine Öncelik

Verme Derecesi


Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 12 4,6 29 8,7 38 12,3 11 10,8 15 14,3 8 6,6 Çok Az 39 14,8 55 16,5 110 35,7 20 19,6 16 15,2 17 20,7 Kısmen 84 31,9 111 33,2 84 27,3 37 36,3 34 32,4 43 35,5 Büyük Ölçüde

100 38 103 30,8 55 17,9 30 29,4 29 27,6 28 23,1

Tamamen 28 10,6 36 10,8 21 6,8 4 3,9 11 10,5 25 20,7 Toplam 263 100 334 100 308 100 102 100 105 100 121 100

Aritmetik Ortalama

3,35 3,19 2,71 2,96 3,05 3,37

Standart Sapma

1,008 1,105 1,106 1,043 1,196 1,156

Yukarıdaki tablo incelendiğinde işletmeler eleman alırken TML-ATML

mezunlarına ne kadar öncelik tanıdıkları konusunda TML grubundaki öğrencilerin %

48’i, mezunların % 25,2’si, velilerin % 19,4’ü işletmelerin eleman alırken bu okul

mezunlarına öncelik verilmediğini, öğrencilerin % 24,7’si, mezunların % 41,6’sı,

velilerin % 48,6’sı ise öncelik verildiğini belirtmişlerdir.

Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 27,3’ü, mezunların % 29,5’i,

velilerin %30,4’ü işletmeler eleman alırken araştırma kapsamındaki okul mezunlarına

öncelik verilmediğini yönünde görüş belirtirken; öğrencilerin % 43,8’i, mezunların

% 38,1’i, velilerin % 33,3’ü işletmelerin eleman alırken kendilerine öncelik verdiklerini

ifade etmişlerdir.

TML grubundaki; öğrenciler ( X =2,71), mezunlar ( X =3,19) ve öğrenci

velilerin ( X =3,35) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmeler eleman alırken

TML mezunlarına “Kısmen” düzeyinde öncelik hakkı verdiklerini belirtmektedirler.

47


velilerinin ( X =2,96) aritmetik ortalamalarına bakıldığında işletmeler eleman alırken

ATML mezunlarına “Kısmen” düzeyinde öncelik hakkı verdiklerini belirtmektedirler.

Bulgulara göre araştırma kapsamındaki okulların diğer liselere göre meslek

sahibi olmaları işe girmelerinde işletme yetkilileri için çok anlam ifade etmediği

anlaşılmaktadır.

3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde

Okul Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama Durumu


yönetici-öğretmenlere göre son sınıf öğrencilerinin ve öğrenci velilerinin kayıt

öncesinde okulları hakkında bilgi sahibi olup olmamalarına ait bilgiler tablo 3.2.4.7. de

yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.7. Son Sınıf Öğrencileri ve Öğrenci Velilerinin Kayıt Öncesinde Okul

Hakkında Bilgi Sahibi Olup Olmama İlişkin Grupların Görüşlerinin Dağılımı


Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 40 15,2 47 13,7 16 5,2 26 25 17 16 4 3,3 Çok Az 68 25,9 85 24,7 39 12,7 25 24 33 31,1 13 10,7 Kısmen 76 28,9 115 33,4 85 27,8 31 29,8 30 28,3 25 20,7 Büyük Ölçüde

54 20,5 69 20,1 109 35,6 21 20,2 20 18,9 40 33,1

Tamamen 25 9,5 28 8,1 57 18,6 1 1 6 5,7 39 32,2 Toplam 263 100 344 100 306 100 104 100 106 100 121 100

Aritmetik Ortalama

2,83 2,84 3,50 2,48 2,67 3,80

Standart Sapma

1,196 1,140 1,093 1,106 1,127 1,108

Tablo 3.2.4.7.de grupların araştırma kapsamındaki okullara kayıt yaptırmadan

önce okullar hakkından bilgi sahibi olup olmadıkları hakkındaki görüşleri

incelendiğinde TML grubundaki öğrencilerin % 54,2’si, mezunların % 28,2’si, velilerin

% 30’u kayıt yaptırmadan önce okul hakkında bilgi sahibi olduklarını ancak

öğrencilerin % 17,9’u, mezunların % 38,4’ü, velilerin % 41,1’inin ise yeterli düzeyde

bilgi sahibi olmadan bu okula kayıt yaptırdıklarını ifade ettikleri anlaşılmaktadır.

48

Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 14’ü, mezunların % 47,1’i,

velilerin % 49’u yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadan okula kayıt yaptırdıkları yönünde

görüş belirtirken; öğrencilerin % 65,3’ü, mezunların % 24,6’sı, velilerin % 21,2’si

okullara kayıt yaptırmadan önce bu okul hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi

olduklarını belirtmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler ( X =3,50), mezunlar ( X =2,84) ve öğrenci

velilerinin ( X =2,83) görüşlerine bakıldığında öğrenci görüşlerinin veli ve mezunlara

göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezun ve velilerin bu yeterliliği “Kısmen”

düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.


velilerinin ( X =2,48) görüşlerine bakıldığında öğrenci görüşlerinin veli ve mezunlara

göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların bu yeterliliği “Kısmen”, velilerin

ise “Çok Az” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

Araştırmanın yapıldığı öğretim yılından önce mezun olan TML ve ATML

mezunlarının söz konusu öğretim yılı okula devam eden öğrencilere göre okullarını

bilinçsiz seçtikleri, ayrıca velilerin okula devam eden öğrencileri kadar okullar hakkında

bilinçli olmadıkları görülmektedir.

3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman

İhtiyacına Uygunluğu


yönetici-öğretmenlere göre okullarındaki bölümlerin yörenin ara kademe eleman

ihtiyacına uygunluk derecesine ait bilgiler tablo 3.2.4.8.de yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.8. Okuldaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe Eleman İhtiyacına

Uygunluk Derecesi


Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 13 5 25 6,2 21 6,9 11 10,8 6 5,6 3 2,5 Çok Az 39 14,9 52 16,2 71 23,2 30 29,4 24 22,2 12 10 Kısmen 105 40,1 144 32,4 141 46,1 32 31,4 36 33,3 53 44,2 Büyük Ölçüde

81 30,9 86 28,3 60 19,6 26 25,5 27 25 34 28,3

Tamamen 24 9,2 40 16,8 13 4,2 2 2 15 13,9 18 15 Toplam 262 100 347 100 306 100 91 100 108 100 120 100

Aritmetik Ortalama

3,24 3,25 2,91 2,81 3,19 3,43

Standart Sapma

0,983 1,899 931 1,060 1,106 0,950

49

Yukarıdaki tablo incelendiğinde TML-ATML okullarındaki bölümlerin yörenin

ara kademe eleman ihtiyacına uygunluğu konusunda TML grubundaki öğrencilerin %

23,8’i, mezunların % 45,1’i, velilerin % 40,1’i okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe

eleman ihtiyacına yeterli bulurken, öğrencilerin % 30,1’i, mezunların % 22,4’ü,

velilerin % 19,9’u olmadığını ifade etmişlerdir.

Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 43,3’ü, mezunların % 38,9’u,

velilerin % 27,5’i okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe eleman ihtiyacına uygun

bulduklarını, öğrencilerin % 12,5’i, mezunların % 27,8’i, velilerin % 40,2’si uygun

bulmadıklarını belirtmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler ( X =2,91), mezunlar ( X =3,25) ve öğrenci velileri

( X =3,24) okuldaki bölümlerin, yörenin ara kademe eleman ihtiyacına “Kısmen”

düzeyinde uygun olduğunu ifade etmişlerdir.

ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,43) “Büyük Ölçüde”, mezunlar ( X =3,19)

ile öğrenci veliler ( X =2,81) “Kısmen” düzeyinde okullarındaki bölümlerin, yörenin ara

kademe eleman ihtiyacı için uygun olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir.

Bulgulara göre, okullarda yöreye uygun ara eleman yetiştiren bölümler

açılmadığı anlaşılmaktadır.

3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin

Uygunluğu


yönetici-öğretmenlere göre okuldaki eğitimle işletmelerdeki mesleki bilgi ve becerinin

uygunluğuna ait bilgiler tablo 3.2.4.9. da yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.9. Okuldaki Eğitimle İşletmelerdeki Mesleki Bilgi ve Becerinin

Uygunluk Derecesi


Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 11 4,2 29 8,6 37 12,1 11 10,3 15 14,2 2 1,7 Çok Az 40 15,3 42 12,5 78 25,4 21 19,6 18 17 13 10,7 Kısmen 93 35,6 119 35,4 88 28,7 45 42,1 40 37,7 50 41,3 BüyükÖlçüde 84 32,2 108 32,1 65 21,2 26 24,3 25 23,6 34 28,1 Tamamen 33 12,6 38 11,3 39 12,7 4 3,7 8 7,5 22 18,2

Toplam 261 100 336 100 307 100 107 100 106 100 121 100 Aritmetik Ortalama

3,34 3,25 2,97 2,92 2,93 3,50

Standart Sapma

1,020 1,089 1,208 1,001 1,132 0,967

50

Tablo 3.2.4.9.da okullarda verilen eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve

becerinin uygunluğunu TML grubundaki öğrencilerin % 33,9’u, mezunların % 43,4’ü,

velilerin % 44,8’i yeterli bulurken, öğrencilerin % 37,5’i, mezunların % 20,1’i,

velilerin % 19,5’i yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 46,3’ü, mezunların % 31,1’i,

velilerin % 28’i okuldaki eğitimle iş yerlerinde kazandırılan bilgi ve beceriyi uygun

bulduklarını, öğrencilerin % 12,4’ü, mezunların % 31,2’si, velilerin % 37,5’i okullarda

verilen eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve beceriyi yetersiz bulduklarını ifade

etmişlerdir.

TML grubundaki öğrencilerin ( X =2,97), mezunların ( X =3,25) ve öğrenci

velilerinin ( X =3,34) okuldaki eğitimle işletmelerde kazandırılan bilgi ve beceriyi

“Kısmen” düzeyinde uygun buldukları anlaşılmaktadır.

