Post on 01-Oct-2020
Qaamuus soomaali carabi oo kooban
��� ���� ����
Qore CabdiRisaaq Maxamed Cilmi “ina Warfaa”
���� ��� ��� � � � ���� ���
Weli lama daabicin kitaabkan
1
Qof kasta ayaa xaq u leh inuu daabacdo
qaamuuskan oo ma dhowrsana
La soo xiriirka qoraha ee ku saabsan qaamuuska
Haddii aad xiiseyneysid qaamuuskan oo aad
dooneyid inaad ogaato sidii lagu heli lahaa, iyo
haddii aad ku aragtid khaladaad xagga tarjamada
ah, Eebbe kaliya ayaa dhamaystirane ha kaa
abaalmariyo. Waxaad fadlan kala soo xiriiri kartaa
cinwaanka qoraaga qaamuuskan bariidka
xaasuubkiisa "e-mailkiisa" oo ah:
”ina_warfaa@hotmail.com”.
Mahadnaq
Waxa aan ugu horrayntii u mahadnaqayaa Eebbe,
oo igu galadaystay nimcooyin tira badan oo aanan
koobi karin. Ka dibna waxaan u mahadnaqayaa
dhammaan dadkii igu caawiyey talo, fikrad,
dhiiragalin iyo sida habka wax loogu qoro
xaasuubka "kombiyuutarka" gaar ahaan Bile.
Waxaan idin leeyahay اآ� ا� ���ا .
2
Tixraac qoraalo
Inta badan qoraalkeygan waxaan adeegsaday
qaamuus ku jira shabakadda ”internetka”,
Qaamuuska af – Soomaaliga ee uu qorey Yaasiin
C. Keenadiid iyo qaamuusyo kaleba.
Qoraha
Helsinki jimce 13.7.1428 H. oo ku aaddan
27.7.2007 M.
3
Hordhaca qoraha
��� ا� ا���� ا�����
Waxaan ku bilaabayaa magaca Eebbaha
Naxariistaha guud Naxariistaha gaar.
Waxaa mahad iska leh Eebbe Barbaariyaha
uumanka, naxariis iyo nabadgelyana korkiisa ha
ahaato uunkiisa kii ugu wanaagsanaa Maxamed,
reerkiisa iyo intii raacdey.
Intaa ka dib:
Kani waa Qaamuus soomaali carabi oo kooban
ulajeedadaydu waxay tahay in aan ugu dhawaado
Eebbe, aniga oo u qoraayo soomaalida jecel iney
bartaan afka Qur’aanka kariimka.
Waxaana weydiisanayaa Eebbaha weyn inuu
howshan ka dhigo mid isaga dartiis loo sameeyay,
4
nooguna daro miisaanka wanaagyadeena maalin
aysan xoolo iyo caruur waxba tarayn.
Qaamuus soomaali carabi
����س ������ ����
B “ba’ xaraf” ب
baabasiir ������ baabbaco ( ��� )���
Baadicadde “qabiil” ����� baaddiye ���� baafin ������
baaq ���������� baal ������
baar ������� , ������� , ����� , ����� baarid ������� , ��� baaskiil “daraaja iyo buskuleeti” ���!��� baahi "��� , #������� bariis أرز bad �$� badmareen ��!� , ��$%��
5
badar &��
badan ��%آ badanaa '����� , �(�) ��*
bar ��+�� , ��,-.�� barar /���� barasho /0%�,�� baranbaro ������� , ���+���+
bare �����12 bari 3���4 , ����� barwaaqo �������5�� bastoolad س&'�� baqshad �6�*
balanbaallis ����$4�� , �5��� , ��4���5 ballan �6�)7 , ��8�� , 3�9��� banaan �� ��
baraf :-%�9 , ���%�� , �����
barbaarin (���) Bartire “qabiil” ����� barkin ���-5�� , ��;������ , ��������
6
baruur ��<�� , �������
baryo =>����� , ������4
bariid “boosto” ������ bas “xaafila” ��%�5�
basaas “jaajuus” ?�����
Bagadi “qabiil” ��%����; baqal �@- <�������- �<�� ?�� , =-B�� bakayle �����C2 ballaar "��D�� bandhig E����
bahal *+��,� Baydhabo “magaalo” (-.'� berri “berrito” '0
beel ��%��+�5 beer (ر�� , '� آbeen F-5)7 , ���G , ����H bixid #����I , ������ , �������B�� bidaar J�%�+C2 bidix =����4 , ��������� , ������� , K������
7
biriq 3���� bil ��8�4 , ����; bilbil ��4�$4�� bilaash �� 6��=����. , &L���!��� bilis =����� bililiqo �-%�� , ��8�� , ��;����
bilow ������� , �����-5� , ������� bir �����
biyo ء�� Biyomaal “qabiil” ��%����; bocor ��!��� , "���; bog ��-@�+
boqor =���� , F�%�� , F��%�� boqorad ��H�%�� boqol �CM�� , �CM�� bohol =����� boodid G-@�; , NO�� , �-9�� boor “siigo” �����* , ������*
8
boorrin J���-4�� Boosaaso “magaalo” �������� booqasho �������G booloboolo NO�� , �$O�� bur 2��د ، �$5
burcad ����G , ������G , 3����O �J�O�; Burco “magaalo” �������� burris ��;��-O�� busbus “cudur” ري ا���ء'
bulsho J�������� bun &<�� , ����8�; bunni “kafee” midab �����C2 , &LD��� buux �6����� buur 7�
buuryo �� ���* , ��@-%�; , ��@-%�*
buurni ������� , ������� buufin ��I�$@�� buuq “qeylo” P���+ , �����+
buul P��H , �-H�� , �)M�$O 0���
9
buunbuuni ��B� ����� T “ta’ xaraf” ت
tabaashiir ارى&�� , ��:��5
tareen ر�;� talaado “salaaso” maalin ��9��%09 tayo �دة�دة ,
tegid �������B�� teelteel �$%�; tix ��,�4 , E����; tiraab �-9�� , <��G���� �����* Q���9-��� Q/6H tiro ��د , ر'� ,
