Post on 02-Mar-2020
GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİMÜZİK ALANI
YAZARLAR
İ
DEVLET KİTAPLARI BASKI
........................., 201
MÜZİKSEL İŞİTME OKUMA VE YAZMA
10
KOM SYON
DÖRDÜNCÜ5
Editör :
Dil Uzmanı : Hilal ER
Program Geliştirme Uzmanı : Sedat DAĞ
Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı : İsmail ŞENER
Rehberlik Uzmanı : Serap ÖZÜDOĞRU
Görsel Tasarım Uzmanı : Timurlenk ÖZKAYNAK
Notist : Musa AYÇİÇEK
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ............................................................................: 5685DERS KİTAPLARI DİZİSİ .................................................................................................: 395
15.?.Y.0002.4201
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 04.08.2011 gün ve 5525 sayılı yazısı ile eğitim aracı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 10.04.2015 gün
ve sayılı yazısı ile defa 2. adet basılmıştır.
ISBN 978-975-11-3652-7
İIker ERMİŞ
3897233 dö rdüncü 580
Korkma, sönmez bu afaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y ld z d r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olay m, çehreni ey nazl hilâl! Kahraman rk ma bir gül! Ne bu iddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar m z sonra helâl. Hakk d r Hakk’a tapan milletimin istiklâl.
Ben ezelden beridir hür ya ad m, hür ya ar m. Hangi ç lg n bana zincir vuracakm ? a ar m! Kükremi sel gibiyim, bendimi çi ner, a ar m. Y rtar m da lar , enginlere s mam, ta ar m.
Garb n âfâk n sarm sa çelik z rhl duvar, Benim iman dolu gö süm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas l böyle bir iman bo ar, Medeniyyet dedi in tek di i kalm canavar?
Arkada , yurduma alçaklar u ratma sak n; Siper et gövdeni, dursun bu hayâs zca ak n. Do acakt r sana va’detti i günler Hakk’ n; Kim bilir, belki yar n, belki yar ndan da yak n
Bast n yerleri toprak diyerek geçme, tan : Dü ün alt ndaki binlerce kefensiz yatan . Sen ehit o lusun, incitme, yaz kt r, atan : Verme, dünyalar alsan da bu cennet vatan .
Kim bu cennet vatan n u runa olmaz ki feda? üheda f k racak topra s ksan, üheda!
Cân , cânân , bütün var m als n da Huda, Etmesin tek vatan mdan beni dünyada cüda.
Ruhumun senden lâhî, udur ancak emeli: De mesin mabedimin gö süne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki ehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- ta m, Her cerîhamdan lâhî, bo an p kanl ya m, F k r r ruh- mücerret gibi yerden na’ m; O zaman yükselerek ar a de er belki ba m.
Dalgalan sen de afaklar gibi ey anl hilâl! Olsun art k dökülen kanlar m n hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, rk ma yok izmihlâl; Hakk d r hür ya am bayra m n hürriyyet; Hakk d r Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif Ersoy
GENÇLİĞE HİTABE
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek
düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil
işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk
.
VII
ÖĞRENME ALANI 1 MÜZİK İŞARET VE TERİMLERİ 2
ÜNİTE 1 Ölçü
Karma Ölçüler (Aksak Ölçüler)................................................................ 3 Eksik Ölçü................................................................................................ 7 Ölçme ve Değerlendirme......................................................................... 8
3
ÜNİTE 2 Aralık
Uyumlu Aralıklar...................................................................................... 15
Uyumsuz Aralıklar....................................................................................15 Yarı Uyumlu Aralıklar................................................................................15
10
Ölçme ve Değerlendirme......................................................................... 24
ÜNİTE 3 Akor
Temel Durumda Majör Akorlar................................................................ 29
Temel Durumda Eksik Beşli Akorlar........................................................ 36 Temel Durumda Minör Akorlar................................................................ 33
Temel Durumda Artık Beşli Akorlar......................................................... 39
26
Ölçme ve Değerlendirme........................................................................ 43
ÖĞRENME ALANI 2 TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK 44
ÜNİTE 1 Tonal Müzik
Sol Majör................................................................................................. 46
Fa Majör ................................................................................................. 54 Re Minör.................................................................................................. 57
Mi Minör ................................................................................................. 49
45
Ölçme ve Değerlendirme......................................................................... 62
ÜNİTE 2 Makamsal Müzik
Nikriz Makamı ........................................................................................ 63 Hicaz Makamı......................................................................................... 68
63
Ölçme ve Değerlendirme........................................................................ 74
VIII
TERİMLER SÖZLÜĞÜ 169
KAYNAKÇA 172
ÖĞRENME ALANI 4 MÜZİKSEL YAZMA (DİKTE)
ÜNİTE 1 Sol Majör ve Mi Minörde Müziksel Yazma
ÜNİTE 2 Fa Majör ve Re Minörde Müziksel Yazma
ÜNİTE 3 Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel Yazma
132
133
146
159
ÖĞRENME ALANI 3 MÜZİKSEL OKUMA (SOLFEJ - BONA)
ÜNİTE 1 Sol Majör ve Mi Minörde Müziksel Okuma
ÜNİTE 2 Fa Majör ve Re Minörde Müziksel Okuma
ÜNİTE 3 Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel Okuma
76
77
100
123
1
Ölçme ve Değerlendirme
Etkinlik
Müziksel Yazma (Dikte)
Öğrencilerin önceden edindiği bilgileri kullanmasını ve araştırma, inceleme, gözlem yapma, düşünme, fi kir yürütmesini sağlayacak çalışmalar bu bölümde yer alır.
Öğrencilerin müziksel işitme, okuma, yazma becerisini geliştirmeye yönelik kazanımlarını destekleyen, sınıf içinde ve dışında bireysel ve grup hâlinde yapılacak uygulama çalışmalarını içeren bölümdür.
Bu bölümde, öğretmeninin çalacağı ezgisel ve tartımsal nitelikteki eserleri, öğrencinin daha önceden öğrendiği bilgilerle birleştirerek yazmasını sağlamak hedefl enmiştir. Ezgisel eserlerde ses yükseklikleri, tonal, makamsal ögeler, ölçü rakamı ve ses süreleri göz önünde bulundurularak yazılır (dikte edilir). Ritmik eserlerde ise ses yükseklikleri, tonal ve makamsal ögeler değil sadece ölçü rakamı ve ses sürelerine dikkat edilerek yazılır (dikte edilir).
Not: Konularla ilgili Müziksel Okuma (Solfej - Bona) numaraları konu sonlarında verilmiştir.
Öğrencilerin verilen konularla ilgili bilgi ve becerilerinin ölçüldüğü, dönüt sağlayan çalışmalar bu bölümde yer alır.
Hazırlık Çalışması
Bu bölümde verilen okuma parçaları, ölçü rakamına, ses sürelerine dikkat edilerek ses yükseklikleri ve tonal - makamsal ögeler göz önüne alınmaksızın okunur.
Müziksel Okuma (Bona)
Bu bölümde, ezgisel nitelikli okuma parçaları, ölçü rakamına, ses sürelerine ve ses yüksekliklerine uygun olarak tonal - makamsal ögeler göz önünde bulundurularak okunur.
Müziksel Okuma (Solfej)
2
3
ÖlçüKONULAR • Karma Ölçüler (Aksak Ölçüler)
• Eksik Ölçü
ÜNİTE 1
Hazırlık Çalışması
• “Onuncu Yıl Marşı” ile “Oynaya Oynaya Gelin Çocuklar” şarkısını, elinizle ritim tutarak söyleyi-niz. İki eser arasındaki ritim farklılığının nedenini sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
• İstiklal Marşı’nın ölçü sayısını gözeterek eserin ilk ve son ölçülerinde gördüğünüz farklılıkları arkadaşlarınızla tartışınız.
İkili zamanla, üçlü zamanın birlikte kullanıldığı ölçülere karma (aksak) ölçüler denir. Bir karma ölçü, hem basit ölçünün hem de bileşik ölçünün özelliklerini yapısında birleştirir.
Daha çok geleneksel Türk müziğinde ve çağdaş sanat müziğinde kullanılan karma ölçülerde bi-rim vuruşlar çoğunlukla sekizlik olmakla birlikte eserin hızına göre dörtlük ya da on altılık da olabilir. Hızlı eserlerde sekizlik, on altılık gibi birim vuruşlar kullanılırken metronomu yavaş eserlerde dörtlük birimin kullanıldığı örneklere sıkça rastlanır.
Aşağıda birim vuruşu sekizlik olan örnekler verilmiştir:
İki zamanlı Karma Ölçüler ( , ):
1. Aşağıya ölçüde 4 ölçülük ritim kümeleri yazınız.
2. Aşağıdaki ritim kümelerinin ikili ve üçlü zamanlarını belirtiniz.
3
1. zaman 2. zaman
+ 2 3
1. zaman 2. zaman
+2
1 258
Etkinlik 1
Aşağıda ölçülerde kuvetli ve zayıf zamanlar gösterilmiştir:58
YK YKK KZ Z Z Z Z Z
58
54
58
• Karma Ölçüler (Aksak Ölçüler)
45
45
4
Etkinlik 2
1. Aşağıdaki ezginin ölçü çizgilerini yerleştiriniz.
2. Aşağıdaki ritim kümesinin kuvvetli ve zayıf vuruşlarını belirtiniz.
3. Aşağıdaki ezgiyi elinizle vuruş biçimini de yaparak önce ritmik (bona), sonra da ezgisel (solfej) olarak okuyunuz.
4. Öğretmeninizin çalacağı düzeye uygun bir ezgiyi defterinize yazınız.
Üç Zamanlı Karma Ölçüler ( , , , ):
78
74
716
88
2. zaman
+ +
+ ++
+
+
+
+ +
+ +
2 3
3. zaman
3
2. zaman
3
2. zaman
3
1. zaman
3
1. zaman
3
3. zaman
3
3. zaman
3
2. zaman
3
1. zaman
1. zaman
2
1. zaman
2
2. zaman
2
3. zaman
2
3. zaman
2
1. zaman
2
2. zaman
2
3. zaman
2
78
88
1
2
3
AN 3
AN 4a AN 4b
AN 5a. balkan
85
5
Etkinlik 3
Etkinlik 4
ve bazı ölçü çeşitlerindeki kuvvetli – zayıf zamanlar aşağıda gösterilmiştir.
Aşağıda verilen ritim kümelerinin ikili ve üçlü zamanlarını belirtiniz.
1. Aşağıda verilen ezginin ölçü çizgilerini yerleştiriniz.
2. Aşağıda verilen ritim kümelerinin kuvvetli ve zayıf zamanlarını belirtiniz.
4. Öğretmeninizin çalacağı düzeye uygun bir ezgiyi defterinize yazınız.