ATML grubundaki öğrenci ( X =3,50) görüşlerinin, mezun ( X =2,93) ve öğrenci

veli ( X =2,92) görüşlerine göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların ve

velilerin bu uygunluğu “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

Bulgulara göre iş piyasasına ara eleman yetiştiren bu kurumlarda verilen

eğitimin işletmelerin beklentilerine yeterli düzeyde cevap vermediği söylenebilir.

3.2.4.10. TML-ATML Öğrencilerine Okullarında Kazandırılan

Eğitimle İş Yeri Açma Yeterliliği


yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML öğrencilerine okullarında kazandırılan

eğitimle iş yeri açabilme yeterliliğe ait bilgiler tablo 3.2.4.10. da yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.10. TML-ATML Öğrenicilerine Okullarında Kazandırılan Eğitimle İş Yeri Açma Yeterlik Derecesi

TML ATML Yön../Öğret Mezun Öğrenci Yön../Öğret Mezun Öğrenci

Yeterlik Derecesi

f % f % f % f % f % f % Hiç 16 6,3 42 7 24 7,9 6 6 18 17 2 1,7 Çok Az 48 19 57 16,3 81 26,6 20 20 21 19,8 11 9,2 Kısmen 118 46,6 124 38,4 106 34,8 55 55 33 31,1 51 42,9Büyük Ölçüde

66 26,1 79 27,3 66 21,6 18 18 19 17,9 39 32,8

Tamamen 5 2 39 1 28 9,2 1 1 15 14,2 16 13,4Toplam 253 100 341 100 305 100 100 100 106 100 119 100

Aritmetik Ortalama

2,98 3,05 2,98 2,88 2,92 3,47

Standart Sapma

0,886 1,162 1,080 0,808 1,278 0,900

51

Tablo 3.2.4.10. TML grubundaki öğrencilerin % 30,8’i, mezunların % 38,3’ü,

yönetici-öğretmenlerin % 28,1’i öğrencilere okulda kazandırılan eğitimle iş yeri açma

yeterliliğine sahip olduklarını belirtirken, öğrencilerin % 34,5’i, mezunların % 23,3’ü,

yönetici-öğretmenlerin % 25,3’ü öğrencilerin bu yeterliliğine sahip olmadıklarını ifade

etmişlerdir.

Aynı konuda ATML grubundaki öğrencilerin % 46,2’si, mezunların % 32,1’i,

yönetici-öğretmenlerin % 19’u öğrencilere okulda kazandırılan eğitimle iş yeri açma

yeterliliğine sahip olduklarını ifade ederken, öğrencilerin % 10,9’u, mezunların

% 36,8’i, yönetici-öğretmenlerin % 26’sı öğrencilerin bu yeterliliğe yeterli düzeyde

sahip olmadıklarını belirtmişlerdir.

TML grubundaki öğrenci ( X =2,98), mezun ( X =3,05) ve yönetici-

öğretmenlerin ( X =2,98) okuldaki kazanılan eğitimle iş yeri açma yeterliliğini

“Kısmen” düzeyinde uygun buldukları anlaşılmaktadır.

ATML grubundaki öğrenci ( X =3,47), mezun ( X =2,92) ve yönetici-

öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =2,88) öğrenci görüşlerinin

yönetici-öğretmenler ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezunların

ve yönetici-öğretmenlerin okulda kazanılan eğitimle iş yeri açma yeterliliğini “Kısmen”

düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

İş yeri açmak için gerekli hukuki koşullar yerine getirilse bile bu okul

mezunlarının iş yeri açma yeterliliğine sahip olmadıkları söylenebilir.

3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar

Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Becerisi


yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML okullarında öğrencilere kazandırılan bilgisayar

kullanma becerisinin iş yaşamında kullanma becerilerine ait bilgiler tablo 3.2.4.11. de

yer almaktadır.

52

Tablo 3.2.4.11. TML-ATML Okullarında Kazandırılan Bilgisayar Kullanım Becerisini İş Yaşamında Kullanma Beceri Derecesi




f % f % f % f % f % f % Hiç 2 0,8 30 8,8 66 21,6 1 1 11 10,2 9 7,6 Çok Az 19 7,5 48 14 100 32,8 10 10,1 12 11,1 37 31,1 Kısmen 43 17 107 31,3 84 27,5 29 29,3 22 20,4 38 31,9 Büyük Ölçüde

162 64 100 29,2 40 13,1 51 51,5 33 30,6 25 21

Tamamen 27 10,7 57 16,7 15 4,9 8 8,1 30 27,8 10 8,4 Toplam 253 100 342 100 305 100 99 100 108 100 119 100

Aritmetik Ortalama

3,76 3,31 2,47 3,56 3,55 2,92

Standart Sapma

0,771 1,165 1,115 0,823 1,285 1,078

Katılımcıların “Okulda kazandırılan bilgisayar kazanımını iş yaşamında ne

ölçüde kullanıyorsunuz?” sorusuna verdikleri cevaplara göre TML grubundaki

öğrencilerin % 18’i, mezunların % 35,9’u, yönetici-öğretmenlerin % 74,7’si okulda

yeterli düzeyde olduğunu, ancak öğrencilerin % 54,4’ü, mezunların % 22,8’si, yönetici-

öğretmenlerin % 8,3’ü yeterli düzeyde olmadığını ifade etmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubundaki öğrencilerin % 29,4’ü, mezunların % 58,4’ü,

yönetici-öğretmenlerin % 59,6’sı okulda kazandırılan bilgisayar kullanım kazanımının

iş yaşamında kullanma yeterliliğini yeterli düzeyde olduğunu; öğrencilerin % 48,7’si,

mezunların % 21,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 21,1’i yeterli düzeyde olmadığını ifade

etmişlerdir.

TML grubundaki öğrenci ( X =2,47), mezun ( X =3,31) ve yönetici-

öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =3,76) yönetici-öğretmen

görüşlerinin öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Mezun ve

öğrenciler bu yeterliliği “Kısmen” yeterli, yönetici-öğretmenler ise “Büyük Ölçüde”

yeterli bulmaktadır.

ATML grubundaki öğrenci ( X =2,92), mezun ( X =3,55) ve yönetici-

öğretmenlerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında ( X =3,56) okulda kazandırılan

bilgisayar kazanımının iş yaşamında kullanma yeterliliğini “Kısmen” düzeyinde yeterli


Öğrencilere kazandırılan bilgisayar eğitiminin iş hayatı için yeterli olmadığı

söylenebilir.

53

3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda

Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki

Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun

ve yönetici-öğretmenlere göre TML-ATML öğrencilerinin halkla ilişkiler konusunda

edindikleri bilgileri, beceri eğitimi aldıkları iş yerlerindeki müşteri ve personel üzerinde

etkili kullanma yeterliliği ait bilgiler tablo 3.2.4.12. yer almaktadır.

Tablo 3.2.4.12. TML-ATML Öğrencilerinin Halkla İlişkiler Konusunda Edindikleri Bilgileri, Beceri Eğitimi Aldıkları İş Yerlerindeki Müşteri Ve Personel Üzerinde Etkili Kullanma Yeterliliği Derecesi




f % f % f % f % f % f % Hiç 2 0,8 25 7,4 64 20,9 1 1 14 13,2 17 14 Çok Az 20 7,8 34 10,1 112 36,6 11 11 14 13,2 29 24 Kısmen 90 35,3 114 33,8 92 30,1 43 43 35 33 43 35,5 Büyük Ölçüde

129 50,6 115 34,1 26 8,5 44 44 31 29,2 16 13,2

Tamamen 14 5,5 49 14,5 12 3,9 1 1 12 11,3 16 13,2 Toplam 255 100 337 100 306 100 100 100 106 100 121 100

Aritmetik Ortalama

3,52 3,38 2,38 3,33 3,12 2,88

Standart Sapma

0,752 1,085 1,031 0,726 1,185 1,208

Tablo 3.2.4.12 incelendiğinde öğrencilerinin halkla ilişkiler konusunda

edindikleri bilgileri, beceri eğitimi aldıkları iş yerlerindeki müşteri ve personel üzerinde

etkili kullanma yeterliliği ilişkin verdikleri cevaplara göre TML grubundaki;

öğrencilerin % 12,4’ü, mezunların % 48,6’sı, yönetici-öğretmenlerin % 56,1’i yeterli

bulurken, öğrencilerin % 57,5’i, mezunların % 17,5’i, yönetici-öğretmenlerin %

8,6’sı kurma yeterli bulmadıkları anlaşılmaktadır.

Aynı konuda ATML grubundaki; öğrencilerin % 26,4’ü, mezunların % 40,5’i,

yönetici-öğretmenlerin % 45’i öğrencilerin okulda aldıkları halkla ilişkiler bilgilerini

beceri eğitimi yaptıkları iş yerlerindeki müşteri ve personelle etkili iletişim kurma

yeterli olduğunu, öğrencilerin %38’i, mezunların % 26,4’ü, yönetici-öğretmenlerin

% 22’si yeterli düzeyde bulmadıklarını belirtmişlerdir.

TML grubundaki öğrenciler “Çok Az” ( X =2,38), mezunlar “Kısmen”

( X =3,38) ve yönetici-öğretmenler “Büyük Ölçüde” ( X =3,52) düzeyinde öğrencilerin

54

okulda aldıkları eğitimin beceri eğitimi yapılan iş yerlerindeki müşteri ve personelle

olan ilişkilerinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır. Yönetici-öğretmen görüşlerinin

öğrenci ve mezunlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir

ATML gurubundaki öğrenci ( X =2,88), mezun ( X =3,12) ve yönetici-

öğretmenler ( X =3,33) “Kısmen “ düzeyinde öğrencilerin okulda aldıkları eğitimin

beceri eğitimi yapılan iş yerlerindeki müşteri ve personelle olan ilişkilerinde yeterli

bulduklarını belirtmişlerdir.

3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Yeterliliği


yönetici-öğretmenlere göre öğrencilerin okulda aldıkları eğitimle iş hayatında

karşılaştıkları problemleri çözme yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.4.13. te yer

almaktadır.