'�'====. tin �>:
tol �����; C “ca “xaraf” ع
caato =���� caado E��� , �����
caafimaad �!�+
caagganaan =�HR�� �E�,�� <� Q"������� , F����)7 caalam “adduun” ��-��� , /� ��
10
caano �� , ���%�
caawa ������، هA@ ا��� ا�caay �,: , CD
cabaad P���+
cabitaan ����4
cabsi ����I
caddaan E����C2 cag /���; cagaar ��S-IC2 cajalad O����4
casho ���4�� , /���� caqli =-.��
cilmaani “diinlaawe” �E����
caleemasaar :���� , =��%-H�� calool ;� cambaruud ص�& آ�&%�ى , إ�HEص , إcandhuuf 3�G�� , 3�+� canab ����� , /���H , ������H carrab ن��� carab “dad” �����
11
carabi “fusxada” afka Qur’aanka �!������, cariish P��H canshuur �������S
carmal ��%����C2 , $%�O����. , �T��9 carruur ���!�T�
casaan “guduud” ����C2 casir �JK�ا '>� cashar ?���� cayayaan U��4� , �!������� caymis <���VW�� , <����S
ceejin 3-��I
ceel �L�ceebeyn ���,���� , �����
ceeryaamo �����S
cibaado ��������
ciddi �-@�X
cid ��%����; cirbad �����)7 , O��-I�� , ���-.�
12
cirfiid U��-@��
ciriiri 3T��S
cimaamad ��������
ciid ����� ciidan �-��� , ����� , ��H����
ciil ��S�* , X���*
Ciise “nebi n.n.k.h. iyo qabiil” &L���� , �%����;�
cir ����
cirrid ��9) cirro ����4
cilmi /-%��
cimilo &���
cinwaan �ان-�
ciyaar (�>� , ��S����� , ��8� cod ت��
col &����� , /�+�I
cudur داء curri NO�; , &��� , &?�� curis ��4-�)7
13
curiye �M-�
cusbo Y-%�� cusub ������
culus 7�NO cuncun �$H�
cunto 5<�م
G “ga’ xaraf” غ
gaabsi “sino” Z���G , ����G
gaadiid =-.�� gaar &[�I
Gaarisa “magaalo” �������� gaagaal “shigshig” /�9�,�%�� , ����%��� gaajo "���
gaajeysan J)M��
gaarniin \�%� gaas ��;���5 gaashaandhig ع�Rد gaashaanle �)M� gaashaanle sare '�N�
gaal �Rآ�
14
Gaaljecel “qabiil” ��%����; Gaalkacyo “magaalo” �������� gabar U-��� , �����5 gabay ���+�; , �����+�; , �����X-��� gabbasho �0����� gabyaa ���:
gadaal �-%�I , ������ gacaliye G��G�� , �����
gacaliso �������
gacan ��� gacankudhiigle =���; garac “wacal” �� ��B�� galbeed ����*
gallay �!����4 ]����� gallayr ���.�� , ����� galmo "����� , �-O�� ganacsi �������� ganaax ���0ا
15
gantaal P����+
Gadabuursi “qabiil” ��%����; gar ����) , <�;�� Garbahaarey “magaalo” �������� gardarro ���)7 , /-%�X
gargaar ��9��*)7 , ���������� garaad “qabiil” /�8�5 , ^���4
garaacid ����S , 3���O , N3�� , "���; garab �-��H , ��H-��� garasho /�8�5 Garre “qabiil” ��%����; garsoor �� ����
garyaqaan _/���� , _E�; gariir �������� , =G- �G
garoob �.$%�O��� , �T��9 gashaanti �����` geri ��5���G gef W�O�I , O�%�*
16
geed �H:
geeddi =�.��-�� geeri U���� , ���5�� gees �����G , <���; geesi "����4
geel ��,� , ��=��
geenyo ?���5 go’aan �����G�� , ����; , ���S�; gobol ��� إ�gobannimo �!�) 6-.����� god “naxwe” ���� , ����� , ������ , ��S
go’doon =G�,-�� , ���@-�� gorgor ���.��
goronyo ���5�G , /��,�� , �����,�� gogoldhig /���-.�� gole ?�%���� gowricid “qalid” Y���� , ���� goob <��H�� , J�S����
17
goobjoog “marqaati” ����4
goor U-;�� , <���G gooryaan ������ , ��%��O������ ]�!������� gows ����� , ?���S
goosasho P6��-�� , 3�.�4-�� go’is P6��-�� , 3�.�4-�� , =G�,-�� , =�+�@-�� gu’ J����� gubid 3���
gudcur /6�X
gudniin <����I
gudo =�I� guddoomiye ������ guduud “casaan” ����C2 gugac ���!� �U���+
gurey ��.أ guri U���� , �� , =�G-��� gus ��H�� , ���S�; gumeysi ����,�����
18
gunno �CW�5��H�� guuto �!����� , ���) guud &/��
guud ahaan �(������
guur “aqal-gal” #>��G�� , ���H�� guumeys 3�����; >/12 , /��� , ������ F “fa’ xaraf” ف
fadhiisasho ?��%�� , ���,�; fal “naxwe” =�,�5 fallaar "��,�4
fale “naxwe” =���5 falkaab “naxwe” ����X
faas ?VW�5 faafreeb �����;�� faaqid [��5 faallo 3��%�,�� faan ��I��@�� far J���+)7 , NO�I , �������H
19
faraanti “fargashi” ( �/���I )J���+)b
faras <��+� , ?���5 farxad ������ , �����5 fargashi ( �/���I )J���+)b
farmaajo “jiis iyo Jubna” �������
farmashiye “farmasii” �!� �����+
fatah 3�-*)7 fakad “baxsasho” ����5 , ������ faa’iido ���)M�5 feker ���-H�5 feer ����� , J-%�S
feertan ����H6�� firinjeer “tallaajad” �!��� , ����$%�9 , ����%-9�� fil &<�� , �����
fin ���-9�� , ��O��O�
fiid ������ fiidmeer ��$@�I , O�-O�� fiiro gaar ��X�6��
