SUÇ, ŞİDDET SUÇ, ŞİDDET

VEVE

ÖFKEÖFKE

ÖFKE GELİR GÖZ KARARIRÖFKE GİDER YÜZ KIZARIR

TÜRK ATASÖZÜ

Öfkelendiğimizde…Öfkelendiğimizde…

Adrenalin ve noradrenalin hormonunun Adrenalin ve noradrenalin hormonunun salınımı artar ve bununla beraber soluk salınımı artar ve bununla beraber soluk alıp verme hızlanır,alıp verme hızlanır,

kalp atışı hızlanır , kalp atışı hızlanır , göz bebekleri büyür ve göz bebekleri büyür ve tansiyonumuz çıkar. tansiyonumuz çıkar.

Neden Öfkeleniriz?Neden Öfkeleniriz? Çıkmazda hissettiğimizdeÇıkmazda hissettiğimizde Anlaşılmadığımızı hissettiğimizdeAnlaşılmadığımızı hissettiğimizde EngellendiğimizdeEngellendiğimizde Tehdit algıladığımızdaTehdit algıladığımızda Benliğimize direkt saldırıldığındaBenliğimize direkt saldırıldığında Bizim için önemli olan şeylere Bizim için önemli olan şeylere

(önemlilerimize) saldırıldığında (önemlilerimize) saldırıldığında

AYRICAAYRICA Kavgalar, Kavgalar, Saygısızlık Saygısızlık Kişisel YatkınlıkKişisel Yatkınlık Kendini ifade etme çabasıKendini ifade etme çabası Olumsuz Medya Programı Ve YayınlarOlumsuz Medya Programı Ve Yayınlar Kötü Arkadaş ÇevresiKötü Arkadaş Çevresi Yanlış Anne Ve Baba TutumlarıYanlış Anne Ve Baba Tutumları Akran ZorbalığıAkran Zorbalığı Şiddete Maruz KalmaŞiddete Maruz Kalma İstediğini Alamama, İstediğini Alamama, Haksız Davranışlara Maruz Kaldığını Düşünme, Haksız Davranışlara Maruz Kaldığını Düşünme, Arkadaş Kaybı,Arkadaş Kaybı, Kaçırılmış Fırsatlar…Kaçırılmış Fırsatlar…

Aşırı öfkenin altında “herşey istediğim gibi Aşırı öfkenin altında “herşey istediğim gibi olmalı!” mesajı yatar. Bunu engelleyen en olmalı!” mesajı yatar. Bunu engelleyen en küçük bir olay bu tip insanları sinirlendirir. küçük bir olay bu tip insanları sinirlendirir.

Engellenme toleransları düşüktür.Engellenme toleransları düşüktür.

Öfkelendiğimizde…Öfkelendiğimizde…

savunma mekanizmalarımızsavunma mekanizmalarımız

BastırabilirizBastırabiliriz Anlatabiliriz / İfade edebilirizAnlatabiliriz / İfade edebiliriz

Dindirebiliriz / SakinleşebilirizDindirebiliriz / Sakinleşebiliriz

öfke ? öfke ?

çok hafif bir rahatsızlıktan yoğun bir şiddete çok hafif bir rahatsızlıktan yoğun bir şiddete kadar gidebilen bir duygudur.kadar gidebilen bir duygudur.

Öfke, üzüntü, korku, sevinç Öfke, üzüntü, korku, sevinç Bu dört Bu dört temel duygudantemel duygudan

biridir.biridir.

Öfke,Öfke,Sosyalleşme ile birlikte Sosyalleşme ile birlikte

şekillenirşekillenir

Öfkenin Öfkenin doğuştandoğuştan geldiği, geldiği,

cinsiyet farklılığınıncinsiyet farklılığının, daha çok , daha çok sosyo-kültürel olarak beslendiğisosyo-kültürel olarak beslendiği

bilinmektedir.bilinmektedir.

Öfke,Öfke, Bireyin herhangi bir Bireyin herhangi bir

engellenme, adaletsizlik ya da engellenme, adaletsizlik ya da kendi benliğine yönelik bir kendi benliğine yönelik bir

tehdit hissettiğinde yaşanan tehdit hissettiğinde yaşanan duygudur.duygudur.