Tablo 3.2.4.13. Öğrencilerin Okulda Aldıkları Eğitimle İş Hayatında Karşılaştıkları Problemleri Çözme Derecesi




f % f % f % f % f % f % Hiç 6 2,4 49 14,8 21 6,9 1 1 6 5,6 --- --- Çok Az 33 13,1 34 10,2 75 24,6 22 22 28 26,2 14 11,8 Kısmen 122 48,4 86 25,9 135 44,3 55 55 31 29 59 49,6 Büyük Ölçüde

86 34,1 77 23,2 56 18,4 20 20 31 29 38 31,9

Tamamen 5 2 86 25,9 18 5,9 2 2 11 10,3 8 6,7 Toplam 252 100 332 100 305 100 100 100 107 100 119 100

Aritmetik Ortalama

3,20 3,19 2,92 3,00 3,12 3,34

Standart Sapma

0,780 1,060 0,968 0,739 1,088 0,773

Tablo 3.2.4.313’e bakıldığında TML grubundaki öğrencilerin % 24,3’ü,

mezunların % 59,1’i, yönetici-öğretmenlerin % 36,1’i okulda verilen eğitimin iş

hayatında karşılaşılan problemleri çözmede yeterli bulduklarını ifade ederken,

öğrencilerin % 49,5’i, mezunların % 25’i, yönetici-öğretmenlerin % 15,5’i yeterli

bulmadıklarını belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubunun bu konudaki görüşlerine bakıldığında

öğrencilerin % 38,6’sı, mezunların % 39,3’ü, yönetici-öğretmenlerin % 24,3’ü yeterli

olduğunu buna karşın öğrencilerin % 11,8’i, mezunların % 31,8’i, yönetici-

öğretmenlerin % 23 yeterli olmadığını belirtmişlerdir.

55


öğretmenlerin ( X =3,20) aritmetik ortalamalarına bakıldığında söz konusu yeterliliği

“Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadır.

ATML grubundaki öğrenciler ( X =3,34), mezunlar ( X =3,12) ve yönetici-

öğretmenlerin ( X =3,00) aritmetik ortalamalarına bakıldığında söz konusu yeterliliği

“Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

3.2.5. Yönetici-Öğretmen, Son Sınıf Öğrenci, Öğrenci Velileri ve

Mezunların Eğitime İlişkin Görüşleri

3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri

İş Yaşamına Hazırlama Yeterliliği

Ticaret meslek lisesi - Anadolu ticaret meslek lisesi son sınıf öğrenci, mezun,

yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre okulda kazandırılan teorik ve mesleki

bilginin öğrencileri iş yaşamına hazırlamadaki yeterlilik dercesine ait bilgiler tablo

3.2.5.1. yer almaktadır.

Tablo 3.2.5.1. Okulda Kazandırılan Teorik ve Mesleki Bilginin Öğrencileri İş

Yaşamın Hazırlama Yeterlilik Derecesi

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AO SS

f 1 17 76 143 18 255 Yön.-Öğr % 0,4 6,7 29,8 56,1 7,1 100

3,63 0,731

f 24 38 129 106 55 352 Mezun % 6,8 10,8 36,6 30,1 15,6 100

3,37 1,083

f 34 118 122 28 8 310 Öğrenci % 11 38,1 39,4 9 2,6 100

2,54 0,898

f 6 14 116 87 41 264

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 2,3 5,3 43,9 33 15,5 100

3,54 0,897

f 1 12 25 55 6 99 Yöne-Öğr % 1 12,1 25,3 55,6 6,1 100

3,54 0,825

f 9 17 34 40 11 111 Mezun % 8,1 15,3 30,6 36 9,9 100

3,24 1,089

f 3 33 52 28 7 123 Öğrenci % 2,4 26,8 42,3 22,8 5,7 100

3,02 0,910

f 3 24 47 33 2 109

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli

% 2,8 22 43,1 30,3 1,8 100 3,06 0,842

56

“Okulda kazandırılan mesleki ve teorik bilgi iş yaşamı için ne derece yeterlidir?”

sorusuna araştırmaya katılan TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 63,2’si, mezunların

% 45,7’si, öğrencilerin % 11,6’sı, velilerin % 48,5’i yeterli düzeyinde cevap verirken,

yönetici-öğretmenlerin % 7,1’i, mezunların % 17,6’sı, öğrencilerin % 49,1’i, velilerin %

7,6’sı yeterli bulmadıkları yönünde görüş belirtmişlerdir.

ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 61,7’si, mezunların % 45,9’u,

öğrencilerin % 28,5’i, velilerin % 32,1’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki ve

teorik bilgiyi iş yaşamı için yeterli bulduklarını, buna karşın yönetici-öğretmenlerin %

13,1’i, mezunların % 23,4’ü, öğrencilerin % 29,2’si, velilerin % 24,8’i yeterli

bulmadıklarını ifade etmişlerdir.

TML grubundaki yönetici-öğretmenler ( X =3,63), mezunlar ( X =3,37) ve

veliler ( X =3,54) okulda kazandırılan mesleki ve teorik eğitimin öğrencileri “Büyük

Ölçüde” iş hayatına hazırladığını, oysa öğrenciler ( X =2,54) aldıkları eğitimin “Çok

Az” yeterli olduğunu belirtmişlerdir.

ATML grubundaki yönetici-öğretmenler ( X =3,54) okulda kazandırılan mesleki

ve teorik eğitimin öğrencileri “Büyük Ölçüde” iş hayatına hazırladığını, oysa

mezunların ( X =3,24), öğrencilerin ( X =3,02) ve velilerin ( X =3,06) yeterliliği

“Kısmen” yeterli buldukları anlaşılmaktadır. Yönetici-öğretmenler verdikleri eğitimi

mezun, öğrenci ve velilere göre daha yeterli bulmaktadırlar.

3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş

Yaşamına Hazırlama Yeterliliği


yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre okulda kazandırılan mesleki becerinin

öğrencileri iş yaşamına hazırlamadaki yeterlilik dercesine ait bilgiler tablo 3.2.5.2. de

yer almaktadır.

57

Tablo 3.2.5.2. Okulda Kazandırılan Mesleki Becerinin Öğrencileri İş Yaşamına

Hazırlama Yeterlilik Derecesi

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AS SS

f 2 19 97 120 18 256 Yöne-Öğr % 0,8 7,4 37,9 46,9 7 100

3,52 0,767

f 29 53 121 102 45 350 Mezun % 8,3 15,1 34,6 29,1 12,9 100

3,23 1,113

f 41 108 120 32 7 308 Öğrenci % 13,3 35,1 39 10,4 2,3 100

2,53 0,929

f 3 30 95 99 37 264

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 1,1 11,4 36 37,5 14 100

3,52 0,910

f 1 10 41 45 3 100 Yöne-Öğr % 1 10 41 45 3 100

3,39 0,751

f 8 18 45 23 17 111 Mezun % 7,2 16,2 40,5 20,7 15,3 100

3,21 1,113

f 4 33 50 29 7 123 Öğrenci % 3,3 26,8 40,7 23,6 5,7 100

3,02 0,932

f 5 25 51 23 5 109

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli % 4,6 22,9 46,8 21,1 4,6 100

2,98 0,902

Tablo 3.2.5.2. TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 53,9’u, mezunların % 42’si,

öğrencilerin % 12,7’si, velilerin % 51,5’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki

becerinin iş yaşamı için yeterli düzeyde olduğunu ifade ederken, yönetici-öğretmenlerin

% 8,2’si, mezunların % 23,4’ü, öğrencilerin % 48,4’ü, velilerin % 12,5’i yeterli

bulmadıklarını ifade etmişlerdir.

ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 48’i, mezunların % 36’sı, öğrencilerin

% 23,9’u, velilerin % 25,7’i öğrencilere okulda kazandırılan mesleki beceriyi iş yaşamı

için yeterli düzeyde bulduklarını, yönetici-öğretmenlerin % 11’i, mezunların % 23,4’ü,

öğrencilerin % 30,1’i, velilerin % 27,5’i yeterli bulmadıklarını ifade etmişlerdir.

TML grubundaki yönetici-öğretmenlerin ( X =3,52) ve velilerin ( X =3,52)

“Büyük Ölçüde”, mezunların ( X =3,23) “Kısmen”, öğrencilerin ( X =2,53) ”Çok Az”

düzeyinde okulda kazandırılan mesleki beceri eğitimini iş hayatı için yeterli

bulduklarını anlaşılmaktadır.

ATML grubundaki; yönetici-öğretmenler ( X =3,39), mezunlar ( X =3,21),

öğrenciler ( X =3,02) ve veliler ( X =2,98) okulda kazandırılan mesleki beceri yeterliliği

“Kısmen” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar.

58

ATML grup görüşlerinde tutarlılık olduğu, TML grubu görüşlerinde tutarlılık

olmadığı görülmektedir.

3.5.1.de olduğu gibi araştırmanın yapıldığı eğitim öğretim yılı TML’ye devam

eden öğrencilerin mezunlarla göre aldıkları mesleki beceri eğitimini iş yaşamı için

yeterli görmedikleri söylenebilir. ATML velilerinin çocukları ile aynı görüşte olmaları

TML velilerine göre öğrencileri ile daha ilgili oldukları söylenebilir. ATML

öğrencilerinin mezunlarla aynı görüşte olmaları okullarda verilen eğitimin iş piyasası

için aynı yeterlikte devam ettiğini ortaya koymaktadır ki bu da yeterli düzeyde

olmadığını göstermektedir.

3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara

Kademe İhtiyacına Cevap Verme Yeterliliği


yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre TML/ATML okullarındaki bölümlerin

yörenin ara kademe ihtiyacına cevap verme yeterliliğine ilişkin bilgiler tablo 3.2.5.3. te

yer almaktadır.