20
fog ���,�� foox <���� foorno <���5 foori ���@�+ , ���@�+
fool c���� foolxun Y����; futo U��� , #���4 , #���4
fudud 7�NO ��0 ،T�U�
fure ���-@�� furriin 3��%-O�� , 3��%�O
furis �����-5� fulay <�����
Kh “kha’ xaraf” خ
khamro ��H���� ����4 , ������I
D “da’ xaraf” د da’ �����
daacad �����+
daaq Z(����� daaqad “dariishad” F�!��4 , ����5��
21
daal ��,�� , ���B� daandaansasho ��S-*)7 daanyeer ����; daah ��5�����
daawasho �������4�� daaweeye “dabiib iyo dhaqtar” �����O , _����� , �T��O�� daaweyn &��O
daawo ����� , ��$.�� , #��%��
insaykolobeedhya �����,�� ����)M� , ���������� dabaal �������
dabbaaldeg =��@���� dabaggaalle ���-���
dabaq ����� , 3���O , ��.���O
dabaqallooc ���-.��
dabayl Y��� , /����� , ������ , ����� dabbaal “nacas iyo doqon” 3���C2 , &L���* , =$@�B�� dad ?���12 dacwad K������ , �!��S�;
22
dacaayad �������� dagaal ����
dagaal-sokeeye �&�� ��ب أه
Dagoodi “qabiil” ��%����; dalqo ����+-%�* , ���8� dameer �����
daraaja “baaskiil” ���!��� dardaaran �!��+�� dareen ���,�4
daris ����
daruur �������
dalxiis �������
daldalid 3-��4
dalool �����
dahab ����� , �-@�+ , ������� , ���S�� , ���S�� dawaco “dacawo” <���+� ���C2 , ��%�,�9 , =�O���� dayax ����; dayr �����I
23
dayactir �+)7�6 , /������� daal ���B� , ��,�� degmo �N;-� dekad ���-��� , �-B�9 , Z(����� , W�5���� , ������ dembi /-9)7 , �-��� , �������� , ����
deris “jaar” ����
derbi “gidaar” ����� , O)M�
degdeg ������� , �� �����
deebaaji <����S
deegaan �CM��� dibad #���I
dibi ��.��- ��H�� , ����9 Dir “qabiil” ��%����; digir =��5 , �6�;�� , �������
digniin ��-�)7 , ������� , c���-��� diidid E-5�� , ���)7 diirad ������)7 �<���$%��
diirran d5�
24
diif “duuf” /�B-%�� , �����I�� diindiin ��@��%��
diin <��� diinlaaw “calmaani” �!�����-%�
diiwaangelin <������� dil =�����-*� , =-��; dillaal =�$ �� , �����
diyaarad ���)M�O , ����!��O
diyaar G����
doob ��G��
doorasho ������-I� , ��I��-�� dood �� ������� , ����X����� , ��4�;����� dooro “digaagad” �������� doolli �VW�5 , ��5 doonfaar ���G-��I
doon �����@��
dowlad �� ���� doqon “nacas iyo dabbaal” &L���* , 3���C2 , =$@�B��
25
dubasho /��,$O ��-%�; , L-%�; Duduble “qabiil” ��%����; durba “durbadiiba” ���; duco ������ dugsi “malcaamad” ��$��H dugsi-hoose ������������ (Dر'� dugsi-dhexe (;+D�,� (Dر'� dugsi-sare �&.�E�O (Dر'� duq ^���4
dulsaarka ��+��ا dumar �����
dun O���I
duhur ��8�X
duubis N�� duuf “diif” /�B-%�� , �����I�� duug “dhar” =���,������ duullaan ��G�*
Dh “dha’ xaraf” ط
dhabar ��8�X
26
dhaban &��I
dhaajin =09���� dhaar /���; , <����� dhaawac �����
dhabxanag F���
dhaxal ��H���� , ���� dhagax �H�
dhar ����9 dharbaaxo N��H ��� ]�����S , ��,-@�+
dhareer =)M�� Q���,� , =����
dhaqan ��5��.�9 dhaqsasho =����,�� dhaqniin =���-B�� dhalaal <�,��� , 3����� dhallaan ��� ���� , ��) �� dhalanteed اب�D
dhalasho �6��� dhaleeco �����)7 , ��H-����� , �-.��
27
dhal ����� �� dhallinyaro �����4
dhalo �������; , �������G dhammaad /����I , �����8�� dhanaan ������ , �+��@�� , ������� dhawaaq ������ dheddig $�Ce�� dhego �-��4 , O���; dheer 7.�5
dheeraad ���G�� dheel ���� , ����%���� , ���G�� dheg J��!� ���S�� , <��12 dhegoole &/�+C2 , ��-OC2�
dhibaato ��%�H-4�� dhibic �-O�; dhidid 3����
dhir U����� dhisid ������
28
dhicid "��;�� , O��.��
dhicis =����-Hf C=���; ������ ��) T/1g ���.- )7 , E�8��)7 , #���I
dhillaysi �������� , �������� dhimbil ������4 , �����4�
dhigid �������H dhiibid ��O��)7 dhiirri �C2����
dhiirrin J���-4�� dhiig /�� dhiiqo <��O , �����O
dhir ت��E dhow ��-��� , <��� , K��� , �������-.
dhowr �����;�� , J�S�� , ��,�S�� dhoobo =��� , =��� dhoofid ��@��
dhoolla caddee /�������� , ����������� , ������� dhuxul /��5 dhudhun �-��G , �����
29
dhul أرض Dhulbahante “qabiil” ��%����; dhulgariir =G- �G dhuumasho ������-I� , ��������� dhunkasho “shummin” ������� , ��%���; , ���-9� dhuun 3-%� , /��.-%�
J “ja’ xaraf” ج
jaajuus “basaas iyo tiftif” ?�����
jaad �بZ
jaalle =����G jaamacad ��,����
jaban [��I�� jabto “cudur” <6��
jadwal h=������
janno “beer” �$��� , ��.����
jaranjaro ������� , ���$%��
jariir ��������
jasiirad �ة.
