1

Verslag|Meetup12oktober2017

Datasturing:Watisdevolgendestap?

Aanwezig:DeelnemersGemeenten,A&Ofonds,BerenschotenKING

Plaats:AristoUtrechtvan12.00uurtot15.00uur.

OpeningFatihaAlitouheetnamensKINGiedereenvanhartewelkomopdezederdeMeetuprondomdeDatagedrevenGemeente.Vanwegedegro-tebelangstellingvindtzehetjammerdatzegemeentenheeftmoetenteleurstellen.Wehopendathetverslaginzichtgeeftindediscussiesenkennisuitwisseling.

ZeisenthousiastomdezeMeetupsamenmethetA+O-fondsenmetBerenschottekunnenorganiseren.Hetgaatomnieuweontwikkelin-geninbeeldtebrengen.Enominzichtelijktemakenwatdetoekomstis.

PresentatieErvaringenmetDataGedrevenStureninLeid-schendam-Voorburg:RogierDijkgraaf,Strategischadvi-seur.In2015ontstondbinnenLeidschendam-Voorburgvoorheteerstge-

richtebelangstellingvoorBigData,alsbewustwording.In2016washeteenspronginhetdiepe.Erwerdeenleernetwerkopgericht.ErwerdgeëxperimenteerdmethetKINGDataLabeneenDatawa-rehousewerdingericht.Werkbezoekenbijmeerderecollega-gemeentenverrijktendeervaringen.AdvieswerdingewonnenoverdeinrichtingvaneenDatapakhuiseneenBusinessIntelligenceorga-nisatie.Dekennissessieswarenbedoeldomteinspireren.Erwerdnagedachtoverdeverankeringindeorganisatieenerzijnpilotsgestartomteexperimenteren.

In2017kwammentoteenmeergefundeerdeaanpak.Structuurwerdindeontwikkelingenaangebracht.Contactenleiddentotsamenwer-kingmethetCBSomtoteenUrbanDataCentertekomen.Erwerdgestartmetsystematischedata-analyseenstatistiek.Internwerdensessiesbelegdeneeninnovatiefestivalwerdgeorgani-seerd.DevraagwerdgesteldhoemanagersaankekentegenDatagedrevenGemeenten.Col-lega’swerdenbetrokkenbijhet‘informatie-gestuurdewerken’.

2

Destappenwerdengezetvandata,viaintelligencenaaractie.Ineersteinstantiewerdenallewaar-devolledatageautomatiseerdontslotennaareencentraleDatastore.DaarmeeontstondeenDatafundament:deplekvoorintegratie,definitiesenstatistischemodellen.Deactiebestonduitge-meentetoepassingenvoorinsights,analyseendatavisualisatie.

Rogierverteltwatdegemeentegeleerdheeftvandezeontwikkelingen.Hetvertrekpuntzijndebe-stuurlijkeopgavengeweest.Datagebruikiseenmiddelomtoteffectiefbeleidenuitvoeringteko-men.Menwerdzichervanbewustdatinalleprocesseninformatiegebruiktwordt,dieuitdedata-storegebruiktkanworden.Eengeneriekeaanpakwerktniet.Juistdevertaalslagnaardeeigensitua-tiemaakthetverschil.Gestreefdwordtnaardekoppelingvandatagebruikmetdeorganisatieont-wikkelingen.Defocusisexterngericht,watbetekentcontinuwetenwatdeklantwilenwaterbui-tengebeurt.Detransformatiebetekenteenintegralemaniervanwerken,vanuithelderedoelen,beleid/uitvoeringonlosmakelijkverbondenenkortelearningloops.

DeuitdagingenvoorLeidschendam-VoorburgzijnomvaneenModerneGemeente1.0.(met'harde'randvoorwaarden:centralehuisvesting&kantoorconcept)tekomen,via2.0(informatiemanage-ment,informatiebeveiligingenprivacy)naar3.0.(kennisgestuurdwerken).Hetiseensamenhan-gendeveranderingwaarbijvakdomeinen,O&S,i-mgt,privacy,samenspelvraagenaanbodverbon-denworden.Zowelkwalitatievealskwantitatievegegevenswordenmetelkaarverbonden.Voor-waardeiswelomruimtevoorontwikkelingtekrijgenendeexperimenterenmetanderemaniervanwerken.Hetluktnietalshet‘erbij’moet.