Tablo 3.2.5.3. TML/ATML Okullarındaki Bölümlerin Yörenin Ara Kademe

İhtiyacına Cevap verme Yeterlilik Derecesi

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AO SS

f 4 22 80 127 20 253 Yöne-Öğr % 1,6 8,7 31,6 50,2 7,9 100

3,54 0,823

f 25 52 144 86 40 347 Mezun % 7,2 15 41,5 24,8 11,5 100

3,18 1,056

f 16 86 120 63 13 298 Öğrenci % 5,4 28,9 40,3 21,1 4,4 100

2,90 0,940

f 7 53 101 73 27 261

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 2,7 20,3 38,7 28 10,3 100

3,23 0,977

f --- 11 46 35 8 100 Yöne-Öğr % --- 11 46 35 8 100

3,42 0,794

f 8 24 34 29 12 107 Mezun % 7,5 22,4 31,8 27,1 11,2 100

3,12 1,113

f 3 12 53 34 18 120 Öğrenci % 2,5 10 44,2 28,3 15 100

3,34 0,925

f 12 28 48 17 3 108

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli % 11,1 25,9 44,4 15,7 2,8 100

2,73 0,953

59

Verilere göre TML grubundaki yönetici-öğretmenlerin % 58,1’i, mezunların

% 36,3’ü, öğrencilerin % 25,5’i, velilerin % 38,3’ü okullardaki mevcut bölümlerin

yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğunu, buna karşın yönetici-

öğretmenlerin % 10,3’ü, mezunların % 22,2’si, öğrencilerin % 34,3’ü, velilerin % 23’ü

okullardaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak yeterlikte

olmadığını belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubundaki yönetici-öğretmenlerin % 43’ü, mezunların

% 38,3’ü, öğrencilerin % 43,3’ü, velilerin % 18,5’i okullardaki mevcut bölümlerin

yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğunu buna karşın yönetici-

öğretmenlerin % 11’i, mezunların % 29,9’u, öğrencilerin % 12,5’u, velilerin % 37’si

okullardaki mevcut bölümlerin yörenin ara kademe ihtiyacını karşılayacak yeterlikte

olmadığını görüşünde oldukları görülmektedir.

TML grubundaki; yönetici-öğretmen ( X =3,54), mezun ( X =3,18), öğrenci

( X =2,90) ve velilerin ( X =3,23) aritmetik ortalamalarına bakıldığında yönetici-

öğretmen görüşlerinin öğrenci, mezun ve velilere göre daha olumlu olduğu

görülmektedir. Mezunlar, öğrenciler ve veliler bu yeterliliği “Kısmen” yeterli, yönetici-

öğretmenler ise “Büyük Ölçüde” yeterli bulmaktadır.

ATML grubundaki; yönetici-öğretmen ( X =3,42), mezun ( X =3,12), öğrenci

( X =3,34) ve velilerin ( X =2,73) aritmetik ortalamalarına bakıldığında; yönetici-

öğretmen görüşlerinin öğrenci, mezunlar ve velilere göre daha olumlu olduğu

görülmektedir. Mezunlar, öğrenciler ve veliler bu yeterliliği “Kısmen” düzeyinde

yeterli, yönetici-öğretmenler ise “Büyük Ölçüde” yeterli bulmaktadır.

Okullarda yörenin ara kademe insan gücü ihtiyacına yeterli düzeyde cevap

verecek bölümlerin olamadığı söylenebilir. Her ne kadar yönetici /öğretmenler bunun

yeterli olduğunu ifade etseler de iş piyasasına atılmış mezunlar, öğrenciler ve öğrenci

velilerinin yönetici-öğretmenlerle aynı görüşte olmadıkları anlaşılmaktadır.

3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin

Teknik İmkân Yeterliliği


yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre beceri eğitim uygulamaları için gidilen

işletmelerin teknik imkânlarının yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.5.4. te yer almaktadır.

60

Tablo 3.2.5.4. Beceri Eğitimi Uygulamalarının Yapıldığı İşletmelerin Teknik

İmkân Yeterliliği

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AO SS

f 6 30 96 115 7 254 Yöne-Öğr. % 2,4 11,8 37,8 45,3 2,8 100

3,34 0,812

f 21 55 110 96 57 339 Mezun % 7,1 13,1 34,9 28 16,9 100

3,33 1,122

f 84 103 69 36 13 305 Öğrenci % 27,5 33,8 22,6 11,8 4,3 100

2,31 1,124

f 3 25 86 91 58 263

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 1,1 9,5 32,7 34,6 22,1 100

3,67 0,962

f 3 16 48 32 1 100 Yöne-Öğr. % 3 16 48 32 3 100

2,96 0,828

f 8 18 38 22 19 105 Mezun % 7,6 17,1 36,2 21 18,1 100

3,08 1,218

f 15 35 43 20 7 120 Öğrenci % 12,5 29,2 35,8 16,7 5,8 100

3,16 1,145

f 7 28 40 21 10 106

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli % 6,6 26,4 37,7 19,8 9,4 100

3,05 1,097

“Beceri eğitimi alınan işletmelerdeki teknik imkânların ne derece yeterlidir?”

sorusuna TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 48,1’i, mezunların % 44,9’u,

öğrencilerin % 16,1’i, velilerin % 56,7’si yeterli düzeyinde cevap verirken, yönetici-

öğretmenlerin % 14,2’si, mezunların % 20,2’si, öğrencilerin % 61,3’ü, velilerin

% 10,6’sı bunu yeterli bulmadıklarını belirtmişlerdir.

Aynı soruya ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 35’i, mezunların % 39,1’i,

öğrencilerin % 22,5’i, velilerin % 29,2’si yeterli düzeyinde cevap verirken, yönetici-

öğretmenlerin % 19’u, mezunların % 24,7’si, öğrencilerin % 41,7’si, velilerin % 33’ü

bunu yeterli bulmadıklarını ifade etmişlerdir.

TML grubu yönetici-öğretmenler ( X =3,34) ve mezunlar ( X =3,33) beceri

eğitimi alınan işletmelerdeki teknik imkânları “Kısmen” veliler ( X =3,67) “Büyük

Ölçüde” öğrenciler ise ( X =2,31) “Çok Az” yeterli bulduklarını belirtmişlerdir.

Velilerin yönetici-öğretmen, mezun ve öğrencilere göre daha olumlu görüş belirttikleri

görülmektedir.

61

ATML grubu yönetici-öğretmenlerin ( X =3,12), mezunların ( X =3,25),

öğrencilerin ( X =2,87) ve velilerin ( X =2,99) “Kısmen” düzeyinde beceri eğitimi

yapılan işletmelerdeki teknik imkânların yeterli olduğunu ifade ettikleri anlaşılmaktadır.

ATML grup görüşlerinin TML grup görüşlerine göre daha tutarlığı olduğu

görülmektedir.

Öğrencilerin teorik eğitimlerine katkı sağlaması amacı ile staj eğitimi için

gidilen iş yerlerindeki teknik imkânların bu hizmete cevap verecek düzeyde olmadığı

anlaşılmaktadır.

3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde

Çalışma İmkânları


yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre öğrencilerin beceri eğitimi için gittikleri iş

yerlerinde bölümlerine uygun yerlerde çalıştırılmalarına ait bilgiler tablo 3.2.5.5. te yer

almaktadır.

Tablo 3.2.5.5. Öğrencilerin İş Yerlerinde Bölümlerine Uygun Yerlerde Çalışma

İmkânlarına İlişkin Görüşlerin Dağılımı

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AO SS

f 1 30 116 103 5 255 Yöne-Öğr.% 0,4 11,8 45,5 40,4 2 100

3,16 0,837

f 41 51 107 95 54 348 Mezun % 11,8 14,7 30,7 27,3 15,5 100

3,20 1,215

f 60 80 98 43 25 306 Öğrenci % 19,6 26,1 32 14,1 8,2 100

2,65 1,181

f 16 29 75 86 54 260

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 6,2 11,2 28,8 33,1 20,8 100

3,51 1,124

f --- 33 41 23 3 100 Yöne-Öğr.% --- 33 41 23 3 100

2,96 0,828

f 12 25 29 28 15 109 Mezun % 11 22,9 26,6 25,7 13,8 100

3,08 1,218

f 10 26 35 36 15 122 Öğrenci % 8,2 21,3 28,7 29,5 12,3 100

3,16 1,145

f 9 27 30 34 8 108

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli % 8,3 8,3 25 27,8 31,5 100

3,05 1,097

62

Tablo 3.2.5.5.de “İşletmelerde bölümün gerektiği işlerde çalışma imkânı ne

derece sunulmaktadır?” TML yönetici-öğretmenlerin % 42,4’ü, mezunların % 42,8’i,

öğrencilerin % 22,3’ü, velilerin % 53,9’u olumlu yönde görüş belirtirken yönetici-

öğretmenlerin % 22,2’si, mezunların % 26,5’i, öğrencilerin % 45,7’si, velilerin %

17,4’ü olumsuz görüş bildirmişlerdir.

ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 26’sı, mezunların % 39,5’i, öğrencilerin

% 41,8’i, velilerin % 59,3’ü işletmelerde öğrencilerin bölümlerine uygun yerlerde

çalışma imkânının sunulduğunu, yönetici-öğretmenlerin % 33’ü, mezunların % 33,9’u,

öğrencilerin % 29,5’i, velilerin %16,6’sı öğrencilerin staj dönemlerinde iş yerlerinde

uygun bölümlerde çalıştırılmadıklarını ifade etmişlerdir.

TML grubu veliler ( X =3,51) “Büyük Ölçüde”, yönetici-öğretmenler ( X =3,16),

mezunlar ( X =3,20) ve öğrenciler ( X =2,65) “Kısmen” düzeyinde iş yerlerinde

öğrencilerin bölümlerine uygun yerlerin sunulduğunu belirtmişlerdir. Veli görüşlerinin

yönetici-öğretmen, mezun ve öğrenci görüşlerine göre daha olumlu olduğu

anlaşılmaktadır.

ATML grubu yönetici-öğretmenler ( X =2,96), mezunlar ( X =3,08), öğrenciler

( X =3,16) ve veliler ( X =3,05) “Kısmen” düzeyinde iş yerlerinde bölümlerine uygun

yerlerde çalışma imkânını sunulduğunu ifade etmişlerdir.