jebiso �������H Z�,-5C2 , ��%�+C2
30
Jejeele “qabiil” ��%����; jeceyl 3-4��
jeeb �����
jeexis 3��G���� jeer ���� �2 ���8$� �?���5 :3�������
jeesjees �G�8����� , /0H�8�� , -I�������
jeeni ����� , ��S��
jid "���4 , 3����O
jir ����� , /����
jiidis �������� jiir ����� , �VW�5 , ���VW�5 , ��5 , ����5 jiif ����/ , "����O�S� jiilaal ����D4 1=�+�5 , ����4�
jiis “laangare” #����C2 , 3!��,�� jilib “low” ���-H�� jilib “qabiilka” ��%����; <� Q"���5 , <-O�� jileec <�) jimce “maalin” ��,����
31
joodari �����S�� joogto
joogsi ���;�� Q “qa’ xaraf” ق
qaab =-H�4 , ��B��+
qaaxo ( j=�� )�CMT� ���+�� E����
qaaddi _E�; qaadasho �-IC2 qaaddo “macalgad” ��.�,-%�� qaar ��G�� , ���;/
qaamuus ?����; , /���,�� qaali [��I�� �����* , k=�*
qaanso-roobaad ��G�; �?���; qaangaar l) �� , ��4� , ���4�� , /�%����� , F������ qaawanaan m����
qaayo �����; , �!�T���C2 qabiil (���� qabow ������ , �������� qajaar �����I , ��$9�;
32
qado ����*
qaraabo �����-;C2 qashin �������; , �� ����G qafaal �-O�I
qalad \�0
qallal "���+
qalalaase ��B�4
qallayl ���@��
qalcad (>�� qalfoof &L��-X�� h=�H���� qalid Y���� , ���� qalin /�%�; qalliin ������
qamadi Y���; qanjir �!��*
qandaraas ��8��
qandhicil =���. ���S���� , ���Ce�+
qandho �!�� , Z!��
33
qaniin �!S�� , \��� , J��� qarsoon d����-I�� qaraar &��� , ����; qarax ����@-�� qaran (&أ� qarraqmid 3���*
qare “xabxab” �I�O�� khasaare �������I
qashin �� ����G , �������; qalbijab O���-9�� , �!��8- � O���-9�� qalinjebin #>��I�� qanjaruufo [���; qayb /���; , ��G��
qaylo �����+
qeexid �����,�� qiil �������� qirasho ��-;)7 , ������� qish N��*
34
qiime ��,�� , �����; , <���9 qiyaas ����-.�� , ?����; qodax �آ�:
qodniin �-@�
qodob =��.�� , T.�>&,�أداةا
qoraal �������H , &[�� qore ����H , �D Ce�� qori ��4�I , �!��;��-��� qorid =������� , <������� qosol ��H��S , ��H��S
qof [-I�4
qol ������ , ��5���*
qoyaan =�%�� qoob ka ciyaar [-;�� , ��+-;�� qoor ���� , ����;�� , 3����
qooro ��S���� , ����+�I
qoolley �������
qubeys /�������� , =����-*�
35
qurbe ������*
quraac �/��,�O����!+ , ���O�5 Qur’aan /����H �<`���. quraanjo ��%���� qurxin <����G�� , =������� qufac =��,�� , ��%�,��
qumman /��.������ qumbe �-��8 ���G����
qun 3-%� ���G��� quusasho O���)7 , O����; , ?VW�� quus ���-O�* , [���*
K “ka’ xaraf” ك
ka �<�� (�������� , �<�� , �<�� kabajaa “ayax” ����� , �������
kabaxsan “naxwe” ^-%,�� kajan �����H-512 , �H��S� , ���G�� , ���-H�� , ������� kalxan ����;���� kaadi =����
36
kaadimmacaan &m��$H>� )=���� ��� , �$H>� �E���� kaas �F-%�� , � , �F� , �F �� , /�H) �� karis <�H��)7 , �����O����� , ����-;� , ^���O , ��8�O
karin L-%�* , <���%�*
kas ��+�; kacaan ������9 kaftan ���G�� kalgacayl 3-4�� , �!���� kalasaarid “naxwe” ���) kalkaaliso “kalkaaliye” ET����� , ��ST����� kalsooni ��.�9 kamma’ W�O�I
kan اAه
kaneeco �S�,� , ?����� kaniisad �������H kaniini ����� ��!�� , <��O Q[���; kawaan ��G���� kedis ���-B�� , �CW���5 , �CW����@�� , ��.�������
37
keli ���-@�� kibilli ��$@�I , O�-O�� kirli 3�����)7 kiro “ijaar” ����)7 Kismaayo “magaalo” �������� kicid E��8�� , /����; kilkil ������- �� ��H-���- �<�O�� , O��)7 kelli ���-%�H kintir �-X�� kor ����� , /���� , Z�%�� , 3���5 kordhin �������G , ��9-H)7 , ������ kordhow “naxwe” ($,R koronto ������8�H kooban ��+��-I�� , G����� koox (U_�5 , (���
koonfur ������
koowaad =!�C2 ku L5 , Z�%�� , ��-���
38
kubbad ����H kursi &L�����H kufsad ���+��-*� kufniin O��.��
kulayl ������ , �-��� kun “tiro” �- C2 kuuley Cali banjar “xiddigdhul” "����; , J���; , ��@-��; khalad O�%�*
khamiirin ����-I�� khamiis “maalin” ?����I
khasab &m�����)7 khiyaano �������I
L “la’ xaraf” ل
la �J�� laab ����+
laad ���-5�� , �%-H���
Laas-caanood “magaalo” �������� laaluush ���-4�� , ���-4�� , ���-4��
39
lab “jinsi” �$H���� labalaab �����S�� , ��,�S
labo “tiro iyo koox” <��-9� , �<�����-9� , Z$��9�� labo-wijiile “munaafaq” 3�5����� lablabbo GGVM��-4� , <��9*