3. Aşağıdaki ezgiyi elinizle vuruş biçimini de göstererek önce ritmik (bona), sonra da ezgisel (solfej) olarak okuyunuz.
78
78
88
YK YK YK YK YKYKK K K KZ Z Z Z ZZ Z ZZZ Z
A� �
A� 1�
A� 11
A� 12
�����
A� �a
A� �d
A� 7
A� 8
AN 6a
AN 6c
AN 6b
AN 6d
AN 7 AN 8
AN 9
AN 10 AN 11
AN 12
ANONİM
6
Dört Zamanlı Karma Ölçüler ( , , , ):98
94
916
108
108
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
++
+
+
+ +
1. zaman
2
1. zaman
2
2. zaman
2
2. zaman
2
1. zaman
2
4. zaman
2
3. zaman
2
4. zaman
2
3. zaman
2
2. zaman
2
3. zaman
2
4. zaman
2
4. zaman
3
4. zaman
3
2. zaman
3
3. zaman
3
4. zaman
3
2. zaman
3
3. zaman
3
1. zaman
3
2. zaman
3
1. zaman
3
1. zaman
3
3. zaman
3
98
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
++
1. zaman
2
1. zaman
2
1. zaman
2
2. zaman
2
2. zaman
2
3. zaman
2
2. zaman
2
3. zaman
2
4. zaman
2
4. zaman
2
4. zaman
2
3. zaman
2
4. zaman
3
3. zaman
3
2. zaman
3
1. zaman
3
1
2
4
3
Etkinlik 5
Aşağıdaki ritim kümelerinin ikili ve üçlü zamanlarını belirtiniz.
ve bazı ölçü çeşitlerindeki kuvvetli ve zayıf zamanlar aşağıda gösterilmiştir.98
108
YK YK YK YK YKK K K KZ Z ZZZZ Z Z ZZ Z Z Z Z Z Z
A� 13
A� 14
A� 1�
A� 16
A� 1�
A� 18
AN 13 AN 14
AN 15 AN 16
AN 17 AN 18
7
Etkinlik 6
Etkinlik 7
1. Aşağıda verilen ezginin ölçü çizgilerini yerleştiriniz.
1. Aşağıdaki eksik ölçülü ezgileri, vuruşlarını yaparak okuyunuz.
A� 1�
�����
2. Aşağıda verilen ritim kümelerinin kuvvetli - zayıf zamanlarını belirtiniz.
Bazı eserlerde ilk ölçü, belirtilen birimlerden (ölçü sayısından) eksik olarak başlayabilir. Böyle ölçü-lere eksik ölçü denir. Eksik kalan süre bölümlerin ya da eserin sonunda tamamlanır. Eksik ölçü, ölçüler-deki vuruş özellikleri (kuvvetli-zayıf)ni değiştirmez.
Eksik ölçü, ölçünün kaçıncı biriminden başlıyorsa el vuruşu da o birimden başlatılır.
3. Aşağıdaki ezgiyi elinizle vuruş biçimini de yaparak önce ritmik (bona), sonra da ezgisel (solfej) olarak okuyunuz.
4. Öğretmeninizin çalacağı düzeye uygun bir ezgiyi defterinize yazınız.98
Not: Geleneksel Türk müziğinde, yukarıda verilen karma ölçülerin dışında sık olmamakla birlik-
te , , gibi farklı karma ölçülerde örneklere de rastlanmaktadır.118
138
158
�N�N��
AN 19
AN 20 AN 21
AN 22
ANONİM
ANONİM
AN 23
• Eksik Ölçü
8
AN 24
G. ÇELİKKANAT
2. Aşağıdaki eksik ölçülü tartım kümesinin son ölçüsünü tamamlayınız.
3. Öğretmeninizin çalacağı düzeye uygun eksik ölçülü bir ezgiyi defterinize yazınız.
A� 2�
Ölçme ve Değerlendirme
1. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi karma ölçü sayısına uygun değildir?
A)
A)
D)
D)
2. Aşağıda verilen ritim kümelerinden hangisi 2+2+3 zamanını göstermez?
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
58
78
A� 28
A� 2�
A� 3�
B)
B)
E)
E)
C)
C)
A� 31
A� 32
A� 33
A� 3�
A� 35
AN 24
AN 25
AN 26 AN 27 AN 28
AN 29 AN 30
AN 35
AN 33 AN 32 AN 31
AN 34
9
3. Aşağıda verilen ritim kümelerinden hangisi karma ölçü sayısında yazılmıştır?
4. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi karma ölçü göstergesine uygun değildir?
5. Aşağıda verilen ritim kümelerinden hangisi 3+3+2+2 zamanını gösterir?
6. Sekizlik nota ile eksik ölçü başlayan eserin son ölçüsü aşağıdakilerden hangisi olabilir?
88
98
108
A� 36
A� 3�
A� 38
A� 39
A� 40
A)
A)
A)
A)
D)
D)
D)
D)
B)
B)
B)
B)
E)
E)
E)
E)
C)
C)
C)
C)
A� 41
A� 46
A� 50
AN 40 AN 39
AN 38 AN 37 AN 36
AN 41 AN 42 AN 43
AN 44 AN 45
AN 50 AN 49
AN 48 AN 47 AN 46
AN 51 AN 52 AN 53
AN 54 AN 55
10
AralıkKONULAR • Uyumlu Aralıklar
• Yarı Uyumlu Aralıklar• Uyumsuz Aralıklar
ÜNİTE 2
Hazırlık Çalışması
9. sınıf Müziksel İşitme Okuma ve Yazma Dersi, aralık konusu bilgilerini gözden geçirerek “do” sesi üzerine B2, K2, B3, K3, T4, T5, A4, E5, B6, K6, B7, K7, 8’li aralıkları oluşturarak dizekli bir kâğıda yazınız.
Aralık bilgisi müzikle uğraşan kimselere gerekli olan temel bilgi dallarından birisidir. Aralık bilgisi, iyi bir solfej eğitiminin temelidir. Doğru seslerle solfej okuyabilmek, çalınan sesleri doğru duyabilmek ve yazabilmek için aralık bilgisi olmazsa olmaz bir ön koşuldur. Solfej eğitimiyle bağlantılı olarak çalgı, şan vb. müzik eğitimlerinin her alanı için de aralık bilgisi gereklidir. Müziğin daha ileri konularında da (armoni, kontrpuan, orkestrasyon öğrenirken ve beste yaparken) aralık bilgileri temel dayanağımızdır. Aralık bil-gisi yaptığımız işi daha bilinçli ve daha kolay yapmamıza yardımcı olur. Aralıkları çok iyi bilmeden müzik öğrenilemez, müzik yapılamaz. Bir aralığın bütün özellikleriyle bilinmesine aralığın tanımlanması denir. Bir aralığın tanımlan-ması için sırayla üç işlem yapılır:
1. Adlandırma2. Ölçme3. Nitelendirme
1. Adlandırma: Aralığı oluşturan seslerle belirlenir. Örneğin; 2’li aralığı, 3’lü aralığı, 7’li aralığı gibi.
2. Ölçme: Aralığı oluşturan iki ses arasındaki perdelere göre ölçülür. Örneğin; do – mi aralığı 2 perdedir, fa – si aralığı 3 perdedir.
3. Nitelendirme: Bir aralığın tam - eksik, büyük - küçük olarak nitelendirilmesidir.
Aralıkları nitelendirmek için küçük, büyük, tam, artık, eksik gibi tanımlar kullanılır.
Tam sözcüğü 1’li, 4’lü, 5’li, 8’li aralıklar için kullanılır. Küçük - büyük sözcükleri 2’li, 3’lü, 6’lı 7’li aralıklar için kullanılır. Artık - eksik sözcükleri tüm aralıklar için kullanılır.
Aralık 1’li 2’li 3’lü 4’lü 5’li 6’lı 7’li 8’li
Tam
Küçük – Büyük
Artık – Eksik
AN
11
Artık ve eksik aralık bilgileri ile do - sol aralığını nitelendiriniz. Boş bırakılan yerlere uygun olan adlandırma, ölçme ve nitelendirme bilgilerini yazınız.
1. Do - sol aralığı ............ aralıktır.2. Ölçmeye göre do - sol arası .......... perdedir.3. Arasında 3,5 perde bulunan 5’li aralığa ............................. aralığı denir.
Artık (Augmented, Ogmentıt) aralıklar (A): Büyük ve tam aralıklar yarım perde daha geniş-letildiğinde oluşur.
Örnek:
Eksik (Diminished, Diminişt) aralık (E): Küçük ve tam aralıklar yarım perde daha daraltıldı-ğında oluşur.
Örnek:
�� 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1/2
1
1/2
1
1
1
1,5
1/2
1/2
1/2
1
1/2
1
B3 (2 perde)
T5 (3,5 perde)
T5 (3,5 perde)
A3 (2,5 perde)
E3 (1 perde)K3 (1,5 perde)
A5 (4 perde)
E5 (3 perde)
1
1/2
1
1
1,5
0
�� 2
Etkinlik 1
ON 1
ON 1a
ON 2
AN 42
ON 2a
12
Etkinlik 2
Aralık bilgilerini gözden geçirerek aşağıda verilen 1 oktav (8’li) içindeki inici ve çıkıcı aralıkları örnekte olduğu gibi tanımlayınız.
�� �
ON 4
B2
13
9. Sınıf müziksel işitme okuma ve yazma dersi Dizi ve Aralık ünitesinde aralıkların çevrilmesi konusunda ;
3’lü aralığın çevrildiğinde 6’lı,2’li aralığın nçevrildiğinde 7’li,5’li aralığın çevrildiğinde 4’lü,Küçük aralıkların çevrildiğinde büyük aralık olduğu,Büyük aralıkların çevrildiğinde küçük aralık olduğu,Artık aralıkların çevrildiğinde eksik aralık olduğu ,Eksik aralıkların çevrildiğinde artık aralık olduğu,Tam aralıkların çevrildiğinde tam aralık kaldığı belirtilmişti.
Bu bilgilerden aralık oluşturmada yararlanabiliriz. Özellikle büyük aralıkları oluştururken aralık-ların çevrimlerinden yararlanmak kolaylık sağlayacaktır.
Örneğin la sesi üzerine B6 aralığı oluşturmak için la sesi altına B6’nın tersi olan K3 aralığı oluşturulur. Aralık ters çevrilir, la sesi üzerine B6 aralığı oluşturacak ses bulunur.
Bilgi Notu:
K3 B6
B2 K7
Etkinlik 3
Aralık çevrimleri bilgilerinizden yararlanarak isimleri verilen aralıkları oluşturunuz.
ON 4A
ON 4B
B6
K6 K6
K7 K7B2
B3
B6K3
B7
K7
K6
K6
14
Etkinlik 4
Aşağıda verilen inici ve çıkıcı aralıkları oluşturunuz.
�� �� ��
��
�4 �4
��
��
A� �
A4
A� ��
��
ON 5
B2 B2 B2 B2 K2
K2 E2 K3
K3
E4
B6
B2
E5
K3
K2
B3
T2 E3 K6 A4
E2 A7 K6
K7
A7 B7
K7
A8 B6 T8 B7 E7
A8 8 E8 E8
K7 K7 E7 B7 B7
K6 B6 B6 B6 K6
E5 E5 E5 E5 T5
K3 T4 T4 A4 A4
K3 B3 B3
K2 B2
15
Aşağıda verilen büyük aralıkları küçük aralıklara, küçük aralıkları büyük aralıklara, artık ve eksik aralıkları tam aralıklara dönüştürünüz.
Etkinlik 5
�� 5A
ON 5a ON 5A
16
Aralıklar, aralığı oluşturan seslerin kaynaşma derecesine göre sınıfl andırılır.
Uyumlu aralıklar (consonance, konsanans): Tınlayışları açısından birbirleriyle uyumlu seslerin oluşturduğu aralıklardır. Uyumlu aralıklar kendi içinde ikiye ayrılır: Bunlardan tam 1’li, tam 8’li, tam 5’li, tam 4’lülere tam; büyük ve küçük 6’lılara, büyük ve küçük 3’lülere yarı uyumlu aralık denir.
Uyumsuz aralıklar (dissonance, disonans): Tınlayışları açısından birbiriyle uyumsuz seslerin oluşturduğu aralıklardır. Uyumlu aralıkların dışında kalan 2’li ve 7’liler ile artık ve eksik aralıklar, uyum-suz aralıktır.
1�li 8�li 5�li 4�lü B3 �6 �3 B6
�� 6
UYUMLU ARALIKLAR
TAM UYUMLU ARALIKLAR YARI UYUMLU ARALIKLAR
Etkinlik 6
Aşağıda armonik aralıklar verilmiştir. Öğretmeninizin çalacağı bu aralıkları örnekteki gibi sınıf-landırınız.
