Zaburzenia psychiczne(schizofrenia)

Urszula Górska

Magdalena Ferdek

Zakład Psychofizjologii

O

POZYTYWNE

PSYCHOTYCZNE

ZDEZORGANIZOWANE

NEGATYWNE

Wycofanie z kontaktów społecznych

Zubożenie emocjonalne

Ubóstwo mowy

Pogorszenie pamięci roboczej

abulia, awolicjaMniejsza dbałość o siebie

Schizofrenia - objawy

O

POZYTYWNE

PSYCHOTYCZNE

ZDEZORGANIZOWANE

NEGATYWNE

Wycofanie z kontaktów społecznych

Zubożenie emocjonalne

Ubóstwo mowy

Pogorszenie pamięci roboczej

abulia, awolicjaMniejsza dbałość o siebie

Schizofrenia - objawy

• Nieadekwatne reakcje emocjonalne

• Dziwaczne zachowania

• Zaburzenia myślenia

• Dezorganizacja mowy

• Urojenia (prześladowcze, oddziaływania,

ksobne)

• Omamy/ halucynacje

Schizofrenia - subklasyfikacje

• Schizofrenia prosta

• Schizofrenia paranoidalna

• Schizofrenia hebefreniczna

• Schizofrenia katatoniczna

„osłupienie katatoniczne”

Catatonia

https://www.youtube.com/watch?v=zAEJ-Jvndms

Case study 1

https://www.youtube.com/watch?v=bWaFqw8XnpA

Case study 2

https://www.youtube.com/watch?v=gGnl8dqEoPQ

Schizofrenia - zapadalność

Zapadalność - w ostatnim półwieczu wynosi 0.9 – 7 nowych przypadków

na 10000 na rok.

Ryzyko zachorowania liczone na okres całego życia wynosi ok. 1%.

Płeć - chorują jednakowo często kobiety i mężczyźni. Przebieg choroby u

kobiet częściej jest łagodniejszy niż u mężczyzn.

Wiek zachorowania - mężczyźni częściej zaczynają chorować w wieku

15-24 lat, kobiety zaś w wieku 25-34 l. Choroba bardzo rzadko ujawnia się

przed 15 r.ż., natomiast względnie dużo zachorowań (ok.15%) pojawia się

w wieku powyżej 45 r.

Schizofrenia a rasa i narodowość - nie stwierdzono żadnych zależności

od czynników etnicznych.

30 lat po rozpoznaniu schizofrenii…

• 25% całkowicie wyleczonych

• 35% znaczna poprawa, właściwie niezależni

• 15% poprawa, ale zależni od otoczenia

• 10% hospitalizowani, bez poprawy

• 15% zgony (najczęściej samobójcze)

Gdzie przebywają osoby cierpiące na schizofrenię?

• 6% bezdomnych

• 6% w więzieniach

• 5% -6% w szpitalach

• 10% w domach opieki

• 25% mieszka z bliskim krewnym

• 28% mieszka samotnie

• 20% nadzorowane mieszkania komunalne

Schizofrenia - odziedziczalność

Czynniki prenatalne

Czynniki genetyczne

Genea Locus Strength of evidence (0 to +++++) for

Association with

schizophreniab

Linkage to

gene locusc

Biological

plausibilityd

Altered

expression in

schizophreniae

COMT 22q11 ++++ ++++ ++++ Yes, +

DTNBP1 6p22 +++++ ++++ ++ Yes, ++

NRG1 8p12−21 +++++ ++++ +++ Yes, +

RGS4 1q21−22 +++ +++ +++ Yes, ++

GRM3 7q21−22 +++ + ++++ No, ++

DISC1 1q42 +++ ++ ++ Not known

G72 13q32−34 +++ ++ ++ Not known

DAAO 12q24 ++ + ++++ Not known

PPP3CC 8p21 + ++++ ++++ Yes, +

CHRNA7 15q13−14 + ++ +++ Yes, +++

PRODH2 22q11 + ++++ ++ No, +

Akt1 14q22−32 + + ++ Yes, ++

Schizofrenia – uwarunkowania genetyczne

HIPOTEZA NEUROROZWOJOWA

Schizofrenia –

powiększone komory

boczne,

pomniejszony

hipokamp

Schizofrenia – zmiany strukturalne

Schizofrenia – zmiany funkcjonalne

Schizofrenia – zmiany

funkcjonalne

Schizofrenia – zmiany funkcjonalne

Schizofrenia – zmiany funkcjonalne

Schizofrenia – nieprawidłowości uwagowe

Nobel 2000

Eric R. Kandel

Paul Greengard

Arvid Carlsson

Arvid Carlsson, Department of Pharmacology,

Göteborg University is rewarded for his

discovery that dopamine is a transmitter in the

brain and that it has great importance for our

ability to control movements. His research has

led to the realization that Parkinson's disease is

caused by a lack of dopamine in certain parts of

the brain and that an efficient remedy (L-dopa)

for this disease could be developed. Arvid

Carlsson has made a number of subsequent

discoveries, which have further clarified the role

of dopamine in the brain. He has thus

demonstrated the mode of action of drugs used

for the treatment of schizophrenia.

