1

บทท 3

การเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ

2

การเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ

วตถประสงคการเรยนร

เพอใหทราบขนตอนของการเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ

เพอใหทราบถงประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

เพอใหทราบถงขอดและขอเสยของการใชค าถามแตละประเภททใชใน

การสมภาษณ

เพอใหทราบวธการเรยงค าถามทใชในการสมภาษณ

เพอใหทราบถงวธการบนทกขอมลทไดจากการสมภาษณ

3

การเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ

ข นตอนในการสมภาษณ

ศกษาถงคณลกษณะขององคกรและขอมลตาง ๆ ทเกยวกบการ

สมภาษณ

ก าหนดวตถประสงคในการสมภาษณ

ก าหนดตวบคคลทจะท าการสมภาษณ

เตรยมการสมภาษณ

การตงค าถามและก าหนดล าดบของการถาม

4

การเกบขอมลดวยวธการสมภาษณ

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ค าถามแบบเปด (Open-Ended Questions)

ค าถามแบบปด (Closed Questions)

ค าถามแบบเจาะลก (Probe Questions)

5

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ค าถามแบบเปด (Open-Ended Questions)

เปนค าถามทต งขนมาเพอใหผตอบ สามารถคดและตอบไดอยาง

อสระ ไมมการก าหนดรปแบบของค าตอบตายตว เปนค าถามทเปด

โอกาสใหผตอบไดอธบาย หรอแสดงความคดเหน และแนวความคด

ของตนเองไดอยางอสระ เชน ตวอยางของค าถามตอไปน

คณมความคดเหนอยางไรเกยวกบขนตอนการปฏบตงานทท าอย ?

คณมวธการแกไขปญหาทเกดขนระหวางการท างานอยางไร ?

คณตองการใหระบบงานทจะพฒนาขนท าอะไรไดบาง ?

6

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ขอดของการใชค าถามแบบเปดในการสมภาษณ

ผตอบค าถามรสกเปนอสระทจะตอบค าถาม

ค าตอบทไดจากค าถามประเภทนจะแสดงใหเหนถงบคลกภาพ ทศนคต และ

แนวความคดของผตอบ

เปนค าถามทผสมภาษณไมตองมการเตรยมรายละเอยดของค าถามมากนก

เปนค าถามทใชแลวเกดความตอเนองของล าดบการตงค าถาม

เปนค าถามทกระตนใหผถกสมภาษณเกดความสนใจและกระตอรอรนทจะตอบ

ค าถาม

เปนค าถามทสามารถใชไดกบการถามทตองการความลกซงหรอรายละเอยดของ

ค าตอบในทกระดบ

ผสมภาษณสามารถตงค าถามชนดนไดโดยไมตองมการเตรยมการมากอน

7

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ขอเสยของการใชค าถามแบบเปดในการสมภาษณ

ค าตอบทไดจากค าถามประเภทนอาจจะมรายละเอยดมากเกนไป หรอมากเกน

กวาความตองการของผถาม

เปนค าถามทอาจจะท าใหผสมภาษณเสยเวลาในการรบฟงมากกวาขอมลทจะ

ไดรบ

เปนค าถามทผสมภาษณคมเวลาและประเดนของค าตอบไดยาก

ในบางคร งการใชค าถามประเภทนแบบตอเนองเพอใหไดขอมลเชงลกของผ

สมภาษณอาจจะท าใหผถกสมภาษณเกดความอดอด เพราะคดวาก าลงจะถก

หลอกถามในเรองใดเรองหนงอย

8

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ค าถามแบบปด (Closed Questions)

เปนค าถามทมค าตอบใหเลอกตอบ หรอค าถามทมค าตอบท

แนนอน ซงโดยมากกวาจะเปนค าถามเกยวกบจ านวนตวเลข ค าถามท

ตองการค าตอบวาใชหรอไมไช หรอค าถามทมค าตอบสน ๆ ไมม

การอธบายรายละเอยด เชน ตวอยางค าถามตอไปน

มจ านวนลกคาทมใชบรการโดยเฉลยตอวนเทาไร ?

คณเหนดวยหรอไมทจะมการปรบเปลยนวธการท างาน ?

สนคาทขายดทสดในเดอนน 5 ล าดบแรก ไดแกสนคาอะไรบาง ?