Uyumsuz Uyumlu
�� 7
• Uyumlu Aralıklar
B3 K6 B6 K3 1’li 4’lü 8’li 5’li
ON 6
ON 7
• Uyumsuz Aralıklar
17
Etkinlik 7
Etkinlik 8
Aşağıda verilen aralıkları tanımlayınız. Uyumlu, yarı uyumlu, uyumsuz aralıkları işaretleyiniz.
Aşağıda verilen seslerle çıkıcı ve inici, tam uyumlu aralıkları oluşturunuz.
�
�
�1
�1
ON 9
ON 8
8
8
T5
T5
T4
T4 T4
T8 T8T1 T4 T4
T4 T4 T4T5 T5
T5
T5 T1T5 T5
T5 T5
T5 T5T4
T4 T4
T4
18
Etkinlik 9
Etkinlik 10
Aşağıda verilen seslerle çıkıcı ve inici uyumsuz aralıklar oluşturunuz.
Aşağıda verilen seslerle çıkıcı ve inici yarı uyumlu aralıklar oluşturunuz.
��
��
�� 11
��
A� ��
A�
ON 10
B2
A4
E5
E2
E5K2
K2
B7
B7 K7 K7 B7
K7A4
K7 B2 A6 E7K2
K7 B7
K2
B2 B2A5E3
K2K7 K7B7
B3
B3
B3
B3B3
B3
K3
K3
B6
B6
B6 B6
B6 K6
K6
K6
K6
K6
B3
K3
K3 K3K6 B6
ON 11
19
Etkinlik 12
Etkinlik 11
Aşağıda verilen aralıkları tanımlayınız. Tam uyumlu, uyumsuz, yarı uyumlu olmalarına göre işaretleyiniz ve aralıkları seslendiriniz.
• Do sesi üzerine tam uyumlu, • Mi sesi üzerine yarı uyumlu,• Fa sesi üzerine uyumsuz çıkıcı aralıklar seslendiriniz.
Aralıkları seslendirmeden önce aralığı oluşturan sesleri düşününüz, aralığı ölçünüz, nite-lendiriniz ve daha sonra seslendiriniz.
ON 12
20
Etkinlik 13
Aşağıda verilen tam uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıklardan oluşan solfejleri okuyunuz.
���t�� ����E�
������E��
������E��
������E��
ON 16
Martha A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
ON 17
ON 18
ON 29
21
Etkinlik 14
Aşağıda verilen tam uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıklardan oluşan solfejleri okuyunuz.
������E��
������E��
�� 21
������E��
������E��
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
ON 19
ON 20
ON 21
ON 30
22
Etkinlik 15
Aşağıda verilen tam uyumlu, yarı uyumlu ve uyumsuz aralıklardan oluşan solfejleri okuyunuz.
������E��
������E��
������E��
������E��
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
ON 22
ON 23
ON 24
ON 25
23
Etkinlik 16
Aşağıda verilen eksik ve artık aralıklarla ilgili solfejleri okuyunuz.
������E��
������E��
������E��
������E��
ON 26
ON 27
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
M. A. GHEZZO
ON 32
ON 31
24
1. Bir aralığın tanımlanması için sırayla yapılması gereken üç işlem aşağıdakilerden hangisidir?
2. Tam uyumlu aralıkları gösteren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
3. Uyumsuz aralıkları gösteren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
4. Yarı uyumlu aralıkları gösteren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
5. Aşağıdakilerden hangisi tam uyumlu aralıklardır?
A)
B)
C)
A) Ölçme, adlandırma, nitelendirme B) Nitelendirme, ölçme, adlandırma C) Adlandırma, nitelendirme, ölçme D) Ölçme, nitelendirme, adlandırma E) Adlandırma, ölçme, nitelendirme
A) B3, K3, T5, T4, T8, T1 B) B3, K3, B6, K6 C) T8, T1, T5, T4 D) Eksik ve artık aralıklar E) T5, T4, K7, B7
A) K7, B7, K3, B3 B) A4, E5, T4, T5 C) K3, B3, K6, B6 D) K3, B3, K6, B6, eksik ve artık aralıklar E) K7, B7, K2, B2, eksik ve artık aralıklar
A) K3, B3, K6, B6, T4, T5 B) T8, T1, T5, T4 C) B3, K3, B6, K6 D) B3, K3, K6, B2 E) B3, K3, K6, B6, eksik ve artık aralıklar
Ölçme ve Değerlendirme
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
ON 13
ON 13a
ON 13b
25
6. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi yarı uyumlu aralıklardır?
7. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi uyumsuz aralıklardır?
D)
A)
A)
C)
C)
E)
B)
B)
D)
D)
E)
E)
ON 13c
ON 13d
ON 14a
ON 14b
ON 14c
ON 14d
ON 15a
ON 15b
ON 15c
ON 15d
ON 15
ON 14
26
AkorKONULAR • Temel Durumda Majör Akorlar
• Temel Durumda Minör Akorlar• Temel Durumda Eksik Beşli Akorlar• Temel Durumda Artık Beşli Akorlar
ÜNİTE 3
Hazırlık Çalışması
1. Do majör ve la minör dizinin durucu seslerini (1, 3, 5) melodik (yatay) ve armonik (dikey) ola-rak çalınız.
2. Bu sesleri çaldığınızda majör ve minör dizinin tınısal karakterini algılayıp algılamadığınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
3. Çaldığınız sesleri, pesten tize doğru “na” hecesiyle seslendiriniz ve belleğinizdeki bazı şarkıla-rın başlangıçlarına ya da bir bölümüne benzeyip benzemediğine dikkat ediniz.
En az üç sesten oluşan ses kümesine akor denir. Rastgele sıralanmış her üç ya da daha faz-la ses akor olarak adlandırılmaz. Akoru oluşturan seslerin yazıldıkları müzikal sisteme göre “kuramsal” uyumluluk göstermesi gerekir. Örneğin tonal müzikte akorlar üçlü aralıklardan oluşurken makamsal ça-lışmalarda dörtlü aralıkların kullanılması gibi. Belirli bir müzikal sisteme göre kuramsal uyumluluk göste-ren akorlar, kendi içinde de “işitsel” olarak uyum-uyumsuzluk ilişkisi içerir.
Burada tonal müzik algısı içinde üçlü aralıklardan oluşan, işitsel olarak uyumlu ve uyumsuz, üç sesli akorları inceleyeceğiz:
Tonal müzikte akorlar, majör ve minör dizilerin derecelerinin üzerine üçlüler eklenerek elde edilir. Dolayısıyla akorlar, ait oldukları dizilerin (tonalitelerin) seslerini içerir.
Etkinlik 1
1. Aşağıda do majör ve armonik la minörde, dizilerin her bir derecesine üst üste iki üçlü gelecek şekilde akorlar oluşturulmuştur. Örnekte olduğu gibi yanlarına üçlülerini belirtiniz.
2. Yukarıdaki do majör ve armonik la minör dizilerde oluşan akorları üçlü aralıkların dizilişine dikkat ederek sınıfl andırınız. Üçlülerin dizilişi açısından birbirinden farklı kaç akor olduğunu söyleyiniz.
>K3
>K3
>B3
>B3
İN 1
İN 2
27
Etkinlik 1’deki örneklerde de olduğu gibi kuramsal (üçlülerin dizilişleri) ve işitsel etkilerine göre bir-birinden farklı dört akor elde ederiz.
Majör (M) Minör (m) Eksik Beşli (-5) (dim) Artık Beşli (+5) (aug)
B3 + K3 M K3 + B3 m K3 + K3 -5 B3 + B3 +5
Akorlar; armonik (dikey) seslendirildiklerinde akor, melodik (yatay) ve sıralı
sesle dirildiklerinde arpej, melodik ancak sıra gözetmeksizin seslendirildiklerinde kırık
akor olarak adlandırılır.
Etkinlik 2
1. Aşağıdaki akorları bünyelerindeki üçlülere göre adlandırınız.
........ ........ ........ ........ ........ ........ ........
..m.. ........ ........ ........ ........ ........ ........
2. Aşağıdaki akorları örnekte olduğu gibi üçlülerini de belirterek adlandırınız.
3. Üçlülerin dizilişine göre sınıfl andırdığınız akorları piyano ile armonik ve melodik olarak çala-rak işitsel benzerlik ve farklılıklarını tespit ediniz.
4. Çaldığınız akorların her birini aşağıdan yukarıya doğru “na” ile seslendiriniz.
>K3>K3 >B3
>B3
>B3>B3>K3 >K3
>B3>B3 >K3
>K3
>K3>B3>K3 >K3
İN 6
İN 7
İN 3
İN 5
İN 4
28
Akorların sadece nitelikleri (majör, minör vb.) onları adlandırmamız için yeterli değildir. Dizilerde ol-duğu gibi akorlarda da akora adını veren temel bir ses vardır ve akorlar buna göre adlandırılır.
Majör akorları ifade etmek için sesleri simgeleyen harfl erin (A, B, C...) yanında “M” kullanılabileceği gibi hiçbir belirteç kullanılmaması da majör akor anlamına gelir.
Temel sesin kök durumunda yani altta olduğu akorlara temel durumda akorlar (temel akor) de-nir. Temel akorlar, diğer seslerin temel sese uzaklığına göre akoru olarak da adlandırılır. Ancak temel akor şifrelerinde bunun belirtilme zorunluluğu yoktur.
Özet olarak bir akoru adlandırabilmek için akorun niteliğinin (majör, minör, -5, +5), temel sesi-nin (akorun kök sesi) ve temel sesin hangi konumda (kök, üçlü, beşli konumda) olduğunun bilinmesi gerekir.
do maj re min si -5 do +5
do maj CM re min Dm si -5 B-5
CM C FM F
Akorları adlandırırken sesleri şifrelemek için kullanılan harfl erden yararlanılabilir.
A B C D E F G
La Si Do Re Mi Fa Sol
T5 T5
TemelSes
TemelSes
C Dm DmC
B3 K3
53
53
53
İN 8
İN 9
İN 10
İN 11
29
2. Aşağıda temel sesi verilen akorları oluşturunuz.
1. Temel sesi ve beşlisi verilen akorlarının üçlülerini yazınız.
Aşağıdaki akorları verilen örnekte olduğu gibi en sade biçimde adlandırınız.
Etkinlik 3
Etkinlik 4
D ........ ........ ........ ........
Temel ses kök durumundadır. Temel durumda majör akorlar, temel sesin üzerine aşağıdan yukarı-ya doğru B3+K3 aralık kurulmasıyla oluşur. akoru olarak şifrelenir.M5
3
akorlarında majör etkiyi hissettiren, ilk üçlünün B3 (Majör) olmasıdır.M53
M53
M53
Temel SesTemel Ses Temel Ses
T5T5 T5
B3B3 B3K3K3 K3
M53 M5
3 M53 M5
3 M53
M53 M5
3 M53 M5
3 M53
İN 12
İN 13
İN 14
İN 15
• Temel Durumda Majör Akorlar
30
�����
M53 M5
3 M53 M5
3 M53
C ......... ......... ......... ......... ......... .........
C
F#
B
G
E
C#
A
D#
M53 M5
3 M53 M5
3 M53
3. Aşağıda beşlisi verilen akorları oluşturunuz.
4. Aşağıda üçlüsü verilen akorları oluşturunuz.
5. Aşağıdaki akorları örnekte olduğu gibi şifrelendiriniz.
6. Aşağıda şifreleri verilen akorları armonik ve melodik olarak yazınız.
M53
M53
Akorların majör ve minör dizilerin derecelerinin üzerine üçlüler kurularak elde edildiğini hatırlayınız. Majör akorlar ise majör dizilerin 1, 4 ve 5. ya da ilgili doğal minör dizilerinin 3, 6 ve 7. derecelerinin üze-rine kurularak elde edilir.
