Post on 02-Jan-2016
description
Interpretacja oznaczeń jonów sodowych,potasowych i chlorkowych. Stany odwodnienia i przewodnienia.
Katarzyna Caruczyńska III rok OAM
Elektrolity ustrojowe-są to jony mineralne, które w płynach
ustrojowych utrzymują równowagę osmotyczno-wodną i kwasowo-zasadową,
czyli homeostazę;-biorą udział w procesach metabolicznych i są kofaktorami w przemianie materii-główne jony obecne w ustroju to• kationy: sodu, wodoru, potasu, wapnia, magnezu • aniony: chlorkowy, fosforanowy, siarczanowy
oraz wodorowęglanowy
Elektrolity
Osocze mmol/l
Płyn śródmiąższowy mmol/l
Płyn wewnątrzkomórkowy mmol/l
Na+ 142,0 146,5 12,0
K+ 5,0 5,0 140,0
Ca2+ 2,5 1,3 5,0 umol/l
Mg2+ 1,0 1,0 30,0
Cl- 102,0 114,0 4,0
HCO3- 26,0 31,0 10,0
SO42-
0,5 0,5 3,8
fosforany 1,1 1,1 60,0
Kwasy organiczne
~5 ~6 zmienne
białka 70g/l 1,5-3,0g/l 200-300g/l
Zaburzenia elektrolitowe
- zdrowy organizm szybko radzi sobie z przejściowymi zaburzeniami elektrolitowymi (najczęściej
niedoborami), wywołanymi np. wymiotami lub biegunką
- poważniejsze zaburzenia elektrolitowe mogą jednak wywołać osłabienie, zaburzenia rytmu serca,
drżenia mięśni, objawy neurologiczne i wiele innych
- zazwyczaj rutynowo oznacza się stężenie jonów sodu (Na+) i jonów potasu (K+) w surowicy, choć
badania mogą być poszerzone w zależności od zgłaszanych przez pacjenta objawów np. o pomiar poziomu jonów wapnia (Ca 2+) czy jonów magnezu (Mg 2+).
Kationy Na+1.Funkcje i występowanie w organizmie-jest podstawowym kationem płynu pozakomórkowego
-występuje w płynach biologicznych [we krwi ok.140mmol/l,
a 80-160 mmol sodu jest wydalane w ciągu doby z moczem]
-odpowiada za równowagę osmotyczną w zewnątrzkomórkowych płynach ustrojowych
-jego nadmiar lub niedobór odpowiada za stany przewodnienia i odwodnienia
-sód jest antagonistą potasu i razem z nim tworzy różnicę stężeń po obu stronach błony komórkowej, która umożliwia powstanie potencjału błony i pełnienie przez nią szeregu funkcji takich jak: przenoszenie impulsów nerwowych oraz wykonywanie skurczu i rozkurczu komórek
-prawidłowy gradient sodowy umożliwia transport aminokwasów i węglowodanów do tkanek,
- pomaga utrzymać prawidłową regulację kwasowo-zasadową ustroju (razem z potasem i chlorem).
2.Hyponatremia-niedobór Na+ w surowicy(poniżej 135mmol/l)Przyczyny:-duże ograniczenie spożycia soli kuchennej w diecie-wysoki poziom cholesterolu w surowicy krwi-przewlekła niewydolność krążenia-marskość wątroby-zaburzenia pracy nerek-niedoczynność tarczycy-nadczynność kory nadnerczy-działanie leków,zwłaszcza moczopędnych-biegunki
3.Hypernatremia-podwyższone stężenie Na+(powyżej 145mmol/l)
Przyczyny:-odwodnienie (stany gorączkowe, nadmierne
poty,wymioty, biegunki),- nadmierną podaż sodu - zaburzenia funkcji nerek, a także ośrodkowego
układu nerwowego (upośledzenie odczuwania pragnienia)-leki diuretyczne
Kationy K+1.Funkcja i występowanie w
organizmie-jest podstawowym elektrolitem wewnątrzkomórkowym
organizmu ludzkiego
-w płynie zewnątrzkomórkowym znajduje się zaledwie 2% całkowitego potasu
-występuje w płynach biologicznych [w surowicy krwi ok. 5,0 mmol/l, a 55 mmol potasu jest wydalone z moczem w ciągu doby
-uczestniczy w funkcjonowaniu ATP-azy Na/K, która utrzymuje odpowiednie stężenie potasu w komórce oraz sodu poza komórką
-uczestniczy w powstawaniu potencjału spoczynkowego i czynnościowego błony komórkowej neuronów oraz w przewodzeniu impulsów nerwowych
-kontroluje skurcze i pracę mięśni
-odpowiada za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
2.Hipokaliemia-niedobor K+ w surowicy(poniżej 3,7mmol/l)
Przyczyny:- ostre i przewlekłe zatrucia pokarmowe, objawiające
się ostrymi wymiotami i biegunką.