NagedachtwordthoedeModerneOverheidverdervormttegeven.BijvoorbeeldinderichtingvaneenSmartCity.

Rogiersluitafmetderobotdieinhetkennis-centrumstaat.Nietalleeneengimmick,maarookeenbewustwordingvandeModerneOver-heid.

Doordedeelnemerswordtdevraaggesteldhoedezeontwikkelingenlevendigtemakenindeorganisatie.BinnenLeidschendam-Voorburgwerdeninspiratiesessiesgehoudenomaange-spoordtewordentelerenvandezenieuweontwikkelingen.Alsvoorbeeldwordtgenoemd:Informatie‘opdekaart’:overdevoorbereidin-genvandeOmgevingswet.

NoodzakelijkisdesteunvanuitdeTop.Echterdoormeergefundeerderovernatedekenontstaanernieuweprocessenenwordtzichtbaarwaardebottleneckszitten.

3

GemeenteEnschede:ReflectiesopDatagedrevensturing4.0doorHansKoenders.EenpresentatievanHansKoenders,beleidsadviseurInformatiseringbinnendegemeenteEnschede,diemeteenanalogepresentatie,voorbereidopflip-overs,dehartenvanhetpublieksteelt.

HanszieteenandereontwikkelingvanDatage-drevensturingalszijnvoorganger.Datasturing1.0.Isdejageruithetverreverleden.Metpijlenboog,opzoeknaarzijnprooi.Datasturing2.0.isdebootmetdekapiteinindeHanzestadendeVOC,diemetzijnsextantendezon/maanzinrichtingbepaalt.Datasturing3.0.gaattot30jaarterugmetdebeleidsadviseurendebeschikbareboeken.Hethuidigetijdperkvan4.0.gaatoverdecomputer,datagedrevensturingmetsteedsmassaleregegevensdiebeschikbaarzijn.

HansgeeftdedefinitievanBigData:hetisinwezennietsandersdaneenproces,eenuniekmecha-nismedatwijmensengebruikenomdewerkelijkheidomonsheenteduiden,enopbasiswaarvanwevoorspellingendoenoveronzetoekomstdieveelaccuraterzijndanhetkoffiedikkijkenuithetverleden(vlgViktorMaterSchönberger).

Revolutieszijngoed,maarevolutieszijnbeter.WijzijnBigData.BigDatakomtinhetpubliekedo-mein.Hiermeekunnenwebetervoorspellen.

Hanslaateenvoorbeeldzienvaneendashboard:eenbalkmetkurkendraaiknoppenerop.HijgeeftookervaringenuitdeLeergangDataGedrevenSturinguit2016:dejuistetijd,dejuisteplaatsenhogekwaliteit.Zijnervaringis:meedoenlevertmeerdanlezenachteraf.EnschedeheeftonderzoekgedaaninhetSociaalDomeinenheeftpilotsuitgevoerd.

DeervaringvanEnschedeinsteekwoorden:

1. Scherpformulerenvandeprobleemstellingiseenopgave2. Zorgvooreengoedverhaaloverhetbelangvandeanalyse3. Toonlefindepresentatie4. Privacyakenzijnvoordesnellevoortgangweleenhinderpaal5. Zoekdegrenzenvanproportionaliteit,subsidiariteitendoelbinding6. Weesuiterstzorgvuldigmetdeaanpakanalyse,bouwaanvertrouwendathetintegerdoet7. Vertelhetresultaat,maarletopdevertrouwelijkheid8. Zorgvoorsponsoren‘hoog’indeorganisatie.

4

EnoverdestructuurmeldtHans:1. MaakBusinessIntelligencegemeengoed,beleidsambtenaren?2. DoeData-sciencezeerzorgvuldig,bijonsconcentratieinKennislabTwente:Datalab?3. Denknaoverstandaardisatie:insoftware-hulpmiddelen(ESRL,FIWare,Cognos,…)4. Definieerrollenscherp.