lacag ��%���� , =�� , ���.�� laga yaabo !��� , ���!��� , $=�� , ���; , $=�,� laf /-X�� , ���-X��
lafdhabar &m��-.�5 Q������ , ������
lafale ����X
lahjad “afguri” ����8� lahaansho F0%���� la’aan /����
leeb /�8��
leexad =>���� leef ?�� , 3�,� Leelkase “qabiil” ��%����; libaax ���C2 , ������ , ��� , ��@-��S�*
40
libaax-badeed ����; liqid "6����� Liibaan ������ , /��� lo’ ����.�� lug =��� Luqmaan “magac” /��� lulmo ?��,�� , <���� M “ma’ xaraf” م ma ( � )!�"�#����$� �%&�'
maaddo ����)���%�(
maalin م�. maammul ��)7���
maandooriye �T��I�� maalin /���� , ���8�� maanta ا���م maahmaah =�9�� macalin ?T����� , /D%�,�� macmiil “rukun” <����G , =�����
Majeerteen “qabiil” ��%����;
41
majuujin O-B�S , ��+��
Maxamed “nebiga n.n.k.” lagu mahadiyey �!���� madaar “gegida diyaaradaha” �����O
madax رأس
madax-xanuun "���+ , ?V2!� �J���� madaxweyne ?T��� madaddaalo ����%���� madbacad J���O ��� ` , ��,��-O�� madow �����C2 , &L��-��G marxalad ��%����� maran \���5 macdan <���,�� machad ��8�,�� macalin ?T����� , /D%�,�� macaan �-%� , ����� macangag ������
macne Z'��,�� marqaati ����4
42
Marka “magaalo” �������� markii �����-���
Mareexaan “qabiil” ��%����; magdhaw E����,�� magaalo ���-%�� , �������� magaalo-madax “caasimad” ����+��
magaalo-yar ة'��� magac �Dا magacaa? ؟b�Dإ �� Magacaygu waa Saalax ��Dإc���
magac uyaal �����S
magan <���C2 maqal J����
maqan �)M�*
maqrib “qoraxdhac” ���-B�� maktabad “laybareeri” ����H ��� , �����-H�� malaaig ��H)M��%�� , F��%�� , F�%�� malaay “kaluun” (d�D
malab ����=
43
malax Y���; malo &<�X
Maxamed “nabiga n.n.k.” '�$� maxkamad ����H��� maroodi =��5 Mandheera “magaalo” �������� marti �)MG , ����S
Mareykan &L�H�����C2 , &L�H����C2 markab ����I�� , �����@�� , ��H���� marwo ��T���
mas Z�,-5C2 , <���,�9 , �!��
masayr “hinaas” ���*��� , �����*
masjid ������� masjid-jaamic J����
maskax ^���I�� � 0 �� c� �?V2!� �<� Q��G�� , \����� maslaxad ���%�+�� matxaf ��9o ��� , ��-��� mantag “hunqaaco” ��L�;
44
mawsuuca ensaykolobeedhya �����,�� ����)M� , ���������� mahad �-H�4
mahadsanid �-H�4
mahadnaq <�-H�4
maya e
meere ����H���H meeqa ( �/�H )/�8-@����6)
meel <��H�� meeleeye � ��ف
middi “toorrey iyo billaawe” ������� , ���-��I , <�DH��
midab <��� midig ��C2<�� , Z������ , <����� midow ��D�� mici ��� , ����Cg ���C2<
miis ���)M�� miinshaar ��4-��� miro �������9 , ��8�H�5 misig F���� , F����
45
minbar ���-��� mindhicir “xubno-aqoon” ( ()� * )+� ,�
miyi “baadiye” ���� mooddo ����-.�� , <����� , &<�X
moos “muus” G���� , ��G���� mooto “dhugdhugley” ���� �� -�.�� �
muxaadaro ����S���� muddo �!��� mudane �T���
mudaaharaad �������X�� muraayad @f�� murgucasho =�+-@�� �����- � murugo <�G�
Murule “qabiil” ��%����; Murusade “qabiil” ��%����; musbaar ������� mustashriq “oryantaliste” 3��-4������ musqul “suuli” E����� , /�!��
46
mushaar ���� mishaari @'�M�
mugdi /6�X
Muqdisho “Xamar” �g.'N� muujin ��8-X)7 N “na’ xaraf” ن
naafo 3!��,�� naag �C2����� , ������G
naaneys ��.� naar “cadaab iyo dab” ��� naas m���9 nabadgelyo <��C2 , ء�N� إ�^ ا�nabar �����
naxariis ������ , ��5V2��
naxash *>E ،ت���) naxdin ����I , �����
naxwe ���� , ( �������; )��B0%
nasasho ��ا�,Dإ nacayb E-B�� , ��������H , U-.��
47
naf ����� , ���� , &L��� naftihure ���8�4
nal ����+�� nebi &L���� neef ����� , ?�@�� nibiri U�� , <��� nidaam م�KE nin 7 ر
niyadjab O���-9�� , �!��8- � O���-9�� noqosho "����� nolol �����
nooli �U&���ة ا أnusasaace �������� nuugid �����S�� R “ra’ xaraf” ر
raaxo ��� raad أ�'ام �Oأ raadin ����-@�� rabsho #���G)7
48
raacid ������+�� ra’iisal wasaaro وزراء i�_ر
rajo &/g �/����� , =��C2 , ������ rati ��,� , =����
rasuul “dhambaalside” =����� raqay ��$� ������4&m��-��� �
raqiis [��I�� rah "�-@�S
rayid &L������ reeb “naxwe” ن�dD
reer �����12 ri’ ��G���� , ��G-���
rinji <����� riyo /-%� , ��e� rogrogmad “naxwe” ف��
