ÜRONİK ASİTMETABOLİK YOLU

Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş

Yakın Doğu Ünversitesi Tıp Fakültesi

Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Lefkoşa, KKTC

Üronik asit metabolik yolunun görevleri

1. UDP-glukuronik asit sentezleyerek ;

a) Detoksifikasyonda görev almak, ve

b) Glikozaminoglikanların sentezine katılmak.

2. L-Askorbik asit (Vit C) sentezlemek.

3. L- / D- şeker çevirimini sağlamak.

Öncelikle şeker fosfatlarının aktivasyonu gerekir (UDP-şeker türevi). Daha sonra UDP-Glukoz iki kez yükselt-generek üronik asit türevine çevrilir.

ÜRONİK ASİT METABOLİK YOLU

ÜRONİK ASİT METABOLİK YOLU

D-Gulose (Gul)

ÜRONİK ASİT METABOLİK YOLU

L-Ksilüloz redüktaz

1

2

L-Gulonat

ÜRONİK ASİT METABOLİK YOLU

İnsan, kobay ve primatlarda sentez yok

1

2

L-Gulonat

Glukuronidlerin Oluşmasının Fizyolojik Önemi

• Özellikle suda çözünürlüğü az olan zararlı bileşiklerdenkurtulma (detoksifikasyon) önemli enzimatik tepkimelerive sistemleri gerektirmektedir.

• Zararsızlaştırma işlemleri arasında suda çözünür başkamoleküllerle birleştirerek (konjugasyon) ortamdanuzaklaştırma önemli bir yer tutmaktadır.

• Önemli bir konjugasyon enzimi olan glutatyon S-transferaz (GST) enziminden pentoz fosfat metabolik yoluincelenirken söz edilmişti.

• Başka bir konjugasyon işlemi de zararlı molekülü glisin ilebirleştirmektir. (benzoik asit + glisin → hippürik asit).

Glukuronidlerin Oluşmasının Fizyolojik Önemi

• Başlıca KC tarafından yüklenilen bu konjugasyonişlemleri arasında glukuronik asitle birleştirme(glukuronidasyon) çok önemli bir yer tutar.

• UDP-glukuronik asidi kullanarak molekülleri konjugeeden glukuronil transferaz detoksifikasyondan sorumluen önemli enzimlerdendir.

• Glukuronidleştirme işlemi; ilaç detoksifikasyonu, steroidatılımı ve bilirubin metabolizması için yaşamsal önemesahip bir mekanizmadır.

• Bilirubini konjuge edememe, ki karaciğer hastalıklarındasık rastlanır, işleme kapasitesini aşan bilirubinin doku-larda çökmesine (sarılık) yol açar.

UDP-glukuronik asit; alkol (OH), karboksilik asit (COOH), amin ve amidler (NH2), ve tiyollerle (SH) tepkimeye girebilir.

Asit ile esterleşmeAlkol ile eterleşme

a) Benzoik asit + UDP-GA Benzoil-glukuronid + UDP

Glukuronil transferaz

b) Bilirubin + (UDP-GA)2

Bilirubin diglukuronid + UDP

Glukuronil transferaz

GLUKURONİDASYON

Fenol + UDP-GA Fenil-glukuronid + UDP

Glukuronil transferaz

Glukuronidlerin Oluşmasının Fizyolojik Önemi

• Bilirubin metabolizmasında önemli rol oynayan UDP-glukuronil transferaz genindeki defektler sarılıkla seyreden bazı hastalıklara yol açar.

• Gilbert Hastalığı

• Crigler-Najjar Sendromu

• Anne-baba arasındaki kan grubu (Rh) uyuşmazlığı sonucu ortaya çıkabilen sarılıklarda, bilirubin beyinde nöronal hücre gruplarının yerleştiği çekirdek-lerde birikir (kernicterus) ve fonksiyon bozukluklarına yol açar.

• Önlem olarak bebek kanı tümüyle değiştirilir. Aksi halde hasta yaşamını kaybedebilir ya da felç ve gelişim bozuklukları ile karşılaşılabilir