Vragenwordendoordeelnemersgesteldoverhetdashboard.Ditismeerdaneenspreadsheetenlogica.Hetiseensystematischeaanpakdiewerkt.HenkWesselinklichtdittoeaandehandvanhetsturingsmodel,zoalsBerenschotdithanteert.

DesystematiekvanDatanaarsturingsteltvragen:Watwiljeweten?Enhoeverteljeoverdenieu-wenormenenwaarden?

PresentatieMartinJansen,kwartiermakerDatagedrevenSturinggemeenteUtrecht:MartinverteltoverdeinbeddingvanDataSturingbinnendeGemeenteUtrecht.Voor4jaarisiederjaar€2miljoenperjaaruitgetrokken.Hijtypeerthetalseenbottom-upaanpakmetveelexperimen-tenenleerervaring.

Hijlaatuitkomstenzienvaneenen-quête.Erisveelbehoefteaanrealisa-tiekracht,hoewelmener(nog)onte-vredenoveris.Overdeinnovatie-vriendelijkeorganisatievindt56%hetbelangrijken36%hetzeerbelangrijk,terwijl71%niettevredenisen29%weltevreden.Inspirerendleiderschapwordtalsbelangrijktotzeerbelangrijkgevonden,hoewel1/3wel,en2/3niettevredenis.Kortomiedereenvindtdezeonderwerpenheelbelangrijk,terwijlereenlagetevredenheidoveris.

Martinnoemtactielijnen,zoalseenminimaalaantalinterventies,metenkeleregelsomautonomieteverkrijgen.Alsvoorbeeldnoemthijdestrategischeopgave,zoalshetaanleggenvannieuwewe-gen.Daarisnietsovergeregeld.PerOO-kolomismenverantwoordelijk,terwijlnietopdesamen-hanggestuurdwordt.

Daarnavertelthijoverdebelangrijksteknelpuntenindewerkingvaninnovatie.Ineersteinstantiewordtergewerktvanuitdegemeentelijkediensten(Silo’s).Gestimuleerdwordtomkennisuitwisse-lingtussendeprojectenterealiseren.Organisatieonderdelenwerkenadhocsamen,waarbijhetresultaatafhangtvandehouding,dekennisen(on)duidelijkheidvandevraagofhetinzicht.Echter

5

hetinnovatiebudgetkomtuitdebeheerpot.Enhetinhuurplafondsteltgrenzen,ondankshetbe-schikbarebudget.

BinnendegemeenteUtrechtzijnactielijnenuitgezet,methetoogopeensneeuwbaleffect.Enkeleactielijnenzijn:governanceproces(A),kiezenvoorinnovaties2017-2018(B),toekennenvanmen-senenmiddelen(C),waarzitdeinnovatieindeopgaven(D),kiezenvanresultaat-enleerprojecten.Iedervandezeactielijnenwordenindepresentatienadertoegelichtenuitgewerkt.

UiteindelijkkomtUtrechtuitopeendrietrapsraketvooreeninnovatieveorgani-satie.Debasisis:GERICHTINNOVEREN–Wewerkenresultaatgerichtopenkelepilotpro-jectenencreërenvanhefbomenvoordetoekomst.Detweedetrap:DOELMATIGINNOVEREN–Wewerkenopprocessenenmanage-menttactiekenteneindeprojectenoprepetitievewijzetekunnenrealiseren.Endederdetrap(detop):RESULTAATGERICHTINNOVEREN–Wewerkenopcom-petentieseneenbodyofknowledgedieUtrechtonderscheidtvananderenzodatUtrechtzelfbedruipendwordtalsorganisatie.

AlssamenvattingvandepresentatiesheeftHenkWesselingvan(A+O)eenbeeld.Enschedeismeerorganischbezig.Leidschendam-Voorburgmeteentussenvorm.En

Utrechtwerktmeervanuithetproblematiseren.

