TB Radyolojisi TTD TB Kontrolü Kursu, 11.04.2012

Şeref Özkara (ozkaraseref@yahoo.com) Atatürk Göğüs Hastalıkları ve GCEA Hastanesi, Ankara

Film Kalitesi

Kötü film

Film tekrarlanır

Okunabilir film

Önce film kalitesi değerlendirilir

Film kalitesinin unsurları

• Dansitesi uygun olmalı. Parankim net görülmeli.– Yumuşak (beyaz), “underexposure”– Sert (siyah), “overexposure”

• Simetrik olmalı• İnspiryumda çekilmiş olmalı• Akciğerleri içermeli – Larinks ve kostofrenik sinüsleri içermeli.

• Skapulalar akciğer alanı dışında olmalı.• Artefaktlar görüntüyü engellememeli

Mycobacterium tuberculosis: primer enfeksiyon

• Basille ilk karşılaşma sonrası enfeksiyon• Ghon odağı: yerel enfeksiyon• Ranke kompleksi: yerel enfeksiyon ve lenf bezi

yayılımı• Çocuklarda genellikle semptomsuz• Erişkin: kilo kaybı, ateş, öksürük, hemoptizi• Radyoloji muhtemelen %15 normal

Mycobacterium tuberculosis: primer enfeksiyon 2

• Konsolidasyon, genellikle lobu tutar, yavaş temizlenir.

• Çocuklarda atelektazi• Kavite ve miliyer yayılım seyrek• Çocuklarda lenfadenopati tipiktir, erişkinlerde

seyrek• Plevra sıvısı görülebilir. AC hastalığı olmadan.

Çocuklara göre genç erişkinlerde daha fazladır

Ghon lezyonu. Küçük, sınırlı, yoğun nodül.

Ranke komleksi: Sınırlı, yoğun nodül ve hilusta kalsifiye nodül.

Çocukta primer TB: (A) sağ paratrakeal LAP(B) 1 yıl önce, sağ paratrakeal bölge

normal, (C) BT’de düşük yoğunluklu

subkarinal lenf nodu büyümesi, sağ alt lop bronşunu daraltmış.

Çocukta primer TB: konsolidasyon.

Çocukta primer TB: bronkopnömoni. Yamalı konsolidasyon izleniyor.

Tüberküloz, miliyer görünüm (1/3)A. Rasgele dağılmış çok sayıda nodül

Tüberküloz, miliyer görünüm (2/3)B. YÇBT, rasgele dağılmış yaygın nodülleri gösteriyor

Oklar: subplevral nodüllerOk başları: sentrlobüler nodüller

Tüberküloz, miliyer görünüm (3/3)C. Makroskopik görünüm. Rasgele dağılmış nodüller.

Çocukta primer TB: havayolu tutulumu ve hacim kaybı. Sağ küçük fissür yukarı çekilmiş, hacim kaybını gösteriyor.

Primer TB: plevra sıvısı. BT’de iki taraflı plevra sıvısı ve lingulada konsolidasyon. Plevra biyopsisinden M. tuberculosis üretilmiş.

Perikart TB: kalsifiye perikardit. Oklar, perikarttaki kalsifikasyonları gösteriyor.

Primer TB: kavite. Sağ orta alt zonda konsolidason ve kavite (ok)

Postprimer (reaktivasyon) TB

• Latent enfeksiyonun aktifleşmesi ile• Genellikle üst lopların apikal ve posterior

segmentleri ile alt lobun superior segmentinde• Tedavisiz genellikle ilerleyici hastalık yapar• Kavite sıktır: endobronşiyal yayılım olabilir.

Postprimer (reaktivasyon) TB 2

• Sınırları net olmayan konsolidasyon• Kavite %40-87 görülür. • YÇBT’de sentrlobüler nodüller ve “tomurcuklu

ağaç görünümü”• Lenfadenopati ve plevra sıvısı seyrektir• Miliyer yayılım• Hava yolu tıkanıklığı• Tüberküloma

Postprimer TB: Konsolidasyon. A. Apikal ve posterior lop

konsolidasyon ve lineer, nodüler opasiteler.

B. B. Tedavi bitimindeki film. Lineer opasiteler ve hacim kaybı (trakea yer değiştirmesi)

Postprimer TB: konsolidasyon, kavite ve küçük nodüller. A. Yamalı konsolidasyon (ok),

küçük nodüllerB. BT’de, konsolidasyon ve kavite

(ok başı) ile küçük sentrlobüler nodüller (ok)

Postprimer TB. A. Makroskopi: bronşların dolması,

tomurcuklu ağaç görünümü patolojisi

B. YÇBT’de çok sayıda küçük nodüller ve dallanmalar. Bunlar; mukus, püy ve döküntüler ile bronş tıkanmasına bağlıdır (tomurcuklu ağaç görünümü)

Posprimer TB: hızlı AC yıkımı. A. Sol alt lop bronşektazisi ve AC

yıkımı, lingula da etkilenmiş.B. Daha sonra çekilen BT: sol alt

lop yıkımı artıyor.

Posprimer TB: hızlı AC yıkımı. C. Birkaç ay sonraki AC filmi, sol AC

yıkımı ve mediasten yapılarının sola kayması

D. Y(+) kalan hastada sol pnömonektomi yapılınca aşırı hacim kaybı ve bronşektazi görünüyor.

Posprimer TB: kavite. Sağ üst lopta konsolidason, lineer ve nodüler opasiteler, kavite. Sol üst loptaki nodüller, endobronşiyal yayılım ile oluşan “asiner” nodüllerdir.