Teorik eğitimlerine katkı sağlamak amacı ile gidilen işletmelerde öğrencilerin

yeterli derecede alanlarında çalıştırılmadıkları anlaşılmaktadır.

3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin

Öğrencileri İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek

Öğretime Hazırlama Yeterliliği


yönetici-öğretmen ve öğrenci velilerine göre ticaret meslek –Anadolu ticaret meslek

liselerinin öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine göre yüksek öğretime hazırlama

yeterliliğine ait bilgiler tablo 3.2.5.6. da yer almaktadır.

63

Tablo 3.2.5.6. Ticaret Meslek – Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Öğrencileri

İlgi, İstek ve Yeteneklerine Göre Yüksek Öğretime Hazırlama Yeterlilik Dağılımı

Yeterlik Derecesi

Hiç

Çok

Az

Kıs

men

Bü

yük

Ö

lçü

de

Tam

amen

Top

lam

AO SS

f 9 53 90 96 6 254 Yöne-Öğr. % 3,5 20,9 35,4 37,8 2,4 100

3,15 0,897

f 22 73 136 81 31 343 Mezun % 6,4 21,3 39,7 23,6 9 100

3,08 1,032

f 20 57 111 82 38 308 Öğrenci % 6,5 18,5 36 26,6 12,3 100

3,20 1,081

f 31 89 84 39 20 263

Tic

aret

Mes

lek

L

ises

i

Veli % 11,8 33,8 31,9 14,8 7,6 100

2,73 1,092

f 3 30 35 30 2 100 Yöne-Öğr. % 3 30 35 30 2 100

2,98 0,899

f 13 26 35 18 13 105 Mezun % 12,4 24,8 33,3 17,1 12,4 100

2,92 1,190

f 1 10 34 44 32 121 Öğrenci % 0,8 8,3 28,1 36,4 26,4 100

3,79 0,957

f 21 41 30 13 ---- 105

An

adol

u T

icar

et

Mes

lek

Lis

esi

Veli % 20 39 28,6 12,4 --- 100

2,33 0,937

Verilere göre TML grubu yönetici-öğretmenlerin % 40,2’si, mezunların

% 32,6’sı, öğrencilerin % 38,9’u, velilerin % 22,4’ü okullarda verilen eğitimle

öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yüksek öğretime yeterli düzeyde

hazırladıklarını, yönetici-öğretmenlerin % 24,4’ü, mezunların % 27,7’si, öğrencilerin

% 25’i, velilerin % 45,6’sı hazırlamadıklarını belirtmişlerdir.

Aynı tabloda ATML grubu yönetici-öğretmenlerin % 32’si, mezunların

% 37,2’si, öğrencilerin % 62,8’i, velilerin % 12,4’ü okullarda verilen eğitimle

öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yüksek öğretime yeterli düzeyde

hazırladıklarını, buna karşın yönetici-öğretmenlerin % 33’ü, mezunların % 29,9’u,

öğrencilerin % 9,1’i, velilerin % 59’u hazırlamadıkları görüşünde oldukları

görülmektedir.

TML grubundakilerin aritmetik ortalamalara bakıldığında; yönetici-

öğretmenlerin ( X =3,15), mezunların ( X =3,08), öğrencilerin ( X =3,20), velilerin

( X =2,73) “Kısmen” düzeyinde yeterli buldukları anlaşılmaktadır.

ATML grubundakilerin aritmetik ortalamalarına bakıldığında; yönetici-

öğretmenler ( X =2,98) ve mezunlar ( X =2,92) “Kısmen”, öğrenciler ( X =3,79) “Büyük

64

Ölçüde”, veliler ( X =2,33) “Çok Az” düzeyinde yeterli bulmaktadır. Öğrenci

görüşlerinin yönetici-öğretmen, mezunlar ve velilere göre daha olumlu olduğu

görülmektedir.

TML ve ATML öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri

kazanmaları için hazırlanmalarında okullarının yeterli olmadığı görülmektedir.

3.3. Açık Uçlu Sorulara İlişkin Bulgular

3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Anket sorularında yer almayan konularda yönetici-öğretmenler sürekli

program değişikliği ve modül kitaplarının yetersizliği eğitim-öğretimi olumsuz

etkilediğini ifade etmişlerdir.

Ayrıca öğrencilerin ilköğretimden birikimli ve yeterli gelmedikleri için

araştırma kapsamındaki okullarda sıkıntılar yaşandığını belirtmişlerdir.

Tablo 3.3.1. Yönetici-Öğretmenlerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Sıra No TML ATML

Görüşler f Görüşler f 1 Modül kitapları yetersiz, 7 Modül kitapları yetersiz, 1 2 Okullarda yeterli atölye ve

donanım olmalı.

4 Okullarda yeterli atölye ve donanım olmalı.

1

3 İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmeli.

2

İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmeli.

1

4 Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği giderilmeli.

1

Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği giderilmeli.

1

5 Mezuniyetten sonra kariyer verilmeli.

1

Mezuniyetten sonra kariyer verilmeli.

1

6 Sürekli program değişikliği öğrencilerin eğitimin etkilemektedir.

1

Sürekli program değişikliği öğrencilerin eğitimin etkilemektedir.

1

3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Mezun oldukları okulun müfredatları ÖSS’ye uygun olmadığından

üniversiteye gidemediklerin belirtmişlerdir.

Yine bu okullardan mezun olanlar 3308’e göre staj eğitimlerinde uygun

işyerlerinde çalışmadıklarından eğitimin amacına ulaşmadığını belirtmişlerdir.

65

Tablo 3.3.2. Mezunların Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Sıra No TML ATML Görüşler f Görüşler f

1 Üniversiteye girişte sıkıntı yaşanmakta.

1

İş bulma kolaylığı sağlanmalı. 1

2 Okulu toplum tarafından beğenilmemesi öğrenci başarısı etkilenmekte.

1

Okula kaydolmadan hedef iyi belirlenmeli.

1 3 Bilgisayar eğitimi yetersiz.

1 Üniversiteye girişte sıkıntı yaşanmakta.

1

4 Staj yerleri öğrencilere uygun olmalı ve satj süresi uzun olmalı.

1

Okulun toplum tarafından beğenilmemesi, öğrenci başarısı etkilenmekte.

1 5 Donanım yetersiz. 1 Bilgisayar eğitimi yetersiz. 1 6 ÖSS’ye yönelik ders saatleri

artırılmalı.

1 Donanım yetersiz.

1 7 ÖSS tercilerinde alanlarında

bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalı.

1

ÖSS’ye yönelik ders saatleri artırılmalı.

1

8 ----------------------------------- --- ÖSS tercilerinde alanlarında bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalı.

1

3.3.3. Öğrencilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Okullardaki donanımın ve eğitimin yetersiz olduğunu belirtmişlerdir.

Okullara devam eden öğrencilerde mezunlar gibi 3308’e göre staj eğitimlerinde uygun

işyerlerinde çalışmadıklarından eğitimin amacına ulaşmadığını ifade etmişlerdir.

Tablo 3.3.3. Öğrencin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Sıra No TML ATML Görüşler f Görüşler f

1 Üniversiteye yönelik dersler olmalı.

12

Üniversiteye yönelik dersler olmalı. 7

2 Öğretmenler öğrencilerle yeterli düzeyde ilgilenmemekte.

1

Öğretmenler öğrencilerle yeterli düzeyde ilgilenmemekte.

1

3 Donanım yetersiz. 1 Donanım yetersiz. 1 4 Stajda uygun yerler olmadığından

verim yetersiz.

1 Stajda uygun yerler olmadığından verim yetersiz.

1

5 Okulda rehber öğretmen olmalı. 1 Okulda rehber öğretmen olmalı. 1 6 İngilizce eğitimi yetersiz. 1 İngilizce eğitimi yetersiz. 1 7 Verilen eğitim yetersiz. 1 Verilen eğitim yetersiz. 1

66

3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Okula devam eden öğrenciler gibi velilerde okullardaki donanımın ve

eğitimin yetersiz olduğu yönünde görüş belirtmişlerdir. Ayrıca veliler bu okulların ara

eleman yetiştiren okullar olmasına karşın çocukların mezuniyetten sonra istihdam

sıkıntısı yaşadıkların belirtmişlerdir.

Tablo 3.3.4. Velilerin Açık Uçlu Sorulardaki Görüşleri

Sıra No TML ATML

Görüşler f Görüşler f 1 ÖSS’ye yönelik dersler ağırlıkta

olmalı

4 Verilen eğitim yetersiz. 4

2 Staj eğitimden birimler arasında iletişim yetersiz.

2

ÖSS yönelik dersler ağırlıkta olmalı.

3

3 Verilen eğitim yetersiz. 1 Staj eğitimden birimler arasında iletişim yetersiz.

1

4 Donanım yetersiz. 1 Donanım yetersiz. 1 5 İstihdam yetersiz. 1 İstihdam yetersiz. 1 6 İş yeri ile okuldaki eğitim birbirine

uygun olmalı.

1 İşyeri ile okuldaki eğitim birbirine uygun olmalı.

1

67

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SONUÇ

1. Yönetici ve öğretmenlerin yüksek öğretimde aldıkları teorik bilgilere sahip

oldukları, pratik uygulamalarda yetersiz kaldıkları anlaşılmaktadır.

2. a) TML’yi tercih edenler;

Meslek Sahibi Olma

İş Garantisi

Kolay İş Bulma

b) ATML’yi tercih edenler

Meslek Sahibi Olma

Kolay İş Bulma

İş Garantisi

nedenlerinden dolayı tercih ettikleri görülmektedir. Her iki okulu tercih eden

öğrencilerin bilinçli tercih yaptıkları anlaşılmaktadır.

3. Özellikle “Aile İsteği” ile okula kayıt yaptıranların çoğunlukta olması, ailelerin

okul seçiminde etkili olduğunu göstermektedir.

4. Mezun ve son sınıf öğrencilerinin okullarından memnun oldukları

anlaşılmaktadır.