Reflectieopdatagedreveninnoveren,HenkWesselingA+OFonds/BerenschotDeDatagedrevenGemeentekunnenwedoorlichtenaandehandvanmeerdereindicatoren,zoalsBerenschotdezegedefinieerdheeft:

• Leiderschap• Team• Governance• Technologie• DataManagement• Analytics

Perindicatorzijnweersub-indicatorenwaaropgescoordkanworden.Hiermeekrijgtmeninzichtinhetstartniveauvandatagedrevenheid.

Daarbijzijnverschillendestrategieëndenkbaar.Teneersteiseenbekendonderscheidnaarcentraal(blauwdruk)enBottomup(vanuitwerkvloeropbouwen)entussenvarianten.Demassieveweerstandroeptbijnaomcentraaldoor-voeren.Daartegenoverstaatdaterookweerstandzitookindetop.Heteistbijdeeensgezindetop

6

bottemachtspolitiek.Encentraleplanningisjuistalleengeschiktbijalgemeengeaccepteerdevaakalbekendevernieuwing.Mogelijkzijnernogallerleibezwarentegen.

Ookeenbottomupaanpakishoogstonzeker,wantwiesteuntenwieleidtdeinitiatievenverder?TenslotteheeftHenkalsconclusiedathetblijkbaarom‘tussenvarianten’ofanderszinsgaat.Hetisechterdevraaghoedaterdanuitziet?

HetprocesvanDataGestuurdwerkenlooptvanagenderen,viaexploiterenenverbredennaarver-ankeren.Deuitrolbewijstuiteindelijkhetsuccesvanhetdatagestuurdwerken.

HetprocesnaarDatagedrevenGemeentenligtinhetopsporenvandekansenenfixatiestussengovernance,kennis,gerichtlerenenhetsmedenvancoalities.Berenschotnoemtdithetverbredenomverdertebouwenaaninnovatiearrangement.

Belangrijkishetombinnendegemeentedebroedplaatsenoptesporen.Systematischevoortgangmetmeerwaardewordtechtervaakbelemmerd.Deredenisdathetzoweloppersoon-lijk-,project-alsgemeentelijkniveaumoeilijkblijktomover-zichtoverderelevanteaspectenvaneendatagedrevensturingtekrijgen.Hoegroterdevraag,hoevakerblokkadesoptreden.

Teneersteishetdevraaghoehetvraagstukinelkaarzit,wieerbijbetrokkenisenwelkepubliekemeerwaardegewenstis.Vervolgenskandevraaggesteldwordenwelkehypothesenleidentothandelingsperspectiefomdatresultaattehalen?Onderzochtdienttewordenmetwelkedatabestandenwedezehypothesenkunnentoetsen.Alsdemedewerkersdebe-nodigdecompetentieshebben,kunnenwekijkenwelkarran-gement,metdejuistevoorwaarden,voorhandenis.Opdeze

wijzegevenwerichtingaanhetontwikkelenvanDatagedrevenSturen.

Berenschotheefteenhandzaammodelomditinzichtelijktemaken,zoalsuitonderstaandfiguurblijkt.Inzichtindeblokkadesopdezeaspectenmakendatgemeenteneenstrategieenvoorzienin-gennodighebbenomhetDataGedrevenSturenvormtegeven.

Bijiedervanelementen:kennis,gerichtheid,de(politieke)arenaendeprocesvoeringwordenblok-kadesgenoemd,dieoverwonnendienenteworden.Alleenaldoorhetherkennenvandezeblokka-desishetmogelijkomhetprocesnaarDataGedrevensturingteversterken.

7

Kennis Gerichtheid Arena Procesvoering

Deprobleemstellingisnietgoedgedefinieerd

Deperspectievenlopenuit-een

Hetisonduidelijkwieoverhetvraagstukgaat

Geengoedemechanis-men/ruimteomtotbeslui-tentekomen

Dejuisteanalyseszijnnietgemaakt

Debelangenlopenuiteen Erisgeenduidelijkeomge-vingomoverhetvraagstuktebeslissen

Aanbesluitenwordtgeenopvolginggegeven

Erontbreektbelangrijkeinformatie/kennis

Erzijnvervelendeemotiesenverhoudingen

Relevantepartnerszijnonvoldoendebetrokken

Onvoldoendeleiderschapenmandaat

Erisgrootverschilininformatiepositie

Erzijnverborgenagenda’s Erzijngeenpassendever-houdingen

Onvoldoendevoorspelbaar-heid

Erwordtgeredeneerdopbasisvananekdotes

Erisverschilvanmeningoverrelevantekennis

Erzijngeenpassendespel-regels

Matigefaseringvaninter-ventiesenproducten

Hetgeheelaanoplossin-genisnietconsistent

Erisverschilvanmeningoverdewaardendieinhetgedingzijn.