CI
C
III
F
IV
F
VI
G
V
G
VII
İN 16İN 17
İN 18
İN 19
İN 20
M53M5
3M53M5
3M53
İN 16
31
Etkinlik 5
Aşağıda verilen majör diziler ve ilgili doğal minör dizilerin bünyelerinde oluşan akorlarını örnekte olduğu gibi altlarına şifrelerini yazarak belirtiniz. Dizilerin diğer dereceleri üzerine kurulan akorların olup olmadıklarını kontrol ediniz.
Sol Maj.
G
Fa Maj.
Re Maj.
Si Maj.
Re min.
Si min.
Sol min.
Mi min.
M53
M53
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
İN 21
İN 22
İN 23
İN 24
32
2. Aşağıda akorların temel sesleri verilmiştir. Sadece verilen temel sesleri piyanodan alarak akoru kurunuz ve seslendiriniz.
3. Aşağıda akorların beşlileri verilmiştir. Sadece verilen sesleri piyanodan alarak akoru kurunuz ve seslendiriniz.
4. Aşağıda akorların üçlüleri verilmiştir. Sadece verilen sesleri piyanodan alarak akoru kurunuz ve seslendiriniz.
Etkinlik 5’te de görüldüğü gibi majör ve doğal minör dizilerin diğer derecelerinin üzerine ton dışı ses kullanmadan majör akor kurulamaz. Bu durumda tüm majör dizilerin I, IV, V. ya da doğal minör dizilerin III, VII, VIII. dereceleri kullanılarak akorların tamamı elde edilir.
Defterinize diğer majör ve minör dizileri de kullanarak tüm akorları şifreleriyle yazarak belirti-niz.
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
M53
Etkinlik 6
Etkinlik 7
E D F C G B
1. Aşağıdaki akorları piyano eşliğinde seslendiriniz. Seslendirdiğiniz akorların belleğinizdeki hangi şarkıların başlangıcına ya da bölümüne benzediğini arkadaşlarınızla paylaşınız.
İN 25
İN 26
İN 27
İN 28
33
2. Aşağıda temel sesi verilen akorları oluşturunuz.
3. Aşağıda beşlisi verilen akorları oluşturunuz.
4. Aşağıda üçlüsü verilen akorları oluşturunuz.
Temel ses kök durumundadır. Temel durumda minör akorlar, temel sesin üzerine aşağıdan yukarı-ya doğru K3+B3 aralık kurulmasıyla oluşur. akoru olarak şifrelenir.
akorlarında minör etkiyi hissettiren ilk üçlünün K3 (Minör) olmasıdır.
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
Etkinlik 8
1. Temel sesi ve beşlisi verilen akorlarının üçlülerini yazınız.
Temel Ses
T5 K3B3
Temel Ses
T5 K3B3
Temel Ses
T5 K3B3
• Temel Durumda Minör Akorlar
İN 30
İN 31
İN 32
İN 33
İN 29
34
5. Aşağıdaki akorları örnekte olduğu gibi şifrelendiriniz.
6. Aşağıda şifreleri verilen akorları armonik ve melodik olarak yazınız.
Dm ........ ........ ........ ........ ........
Dm
C#m
Am
G m
Cm
E m
Bm
F#m m
Minör akorlar majör dizilerin 2, 3 ve 6. ya da ilgili doğal minör dizilerinin 1, 4 ve 5. derecelerinin üze-rine kurularak elde edilir.
Aşağıda verilen majör diziler ve ilgili doğal minör dizilerin bünyelerinde oluşan akorlarını ör-nekte olduğu gibi altlarına şifrelerini yazarak belirtiniz. Dizilerin diğer dereceleri üzerine kurulan akorla-rın olup olmadıklarını kontrol ediniz.
Dm
II
Em
III
Am
VI
Am
I
Dm
IV
Em
V
Etkinlik 9
Sol Maj.
Mi min.
m53
m53
Am
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
İN 34
İN 35
İN 36
İN 21 a
35
Etkinlik 9’da da görüldüğü gibi majör ve doğal minör dizilerin diğer derecelerinin üzerine ton dışı ses kullanmadan minör akor kurulamaz. Bu durumda tüm majör dizilerin II, III ve VI. ya da doğal minör dizilerin I, IV, V. dereceleri kullanılarak akorların tamamı elde edilir.
Defterinize diğer majör ve minör dizileri kullanarak tüm akorları şifreleriyle yazarak belirtiniz.
Etkinlik 10
Fa Maj.
Re Maj.
Si Maj.
Re min.
Si min.
Sol min.
m53
m53
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
İN 23
İN 22
İN 24
36
Etkinlik 11
Cm Em GmDm Fm Bm
1. Aşağıdaki akorları piyano eşliğinde seslendiriniz. Seslendirdiğiniz akorların belleğinizdeki han-gi şarkıların başlangıcına ya da belirli bölümlerine benzediğini arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. Aşağıda akorların temel sesleri verilmiştir. Sadece verilen temel sesleri piyanodan alarak akoru kurunuz ve seslendiriniz.
3. Aşağıda akorların beşlileri verilmiştir. Sadece verilen sesleri piyanodan alarak akoru kurunuz ve seslendiriniz.
4. Aşağıda akorların üçlüleri verilmiştir. Sadece verilen sesleri piyanodan alarak akoru kuru-nuz ve seslendiriniz.
m53
53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
m53
-5 K3K3 -5 K3
K3
İN 37
İN 38
İN 39
İN 40
İN 41
Temel ses, kök durumundad r. Temel sesin üzerine a a dan yukar ya do ru K3+K3 aral k kurulma
olu
ur. -5 ya da diminished (dim.) olarak ifrelenir. ı ş ğı ı ğ ı
ş şs
ylaı
-5 (dim.) akorlarda temel sese göre üçlü K3 (minör) olmas na kar 5 lisi eksik oldu undan minör
etki hissedilmez. -5 akorlar majör ya da minör akorlar gibi uyumlu t nlamazlar.ı şını
ğ
m
’
• Temel Durumda Eksik Be li Akorlarş
-
37
Etkinlik 12
1. Temel sesi ve üçlüsü verilen -5 akorların beşlilerini yazınız.
2. Aşağıda temel sesi verilen -5 akorları oluşturunuz.
3. Aşağıda beşlisi verilen -5 akorları oluşturunuz.
Eksik beşli akorlar, majör dizilerin 7.; doğal minör dizilerin 2.; armonik minör dizilerin 2 ve 7. ya da melodik minör dizilerin 6 ve 7. derecelerinin üzerine kurularak elde edilir.
4. Aşağıda üçlüsü verilen -5 akorları oluşturunuz.
5. Aşağıdaki şifrelenmemiş akorları ve yukarıda oluşturduğunuz tüm -5 akorları örnekte olduğu gibi şifrelendiriniz.
6. Aşağıda şifreleri verilen akorları armonik ve melodik olarak yazınız.
..............
..............
..............
..............
..E-5..
B-5 A-5 C-5 F-5
.............. .............. ..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
B-5
VII
B-5
II
İN 42
İN 43
İN 44
İN 45
İN 46
İN 47
İN 48
38
Etkinlik 13
Aşağıda verilen armonik ve melodik minör dizilerin bünyelerinde oluşan -5 (dim.) akorları örnekte olduğu gibi altlarına şifrelerini yazarak belirtiniz. Dizilerin diğer dereceleri üzerine kurulan akorların -5 (dim.) olup olmadıklarını kontrol ediniz.
Mi min armonik
Mi min melodik
Re min armonik
Si min armonik
Sol min armonik
Re min melodik
Si min melodik
Sol min melodik
Diğer armonik minör dizilerin II ve VII. ya da melodik minör dizilerin VI ve VII. derecelerinden ya-rarlanarak -5 akorların tamamı elde edilebilir.
F#-5......... ......... .................. ......... .........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
İN 49
İN 50
İN 51
İN 52
39
Etkinlik 14
Etkinlik 15
Defterinize diğer armonik ve melodik minör dizileri kullanarak tüm -5 akorları şifreleriyle yazarak belirtiniz.
1. Aşağıdaki akorları piyano eşliğinde seslendiriniz.
2. Aşağıda akorların temel sesleri verilmiştir. Sadece verilen temel sesleri piyanodan alarak -5 akoru kurunuz ve seslendiriniz.
3. Aşağıda akorların beşlileri verilmiştir. Sadece verilen beşlileri piyanodan alarak -5 akoru kuru-nuz ve seslendiriniz.
C-5
-5
-5
E-5
-5
-5
F#-5
-5
-5
D-5
-5
-5
B-5
-5
-5
G-5
-5
-5 -5
+5B3B3 +5
B3B3
İN 53
İN 54
İN 55
İN 56
Temel ses, kök durumundad r. Temel sesin üzerine a a dan yukar ya do ru B3+B3 aral k kurulma-olu ur. +5 ya da augmented (aug.) olarak ifrelenir.
ı ş ğı ı ğ ış şs ylaı
ı+5 akor kuramsal olarak akor olarak adland r lsa da i itsel olarak uyumsuz t nlad ndan tonal müzikte ı ı ş ı ğımüzikal olarak kullan lmaz. ı
• Temel Durumda Art k Be li Akorlarşı
40
Etkinlik 16
1. Temel sesi ve üçlüsü verilen +5 akorların beşlilerini yazınız.
2. Aşağıda temel sesi verilen +5 akorları oluşturunuz.
3. Aşağıda beşlisi verilen +5 akorları oluşturunuz.
4. Aşağıdaki şifrelenmemiş akorları ve yukarıda oluşturduğunuz tüm +5 akorları örnekte olduğu gibi şifrelendiriniz.
5. Aşağıda şifreleri verilen akorları armonik ve melodik olarak yazınız.
..............
..............
..............
...E+5...
C#+5 G#+5 D +5 E +5
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
.............. ..............
..............
..............
D E
Artık beşli akorlar, majör dizilerin dereceleri üzerine kurulamaz. Sadece armonik ve melodik minör dizilerin 3. derecelerinin üzerine kurularak elde edilir.
C+5
III
İN 57
İN 58
İN 59
İN 60
İN 61
İN 62
41
Etkinlik 17
Aşağıda verilen armonik ve melodik minör dizilerin bünyelerinde oluşan+5 (aug.) akorları örnekte olduğu gibi altlarına şifrelerini yazarak belirtiniz. Dizilerin diğer dereceleri üzerine kurulan akorların +5 (aug.) olup olmadıklarını kontrol ediniz.
Diğer armonik ya da melodik minör dizilerden yararlanarak +5 akorların tamamını elde edebiliriz.
Mi min armonik
Mi min melodik
Re min armonik
Si min armonik
Sol min armonik
Re min melodik
Si min melodik
Sol min melodik
Etkinlik 18
Defterinize diğer armonik ya da melodik minör dizileri kullanarak tüm +5 akorları şifreleriyle yaza-rak belirtiniz.
.................. ......... .........G+5 ......... .........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
İN 57
İN 49a
İN 50
İN 51
İN 52
42
Etkinlik 19
Etkinlik 20
Etkinlik 21
1. Aşağıdaki akorları piyano eşliğinde seslendiriniz.
2. Aşağıda akorların temel sesleri verilmiştir. Sadece verilen sesleri piyanodan alarak +5 akor kurunuz ve seslendiriniz.
1. Öğretmeninizin çalacağı , , -5 ve +5 akorları işitsel olarak ayırt ediniz.