roob ���* , �-O�; , ��O�� , ����� rooti “furin” G���I , G����I , �����
ruxid GG����� sun N3� , �.���.� , 3���+
49
S “sa’ xaraf” س
saadaalin J0;���� saacad ����� , �U-;�� �8�� �����,�� ]�� ` , ��.��;�� �<�0���
saaka ح��M�ا اAه
Saalax “nebi n.k.” c���
saami &L) �� Q/�8�� , G��� , /���; , ���+�� sab “Allabari” �����VW�� , ���) �� sabab �����
sabti “maalin” U��!� sabool ���.�5 , <��H���� sabuurad ����>���
saxan <��+
sadar �-O��
sadaqo ������ , ���H�G , ��;���+
sarbeeb مkd�ا T�;�) sac ����.�� sacab ( ��� )��� , �E��$,D2 إ�UM) saf T�
sakiin Z(���� , ��;6�-%) ]���C2
50
salaad “tukasho” �6�+
salaan �!���� , Y�5��+�� , /��%��
saldhig �$O��� saliid U���G saliilyo ������� , ������� sambab �CM�� samayn =�,�5 san �-�C2 sanam �-�
sannad /�� , ����� , =���
saxaro G���� , � , ����I , ����I , O)M�* , ���5 saxaabi l���$�
saxaabiyad (&���$�
saxaabi la kulmay l�>��) sar Z������ sarkaal =�1M���� , ]O���S
sarreeye-gaas اء�� :�&.�d�� ��ر(
sarreeye-guuto ������
sariir ������
51
sanboor �!����!��
sanduuq 3���-��+
sahan ��4-H����� sawir �����+
saaxiib ���+ , 3��5�� , 3����+
seeddi n�oزوج ا seef �����
sixid Y���+�� sixiix ��S��)7 , J��;���� sida =-9�� , �F
sida badan �(�) �* :�) �B L�5
sidee �����H sida kale id>�ا ^��
sir &���
sirdoon U������I�� ������)7 p U������I�� ��� ��H�
sigsaan “sharabaado” /���; �?��) , �������
siyaasad ��������
siibid (^ 7 '��,!��; , (���� , �"�G�� )�(����9
52
siigaysi ���������� , �!�T�T� �����, siil =���8�� silsilad %��%�
soddog �����!G �2 #��!G ���C2 , ����
soddoh �����!G �2 �#��!G >/2 , �����
socdaal ��%��� , ��@��
socod L�,�� , L-4�� sonkor �$H��
soojeedin ����-;� soosaarid #��-�)7 soogalooti “koyto” �����8�� Soomaali ������
soon /���+ , /����+
soohdin &��
subax ���+�� , Y���+ , ������+
subag ����G , ������G surwaal =������
summad /���� , ���6��
53
sun &/��
suuxdin ���-*)7 , L-4�*
suuraggal <�H���� , =������� suurad ( ]������ )�<� /����H �<`���.
suugaan ���C2 suuq 3���
suul /�8��)7 suun ام�
Sh “sha’ xaraf” ش
shaabbad �,�
Shaanshi “qabiil” ��%����; shaati [����; shaarib ��,$4 <�� ���-%�,- ��@$4 Z�%�� U��-��� ��� , ����4
shabeel ����� , ����� sharci ��,����4
sharax ����4
sharmuuto �������
shaqal ��H���
shaqo =-B�4 , =����
54
shaki ����� , &F�4
shaqaale =����� , �$X���� shalay ?��C2 , ������ shansho ����-��X , 3�!� �����+�; shanqar J������ �� 0=�H , U���+
shanlo O-4�� , O-4�� , O�4���� shahwo ����&L
shahiid ���8�4
sheegid �����H�
sheegto “naxwe” iyo war ���
sheeko ������� sheekh ^���4
Sheekhaal “qabiil” ��%����; shidaal �;����
shir �����Ve�� shirqool �����Ce�� shirkad ��H���4
shil ��� , ��9���
55
shimbir �_�5
shinni ��%��� shisheeye “ajnabi” &L������C2 shiidan <���O , <��-O�� shiir �H ]��)M���8��� , ����I�G
shiilan �%-.��&� , &L�%-.�� shuban 8��)7=�
shukaansasho �>���� , =>G�B�� shuunka “bisqin” �����
taabasho ?��� , ������ , &?�� , �!��� taariikh ^������ , ^����$� �/-%��
taariikh-nololeed ����� ���������� <��-�)7 , ������
taag ����S�� , �!��; taallo CME ،ل�%�) taas �F-%�� tab ��%��
isku taxallujin G��H���� tarraq ��.�9 , ���.D9 �����
56
tareen “qidaar” ���O�; tarjumad ��������� , =-.�� tartan ��.������� tagto “naxwe” �Z�� tallaabo ���-O�I , ���-O�I
tallaal /�,�O , ���.� talo ����+�� tamar ��;�O
tan �q���� , ��;�O
tebin =-.�� tixgelin /������ tixsi “duqsi” ������ tijaabo ������-I� , ��������� tir Y���� tiro /-;�� , ����� , ������
tiftif ?�����
tilmaame “naxwe” n>E tilmaan �����%��
57
timaaddo =��-.������ tiir ������
tiiraanyo <�G�
toddobaad "�����12 toddoba (>�D
tolid ��O����I
toogad �������� turjubaan “turjume” <��������� , /�������� , =�;�� tusaale =�9�� tusid ��8-X)7 tusmo U��������� tufaax ���$@�� tufid 3�G�� , 3�+� tukasho �6�+
tuke ����*
tumasho [-;�� tusaale =�9�� tusbax ����� , ��������
58