Eristeweinigverbindingtussenarena’somteden-kenentedoen

Slechtevoorbereiding

Erwordtgeenrekeninggehoudenmetrelevanteonzekerheden

Erisverschilinurgentiebesef Erisgeenruimteomsamenteleren

Onvoldoendecompetentiesenbudgetinteam

Bron:MasterclassBerenschot

TafeldiscussiesMetaldezekennisenerva-ring,gaanalledeelnemersmetelkaarinoverlegoverdeontwikkelingenbinneniedersgemeente.Voorbeeldenvandatagedrevensturingkomenoptafel.Enbesprokenwordthoeveriederegemeenteismethetwerkenmet,eninzet-tenvan,data.

8

Steekwoordenvandediscussieszijn:

- Debasisoporde;- Datamakelaarsaanstellen;- MTledenerbijbetrekken; - BIadviseursinzetten;- Kleinbeginnenentijdkrijgenomervaring

optedoen;- Alsambtenaarjedevraagstellen:“watle-

verthetvoormeop?”- Eenservicemanagementsysteeminrichten,

metvragenvoorafdelingen;- DGGvergtandereconceptenvansturing;- Welkemogelijkhedenzijneromdedatate

koppelenmetexternesystemen;- Geo-kaartenmetspotserop,inplaatsvan

dekaartcoördinaten(intekstvorm);- Gerichteaansturingvansocialewijkteams.

Velevoorbeeldenkomenaandeordeuito.a.degemeentenGroningen,Waddinxveen,Meijereij-stad,Utrecht,Velsen,Zaandam,KampenenEnschede.

Denkdaarbijaandemonitoringvanhetverkiezingsstemgedrag.Deverankeringgaanorganiseren,zoalsUtrechtmeldt.DaarwerkthetookomMasterclassesteorganiseren.Indezaalwordtookge-noemdomalledata-gedrevenfeaturessamentevoegentotéénsysteem.

AaneenanderetafelwordtgenoemdomvanuitdewerkprocessenmetbusinessIntelligencetewer-ken.Daarbijishetwelnoodzakelijkomoverdejuistecompetentiestebeschikken.

Henkgeeftaanheteindevandesessieeenwrapupvanalleontwikkelingenenopgedaneervarin-gen:

- Weziendatgemeentesinverschillendefasesvanontwikkelingzitten;- Bestuurlijkdraagvlakisonontbeerlijk;- Eenprogrammatischeaanpak,zoalsinGroningenalsinKampen,werktgoed;- OnderandereWestlandisineenexplorerendefase- Watzijndestrategischeinterventiesdiewekunnenplegen?Denkaandevraaggoedarticule-

ren,hetnutvaneenonderzoekdefinieert,dekoppelingmethetprimaireprocesleggen.Enten-slottestructuuraanbrengeninalleontwikkelingen.

- Zaandamnoemthetsystematischwerkenaanhetbeantwoordenvanvragen.Daarmeestimu-leerjeDatagedrevenwerken.

9

SamenvattendsteltHenkdaternietéénalomvattendestrategieofinterventieis,maardatdeontwikkelingenbinnendegemeentebe-palenhoeermetdataomgegaankanworden.

DevoorzitterFatiharonddelevendigediscussieom15.00uuraf.Zedanktiedereenvoordeinbreng.EnwijstnogopdevolgendeMeetupoverSmartCitiesopde2edonderdagvannovember.FatihadanktookdeinbrengvanhetA+O-fondsenBerenschot.

VerslagEtienneSchoenmakersAdviseurDA2020,KINGgemeenten