1. Aşağıdaki akorların şifrelerini yazınız.
2. Aşağıdaki şifrelerin akorlarını yazınız.
3. Yukarıdaki akorları sadece temel seslerini piyanodan alarak seslendiriniz.
4. Yukarıdaki akorları sadece beşlilerini piyanodan alarak seslendiriniz.
2. Aşağıda verilen sesler üzerine istenilen akorları kurunuz ve seslendiriniz.
C+5
........... ........... ...................... ........... ...........
E+5
+5 +5+5 +5
M53
M53 M5
3
m53
m53 m5
3
-5 +5
a
E5 B A+5F#mG G m m
İN 63
İN 64
İN 54
İN 65
İN 66
43
B) akorlarda ilk aralık B3 ikinci aralık K3 tür.M53
Ölçme ve Değerlendirme
1. Aşağıdaki üçlü dizilişlerini uygun şifrelerle eşleştiriniz.
2. Aşağıdaki şifreleri uygun akorlarla eşleştiriniz.
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
2. Aşağıdakilerden hangisi re armonik minör dizinin akorlarından biri değildir?
3. Aşağıdakilerden hangisi re majör dizinin akorlarından biridir?
4. 7- Aşağıdaki akorlardan hangisi verilen şifreye uygun değildir?
5. Aşağıdaki şifrelerden hangisi verilen akora uygundur?
A)
A)
B)
B)
C)
C)
D)
D)
E)
E)
A) C#-5 B) E-5 C) Gm D) F+5 E) Am
A) Dm B) F# C) C#+5 D) G-5 E) A
Akorlar; armonik (dikey) seslendirildiklerinde ……………., melodik (yatay) ve sıra-lı seslendirildiklerinde ……………., melodik ancak sıra gözetmeksizin seslendirildiklerinde ….....…………. olarak adlandırılır.
A) Temel durumdaki akorlarda temel ses akorun en altındaki sestir.
C) Minör akorlarda sesleri ifade eden harfl erin yanına minör anlamına gelen “m” harfi nin konulması zorunlu değildir.
D) +5 (aug.) akorlar işitsel olarak uyumsuz akorlardır.
E) -5 (dim.) akorlar iki adet K3 aralığın üst üste gelmesiyle oluşurlar.
B3 + K3 m
si majör
K3 + K3
B
M
si bemol majör
K3 + B3
Cm
-5
do minör
B3 + B3
F#m D
+5
re majör fa diyez minörB
İN 76
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
Aşağıdaki eşleştirmeleri yapınız.
Aşağıdaki cümlede boşbırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
E
E m C# F#+5
G-5 D
B-5 G-5
D+5Dm
İN 67
İN 70
İN 72
İN 75
İN 73 İN 74
İN 71
İN 68 İN 69
44
ÖĞRENME ALANI:TONAL VE MAKAMSAL MÜZİK
ÜNİTELERTONAL MÜZİKMAKAMSAL MÜZİK
45
Tonal MüzikKONULAR • Sol Majör • Fa Majör
• Mi Minör • Re Minör
ÜNİTE 1
Hazırlık Çalışması
1. Herhangi bir nota eksen alındığında bu notadan başlayan yeni bir dizi ya da tonalite kurulabilir mi?
2. Bir müzik eserinin tonalitesini ilk bakışta nasıl anlarsınız?
Tonal müzik; tonal sistem içinde olan, tonalite kurallarına göre bestelenen müziktir. Dizilerin ve tonların ne şekilde kurulduğunu açıklayan sistem ve onun dayandığı kurallar bütünü tonalite kavramını oluşturur. Tonal müzikte dizinin başlangıç ve bitiş sesi, aralık yapısı, kullanılan değiştiriciler, seslerin du-rucu ve yürüyücü etkileri dizinin kuruluşunu oluşturan tonalite kurallarıdır.
Dizinin III ve IV. derece sesleri arasındaki aralık ile VII ve VIII. derece sesleri arasındaki aralığın yarım perde, diğerlerinin tam perde olması gerekir. Bu yapılanmaya dikkat edilerek istenen sesten baş-layıp yeni majör diziler oluşturulabilir.
Tonal müzikte dizinin kuruluşu doğal do dizisine göre belirlenmiştir. Do majör, temel majör tonalite-dir. Doğal yapısıyla majör kalıbına uymasından dolayı do diyatonik dizisi değiştirici işaret almaz. Farklı seslerden başlayan majör diziler oluştururken aralık yapısını majör kalıbına uydurabilmek için değiştirici işaretler kullanılır.
Her majör dizinin, aynı donanımı taşıyan bir minör dizi karşılığı vardır. Bir majör dizinin VI. derecesi onun ilgili minör dizisinin eksen sesini oluşturur. Minör diziler, ilgili majör dizisiyle aynı donanıma sahiptir ve onun aldığı değiştiricileri alır. Dizek sonuna kadar yeni bir değiştirici işaret gelmedikçe bunlar geçerli olacaktır. Bu nedenle eserin ilk anahtarıyla ölçü rakamlarının arasına yazılan değiştirici işaretler, bir ya-pıtın hangi tonda yazıldığını anlamamızı sağlar. Buna da tonal donanım denir.
I II III IV V VI VII VIII
Fa majör’ün donanımı:
Si notaları eser boyunca si bemol çalınacak ya da söylenecektir.
ekse
n
ekse
n üs
tü
med
yant
alt ç
eken
çeke
n
alt m
edya
nt
yede
n
ekse
n
Majör ve minör bir dizide yer alan her perde dizinin aynı zamanda bir derecesidir. Dereceler Roma rakamıyla belirtilir. Tonal müzikte her derecenin belli bir işlevi olduğu için rakamların yanı sıra onlara bi-rer isim de verilmiştir.
NN 89
NN 90
46
����
Beşliler Çemberi
C
a
fc
g d
minörler
ebf#
c#
(d#)(a#)
F
G
D
A
E
B
(do Maj)(fa Maj)
(sol Maj)
(la minör)
(mi minör)
(fa minör)
(do minör)
(sol minör)
(re minör)
(fa# minör)
(do# minör)
(la minör)mi minörsol# minör(re# minör)
(la# minör)
(si minör)
(re Maj)
(la Maj)
(mi Maj)
(do bemol Maj)
(re bemol Maj)
(la bemol Maj)
(mi bemol Maj)
(si bemol Maj)
(sol bemol Maj)
(si Maj)(fa diyez Maj)
(do diyez Maj)
(C )C
g#(a )
a i
si minör eebb
(D )D
(A )A
(E )
(B )B
(G )G(F )F
(C )C
�� �
1
1/21/2
1 1 1 1
I II III IV V VI VII VIII
Do sesinden başlayarak çeken yönünde birbirine beşli uzaklıklarda yeni diziler kurulabilir. Bu dizi-lerin aldığı ses değiştirici işaretler beşliler çemberi olarak bilinen yöntemle de bulunabilir. Majör dizinin aldığı sesler, derece olarak da bilinir. Her bir derecenin ayrı bir adı vardır.
NN 85
NN 86
NN 87
NN 88
NN 89
NN 84 NN 83
NN 82
NN 81
NN 80
NN 79
NN 79
NN 1
• Sol Majör
Sol sesi eksik olan dizinin VII derecesinin (fa sesinin) yar m perde tizle tirilmesiyle diziye majör kal b uygulanm olur. Yeni olu an bu diziye denir. sol majör dizi
şışı ı ı ş
47
1. Aşağıda verilen çıkıcı ve inici sol majör diziyi piyanoda çalınız.
2. Aşağıda verilen dizi derecelerini, sol majör dizinin perde adlarına göre altlarındaki parantezlerin içine yazınız ve okuyunuz.
Sol majör dizinin durucu ve yürüyücü sesleri aşağıda verilmiştir.
I, II, III, II, I I, II, III, IV, III, II ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
I, VII, I, II, III, IV, III, I I, VII, VI, VII, I, II, I ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Etkinlik 1
Aşağıdaki ezgiyi durucu - yürüyücü seslere dikkat ederek okuyunuz.
Etkinlik 2
D
I
Y
II
Y
IV
Y
VI
Y
VII
D
III
D
V
D
VIII
NN 2
NN 3
NN 4
48
Aşağıda verilen dizeklerde yarım bırakılan ezgileri tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak ta-mamlayınız.
Aşağıda sol majörde yazılmış ezgileri, tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak inceleyiniz. Varsa gördüğünüz yanlışlıkların altını çizerek nedenlerini söyleyiniz.
Aşağıdaki ezgiyi okuyunuz.
Etkinlik 3
Etkinlik 4
Etkinlik 5
p
Andantino
mf
p
������in
H. Lemoine
NN 013
NN 9
NN 8
NN 10
NN 7
NN 6
NN 5
49
• Mi Minör
Sol majör dizisinin küçük üçlü altındaki mi sesinden başlayan diziye doğal mi minör dizi denir. Mi minör, sol majörün ilgili minörüdür. Sol majörün değiştirici işaretini alır. Bu nedenle donanımında fa di-yez vardır.
Sol majör dizi doğal mi minör dizi
Mi minör dizinin durucu ve yürüyücü sesleri:
B3 K3
B6 B6
ilgili minörü
1 1 1 1
1/2 1/2
1
I II III IV V VI VII VIII
D Y Y Y YD D D
I II IV VI VIIIII V VIII
mf
dim. p
NN 14
NN 15
NN 16
50
Etkinlik 6
Etkinlik 7
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici doğal mi minör diziyi seslendiriniz.
Aşağıda verilen doğal mi minörde yazılmış ezgileri seslendiriniz.
3
NN 17
NN 18
NN 19
N. YılmazModerato
Moderato N. Yılmaz
1. 2.
51
Etkinlik 8
Etkinlik 9
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici armonik mi minör diziyi seslendiriniz.
Aşağıda verilen ezgiyi durucu ve yürüyücü seslere dikkat ederek okuyunuz.
Doğal mi minör dizisindeki VII. derece sesinin yarım perde tizleşmesiyle armonik mi minör dizi olu-şur.
Armonik Mi Minör Dizi
3 3
3
3
3
I II III IV V VI VII VIII
1/2 1/2 1/2
1 1 1 1 1/2
Etkinlik 10
Aşağıda verilen armonik mi minörde yazılmış ezgiyi okuyunuz.
p
NN 20
NN 22
NN 23
NN 024
H. LemoineAllegretto
52
Etkinlik 11
Aşağıda verilen melodik mi minör diziyi seslendiriniz.
Armonik mi minör dizisinin VI. derecesinin (do sesinin) yarım perde tizleşmesiyle melodik mi mi-nör dizi oluşur. Melodik mi minör dizisi çıkıcı bir dizidir. Bu dizi inici olduğunda doğal mi minör dizisine dönüşür.
Melodik Mi Minör Dizi
I II III IV V VI VII VIII VIII VII VI V IV III II I
1/21/2 1/2 1/2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
p
mf
mf dim.
NN 26
NN 28
53
Etkinlik 12
Etkinlik 13
Aşağıda verilen melodik mi minörde yazılmış ezgileri seslendiriniz.
Aşağıda verilen yarım bırakılmış ezgileri tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak tamamlayı-nız.
mf
f
�. �.
Larghetto Alman Şarkısı
NS 030
NN 31
NN 32
NN 33
OS 3
1. 2.
54
Etkinlik 14
Etkinlik 15
Mi minör dizideki tonalite kurallarını bozan değiştirici işaret ve seslerin altını çiziniz. Neden yanlış olduğunu açıklayınız.
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici fa majör diziyi seslendiriniz.
3
3 3
1/21/2
1 1 1 1 1
I II III IV V VI VII VIII
NN 34
NN 35
NN 36
NN 37
NN 38
• Fa majör
Fa sesi eksen olan dizinin IV. derecesini (si sesini) yar m perde pestle tirerek diziye majör kal b uygulan r. Bu diziye denir.
fa majör diziı ı ı
ış
55
Etkinlik 16
Etkinlik 17
Etkinlik 18
Aşağıda verilen ezgiyi durucu ve yürüyücü seslerine dikkat ederek okuyunuz.