tuuris L���� , �-��; tuug 3���� , &[) tuulo ������; H “ha’ xaraf” @ haa V=��C2 , m)7 , Z�%�� , �/�,�� haatif “telefoon” ����� hab /��X�� habaar ����,� Habargidir “qabiil” ��%����; habaryar “habarwadaag” �� �I
habboon /)M��%�� , �������� habeen =��� hadal /��%�H hadda ��S� �U-;�� L�5 haddii إذا har j=�X
harraad “oon” W���X , ��O��
haramacad ��8�5
59
Hargeysa “magaalo” �������� hase ahaatee �<�H� , !<�H� waa hagaag �'����
hakad �� ���4 , ��G���5 , ��%�+�5 hal “kow” ��� halbowle <�����4
halxiraale G-B� halka ����� , ����8�� halkee �<��C2 halyeey =�O�� hamaansad ����Ce�9 hanbalyo �CM���8�� , ��H������� , F������� hanjabaad �����8�� hawl =-B�4 , =����
hawo ����� , &���
hebel نkR helitaan ��4��-H� heer �� �G-���
60
hees �!���-*12 , �����4-�12 heshiis @D���!��;� , ��8��
hibo �����
hidde ���� hir “mowjad” ������� higgaad ������ hiwaayad ������� hiillo ����+����� , ��� ���� hillaac 3���� hilmaan <������ hilow 3�����-4� hindhiso ?��O�� , ?-O�� , ���-O��
hodan &m���9 , &L���*
hor ��L$4 �/!��.�� , ��8��� horseed �)M� hore =���; horey ��%�� , Z�S�� �����5 hordhac /���-.��
61
hoggaamiye /����G
hoos 3���5 >��S , U��� hoosdhow “naxwe” آ��ة hoog ����+�� , ��%���� hooyo &/12 , ���) � hubaal U����9 hufnaan �����8�O
hunguri ��.-%�/
hurdo /���� Huud “nebi n.k.” ه�د
X “xa’ xaraf” ح
xaafad ������; xaafila “bas” ��%�5�
xaaraan /���
xaashi / �
xaaqin ����$��H , �$4�.�� , ����-H�� , �����-H�� Xaawo “hooyada dadka” �!��
xabsi ?��� , <����
xabaal ����; , �����-.��
62
xabad <-O�� � �3���, �<���� �� , ����+
Xabasha (g� ا�$xabbad ^ 7 �?!����� �2 ��!��;��-��� ���@����; , ����+��+
xaddiis ����
xaddiis yaqaan ث+'$� xagatin ����I , ����I
xagaa “xilli” ����+
xafid X-@�
xaj &:� , �!��
xaq N3� , ��.��.� , �� ����
xalaal =��%�
Xamar “Muqdisho” �������� xamaarato U�5�!�G , ���G�� ��� j=�H xan (��0
xannaano ��<��S�� , ( ��������� )��f��Cg
xannib �����,�+
xanuun J>����� , J���� xaar G���� , � , ����I , ����I , O)M�* , ���5 xaas =�,�� , ��%�,�� , �����12
63
xaasuub “kombiyuutar” ب�D��
xaalad �� �
xaraf ����
xaraash ������G�� xarig =��� , ��%���
xasil ��-.����� xagga �F����� , �F) ����� xagal �����G xaqir =f-�)7 , ������)7 , ���.���� xanaaq ��S�* , X���*
Xawaadle “qabiil” ��%����; xayaysiis <6��)7 xer ��$%�O
xero /!��I�� , ��H���,�� xeeb =��� , d�O��4
xeer ��,����4
xeelad ��%��
xidid 3���� , ������ , �-���
64
xiddig �HE xirfad ��5��� , ����8�� xir )736-* , =�@-;)7 xiriiriye ل���� xisaab ����� �/-%�� , ��S���� xishood ����� , =���I
xigto �����; xikmad ���-H�
xil �!�) �1M���� xildhibaan =�1M���� xilli /������ xin ���)7� , �-.� , j=�*
xinjir ��O-%�� , ��O-%�� , ���-9�I
xiniin ��S���� , ����+�I
xiiso /������� xoghaye <���C2 xoqad &F�
xoog �!��;
65
xoolo <����� , /�,-�C2 xuddun �!��� , ���VW�� xusul 3�5���� xusuus �-H�� xun &��4 , ���� , ����5 xunbo ���-*�� , ����G xundhur ����G W “wa’ xaraf” و waa “waqti” <�!�)7 waabberi ����5 waajib ���� , E���5 waardiye ?���
waalan <������� waano ��X������ , �������
waayo <���G waaya-arag ��������� , ������I
wabar “ugaas iyo garaad” ^���4
wax ء�:
66
waxbarasho /��%�,�� wax-ku-ool ���@�� , J�5�� waqti U-;�� waddo "���4 , ����O3
wadaad <�T� 1=���� wadne “qalbi” �Ce�5 , �-%�; wadatashi K����4
Wajeer “magaalo” �������� walbahaar “welwel” 3�%�; war ���-IC2 , W���� waraabe “dhurwaa” ����� >/2 , /�,-4�; >/2 , J���S
waraabin &m�� , �����.�� , L-.��
waraf ������� ��-��.) ]�� ` , "6-.�� waran Y���� warbixin <����� , ���+��Y� , ����-.�� Warsangeli “qabiil” ��%����; warshad J���+�� , ��4���� wargeys �������� , ��@���+
67
Warfaa “magac” /��� warfaafin �����)7 warqad ورق , �� ����� wareer ����� , ��I���� wariye &L�5���+ , &L�@��+ , &L�@��+
walaal PC2 , �.�43� , U-I12 , ��.��.�4
wasiir ���G�� wanaag ����I
wahsi =���H webi �JE weji c���� weris ����-.�� wecel ”garac” ^Eز إ� �UDح، إ�weli b�ذ s� , ���C2 , ال. e
weer ��%����
wehel 3��5�� weyddiin /�8-@����� , =Ce��
weyl ����.�� ��� �� , =����
68
weyn /��X�� , �����H weeso ���S�� weerar /����� weel ����)7 , <����� wiifow ��� أرwiil &L���+ , �� �� , Z'��5 wiyil <!��H���H , ?������� , <���. ������ woqooyi =����4
Y ”ya’ xaraf” ي
yaab �>��,�� , ��-B����� , ��4���� yaanbo ��;�G�,�� yaanyuur ”bisad iyo mukulaal” NO�; , �$O�; , &��� , �!��� yaahuu b�� و �
yar ��t�
yaxaas ������� yeerid ������� yeeris �6��)7 yeele ���ا���-' إ ،���H�أ ا',�� yeel =���� , =�,�5
69
yeeyda �VM�� yididdiilo ��X��-�� , J0;���� yool Z(����� , ����� yunbad ?���B-�� , ���-O�* , [���*
A ”a’ xaraf” أ aa f aabbe �C2 , ���� , �) � aakhiro ��%��o , ����Io aalaa (���9�H Aadan ”aabihii dadka” ��4�� ���C2 , /��` argudasho �VW�9 , /��.��-�� aasaasi &L�����C2 Aasiyo ”xaaskii Fircoon” (�Df aammus U��H�� , U���+
aayatiin =��-.������ , ����; abaar ���@�� , �������� Abaasguul ”qabiil” ��%����; abaalmari ����9 , ��G��
abaayo ”walaasha” U-I12 , ��.��.�4
70
Abgaal ”qabiil” ��%����; aboowe “boowe, walaal” PC2 , 3��.�4
adag ��,�+
adeeg ��'�
aragti �M� aroor ����5 , 3�%�5 abuur ���-��� abti =�I
abtiris ب��Eoا ���
abwaan /��H� , ����
axad '�oم ا�. akhris ������; addin ����� , ����O , ��S��
adeer &/��
adiga �U-�C2 , �U�C2 addoon �����
adduun ��-��� , /� �� , <���H , U��H�%�� arbaco ��,���Cg af ”luqad” /�5 , (t�
71
afduubid ���O��-I� , �-O�I
afar (>أر� afguri ”lahjad” ����8� aflaggaaddo ������)7 , /-��4
af-yaqaan &m���B� afeef �-���
afuuf ��I-@�� agagaar (���E agoon /����� Ajuuraan ”qabiil” ��%����; aqal ”guri” U���� , �� , =�G-��� aqoon /-%��
aqoonisweydaarsi ������� aqoonyahan /) ��
arji ��%�O , �����VM����� , ����������� arday ����-%�� , �) �O
arag ����+ , ��X�� argaggax �����)7 , �����)7 arin ��أ
72
aroor ����5 , 3�%�5 asal =�+C2 asluub ����C2 asaag ���X�� albaab ��� alif ba’ “alifbeeto” �!�������C2 , ���-@) C2 amakaag ����,����� , ��-B����� , �����-�� ammaan ����9 , ����� amaahin “deymin” ���������� , ����,����� , E���-;� , ���%���� anfac ���)M�5 , J-@�� anqaw =��H aniga ���C2 annaga �<��� awoowe &/1g �2 ��Cg ���C2 , &���
ayax “kabajaa” ������� , �����
aayad ��G���,�� , ���` ayeeyo &/g �2 ��Cg >/2 , �!���
73
eber �-@�+
edeb ���C2 , ��W� , �����8�� eray (�� �uU� , (KU , آeraybixin �6�O�+� , Y�%�O�+�� engeg ���@��
ee �� Eebbe c$% eex G>���� , ������ , �CW� ����� eeddo �!���
eedayn /�8D�� , ����8�� eegid ���-X�� eey �-%�H I “i’ xaraf” إ ijaar ������)7 , 12����� , ����)7 idil &/��� , J����
idinka “dheddig iyo lab” �,Eأ , ��,Eأ , & ,Eأ ido �����I , ���4 , <VW�S
ismaandhaaf /��+��-I� , �6��-I� , <������� isniinta <����-9)b
74
iftiin ����S , �����S , ���� ifafaale ������X
il ��
ilaalo “shurdi iyo booliis” &L�O���4
Ilaah q�� )7 , c )7 ilmo =-@�O
ilig &<��
imaansho �L���� , =��+�� imtixaan <������ immisa �/�H in ��� ina <��� injir ��%���; indhoshareer ���.�� indhoole Z����C2 , �����S , ���@�H iniin �!��
isbitaal Z'@-4������ istaahila =��VW������ , N3�������
75
Isaaq “qabiil” ����� isaga ���� isdil ر�$,Eا isgaarsiin ل�M+)o7 ا_�Dو
istaagid E�8�� , /���; isla markii “isla markiiba” �� �<������ , <������
islahel b�� و �
iyada �L�� iyaga “labo” ه��
iyo �� iidheh <6��)7 iimaan <���)7 oday ^���4 , G�����
orgi G���� , G-���
orod E-H�� , �����
ogaansho q����-�� , ��5���,�� Ogaadeen “qabiil” ��%����; oggolaansho ��G���)7 , <-�)7 , ��+-I��
ogeysiis ��8-4)7 , /6��)7 , <6��)7 , ���-�)7
76
olol ��8� olole ��%���
onkod '�ر
oo ��� , �� ooga-aqoon Y���-4�� oohin ���H�� U ”u’ xaraf” V12 u =��CW) , )=
ubax زه�ة
ubad �!�T��� Ujeejeen ”qabiil” ��%����; ujeeddo E���* , ��+�; udgoon ���O , �-O��
uskag ^���� ugaarsi ����O�+� , ����+
ugaas ”qabiil” ^���4
ugax (v�� , w�� uf N�12 ukun (v�� , w��
77
ur ��)M� ururin J������� ul �(+��
uur =��� , =���
uurjiif =���� , =��� , <�����
uumi ���I�� uun 3-%�I
ا�$�' � ا�Aي �-<�,� (,� ا��M�$�ت
Waxaa mahad iska leh Eebbe kaa soo galaddiisu
ku dhamaadaan wanaagyaalku