Meslek hastalıkları

Dr. Levent ÖZDEMİR

KÖMÜR İŞÇİSİ PNÖMOKONYOZU

• Kömür tozuna maruziyet sonucu, tozun akciğerlerde birikip uzun süre etkili olması sonucu oluşan meslek hastalığı.

• İki tipi vardır– Basit pnömokonyoz (daha yaygın)– Komplike pnömokonyoz

KİP’ da

• Kömür tozunun birikimi sonucu oluşan 1-5 mm çapında lezyonlar üst loblarda daha fazla olmak üzere heriki AC’ de simetrik olarak dağılmışlardır.

• Küçük bronşioller etrafında inflamatuar reaksiyon lokal amfizeme neden olur.

• Bazı işçilerde radyolojik olarak 1 cm’ den büyük opasiteler halinde komplike kömür işçisi pnömokonyozu gelişir.

Klinik belirtiler

• Spesifik bir belirti yok• Prodüktif bir öksürük ve siyah balgam• Obstrüktif AC hastalığı yoksa dispne görülmez.

İleri safhalarda ortaya çıkar• İnfeksiyonlara karşı hassasiyet artar• Komplike şekli oluşursa AC fonksiyonlarında

bozulmalar• Şiddetli vakalarda pulmoner hipertansiyon ve

Cor pulmonale gelişir.

Tanı

• İş hikayesi

• Radyolojik bulgular

• Biyopsi

• Spesifik tedavisi yok

Asbest (Amyant)

• Kristalize olmuş lif şeklindeki silikatların tümü• Asbest minerali iki büyük gruba ayrılır.

– Serpantin türü asbest (beyaz asbest): Dünya asbest üretiminin %95’ ini oluşturur.

– Amfibol türü asbest: 5 tipi vardır.

• Asbest lifleri ısıya, sürtünmeye, asit ve bazlara dayanıklı olmaları, elastiki lifsel yapıya sahip olmaları nedeni ile endüstride yaygın olarak kullanılır.

• Amfibol türü asbestlerden crocidolit, amosite, tremolit insan sağlığı için çok tehlikelidirler

Asbest maruziyeti

• Çevresel maruziyet: Höllük toprağı olarak bilinen asbestli topraklar bir çok şehirde duvarları boyamak ve bebekleri sarmak için kullanılmaktadır.

• Mesleki maruziyet: – Asbest madenlerinde– Asbestli çimento ile yapılan inşaat malzemeleri– Tekstil sanayinde (ısıya dayanıklı kumaş yapımı)– Isı yalıtkanı olarak– Yanmaya karşı yalıtım malzemesi (gemi ve binalarda)– Fren balatası, conta, camcı macunu, asfalt yapımı

Asbeste bağlı hastalıklar

• 1. Direkt ilişkili AC hastalıkları Asbestozis(AC fibrozu)

Akciğer kanseriApikal AC fibrozu

• 2. Plevra hastalıklarıMling plevra mezotelyonasıPlevra plakları ve kalınlaşmaları

• 3. Perikardiyal fibrozis• 4. Maling peritoneal mezotelyoma

ASBESTOZİS

• Asbest liflerinin solunması ile oluşan ilerleyici AC fibrozudur.

• Hastalığın seyri yavaştır. Belirtiler 20 yıldan sonra ortaya çıkar

• İlk belirti kuru öksürük ve nefes darlığı• Hastalık ilerledikçe; nefes darlığı belirginleşir,

parmaklarda çomaklaşma, siyanoz, öksürük, balgam ve kaidelerde inspirasyon sonu raller duyulur.

• Zamanla sağ kalp yetmezliği oluşur • Hasta sağ kalp yetmezliği, infeksiyonlar ve bronş

Ca ile kaybedilir.

ASBESTOZİS

• AC filmlerinde retiküler görünüm, buzlu cam ve bal peteği görünümü, kalp gölgesinin kaybolması, plevrada mayi ve kalınlaşma.

• Ac fonksiyonlarında bozukluk radyolojik bulgulardan daha barizdir.

• Tanı; iş hikayesi, radyoloji, bronkoalveoler lavaj ile konur.

AC KANSERİ

• Asbestin kanser oluşturabilmesi için iki şart vardır.1. Sigara içilmesi2. Asbestozis

Asbestozis olmayan ve sigara içmeyen asbest işçilerinde AC kanserine yakalanma şansı asbest işçisi olmayanlardan farklı değildir.Asbestozis nekadar ileri ve içilen sigara sayısı fazla ise Ca şansı o derece yüksektir.Sigara içen asbest işçilerinde AC Ca dan ölüm oranı içmeyenlerden 10 kat fazladır.En sık periferde lokalize adeno kanserlere rastlanmaktadır.

Maling plevral mezotelyoma

• %100’ e yakın bir kısmından çevresel ve mesleki asbest maruziyeti sorumludur. Hastalık genellikle 20-40 yıl sonra ortaya çıkar.

• Tanı: İş hikayesi, AC GRAFİ: Serbest ve lokalize mayi, mediastende itilme veya çekilme, plevra kalınlaşması, plevra veya perikartta kalsifikasyonUSBTMRbiyopsi

KURŞUN ZEHİRLENMESİ(SATURNİSM)

• Kurşun absorbsiyonu: İnsanın yaşamının herhangi bir devresinde hangi yolla olursa olsun kurşun almasıdır.

• Kurşun zehirlenmesi: ikiye ayrılır1. Metabolik kurşun zehirlenmesi: Kurşun

absorbsiyonu sonucu metabolik değişikliklerin meydana gelme durumu olup erken teşhis bakımından önemlidir.