Aşağıda verilen yarım bırakılmış ezgileri tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak tamamlayı-nız.
Fa majör dizinin durucu ve yürüyücü sesleri aşağıda verilmiştir.
3
D Y Y Y YD D D
I II IV VI VIIIII V VIII
Aşağıda verilen dizi derecelerini, fa majör dizinin perde adlarına göre altlarındaki parantezlerin içi-ne yazınız ve okuyunuz.
I, III, II, III, I, VII, I V, III, II, III, I, VII, I ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
III, I, II, III, II, I, I, V, III, I, II, III, I ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
NN 39
NN 40
NN 41
NN 42
NN 43
56
Etkinlik 19
Etkinlik 20
Aşağıda verilen fa majör ezgiyi tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak okuyunuz.
�. �.
mf
f mf f mf sf sf
mf
mf
p mf
3
33 3
3
33 3 3
3
3
33
3
33
33
33
3 3
33
3 3 3 3
33 3 3
3
3
3 33 3
3 3
Moderato Rodolphe
Fa majör dizideki tonalite kurallarını bozan değiştirici işaret ve seslerin altını çiziniz. Neden yanlış olduğunu açıklayınız.
NN 44
NN 45
NN 46
NN 045
1. 2.
57
Etkinlik 21
Etkinlik 22
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici doğal re minör diziyi seslendiriniz.
Aşağıda verilen doğal re minör ezgileri tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak okuyunuz.
Fa majör dizi doğal re minör dizi
B3K3
B6 K6
ilgili minörü
1/21/2
1 1 1 1 1
I II III IV V VI VII VIII
�oderato
����l��
NN 49
NN 51
NN 53
NN 54
N. Yılmaz Moderato
NN 50
• Re Minör
ı ıı
şRe minör, fa majörün ilgili minörüdür. Fa majörün ald de i tirici i areti al r. Bu nedenle donan - ığ ğ ş ım nda si bemol vard r.
ı
58
Armonik Re Minör Dizi
Re minör dizisindeki VII. derecesinin yarım perde tizleştirilmesiyle armonik re minör dizi oluşur.
Etkinlik 23
Etkinlik 24
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici armonik re minör diziyi seslendiriniz.
Aşağıda verilen ezgiyi durucu ve yürüyücü seslere dikkat ederek okuyunuz.
Moderato N. Ylmaz
1/2 1/2 1/2
1 1 1 1 1/2
I II III IV V VI VII VIII
NN 55
NN 56
NN 58
NN 59
59
Melodik Re Minör Dizi
Armonik re minör dizinin VI. derecesinin (si sesinin) yarım perde tizleşmesiyle melodik re minör dizi oluşur. Melodik re minör dizi çıkıcı bir dizidir. Bu dizi inici olduğunda doğal mi minör dizisine dönüşür.
Etkinlik 25
Aşağıda verilen armonik re minör ezgileri tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak okuyunuz.
Moderato
����l��
33
3
1/21/2 1/2 1/2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 I II III IV V VI VII VIII VIII VII VI V IV III II I
mf
Moderato
�i�il�� Ez�i�
Moderato
Moderato
Sicilya Ezgisi
Sicilya Ezgisi
NN 061
NN 61
NN 62
60
Etkinlik 27
Etkinlik 28
Etkinlik 29
Aşağıda verilen yarım bırakılmış ezgileri tonalite kurallarınız göz önünde bulundurarak tamamla-yınız.
3
Etkinlik 26
Aşağıda verilen çıkıcı ve inici melodik re minör diziyi seslendiriniz.
Aşağıda verilen dizi derecelerini, armonik re minör dizinin perde adlarına göre altlarındaki paran-tezlerin içine yazınız ve okuyunuz.
I, III, II, III, I, VII, I V, III, II, III, I, VII, I ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
III, I, II, III, II, I, I, V, III, I, II, III, I ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Re minör dizideki tonalite kurallarını bozan değiştirici işaret ve seslerin altını çiziniz. Neden yanlış olduğunu açıklayınız.
NN 64
NN 65
NN 66
NN 67
NN 68
NN 69
61
Etkinlik 30
Aşağıda verilen melodik re minör ezgiyi tonalite kurallarını göz önünde bulundurarak okuyunuz.
mf sf sf
�oderato
f mf
sf f f
fmf
f
mf
sf f
������in
33
3
33
3
33
33 3
NN 70
NN 071
Moderato H. Lemoine
62
1. Aşağıda verilen re dizisini, re minör armonik dizi yapabilmek için kullanılacak değiştirici işaretler hangileridir?
1. Sol majörün ilgili minörü ....................................... .2. Fa majörün ilgili minörü ........................................ .3. Armonik re minör dizinin VI. derecesi ........................................ sesidir.4. Doğal mi minör dizinin II. derecesi .................................... sesidir.5. Fa majör dizinin aldığı değiştirici işaret .................................. .6. Armonik mi minör dizinin VII. derecesi ....................................... sesidir.7. İnici melodik re minör dizinin VII. derecesi ....................................... sesidir.8. Sol majörün donanımı .......................................... sesidir.9. Fa majör dizinin V. derecesi ................................... sesidir.
2. Aşağıdakilerden hangisi sol majör bir ezginin başlangıç sesleri olabilir? A) sol - si - fa B) re - si - sol C) si - sol - la D) sol - mi - do E) si - sol - mi
Aşağıda donanımı ve I. ölçüsü verilen örneklerin hangi majör ya da minör diziye ait olduğunu altındaki boş bırakılan yerlere yazınız.
.................. .................. ..................
.................. ..................
A) fa diyez, do diyez B) si bemol, si naturel C) fa diyez, mi bemol D) si bemol, do diyez E) si bemol, mi bemol
Ölçme ve Değerlendirme
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz.
NN 72
NN 73
NN 76
NN 73
NN 77
NN 75
63
Makamsal MüzikKONULAR • Nikriz Makamı • Hicaz MakamıÜNİTE 2
Hazırlık Çalışması
Radyo, televizyon ya da ses kayıtlarından dinlediğiniz makamsal ezgilerin dizi aralıklarını bul-maya çalışınız. Bulduğunuz dizileri defterinize yazarak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız, tartışı-nız.
İnici durumda 7 ve 8. derece arasındaki bakiye (K2) aralık, melodik yapıya göre tanini (B2) aralığa dönüşür.
Güçlüsü: Beşli ile dörtlünün birleşim yerindeki neva perdesidir.
Asma karar perdesi: En önemli asma karar perdesi mi hicaz perdesidir. Bu perdenin güçlüye yakın bir görevi vardır.
Donanımı: Si bakiye bemol, fa bakiye diyez, do bakiye diyezkullanılır.
nikriz beşlisinevada
rast dörtlüsünevada buselik dörtlüsü nikriz beşlisi
S S S S STT T T T
TA AB
yeden durakgüçlü
(eviç perdesi) (rast perdesi)(neva perdesi)
Nikriz Makam Dizisindeki Perdelerin Adları:
RA
ST
DÜ
GÂ
H
DİK
KÜ
RDİ
NİM
HİC
AZ
NE
VA
HÜ
SE
YNİ
EVİÇ
GE
RD
ANİY
E
AN 56
AN 57
AN 58
AN 59
Durak (karar) sesi: Seyri: Dizisi:
Rast (sol) perdesidir. nici - ç k c d r. Bazen ç k c olarak da kullan lm t r.İ ıı ıı ı ıı ı ı ı ş
• Nikriz Makamı
64
Yedeni: Birinci aralıktaki bakiye diyezli ırak (fa diyez) perdesidir.
Not: Geleneksel ezgiler perdelerin geleneksel adları yerine Batı müziğindeki adlarıyla seslen-dirilir. Ancak frekans değerleri Batı müziğindeki seslerle aynı değildir. Makam dizileri ile ezgileri okuma ve yazma çalışmalarında tampere sisteme uyarlanmış olarak seslendirilecektir.
Etkinlik 1
1. Aşağıda verilen nikriz makamındaki ezgileri okuyunuz.
1. �.
3
3
3
3 3
AN 58b
Muğla Türküsü
2
65
2. Aşağıdaki do nikriz ve re nikriz dizilerini piyanoda seslendiriniz.
Denizli Türküsü
Denizli Türküsü AN 59b
AN 60
AN 61
66
3. Aşağıda verilen karar seslerine göre çıkıcı inici nikriz dizilerini oluşturunuz ve piyanoda seslen-diriniz.
4. Aşağıda verilen nikriz makamındaki ezgileri okuyunuz.
ERDİNÇ ÇELİKKOL
Fine
D.C.
AN 64
AN 65
AN 66
AN 68
67
q
S.İçli
3
= 80
AN 086
68
Hicaz Makam Dizisindeki Perdelerin Adları:
MU
HAY
YE
R
DÜ
GÂ
H
DİK
KÜ
RDİ
NİM
HİC
AZ
NE
VA
HÜ
SE
YNİ
EVİÇ
GE
RD
ANİY
E
Yedeni: İkinci çizgideki rast (sol) perdesidir.
İnici durumda 6 ve 7. derece arasındaki bakiye (K2) aralık, melodik yapıya göre tanini (B2) aralığa dönüşür.
Güçlüsü: Dörtlü ile beşlinin birleşim yerindeki neva perdesidir.
• Hicaz Makamı
Durak (karar) sesi: Dügâh perdesidir.Seyri: İnici - çıkıcıdır. Bazen çıkıcı olarak da kullanılmıştır.Dizisi: Yerinde hicaz dörtlüsüne nevada rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.
hicaz dörtlüsünevada
rast beşlisi uşşak beşlisi hicaz dörtlüsü
SSK S
SST T T T TA AB
Asma karar perdesi: Neva perdesinde asma kalış yapılır.
Donanımı: Si bakiye bemol, fa bakiye diyez, do bakiye diyez kullanılır.
yeden durak güçlü(eviç perdesi) (rast perdesi) (neva perdesi)
AN 69
AN 70
AN 58
AN 71
69
Etkinlik 2
1. Aşağıdaki re hicaz ve si hicaz dizilerini piyanoda çalınız.
2. Aşağıda verilen hicaz makamındaki ezgileri okuyunuz.
AN 72
AN 73
AN 74
Trabzon Türküsü
70
3. Aşağıda verilen karar seslerine göre çıkıcı inici hicaz dizilerini oluşturunuz ve piyanoda çalınız.
Giresun Türküsü
AN 75
AN 76
AN 77
AN 78
Giresun Türküsü
71
4. Aşağıda verilen hicaz makamındaki ezgileri okuyunuz.
Kahramanmaraş Türküsü
AN 79
AN 80
Kahramanmaraş Türküsü
Trabzon Türküsü
72
Muğla Türküsü
Gaziantep Türküsü
AN 81
AN 82
73
Saadettin Kaynak
AN 81
AN 83
74
1. Aşağıda verilen perde adlarından hangisi nikriz makamına ait değildir?
2. Aşağıda verilen perde adlarından hangisi hicaz makamına ait değildir?
4. Dizeğin üçüncü aralığına karşılık gelen perde aşağıdakilerden hangisidir?
3. Aşağıdaki eşlemelerden hangisi nikriz ve hicaz makamlarının yeden sesleridir?
5. Dizeğin beşinci çizgisine karşılık gelen perde aşağıdakilerden hangisidir?
6. Aşağıdakilerden hangisi hicaz makamı dizisidir?
Ölçme ve Değerlendirme
Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.