9

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ขอดของการใชค าถามแบบปดในการสมภาษณ

ท าใหประหยดเวลาในการสมภาษณ

งายตอการสรปผลของค าตอบทไดจากการสมภาษณดวยค าถาม

ประเภทน

ท าใหการควบคมการด าเนนการสมภาษณท าไดงาย

ไดค าตอบทตรงประเดนและตรงกบความตองการของผสมภาษณ

10

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ขอเสยของการใชค าถามแบบปดในการสมภาษณ

ในการสมภาษณถาใชค าถามประเภทนมาก ๆ จะท าใหผถกสมภาษณเกด

ความรสกเบอทจะตอบ

จะไมไดรายละเอยดของค าตอบหรอแนวความคดจากผถกสมภาษณ

ไมเหมาะกบการสมภาษณทตองการขอมลในเชงลกหรอการถามแบบตงค าถาม

ตอเนอง

เปนค าถามทตองใชเวลาในการต งค าถามคอนขางมาก

เปนค าถามทไมคอยสงเสรมใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผสมภาษณและผถก

สมภาษณ

11

ประเภทของค าถามทใชในการสมภาษณ

ค าถามแบบเจาะลก (Probe Questions)

เปนค าถามทเปนค าถามแบบเปด ทตองการใชผตอบแสดงความคดเหนได

อยางเตมทในการตอบค าถาม เปนค าถามทใชในการถามแบบตอเนองเพอให

ไดค าตอบในเชงวเคราะหเจาะลกในเรองใดเรองหนง หรอเปนค าถามทใชในเชง

ซกถามหรอสอบสวน เชน ตวอยางค าถามตอไปน

ท าไมถงเปนเชนนน ?

จงยกตวอยางเกยวกบการตดสนใจในการแกปญหาทพบในการท างาน และ

อธบายดวยวาท าไมถงตดสนใจแบบนน ?

จากทคณตอบวาคณมความสามารถในการบรหารงานบคคลมากทสด อะไรเปน

เหตผลทท าใหคณคดเชนนน ?

12

ประเภทของค าถามทควรหลกเลยงในการสมภาษณ

ค าถามทชน าค าตอบ

(Leading Question)

ค าถามซอนค าถาม

(Double-Barreled Question)

13

ประเภทของค าถามทควรหลกเลยงในการสมภาษณ

ค าถามทชน าค าตอบ (Leading Question)

เปนค าถามทมลกษณะในการชน าท าใหผตอบเอนเอยงไป

ในสงทผถามตองการจะไดรบในค าตอบทไดจากผตอบ เชน ค าถาม

ดงตอไปน

คณเหนดวยกบการน าระบบงานใหมมาใชในองคกรของคณใชไหม ?

คณควรจะท าการศกษาวธการท างานทถกตองกอนทจะปฏบตจรง

ใชไหม ?

14

ประเภทของค าถามทควรหลกเลยงในการสมภาษณ

ค าถามซอนค าถาม (Double-Barreled Question)

เปนค าถามทมประเดนในการถามมากกวาหนงประเดนซอนอยใน

หนงค าถาม เชนค าถามดงตอไปน

คณคดวาสาเหตทท าใหการท างานมปญหาเกดจากอะไร

และมวธการแกปญหาอยางไรจงจะไมเกดปญหาเชนนอก

และคดวาวธการแกปญหาจะส าเรจหรอไม ?

จ านวนรายการขอมลสงสด ต าสดและโดยเฉลยทเกดขนในแตละวนเปนเทาไร ?

15

การเรยงล าดบค าถาม

การเรยงล าดบค าถามในรปแบบปรามด

(Using a Pyramid Structure)

การเรยงล าดบค าถามในรปแบบกรวย

(Using a Funnel Structure)

การเรยงล าดบค าถามในรปทรงของเพชร

(Using a Diamond-Shaped Structure)

16

การเรยงล าดบค าถาม

การเรยงล าดบค าถามในรปแบบปรามด

การเรยงค าถามลกษณะนเปนการเรยงล าดบของค าถามโดยการใช

ค าถามแบบปดในการถามตอนเรมตนของการสมภาษณ หลงจากนน

จงคอย ๆ เลอกใชค าถามทมลกษณะแบบเปด หรอค าถามทตองการ

ใหผตอบแสดงแนวความคดและความคดเหนในการตอบไดอยางอสระ

มากขนเรอย ๆ จนกระทงเปนการใชค าถามทเฉพาะเจาะจงลงไปใน

เรองใดเรองหนง หรอเปนค าถามทตองการค าตอบทลกซงในการถาม

สรปปดทาย

17

ตวอยางการเรยงล าดบค าถามในรปแบบปรามด

?

?

?

?

18

การเรยงล าดบค าถาม

การเรยงล าดบค าถามในรปแบบกรวย

เปนการเรยงค าถาม โดยการเรมตนถามดวยค าถามแบบเปด เปนการ

ถามเกยวกบความคดเหนและความรสกของผถกสมภาษณ แลวจงคอย ๆ ถาม

ดวยค าถามใหแคบลง จนกระทงถามปดดวยค าถามแบบปด

การตงค าถามประเภทนมขอดคอ จะท าใหผถกสมภาษณมความรสกผอน

คลายในการเรมตนของการถาม เพราะเปนการถามถงความคดเหนทว ๆ ไป

จงไมมความกงวลวาค าตอบทตอบจะผดหรอถก และท าใหผสมภาษณ

เตรยมการสมภาษณไดงาย และเมอผถกสมภาษณเรมมความคนเคยและรสก

ผอนคลายแลว หรอเมอผสมภาษณไดค าตอบจากผถกสมภาษณเพยงพอแลว

กจะถามสรปปดทายดวยค าถามแบบปด

19

ตวอยางการเรยงล าดบค าถามในรปแบบกรวย

?