2. Klinik kurşun zehirlenmesi: hasta ve doktor tarafından farkedilebilen dönem.

Metabolik zehirlenme klinik zehirlenme olmadanda oluşabilir.

Mesleki maruziyet

• Maden ocaklarında solunum ve sindirim yoluyla

• Yüksek ısı altında yapılan lehimcilik işlerinde

• Metallerin üzerine yapılan püskürtme kurşun kaplama işleri

• Kurşun boyalarla boyanmış çelik yapıların sökülme işlemi (Gemi, köprü)

• Ülkemizde en çok vaka akümülatör sanayinde ortaya çıkmaktadır.

METABOLİZMA VE ABSORSİYON

• Daha çok sindirim ve solunum yolu ile girer. Sindirim yoluyla alınanın % 95’ i feçeşle atılır. En önemli absorbsiyon solunum yolu iledir.

• Kurşunun % 90 kadarı kemik, diş, tırnak gibi sert dokularda % 8’i böbrek beyin, kemik iliği gibi yumuşak dokularda bulunur. %2’si kanda bulunur.

• Vucut kurşununun %0.2 si plazma kurşunu halindedir.

Kurşun etkileri

• Hemopoetik sistem: Zehirlenme vakalarında en erken belirtiyi bu sistem verir. Bulgular teşhiste önemlidir.– HB sentezinde inhibisyon (Delta ALA inhibisyonu

Hem sentetaz inhibisyonu)– HB miktarında azalma– Eritrosit sayısı ve yaşam sürelerinde azalma– Retikülositoz– Basofil noktalı eritrosit sayısının artması– Serum demirinde artma

Kurşun etkileri• MSS etkileri: Kurşun ensefalopatileri;

– Akut: beyinde peteşiyel kanamalrla birlikte ödem.– Davranış değişikliği, hafıza ve konsantrasyonda

zayıflama, hiperirrritabilite, halsizlik, depresyon, başağrısı, tremer ve başdönmesi

– Hastalık ilerledikçe beyin ödemi belirtileri; kusma, uyku hali, stupor, koma gelişir.

– Ölüm kalp yetmezliği sonucu olur. Bu dönemde kan kurşun seviyesi 150 mikrogram/ 100 ml kandır.

Akut Kurşun ensefalopatisi– Prognozu kötüdür. İlk belirtilerden birkaçgün

sonra hasta kaybedilir.– Şelasyon tedavisi ile ölümler % 5’e

düşmüştür (Ca-EDTA)– Kurtulanların % 25’ inde kalıcı beyin hasarı

oluşur.– Tedavi gecikirse kortikal atrofiye bağlı

epilepsi, körlük ve zeka gerilikleri oluşabilir.

Kronik Kurşun ensefalopatisi: • Beyinde yaygın doku harabiyeti ve venlerde

kalınlaşmalar mevcuttur.• Daha sinsi başlar ve uzun seyirlidir.• Maruziyet süresi ve kritik dozlar

bilinmemektedir.

Periferik sinir sistemi

• Felç motor nöronlardadır. Duyu kaybı yok veya azdır.

• Genellikle ekstansör adeleler tek taraflı etkilenir• En ağır işlerde kullanılan kas grupları daha

hassastır.• Tipik manzara sağ el bileğinin düşmesi

– Klinik: Kas ve eklemlerde hassasiyet ve çabuk yorulma, ince tremor tipiktir.

– Hastalık bir veya daha fazla adele gruplarının paralizi ile ilerleyebilir.

– Şiddetli vakalar kurşun felci ile sonuçlanabilir

Böbrek;• İlerleyen ve irreversible böbrek harabiyeti

(kurşun nefropatisi)• Kronik interstisyel fibrozis, proksimal tübülüs

harabiyeti• Şiddetli vakalarda fankoni sendromu oluşabilir

(hiperaminoasidüri, glukozüri, hiperfosfatüri, hipofosfatemi)

• Böbrekten ürik asit atılımı bozulur.

Mide barsak sistemi

• İlk belirtiler 80 mikrogram seviyesinde ortaya çıkar. Hazımsızlık, iştahsızlık, kabızlık

• 100 kolik tarzında ağrılar ve kabızlık

• Sıklıkla yanlışlıkla yapılan laparotomi ile sonuçlanır

• Mekanizma barsak duvarında düz adele spazmıdır

KVS

• Vasküler kontraksiyonlara bağlı kan basıncı yükselir.

• Taşikardi, atrial aritmi, • A-V ileti bozuklukları.

Lab bulguları

• Kanda kurşun miktarı tayini40 mikrogram kronik maruziyetler için

kabul edilebilir. 70 değerlerde toksik semptomlar oluşur.

• İdrarda kurşun miktarı tayini80 mikrogram normal80-150 kabul edilebilir150 üzeri tehlikeli

Lab bulguları

• İdrarda coproporfirin testi:Akut zehirlenmelerde çabuk tanı için faydalıdır.İşyerlerinde örnek toplamak için kullanılabilir.150 mikrogram/lt150-500 kabul edilebilir500 tehlikeli

• İdrarda Delta ALA testi• Bazofil noktalı eritrosit

Koruyucu önlemler

• Mesleki maruziyetin teknik kontrolü• İkame• Yaş yöntem• Ayırma• Havalandırma• Kişisel koruyucular: bazı yapay maddelerden

yapılan giysiler pamuktan daha az toz tutarlar.acil durumlarda maskeler

Tıbbi tedavi

• Etilen Diamin Tetra Asetat’ ın Na ve Ca tuzu kullanılır

(Ca-EDTA 50 mg/kg/24 saat 5 gün IV-IM)

• İkinci küre başlamada 2 gün ara verilir• D-Penisilamin kullanılabilir (IV-IM)