A) Rast
A) Neva
A) Eviç
A) Rast - Dügâh
A) Neva
B) Neva
B) Gerdaniye
B) Gerdaniye
B) Hüseyni - Eviç
B) Dügâh
C) Dik Kürdi
C) Nim Hicaz
C) Nim Hicaz
C) Nim Hicaz - Neva
C) Muhayyer
D) Muhayyer
D) Dügâh
D) Buselik
D) Irak - Neva
D) Çargâh
E) Hüseyni
E) Kürdi
E) Dik Kürdi
E) Irak - Rast
E) Eviç
AN �2
A)
C)
E)
B)
D)
AN 89
AN 91
AN 93
AN 90
AN 92
75
7. Aşağıdakilerden hangisi nikriz makamı dizisidir?
A)
C)
E)
B)
D)
8. Nikriz makam dizisi başka bir perdeye aktarıldığında aşağıdakilerden hangisi bu diziye karşılık gelmez?
9. Hicaz makam dizisi başka bir perdeye aktarıldığında aşağıdakilerden hangisi bu diziye karşılık gelmez?
A)
A)
C)
C)
E)
E)
B)
B)
D)
D)
AN 99
AN 84
AN 86
AN 88
AN 94
AN 96
AN 100
AN 103
AN 99
AN 98
AN 95
AN 97
AN 101
AN 102
AN 85
AN 87
76
77
Aşağıda verilen sol majör ezgileri okuyunuz.
Müziksel Okuma (Solfej)
�odera�o
�� �
���z�ü
mf f
h
mf
f
M�Su�
f
mf
M�Su�
OS 1
OS 2
Moderato
Moderato
Ü. Özgür
M. Sun
M. Sun=80
OS 3
78
Willi Gohl
A.Metin Karkın
f
p f
mf p
H.Lemoine
Fine
Moderato
Moderato
Allegro
Willi Gohl
H. Lemoine
OS 4
OS 5
OS 6
79
mf
p
S.Aydoğan
Fine
D.C.
mf
Antonio Salieri
Allegretto
Andante
1.
1.
2.
2.
S. Aydoğan OS 10
OS 7
80
q
A.Balkan
p
mf
mf
Rod
=60 OS 8
Moderato
OS 9
81
p mf
mf
p
p
q
p f
H.Lemoine
p
p f
p
DIABELLI
=60 OS 13
OS POZOLLİ 91
Andante maestosu
82
f mf
f
p
f
f
f
Rod
Allegretto
OS 14
83
Allegretto
Allegretto
Moderato
Andantino
OİS 1
OİS 2
OİS 3
OİS 4
84
q
S.Acay
q
S.Acay
=112
=84
OİS 5
OİS 6
1.
2.
2.
1.
85
q
A.Balkan
Fine
3 3 3 3
D.C.
h
A.Balkan
q
A.Balkan
=85
=85
=60
OİS 7
OİS 8
OİS 9
86
Aşağıda verilen ritmik okuma çalışmalarını yapınız.
Müziksel Okuma (Bona)
OB 1
OB 2
OB 3
87
mf
OİB 1
OB 5
OB 6
88
OİB 2
OİB 2
OİB 4
89
Müziksel Okuma (Solfej)
mf
������
f
���z�ü
����
f
�����a� Sa��
e
S���a
Aşağıda verilen mi minör ezgileri okuyunuz.
AS 1
AS 2
AS 3
=88
Adagio
Moderato
Ü. Özgür
A. Adnan Saygun
D. C.
S. Acay
Fine
90
h
S.Acay
mf
f
mf
Fine
p
p
Henry Lemoine
=144 1.
2.
2.
1.
Moderato
Allegretto
AS 4
AS 5
AS 7
91
p
f
f
Fine
mf
mf
p
sf p
pp
Moderato
Lamentabile
AS 6
AS 9
92
f mf
mf p
f mf
mf
f
f
mf
mf
p
Fransız Ezgisi
Andante
Andante
AS 8
AS 10
93
p
mf
p
f p
Gretry
p
�����
Heller
Andantino
Lento AS 12
AS 11
94
p
p
f p
mf
Sor
p
1. 2.
mf sf sf
mf
sf
H.Lemoine
3 3
3
33
3
mf
f
Rod
Non Troppo
Allegretto
Allegretto
AS 13
AS 14
AS 15
95
f
f p
f
f
f ff
mf f
96
p
Catel
mf
f
Rod
Moderato
Moderato
AS 16
AS 17
97
f f
mf p p
mf
sf sf
f
mf sf
f
mf p
mf p
mf
f mf
p
Teoria Musical e Solfejo No:244
Allegretto
AS 13
1. 2.
98
mf
Aşağıda verilen ritmik okuma çalışmalarını yapınız.
Müziksel Okuma (Bona)
AB 1
AB 2
AB 4
99
AB 3
AB 5
AB 6
100
Fa Majör ve Re Minörde Müziksel OkumaÜNİTE 2
Müziksel Okuma (Solfej)
p
p
Re�er
mf
f
��F��aende
3
Aşağıda verilen fa majör ezgileri okuyunuz.
Andante G. F. Haendel
Moderato Reber
NS 27
NS 16
101
p
p
f p
mf p
cresc.
F.Sor
f f
f
f f
f f f f
Schumann
Andante
Moderato
F. Sor
Schumann
NS 17
NS 18
102
dolce
cresc. p
mf
p mf p
p
p
cresc.
f p mf p
cresc. f
H.Lemoine
Fine
D.C.
mf
f
H.LemoineFine
D.C.
Moderato
Andante
H. Lemoine Fine
NS 14
NS 20
103
mf p
f mf cresc. f
sf
sf p
H.Lemoine
Fine
33
3
33
3
3
33
3 3 3 3 3 3
D.C.
f
mf
G.F.Haendel
Moderato
NS 21
Moderato
NS 25
104
mf
p
cresc.
f mf
mf
Rodolphe
Moderato
NS 24
105
������
p
cresc.
f dim. p f sf
sf sf
H.Lemoine
p
p
J.B.Lully
Adagio
Andante
NS 23
NS 19
106
mf
mf
mf dolce
mf dolce
p
mf
p
p
Thome
N.Yılmaz
3
Moderato
Andante
NS 26
NS 10
107
mf
cresc.
f
mf
mf
dim.
3 3
L.Leo
3
33 3
3 3 3 3 3 3 3 3
3 3
3 33
3 3
3 33 3 3 3 3 3
3 3 3 3
3
Moderato
Moderato
NS 22
NS 9
108
mp mf
p f
G.F.Haendel
f
mf
f mf
Ch.Gounod
Fine
Andante
Allegro
NS 29
NS 30
109
3
3
33
3
3
33
3
3 3
3 3
3 3
3
3 33
Aşağıda verilen ritmik okuma çalışmalarını yapınız.
Müziksel Okuma (Bona)
Andantino
NB 1
İB 4
110
3
3
3
3
3
3
3 33
33 3
Müziksel Okuma (Solfej)
mf
f
p
Aşağıda verilen re minör ezgileri okuyunuz.
Allegrato
İS 1
J.Brahms
111
mf
p
mf
f
(Teoria Musical e Solfejo no.215)
p
mf
f
1.
����
V.Solovyov-Sedoy
2.
mf
(Teoria Musical e Solfejo no.220)
Moderato
ModeratoModerator
Allegro
İS 2
İS 3
İS 4
112
mf cresc.
mf cresc. p
(Lavignac 1/A no.124)
mf
(Teoria Musical e Solfejo no.218)
mf
p
f
p
(Lavignac 1/A no.126)
Fine
D.C. al Fine
Andantino
Andantino
İS 5
İS 6
İS 7
113
f
Ü.Özgür
f p
f mf
p f
mf p
(Lavignac 1/A no.125)
Andante
Modarato
İS 9
İS 8
114
mf
p
mf
p p
(Teoria Musical e Solfejo-2 no.24)
mf
p
mf
mf
f
(Lavignac 1/A no.127)
p
p
(Teoria Musical e Solfejo.2 no.26)
Andante
Moderato
Andante
IS 10
İS 11
İS 12
115
p f pp
f
pp
f ff
fp ppp
J.Massenet
p f
p mf f
mf p mf
mf
p
3 3
(Feoria musical e Solfejo-2 no.33)
3
3
Adagio
Moderato
İS 14
İS 13
116
mf p
mf p
mf f
p pp mf
(Teoria Musical e Solfejo.2 no.29)
p f
p
p sf
sf p
A.Scarlatti
Andante
İS 15
AdagioİS 16
117
p
p p
p p fz p
fz p fz p
(Lavignac 1/A no.162)
p
(Lavignac 1/A no.128)
Moderato
Andte non troppo
İS 17
İS 19
118
mf
p
(Lavignac 1/A no.192)
p
q
f
3
E.Ratets
3
=116
Allegro Moderato
İS 21
İS 27
119
Penseron
3 3
mf
p
mf
Moderato
İS 20
120
3
3 3
3
3
3 3 3
3
3
33
3
3
33
33
3
3
Aşağıda verilen ritmik okuma çalışmalarını yapınız.
Müziksel Okuma (Bona)
İB 2
İB 3
121
3 3
3 3
3
33 3
3
3 3 3
İB 6
122
3 33 3 3
3
3
3
33
3
3
33
İB 5
123
Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel OkumaÜNİTE 3
Müziksel Okuma (Solfej)
�E�M��ine
����
Ş
�E�M�
����
Ş
Aşağıdaki nikriz makamında yazılan ezgileri okuyunuz.
İS 22
İS 23
İ. ERMİŞ
Fine
Fine
1.
1.
2.
2.
D. C.
D. C.
İ. ERMİŞ
124
İ.SELMAN CO�KUN
3
3
Ş
�������������������������
Ş
İS 24
Oya Nikriz Kanto
İ. SELMAN COŞKUN
Şamlı Selim’inKanto Mecmualarından
125
Tamburi Cemil Bey
A.Özer
Oya Nikriz Longa
Tamburi Cemil bey
A. ÖzerAS 1 Nikriz
1. 2.
126
Derviş Kanuni
AN 087
Derviş Kanuni
127
q
1� 2�
1� 2�
Ö.Gürbüz
Fine
=128
Bursa Türküsü
AN 186
AN 67
Ö. Gürbüz
Fine
Bursa Türküsü
1. 2.
1. 2.
1. 2.
1. 2.
1. 2.
128
İ.SELMAN CO�KUN
3
3 33
Ş
Aşağıdaki hicaz makamında yazılan ezgileri okuyunuz.
Müziksel Okuma (Solfej)
1.
1. 2.
����M�i�e
İS 25
İ. SELMAN COŞKUN
İS 26
İ. ERMİŞFine
2.
D. G.
129
Tamburi Cemil Bey
Anonim
Anonim
OYA Hicaz Ninni
OYA Hicaz Ninni
OYA Hicaz Türkü
Tamburi Cemil Bey
Anonim
Anonim
2
130
Anonim
1� ��q
S.Aydoğan
Ç.Tanrıkorur
Oya İzmir Zeybeği
Anonim
S. Aydoğan
Ç. Tanrıkoru
1.=108
2.AN 187
AN 184
131
Kırşehir Türküsü
AN 085
Kırşehir Türküsü
132
133
Sol Majör ve Mi Minörde Müziksel YazmaÜNİTE 1
Müziksel Yazma (Dikte)
Öğretmeninizin çalacağı sol majör ezgileri yazınız.
134
Öğretmeninizin çalacağı sol majör ezgileri yazınız.
135
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
136
Öğretmeninizin çalacağı sol majör ezgileri yazınız.
137
Öğretmeninizin çalacağı sol majör ezgileri yazınız.
138
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
139
Öğretmeninizin çalacağı mi minör ezgileri yazınız.
140
Öğretmeninizin çalacağı mi minör ezgileri yazınız.
141
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
142
Öğretmeninizin çalacağı mi minör ezgileri yazınız.