?

?

?

20

การเรยงล าดบค าถาม

การเรยงล าดบค าถามในรปทรงของเพชร

เปนรปแบบการเรยงค าถามทผสมผสานเอารปแบบการ

เรยงค าถามทงสองแบบแรกเขาไวดวยกน โดยทผสมภาษณจะเรมถาม

ดวยค าถามแบบปดเพอเปนการอนเครองผถกสมภาษณ หลงจากนน

จงถามดวยค าถามแบบเปดเพอถามถงความคดเหนและความรสกของ

ผสมภาษณ แลวคอย ๆ ถามค าถามทตองการรายละเอยดของ

ค าตอบมากขนเรอย ๆ และเมอไดค าตอบตามประเดนทตองการแลว

จงคอย ๆ บบประเดนของค าถามใหแคบลงเรอย ๆ และถามปดทาย

ดวยค าถามแบบปด

21

ตวอยางการเรยงล าดบค าถามในรปทรงของเพชร

?

?

?

?

?

?

?

22

การเรยงล าดบของค าถามแบบมโครงสรางและไมมโครงสราง

ความเปนจรงในการสมภาษณ ผสมภาษณอาจจะใชวธการปอนค าถามแบบม

โครงสรางของค าถามทแนนอน โดยการเตรยมล าดบของค าถามทจะใชสมภาษณเอาไว

กอน และเมอท าการสมภาษณกจะใชค าถามตามทเตรยมเอาไว ซงการใชวธการ

สมภาษณลกษณะนมขอดคอ ท าใหการสมภาษณไดค าตอบครอบคลมทกประเดนท

ตองการ แตอาจจะท าใหความรสกในการสมภาษณไมเปนกนเอง

และในบางครงการสมภาษณกอาจจะใชวธการปอนค าถามแบบไมมรปแบบ หรอ ไม

มโครงสรางทแนนอน โดยการสมภาษณในลกษณะนจะเหมอนกบเปนการพดคยหรอ

สนทนากนธรรมดา เมอประเดนของการพดคยไปในทางใดกจะใชค าถามทเกยวเนองกบ

ประเดนนนไปเรอย ๆ การสมภาษณลกษณะนมขอดคอ ท าใหบรรยากาศในการ

สมภาษณมความเปนกนเอง แตกมขอเสยคอจะท าใหการควบคมเวลาในการสมภาษณ

ท าไดคอนขางล าบาก

23

การเรยงล าดบของค าถามแบบมโครงสรางและไมมโครงสราง

24

การเรยงล าดบของค าถามแบบมโครงสรางและไมมโครงสราง

25

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

การใชเครองบนทกเสยงในการสมภาษณ

การใชการจดบนทกผลการสมภาษณ

26

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

การใชเครองบนทกเสยงในการสมภาษณ

เปนการบนทกผลการสมภาษณ ดวยการใชเครองบนทกเสยง

การสมภาษณทเกดขน โดยกอนทจะมการใชเครองบนทกเสยงควรทจะ

ขออนญาตผถกสมภาษณเสยกอน และควรจะท าใหผถกสมภาษณมนใจ

วาขอมลทบนทกเสยงไว จะใชเพอการพฒนาระบบเทานน และเมอสนสด

โครงการพฒนาระบบแลวกจะท าลายทง และจะไมน ามาเปดเผยเพอท าให

เกดความเสยหายแกผถกสมภาษณในภายหลง แตถาผถกสมภาษณไม

อนญาตใหบนทกเสยงในการสมภาษณ ผสมภาษณกควรยอมรบและ

ปฏบตตามโดยการบนทกการสมภาษณดวยวธการอน

27

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

ขอดของการใชเครองบนทกเสยงในการสมภาษณ

ไดความสมบรณของค าตอบในการสมภาษณครบถวน

ท าใหผสมภาษณมเวลาและสมาธในการรบฟงและการปอนค าถามแก

ผถกสมภาษณ

ท าใหบรรยากาศในการสมภาษณเหมอนกบเปนการพดคยกน

ธรรมดา

ท าใหบคคลทอยในทมพฒนาระบบแตไมไดรวมการสมภาษณม

โอกาสทจะไดรบฟงการสมภาษณ

28

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

ขอเสยของการใชเครองบนทกเสยงในการสมภาษณ

ท าใหผถกสมภาษณรสกอดอดเนองจากค าพดทกประโยคทพด