-nadużywanie środków przeczyszczających,
- nadmierna utratą potasu z moczem w chorobach nerek lub zaburzenia w ich funkcjonowaniu
wywołanego przyjmowaniem leków (preparaty moczopędne),
-działanie hormonów (moczówka prosta – wielomocz wazopresynozależny)
3.Hiperkaliemia-podwyższone stężenie K+ w surowicy(powyżej 5,5mmol/l)
Przyczyny:- zaburzone (zmniejszone) wydalane przez
nerki (niewydolność nerek, nerkowa kwasica cewkowa)- zaburzenia hormonalne np. w niedoczynności
kory nadnerczy-ciężkie odwodnienie -przyjmowanie leków zwiększających stężenie
potasu we krwi -niedobór insuliny
Aniony Cl-1.Funkcje i występowanie w
organizmie-są podstawowymi elektrolitami w płynach ustrojowych
[krwi, soku żołądkowym i moczu]
-stężenie chlorków we krwi waha się od 95 do 105 mmol/l
-wspólnie z sodem reguluje gospodarkę wodną w komórkach,
wspólnie z sodem i potasem utrzymuje równowagę kwasowo - zasadową oraz ciśnienie osmotyczne,
-regulacja gospodarki elektrolitowej,
-wspiera dalsze przetwarzanie spożytego jedzenia,
-wspiera proces wchłaniania witaminy B12
- aktywuje amylazę
2.Skutki niedoboru chloru:
-nudności oraz wymioty,-zaburzenia psychomotoryczne,-niedobór kwasów żołądkowych skutkujący zaburzeniami trawienia i osłabienia mięśni,-osłabienie lub zaburzenia pamięci,-obrzęk mózgu.
3.Skutki nadmiaru chloru:
-przewlekła biegunka,-odwodnienie,-nadciśnienie tętnicze,-ostra niewydolność nerek.
4.Wartości prawidłowe Cl-
-surowica: dzieci i dorośli 98-107mmol/l
-PMR:118-132mmol/l-mocz: dorośli 110-250mmol/l
W czym oznaczamy jony Na+, K+ i Cl-
-surowica-heparynizowane osocze-krew pełna-mocz-pot-stolec-płyny przewodu pokarmowego-płyny oparzeniowe
Mukowiscydoza-choroba o podłożu genetycznym,
dziedziczona recesywnie, istota choroby polega na nieprawidłowym składzie wydzieliny gruczołów zewnątrzwydzielnic zych
- bardzo lepka i gęsta wydzielina zamyka światła przewodów wyprowadzających prowadząc do ich niedrożności, zalegania wydzieliny w gruczołach, ich rozszerzania a w końcu włóknienia takich narządów jak: trzustka, oskrzela, wątroba.
-objawy:a)Niedrożność smółkowa noworodkab)Przewlekłe stany zapalne dróg
oddechowychc)Przewlekła biegunka-rozpoznanie powinno zostać ustalone
najpóźniej do 3m.ż niemowlęcia, polega ono na oznaczeniu stężenia jonów Cl-, Na+ i K+ w pocie dziecka, oznaczeniu stężenia albumin w smółce oraz stężenia jonów Cl-, Na+, K+ i Ca2+ w paznokciach.