143
Öğretmeninizin çalacağı mi minör ezgileri yazınız.
144
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
145
Öğretmeninizin çalacağı mi minör ezgileri yazınız.
146
Fa Majör ve Re Minörde Müziksel YazmaÜNİTE 2
Müziksel Yazma (Dikte)
Öğretmeninizin çalacağı fa majör ezgileri yazınız.
147
Öğretmeninizin çalacağı fa majör ezgileri yazınız.
148
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
149
Öğretmeninizin çalacağı fa majör ezgileri yazınız.
150
Öğretmeninizin çalacağı fa majör ezgileri yazınız.
151
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
152
Öğretmeninizin çalacağı re minör ezgileri yazınız.
153
Öğretmeninizin çalacağı re minör ezgileri yazınız.
154
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
155
Öğretmeninizin çalacağı re minör ezgileri yazınız.
156
Öğretmeninizin çalacağı re minör ezgileri yazınız.
157
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
158
Öğretmeninizin çalacağı re minör ezgileri yazınız.
159
Nikriz ve Hicaz Makamlarında Müziksel YazmaÜNİTE 3
Müziksel Yazma (Dikte)
Çıkıcı ve inici nikriz makam dizisini yazınız.
Öğretmeninizin çalacağı nikriz makamındaki ezgileri yazınız.
160
Öğretmeninizin çalacağı nikriz makamındaki ezgileri yazınız.
161
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
162
Öğretmeninizin çalacağı nikriz makamındaki ezgileri yazınız.
163
Öğretmeninizin çalacağı nikriz makamındaki ezgileri yazınız.
164
Çıkıcı ve inici hicaz makam dizisini yazınız.
Öğretmeninizin çalacağı hicaz makamındaki ezgileri yazınız.
165
Çıkıcı ve inici hicaz makam dizisini yazınız.
166
Öğretmeninizin çalacağı tartım cümlelerini yazınız.
167
Çıkıcı ve inici hicaz makam dizisini yazınız.
168
Çıkıcı ve inici hicaz makam dizisini yazınız.
169
A
B
D
C-Ç
acem: Türk müziğinde bir perde adı, dizeğin beşinci çizgisindeki fa sesi.
acemaşiran: 1. Türk müziğinde, dizeğin birinci aralığındaki fa sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
adagio: Ağır ve gösterişli.
allegretto: Moderato ile allegro arası, çabukca tempo.
allegro: Çabuk, canlı.
andante: Rahat, yavaş.
andantino: Andanteden biraz hızlıca tempo.
bakiye: Türk müziğinde dört komaya bölünen en küçük ikili aralık.
bemol: Önüne konulduğu notayı yarım ses pestleştiren ses değiştirici işaret.
buselik: 1. Türk müziğinde, dizeğin üçüncü çizgisindeki si sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
büyük mücennep: Türk müziğinde sekiz koma değerindeki aralık.
crescendo: Birbirini izleyen notalarda sesin giderek gürleşeceğini belirten işaret. Simgesi:
çargâh: 1. Türk müziğinde, dizeğin üçüncü aralığındaki do sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
decrescendo: “Sesi söndürerek” ses gürlüğünü giderek hafi fl etme. Simgesi:
dik kürdi: Türk müziğinde dizeğin üçüncü çizgisindeki fa diyez 4 koma sesi.
diminuendo: Sesi giderek hafi fl etmek, decresendo.
diyez: Önüne konulduğu notayı yarım ses incelten (tizleştiren) işaret.
dolce: Tatlı, yumuşak, hafi f.
donanım: Dizek üzerindeki tonalite veya makama ait değiştirici işaretler.
durak: Karar sesi. Geleneksel Türk müziğinde, eseri tonalitenin esas sesinde sona erdiren karar notası.
dügâh: 1. Türk müziğinde, dizeğin ikinci aralığındaki la sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
170
E
eksen: Tonik. Dizinin ilk derecesi, diziye adını veren ses.
eviç: 1. Türk müziğinde dizeğin beşinci çizgisindeki fa diyez 4 koma sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
F
fi ne: Müziğin sona ermesi gereken yere yazılan terim.
forte: Kuvvetli, güçlü.G
I
H
K
M
gerdaniye: 1. Türk müziğinde ince sol sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
ırak: 1. Türk müziğinde dizeğin birinci aralığındaki fa diyez 4 koma sesi. 2. Türk müziğinde birleşik makam.
hüseyni: 1. Türk müziğinde dizeğin dördüncü aralığındaki mi perdesi. 2. Türk müziğinde en çok kullanılan basit makam.
hüseyniaşiran: 1. Türk müziğinde dizeğin birinci çizgisindeki mi sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
kaba çargâh: Türk müziğinde dizek üzerinde ek çizgi ile gösterilen kalın do sesi.
koma: Makamsal müzikte bir tam sesin dokuzda biri. En küçük ses birimi.
kromatik: İsimleri aynı seslerin yarım ton ara ile dizilmeleri.
küçük mücennep: Türk müziğinde beş koma değerindeki aralık.
majör: Büyük. Dizideki büyük üçlü.
makam: Geleneksel müzikte bir dizinin işleniş tarzı.
marş: Her türlü yürüyüşü desteklemek, bazen ateşlemek, grupları aynı düzende yürütmek (askeri marş), ulusal birliği güçlendirmek (ulusal marş), bazen de kederli bir ortam oluşturmak için (cenaze marşı gibi) yazılan belirgin ve güçlü vurgulamalı kısa müzik.
mezzoforte: Orta kuvvette.
minör: Küçük. Dizide küçük üçlü.
muhayyer: 1. Türk müziğinde ince la sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
L
lamentabile: Acı çekercesine söyleyiş.
larghetto: Largo ile andante arası tempo terimi. Largodan hızlı, andanteden ağır.
171
U-Ü
V
Y
S
T
uşşak: Türk müziğinde bir makam adı.
ünison: Tek sesli.
yeden: Sansibl. Karar sesinden önceki nota. Dizide yedinci derecedeki ses.
sansibl: Yeden. Karar sesinden önceki nota. Dizide yedinci derecedeki ses.
sforzando: Sesi birden kuvvetlendirmek.
tanini: Türk müziğinde dokuz komadan oluşan tam ses.
tonalite: Dizilerin yapılanmasını oluşturan kurallar bütünü.
tonik: Eksen. Dizinin ilk derecesi, diziye adını veren ses.
transpoze: Aktarım. Bir yapıtın yazıldığı tondan başka bir tona aralıklarını koruyarak aşınması.
triole: Üçleme. Bir vuruşun üç eşit zamana bölünmesi.
oktav: Sekizli aralık.
perde: Ses derecesi.
piyano: Hafi f, yumuşak sesli.
presto: Hızlı çevik.
ritm: Tartım.
O - P - R
vals: ölçüde dans ve dansın müziğine verilen ad.34
N
natürel: Bemol veya diyez almış bir notanın doğal hâline döneceğini belirten terim.
neva: 1. Türk müziğinde dizeğin dördüncü çizgisindeki re sesi. 2. Türk müziğinde bir makam.
nikriz: Türk müziğinde bir makam adı.
nim hicaz: Türk müziğinde dizeğin üçüncü aralığındaki do diyez 4 koma sesi.
172
ACAY, Sefai, Açkı Değişimli Tonal ve Makamsal Solfejler, Önder Matbaacılık,1. Basım, Ankara, 2006.AKTÜZE, İrkin, Ansiklopedik Müzik Sözlüğü, Pan Yayıncılık, 1. Basım İstanbul, 2003.BALKAN, Aziz, Solfej, Kendi Yayını, Malatya, 2008.BONA, Müzik Teorisi Nota Okuma ve Öğrenme Metodu, Düzenleyen Haydar İLDAN, Bemol Müzik Ya-yınları, İstanbul, 2010.CANGAL, Nurhan, Armoni, Arkadaş Yayınevi, 2. Baskı, Ankara, 2002.CARDOSO, Belmira, MASCARENHAS, Màrio, Curso Completo de Teoria Musical e Solfejo, Volume1, Volume 2, Rio de Janeiro, Brasil, 1973ÇALIŞIR, Feridun, Müzik Dili Sözlüğü, Yeni Dağarcık Yayınları, Ankara, 2004.ÇELİKKOL, Erdinç, 150 Eseriyle Erdiç Çelikkol, Bursa, 1994.ÇELİKKOL, Erdinç, Türk Musikisi Bilgileri, F. Özsan Matbaacılık, Bursa, 2000.ÇELİKKOL, Erdinç, Türk Musikisi Bölümü 1, 2, 3, 4. Sınıf Ders Kitapları, Bursa, 1988.DANHAUSER, Adolphe, çev. İlhan Baran, Temel Müzik Kuralları, Önder Matbaası, Ankara, 1997.EGEMEN, Hüseyin, Sistematik Solfej Eğitimi, Bemol Müzik Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2003.FONTAINE, Ferdinand, Traitè Pretique du Rythme Mesurè, Editions Henry Lemoine, Paris, 2000.GHEZZO, Marta Arkossy, Music Theory, Ear Training, Rhythm, Solfege and Dictation, a Comprehen-sive Course, University of Alabama Press, Alabama, 1980.HACIEV, Paraşkev, çev. Ahter Destan, Pan Yayıncılık, 2. Basım, İstanbul, 2005.KALENDER, Cemalettin- KESKİN, Levent, Temel Bağlama Eğitimi, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2003.KARADENİZ, M. Ekrem, Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1965.KAROLYI, Otto, çev. Mehmet, Nemutlu, Müziğe Giriş, Pan Yayıncılık, 2. Basım, İstanbul, 1996.LAVIGNAC, Albert, Des Solfeges Volume 1A, 1B, 2A, 2B, Henry Lemoine Yayını, Paris, 2000. ÖZÇELİK, Sadık, Müzikal Dikte ve Solfej, Başkent Matbaacılık, 1. Baskı, Ankara, 2003.ÖZDEMİR, Memduh, Armoni, Kanyılmaz Matbaacılık, İzmir, 2001.ÖZGÜR; Ülkü, Aydoğan, Salih, Müziksel İşitme Okuma Eğitimi ve Kuram 1. Kitap, Sözkesen Matbaa-sı, 3. Baskı, Ankara, 2004.ÖZKAN, İ. Hakkı, Türk Musikisi, Nazariyatı ve Usulleri, Ötüken Neşriyat, 8. Basım, İstanbul, 2006.SAY, Ahmet, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1. Basım, Ankara, 2001.SIGNELL; Karl L. çev. İlhami Gökçen, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006.SÖZER, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi, 1. ve 2. Cilt, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1986.SUN, Muammer, Temel Müzik Eğitimi, Yurt Renkleri Yayınevi, Ankara, 1998.SUN, Muammer, Solfej 1, Sun Yayınevi, 1. Basım, Ankara, 2004.SUN, Muammer, Solfej 2, Sun Yayınevi, 3. Basım, Ankara, 2008.SUN, Muammer- MUNZUR, Metin, Aralık Bilgisi, Sun Yayınevi, 1. Basım, Ankara, 2006.TABAKOĞLU, Vicdan, Bona Müzik Teorisi, Yeni Dağarcık Yayınları, Ankara, 2000.TDK, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.TDK, Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2005.TRT Türk Halk Müziği Repertuarı, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1996TRT Türk Sanat Müziği Seçme Eserler 1, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1998TRT Türk Sanat Müziği Seçme Eserler 2, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2009ULUÇ, Murat Özden, Müzik Sözlüğü, Yurt Renkleri Yayınevi, 2002.ZEKİ, Enver, BONA, Taksimat Metodu, Doğuş LTD. ŞTİ. Matbaası, İstanbul, 1985.
http://www.aboutmusictheory.comhttp://www.tdk.gov.tr