5. Okuldaki genel kültür derslerinin az olması, ÖSS’de mesleki sorulara yer

verilmemesi ve maddi imkân yetersizliğinden dolayı öğrencilerin derse ek

destek alamaması sınavda istenilen sonuca ulaşmalarını engelmektedir.

Dolayısıyla bu okul öğrencilerinin yüksek öğretimde okuma şansı bulmadıkları

anlaşılmaktadır.

6. Sürekli program değişikliğinin öğrencilerini eğitimin etkilediği söylenebilir.

7. Öğrencilerin eğitimleri sırasında iş hayatı için yeterli düzeyde teorik eğitim

almadıklarından sıkıntı yaşadıkları görülmektedir.

8. TML öğrencilerine oranla ATML öğrencilerinin mesleki bilgi, mesleki beceri ve

iş alışkanlığı yönünden daha yeterli oldukları anlaşılmaktadır.

9. Her iki okul yönetici-öğretmenlerine göre öğrencilerin iş yerinde aldıkları

eğitimin az da olsa okuldaki eğitimlerine katkı sağladığı, dolayısıyla okul

başarılarını artırdığı anlaşılmaktadır.

68

10. 3308 sayılı Yasa gereği iş yerlerine staja gönderilerek mesleki beceri

kazanmaları amaçlanan gerek TML gerekse ATML öğrencilerinin işletme

yöneticilerinden bu anlamda yeterli katkıyı görmedikleri, dolayısıyla staj

eğitiminin amacına ulaşmadığı anlaşılmaktadır.

11. ATML öğrencilerin TML öğrencilerine oranla uygulamalı meslek derslerinde

aldıkları eğitimin onları yüksek öğretimdeki aynı bölümler için daha iyi

hazırladığı söylenebilir.

12. Okullardaki bölümlerin yörenin ara kademe iş gücü ihtiyacını karşılamadığı

anlaşılmaktadır.

13. Okullar gelişen teknolojiye uygun araç-gereçlerle donatılmadığından öğrenciler

işletmelerdeki araç-gereçleri kullanmakta sıkıntı yaşamaktadırlar.

14. TML ve ATML’ler ara kademe eleman yetiştirme amacı ile kurulmuş okullar

olmalarına rağmen mezunlarının iş piyasasında yeterli ilgiyi görmedikleri

anlaşılmaktadır.

15. TML ve ATML’ler ara kademe eleman yetiştirmeyi hedefleyen okullar

olmalarına rağmen iş bulmada, diğer liselere göre çok da avantajlı olmadıkları

anlaşılmaktadır.

16. İstihdam edilen mezunların çoğunluğun alanları dışında çalıştıkları söylenebilir.

17. TML ve ATML mezunlarının meslek sahibi olmaları diğer liselere göre işe

girmelerinde işletme yetkilileri tarafından çok anlam ifade etmediği

anlaşılmaktadır.

18. Araştırmanın yapıldığı öğretim yılından önce TML ve ATML’lerden mezun

olanlarının söz konusu öğretim yılı okula devam eden öğrencilere göre

okullarını bilinçsiz seçtikleri görülmektedir. Bu da bize bu okulların kuruluş

amaçlarının giderek anlaşıldığını göstermektedir.

19. Okullarda yöreye uygun ara eleman yetiştiren bölümler açılmadığı

anlaşılmaktadır.

20. İş piyasasına ara eleman yetiştiren bu kurumlarda verilen eğitimin, işletmelerin

beklentilerine yeterli düzeyde cevap vermediği anlaşılmaktadır.

21. 3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gidilen iş yerlerindeki mevcut teknik

donanımdan öğrencilerin yeterli derecede faydalanmadıkları anlaşılmaktadır.

22. TML mezunlarının staj eğitiminden hâlen devam eden öğrencilere oranla daha

çok faydalandıkları anlaşılmaktadır. Staj eğitiminde iş yerindeki yetkililerinin

69

giderek öğrencilere karışı ilgilerinin azaldığı, dolayısıyla staj eğitiminden

istenilen faydanın sağlanamadığı söylenebilir.

25. TML-ATML’lerdeki genel kültür dersleri öğrencilerin yüksek öğretimi

girmelerinde yetersiz kalmaktadır.

23. İş yeri açmak için gerekli hukuki koşullar yerine getirilse bile bu okul

mezunlarının iş yeri açma yeterliliğine sahip olmadıkları söylenebilir.

24. Öğrencilere kazandırılan bilgisayar eğitiminin iş hayatı için yeterli olmadığı

söylenebilir.

25. Araştırmanın yapıldığı eğitim - öğretim yılı TML’lere devam eden öğrencilerin

mezunlara göre aldıkları mesleki beceri, mesleki ve teorik eğitimini iş yaşamı

için kendilerinin yeterli görmedikleri söylenebilir. ATML velileri çocukları ile

aynı görüşte olması TML velilerine göre öğrencileri ile daha ilgili oldukları

göstermektedir.

26. Okullarda yörenin ara kademe insan gücü ihtiyacına yeterli düzeyde cevap

verecek bölümlerin olamadığı söylenebilir. Her ne kadar yönetici - öğretmenler

bunun yeterli olduğunu ifade etseler de iş piyasasına atılmış mezunların

yönetici-öğretmenlerle aynı görüşte olmadıkları anlaşılmaktadır.

27. Öğrencilerin teorik eğitimlerine katkı sağlaması amacı ile staj eğitimi için

gidilen iş yerlerinde, öğrencilerin alanlarında çalıştırılmaması ve teknik

imkânların bu hizmete cevap verecek düzeyde olmadığı ayrıca anlaşılmaktadır.

28. TML’lerin öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri

kazanmaları için hazırlanmalarında yeterli olmadıkları görülmektedir.

29. ATML’leri, yönetici-öğretmenler ve mezunlar tecrübelerine dayanarak

öğrencilerin yüksek öğretimde yeteneklerine uygun bölümleri kazanmaları için

hazırlanmalarında yeterli düzeyde bulmadıkları, oysa öğrencilerin yeterli


70

ÖNERİLER

Bu bölümde elde edilen sonuçlara göre;

Sürekli program değişikliğinden kaçınılmalı ve modül kitaplarının yetersizliği

giderilerek, öğretim programları teknolojiye uygun hâle getirilmelidir.

İlköğretimden öğrenciler birikimli ve bilinçli gelmelidir.

Okullardaki alan ve bölüm çeşitliliği azaltılmalıdır.

TML ve ATML yönetici-öğretmenlerinin pratik uygulamalarda yeterli olmaları

için zaman zaman hizmet içi kurslarına katılmaları ve iş piyasasındaki gelişmelerden

haberdar olmaları sağlanmalıdır.

Veliler, öğrenciler gerekse mezun olan öğrenciler okulları bilinçli seçtiklerini

ancak mezuniyetten sonra işletme sahipleri tarafından meslek sahibi olmalarına rağmen

diğer lise mezunları ile aynı görüldüklerini okullarının kendilerine bir avantaj

sağlamadığını belirtmişlerdir. İşletmelerin eleman alırken ara eleman yetiştiren bu okul

mezunlarının işe alınmaları için kanuni yaptırımlar sağlanmalıdır.

Yörenin ihtiyacı dikkate alınarak okullar ve bölümler açılmalıdır. Açılan okul ve

bölümler gelişen teknolojiye uygun donatılarak mezunların iş hayatına atılmalarında

sıkıntı yaşamamaları sağlanmalıdır.

3308 sayılı Yasa gereği staj eğitimi için gönderilen öğrencilerin bölümlerine

uygun yerler seçilmelidir.

Öğrencilerin staj eğitimlerinin okuldaki eğitimlerine katkı sağlayıp sağlamadığı

koordinatör öğretmenler tarafından denetlenmeli, olumsuzluk anında gerekli tedbirler

alınmalıdır.

ÖSS tercihlerinde alanlarında bölümlere giriş kolaylığı sağlanmalıdır.

TML ve ATML mezunlar iş yeri açma yeterliliğine sahip yetiştirilmelidir.

71

EKLER

72

EK:1

YÖNETİCİ/ÖĞRETMEN ANKETİ

Sayın Yönetici-öğretmen,

Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı “Ticaret

Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Amaçlarına Hizmet Derecesinin

Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla yönetici-

öğretmen görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket

iki bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci

bölümünde okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.

Ankete vereceğiniz cevaplar gizli kalacaktır. Verdiğiniz cevaplar yalnızca

araştırmanın bilimsel amaçları için kullanılacaktır. Bu nedenle ankete vereceğiniz

cevapların doğruluk ve içtenliği araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği açısından

önemlidir. Lütfen anketteki bütün soruları dikkatle okuyarak hiçbir soruyu boş

bırakmadan ve size en uygun gelen seçeneği işaretleyerek (X) cevaplandırınız.

İlginize şimdiden teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

MEB

Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı

73

BÖLÜM I KİŞİSEL BİLGİLER

NOT: YALNIZCA MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ DOLDURACAK.

Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz

istenmektedir.

1.1. Okulunuzun adı :

( ) 1. Ticaret Meslek Lisesi

( ) 2. Anadolu Ticaret Meslek Lisesi

1.2.Okulunuzun bulunduğu il:………………………………………………….…

1.3. Okuldaki göreviniz;

( ) 1. Okul müdürü

( ) 2. Müdür yardımcısı

( ) 3. Meslek dersi öğretmeni

1.4. Eğitim verdiğiniz alan/dala ilişkin özel sektörde herhangi bir eğitim aldınız mı?

( ) 1. Evet

( ) 2. Hayır

1.5. 1.4 cü soruya cevabınız “Evet” ise deneyim süreniz?

( ) 1. 1-3 ay

( ) 2. 3-6 ay

( ) 3. 6-9 ay

( ) 4. 9-12 ay

( ) 5. 12 dan fazla

74

BÖLÜM-2

EĞİTİME İLİŞKİN BİLGİLER

Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş

Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne aşağıdaki ifadelere ilişkin görüşlerinizi

belirtiniz. Seçeneklerden yalnızca birini işaretleyiniz (X).

NOT: Hangi okulda derse giriyorsanız o bölümü doldurunuz. Her iki

okulda derse giriyorsanız iki bölümü de doldurunuz.