ออกไปจะถกบนทกเอาไว

อาจจะท าใหผสมภาษณขาดความเอาใจใสในการฟง เนองจากมนใจวา

มเครองบนทกเสยงในการสมภาษณอยแลว

เปนการเพมคาใชจายในการสมภาษณ

29

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

การใชการจดบนทกผลการสมภาษณ

เปนวธการบนทกผลการสมภาษณทผสมภาษณโดยทวไปใชใน

กรณทผถกสมภาษณไมอนญาตใหใชเครองบนทกเสยงการ

สมภาษณ โดยมขอดและขอเสยดงน

ขอดของการจดบนทกการสมภาษณ

ท าใหผสมภาษณมความตนตวในการสมภาษณอยเสมอ

เปนการแสดงใหเหนวาผสมภาษณมความรสกสนใจและรบฟงค าพด

ของผถกสมภาษณอยตลอดเวลา

30

การบนทกขอมลจากการสมภาษณ

ขอเสยของการจดบนทกการสมภาษณ

ท าใหบรรยายในการสมภาษณไมเหมอนกบการสนทนาปกตธรรมดา

เพราะผสมภาษณจะตองเอาใจใสตอการจดบนทกผลการสมภาษณ

ท าใหการค าพดของผถกสมภาษณขาดความตอเนอง เนองจาก

จะตองรอผสมภาษณจดเสรจเสยกอน

การจดบนทกถงอารมณและความรสกทมอยในประโยคค าพดของผ

ถกสมภาษณท าไดยาก

31

ขอแนะน าในการด าเนนการสมภาษณ

การเตรยมการสมภาษณ

การเรมตนการสมภาษณ

การสรปเพอปดการสมภาษณ

32

ขอแนะน าในการด าเนนการสมภาษณ

การเตรยมการสมภาษณ

กอนจะท าการสมภาษณผสมภาษณจะตองมการนดหมายผถกสมภาษณ

ใหถงเวลาและสถานททจะใชในการสมภาษณใหแนนอน และควรประสานงานกบทมงาน

ใหเตรยมความพรอมในเรองอปกรณทจะตองใชในการสมภาษณใหพรอม ไมวาจะเปน

เครองบนทกเสยง สมดบนทก หรอเอกสารตวอยางรายงานตาง ๆ และเมอถงวน

สมภาษณผสมภาษณควรแตงกายใหเหมาะสมกบหนวยงานทผถกสมภาษณท างานอย

และควรไปถงสถานทสมภาษณกอนเวลาสมภาษณเลกนอย เพอจะไดมเวลาเตรยมตว

และมเวลาในการสงเกตสภาพแวดลอมในการท างานของผถกสมภาษณ เพออาจจะใช

เปนขอมลในการสมภาษณ

33

ขอแนะน าในการด าเนนการสมภาษณ

การเรมตนการสมภาษณ

กอนเรมตนการสมภาษณ ผสมภาษณควรทกทายผภก

สมภาษณตามประเพณนยม และกลาวแนะน าตวเพยงสน ๆ และบอกถง

วตถประสงคในการสมภาษณจนเปนทเขาใจแลว หลงจากนนกจะเปนการ

พดคยถงเรองท วไป เพอเปนการสรางความคนเคยกบผถกสมภาษณ ใน

ระหวางนนผสมภาษณทจะจดเตรยมอปกรณตาง ๆ ทจะใชในการสมภาษณ

ใหพรอม ถาตองการทจะใชเครองบนทกเสยงกควรขออนญาตผถก

สมภาษณใหเรยบรอย และเมอทกอยางพรอมแลวกจะเรมตนท าการ

สมภาษณ

34

ขอแนะน าในการด าเนนการสมภาษณ

การสรปเพอปดการสมภาษณ

หลงจากทการสมภาษณด าเนนมาจนไดเวลาทสมควร หรอ

บรรลวตถประสงคในการสมภาษณแลว กอนจะจบการสมภาษณ ผ

สมภาษณจะตองมการสรปถงค าตอบตาง ๆ หรอขอมลทไดจากการ

สมภาษณใหกบผถกสมภาษณไดรบรและรบรองวาขอมลทผานการสรป

จากผสมภาษณนนตรงกบเจตนาของค าตอบและความรสกทตนเองตอบมา

หรอไม ถาไมตรงกท าการอธบายปรบแกความเขาใจใหตรงกนทงสองฝาย

กอนจะจบการสมภาษณ

35

การเขยนรายงานสรปผลการสมภาษณ

ชอผสมภาษณ

ชอผถกสมภาษณ

วนทท าการสมภาษณ

หวขอในการสมภาษณ

วตถประสงคในการสมภาษณ

ประเดนส าคญในการสมภาษณ

ขอคดเหนของผสมภาษณ