Systemy neurotransmisji

Dopamina

• Szlak nigrostriatalny (czarno-prążkowiowy)

funkcje ruchowe

• Szlak mezolimbiczny (układ nagrody)

„ośrodek przyjemności”, funkcje poznawcze i emocjonalne

• Szlak mezokortykalny

wraz ze szlakiem mezolimbicznym bierze udział w tworzeniu konkretnych zachowań w odpowiedzi na dany bodziec

• Szlak tuberoinfundibularny (guzkowo-lejkowy)

funkcje endokrynne

Dopamina

SZLAK NIGROSTRIATALNY

Szlak

nigrostriatalny

Istota czarna

prążkowie

(striatum)

Dopamina

SZLAK MEZOLIMBICZNY

(UKŁAD NAGRODY)

szlak mezolimbiczny

brzuszna część nakrywki

ventral tegmental area -

jądro półleżące

SZLAK MEZOKORTYKALNY

Dopamina

kora przedczołowa

brzuszna część nakrywki

ventral tegmental area -

Szlak

mezokortykalny

VTA

Wraz ze szlakiem mezolimbicznym

bierze udział w tworzeniu konkretnych

zachowań w odpowiedzi na dany

bodziec.

HIPOTEZA DOPAMINOWA W SCHIZOFRENII

Szlak

nigrostriatalny

Szlaki

mezolimbiczny

mezokortykalny

Neurobiologia Schizofrenii - glutaminian

Neurobiologia Schizofrenii - serotonina

jądro grzbietowe szwu – istota

czarna

Jądro ogonowe szwu – kora,

struktury limbiczne, jądra

podstawy

Neurobiologia Schizofrenii

Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy

komórkowe

Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy komórkowe

Receptory grupy D1 (D1, D5)

Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy komórkowe

Receptory grupy D2 (D2, D3,D4)

Neurobiologia Schizofrenii – działanie lekówHALOPERIDOL

CHLOROPROMAZYNA

Objawy pozapiramidowe

• Akatyzja (niepokój ruchowy)

• Dystonie – ruchy skręcające

• Parkinsonizm

• Dyskinezy – nieregularne, mimowolne ruchy

Neurobiologia Schizofrenii – działanie lekówRYSPERYDON

KLOZAPINA

Neurobiologia Schizofrenii – dostępne leki

Neurobiologia Schizofrenii – działanie leków

Paul Greengard

The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2000

zjawisko „powolnej transmisji synaptycznej”

Paul Greengard has shown how dopamine and

several other chemical transmitters exert their effects

in the nerve cell. When receptors in the cell

membrane are influenced by a chemical transmitter,

the levels of for example the messenger molecule

cAMP are elevated. This activates so called protein

kinases, which cause certain "key proteins" to become

phosphorylated, that is phosphate molecules are

added. These protein phosphorylations lead to

changes of a number of proteins with different

functions in the cell. When for instance proteins in ion

channels in the cell membrane are influenced, the

excitability of a nerve cell and its ability to send

impulses along its branches changes.

Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko

powiązać?

Rola białka DARPP-32

Svenningsson, P. et al. Diverse psychotomimetics act through

a common signalling pathway. Science, 302, 1412 - 1415,

(2003)

Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko

powiązać?

Rola białka DARPP-32

• molecule DARPP-32 serving as a

master switch. It orchestrates the

degree of phosphorylation in different

molecular targets in the cell membrane

and cytoplasm.

Dopamine and several other transmitters

can influence a regulatory protein, DARPP-

32, which indirectly changes the function of

a large number of other proteins.

The DARPP-32 protein is like a conductor

directing a series of other molecules.

When DARPP-32 is activated it affects

several ion channels altering the function of

particular fast synapses.

Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko

powiązać?

Rola białka DARPP-32

"DARPP-32 is a key regulatory protein, involved in

controlling receptors, ion channels, and other

physiological factors, and is activated and deactivated

ultimately by neurotransmitters that are implicated in

the development of schizophrenia,"

"the observed abnormality in DARPP-32 in

the dorsolateral prefrontal cortex could

contribute to the compromised function of

the cognitive-affective parallel circuit in

patients with schizophrenia."

"This study showed us that DARPP-32 is

reduced in an area of the brain most often

linked to schizophrenia,"

Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko

powiązać?

Rola białka DARPP-32

https://www.youtube.com/watch?v=f6CILJA110Y