YÖNETİCİ/MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ

(TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ

DOLDURACAKTIR)


(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ

ÖĞRETMENLERİ DOLDURACAKTIR)

ÖLÇÜTLER ÖLÇÜTLER

EĞİTİME İLİŞKİN

BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.1. Okulunuzda, öğrencilerin mesleki becerilerini geliştirme imkânı ne derecede sağlanmaktadır?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.2. Okulunuzda, öğrencilerin mesleki bilgilerini geliştirme imkânı ne derecede sağlanmaktadır?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.3. Teorik meslek dersleri, öğrencileri iş hayatına hazırlamada ne derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.4. Öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun iş hayatına hazırlamada eğitim programları ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.5. Öğrencileriniz mesleki bilgi yönünden ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.6. Öğrencileriniz mesleki beceri yönünden ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.7. Öğrencileriniz iş alışkanlığı yönünden ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

75



DOLDURACAKTIR)


(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ

DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.8. Öğrencilerin iş yerlerinden aldıkları eğitim, okuldaki başarılarını artırmada ne derecede etkilidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.9. Öğrencilerin beceri eğitimi aldıkları işletmelerdeki teknik imkânlar ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.10. İşletmelerdeki teknik imkânlar ne derecede öğrencilerin kullanımlarına sunulmaktadır?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.11. İşletmelerde, öğrencilerin mesleklerini gerektirdiği işlerde çalışmalarına ne derecede imkân verilmektedir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.12. İşletme yöneticileri, öğrencilerin mesleki becerileri kazanabilmelerine ne derecede yardımcı olmaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.13. İşletme çalışanları, öğrencileri mesleki becerileri kazanabilmelerine ne derecede yardımcı olmaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.14. Genel kültür dersleri, öğrencileri yüksek öğretime hazırlamada ne derce yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.15. Uygulamalı meslek dersleri, öğrencileri, yüksek öğretime hazırlamada ne derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.16. Öğrencileri ilgi, istek ve yeteneklerine uygun yükseköğretime hazırlamada okulunuz ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.17. Okulda verilen eğitim, öğrencilerin işletmelerde müşteri ve personelle olan münasebetlerinizde ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

76



DOLDURACAKTIR)


(ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRETMENLERİ

DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.18. Okulda verilen eğitimle öğrenciler iş yeri açmak için ne derecede yeterlidir? ( gerekli hukuk koşullar yerine geldikten sonra)

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.19. Okulda verdiğiniz eğitimle öğrencileriniz iş hayatında karşılaştıkları problemleri ne ölçüde çözebileceğiniz düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.20. Okulda kazandırılan bilgisayar kullanımını öğrencileriniz yaşamında ne ölçüde kullanma becerisine sahip olduklarını düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.21. Okuldaki bölümler, yörenin ara kademe elemanı ihtiyacının giderilmesinde ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.22. Meslek derslerinde uygulanan alan/dal programları, muhasebe v.b sektörünün nitelikli insan gücü ihtiyacını ne derecede karşılamaktadır?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.23. Okulunuzdaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne derecede uygundur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

77

BÖLÜM-3

GÖRÜŞ VE ÖNERİLER

Açıklama: Bu bölüme, “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş

Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan

görüş ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

78

EK:2

ÖĞRENCİ ANKETİ

Sayın Öğrenci,



Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla öğrenci

görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki

bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci








MEB


79


NOT: Son sınıfta okuyan öğrenciler dolduracak. Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz

istenmektedir.

1.1. Yaşınız………..

1.2. Cinsiyetiniz

( ) 1. Bay

( ) 2. Bayan

1.3. Oturduğunuz il……………………….

1.4. Devam Ettiğiniz Lise



1.5. Okulunuzu ve bölümünüzü tercih etme nedeniniz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. Ailemin ticaret sektöründe olması

( ) 2. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağım düşündüğümden

( ) 3. Bir meslek sahibi olmak istemem

( ) 4. Meslek sahibi olduğum takdirde iş garantisinin olması

( ) 5. Ailemin bu okulda okumamı istemesi ( ) 6. Arkadaşlarımdan etkilenmem ( ) 7. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem

( ) 8. Öğretmenimin tavsiyeleri

1.6. Okulunuzu başkalarına tavsiye ediyor musunuz?

( ) 1. Evet

( ) 2. Hayır

1.7. 1.6. soruya cevabınız “Hayır” ise nedenin aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz) ?

( ) 1. Yüksek öğretime girme şansının az olması

( ) 2. Bulunduğum bölgede istihdam imkânın olmaması

( ) 3. Yeterli ücret verilmemesi

( ) 4. Çalışma şartlarının uygun olmaması

( ) 5. Verilen eğitimin sektörün ihtiyacına cevap vermemesi

( ) 6. Kendi işimi kurma imkânının olmaması

80

BÖLÜM-2


Açıklama: “Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerinin Kuruluş Hizmet

Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi


NOT: Hangi okula gidiyorsanız o bölümü doldurunuz.

TİCARET MESLEK LİSESİ

( YALNIZ TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ

( YALNIZ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.1. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki ve teorik bilginin yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.2. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki becerinin yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.3. Okulda kazanmış olduğunuz mesleki tutum ve iş alışkanlıklarının yapacağınız iş için ne derecede yeterli olacağını düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.4. Okulda kullandığınız araç-gereçlerle, beceri eğitimi yaptığınız işletmelerdeki araç-gereçlerle ne derece uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.5. Okulunuzdaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne ölçüde yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.6. Beceri eğitimi aldığınız işletmelerdeki teknik imkânlar ne derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.7. Beceri eğitimi aldığınız işletmelerdeki teknik imkânlar kullanımınıza ne derecede sunuluyordu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

81


( YALNIZ TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)


( YALNIZ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.8. İşletmelerde bölümünüzün gerektirdiği işlerde çalışma imkânı ne derecede sunuluyordu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.9. Meslek derslerinde uygulanan öğretim programları, iş hayatının nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılamaya ne ölçüde uygundu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.10. Beceri eğitiminde usta öğreticiler öğrencilerin mesleki becerileri kazanmasına ne derece yardımcı olmaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.11. Okulda almış olduğunuz eğitimle işletmede öğrendiğiniz mesleki bilgi ve beceriler ne derece uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.12. Genel kültür dersleri, yüksek öğretime hazırlamada ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.13. İlgi, istek ve yeteneklerinize uygun olarak yüksek öğretime hazırlamada okulunuz ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.14. Okulda almış olduğunuz eğitimle, beceri eğitimi yaptığımız işletmelerdeki müşteri ve personelle olan ilişkilerinizde ne derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.15. Sizce işletmeler eleman alırken TML-ATML mezunlarına ne derecede öncelik tanımaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.16. Kayıt olmadan önce okulunuz hakkında ne kadar bilgi sahibiydiniz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.17. Okuldaki bölümler yörenin ara kademe eleman ihtiyacına ne derece uygundur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

82


( YALNIZ TİCARET MESLEK

LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ

( YALNIZ ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİ

DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.18. Okulda almış olduğunuz eğitim iş yeri açmak için ne derecede yeterlidir? ( gerekli hukuk koşullar yerine geldikten sonra)

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.19. Okulda aldığınız eğitimle iş hayatında karşılaştığınız problemleri ne ölçüde çözebileceğiniz düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.20. Okulda kazandırılan bilgisayar kullanımı yaşamınızda ne ölçüde kullanma becerisine sahipsiniz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

83

BÖLÜM-3





……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………

84

EK:3

MEZUN ANKETİ

Sayın Mezun,

Dairemizin Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı Ticaret


Değerlendirilmesi ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla mezun

görüşlerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki

bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci








MEB


85


Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz

istenmektedir.

1.1. Yaşınız………..

1.2. Cinsiyetiniz

( ) 1. Bay

( ) 2. Bayan

1.3. Oturduğunuz il……………………….

1.4. Mezun olduğunuz okul



1.5. Hangi yılda mezun oldunuz?....................

1.6. Okulunuzu ve bölümünüzü tercih etme nedeniniz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. Ailemin ticaret sektöründe olması

( ) 2. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağım düşündüğümden

( ) 3. Bir meslek sahibi olmak istemem

( ) 4. Meslek sahibi olduğum takdirde iş garantisinin olması

( ) 5. Ailemin bu okulda okumamı istemesi ( ) 6. Arkadaşlarımdan etkilenmem ( ) 7. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem

( ) 8. Öğretmenimin tavsiyeleri

1.7. Mezun olduğunuz okulu başkalarına tavsiye ediyor musunuz?

( ) 1. Evet

( ) 2. Hayır

1.8. 1.7. soruya cevabınız “Hayır” ise nedenin aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. Yüksek öğretime girme şansının az olması

( ) 2. Bulunduğum bölgede istihdam imkânın olmaması

( ) 3. Yeterli ücret verilmemesi

( ) 4. Çalışma şartlarının uygun olmaması

( ) 5. Verilen eğitimin sektörün ihtiyacına cevap vermemesi

86

1.9. Hangi alanda çalışıyorsunuz?

( ) 1. Mezun olduğum alanla ilgili bir işte

( ) 2. Diğer….

1.10. Mezun olduğunuz Bölümün/Programın dışında bir işte çalışmanızın nedeni aşağıdakilerden hangisidir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. Öğrenim gördüğüm bölümde/programda iş bulamamam

( ) 2. Mezun olduğum Bölümü/Programı sevmemem

( ) 3. İşveren tarafından mesleğimde yeterli görülmedim

( ) 4. Sosyal güvencem sağlanmadı

( ) 5. Alanında tatminkâr ücret alamadığımdan

( ) 6. Çalışmakta olduğum işte daha fazla ücret aldığımdan

( ) 7. Tamamen tesadüf, özel bir nedeni yok

( ) 8. Çalışmakta olduğum iş yeri aileme ait

( ) 9. Branşımda ciddi bir araştırma yapmadım

1.11. ÖYS/ÖSYS’ye kaç kez girdiniz?

( ) 1.Bir

( ) 2.İki

( ) 3.Üç’ten fazla

1.12. Üniversiteyi kazanıp gitmediğiniz oldu mu?