Woda w organizmie
U osób z prawidłową masą ciała woda stanowi obok tkanki tłuszczowej największą cześć wagi. Średnio zakłada się, że u osób o średniej budowie – nie otyłych woda stanowi 60% masy ciała u mężczyzn i 55% u kobiet – ze względu na większą ilość tkanki tłuszczowej.
Odwodnienie
-stan, w którym zawartość wody w organizmie spada poniżej wartości niezbędnej do jego prawidłowego funkcjonowania. Stan odwodnienia zagraża życiu pacjenta, jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, małych dzieci oraz ludzi starszych.
Bez wody człowiek może przeżyć od 4 do maksymalnie 7 dni. Długotrwałe odwodnienie prowadzi do utraty siły,
osłabienia odporności organizmu, utraty świadomości, uszkodzenia
organów wewnętrznych, a następnie śmierci.
Główne przyczyny odwodnienia:-biegunka-wymioty-przyjmowanie niedostatecznej ilości płynów
podczas choroby przebiegającej z podwyższoną temperaturą ciała
-niewyrównane straty wody podczas wysiłku fizycznego
-picie zbyt małej ilości wody przez pacjentów przyjmujących diuretyki
-hipertermia-hiperglikemia i glikozuria w przebiegu
cukrzycy-utraty znacznej ilości krwi-oparzenia dużych powierzchni
Główne objawy odwodnieniaa)Ubytek wody do 2%masy ciała-uczucie silnego pragnienia-spadek masy ciałab)Ubytek wody 2-4% masy ciała-suchość w ustach,-spadek ilości wydalanego moczu ,bezmocz-osłabienie, zawroty głowy-zaburzenia widzenia, omdlenia, nudności-tachykardia-mocz o ciemnym zabarwienie-zmniejszenie pocenia-zaparcia
c)Ubytek wody 5-6% masy ciała-senność-parestezjed)Ubytek wody 10-15% masy ciała-brak zdolności mówienia-drgawki-obrzęk języka-utrata przytomnoście)Ubytek wody powyżej 15% masy ciała-śmierć
Przewodnienie- może być spowodowane nadmierną podażą wody i (lub)
chlorku sodu u chorych:1. Z niewydolnością nerek.2. Z niewydolnością serca.3. Z hipoproteinemią spowodowaną: -Utratą białek (zespół nerczycowy, enteropatia wysiękowa) -Niedoborem białek w pokarmach („obrzęki głodowe"). - Upośledzoną syntezą albumin (u chorych z marskością
wątroby).4. Z zaburzeniami hormonalnej regulacji gospodarki wodno-
elektrolitowej: - Stany wtórnego hiperaldosteronizmu. - Hiperglikokortykosteroidyzm (podawanie
glikokortykosteroidów). - Zespół nieadekwatnej sekrecji wazopresyny (SIADH, zespół
Schwartza-Barttera)
Objawy przewodnienia:
- Przyrost masy ciała. - Obecność objawów hiperwolemii (w krążeniu
dużym: obrzęki obwodowe, w krążeniu małym: duszność, „mokre płuca", obrzęk płuc).
- Czasami obecność płynu w jamach opłucnej lub w jamie otrzewnej.
- Obecność zaburzeń czynności ośrodkowego układu nerwowego (bóle głowy, drgawki, śpiączka) u chorych z nieprawidłową osmolalnością osocza lub nieprawidłową natremią.
- Wzrost ciśnienia tętniczego u chorych z hiperosmolalnością spowodowaną najczęściej hipernatremią.
Leczenie:
a) Leczenie przyczynowe polega na leczeniu niewydolności krążenia lub nerek.
b) Leczenie objawowe polega na:1. Dokładnym prowadzeniu bilansu wodno-
elektrolitowego.2. Podawaniu diuretyków.3. U chorych z niewydolnością nerek — na
odwodnieniu za pomocą dializy.
Dziękuję za uwagę