Bu duygu, organizmaya saldırıldığı Bu duygu, organizmaya saldırıldığı zaman, kendisini savunmasına ve zaman, kendisini savunmasına ve

savaşmasına yardımcı olacak güçlü savaşmasına yardımcı olacak güçlü fizyolojik, duygusal ve davranışsal fizyolojik, duygusal ve davranışsal tepkilerin ortaya çıkmasını sağlar. tepkilerin ortaya çıkmasını sağlar.

EVETEVET

Bu nedenlerle, belli düzeydeki bir Bu nedenlerle, belli düzeydeki bir kızgınlık duygusu varoluş için kızgınlık duygusu varoluş için

gereklidir.gereklidir.

Belli bir dozu hayatın devamı için gerekli Belli bir dozu hayatın devamı için gerekli olmakla beraber belli bir düzeyi aşan olmakla beraber belli bir düzeyi aşan

durumlarda canlı kendisine veya çevresine durumlarda canlı kendisine veya çevresine zarar vermeye başlayabilir. zarar vermeye başlayabilir.

Önemli olan o Önemli olan o sınırısınırı koruyabilmektir. koruyabilmektir.

Öfke,Öfke,NormalNormal bir duygudurbir duygudur..

EVET…EVET…

Ama…Ama…

Normallik düzeyiNormallik düzeyi

değişkendirdeğişkendir

Ve…öfke;Ve…öfke;

Belli bir düzeyde Belli bir düzeyde normalnormal kabul edilirkabul edilir

Kızgınlığa bir çok kolay neden olabilir. Kızgınlığa bir çok kolay neden olabilir. Bunlar dışsal olaylar olduğu kadar içsel Bunlar dışsal olaylar olduğu kadar içsel

olaylar da olabilir .olaylar da olabilir .

Arkadaşınız, anneniz, kardeşiniz, sokaktaki Arkadaşınız, anneniz, kardeşiniz, sokaktaki bir adam, öğretmeniniz vb. belli bir bir adam, öğretmeniniz vb. belli bir insanainsana kızabileceğiniz gibi; trafik sıkışıklığı, iptal kızabileceğiniz gibi; trafik sıkışıklığı, iptal edilen bir randevu, vb. gibi bir edilen bir randevu, vb. gibi bir olayaolaya da da

kızabilirsiniz.kızabilirsiniz.

Kızgınlığınızın ortaya çıkmasından Kızgınlığınızın ortaya çıkmasından kendi kişisel sorunlarınızla ilgili kendi kişisel sorunlarınızla ilgili

kuruntularınızkuruntularınız sorumlu sorumlu olabileceği gibi, daha önceleri olabileceği gibi, daha önceleri

başınızdan geçmiş ve sizi başınızdan geçmiş ve sizi öfkelendirmiş, öfkelendirmiş, travmatik bazı travmatik bazı olayların olayların anılarıanıları da sorumlu da sorumlu

olabilirolabilir

Öfke “Öfke “Normal bir Normal bir duygudur” dedik;duygudur” dedik;

ÖFKENİN diğer duygulardan pek farkı ÖFKENİN diğer duygulardan pek farkı

yok; ancak bu duygu pek çok kişiye yok; ancak bu duygu pek çok kişiye

OlumsuzOlumsuz geliyor geliyor..

Neden mi?Neden mi?

Çünkü, bu duygunun Çünkü, bu duygunun çevreye ve ait olduğu bireyin çevreye ve ait olduğu bireyin

kendisine yansımaları oldukça kendisine yansımaları oldukça olumsuzolumsuz..

Olumsuz olan duygunun kabul Olumsuz olan duygunun kabul edilmesi de doğal olarak pek edilmesi de doğal olarak pek

kolay olmuyor. kolay olmuyor.

Böylece de insanoğlu Böylece de insanoğlu ""öföfkesini", "öfkesini", "öfkekelileri" ve lileri" ve

"öfke"öfkeyiyi" bir türlü " bir türlü anlayamıyor, anlayamıyor,

hatta inkâr bile edebiliyorhatta inkâr bile edebiliyor.. ““yoo… yoo… hayır sinirlenmedim”hayır sinirlenmedim”

Oysa;Oysa;

Öfke de tıpkı üzüntü ve Öfke de tıpkı üzüntü ve mutluluk gibi bir duygu.mutluluk gibi bir duygu.

Bu yüzden inkâr edilmeyi ya Bu yüzden inkâr edilmeyi ya da da kabul edilmemeyikabul edilmemeyi hak hak

etmiyor.etmiyor.

Ancak öfkenin, bu tatsız Ancak öfkenin, bu tatsız süreyi kısaltmak ve onu süreyi kısaltmak ve onu

daha iyi anlamak daha iyi anlamak açısından açısından "tüketilmesi""tüketilmesi"

gerekiyor.gerekiyor.

Ne YAPMALIYIZ ?Ne YAPMALIYIZ ?

Kızgın olduğumuz durumlarda Kızgın olduğumuz durumlarda olayları ya da kişileri değiştirip olayları ya da kişileri değiştirip

yokyok edemeyiz. edemeyiz.

Burada yapılacak şey verilecek Burada yapılacak şey verilecek tepkileri düzenlemektir.tepkileri düzenlemektir.

Kişiler kimi zaman aynı durum karşısında Kişiler kimi zaman aynı durum karşısında farklı tepkiler verebilir.farklı tepkiler verebilir.

Farklı durumlar kişilerde farklı duygular Farklı durumlar kişilerde farklı duygular yaratabilir. yaratabilir.

İnsanların olaylara ve nesnelere verdikleri İnsanların olaylara ve nesnelere verdikleri anlam kişinin algılayışına, onların bu anlam kişinin algılayışına, onların bu durumlara verdiği değerlerle ilgilidir.durumlara verdiği değerlerle ilgilidir.

Bu anlamda öncelikle Bu anlamda öncelikle ilk adımilk adım duygularımızı yani kendimizi tanımaktır.duygularımızı yani kendimizi tanımaktır.

2.Adım 2.Adım

Duyguları Kontrol EdebilmekDuyguları Kontrol Edebilmek

Kararlarımızı ve hareketlerimizi Kararlarımızı ve hareketlerimizi şekillendirirken çoğu zaman şekillendirirken çoğu zaman duygularımızduygularımız, ,

düşüncelerimize baskın çıkar. düşüncelerimize baskın çıkar.

Duygularımız bize hakim olduğu sürece Duygularımız bize hakim olduğu sürece zekamız hiçbir işe yaramaz. zekamız hiçbir işe yaramaz.

Duyguların kontrol edilmesi yeteneği, Duyguların kontrol edilmesi yeteneği, özbilinç temeli üzerinde gelişir ve özbilinç temeli üzerinde gelişir ve

duyguların kontrol altına alınmasını duyguların kontrol altına alınmasını sağlayarak, daha doğru karar sağlayarak, daha doğru karar

vermemize yardımcı olur. vermemize yardımcı olur.

Özbilinç dışardan gelen bir Özbilinç dışardan gelen bir uyarıcının yarattığı duyguları uyarıcının yarattığı duyguları

anlamamızı ve yorumlamamızı anlamamızı ve yorumlamamızı sağlarken, duyguları kontrol sağlarken, duyguları kontrol

edebilme yeteneği bu duyguların edebilme yeteneği bu duyguların kontrolden çıkmasını önler ve kontrolden çıkmasını önler ve

aşırı öfke, korku, üzüntü ve kaygı aşırı öfke, korku, üzüntü ve kaygı gibi duyguları yatıştırmamızı gibi duyguları yatıştırmamızı

sağlarsağlar. .

Bütün duygular bizi belli bir yönde Bütün duygular bizi belli bir yönde harekete geçmeye ve belli bir doyum harekete geçmeye ve belli bir doyum

elde etmeye zorlar.elde etmeye zorlar.

Ancak, duygunun ilk hissedildiği anda Ancak, duygunun ilk hissedildiği anda düşünülen eylemi yapmak her zaman düşünülen eylemi yapmak her zaman

olumlu sonuçlar vermez.olumlu sonuçlar vermez.

(zekanın, öz bilincin devreye girmesi…)(zekanın, öz bilincin devreye girmesi…)

3.Adım3.Adım

Kendini Harekete GeçirmekKendini Harekete Geçirmek

Duyguları tanımak ve kontrol etmekten Duyguları tanımak ve kontrol etmekten sonraki adım, duyguları belli bir amaç sonraki adım, duyguları belli bir amaç doğrultusunda harekete geçirmektir. doğrultusunda harekete geçirmektir.

Duygularını bastırmayıp, uygun ve olumlu Duygularını bastırmayıp, uygun ve olumlu bir şekilde harekete geçiren bireyler bir şekilde harekete geçiren bireyler

bedensel ve ruhsal açıdan daha sağlıklı bedensel ve ruhsal açıdan daha sağlıklı olurlar. olurlar.

Sonrasında…Öfke KontrolüSonrasında…Öfke Kontrolü

İnsanların kontrol etmekte en çok İnsanların kontrol etmekte en çok zorlandıkları duygu öfkedir. Öfke hiçbir zorlandıkları duygu öfkedir. Öfke hiçbir

zaman sebepsiz değildir, ama nadir olarak zaman sebepsiz değildir, ama nadir olarak iyi bir nedeni vardır.iyi bir nedeni vardır.

Öfkeyi dışa vurmak da, öfkeyi azaltmak Öfkeyi dışa vurmak da, öfkeyi azaltmak yerine aksine arttırır. yerine aksine arttırır.

Aklın frenlemediğiAklın frenlemediği hiddet, patlayarak şiddete hiddet, patlayarak şiddete dönüşür. dönüşür.

Kişinin sürekli olarak öfkelenmesine neden Kişinin sürekli olarak öfkelenmesine neden olan olayı düşünmesi, kendini tehdit olan olayı düşünmesi, kendini tehdit altında hissetmesi ve sinir bozucu bir altında hissetmesi ve sinir bozucu bir olaya tanıklık etmesi öfkesini arttırır.olaya tanıklık etmesi öfkesini arttırır.

Öfke anında duyguların esareti ile hareket Öfke anında duyguların esareti ile hareket etmemek için 10 sn etmemek için 10 sn durdur ve… ve…

Son adımSon adım

Sosyal İlişkileri Yürütebilmek (paylaşma)Sosyal İlişkileri Yürütebilmek (paylaşma)

Kendini bilen, duygularını tanıyan ve Kendini bilen, duygularını tanıyan ve çevresindekilerin duygularını anlayabilen çevresindekilerin duygularını anlayabilen

insanların sosyal ilişkileri güçlüdür. insanların sosyal ilişkileri güçlüdür.

Duygular bir anlamda bulaşıcıdır. İnsanlar Duygular bir anlamda bulaşıcıdır. İnsanlar iletişimde karşılıklı olarak birbirlerine iletişimde karşılıklı olarak birbirlerine duygusal sinyaller gönderirler ve bu duygusal sinyaller gönderirler ve bu sinyaller birlikte olan kişileri etkiler.sinyaller birlikte olan kişileri etkiler.

Çevremizdeki insanlara olumlu sinyaller Çevremizdeki insanlara olumlu sinyaller gönderirsek bunun yansıması da olumlu gönderirsek bunun yansıması da olumlu olacaktır.olacaktır.

Sosyalleşme sürecinde yapılması Sosyalleşme sürecinde yapılması gerekenlergerekenler

İnsanlar çeşitli özellikleri ve sahip İnsanlar çeşitli özellikleri ve sahip

oldukları değerlerle birbirlerinden oldukları değerlerle birbirlerinden

farklıdırlar. farklıdırlar.

İnsanlar arasında giyim, kuşam, İnsanlar arasında giyim, kuşam,

inanç, değerler vb. farklılıklar her zaman inanç, değerler vb. farklılıklar her zaman

olacaktır.olacaktır.

1.1. (Farklılıkları doğal (Farklılıkları doğal karşılayıp ),karşılayıp ),

Kimi zaman kişiyi Kimi zaman kişiyi olduğu gibi olduğu gibi

KabullenmekKabullenmek

2. İnsanları duyguları 2. İnsanları duyguları nedeniyle nedeniyle

yargılamamakyargılamamak

3.3. Ve en önemlisi Ve en önemlisi empatiempati kurabilmekkurabilmek….….

Sizde çevrenizdeki insanların ve arkadaşlarınızın Sizde çevrenizdeki insanların ve arkadaşlarınızın

farklı olmaları nedeniyle onlara yönelik önyargıya farklı olmaları nedeniyle onlara yönelik önyargıya

sahip olmayın. İlişkilerinizi koparmayın. Unutmayın sahip olmayın. İlişkilerinizi koparmayın. Unutmayın

ki kardeşler arasında da farklılıklar vardır. Ama ki kardeşler arasında da farklılıklar vardır. Ama

önemli olan bu farklılıklara rağmen önemli olan bu farklılıklara rağmen

bir arada yaşamaktır.” bir arada yaşamaktır.”

Öfke Patlamalarını Kontrol Etme Yolları

GevşemeGevşeme

Derin nefes alma ve kişiyi yatıştırabilecek Derin nefes alma ve kişiyi yatıştırabilecek durumların hayal edilmesi bir yoldur.durumların hayal edilmesi bir yoldur.

Derin nefeslerinizi alırken, kendi kendinize Derin nefeslerinizi alırken, kendi kendinize tekrar tekrar “Gevşe!” ya da “Sakin ol!” tekrar tekrar “Gevşe!” ya da “Sakin ol!” diyerek telkinde bulunun.diyerek telkinde bulunun.

Belleğinizden çağırarak ya da hayal Belleğinizden çağırarak ya da hayal ederek sizi gevşetecek bir yer ya da ederek sizi gevşetecek bir yer ya da ortamı düşünün ve gözünüzün önüne ortamı düşünün ve gözünüzün önüne getirmeye çalışın. getirmeye çalışın.

Bilinçte Yeniden YapılandırmaBilinçte Yeniden Yapılandırma Kızgın olduğumuzda düşüncelerimizi ve Kızgın olduğumuzda düşüncelerimizi ve

duygularımızı abartarak ifade ederiz. Burada duygularımızı abartarak ifade ederiz. Burada yapılacak olan düşünce tarzımızı değiştirmektir. yapılacak olan düşünce tarzımızı değiştirmektir. “Herşey mahvoldu!” demek yerine “evet bu kötü “Herşey mahvoldu!” demek yerine “evet bu kötü oldu fakat dünyanın da sonu değil diyebilmek” oldu fakat dünyanın da sonu değil diyebilmek” tir.tir.

““Asla” veya “hiçbir zaman” gibi kelimeler öfkeyi Asla” veya “hiçbir zaman” gibi kelimeler öfkeyi tetikler. Bunların kullanımı olabildiğince tetikler. Bunların kullanımı olabildiğince azaltılmalıdır.azaltılmalıdır.

Mantıklı düşünmeye başlanınca öfkenin nesnesi Mantıklı düşünmeye başlanınca öfkenin nesnesi belirlendiği için öfke azalır. Daha katlanılır bir belirlendiği için öfke azalır. Daha katlanılır bir hale gelir.hale gelir.

Problemi ÇözmeProblemi Çözme

Önce öfke yaratan durumun değiştirilip Önce öfke yaratan durumun değiştirilip değiştirilemeyeceğine bakılmalı. Eğer durum değiştirilemeyeceğine bakılmalı. Eğer durum

değiştirilemeyen bir durumsa çözüme değiştirilemeyen bir durumsa çözüme odaklanmak yerine sorunla yüzleşmeli. Birden odaklanmak yerine sorunla yüzleşmeli. Birden

sorunlara yanıt bulunamıyorsa kişi kendine sorunlara yanıt bulunamıyorsa kişi kendine yüklenmemeli zamana yaymalı , gerekirse bir yüklenmemeli zamana yaymalı , gerekirse bir

profesyonelden yardım almalıdır. Çünkü sorunun profesyonelden yardım almalıdır. Çünkü sorunun nedenini bulamadıkça engellenme hissi nedenini bulamadıkça engellenme hissi

yaşanacaktır ki bu da tekrar kızgınlığa neden yaşanacaktır ki bu da tekrar kızgınlığa neden olabilir.olabilir.

İletişimin iyileştirilmesiİletişimin iyileştirilmesi

Öfkeli anda kırıcı ve yargılayıcı olunmamak Öfkeli anda kırıcı ve yargılayıcı olunmamak için bir an için geriye çekilip olay için bir an için geriye çekilip olay

gözetlenmeli. Gerçekten ne hissettiğinizi gözetlenmeli. Gerçekten ne hissettiğinizi tartmalı ve asıl duygularınızı yapıcı bir tartmalı ve asıl duygularınızı yapıcı bir

şekilde ifade etmelisiniz. Kendinize zaman şekilde ifade etmelisiniz. Kendinize zaman tanımamalısınız , yavaştan almalısınız. tanımamalısınız , yavaştan almalısınız.

MizahMizah

Mizahın olduğu yerde öfke barınamaz. Bu Mizahın olduğu yerde öfke barınamaz. Bu yüzden öfkeli anlarınızın mizahi yüzden öfkeli anlarınızın mizahi

bölümlerini yakalayın ve aklınızda hayal bölümlerini yakalayın ve aklınızda hayal edin. Burada unutulmaması gereken edin. Burada unutulmaması gereken mizah kullanmak kişinin sorunlarını mizah kullanmak kişinin sorunlarını

gülerek geçiştirmemek olduğu ve mizah gülerek geçiştirmemek olduğu ve mizah kullanırken alaycı bir hal almamasına kullanırken alaycı bir hal almamasına

dikkat etmek gerekir.dikkat etmek gerekir.

Çevre DeğişikliğiÇevre Değişikliği

Bazen sinirlendiğimizde bizi sinirlendiren Bazen sinirlendiğimizde bizi sinirlendiren ortamdan uzaklaşmak öfkemizi dindirip ortamdan uzaklaşmak öfkemizi dindirip mantıklı düşünmemize neden olabilir.mantıklı düşünmemize neden olabilir.

bir anlık bir anlık öfke ile yapılan biröfke ile yapılan bir davranışın, bizi nasıl bir sonuca davranışın, bizi nasıl bir sonuca

sürükleyeceğini bilemeyiz.sürükleyeceğini bilemeyiz.

Size gün içerisinde çok stres veren Size gün içerisinde çok stres veren zamanlara dikkat edin ve bu zamanlara dikkat edin ve bu

zamanlarda kendinize küçük bir mola zamanlarda kendinize küçük bir mola verin. verin.

Bu sizin o anı daha rahat atlatmanızı ve Bu sizin o anı daha rahat atlatmanızı ve daha anlayışlı bir şekilde daha anlayışlı bir şekilde

karşılamanızı sağlayacaktırkarşılamanızı sağlayacaktır

ÖFKELİ HER HAREKET, DAHA AZ MUTLU ÖFKELİ HER HAREKET, DAHA AZ MUTLU OLMANIZA NEDEN OLACAKTIR.OLMANIZA NEDEN OLACAKTIR.

Herkesin DikkatineHerkesin Dikkatine; ; Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu kolaydır. Herhangi bir kimse öfkelenebilir. Bu kolaydır. Ne var ki; Ne var ki; Doğru İnsana Doğru İnsana Doğru Derecede Doğru Derecede Doğru Zamanda Doğru Zamanda Doğru Maksatla ve Doğru Maksatla ve Doğru Biçimde Öfkelenmek Doğru Biçimde Öfkelenmek İşte Bu Zordur.... ARİSTOİşte Bu Zordur.... ARİSTO

ÖFKE DOĞAL BİR DUYGUDUR!ÖFKE DOĞAL BİR DUYGUDUR!Ancak;Ancak;

Hem kendini hem de başkalarını İNCİTME!Hem kendini hem de başkalarını İNCİTME!

Hem kendine hem de başkalarınaHem kendine hem de başkalarına

ZARAR VERME!ZARAR VERME!

Öfke duygunu ifade edebilmeyi ÖĞREN!Öfke duygunu ifade edebilmeyi ÖĞREN!

Şiddete … Şiddete … sakinliklesakinlikle

Dinlediğiniz içinDinlediğiniz için

teşekkürler…teşekkürler…

Nazmiye BALCINazmiye BALCI

Yüreğir Rehberlik Araştırma MerkeziYüreğir Rehberlik Araştırma Merkezi