Posprimer TB: kaviteA. Sağ üst lopta kaviteB. BT’de sağ üst lop

kavitesi duvarı orta derecede kalın ve düzensiz

Postprimer TB: enfeksiyonun endobronşiyal yayılımı. Bronşektazi ve kavite ve sentrlobüler nodüller

Postprimer TB: tedavi yanıtıA. Aktif TB dönemi. Yamalı infiltrasyon, küçük nodüller, kavite

Postprimer TB: tedavi yanıtıC. Sağ apikal kavite de ve sol üst loptaki konsolidasyon ve nodüllerde gerileme. Apikal plevra kalınlaşması artmış.

Postprimer TB: bronkoplevral fistül. BT’de çok sayıda hava sıvı seviyesi ve bronkoplevral fistül.

Postprimer TB: spontan pnömotoraks.BT’de pnömotoraks ve sağ akciğer konsolidasyonu görülüyor.

Postprimer TB: TB ampiyem.BT’de plevrada kalsifikasyon ve büyük bir plevra sıvı varlığı izleniyor.

Postprimer TB: tüberkülom. Akciğer filminde sol apekste nodül izleniyor.

Postprimer TB: tüberkülom. Sol apikal lezyon kontrast tutmuyor ve kalsifiye değil.

Postprimer TB: tüberkülom. TB tedavisi sonrası nodülde kısmi gerileme izleniyor.

Postprimer TB: kavite ve yerel endobronşiyal yayılım

Postprimer TB: bronkolitiyazis. Bronkolit basısı nedeniyle sağ orta lop medial segmentte kısmi tıkanma

Postprimer TB: bronkostenoz. AC filminde sol üst lopta hacim kaybı. Sol üst lopta sisli bir opasite, sol kalp sınırı silinmiş. Koronal BT’de sol ana bronşta darlık.

ÇİD-TB hastası. BT’de konsolidasyon ve kavite izleniyor.

TB kollaps tedavisi. İçi boş toplarla yapılan plombaj

TB kollaps tedavisi, torakoplasti. Kalsifiye fibrotoraks izleniyor

TB’de sık görülmeyen bulgular

• Atipik parankim yerleşimi: postprimer TB’de üst lop anterior segment, alt lop tutulumu

• Postprimer TB’de LAP, birlikte parankim opasitesi olsun ya da olmasın

• TB ile ilişkili yaygın (diffüz) opasiteler• Akciğer kavitelerinde hava-sıvı düzeyleri• Kitle benzeri opasiteler ya da tüberkülomalar• 40 yaş üstü hastalarda primer TB görünümleri• Tek başına plevra sıvısı

TB’nin komplikasyonları

• Aspergilloma• Rasmussen anevrizması• Bronkolitiyazis• Bronşektazi ve akciğer

harabiyeti• Trakeoösefageal fistül• Ösefagomediastinal

fistül

• Hava yolu darlığı• Ampiyem• Perikardit• Mediasten fibrozisi• Göğüs duvarı absesi• Spinal osteomiyelit

Santral sinir sistemi TB: tüberkülomlar

Kas-iskelet TB: spina ventosa. İkinci parmak kemik dokusunda kistik harabiyet ve yumuşak doku şişliği

Genitoüriner TB: Cam macunu böbrek, böbrek şeklinde amorf kalsifikasyon

TB aktif mi?• Görüntüleme, bakteriyolojinin yerini tutmaz. • 6 ay ya da daha eski film var ve bulgular stabil ise inaktif olduğu

düşünülür. BAZI FİLM BULGULARI AKTİFLİK LEHİNEDİR

• Lenfadenopati • Konsolidasyon (hava boşluğu ya da AC lobu)• Endobronşiyal yayılım görünümü

– Sentrlobüler nodüller (YÇBT)– Dallanma göstermesi (YÇBT)

• Miliyer görünüm• Akciğerde kaviteler• Bu bulguların fibrozis ya da yapısal bozulma olmadan görülmesi

YÇBT ve TB aktifliği

AKTİFLİK LEHİNE• Konsolidasyon• Nodüller (özellikle dallanma görünümü ile)• Buzlu cam opasitesi

İNAKTİFLİK LEHİNE• Bronşektazi • Lineer ve retiküler opasiteler• Yapısal bozulma• Kalsifiye nodüller

BAĞIŞIKLIĞIN BASKILANMASI VE TB

• Bağışıklık fazla baskılanınca (CD4<200hc/µL)– Akciğer dışı TB sık görülür– Toraks bulguları primer TB’ye benzer.

• Konsolidasyon• LAP• Plevra sıvısı

• Miliyer görünüm, bağışıklık ciddi şekilde baskılanınca daha fazla görülür.

• Ciddi bağışıklığı baskılanmış hastada LAP sıklıkla baskın ya da tek bulgudur. – Tutulan lenf bezinin dış kenarlarında kontrast tutulur.– HIV’de periferik kontrast tutulumlu LAP, mikobakteri

lehinedir.

HIV/AIDS ile birlikte TB: primer TB görünümü. Alt lobda konsolidasyon, plevra sıvısı

HIV/AIDS ile birlikte TB: primer TB görünümü: sağ paratrakeal LAP. BT’de lenf bezi merkezinde dansite düşük, nekrozu düşündürüyor.

HIV/AIDS ve anti retroviral tedavi (ART) ile bağışıklığın geri gelmesi sendromu (immune reconstitution syndrome): ART öncesi film, minimal, hilus periferi değişiklikler. ART’den aylar sonra sağ paratraekal LAP görülüyor.

Teşekkürler