( ) 1. Evet (Lütfen sayısını ve nedenini belirtiniz) ( ) 2. Hayır 1.13. Bir yüksek öğrenim programına kazanamamanızın başlıca sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. TML-ATML’de verilen eğitim niteliğinin sınav sistemine uygun olmaması

( ) 2. Üniversite sınavında meslek dersleri konularında soru sorulmaması

( ) 3. Dershane, özel ders gibi okul dışı destek alamamam

( ) 4. TML-ATML’deki mesleki yönlendirme ve rehberliğin yetersizliği

( ) 5. ÖSS’ye iyi hazırlanamamış olmam

( ) 6. Ailemin gelirinin üniversitede okumama yeterli olmaması

( ) 7. Üniversiteye gitmek istememem

( ) 8. Puanımın bu okula yetmesi

87

BÖLÜM-2



Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi


NOT: Hangi okuldan mezun oldunuzsa o bölümü doldurunuz.



LİSESİNDEN MEZUN OLAN

ÖĞRENCİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ


MESLEK LİSESİDEN MEZUN OLAN

ÖĞRENCİLERİ DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.1. Okulda kazanmış

olduğunuz mesleki

bilgiyi/teoriyi yapmakta

olduğunuz iş için ne derce

yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )


olduğunuz mesleki

beceri/pratiği yapmakta


yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )


olduğunuz mesleki tutum ve iş

alışkanlıkları yapmakta


yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

88




ÖĞRENCİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ






BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.4. Okulda kullandığınız

araç-gereçlerle, çalışmakta

olduğunuz iş yerinde

kullandıklarınızla ne derece

uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.5. Mezun olduğunuz

okuldaki bölümler yörenin ara

kademe eleman ihtiyacına ne

derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.6. Beceri eğitimi aldığınız

işletmelerdeki teknik imkânlar

ne derece yeterliydi?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.7. Beceri eğitimi aldığınız

işletmelerdeki teknik imkânlar

kullanımınıza ne derece

sunuluyordu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.8. İşletmelerde bölümünüzün

gerektirdiği işlerde çalışma

imkânı ne derece

sunuluyordu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.9. Meslek derslerinde

uygulanan öğretim

programları, iş hayatının

nitelikli insan gücü ihtiyacını

karşılamaya ne derece

uygundur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

89




ÖĞRENCİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ






BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.10. Beceri eğitiminde usta

öğreticiler öğrencilerin

mesleki becerileri

kazanmasına ne derece

yardımcı olmaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.11. Genel kültür dersleri,

yüksek öğretime hazırlamada

ne derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.12. İlgi, istek ve

yeteneklerinize uygun olarak

yüksek öğretime hazırlamada

okulunuz ne derecede

yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.13. Kayıt olmadan önce

okulunuz hakkında ne kadar

bilgi sahibiydiniz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.14. Çalıştığınız işinizi

bulmanızda TML-ATML’den

mezunu olmanız ne derece

etkili oldu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.15. TML-ATML’den

mezunu olmanız işinizdeki

başarınız açısından ne

derecede önemlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.16. İşletmeler eleman alırken

TML-ATML mezunlarına ne

derecede öncelik

tanımaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

90




ÖĞRENCİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ






BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.17. Mezun olduğunuz

okuldaki bölümler yörenin ara

kademe eleman ihtiyacına

uygun mudur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.18. İş bulmanızda mezun

olduğunuz okulun diğer

liselerden daha etkili olduğunu

düşünüyor musunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.19. Çalışmakta olduğunuz iş

mezun olduğunuz

Bölüm/Programla ne derece

ilgidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.20. Okulda almış olduğunuz

eğitimle işletmede

öğrendiğiniz mesleki bilgi ve

beceriler ne derece

uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )


eğitim, işletmede müşteri ve

personelle olan

münasebetlerinizde ne

derecede yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )


eğitim iş yeri açmak için ne

derecede yeterlidir? ( gerekli

hukuk koşullar yerine

geldikten sonra)

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

91




ÖĞRENCİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ






BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

ölçü

de

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.23. Okulda aldığınız

eğitimle iş hayatında

karşılaştığınız problemleri ne

ölçüde çözebileceğiniz

düşünüyorsunuz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.24. Okulda kazandırılan

bilgisayar kullanımı

yaşamınızda ne ölçüde

kullanma becerisine

sahipsiniz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

92

BÖLÜM-3



Amaçlarına Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi” ile ilgili ankette yer almayan görüş

ve önerileriniz varsa lütfen yazınız.

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

93

EK:4

VELİ ANKETİ

Sayın Veli,



Değerlendirilmesi” ilgili başlattığı araştırmaya veri toplamak amacıyla veli görüşlerinin

alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla geliştirilen anket iki bölümden

oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde kişisel bilgiler yer alırken ikinci bölümünde

okul başarısıyla ilişkili ifadeler yer almaktadır.







MEB


94

BÖLÜM I

KİŞİSEL BİLGİLER

NOT: Öğrencisi son sınıfta okuyan veliler dolduracak. 1.1. Oturduğunuz il……………………….

1.2. Velisi Olduğunuz Çocuğun Devam Ettiğiniz Lise



1.3. Velisi olduğunuz Ticaret Meslek /Anadolu Ticaret Meslek Lisesi öğrencisi ile yakınlık dereceniz nedir? ( ) 1. Annesi ( ) 2. Babası ( ) 3. Diğer (Lütfen yazınız) 1.4. Çocuğunuzu Ticaret Meslek/ Anadolu Ticaret Meslek Liselerine göndermenizin başlıca sebepleri nelerdir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?

( ) 1. Ticaret sektöründe kolay iş bulacağını düşündüğümden

( ) 2. Gelir düzeyimin düşük olması nedeniyle çocuğumun en kısa sürede meslek sahibi olmasını istiyor olmam

( ) 3. Çocuğumun meslek sahibi olduğunda iş garantisinin olması

( ) 4. Çocuğumun bu okulda okumak istemesi

( ) 5. Arkadaşlarından etkilenmesi

( ) 6. TML-ATML’de okuyan/mezun olmuş bir yakınımızdan etkilenmem ( ) 7. Çocuğumun öğretmenlerin tavsiyesiyle

95

BÖLÜM-2



Hizmet Derecesinin Değerlendirilmesi”ne yönelik aşağıdaki ifadelere katılım derecenizi


NOT: Çocuğunuz hangi okula gidiyorsa o bölümü doldurunuz.


(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK LİSESİNDE OKUYAN VELİLER

DOLDURACAKTIR)


(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET MESLEK LİSESİNDE OKUYAN VELİLER DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.1. Çocuğunuzun okulda

kazanmış olduğu mesleki

bilgi yapacağı iş için ne

derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )



beceri yapacağı iş için ne

derece yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )



tutum ve iş alışkanlıkları

yapacağı iş için ne derece

yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )


kullandığı araç-gereçlerle,

beceri eğitimi yaptığı

işletmelerdeki araç-

gereçlerle ne derece

uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

96


(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK

LİSESİNDE OLAN VELİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ

(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİNDE OLAN

VELİLER DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.5. Sizce bu okuldaki

bölümler yörenin ara kademe

eleman ihtiyacına

yeterlimidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.6. Çocuğunuz okulda almış

olduğu eğitimle işletmede

öğrendiği mesleki bilgi ve

beceriler ne derece

uyumludur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.7. Çocuğunuzun beceri

eğitim aldığı işletmelerdeki

teknik imkânlar ne derece

yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.8. Çocuğunuza staj eğitimi

yaptığı işletmelerde

bölümünün gerektirdiği işlerde

çalışma imkânı ne derce

sunuluyordu?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.9. Okuldaki dersler

öğrencileri, yüksek öğretime

hazırlamada ne derecede

yeterlidir?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.10. Çocuğunuz bu okula

kayıt yaptırmadan önce okul

hakkında ne kadar bilgi

sahibiydiniz?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

97


(ÖĞRENCİSİ TİCARET MESLEK

LİSESİNDE OLAN VELİLER

DOLDURACAKTIR)

ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİ

(ÖĞRENCİSİ ANADOLU TİCARET

MESLEK LİSESİNDE OLAN

VELİLER DOLDURACAKTIR)



BİLGİLER

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

Tam

amen

Büy

ük

Ölç

üd

e

Kıs

men

Çok

Az

Hiç

2.11. Sizce işletmeler eleman

alırken TML-ATML

mezunlarına ne derecede

öncelik tanımaktadırlar?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

2.12. Okuldaki bölümler

yörenin ara kademe eleman

ihtiyacına uygun mudur?

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( )

98

BÖLÜM-3





……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

………………………….

99

KAYNAKÇA Selçuk Üniversitesi Karaman İ . İ . B . F . Dergisi Sayı 12 Yıl 9 Haziran 2007

BALCI, Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma, Pegem A Yayıncılık, Ankara: 2005

KARASAR, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara: 2005

F.Ü.Sosyal Bilimler Dergisi 2002 12

Erdem,C (1999), 16. Millî Eğitim Şurası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar.

Millî Eğitim Basımevi, Ankara.

Saklı,R. (2000), Sanayi Toplumundan Bilgi Çağına Yeni Düşünce Dergisi sayı:2000/10

Sezgin,İ (1999), 16. Millî Eğitim Şurası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar.

Millî Eğitim Basımevi Ankara.

Şahin, İ. Okay, Ş. ve Özdemir, S. (2007), “Türkiye’de Mesleki Teknik Eğitim”

TİSK (1997), Türkiye’de ve Dünyada Mesleki Eğitim

Öçal, H. (2008), Mesleki Eğitim ve Mesleki Yönlendirme, Bilim ve Aklın

TİSK. 2004, Mesleki Eğitim Sistemimiz ve İşletmelerdeki Beceri Eğitimi

[email protected]

[email protected]

TİCARET MESLEK VE ANADOLU TİCARET MESLEK LİSELERİNİN ... · T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI...

Documents

Transcript of TİCARET MESLEK VE ANADOLU TİCARET MESLEK LİSELERİNİN ... · T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI...