By Petroleum Institute of Thailand

ปโตรเคม คออะไร

??

By Petroleum Institute of Thailand

“ปโตรเคม”

มาจากรากศพทเดมคอ สารเคมหรอเคมภณฑจากปโตรเลยม (Petroleum Chemicals)

“สารเคม กลมสารเคมหรอเคมภณฑใดๆ ทมองคประกอบหลกคอ สารประกอบไฮโดรคารบอน ตอมาไดขยายความครอบคลมไปถงสารอนทรยอกหลายชนดและสารอนนทรยบางชนด”

ในเบองตนหมายถง

ปจจบนเคมภณฑปโตรเลยมหรอปโตรเคม (Petrochemicals) มจำานวนมากมายนบหมนชนด เราจงพบเหน คนเคย ใชงานอยทกวน แตยงมอกหลายชนดทเราอาจไมคนเคยหรอไมทราบมากอนวาผลตภณฑเหลานนมาจากปโตรเคม

By Petroleum Institute of Thailand

การพฒนาเคมภณฑปโตรเลยมหรอปโตรเคม เรมขนเมอประมาณป ค.ศ.1900 และเรมเขามามบทบาททดแทนวสดจากธรรมชาตเพอตอบสนองความตองการพนฐาน ความสะดวกสบายและเพอชวตทดขน เชน บรรจภณฑอาหาร เสนใยสงเคราะห วสดสำาหรบกอสราง นอกจากนผลตภณฑจากปโตรเคมไดเขามามสวนชวยพฒนายารกษาโรคและอตสาหกรรมการแพทย แมกระทงปโตรเคมในการผลตผลตผลภาคการเกษตรและอาหาร

บทบาทของปโตรเคมในชวตประจำาวน (1/2)

ในชวตประจำาวนของเราตงแตตนนอนจนเขานอนอกครง ปโตรเคมเขามามบทบาทหรอมสวนรวมในกจกรรมทกอยางทเราทำา

•พอลเอทลน

• ไนลอน•พอลเอทลนเทเรฟแท

เลต• อะครลกไฟเบอร

•พอลไวนลคลอไรด

•พอลเอทลน

• อะครโลไนไทรล บวทาไดอนสไตรน

•พอลไวนลคลอไรด

•พอลเอทลน

•พอลโพรพลน

•พอลเอทลนเทเรฟแทเลต

By Petroleum Institute of Thailand

เพอรองรบประชากรทเพมขน การพฒนาผลตภณฑจากปโตรเคมจำาเปนตองดำาเนนตอไปทงในดานการขยายการผลตใหเกดการประหยดจากขนาด (Economies of Scale) การลดตนทนการผลต การปรบปรงคณภาพผลตภณฑ การคนควาวจยเพอผลตภณฑใหมๆ ทมความสลบซบซอนขน เพอตอบสนองความตองการของมนษย แตการพฒนาดงกลาวนอกจากจะตองตอบสนองแรงผลกดนจากความตองการของมนษยแลว ยงตองคำานงถงการดแลบรรยากาศและสภาวะแวดลอมของโลกอยางเหมาะสมและจรงจง เพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนและการอยรวมกนของประชาคมโลกอยางสนตดวย

บทบาทของปโตรเคมในชวตประจำาวน (2/2)

• พอลไวนลคลอไรด

• พอลโพรพลน

• พอลเอทลน เทเรฟแทเลต

• พอลสไตรน• พอลเอทลน เท

เรฟแทเลต

• พอลโพรพลน• พอลสไตรน

• พอลบวทลน เทเรฟแทเลต

• พอลโพรพลน• อะครโลไนไทรล บว

ทาไดอนสไตรน• พอลสไตรน

• เทฟลอน • พอลคารบอเนต • พอลโพรพลน• พอลสไตรน

• พอลคารบอเนต• พอลโพรพลน• อะครโลไนไทรล บว

ทาไดอนสไตรน• พอลสไตรน

• พอลไวนลคลอไรด• พอลยรเทน

• ไนลอน•พอลเอทลนเทเรฟแทเลต• อะครลกไฟเบอร

• พอลเอทลน เทเรฟแทเลต• พอลไวนลคลอไรด

• เมทลเมทาครเรต

By Petroleum Institute of Thailand

แหลงวตถดบหลกทนำามาเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม มาจากแหลงสารประกอบไฮโดรคารบอนทประกอบดวยอะตอมของคารบอนและไฮโดรเจน ไดแก ปโตรเลยม ซงรวมถงกาซธรรมชาต นำามนปโตรเลยม คอนเดนเสท ถานหน นอกเหนอนยงอาจมาจากแหลงอนโดยเฉพาะจากพชทเรยกรวมๆ วา แหลงชวภาพดวย

ปโตรเคมมาจากไหน (1/4)

By Petroleum Institute of Thailand

เปนแหลงไฮโดรคารบอนทอยในสถานะกาซ จดเปนไฮโดรคารบอนทเปนแหลงพลงงานสะอาดเมอเทยบกบแหลงไฮโดรคารบอนประเภทอนๆ แตมขอจำากดเนองจากสถานะทเปนกาซทำาใหจดเกบและขนสงยาก ดงนนประเทศทใชกาซธรรมชาตเปนแหลงพลงงานหรอเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมจงมกเปนประเทศทมแหลงกาซธรรมชาตในประเทศหรอเขาถงแหลงกาซธรรมชาตในราคาถกได

กาซธรรมชาต (Natural Gas)

ผลตภณฑทไดจากโรงงานแยกกาซธรรมชาตประกอบดวยกาซมเทน (Methane) เปนเชอเพลงผลตกระแสไฟฟาเปนหลก แตบางประเทศใชเปนวตถดบตงตนสำาหรบ

อตสาหกรรมปโตรเคม

กาซอเทน (Ethane) เปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม ใชผลตปโตรเคมขนตน คอ เอทลน

กาซโพรเพน (Propane) เปนวตถดบตงตนสำาหรบการผลตโพรพลน

กาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas; LPG)

เปนกาซผสมระหวางกาซโพรเพนและกาซบวเทน เปนทรจกกนทวไปอกชอหนงวา กาซหงตม และยงใชเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมดวย

แกโซลนธรรมชาต (Natural Gasoline; NGL)

สามารถนำาไปใชเปนสวนผสมของนำามนเบนซนและเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม

ปโตรเคมมาจากไหน (2/4)

By Petroleum Institute of Thailand

เปนแหลงไฮโดรคารบอนทสำาคญทสด เปนปโตรเลยมทมสถานะของเหลว และมปรมาณการใชมากทสดในโลกเมอเทยบกบแหลงไฮโดรคารบอนอนๆ กอนนำาไปใชประโยชนตองนำาไปกลนลำาดบสวนเพอแยกไฮโดรคารบอนออกเปนสวนกลนทมชวงจดเดอดตางๆ และผลตเปนผลตภณฑปโตรเลยมหลายชนด

ผลตภณฑปโตรเลยมทไดจากโรงกลนทนยมใชเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมแนฟทา (Naphtha) เปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมทใชมากทสด แนฟทาสวนใหญ

จะอยในสายการผลตของโรงกลนเพอใชผลตนำามนเบนซน

กาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas; LPG)

สามารถเปนไดทงเชอเพลงและวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคมเชนเดยวกบกาซปโตรเลยมเหลวทไดจากโรงแยกกาซธรรมชาต

กาซออยล (Gas oil) สวนใหญใชเชอเพลงเพอผลตนำามนดเซล แตโรงปโตรเคมบางแหงกมการใชเปนวตถดบตงตนในการผลตผลตภณฑปโตรเคม

นำามนปโตรเลยมดบหรอนำามนดบ (Crude Oil)

ปโตรเคมมาจากไหน (3/4)

By Petroleum Institute of Thailand

เปนนำามนปโตรเลยมดบทผลตมาจากแหลงกาซธรรมชาต สามารถนำาไปกลนโดยผสมกบนำามนปโตรเลยมในโรงกลนนำามน หรอนำามากลนแยกในโรงกลนแยกคอนเดนเสท ผลตภณฑปโตรเลยมทไดสามารถนำาไปใชไดเชนเดยวกบผลตภณฑปโตรเลยมจากโรงกลนนำามน เพยงแตสดสวนผลตภณฑทเปนแนฟทามากกวาโรงกลนนำามน และนำามาใชเปนวตถดบตงตนเพอปอนโรงงานปโตรเคมไดเชนกน

เปนแหลงไฮโดรคารบอนทเปนของแขง ใชเปนเชอเพลงสำาหรบผลตไฟฟาเปนหลก ถานหนบางแหลงสามารถนำามาผานกระบวนการกลนแยกเปนนำามนดบหรอกาซ ซงใชเปนวตถดบตงตนสำาหรบอตสาหกรรมปโตรเคม เชน เดยวกบไฮโดรคารบอนทมาจากกาซธรรมชาตและนำามนดบ

แหลงสารประกอบไฮโดรคารบอนอนๆ เชน หนนำามน (Oil Shale) ทรายนำามน (Tar Sand) เชลแกส (Shale Gas) เปนตน ซงมบทบาทเพมขนเปนลำาดบโดยเฉพาะเมอราคานำามนปโตรเลยมสงขน นอกจากน ยงมแหลงสารประกอบไฮโดรคารบอนจากพชทเรยกรวมๆ วาแหลงชวภาพ

ทรายนำามน

แหลงชวภาพ

ปโตรเคมมาจากไหน (4/4)

คอนเดนเสท (Condensate)

ถานหน (Coal)

แหลงวตถดบอนๆ

By Petroleum Institute of Thailand

ชวงเวลาทเกดแรงผลกดนทำาใหเกดการเรงพฒนาทสำาคญคอ ชวงสงครามโลกครงทสอง ทตองการทงพลงงาน เชอเพลง ยทโธปกรณ ยทธภณฑตางๆ เปนจำานวนมาก ทำาใหนกวทยาศาสตรเรงวจยและพฒนาวสดรวมถงวธการผลตใหไดปรมาณมากดวย จงสามารถผลตปโตรเคมหลายชนดทมการคนพบมากอนหนานนหลายสบป หลงจากสงครามโลกครงทสองสนสดลงการพฒนาผลตภณฑปโตรเคมเปนไปอยางตอเนองรวดเรวและมความหลากหลายมาก

จดเรมตนการพฒนาผลตภณฑจากปโตรเคม

จดกำาเนดผลตภณฑปโตรเคมชนดแรกนาจะเปนในป ค.ศ. 1869 เมอมการสงเคราะหพอลเมอรชนดแรกจากเซลลโลสทไดจากปฎกยาไนเตรชนของผงไม และตอมาไดมการเตมการบร ทำาหนาทเปนสารเสรมสภาพพลาสตกและพฒนาตอมาเปนเซลลโลสแอซเทตทใสเหนยวและรดเปนแผนได ผลตในชอทางการคาวา เซลลลอยด และเปนพนฐานของความเขาใจกลไกปฏกรยาการเกดพอลเมอรและการผลตผลตภณฑปโตรเคมตงแตป ค.ศ. 1900

By Petroleum Institute of Thailand

ปโตรเคมขนตนปโตรเลยมเนองจากอตสาหกรรมปโตรเคมสวนใหญใชวตถดบตงตน (Feedstock) ทเปนผลตภณฑปโตรเลยมหลายชนดและมปรมาณการใชมากทสดเทยบกบวตถดบตงตนจากแหลงอนๆ อตสาหกรรมปโตรเคมจงมความสมพนธและเชอมโยงกบอตสาหกรรมปโตรเลยมเปนอยางมาก

ความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมปโตรเลยมกบอตสาหกรรมปโตรเคม

วตถดบตงตนจากอตสาหกรรมกลนแยกปโตรเลยมนำาไปผลตเปนผลตภณฑปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Product) จำาแนกตามสารประกอบไฮโดรคารบอน 7 ประเภทสำาคญ ไดแก

1 . กลมเคมซ 1 (C1 Chemistry)2. เอทลน (Ethylene) 3. โพรพลน (Propylene)4. บวทาไดอน (Butadiene) ในซ 4 ผสม (Mixed C4)5. เบนซน (Benzene)6. ทอลวอน (Toluene) 7. ไซลน (Xylene)

จากผลตภณฑปโตรเคมขนตนเหลานนำาไปผลตเปนผลตภณฑปโตรเคมขนกลางและขนปลายทมความหลากหลายตอไปจำานวนมาก และทายทสดแปรรปเปนผลตภณฑตางๆ ซงจำาแนกออกเปนหลายกลม กลมทสำาคญ ไดแก พลาสตก เสนใยสงเคราะห ยางและวสดยดหยน สารเคลอบ และกาว เปนตน นอกจากน ยงสามารถนำาไปผลตผลตภณฑเคมอนๆ ไดอกดวย

By Petroleum Institute of Thailand

โครงสรางของผลตภณฑปโตรเคมตามขนการผลตในสายโซอตสาหกรรมปโตรเคมสามารถแบงลำาดบงายๆได 3 ขน ดงน

2. ผลตภณฑปโตรเคมขนกลาง (Intermediate Petrochemical Product)เปนผลตภณฑปโตรเคมทใชผลตภณฑจากอตสาหกรรมปโตรเคมขนตนเปนวตถดบ ผลตภณฑปโตรเคมขนกลางม

มากมายหลายประเภท กระบวนการผลตและการใชงานทมลกษณะเฉพาะในแตละตวแตกตางกนไป ตวอยางเชน เอทลนไกลคอล เปนผลตภณฑปโตรเคมขนกลางทผลตจากเอทลน หรอสไตรนมอนอเมอรเปนผลตภณฑปโตรเคมขนกลางทผลตจากเบนซนและเอทลน เปนตน

โครงสรางผลตภณฑปโตรเคม (1/2)

1. ผลตภณฑปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Product)เปนผลตภณฑปโตรเคมขนแรกสด สวนใหญผลตจากผลตภณฑปโตรเลยม ใชเปนวตถดบตงตน สำาหรบผลตเปนผลตภณฑปโตรเคมขนตน ซงสามารถแบงไดเปน 3 กลมตามโครงสรางพนฐานของโมเลกลดงน

กลมเคมซ 1 (C1 Chemistry Group) ผลตภณฑปโตรเคมขนตนกลมนมบทบาทมากในเชงอตสาหกรรม ไดแก เมทานอล (Methanol)

กลมโอเลฟนส (Olefins Group) ผลตภณฑปโตรเคมขนตนกลมนมบทบาทมากในเชงอตสาหกรรม ไดแก เอทลน (Ethylene) โพรพลน (Propylene) และ บวทาไดอน (Butadiene) ในซ 4 ผสม (Mixed C4)

กลมแอโรแมตกส (Aromatics Group) ผลตภณฑปโตรเคมขนตนกลมนมบทบาทมากในเชงอตสาหกรรม ไดแก เบนซน (Benzene) ทอลวอน (Toluene) และ ไซลน (Xylene)

By Petroleum Institute of Thailand

3. ผลตภณฑปโตรเคมขนปลาย (Downstream Petrochemical Product)ใชวตถดบจากอตสาหกรรมปโตรเคมขนตนหรอขนกลางมาใชผลตผลตภณฑปโตรเคมขนปลาย

โครงสรางผลตภณฑปโตรเคม (2/2)

กลมพลาสตก (Plastic) เปนกลมทมการใชผลตภณฑปโตรเคมขนปลายมากทสด สามารถจดกลมยอยตามสมบตพเศษและการใชงาน เชน พลาสตกทเปนโภคภณฑหรอใชงานทวไป (Commodity Plastic) พลาสตกทใชงานวศวกรรม (Engineering Plastic) และพลาสตกทมสมรรถนะสง (High Performance Plastic)

กลมเสนใยสงเคราะห (Synthetic Fibre)เปนวสดเสนใยสงเคราะหขนเพอทดแทนเสนใยธรรมชาต นอกจากนยงสามารถทำาใหมสมบตพเศษแตกตางไปจากเสนใยธรรมชาตอกดวย สามารถทดแทนฝาย ขนสตว ปาน ปอ เปนตน

กลมยางสงเคราะห (Synthetic Rubber, Elastomer) เปนวสดสงเคราะหขนเพอใหมสมบตใกลเคยงหรอดกวายางธรรมชาต โดยใหมความยดหยนคลายยางธรรมชาต แตมความคงทนตอการใชงานมากกวา เชน ยางรถยนต

กลมสารเคลอบผวและผลตภณฑกาว (Synthetic Coating and Adhesive Material) เปนผลตภณฑ ปโตรเคมเพอเคลอบผววสดใหแขงแรง คงทน และสวยงาม

ผลตภณฑ ปโตรเคมขนปลายสามารถแบงเปนกลมหลกๆตามประเภทของการใชงานไดดงน

By Petroleum Institute of Thailand

ผลตภณฑปโตรเคม และอตสาหกรรมทเกยวของวตถดบ ผลตภณฑปโตรเคมขนตน ผลตภณฑปโตรเคมขนกลาง/

ขนปลาย/เคมอนๆอตสาหกรรมตอเนอง

กาซธรรมชาต

อเทน/ โพรเพน/

แอลพจ

นำามนดบ

แอลพจ/แนฟทา

เอทลน

โพรพลน

บวทาไอดน

เบนซน

ทอลวอน

ไซลน

พลาสตก พอลเอทลน พอลไวนลคลอไรด พอลสไตรน พอลโพรพลน และอนๆ

วตถดบเสนใยสงเคราะห เอทลนไกลคอล กรดเทเรฟเทลก อะครโลไนไทรล คาโพรแลกแทม และอนๆ

ยางสงเคราะห ยางสไตรนบวทาไดอน ยางบวทาไดอน ยางคลอโรพรน

วตถดบส และตวทำาละลาย แอลคด เรซน พอลยรเทน เมทลเอทลคโตน เอทลแอซเทค บวทานอล และอนๆ

Detergent & Surfactant แอลคลเบนซน แอลกอฮอลความบรสทธสง เอทลนออกไซด

อนๆ

การขนรปพลาสตก

อตสาหกรรมเสนใย

อตสาหกรรมยาง

อตสาหกรรมสารเคลอบผว

และผลตภณฑกาว

อตสาหกรรมอนๆ

ปย เปนตน

รถยนตรถไฟเรอเครองใชไฟฟาอปกรณสอสารอปกรณอนๆวสดกอสรางเกษตร และประมงการแพทยบรรจภณฑอนๆเครองนงหมเครองเรอนวสดใชงานตางๆ

ยานยนตอตสาหกรรมอนๆ

รถยนต รถไฟ เรอเครองใชไฟฟาวสดกอสราง

นำายาลาง

อตสาหกรรมตางๆ

By Petroleum Institute of Thailand

กระบวนการผลตสำาคญของอตสาหกรรมปโตรเคม (1/2)

กระบวนการผลตปโตรเคมขนตน (Upstream Petrochemical Process)

มอยหลายประเภทและหลายกระบวนการ แตกระบวนการหลกทมใชกนอยโดยทวไป ม 3 กระบวนการ คอ กระบวนการแตกตวของโมเลกลดวยความรอนและไอนำา (Thermal Steam Cracking)

เปนกระบวนการหลกทใชผลตสารกลมโอเลฟนส โดยเฉพาะเอทลน ชงเปนผลตภณฑปโตรเคมขนตนทสำาคญทสด เนองจากมปรมาณการใชมากทสด

กระบวนการแตกตวโมเลกลโดยใชตวเรงปฎกรยาเขาชวยควบคมปฎกรยา (Catalytic Cracking) ปกตเปนกระบวนการทอยในโรงกลนนำามน ทำาหนาทเปลยนผลตภณฑหนก ซงมราคาถกใหเปนผลตภณฑนำามนทเบาขน ทมราคาสงกวา และสามารถใชกระบวนการผลตน ผลตสารปโตรเคมไดดวย

กระบวนการเปลยนโครงสรางโมเลกล (Reforming) เปนกระบวนการทมอยในโรงกลนนำามน ทำาหนาทปรบปรงคณภาพของผลตภณฑนำามนใหมคาออกเทนสงขน กระบวนการนมใชในโรงงานปโตรเคมเชนกน

By Petroleum Institute of Thailand

กระบวนการผลตสำาคญของอตสาหกรรมปโตรเคม (2/2)

กระบวนการผลตทสำาคญของปโตรเคมขนปลาย (Downstream Petrochemical Process)

การเกดพอลเมอร (Polymerization) เปนกระบวนการผลตทสำาคญทสดของปโตรเคม ขนปลาย โดยเปนปฎกรยาเคมทสารปโตรเคมโมเลกลเดยวมอนอเมอร (Monomer) มาเชอมตอกนเกดเปนสารโมเลกลใหญขนทเรยกวา พอลเมอร (Polymer)

By Petroleum Institute of Thailand

อตสาหกรรมขนาดใหญ (Large Scale) อตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมขนาดใหญ มกจะไมสรางเปนโรงงานเดยว แตเชอมโยงกนทงอตสาหกรรมปโตรเคมขนตน ขนกลาง และขนปลายหรอทเรยกกนวา คอมเพลกซปโตรเคม (Petrochemical Complex)

ใชเงนลงทนสง (Capital Intensive) อตสาหกรรมปโตรเคมตองการโครงสรางพนฐานและสาธารณปโภคขนาดใหญจงตองใชเงนลงทนและเงนทนหมนเวยนสงมาก

เทคโนโลยการผลตสามารถหาซอได (Technology Availability)จงมผผลตอยทกภมภาคของโลก โดยเฉพาะผลตภณฑเกรดธรรมดา แตสำาหรบเทคโนโลยสำาหรบผลตผลตภณฑปโตรเคมพเศษ การหาซอเทคโนโลยเปนไปไดยากหรอเปนไปไมไดเลย ผประกอบการรายใหมทสนใจ ทำาไดเพยงเขาไปรวมทนกบเจาของเทคโนโลย

ปโตรเคมคอมเพลกซในหมเกาะจรง-สงคโปร

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (1/6)

อตสาหกรรมปโตรเคมมอทธพลอยางมากตอเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และแมแตการเมอง เนองจากลกษณะเฉพาะทมความโดดเดนทสำาคญหลายประการ

By Petroleum Institute of Thailand

ทตงโรงงานเอทลนแครกเกอรคอมเพลกซทสำาคญในโลก

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (2/6)

ผประกอบการมาก - มการแขงขนสง (Large Number of Participants - Highly Competitive) เมอประเทศตางๆ มการพฒนาประเทศมาสระบบบเศรษฐกจอตสาหกรรมมากขน ทำาใหผประกอบการเขามาลงทนในอตสาหกรรม ปโตรเคมไดไมยาก

กระจายทวภมภาค (Distributed Globally) จากความตองการใชผลตภณฑปโตรเคมทมกระจายอยทวโลกการคาและการลงทนในอตสาหกรรมปโตรเคมกสามารถทำาไดทกภมภาคทวทกมมโลก

By Petroleum Institute of Thailand

คณภาพของผลตภณฑไมแตกตาง (Uniform in Quality)เนองจากเทคโนโลยการผลตมมานาน และมการเจรญเตบโตเตมทแลว รวมทงมขอกำาหนดคณภาพรวมของผลตภณฑ ทำาใหไมสามารถแยกไดวาเปนผลตภณฑของใคร ผซอจงสามารถเปลยนจากผลตภณฑของผผลตรายหนงไปยงผผลตรายอนไดโดยไมมผลตอคณภาพของสนคา

ตนทนขนกบวตถดบ-นำามนดบแปนตวบงช (Cost is Based on Feestock – Follow Crude Oil Price Trend) ในการผลตปโตรเคมเกอบทกชนด ตนทนวตถดบจะเปนตนทนหลกสวนใหญมากกวาครง หรอบางชวงอาจจะสงถงสในหาเทาของโครงสรางตนทนในการผลตทงหมด

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (3/6)

ตนทนวตถดบ 89%

ตนทนอนๆ 9%

ตนทนสาธารณปโภค 2%

สดสวนตนทนการผลตเมดพลาสตก HDPE ของเอเชย

By Petroleum Institute of Thailand

กำาไรขนกบอตราการใชกำาลงการผลต (Margin Vary by Operating Rate) ในประเดนนเกดจากพฤตกรรมของการผลตทตอบสนองตอตลาด ซงไมตางจากอตสาหกรรมอนมากนก กลาวคอ ในสภาวะทตลาดตงตว มความตองการสนคาสง แตสนคาในตลาดมไมเพยงพอ ทำาใหราคาผลตภณฑอยในเกณฑสง

ความตองการผลตภณฑปโตรเคมขนอยกบการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ (Demand Depends on Economics) ภาวะเศรษกจเปนเครองบงชกจกรรมทางเศรษฐกจทงหมดไมวาจะเปนทางภาคการผลตหรอการบรโภค ลวนแตสงผลตอความตองการผลตภณฑปโตรเคมอยางใกลชด เพราะผลตภณฑปโตรเคมใชผลตสนคาในชวตประจำาวนจำานวนมาก

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (4/6)

By Petroleum Institute of Thailand

วฎจกรของอตสาหกรรมปโตรเคม (Cyclicality)สาเหตททำาใหธรกจปโตรเคมเปนวฎจกร สามารถอธบายตามเหตการณทเกดขนในแตละชวงเวลา กลาวคอ เมอกำาลงการผลตตงตว อตราการใชกำาลงการผลตของอตสาหกรรมโดยรวมอยในเกณฑสง ผลกดนราคาและอตราการทำากำาไรของธรกจอยในระดบทสง ชวงนจะเปนชวงจดสงสดของวฎจกร ซงจะดงดดใหนกลงทนเหนโอกาสในการทำากำาไร เมอกำาไรด นกลงทนตางๆ จะเพมกำาลงการผลต ดงนนเมอโรงงานเพมกำาลงการผลตผลตภณฑเขาสตลาด ทำาใหอปทานหรอกำาลงการผลตมากกวาอปสงคจงเขาสชวงขาลงของธรกจ อตราการทำากำาไรในชวงนจะลดลงเรอยๆ อตสาหกรรมจะเขาสจดตำาสดของวฎจกรราคา ผประกอบการหยดขยายกำาลงการผลต เมอไมมกำาลงการผลตใหมเพมเขามาในตลาด ขณะทอปสงคเพมขนเรอยๆอตราการทำากำาไรของธรกจดขน เขาสชวงขาขนของวฐจกรธรกจ คอจดทกำาลงการผลตตงตวอกครงหนงตอไป

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (5/6)

Petrochemical Margin

Time

กำาลงการผลตตงตว

กำาลงการผลตเกน

ความตองการ

เรงขยายการผลต

ชะลอการขยาย

การผลต

By Petroleum Institute of Thailand

บรณาการรวมหนวยการผลตผลตภณฑปโตรเคม (Integration)การเชอมโยงใหเกดการประกอบการอยางตอเนอง ระหวางอตสาหกรรมขนตน ขนกลาง และขนปลาย (Integrated Operation) บรณาการการผลตทำาใหความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมปโตรเคมดขน เกดการเพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต โดยเลอกทำาใหครบวงจรหรอทำาเพยงชวงหนงกไดแลวแตความเหมาะสมเปนกรณๆ ไป

ปโตรเคมคอมเพลกซใน Ludwigshafen เยอรมน

ลกษณะเฉพาะของอตสาหกรรมปโตรเคม (6/6)

By Petroleum Institute of Thailand

สถานภาพของวตถดบ (Feedstock Position) การจดหาวตถดบทเพยงพอในราคาทเหมาะสมมความสำาคญอยางยงในการดำาเนนการ เพราะคาใชจายดานวตถดบเปนสดสวนสงทสดของตนทนการผลตทงหมด จงจดเปนหวใจของการแขงขน

โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) แนวทางการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศตางๆ เปนการพฒนาในรปแบบบรณาการ จำาเปนตองใชโครงสรางพนฐานและสาธารณปการตางๆ รองรบหลายดาน โรงงานปโตรเคมใดอยในททมโครงสรางพนฐานและระบบสาธารณปโภคทมประสทธภาพ กจะไดเปรยบสามารถลดคาใชจายในการประกอบกจการลงไดมาก

ภมภาคตะวนออกกลางมความไดเปรยบเรองวตถดบตงตนปโตรเคม

ทาเรอ

ปจจยแหงความสำาเรจของอตสาหกรรมปโตรเคม (1/4)

By Petroleum Institute of Thailand

การวจยพฒนาในอตสาหกรรมปโตรเคม

ปจจยแหงความสำาเรจของอตสาหกรรมปโตรเคม (2/4)

ทรพยากรบคคล (Human Resource)บคลากรจดเปนสวนสำาคญทกำาหนดความสำาเรจในการดำาเนนธรกจปโตรเคม ตงแตการวางแผนพฒนา การบรหาร การดำาเนนการผลต การตลาด

เงนทน (Capital) ปจจยแหงความสำาเรจอนดบหนงทมองขามไมไดคอ เงนทน ทงเงนทนในการลงทนกอสรางโรงงาน และเงนทนหมนเวยนในการดำาเนนธรกจ เงนทนในการจดหาวตถดบ การจดเกบสนคา เปนตน

มเทคโนโลยลำาหนา (Technology) ผประกอบการจำาเปนตองมการตดตามการเปลยนแปลงหรอความกาวหนาทางเทคโนโลยตางๆ เพอนำามาปรบปรงระบบการผลตของตนใหอยในระดบแนวหนา การปรบปรงดงกลาวสงผลดหลายทางเชน ใหผลผลตสงขน ใชวตถดบลดลง คณภาพผลตภณฑดขน ใชพลงงานการผลตนอยลง ลดการสญเสยในการผลต เปนตน

By Petroleum Institute of Thailand

ปจจยแหงความสำาเรจของอตสาหกรรมปโตรเคม (3/4)

การประหยดจากการผลต(Economies of Scale) โรงงานขนาดใหญมคาใชจายสง แตเมอคดเทยบเปนตนทนการผลตตอหนวยสนคา ตนทนตอหนวยของโรงงานขนาดใหญจะตำากวาตนทนตอหนวยของโรงงานขนาดเลก

บรณาการการผลตทเหมาะสม (Appropriate Integration) จากประโยชนของการบรณาการการผลตสงผลใหความสามารถในการแขงขนของผประกอบการทมการลงทนทเชอมโยงตลอดสายการผลตดกวาผประกอบการทมโรงงานแบบเดยว

กำาลงการผลตโรงงานเอทลนแครกเกอรขนาดใหญทสดของไทยในแตละชวงเวลา

2533

315,000 ตน/ป

2546 2551 2553

800,000 ตน/ป

800,000 ตน/ป

1,000,000 ตน/ป

By Petroleum Institute of Thailand

ปจจยแหงความสำาเรจของอตสาหกรรมปโตรเคม (4/4)

ใกลตลาด (Market) การลดตนทนจากสวนของการผลตในปจจบนสามารถทำาไดนอยมาก การบรหารลอจสตกสจงเปนตวแปรสำาคญททำาใหผประกอบการแขงขนกบผประกอบการรายอนได ดงนนผผลตทสามารถเขาถงตลาดไดงาย ยอมไดเปรยบ

มเครอขายธรกจ - การเชอมโยงกบตลาดสากล (Regional/Global Reach)ถอเปนขอไดเปรยบอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในตลาดสงออก การมเครอขายตลาดสากลทดยอมหมายถงโอกาสทจะเขาถงกลมลกคาตางประเทศไดงาย

By Petroleum Institute of Thailand

การเรมตนของปโตรเคมในไทยมขนเมอประมาณ 50-60 ปทผานมา บรษททถอเปนตำานานบทสำาคญของวงการพลาสตกไทย คอ บรษท เลยกเซง เทรดดง จำากด ซงเปนผนำาเขาเมดพลาสตกรายแรกทจดสงเมดพลาสตกใหโรงงานแปรรปหลายแหง เพอผลตเปนถงพลาสตก และชนสวนพลาสตกตางๆ ทเปนผลตภณฑทเขามาแทนทวสดธรรมชาต

สำาเพงแหลงกำาเนดของ ปโตรเคม ไทย“ ”

อตสาหกรรมปโตรเคมของประเทศไทย

ตอมาอปสงคเมดพลาสตกเพมขน เปนแรงผลกดนทำาใหเกดการเรมตนผลตเมดพลาสตกขนเองภายในประเทศเพอทดแทนการนำาเขา นบเปนจดเรมตนการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมในประเทศไทย โรงงานปโตรเคมแรกๆเรมตนดวยการผลตเมดพลาสตกพอลไวนลคลอไรดและพอลสไตรน เนองจากการขนสงทำาไดไมยาก อกทงเมดพลาสตกทงสองชนดยงเปนพลาสตกเกรดธรรมดาทนำาไปผลตเปนสนคาไดหลากหลาย มราคาไมแพงและมความตองการสง

By Petroleum Institute of Thailand

การคนพบกาซธรรมชาตในอาวไทยในป พ.ศ. 2516 และรฐบาลไดตระหนกถงความสำาคญและกำาหนดเปนนโยบายเพอวางแนวทางทจะใชทรพยากรกาซธรรมชาตของประเทศใหเกดประโชนสงสดและเปนการเพมมลคากาซธรรมชาต เพอพฒนาอตสาหกรรมของประเทศใหเปนระบบภายใตแผนพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออก

ระยะท 1 ป พ.ศ. 2523-2532เปนการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมในผลตภณฑสายโอเลฟนส โดยใชบางสวนของผลตภณฑทไดจากโรงแยกกาซธรรมชาต คอ อเทน และ โพรเพนมาเปนวตถดบ ผลตภณฑปโตรเคมในชวงนนไมมความซบซอนนก ไดแก เอทลนและโพรพลน เพอปอนโรงงานเมดพลาสตกผลตชนสวนและสนคาพลาสตกทใชงานทวไป

โครงการอตสาหกรรมปโตรเคมระยะท 1 (NPC I)

การพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมไทยระยะตางๆ (1/2)

PTT GSP

Ethane

Propane/ LPG NPC

EthyleneVCM PVC Plastic

Tubing

PE Plastic Bags & Goods

PP Plastic Parts & Goods

Propylene

By Petroleum Institute of Thailand

ระยะท 2 ป พ.ศ. 2532-2547 แบงเปน 2 ชวง ชวงท 1 ป พ.ศ. 2532-2538

ขยายการผลตสายโอเลฟนส และเรมผลตผลตภณฑปโตรเคมในสายแอโรแมตกส ผลตภณฑปโตรเคมขนตนในสายแอโรแมตกสทสำาคญ คอ เบนซน ทอลวอน และไซลน เพอเปนวตถดบปอนแกเมดพลาสตกและเสนใยสงเคราะห

ชวงท 2 ป พ.ศ. 2538-2547 ประเทศไทยพลกบทบาทจากการเปนผนำาเขาเมดพลาสตกสการเปนผสงออกเมดพลาสตกรายสำาคญของเอเชยและกลมประเทศอาเซยน อยางไรกตามการเกดวกฤตเศรษฐกจตมยำากง เปนชวงทผประกอบการปโตรเคมของไทยและของโลกกำาลงอยในชวงขยายกำาลงการผลตพอด จงไดรบผลกระทบอยางมาก แตอตสาหกรรมปโตรเคมไทยกสามารถปรบตวและยนหยดตอมาไดในทสด

การพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมไทยระยะตางๆ (2/2)

ระยะท 3 ป พ.ศ. 2547-ปจจบนเปนการปรบตวเพอรองรบการแขงขนอยางรนแรง โดยเชอมโยงสายการผลตอยางครบวงจร อกทงยงมการขยายการลงทนไปในตางประเทศ เชน เวยดนาม อนโดนเซย และอหราน เปนตน

By Petroleum Institute of Thailand

อตสาหกรรมปโตรเคม มความสำาคญยางมากตอระบบเศรษฐกจของประเทศไทย จนถงปจจบนมการลงทนพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมและโครงสรางพนฐานตางๆ ในภาคตะวนออกแลวไมตำากวา 1 ลานลานบาท โดยเฉพาะในจงหวดระยองและชลบร ไดแก นคมอตสาหกรรมมาบตาพด อ.เมอง จ. ระยอง บรษทไออารพซ จำากด (มหาชน) ต. เชงเนน จ. ระยอง และ พนทกลมโรงกลนและโรงงานปโตรเคม อ.ศรราชา จ. ชลบร  

อตสาหกรรมปโตรเคมของไทยในวนน (1/2)

อตสาหกรรมปโตรเคม สามารถสรางรายไดใหประเทศตงแต ป พ.ศ. 2547 เปนตนมาปละไมตำากวา 4 แสนลานบาท เมอพจารณาเฉพาะกาซธรรมชาตและคอนเดนเสททใชเปนวตถดบปโตรเคม ใน พ.ศ. 2552 จากปรมาณกาซธรรมชาตเพยงรอยละ 9 ทผลตได แตสามารถสรางมลคาไดถงรอยละ 22 หรอกวา 7 หมนลานบาทและมลคาปโตรเคมจากคอนเดนเสททแยกจากกาซธรรมชาตอกประมาณ 8 หมนลานบาท อตสาหกรรมปโตรเคมยงคงเปนอตสาหกรรมสนบสนนสำาคญททำาหนาทผลตวตถดบตงตนซงเปนวตถดบพนฐาน เชน เมดพลาสตก เสนใยสงเคราะห สารเคลอบผว และกาวตางๆ เพอใชในการผลตผลตภณฑของอตสาหกรรมตอเนองตางๆ พฒนาการอกดานหนงทสำาคญเปนอยางมาก คอ การวจยและพฒนา การถายโอนความรทางเทคโนโลย และการสรางบคลากรดานวทยาศาสตรและวศวกรรมทเกยวของ เนองจากเทคโนโลยทเกยวของกบปโตรเคมทงโดยตรงและเชอมโยงมหลายดาน ถงแมเทคโนโลยตางๆ จะมความซบซอนแตกมพลวตสง ซงหมายถงสามารถปรบเปลยนไดรวดเรวตลอดเวลา สงผลใหในชวงไมกปทผานมา ผประกอบการปโตรเคมในประเทศไทย หนวยงานนโยบายภาครฐ รวมถงภาคการศกษาวจยตางใหความสำาคญเรงพฒนาวจยในสาขาน ตลอดจนการสรางบคลากรและการจดการศกษาตามหลกสตรทตอบสนองความตองการของอตสาหกรรมปโตรเคม

By Petroleum Institute of Thailand

ประเทศไทยไดจดทำาแผนแมบทปโตรเคมระยะท 1 จนถงแผนแมบทปโตรเคมระยะท 3 เปนระยะเวลาทยาวนานกวา 30 ป ทประเทศไทยประสบความสำาเรจเปนอยางด ดวยเหตผลเบองตนประการแรกทสำาคญ คอ การมทรพยากรปโตรเลยมเปนสนทรพยธรรมชาตทไดรบการคนพบในเบองตน เปนตนทนทมคณคามหาศาลของประเทศ นอกจากน วสยทศนของผบรหารประเทศในชวงเรมตนทผลกดนการนำากาซธรรมชาตขนมาผลตและการตดสนใจโครงการพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออก ซงเปนโครงการขนาดใหญทสดในประเทศ สงผลใหประเทศไทยจดเปนประเทศชนนำาในอตสาหกรรมนของอาเซยน และอยในลำาดบตนๆ ของโลก กำาลงการผลตของอตสาหกรรมปโตรเคมไทยปจจบนประเทศไทยจดเปนหนงในประเทศผผลตปโตรเคมชนนำาของภมภาคเอเชยโดยใน ป พ.ศ. 2554 มกำาลงการผลต ปโตรเคมรวมกนประมาณ 29 ลานตนตอป เปนผลตภณฑขนตนประมาณ 12 ลานตน ขนกลางประมาณ 7 ลานตน และขนปลายประมาณ 10 ลานตน ครอบคลมทงสายโอเลฟนสและสายแอโรแมตกส

กำาลงการผลตปโตรเคมไทยตงแตอดตถง พ.ศ. 2554

อตสาหกรรมปโตรเคมของไทยในวนน (2/2)

By Petroleum Institute of Thailand

ผผลตสำาคญทมบทบาทในอตสาหกรรมปโตรเคมไทยในปจจบนประกอบดวยกลมบรษทเอกชนรายใหญ คอ กลม ปตท. จำากด (มหาชน) กลมบรษท ปนซเมนตไทย และกลมอนๆ สำาหรบกลม ปตท. มกำาลงการผลตรวมมากทสด จากเครอบรษทในกลม ปตท. ดงเดม และผลจากการควบรวมกจการกลม IRPC หรอกลม TPI เดมเขามาดวยกน เหนไดวาในป พ.ศ. 2553 เพยงสองกลมบรษทคอ ปตท. และปนซเมนตไทย กมกำาลงการผลตรวมสงกวารอยละ 80 ของประเทศ

กำาลงการผลตปโตรเคมไทยตามกลมธรกจผประกอบการ

ผประกอบการหลกในอตสาหกรรมปโตรเคมไทย

By Petroleum Institute of Thailand

เชญลองทำาบททดสอบคะ

eh E n dT